Instituut voor Informatierecht (IViR) & Filosofie-departement. Gezondheidsapps met bijwerkingen? Marijn Sax

Transcriptie

1 Instituut voor Informatierecht (IViR) & Filosofie-departement Gezondheidsapps met bijwerkingen? Marijn Sax

2 Spui25 / 15 december

3 Wat ga ik vanavond zeggen? Gezondheidsapps zijn commerciële producten die het idee van gezondheid commercieel inzetten Omdat gezondheid een hoera-begrip is, komt kritiek lastig van de grond ( gezondheid is toch goed?!?! ) Er is echter wel degelijk noodzaak tot kritiek: denk aan uitbuiting kwetsbaarheden en manipulatie Spui25 / 15 december

4 Hoe ga ik dat zeggen? Korte introductie fenomeen gezondheidsapps Gezondheidsapps proberen méér te doen dan onze gezondheid verbeteren Retoriek Businessmodellen (Economische) beïnvloeding Ethische overwegingen Autonomie, normativiteit gezondheid Spui25 / 15 december

5 Gezondheidsapps App Store (Apple) en Play Store (Google) Veel verschillende soorten Fitness, activity trackers, calorietellers, mindfulness, dieet, roken, zwangerschap, Van zeer geavanceerd tot heel simpel Veel gebruikers Spui25 / 15 december

6 6

7 7

8 8

9 9

10 10

11 De Belofte Gezondheidsapps als nuttige ondersteuningen voor gezondheidsvraag van mensen Bijv. wilszwakte, overzicht scheppen, (gepersonaliseerd) advies. Mensen kiezen zelf óf ze een app gebruiken, en zo ja wélke en hóé De app doet wat de gebruiker wil en vraagt: empowerment Spui25 / 15 december

12 Wie kan daar op tegen zijn?!? 12

13 13

14 Kritiek is nodig (en ook mogelijk) Spui25 / 15 december

15 Kritiek samengevat Er vindt een vermenging van gezondheid en commercie plaats ín gezondheidsapps & Een zeer specifieke en versluierende gezondheidsretoriek gebruikt om dit te faciliteren Spui25 / 15 december

16 Waarom is dit problematisch? Manipulatie ligt op de loer Het uitbuiten van bestaande kwetsbaarheden en onzekerheden + het creëren ervan Autonomie van gebruikers onder druk En: worden we hier ook écht gezonder en gelukkiger van? Spui25 / 15 december

17 Observatie: gezondheidsapps als producten, gebruikers als consumenten Zodra gebruikers een app installeren, gaan ze ook een economische relatie aan met de app Na de installatie begint het pas! De app als een gepersonaliseerd en permanent communicatiekanaal met gebruiker ( always on ) Gezondheid niet alleen doel, ook een strategisch middel om gebruikers economisch te beïnvloeden Spui25 / 15 december

18 Belang van het juiste discours Een gezondheidsretoriek die goed past bij de economische relatie tussen app en gebruiker Gezondheid als: zelfoptimalisatie en zelf-liefde; een voortdurende opgave, voor iedereen; Geluk; schoonheid; plezier; een Goed leven; iets wat op alles betrekking heeft; Spui25 / 15 december

19 Voorbeelden Spui25 / 15 december

20 20

21 21

22 22

23 23

24 24

25 25

26 26

27 27

28 Waarom deze retoriek? It s business, stupid! De gezondheidsappbusinessmodellen zijn gebaat bij hele specifieke gezondheidsretoriek Spui25 / 15 december

29 Businessmodellen Alle businessmodellen gebaat bij: zoveel mogelijk gebruikers en gebruikersdata Mogelijke elementen businessmodellen Abonnementsstructuur paymium Gepersonaliseerde advertenties o.b.v. gebruikersdata Native advertising De gebruikersdata zélf verhandelen Spui25 / 15 december

30 Gezondheidsretoriek en businessmodellen Een catch-all begrip van gezondheid: Alles is gezondheid Positiviteit! Plezier! Geluk! Leven! sells Gevolg: Zoveel mogelijk gebruikersdata verzamelen, want relevant voor gezondheid Zoveel mogelijk producten en diensten aanbieden als relevant voor gezondheid Zoveel mogelijk gebruikers: iedereen is gebaat bij een app Spui25 / 15 december

31 Beïnvloedingsstrategieën Ons gezondheidsgedrag verwordt tot een commodity Een goed voorbeeld is de wijdverbreide native advertising in gezondheidsapps Gezondheidsapps geven gezondheidsadviezen die geheel of deels commercieel zijn gemotiveerd Spui25 / 15 december

32 Voorbeelden Spui25 / 15 december

33 33

34 Typ hier de footer 34

35 35

36 36

37 37

38 38

39 39

40 40

41 41

42 42

43 Tussenconclusie Gezondheid is een middel om commerciële doelen te bereiken Juist omdat gezondheid zo n hoera-begrip is, is subtiele beïnvloeding makkelijker te verantwoorden en bereiken. Spui25 / 15 december

44 Ethiek: waarom is dit een probleem? Moeten twee beeld ontkrachten: Het beeld van het autonome individu dat vanuit een duidelijke gezondheidsvraag zélf kiest welke app te gebruiken louter ter ondersteuning van die vraag. Het beeld van de app als neutraal hulpstuk Spui25 / 15 december

45 Autonomie Autonomie gaat over méér dan keuzevrijheid en voldoende keuze-opties We hebben meer keuze dan ooit, dat is het probleem niet Autonomie gaat ook over de authenticiteit van je verlangens, redenen en plannen Spui25 / 15 december

46 Authenticiteit als uitdaging autonomie gebruiker Actieve pogingen onze verlangens, plannen en redenen omtrent gezondheid te sturen Actieve pogingen om commerciële invloeden te maskeren In hoeverre willen we écht zelf op deze manier met onze gezondheid bezig zijn Worden bestaande kwetsbaarheden uitgebuit? Worden ons kwetsbaarheden aangepraat? De techniek is niet een neutraal en passief hulpstuk! Spui25 / 15 december

47 Gezondheid als een bijzonder domein Gezondheid en welzijn van levensbelang! Sociale ontwikkeling: Gezondheid als verantwoordelijkheid (cf. Cederström & Spicer) Gezondheid als statussymbool Misbruik van een existentiële en sociale angst Manipulatie en misleiding aannemelijker Manipulatie en misleiding ook kwalijker Spui25 / 15 december

48 Conclusies In gezondheidsapps zijn onze gezondheid en ons gezondheidsgedrag een handelswaar Uitbuiting kwetsbaarheden, manipulatie en uitholling autonomie liggen op de loer Gezondheid is té belangrijk om te laten misbruiken als strategisch economisch middel Spui25 / 15 december

49 Conlusies 2 De vraag wat een werkelijk gezond en goed leven is, is amper te beantwoorden..wat we wel kunnen zeggen, is dat gezondheidsapps maar ik zeer beperkte mate helpen die vraag te beantwoorden Spui25 / 15 december