Psychologie bestudeert menselijk gedrag en probeert hiervoor een verklaring te vinden.
|
|
- Christina Coppens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Algemeen Psychologie bestudeert menselijk gedrag en probeert hiervoor een verklaring te vinden. Functieleer (of ook wel cognitieve psychologie) is een basisdiscipline en bestudeert cognitieve functies als: - waarneming (zien, horen, ruiken, voelen, tast, kinesie) - geheugen - denken en beslissen - motoriek - aandacht en bewustzijn - taal - leren - emoties Functieleer geeft antwoord op vragen als: - bestaat er een fotografisch geheugen? - bestaat er zoiets als onbewuste (subliminale) waarneming? - waarom wordt de wereld soms inadequaat waargenomen (illusies)? - kunnen dieren denken? Er is een nauwe samenhang met: -(Cognitieve) neuropsychologie: Patiënten met een specifieke stoornis. Naarmate de uitval specifieker is en de beschadiging nauwkeuriger lokaliseerbaar, kan er met meer zekerheid iets gezegd worden over het normale functioneren. *prosopagnosie (aangezichtsherkenning, kan geen gezichten meer herkennen) *dyslexie (zeer veel moeite met lezen) *neglect (halfzijdige verwaarlozing door beschadiging aan het andere hersenhelft) *afasie (moeite in productie of verstaan van spraak) - Fysiologische psychologie: Gaat de relatie na tussen mentale processen en de biologische grondslag in het Centale Zenuwstelsel (CZ). Bepaalde vormen van gedrag leiden tot een traceerbare hersenactiviteit. Geschiedenis De wetenschappelijke bestudering van de menselijke geest is relatief jong. Redenen hiertoe zijn: - Lange tijd dacht men dat menselijke geest uniek was - Tot en met Copernicus ( ) werd de mens als het centrum van het universum beschouwd en niet onderhevig aan wetten. - Theologen en filosofen beweerden dat de vrije wil niet onderworpen was aan natuurwetten, maar dat deze erboven stond. Descartes ( ) Helmholtz ( ) Fechner ( ) Dualisme experimenten Just Noticable Difference Stelde een interactie tussen lichaam en geest voor. Reflexen voltrekken zich zonder tussenkomst van de wil en kunnen daarom bestudeerd worden. Er is wel een interactie tussen beiden. Mat snelheid van impulsgeleiding in het zenuwstelsel. Onderzocht de relatie tussen de fysische en perceptuele eigenschappen van stimuli (psychofysica)
2 Darwin Evolutieleer Vergelijkende psychologie waarbij gedrag tussen verschillende diersoorten werd onderzocht en vergeleken. (natuurlijke selectie) John Watson ( ) Behaviorisme Psychologie is de studie van het observeerbare (overte) gedrag. Het mentale (coverte) gedrag is niet wetenschappelijk te bestuderen. Was onderdeel van het logisch positivisme. Introductie van de operationele definitie: bijv honger = aantal uren voedseldeprivatie. Grote voordeel is dat er precieze metingen gedaan werden die het vergelijk tussen onderzoeken stimuleerde. Skinner ( ) Pavlov ( ) Fransicus Donders ( ) Operante conditionering Klassieke conditionering Mentale chronometrie Leren vindt plaats door beloning of straf. Om gedrag te begrijpen moet je de externe omgeving bestuderen en de effecten op het gedrag. Berust op een adaptief mechanisme waardoor organismen leren toekomstige prikkels met een overlevingswaarde te voorspellen Additieve factoren logica. Additieve factoren logica Proefpersoon hoort ki en herhaalt ki reactietijd is 197 ms Proefpersoon hoort ki, ke, ka, ko en ku en herhaalt dit discriminatie + keuze is 285 ms Proefpersoon hoort ki, ke, ka, ko of ku en herhaalt ki reactietijd is 243 ms Tijd om te discrimineren = 46 ms Tijd om keuze te maken = 42 ms Vanaf het allereerste begin (1880) waren er scholen in de psychologie. -Structuralisme: Wilhelm Wundt ( ) stichtte in 1879 het eerste psychologisch laboratorium in Leipzig. Psychologie is de wetenschap van de onmiddellijke ervaring. De drie hoofdcomponenten van een ervaring zijn: * sensaties * beelden (herinnering) * gevoelens De combinatie van deze geeft de bewuste ervaring. Als methode werd de analytische introspectie gehanteerd (bewustzijn bestaat niet uit een stroom maar uit delen. Onderzoek d.m.v. zintuigelijke waarnemingen). Tegen 1920 verdween het structuralisme o.a. omdat de methode zeer onbetrouwbaar was. Gestaltpsychologie: Max Wertheimer ( ), Wolfgang Köhler ( ) en Kurt Koffka ( ). Bekendste spreuk: het geheel is meer dan de som der delen. Zij keerden zich af van Wundt s structuralisme (ervaring is meer dan een functie van sensatie) en het behaviorisme omdat complex gedrag (het geheel) meer is dan de som der delen. Gestaltpsychologen gebruikten als argument het fenomeen van de apparente beweging: Twee lampjes die oplichten/uitdoven met de juiste snelheid/afstand lijken op 1 object dat beweegt door de ruimte (denk aan TV). Dit is voorbeeld van waarneming zonder sensatie.
3 Ook in het auditieve domein is er sprake van constructie: je kunt 1 gallop-ritme horen van 2 tonen (hoog-laag-hoog), of 2 stromen van hoge en lage tonen. Vanaf begin jaren 70 is er sprake van de cognitieve revolutie. De computer wordt als metafoor voor het menselijk denken opgevat. Tevens komen vanaf eind jaren 80 moderne scan-technieken als fmri ter beschikking en worden steeds meer neuropsychologische patiënten (single-case en groepsstudies) gebruikt als toets van de theorie Methoden in de Cognitieve Neurowetenschappen Experimenteel onderzoek met gedragsmaten als reactietijden of percentage correct (traditioneel) Non-invasieve beeldvormingstechnieken van het brein (EEG, MEG, fmri, etc) Normale werking van het brein (tijdelijk) blokkeren via farmacie of Transcraniale Magnetische Stimulatie (TMS) Patiënten met (liefst) een focale laesie Computersimulaties Onderzoeksmethoden in de psychologie Gedrag kan op verschillende niveaus verklaard worden. Grofweg kan men onderscheiden: Biologische factoren: chemisch, neuraal, hormonaal, genetisch Individuele factoren: leer-, psychodynamische- en cognitieve processen Culturele en sociale factoren. Ieder niveau heeft haar eigen onderzoeksmethoden. Een belangrijk onderscheid is beschrijvend versus experimenteel onderzoek. Bij beschrijvend onderzoek kunnen geen causale relaties bloot gelegd worden, bij experimenteel wel Beschrijvend onderzoek: - Naturalistische observatie: gedrag wordt in natuurlijke context geobserveerd. Wordt met name in de ethologie gehanteerd. Nuttig als eerste stap. - Gevalstudie: gedetailleerd onderzoek over één persoon of gebeurtenis. Gebruikelijk in cognitieve neuropsychologie (naast experimenteel werk). Belangrijke techniek voor als het unieke gevallen betreft. -Interview: De persoon beantwoordt een aantal vragen over gedrag en attitudes. Bij vragenlijst zijn de vragen meer gestructureerd. - Opiniepeiling: Steekproef bij klein gedeelte van bevolking op basis waarvan men conclusies trekt voor hele bevolking. Steekproef moet zuiver zijn. - Correlationeel onderzoek: Meet samenhang tussen twee variabelen. Bijvoorbeeld, de zin grote mensen zijn zwaar drukt een correlatie uit tussen de variabelen lengte en gewicht. De correlatie is een statistische maat die varieert tussen +1 en -1. Bij een positieve correlatie gaan beide variabelen in dezelfde richting (lengte en gewicht). Bij een negatieve correlatie is er een tegengesteld verband (hoe meer sigaretten men rookt, hoe korter men leeft). Een correlatie van 0 wil zeggen dat er geen verband is
4 Naarmate een correlatie meer naar +1 of -1 gaat, kun je met meer zekerheid een bepaalde gebeurtenis voorspellen. Echter, beschrijvend onderzoek kun je niet causaal interpreteren (in de zin van A veroorzaakt B). - Er bestaat een positieve correlatie tussen de verkoop van het aantal ijsjes en het aantal drenkelingen: -> (Foute) conclusie: om drenkelingen te redden wordt de verkoop van ijsjes gestaakt. Echter: de temperatuur aan zee is een confounding (verwarrende) factor. Als het warm is, komen meer mensen die zowel meer ijsjes eten alsook meer verdrinken. Er bestaat een positieve correlatie tussen tv-kijken en agressief gedrag.
5 Conclusie: bij minder geweld op tv, ook minder vechten? Fout: - persoon kan qua aard of opvoeding agressief zijn, en daardoor 1) veel kijken naar geweld op tv en 2) veel vechten - omdat persoon veel op school vecht, kijkt hij ook graag naar geweld op tv - omdat persoon veel tijd besteed aan tv kijken (en dus onafhankelijk van de inhoud van programma), is er geen uitlaatklep waardoor hij veel vecht - enzovoorts Correlatie is dus niet causaal te interpreteren. Dikke vrouwen minder snel zwanger: Conclusie: Overgewicht verstoort hormoonhuishouding. Daarom: Eerst afvallen, en dan pas IVF Ofwel: Patat werkt beter dan condoom Is echter correlatie: Zou ook kunnen zijn dat: - gestoorde hormoonhuishouding leidt tot overgewicht EN onvruchtbaarheid -onvruchtbaarbaarheid leidt tot frustraties en verdriet - > eetstoornissen -enz. Bij experimenteel onderzoek varieert de onderzoeker één aspect van de situatie terwijl de rest constant blijft. Het effect van deze variatie op het gedrag wordt gemeten. Deze methode laat het wél toe om een causaal verband te ontdekken. Voorbeeld: veroorzaakt het kijken naar geweld op tv agressief gedrag? Opzet onderzoek: 1) Maak twee gelijkwaardige groepen. 2) Laat één groep een agressieve film zien (de experimentele groep), de andere groep een niet-agressieve film (de controle groep) 3) kijk of de experimentele groep zich vervolgens agressiever gedraagt dan de controle groep. Uitwerking: - Je begint met intuïties, observaties en het doornemen van de literatuur. - Aan de hand van theorieën kan een hypothese (een verwachting die getoetst gaat worden in het experiment) opgesteld worden. Bijvoorbeeld: - Sociale leertheorie: Mensen imiteren gedrag - Hypothese: kinderen gedragen zich na een geweldfilm agressiever. - Creëren van experiment en operationalisatie: Vele keuzes moeten worden gemaakt die allen van cruciaal belang kunnen zijn. Experiment staat en valt bij deze keuzes. Bijvoorbeeld: wat voor proefpersonen (geslacht leeftijd, achtergrond)? Wat voor tv-programma? Wat zien de kinderen in de controle conditie? Hoe wordt het agressieve gedrag gemeten? Verzamelen data en statistische analyse. Kinderen
6 die een agressieve film zagen gedroegen zich agressiever dan een controle groep. Verder waren jongens over het algemeen agressiever dan meisjes. Evaluatie hypothese en theorie. Als predictie uitkomt dan confirmatie van theorie. Dit onderzoek kan mogelijk gepubliceerd worden in tijdschrift. Als niet uitkomt zijn er vele mogelijkheden: theorie klopt niet (falsificatie), niet goed geoperationaliseerd, steekproefgrootte, enz. Dat is het onderzoek dat typisch in de la verdwijnt. In de sociale wetenschappen is dat de overgrote meerderheid. Onafhankelijke variabele: Datgene wat de onderzoeker varieert (wel of niet-gewelddadige film). - Afhankelijke variabele: Datgene wat gemeten wordt (bijv aantal scheldwoorden). - Controle variabelen: Aspecten van experiment die gelijk zijn voor experimentele en controle condities (lengte filmfragment, proefleidster). -Persoonsvariabelen: Manier waarop groepen worden samengesteld (leeftijd, geslacht) Een veelvoorkomende kritiek op experimenteel onderzoek: - interne validiteit: wordt verschil inderdaad veroorzaakt door verschil in onafhankelijke variabelen? - externe validiteit: in hoeverre is resultaat te generaliseren naar gewone wereld en andere personen? Wat wordt sowieso gevraagd in het tentamen? * Wat is additieve factoren logica?
A. De wetenschap van psychologie
A. De wetenschap van psychologie Psychologische wetenschap Psychologie is de studie naar mentale activiteiten en gedrag. Psychologen proberen het mentale leven te begrijpen en gedrag te voorspellen. Alle
Nadere informatieAuteurs SlimStuderen is altijd op zoek naar auteurs! Stuur je motivatie en cv naar als je interesse hebt!
Voorwoord Dit is het overzicht van de studiestof voor het vak Functieleer. Het betreft hier een overzicht van de verplichte literatuur. Hoofdstuk A tot en met I behoren tot de verplichte literatuur van
Nadere informatieVoorwoord. Beste Psychologiestudenten,
Voorwoord Beste Psychologiestudenten, Als Slimstuderen.nl willen we jullie al graag op de hoogte brengen van onze werkzaamheden. Slimstuderen.nl biedt het hele jaar door samenvattingen aan voor elk tentamen
Nadere informatieWie ben ik? Planning Welkom bij. bijeenkomst. Astrid van Hertum OS-MINPSYCHB1-15_2016
r Welkom bij bijeenkomst 1 Astrid van Hertum astrid.vanhertum@hu.nl OS-MINPSYCHB1-15_2016 Wie ben ik? Planning 7 bijeenkomsten: Teach to learn Woensdag 7 september Woensdag 14 september H1: Woensdag 21
Nadere informatieInhoud. 1 Oriëntatie op de psychologie 15
Inhoud 1 Oriëntatie op de psychologie 15 1.1 Inleiding 15 1.2 Wetenschap 16 1.3 Psychologie 19 1.3.1 Object van de psychologie 20 1.3.2 Object en theorie 23 1.4 Relatie tussen de psychologie en andere
Nadere informatieVoorwoord van Hester van Herk... iii Voorwoord van Foeke van der Zee... iv Verantwoording... vi
Inhoudsopgave Voorwoord van Hester van Herk... iii Voorwoord van Foeke van der Zee... iv Verantwoording... vi INTRODUCTIE... 1 1. Wat is onderzoek... 2 1.1 Een definitie van onderzoek... 2 1.2 De onderzoeker
Nadere informatieVoorwoord... iii Verantwoording... v
Inhoudsopgave Voorwoord... iii Verantwoording... v INTRODUCTIE... 1 1. Wat is onderzoek... 2 1.1 Een definitie van onderzoek... 2 1.2 De onderzoeker als probleemoplosser of de onderzoeker als adviseur...
Nadere informatieInhoud. Woord vooraf 11. 1. Inleiding Kennismaking met de psychologie 13. 2. Biologie en gedrag De hardware van het psychisch functioneren 51
Inhoud Woord vooraf 11 1. Inleiding Kennismaking met de psychologie 13 1.1 Een definitie van de psychologie 14 1.2 Wetenschappelijke psychologie en intuïtieve mensenkennis 16 1.2.1 Verschillen in het verzamelen
Nadere informatieMethoden van het Wetenschappelijk Onderzoek: Deel II Vertaling pagina 13 25
De beginselen van de moderne psychologie: de introspectiepsychologie 2 verschillende beginjaren van de psychologie Wundt (1876) Eerste psychologische laboratorium voor onderzoek William James (1879) Eerste
Nadere informatiede verzwakkingscorrectie uit te voeren op basis van de berekende verzwakkingscorrectie.
De ultieme uitdaging in het veld van neurowetenschappelijk onderzoek is om te begrijpen wat de biologische basis is van emoties, cognitie en, uiteindelijk, van bewustzijn. Het verkennen van de menselijke
Nadere informatieGeest, brein en cognitie
Geest, brein en cognitie Filosofie van de geest en Grondslagen van de cognitiewetenschap Fred Keijzer 1 Overzicht: Wat is filosofie en waarom is dit relevant voor cognitiewetenschap en kunstmatige intelligentie?
Nadere informatieEindexamen Filosofie havo I
Opgave 2 Denken en bewustzijn 8 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een omschrijving van het begrip bewustzijn 2 argumentatie aan de hand van deze omschrijving of aan Genghis bewustzijn kan
Nadere informatieHoorcollege 1: Onderzoeksmethoden 06-01-13!!
Hoorcollege 1: Onderzoeksmethoden 06-01-13 Stof hoorcollege Hennie Boeije, Harm t Hart, Joop Hox (2009). Onderzoeksmethoden, Boom onderwijs, achtste geheel herziene druk, ISBN 978-90-473-0111-0. Hoofdstuk
Nadere informatieDit voorbeelduittreksel is te gebruiken bij het boek:
De Tentamenbank biedt een compleet pakket studiematerialen aan. In dé studentenwinkels van Nederland vind je bijvoorbeeld uitgebreide boekuittreksels, handige schema s, collegeaantekeningen en oefententamens.
Nadere informatieExperimenteel Onderzoek en Experimentele Controle
Experimenteel Onderzoek en Experimentele Controle ECO 2011-2012 Hemmo Smit Wilhelm Wundt en William James 3 criteria voor Causaliteit (herhaling) 1. Covariantie: samenhang tussen variabelen aantonen 2.
Nadere informatieMethodologie voor onderzoek in zorg, welzijn en hulpverlening. Foeke van der Zee
Methodologie voor onderzoek in zorg, welzijn en hulpverlening Foeke van der Zee Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar worden gemaakt,
Nadere informatieLA KOL 12-13 Bijeenkomst 4
LA KOL 12-13 Bijeenkomst 4 Terugblik bijeenkomst 3: 4: cognitieve ontwikkeling - ontwikkeling/leren/rijpen - geheugen - vormen van leren Opdrachten: - Deskundigen verdiepen - lezen H7 - Presentatie materialen
Nadere informatieInhoud. Wanneer is wetenschap ontstaan?
De wetenschappelijke wereld College Onderzoeksmethoden 21 september 2006 Wolter Pieters waar m oet je zelf op letten? waar moet je zelf op letten? Wat is wetenschap? Wanneer is wetenschap ontstaan? De
Nadere informatieMethodologie voor sociaalwetenschappelijk onderzoek. Foeke van der Zee
Methodologie voor sociaalwetenschappelijk onderzoek Foeke van der Zee Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar worden gemaakt, in
Nadere informatieTheorieën en hoofdfiguren uit de sociologie?
Theorieën en hoofdfiguren uit de sociologie? Deel 1 Theorie... Eenvoudig netwerk van met elkaar verbonden hypothesen (beweringen over waarschijnlijke relaties tussen twee of meer variabelen acties of kenmerken
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting HET BEGRIJPEN VAN COGNITIEVE ACHTERUITGANG BIJ MULTIPLE SCLEROSE Met focus op de thalamus, de hippocampus en de dorsolaterale prefrontale cortex Wereldwijd lijden ongeveer 2.3
Nadere informatieHet toepassen van theorieën: een stappenplan
Het toepassen van theorieën: een stappenplan Samenvatting Om maximaal effectief te zijn, moet de aanpak van sociale en maatschappelijke problemen idealiter gebaseerd zijn op gedegen theorie en onderzoek
Nadere informatieTheorie! Cognitive Bias Modification! Resultaten onderzoek!
Cognitive Bias Modification Resultaten onderzoek December 2013 Jules Reijnen Ron Jacobs Theorie Cognitive Bias Modification (CBM) is een recent onderzoeksgebied dat zich richt op de vertekening (bias)
Nadere informatieBijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1
Bijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1 Bijlage 1: Het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs: Stadium van het instructie model Oriëntatiefase
Nadere informatieOmdat uit eerdere studies is gebleken dat de prevalentie, ontwikkeling en manifestatie van gedragsproblemen samenhangt met persoonskenmerken zoals
Gedragsproblemen komen veel voor onder kinderen en adolescenten. Als deze problemen ernstig zijn en zich herhaaldelijk voordoen, kunnen ze een negatieve invloed hebben op het dagelijks functioneren van
Nadere informatieMethodologie voor onderzoek in marketing en management. Foeke van der Zee
Methodologie voor onderzoek in marketing en management Foeke van der Zee Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar worden gemaakt,
Nadere informatiea p p e n d i x Nederlandstalige samenvatting
a p p e n d i x B Nederlandstalige samenvatting 110 De hippocampus en de aangrenzende parahippocampale hersenschors zijn hersengebieden die intensief worden onderzocht, met name voor hun rol bij het geheugen.
Nadere informatieSamenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur
Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur Hoewel kinderen die leren praten geen moeite lijken te doen om de regels van hun moedertaal
Nadere informatieWORKSHOP ONDERZOEKSMETHODEN
WORKSHOP ONDERZOEKSMETHODEN INHOUD Kwantitatieve onderzoeksmethoden Algemene kenmerken Enquête Experiment Kwalitatieve onderzoeksmethoden Algemene kenmerken Observatie Interview Kwaliteit van het onderzoek
Nadere informatieING tentamen 2011/2012
ING tentamen 2011/2012 1. Hoe noemen we de neiging om gedrag toe te schrijven aan kenmerken van een persoon in plaats van de situatie. a. hindisght bias b. secundaire bronnen c. tijdgeest d. fundamentele
Nadere informatieSamenvatting. Audiovisuele aandacht in de ruimte
Samenvatting Audiovisuele aandacht in de ruimte Theoretisch kader Tijdens het uitvoeren van een visuele taak, zoals het lezen van een boek, kan onze aandacht getrokken worden naar de locatie van een onverwacht
Nadere informatiefilosofie vwo 2016-II
Opgave 2 Theoriegeladenheid van de waarneming 5 maximumscore 3 Een goed antwoord bevat een uitleg met de afbeelding van het eend-konijn van: Kuhns Aristoteles-ervaring: plotselinge perspectiefverandering
Nadere informatie1c Relatie tussen x en y hoeft niet perfect te zijn om een oorzaak van y te laten zijn.
MTO A tentamen 1 e gelegenheid 1c Relatie tussen x en y hoeft niet perfect te zijn om een oorzaak van y te laten zijn. 2d Stap empirische cyclus. Volgens Heiman. Afleiden van empirische predicties uit
Nadere informatieDIFFERENTIELE PSYCHOLOGIE: INHOUDSTAFEL
DIFFERENTIELE PSYCHOLOGIE: INHOUDSTAFEL INLEIDING DEEL I: DIFFERENTIELE PSYCHOLOGIE: WAT EN HOE? 1. Doelstelling en Geschiedenis a. Doelstelling i. Wat? 1. Beschrijven van verschillen 2. Beschrijven van
Nadere informatie2) De voornaamste en meest frequente manier waarop vooruitgang gemaakt wordt in de
Proefexamen wetenschappelijke methoden 1) Een intervalschaal is: a) Een absolute schaal van afstanden b) Een absolute schaal van rangordeningen c) Een verhoudingsschaal van afstanden d) Een verhoudingsschaal
Nadere informatieOpleiding Toegepaste Psychologie Opleiding Logopedie en Audiologie. MT1 MT2 MT3 Ba LOG Ba AUD. Duur van het examen: 1 uur Versie: 1
Academiejaar 2010-2011 Proefexamen Algemene Psychologie Opleiding Toegepaste Psychologie Opleiding Logopedie en Audiologie MT1 MT2 MT3 Ba LOG Ba AUD Opleidingsonderdeel: Docent of vakcoördinator: Algemene
Nadere informatieEindexamen Filosofie vwo 2001 - I
Eindexamen Filosofie vwo 00 - I 3 Antwoordmodel Opgave Het ontstaan van leven Een juist antwoord bevat de volgende elementen: een goede uitleg van wat inductie is; een goede uitleg van het inductieprobleem
Nadere informatien filosofie n wetenschapsfilosofie n soorten wetenschap n filosofie van de informatica n inhoud college n werkwijze college
Filosofie van de Informatica FILOSOFIE VAN DE INFORMATICA Prof. Dr. John-Jules Meyer Dr. R. Starmans Dr. J. Broersen n n wetenschaps n soorten wetenschap n van de informatica n inhoud college n werkwijze
Nadere informatieInhoud. Deel 1 Inleiding. Deel 2 De context
Inhoud Deel 1 Inleiding 1 en scenario s 1.1 Wat is consumentengedrag? 1.1.1 Beschrijven, verklaren en voorspellen van consumentengedrag 1.1.2 Waarop heet consumentengedrag betrekking? 1.1.3 Veranderend
Nadere informatieEindexamen Filosofie havo I
4 Beoordelingsmodel Opgave 1 Gevoel en machine 1 Een goed antwoord bevat: Twee aan het ontologisch dualisme ontleende argumenten als ondersteuning van de visie dat een dier volgens Descartes geen pijn
Nadere informatiePerceptie. dinsdag 6 maart 2012
Perceptie H7 Gestuurde perceptie... Perceptie betekent observatie, hoe je iets waarneemt, je blik zoals in is een glas half vol of half leeg?. Je perceptie wordt beïnvloed door je ervaringen en je basishouding
Nadere informatieImplementations of Tests on the Exogeneity of Selected Variables and Their Performance in Practice M. Pleus
Implementations of Tests on the Exogeneity of Selected Variables and Their Performance in Practice M. Pleus Dat economie in essentie geen experimentele wetenschap is maakt de econometrie tot een onmisbaar
Nadere informatieThema 2 Ontwikkelingspsychologie en pedagogiek
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Aline de Vries 12 November 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/67609 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieOEFENVRAGEN PSYCHOLOGIE
OEFENVRGEN PSYCHOLOGIE MEERKEUZEVRGEN Een invloedrijke psychologische stroming, ontstaan in het Duitsland van de 20-ste eeuw staat bekend als de Gestaltpsychologie. Wat is een ander woord voor Gestalt?.
Nadere informatieWat is psychologie? Hoofdstuk Een definitie van psychologie 3
Hoofdstuk 1 1.1 Een definitie van psychologie 3 1 Wat is psychologie? 1.3 De beginjaren van de psychologie 9 Structuralisme: waaruit bestaat het bewustzijn? 9 Gestaltpsychologie: de perceptie van het geheel
Nadere informatieWoord vooraf Opbouw van deze studie
Woord vooraf Opbouw van deze studie XIII XVI DEEL I: PROBLEEMSTELLING 1 HOOFDSTUK I ONTWIKKELING EN STAGNATIE IN DE PSYCHIATRIE 2 Inleiding 2 1. 1 Psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg - stand van
Nadere informatieDe sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid
Kees van den Bos De sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid In deze bijdrage wordt sociaal-psychologisch onderzoek naar sociale rechtvaardigheid besproken. Sociaal-psychologen
Nadere informatiePSYCHOLOGIE: BREIN EN COGNITIE
Mastervoorlichting masterweek februari 2016 PSYCHOLOGIE: BREIN EN COGNITIE The search to understand the most complex, sophisticated and powerful information processing device known; The Human Brain - Brain
Nadere informatieMethodologie voor onderzoek in de verpleegkunde. Foeke van der Zee
Methodologie voor onderzoek in de verpleegkunde Foeke van der Zee Inhoudsopgave 1. Onderzoek, wat is dat eigenlijk... 1 1.1 Hoe is onderzoek te omschrijven... 1 1.2 Is de onderzoeker een probleemoplosser
Nadere informatieMANTELZORG, GOED GEVOEL
UITKOMSTEN ONDERZOEK: MANTELZORG, GOED GEVOEL Inhoud: Theorie & Vragen Methode Theoretische achtergrond: Mantelzorgers zijn iets minder gelukkig dan de rest van de bevolking (CBS, 2016). Mantelzorg brengt
Nadere informatieBEGRIP VAN BEWIJS. vrije Universiteit amsterdam. Instituut voor Didactiek en Onderwijspraktijk. Vragenlijst. Herman Schalk
Instituut voor Didactiek en Onderwijspraktijk BEGRIP VAN BEWIJS Herman Schalk Vragenlijst Toelichting bij de vragenlijst p. 3 Vragen bij de elementen van begrip van bewijs p. 4 vrije Universiteit amsterdam
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting 8. * COgnitive Functions And Mobiles; in dit advies aangeduid als het TNO-onderzoek.
Samenvatting In september 2003 publiceerde TNO de resultaten van een onderzoek naar de effecten op het welbevinden en op cognitieve functies van blootstelling van proefpersonen onder gecontroleerde omstandigheden
Nadere informatieAutobiografisch geheugen in longitudinaal perspectief
Samenvatting Autobiografisch geheugen in longitudinaal perspectief Stabiliteit en verandering in gerapporteerde levensgebeurtenissen over een periode van vijf jaar Het belangrijkste doel van dit longitudinale,
Nadere informatiehet laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en
Samenvatting In de laatste 20 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de psychosociale gevolgen van kanker. Een goede zaak want aandacht voor kanker, een ziekte waar iedereen in zijn of haar leven wel eens
Nadere informatiehoofdstuk 2-4 hoofdstuk 2
Samenvatting Het doel van het onderzoek, zoals beschreven in dit proefschrift, is het identificeren van fysiologische parameters voor het meten van stress bij vleesvarkens. Stress, veroorzaakt door de
Nadere informatiefilosofie vwo 2015-II
Opgave 2 Onbewuste discriminatie 6 maximumscore 4 Een beschrijving van de twee groepen waarin bij Descartes de gedachten van de ziel uiteenvallen: acties en passies van de ziel 1 een antwoord op de vraag
Nadere informatieRisicofactoren, zelfbescherming en invloed van sociale context (6 oktober 2011) Sofie Vandoninck, K.U.Leuven
Veilig online: negatieve ervaringen bij 9-16 jarigen Risicofactoren, zelfbescherming en invloed van sociale context (6 oktober 2011) Sofie Vandoninck, K.U.Leuven EU Kids Online: achtergrond en theoretisch
Nadere informatieHoofdstuk 3 Statistiek: het toetsen
Hoofdstuk 3 Statistiek: het toetsen 3.1 Schatten: Er moet een verbinding worden gelegd tussen de steekproefgrootheden en populatieparameters, willen we op basis van de een iets kunnen zeggen over de ander.
Nadere informatieNederlandse samenvatting. (summary in Dutch)
Nederlandse samenvatting (summary in Dutch) 149 Samenvatting In dit proefschrift is agressief en regelovertredend gedrag van (pre)adolescenten onderzocht. Vanuit een doelbenadering (Sociale Productie Functie
Nadere informatieKorte uitleg van twee veelvoorkomende statistische toetsen Veel wetenschappelijke hypothesen kunnen statistisch worden getoetst. Aan de hand van een
Korte uitleg van twee veelvoorkomende statistische toetsen Veel wetenschappelijke hypothesen kunnen statistisch worden getoetst. Aan de hand van een statistische toets beslis je of een hypothese waar is.
Nadere informatieA. Business en Management Onderzoek
A. Business en Management Onderzoek Concepten definiëren Een concept (concept) is een algemeen geaccepteerde verzameling van betekenissen of kenmerken die geassocieerd worden met gebeurtenissen, situaties
Nadere informatieOver Plantinga s argument voor de existentie van een noodzakelijk bestaand individueel ding. G.J.E. Rutten
1 Over Plantinga s argument voor de existentie van een noodzakelijk bestaand individueel ding G.J.E. Rutten Introductie In dit artikel wil ik het argument van de Amerikaanse filosoof Alvin Plantinga voor
Nadere informatieCognitieve functiestoornissen bij schizofrenie
Hallucinaties zijn een merkwaardig psychologisch verschijnsel. Het betreft een vorm van sensorisch bedrog, die bij patiënten met schizofrenie het dagelijks functioneren belemmert en de kwaliteit van leven
Nadere informatieDe beleving van ruimte in de omgeving
De beleving van ruimte in de omgeving Ronald Hamel Introductie De individuele beleving van de omgeving is uiterst complex. De omgevingspsycholoog probeert dit desondanks in kaart te brengen. Ronald Hamel
Nadere informatieSamenvatting (Dutch)
Samenvatting (Dutch) 162 Hier zal een korte samenvatting gegeven worden van de resultaten van het onderzoek gepresenteerd in dit proefschrift. Affect, Gemoedstoestand en Informatieverwerking Om te overleven
Nadere informatieSamenvatting. Dutch Summary.
Samenvatting Dutch Summary. 125 126 Dutch Summary Nederlandse Samenvatting (Summary in Dutch) Door de aanwezigheid van omstanders helpen mensen elkaar minder snel en minder vaak. Dit geldt voor zowel noodsituaties,
Nadere informatie3 keer beoordeeld 3 mei Waarnemingen --> Interpretaties: zien waar je het vertrouwst mee bent, betekenis aan geven,
9.5 Samenvatting door Anne 2156 woorden 3 keer beoordeeld 3 mei 2015 Vak Anders Inleiding Waarnemingen --> Interpretaties: zien waar je het vertrouwst mee bent, betekenis aan geven, vb. Dolfijn/vrijend
Nadere informatieNeuropsychologisch. Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB
Neuropsychologisch onderzoek (NPO) na een SAB Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB Waarom? Ik wil graag weer aan het werk! Ik ben erg moe en prikkelbaar. Ik kan slecht
Nadere informatieSamenvatting. Exploratieve bewegingen in haptische waarneming. Deel I: de precisie van haptische waarneming
Exploratieve bewegingen in haptische waarneming Haptische waarneming is de vorm van actieve tastwaarneming waarbij de waarnemer de eigenschappen van een object waarneemt door het object met zijn of haar
Nadere informatieOnderzoek Module 10.3 Het empirisch onderzoek ontwerpen. Master Innovation & Leadership in Education
Onderzoek Module 10.3 Het empirisch onderzoek ontwerpen Master Innovation & Leadership in Education Leerdoelen Aan het eind van deze lesdag heb je: Kennis van de dataverzamelingsmethodes vragenlijstonderzoek,
Nadere informatieNaar herziening van het dyslexie typerende profiel. Peter F. de Jong Universiteit van Amsterdam
Naar herziening van het dyslexie typerende profiel Peter F. de Jong Universiteit van Amsterdam Het huidige dyslexie typerende profiel (DTP) Argumenten voor het gebruik van het DTP Wisseling van perspectief
Nadere informatieHoofdstuk 3: Cardiovasculaire toestandsveranderingen in gesimuleerde werkomgevingen
Een inspirerende nieuwe fase in het onderzoek naar mens-computer interactie heeft zich aangediend met het ontstaan van adaptieve automatisering. Binnen dit onderzoeksgebied worden technologische systemen
Nadere informatieSociologie & interculturele psychologie
Sociologie & interculturele psychologie 0. Sociologie vs interculturele psychologie Situering van het vak o Psychologie o Studie van het individuele gedrag o Vaak experimenteel opgezet o Abstractie van
Nadere informatiewerkcollege 8 correlatie, regressie - D&P5: Summarizing Bivariate Data relatie tussen variabelen scattergram cursus Statistiek
cursus 23 mei 2012 werkcollege 8 correlatie, regressie - D&P5: Summarizing Bivariate Data relatie tussen variabelen onderzoek streeft naar inzicht in relatie tussen variabelen bv. tussen onafhankelijke
Nadere informatieDATA-ANALYSEPLAN (20/6/2005)
DATA-ANALYSEPLAN (20/6/2005) Inleiding De manier waarop data georganiseerd, gecodeerd en gescoord (getallen toekennen aan observaties) worden en welke technieken daarvoor nodig zijn, dient in het ideale
Nadere informatieSamenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie
Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Overgewicht is een snel groeiend wereldwijd probleem en is geassocieerd
Nadere informatieVreugde, positieve emoties, geluk, tevredenheid, sereniteit, enzovoort zijn enkele
De positieve psychologie is een recente stroming in de psychologie die een sterke opmars kent. Ze onderzoekt op een wetenschappelijke manier de positieve ontwikkeling en het welzijn van mensen en organisaties,
Nadere informatieHersenontwikkeling tijdens adolescentie
Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Een longitudinale tweelingstudie naar de ontwikkeling van hersenstructuur en de relatie met hormoonspiegels en intelligentie ALGEMENE INTRODUCTIE Adolescentie is
Nadere informatieRapport voor deelnemers M²P burgerpanel
Rapport voor deelnemers M²P burgerpanel Weergaven van publieke opinie in het nieuws en hun invloed op het publiek Dit rapport beschrijft de resultaten van een onderzoek over weergaven van publieke opinie
Nadere informatieDe ontwikkeling van geweld in de Nederlandse samenleving VEEL MONITOREN, WEINIG EENDUIDIGHEID
SECONDANT #1 MAART 2011 53 De ontwikkeling van geweld in de Nederlandse samenleving VEEL MONITOREN, WEINIG EENDUIDIGHEID door Maartje Timmermans en Miranda Witvliet De auteurs werken als onderzoeker bij
Nadere informatieSamenvatting. Synchronisatie met fractal ritmes: Complexiteit matching bij statistische structuur
Samenvatting Synchronisatie met fractal ritmes: Complexiteit matching bij statistische structuur De uitvoering van dagelijkse fysieke activiteiten is sterk variabel. Deze variabiliteit kan worden beschreven
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING CHAPTER X 188 INLEIDING Wereldwijd neemt het aantal mensen met overgewicht steeds verder toe. In Nederland heeft ruim de helft van de huidige bevolking overgewicht, en 14% heeft
Nadere informatieWat is de mens? - Context. De opkomst van de filosofische antropologie
De menselijke natuur, week 9 De opkomst van de filosofische antropologie Overzicht van reeds behandelde mensbeelden en de mechanistische visie uit de late 19e eeuw Wat is de mens? - Context Plato / Descartes
Nadere informatieDATATEAMS VOOR ONDERWIJSVERBETERING. SOK studiedag, 6 juni 2014 Kim Schildkamp: k.schildkamp@utwente.nl
DATATEAMS VOOR ONDERWIJSVERBETERING SOK studiedag, 6 juni 2014 Kim Schildkamp: k.schildkamp@utwente.nl Programma Opbrengstgericht werken Wat is het en waarom belangrijk? Datateam methode Resultaten onderzoek
Nadere informatieDwarse verbanden: natuur en techniek, wereldoriëntatie, cultuuronderwijs, enz
Datum 15-04-2015 Dwarse verbanden: natuur en techniek, wereldoriëntatie, cultuuronderwijs, enz Barend van Heusden Marnix Academie Utrecht, 18 maart 2016 Datum 15-04-2015 2 Inleiding Een heel bekende tegenstelling:
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting 10 Samenvatting Samenvatting Hoe snel word je boos als iemand je provoceert? Het traditionele antwoord op deze vraag is dat het afhangt van je individuele neiging om boos te worden. Als je
Nadere informatiePijn Inleiding tot de filosofische benadering http://www.phil.uu.nl/~rob/
Pijn Inleiding tot de filosofische benadering http://www.phil.uu.nl/~rob/ Rob van Gerwen Subfaculteit Filosofie Universiteit Utrecht www.phil.uu.nl/~rob/2007/guest.shtml Periode 4, 2007 C1 Pijn en het
Nadere informatieErfgoedonderwijs als cultuuronderwijs. Barend van Heusden Afdeling Kunsten, Cultuur en Media
Erfgoedonderwijs als cultuuronderwijs Barend van Heusden Afdeling Kunsten, Cultuur en Media 12/14/2012 2 Vragen... Hoe verhoudt erfgoed- zich tot cultuureducatie? Wat zijn kenmerkende eigenschappen van
Nadere informatieEen speelvriendje op batterijen: hoe gaan kinderen om met robots?
Behavioural Science Institute Afdeling Sociale en Cultuurpsychologie Een speelvriendje op batterijen: hoe gaan kinderen om met robots? Terugkoppeling onderzoeksresultaten mei-juni 2016 Sari Nijssen, promovenda
Nadere informatieCollege 4 Experimenteel Onderzoek en Experimentele Controle
College 4 Experimenteel Onderzoek en Experimentele Controle - Leary: Hoofdstuk 9 en 10 - MM&C: Hoofdstuk 2.4 (p.129-130), 2.6 en 3.1 - Aanvullende tekst 4 Jolien Pas ECO 2012-2013 Doel experimenteel onderzoek:
Nadere informatieDenken als een jurist. Jan Struiksma
Denken als een jurist Jan Struiksma VU-alumni 2013 Welke jurist? Advocaat Notaris Bedrijfsjurist Rechter Docent Onderzoeker Student Privaatrecht Strafrecht Staatsrecht Bestuursrecht Denken en rechtsvinding
Nadere informatiePsychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom. Nathalie Vanderbruggen
Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom Nathalie Vanderbruggen Psychoneurologisch functioneren in KS ( Verri et al. 2010) Cognitief functioneren: Psychopathologische kwetsbaarheid:
Nadere informatieMaterie en geest. Grenzen aan het fysische wereldbeeld. Gerard Nienhuis. Universiteit Leiden. Workshop Conferentie SCF, 20 januari 2018
Materie en geest Grenzen aan het fysische wereldbeeld Gerard Nienhuis Universiteit Leiden Workshop Conferentie SCF, 20 januari 2018 Natuurwetenschap: Natuurwetenschap is basis van wereldbeeld geworden.
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. Samenvatting
Samenvatting Toenaderen of vermijden. Neurobiologische mechanismen in sociale angst Het doel van dit proefschrift was om meer inzicht te krijgen in de psychobiologische mechanismen die een rol spelen bij
Nadere informatieExamen Statistische Modellen en Data-analyse. Derde Bachelor Wiskunde. 14 januari 2008
Examen Statistische Modellen en Data-analyse Derde Bachelor Wiskunde 14 januari 2008 Vraag 1 1. Stel dat ɛ N 3 (0, σ 2 I 3 ) en dat Y 0 N(0, σ 2 0) onafhankelijk is van ɛ = (ɛ 1, ɛ 2, ɛ 3 ). Definieer
Nadere informatieSAMENVATTING bijlage Hoofdstuk 1 104
Samenvatting 103 De bipolaire stoornis, ook wel manisch depressieve stoornis genoemd, is gekenmerkt door extreme stemmingswisselingen, waarbij recidiverende episoden van depressie, manie en hypomanie,
Nadere informatieSamenvatting. Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld
Samenvatting Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld om hen heen. Zo hebben vele mensen een natuurlijke neiging om zichzelf als bijzonder positief te beschouwen (bijv,
Nadere informatieGT diagnostiek Analyse van klassiek geconditioneerd gedrag Analyse van operant geconditioneerd gedrag DSM-IV Evidence based behandelingen
Samenvatting *('5$*67+(5$3,(LQ92*(/9/8&+7 Wegbereiders Gedragstherapie Pavlov Watson Skinner Belangrijke Gedragstherapeuten Wolpe Emmelkamp Beck GT diagnostiek Analyse van klassiek geconditioneerd gedrag
Nadere informatieVervolgens wordt ook ingegaan op de hypothese dat patronen in fenotypische plasticiteit adaptief kunnen zijn. De eerste vraag was of natuurlijke
Variatie in abiotische factoren komt voor in alle natuurlijke omgevingen, zoals variatie in ruimte en tijd in temperatuur, licht en vochtigheid. Deze factoren kunnen vervolgens bijvoorbeeld voedselaanbod
Nadere informatieEvaluatie JOGG Roosendaal Basisschool de Vlindertuin. Resultaten evaluatie JOGG December 2017
Evaluatie JOGG Roosendaal Basisschool de Vlindertuin Resultaten evaluatie JOGG December 2017 Inleiding Achtergrond In het kader van de JOGG aanpak in de gemeente Roosendaal heeft op basisschool de Vlindertuin
Nadere informatie