Implementations of Tests on the Exogeneity of Selected Variables and Their Performance in Practice M. Pleus
|
|
- Benjamin Bauwens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Implementations of Tests on the Exogeneity of Selected Variables and Their Performance in Practice M. Pleus
2 Dat economie in essentie geen experimentele wetenschap is maakt de econometrie tot een onmisbaar instrument. Econometrie biedt oplossingen voor veel problemen die zich voordoen wanneer een onderzoeker beleidsadvies wil geven op basis van empirische bewijs. Een van deze problemen ligt ten grondslag aan het onderwerp van dit proefschrift. Alvorens dit te kunnen bespreken moet eerst een aantal zaken worden neergezet. Vaak is het de bedoeling van een econoom om een causaal verband te onderzoeken. De variabelen waarmee men in een economisch model een andere variabele tracht te verklaren, noemen we verklarende variabelen. Omdat de verklarende variabelen nooit de zogenoemde afhankelijke variabele volledig kunnen verklaren bevat het model ook een onverklaard stuk, de storingsterm. Variabelen die niet gecorreleerd zijn met de storingsterm noemen we exogeen. Wanneer alle verklarende variabelen exogeen zijn kan het causale verband onderzocht worden aan de hand van de kleinste kwadraten (OLS) schatter. Zeker wanneer het een onderzoek naar de effectiviteit van beleid betreft zal de aanname van exogeneiteit niet altijd standhouden. Een voorbeeld hiervan is wanneer men de impact van ontwikkelingshulp op de groei van het bruto binnenlands product (BBP) van het ontvangende land wil onderzoeken. Bij het vaststellen van de hoogte van de ontwikkelingshulp wordt onder meer gekeken naar de huidige groei van het BBP. Ofwel, de afhankelijke en de verklarende variabele worden deels simultaan bepaald. Als gevolg zal de verklarende variabele gecorreleerd zijn met de storingsterm. Wanneer een variabele gecorreleerd is met de storingsterm noemen we deze endogeen. Endogeniteit van een of meer verklarende variabelen zorgt ervoor dat de OLS schatter niet meer consistent is, i.e. de schattingsfout verdwijnt niet wanneer de steekproef oneindig groot wordt. Gelukkig bestaan er alternatieve schattingstechnieken zoals de instrumentele variabelen (IV) schatter. Deze techniek staat endogeneiteit van verklarende variabelen toe mits er minstens evenveel niet-verklarende instrumentele variabelen beschikbaar zijn. Zoals de naam al suggereert mogen deze instrumentele variabelen de afhankelijke variabele niet direct verklaren. Indien dit wel het geval is en de instrumentele variabelen ten onrechte niet als verklarende variabelen worden gebruikt, zullen de instrumentele variabelen ongeldig zijn. Ze zijn dan ook endogeen met betrekking tot de storingsterm. De niet-verklarende instrumentele variabelen moeten aan nog een voorwaarde voldoen. Ze moeten voldoende gecorreleerd zijn met de verklarende variabelen die endogeen zijn. Wanneer de correlatie hoog is noemen we de instrumentele variabelen sterk, terwijl ze bij een lage correlatie zwak worden genoemd. De instrumentele variabelen mogen dus niet zwak zijn. De volledige set van instrumentele variabelen bestaat uit de niet-verklarende instrumentele variabelen en de exogene verklarende variabelen. De nauwkeurigheid van de IV schatter wordt bepaald door de correlatie tussen de (niet-verklarende) instrumentele variabelen en de endogene verklarende variabelen. Hoe sterker de correlatie, hoe nauwkeuriger de schatter. Wanneer alle verklarende variabelen verondersteld worden exogeen te zijn, dan kunnen alle verklarende variabelen als instrument voor zichzelf worden gebruikt, hetgeen resulteert in een perfecte correlatie. In dit specifieke geval zal de IV schatter gelijk zijn aan de OLS schatter. Verklarende variabelen als endogeen behandelen terwijl ze exogeen zijn gaat dus ten koste van de nauwkeurigheid van de schatter. Ze ten onrechte als exogeen classificeren resulteert in een onbetrouwbare schatter.
3 Dit proefschrift onderzoekt de implementatie en het gedrag van technieken die gebruikt kunnen worden om variabelen te classificeren met betrekking tot hun correlatie met de storingsterm. Deze technieken kunnen worden toegepast om de exogeniteit van verklarende variabelen te toetsen, maar ook om, eventueel tegelijk, de exogeniteit van niet-verklarende instrumentele variabelen te onderzoeken. Ze zijn van cruciaal belang voor onderzoekers aangezien ze informatie verschaffen over belangrijke eigenschappen van de schatters van causale verbanden. Deze familie van toetsen kent twee typen. Het eerste type wordt gebruikt om een volledige set van variabelen te toetsen, bijvoorbeeld alle potenti\"{e}le endogene verklarende variabelen of alle instrumentele variabelen. Met het tweede type is het mogelijk om een subset van variabelen te classificeren. Het zijn met name de subset varianten die in dit proefschrift aandacht krijgen. In het eerste deel wordt de betrouwbaarheid van deze toetsen onderzocht voor data zonder tijdsdimensie (cross-sectie data) en in het tweede gedeelte wordt gekeken naar implementaties in lineaire dynamische panel data modellen. In hoofdstuk 2 worden verschillende toetsen op de exogeniteit van arbitraire subsets van verklarende variabelen gemotiveerd en worden hun prestaties vergeleken door middel van verschillende simulatie experimenten. Gevonden wordt dat subset-toetsen een onbetwistbare rol spelen in een sequentiële strategie om verklarende variabelen als endogeen of exogeen te herkennen. Toetsen op alle potentiële endogene verklarende variabelen hebben een grote kans om een exogene verklarende variabele als endogeen aan te merken als deze slechts gecorreleerd is met een endogene variabele. Het gedrag van de toetsgrootheden kan substantieel worden verbeterd wanneer de zogeheten bootstrap wordt toegepast. Hierbij moet echter wel worden opgemerkt dat de instrumenten niet zwak mogen zijn. De bootstrap versie van de toets volgens het Wald principe blijkt vaak het beste in staat om de endogeniteit van een verklarende variabele te constateren. De Wald-toets schat de variantie onder de aanname dat de getoetste verklarende variabelen endogeen zijn. In combinatie met het gebruik van de bootstrap kunnen de volledige set en de subset-toetsen samen succesvol gebruikt worden om verklarende variabelen of groepen daarvan als exogeen of endogeen te classificeren. Met behulp van de resultaten wordt een populaire studie naar het effect van scholing op het loon opnieuw bekeken. Verschillende implementaties van toetsen op de validiteit van niet-verklarende instrumentele variabelen worden onderzocht in hoofdstuk 3. In deze context worden de toetsen op de volledige set van variabelen vaak overidentificatietoetsen genoemd. Deze en hun subset versies worden bekeken, evenals twee subset-toetsen volgens het Hausman principe. Recentelijk hebben verschillende artikelen besproken dat overidentificatietoetsen niet altijd in staat zijn om invalide instrumenten te herkennen. Dit statement wordt verhelderd en uitgebreid naar het toetsen van een subset van niet-verklarende instrumentele variabelen. De verdeling van de meeste toetsgrootheden wordt afgeleid onder de aanname dat de steekproefomvang oneindig groot wordt. Het is echter mogelijk om rekening te houden met het feit dat de steekproefomvang vaak klein is. Een hogere orde Cornish-Fisher correctie bepalen is een manier om dit te doen. Het nut van deze correctie voor de meest gebruikte overidentificatietoets wordt opnieuw bekeken omdat deze zelden wordt gebruikt in de praktijk. De correctietermen laten zien dat het gedrag van de standaard overidentificatietoetsen in een kleine steekproef afhankelijk is van een aantal factoren. Zowel de correlatie tussen verklarende variabelen en de storingsterm, alsmede de mate van overidentificatie, beïnvloeden de betrouwbaarheid van de toetsen. De mate van overidentificatie is
4 het verschil tussen het aantal niet-verklarende instrumentele variabelen en het aantal endogene verklarende variabelen. De rol van deze twee factoren wordt bevestigd door de simulatieresultaten. Uit dezelfde simulatieresultaten blijkt dat de gecorrigeerde toetsgrootheid beter is dan de ongecorrigeerde varianten, tenzij de instrumenten zwak zijn. Met betrekking tot de subset-toetsen wordt gevonden dat hun kwaliteit ook afhankelijk is van de correlatie tussen de verklarende variabelen en de storingsterm. Het gebruik van de subset-toetsen vereist een additionele aanname, namelijk dat de groep van nietverklarende instrumentele variabelen die niet getoetst worden valide is. Uit de resultaten blijkt dat een schending van deze aanname ernstige consequenties heeft voor de toepasbaarheid van de subsettoetsen. De twee volgende hoofdstukken gaan over de betrouwbaarheid van verschillende toetsen en schattingstechnieken op basis van GMM in lineaire dynamische panel data modellen wanneer slechts enkele tijdreeksobservaties beschikbaar zijn. GMM is een algemene schattingstechniek die zowel OLS als IV als speciale gevallen kent, maar flexibeler is met betrekking tot eigenschappen van de storingsterm. Het is bijvoorbeeld mogelijk om rekening te houden met de aanwezigheid van heteroskedasticiteit. Dat wil zeggen dat de variantie van de storingsterm mag verschillen per tijdstip en individu. Een groot voordeel van panel data is de mogelijkheid om rekening te houden met verklarende variabelen die constant zijn in de tijd, maar niet geobserveerd zijn. Deze ontbrekende verklarende variabelen noemen we ook wel individuele effecten. De individuele effecten maken dus deel uit van de storingsterm en kunnen door middel van een transformatie worden verwijderd. Waar het vinden van instrumentele variabelen vaak lastig is voor cross-sectionele data, biedt panel data nog een voordeel. Niet-verklarende instrumentele variabelen zijn direct beschikbaar in de vorm van vertragingen van de verklarende variabelen. Deze instrumenten zijn echter niet noodzakelijkerwijs voldoende gecorreleerd met de verklarende variabelen. Hoofdstuk 4 bevat het theoretische kader dat de basis vormt voor de simulatiestudie van hoofdstuk 5. Gevonden wordt dat bij een gelimiteerd aantal cross-sectionele waarnemingen de kwaliteit van de analyse afhangt van een aantal factoren. Deze factoren zijn onder andere het aantal tijdswaarnemingen, de snelheid waarmee het dynamische proces zich aanpast, de eigenschappen van de heteroskedasticiteit, de relatieve omvang van de variantie van de individuele effecten, de aanwezigheid van endogene verklarende variabelen en de (niet-)stationariteit van verklarende variabelen. Een specifieke toepassing van subset-toetsen op de validiteit van niet-verklarende instrumentele variabelen wordt onderzocht. Deze subset van instrumenten is alleen valide onder de aanname dat de correlatie tussen verklarende variabelen en het individuele effect constant is in de tijd. Dit wordt ook wel effect stationariteit genoemd. Opmerkelijk genoeg wordt gevonden dat deze toets op effect stationariteit de neiging heeft om de schatter te selecteren die het meest accuraat is en niet per definitie degene die consistent is. Het is namelijk mogelijk dat een schatter wel consistent is, maar een grote variantie heeft zodat een inconsistente schatter met een kleinere variantie over het algemeen accurater is. Met behulp van de conclusies die volgen uit de simulatieresultaten wordt een studie naar arbeidsaanbod opnieuw tegen het licht gehouden. Een belangrijke conclusie van hoofdstuk 5 is dat de betrouwbaarheid van standaard GMM inferentietechnieken er op achteruit gaat in de aanwezigheid van een echte (of onterecht als zodanig
5 behandelde) endogene verklarende variabele. Vandaar dat in hoofdstuk 6 wordt onderzocht in hoeverre subset-toetsen in staat zijn verklarende variabelen te classificeren in dynamische panel data modellen wanneer alle verklarende variabelen die variëren in de tijd, zijn meegenomen in het model voor de causale relatie. De tijdsdimensie staat een verder onderscheid toe, verklarende variabelen kunnen nu worden geclassificeerd als strikt exogeen, zwak exogeen en endogeen. Strikte exogeniteit betekent dat een verklarende variabele ongecorreleerd is met alle storingstermen in de tijd. Zwak exogene variabelen mogen gecorreleerd zijn met storingstermen uit het verleden. Zoals voorheen zijn variabelen die gecorreleerd zijn met de huidige storingsterm endogeen. De verklarende variabelen kunnen dus worden geclassificeerd aan de hand van de validiteit van een subset van instrumenten. Deze subset bestaat uit bepaalde recente vertragingen van de verklarende variabelen. In hoofdstuk 6 worden verschillende nieuwe toetsgrootheden voorgesteld. Twee hiervan zijn toetsen volgens het Hausman principe, die een eindige-steekproef-correctie bevatten voor de geschatte variantie. Wat betreft controle over de kans om een valide hypothese te verwerpen wordt gevonden dat het zinvol is om de varianties onder deze hypothese te schatten. Het collapsen van de instrumenten, een manier om het aantal instrumenten terug te dringen, heeft een positieve invloed op het gedrag van de subset-toetsen wanneer veel instrumenten beschikbaar zijn. Deze manier van instrumentreductie komt het vermogen van de subsettoetsen om een invalide hypothese te verwerpen echter niet altijd ten goede. De gecorrigeerde Hausman-toetsen presteren altijd beter dan de standaard implementaties van het Hausman principe. Echter, de toetsen volgens het Hausman principe kunnen alleen worden toegepast wanneer er gebruik wordt gemaakt van collapsen. Een subset-versie van de meest populaire overidentificatietoets presteert bijna even goed als de best presterende Hausman-toets, maar behoeft geen instrumentreductie. De simulatieresultaten worden gebruikt om een klassieke studie naar het effect van criminaliteitsbestrijding te herzien.
Citation for published version (APA): Ebbes, P. (2004). Latent instrumental variables: a new approach to solve for endogeneity s.n.
University of Groningen Latent instrumental variables Ebbes, P. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Dit proefschrift is een verzameling van vijf essays over verschillende onderzoeksproblemen met betrekking tot discrete-keuzemodellen. De vijf essays worden behandeld in
Nadere informatieDe wijde wereld in wandelen
127 De wijde wereld in wandelen Valrisico schatten door het meten van lopen in het dagelijks leven Om een stap verder te komen in het schatten van valrisico heb ik het lopen in het dagelijks leven bestudeerd.
Nadere informatieINLEIDING EEN OVERZICHT VAN CORRECTIEMETHODEN
INLEIDING Als je geïnteresseerd bent in de vraag welke van twee behandelingen of geneesmiddelen het beste werkt, zijn er grofweg twee manieren om dat te onderzoeken: experimenteel en observationeel. Bij
Nadere informatieToegepaste Statistiek, Week 6 1
Toegepaste Statistiek, Week 6 1 Eén ordinale en één nominale variabele Nominale variabele met TWEE categorieën, 1 en 2 Ordinale variabele normaal verdeeld binnen iedere categorie? Variantie in beide categorieën
Nadere informatieKansrekening en Statistiek
Kansrekening en Statistiek College 14 Donderdag 28 Oktober 1 / 37 2 Statistiek Indeling: Hypothese toetsen Schatten 2 / 37 Vragen 61 Amerikanen werd gevraagd hoeveel % van de tijd zij liegen. Het gevonden
Nadere informatieTijdreeksanalyse in verkeersveiligheidsonderzoek met behulp van state space methodologie
Samenvatting Tijdreeksanalyse in verkeersveiligheidsonderzoek met behulp van state space methodologie In dit proefschrift wordt een aantal studies gepresenteerd waarin tijdreeksanalyse wordt toegepast
Nadere informatieStatistiek II. 1. Eenvoudig toetsen. Onderdeel toetsen binnen de cursus: Toetsen en schatten ivm één statistiek of steekproef
Statistiek II Onderdeel toetsen binnen de cursus: 1. Eenvoudig toetsen Toetsen en schatten ivm één statistiek of steekproef Via de z-verdeling, als µ onderzocht wordt en gekend is: Via de t-verdeling,
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Dit proefschrift bestudeert het gebruik van handelskrediet in de rijstmarkten van Tanzania. 18 We richten ons daarbij op drie aspecten. Ten eerste richten we ons op het
Nadere informatieHoofdstuk 7: Statistische gevolgtrekkingen voor distributies
Hoofdstuk 7: Statistische gevolgtrekkingen voor distributies 7.1 Het gemiddelde van een populatie Standaarddeviatie van de populatie en de steekproef In het vorige deel is bij de significantietoets uitgegaan
Nadere informatieEWMA Control Charts in Statistical Process Monitoring I.M. Zwetsloot
EWMA Control Charts in Statistical Process Monitoring I.M. Zwetsloot EWMA Control Charts in Statistical Process Monitoring Inez M. Zwetsloot Samenvatting EWMA Regelkaarten in Statistische Procesmonitoring
Nadere informatieHerkansing Inleiding Intelligente Data Analyse Datum: Tijd: , BBL 508 Dit is geen open boek tentamen.
Herkansing Inleiding Intelligente Data Analyse Datum: 3-3-2003 Tijd: 14.00-17.00, BBL 508 Dit is geen open boek tentamen. Algemene aanwijzingen 1. U mag ten hoogste één A4 met aantekeningen raadplegen.
Nadere informatieHOOFDSTUK 6: INTRODUCTIE IN STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN
HOOFDSTUK 6: INTRODUCTIE IN STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN Inleiding Statistische gevolgtrekkingen (statistical inference) gaan over het trekken van conclusies over een populatie op basis van steekproefdata.
Nadere informatieCitation for published version (APA): van der Ploeg, J. (1997). Instrumental variable estimation and group-asymptotics Groningen: s.n.
University of Groningen Instrumental variable estimation and group-asymptotics van der Ploeg, J. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite
Nadere informatie1. Statistiek gebruiken 1
Hoofdstuk 0 Inhoudsopgave 1. Statistiek gebruiken 1 2. Gegevens beschrijven 3 2.1 Verschillende soorten gegevens......................................... 3 2.2 Staafdiagrammen en histogrammen....................................
Nadere informatiebeoordelingskader zorgvraagzwaarte
1 beoordelingskader zorgvraagzwaarte In dit document geven we een beoordelingskader voor de beoordeling van de zorgvraagzwaarte-indicator. Dit beoordelingskader is gebaseerd op de resultaten van de besprekingen
Nadere informatieVerdringing op de Nederlandse arbeidsmarkt: sector- en sekseverschillen
1 Verdringing op de Nederlandse arbeidsmarkt: sector- en sekseverschillen Peter van der Meer Samenvatting In dit onderzoek is geprobeerd antwoord te geven op de vraag in hoeverre het mogelijk is verschillen
Nadere informatie11. Multipele Regressie en Correlatie
11. Multipele Regressie en Correlatie Meervoudig regressie model Nu gaan we kijken naar een relatie tussen een responsvariabele en meerdere verklarende variabelen. Een bivariate regressielijn ziet er in
Nadere informatienederlandse samenvatting Dutch summary
Dutch summary 211 dutch summary De onderzoeken beschreven in dit proefschrift zijn onderdeel van een grootschalig onderzoek naar individuele verschillen in algemene cognitieve vaardigheden. Algemene cognitieve
Nadere informatieDutch Summary. Dutch Summary
Dutch Summary Dutch Summary In dit proefschrift worden de effecten van financiële liberalisatie op economische groei, inkomensongelijkheid en financiële instabiliteit onderzocht. Specifiek worden hierbij
Nadere informatieStatistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 4: Lineaire regressie
Statistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 4: Lineaire regressie Inleveren: Uiterlijk 15 februari voor 16.00 in mijn postvakje Afspraken Overleg is toegestaan, maar iedereen levert zijn eigen werk in. Overschrijven
Nadere informatieBEGRIP VAN BEWIJS. vrije Universiteit amsterdam. Instituut voor Didactiek en Onderwijspraktijk. Vragenlijst. Herman Schalk
Instituut voor Didactiek en Onderwijspraktijk BEGRIP VAN BEWIJS Herman Schalk Vragenlijst Toelichting bij de vragenlijst p. 3 Vragen bij de elementen van begrip van bewijs p. 4 vrije Universiteit amsterdam
Nadere informatieRobuustheid regressiemodel voor kapitaalkosten gebaseerd op aansluitdichtheid
Robuustheid regressiemodel voor kapitaalkosten gebaseerd op aansluitdichtheid Dr.ir. P.W. Heijnen Faculteit Techniek, Bestuur en Management Technische Universiteit Delft 22 april 2010 1 1 Introductie De
Nadere informatieDe prijselasticiteit van verschillende soorten muziekevenementen
De prijselasticiteit van verschillende soorten muziekevenementen Naar een muziekevenement gaan kost geld, maar wat bepaalt hoeveel een kaartje voor een muziekoptreden kost? Is de prijsstelling zodanig
Nadere informatieExtra Opgaven. 3. Van 10 personen meten we 100 keer de hartslag na het sporten. De gemiddelde hartslag van
Extra Opgaven 1. Een persoon doet een HIV-test. Helaas is de uitslag positief. De test is echter niet perfect. De persoon vraagt zich af wat de kans is dat hij nu ook echt HIV heeft. Gegeven is: de kans
Nadere informatieOver het gebruik van continue normering Timo Bechger Bas Hemker Gunter Maris
POK Memorandum 2009-1 Over het gebruik van continue normering Timo Bechger Bas Hemker Gunter Maris POK Memorandum 2009-1 Over het gebruik van continue normering Timo Bechger Bas Hemker Gunter Maris Cito
Nadere informatieHoofdstuk 10: Regressie
Hoofdstuk 10: Regressie Inleiding In dit deel zal uitgelegd worden hoe we statistische berekeningen kunnen maken als sprake is van één kwantitatieve responsvariabele en één kwantitatieve verklarende variabele.
Nadere informatieStochastiek 2. Inleiding in de Mathematische Statistiek 1 / 17
Stochastiek 2 Inleiding in de Mathematische Statistiek 1 / 17 Statistische toetsen 2 / 17 Toetsen - algemeen - 1 Setting: observatie X in X, model {P θ : θ Θ}. Gegeven partitie Θ = Θ 0 Θ 1, met Θ 0 Θ 1
Nadere informatie1. Inleiding. 2. De analyses. 2.1 Afspraken over kinderopvang versus m/v-verdeling
Bijlage II Aanvullende analyses 1 Inleiding In aanvulling op de kwantitatieve informatie over de diverse arbeid-en-zorg thema s, is een aantal analyses verricht Aan deze analyses lagen de volgende onderzoeksvragen
Nadere informatieWaarom doen sommige personen wel aan sport en anderen niet? In hoeverre speelt
Nederlandse samenvatting (Dutch summary) Waarom doen sommige personen wel aan sport en anderen niet? In hoeverre speelt genetische aanleg voor sportgedrag een rol? Hoe hangt sportgedrag samen met geestelijke
Nadere informatieSummary in Dutch 179
Samenvatting Een belangrijke reden voor het uitvoeren van marktonderzoek is het proberen te achterhalen wat de wensen en ideeën van consumenten zijn met betrekking tot een produkt. De conjuncte analyse
Nadere informatieStatistiek voor A.I.
Statistiek voor A.I. College 13 Donderdag 25 Oktober 1 / 28 2 Deductieve statistiek Orthodoxe statistiek 2 / 28 3 / 28 Jullie - onderzoek Tobias, Lody, Swen en Sander Links: Aantal broers/zussen van het
Nadere informatieDynamics, Models, and Mechanisms of the Cognitive Flexibility of Preschoolers B.M.C.W. van Bers
Dynamics, Models, and Mechanisms of the Cognitive Flexibility of Preschoolers B.M.C.W. van Bers Introductie Flexibiliteit is een belangrijke eigenschap in de huidige snel veranderende maatschappij. In
Nadere informatieSamenvatting Proefschrift Fostering Monitoring and Regulation of Learning Mariëtte H. van Loon, Universiteit Maastricht
Samenvatting Proefschrift Fostering Monitoring and Regulation of Learning Mariëtte H. van Loon, Universiteit Maastricht Dit proefschrift beschrijft onderzoek naar metacognitieve vaardigheden van leerlingen
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting De onderzoeken beschreven in dit proefschrift zijn onderdeel van een grootschalig onderzoek naar individuele verschillen in algemene cognitieve vaardigheden. Algemene cognitieve
Nadere informatieHoofdstuk 3 Statistiek: het toetsen
Hoofdstuk 3 Statistiek: het toetsen 3.1 Schatten: Er moet een verbinding worden gelegd tussen de steekproefgrootheden en populatieparameters, willen we op basis van de een iets kunnen zeggen over de ander.
Nadere informatieSamenvatting (Dutch Summary)
161 Samenvatting (Dutch Summary) Kosten van files: de invloed van onzekere reistijden, informatie en gedrag Een efficiënt en betrouwbaar transportsysteem is een belangrijk onderdeel van mobiliteit en onmisbaar
Nadere informatieGegevensverwerving en verwerking
Gegevensverwerving en verwerking Staalname - aantal stalen/replicaten - grootte staal - apparatuur Experimentele setup Bibliotheek Statistiek - beschrijvend - variantie-analyse - correlatie - regressie
Nadere informatieHoofdstuk 12: Eenweg ANOVA
Hoofdstuk 12: Eenweg ANOVA 12.1 Eenweg analyse van variantie Eenweg en tweeweg ANOVA Wanneer we verschillende populaties of behandelingen met elkaar vergelijken, dan zal er binnen de data altijd sprake
Nadere informatieBij herhaalde metingen ANOVA komt het effect van het experiment naar voren bij de variantie binnen participanten. Bij de gewone ANOVA is dit de SS R
14. Herhaalde metingen Introductie Bij herhaalde metingen worden er bij verschillende condities in een experiment dezelfde proefpersonen gebruikt of waarbij dezelfde proefpersonen op verschillende momenten
Nadere informatieVoorbeeldtentamen Statistiek voor Psychologie
Voorbeeldtentamen Statistiek voor Psychologie 1) Vul de volgende uitspraak aan, zodat er een juiste bewering ontstaat: De verdeling van een variabele geeft een opsomming van de categorieën en geeft daarbij
Nadere informatieKwantitatieve modellen. Harry B.G. Ganzeboom 18 april 2016 College 1: Meetkwaliteit
Kwantitatieve modellen voor BCO PMC Harry B.G. Ganzeboom 18 april 2016 College 1: Meetkwaliteit Drie colleges Validiteits- en betrouwbaarheidsanalyse Causale analyse met confounding en mediatie Causale
Nadere informatieStochastiek 2. Inleiding in de Mathematische Statistiek 1 / 18
Stochastiek 2 Inleiding in de Mathematische Statistiek 1 / 18 t-toetsen 2 / 18 Steekproefgemiddelde en -variantie van normale observaties Stelling. Laat X 1,..., X n o.o. zijn en N(µ, σ 2 )-verdeeld. Dan:
Nadere informatieHOOFDSTUK 7: STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN VOOR DISTRIBUTIES
HOOFDSTUK 7: STATISTISCHE GEVOLGTREKKINGEN VOOR DISTRIBUTIES 7.1 Het gemiddelde van een populatie Standaarddeviatie van de populatie en de steekproef In het vorige deel is bij de significantietoets uitgegaan
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands (Summary in Dutch)
Samenvatting in het Nederlands (Summary in Dutch) De relatie tussen gezondheid en de sociaal economische situatie kent breed gedragen bewijs en lijkt op te gaan voor verschillende soorten van gezondheidsindicatoren
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Dit proefschrift behandelt een aantal onderwerpen uit de multivariate analyse, waarbij het begrip multivariate analyse ruim moet worden geïnterpreteerd. Naast onderwerpen
Nadere informatieHOOFDSTUK VI NIET-PARAMETRISCHE (VERDELINGSVRIJE) STATISTIEK
HOOFDSTUK VI NIET-PARAMETRISCHE (VERDELINGSVRIJE) STATISTIEK 1 1. INLEIDING Parametrische statistiek: Normale Verdeling Niet-parametrische statistiek: Verdelingsvrij Keuze tussen de twee benaderingen I.
Nadere informatieData analyse Inleiding statistiek
Data analyse Inleiding statistiek 1 Terugblik - Inductieve statistiek Afleiden van eigenschappen van een populatie op basis van een beperkt aantal metingen (steekproef) Kennis gemaakt met kans & kansverdelingen»
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands (Summary in Dutch)
Samenvatting in het Nederlands (Summary in Dutch) In onze vergrijzende samenleving vormen de stijgende kosten van de gezondheidszorg een steeds groter probleem. Publieke zorgverzekeringsstelsels komen
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
163 Samenvatting (Summary in Dutch) Er zijn slechts beperkte financiële middelen beschikbaar voor publieke voorzieningen en publiek gefinancierde diensten. Als gevolg daarvan zijn deze voorzieningen en
Nadere informatieWaar waren we? Onderzoekspracticum BCO ANALYSEPLAN. Soorten gegevens. Documentatie. Kwalitatieve gegevens. Coderen kwalitatieve gegevens
Waar waren we? BCO ANALYSEPLAN Harry Ganzeboom 14 april 2005 Probleemstelling, deelvragen, theorie Definities, conceptueel model Hypothesen Onderzoekzoeksopzet, operationalisatie Dataverzameling Data-analyse
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Het voornaamste doel van dit proefschrift is nieuwe methoden te ontwikkelen en te valideren om de effectiviteit van customization te kunnen bepalen en hoe dataverzameling kan worden verbeterd. Om deze
Nadere informatieSamenvatting (in Dutch)
Samenvatting (in Dutch) Geordende latente klassen modellen voor nonparametrische itemresponstheorie Een geordend latente klassen model kan als een nonparametrisch itemresponstheorie model beschouwd worden.
Nadere informatie1. Gegeven zijn de itemsores van 8 personen op een test van 3 items
1. Gegeven zijn de itemsores van 8 personen op een test van 3 items item Persoon 1 2 3 1 1 0 0 2 1 1 0 3 1 0 0 4 0 1 1 5 1 0 1 6 1 1 1 7 0 0 0 8 1 1 0 Er geldt: (a) de p-waarden van item 1 en item 2 zijn
Nadere informatieProeftuinplan: Meten is weten!
Proeftuinplan: Meten is weten! Toetsen: hoog, laag, vooraf, achteraf? Werkt het nu wel? Middels een wetenschappelijk onderzoek willen we onderzoeken wat de effecten zijn van het verhogen cq. verlagen van
Nadere informatieDEZE PAGINA NIET vóór 8.30u OMSLAAN!
STTISTIEK 1 VERSIE MT15303 1308 1 WGENINGEN UNIVERSITEIT LEERSTOELGROEP MT Tentamen Statistiek 1 (MT-15303) 5 augustus 2013, 8.30-10.30 uur EZE PGIN NIET vóór 8.30u OMSLN! STRT MET INVULLEN VN NM, REGISTRTIENUMMER,
Nadere informatieHoofdstuk 10: Kapitaalmarkten en de prijs van risico
Hoofdstuk 10: Kapitaalmarkten en de prijs van risico In dit hoofdstuk wordt een theorie ontwikkeld die de relatie tussen het gemiddelde rendement en de variabiliteit van rendementen uitlegt en daarbij
Nadere informatieReconstructie Bedrijfsstatistiek 2016
Reconstructie Bedrijfsstatistiek 2016 Open vragen Vraag 1 1. Bewijs dat σ^² een onvertekende schatter is voor σ²=σi 1/n * Xi² 2. Bereken de variantie van o^² 3. Is de schatter consistent? 4. Teken chi-kwadraat
Nadere informatieHOOFDSTUK VII REGRESSIE ANALYSE
HOOFDSTUK VII REGRESSIE ANALYSE 1 DOEL VAN REGRESSIE ANALYSE De relatie te bestuderen tussen een response variabele en een verzameling verklarende variabelen 1. LINEAIRE REGRESSIE Veronderstel dat gegevens
Nadere informatieSamenvatting Zoeken naar en leren begrijpen van speciale woorden Herkenning en de interpretatie van metaforen door schoolkinderen
Samenvatting Zoeken naar en leren begrijpen van speciale woorden Herkenning en de interpretatie van metaforen door schoolkinderen Onderzoek naar het gebruik van metaforen door kinderen werd populair in
Nadere informatieSamenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur
Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur Hoewel kinderen die leren praten geen moeite lijken te doen om de regels van hun moedertaal
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22619 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Iterson, Maarten van Title: The power of high-dimensional data in genomics research
Nadere informatieKansrekening en statistiek wi2105in deel 2 16 april 2010, uur
Kansrekening en statistiek wi205in deel 2 6 april 200, 4.00 6.00 uur Bij dit examen is het gebruik van een (evt. grafische) rekenmachine toegestaan. Tevens krijgt u een formuleblad uitgereikt na afloop
Nadere informatieSamenvatting. (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Dit proefschrift richt zich op het individuele, dyadische, en groepsniveau van complexiteit binnen gezinnen met adolescente kinderen. De gezinnen die werden bestudeerd bestonden
Nadere informatieSummary in Dutch. Samenvatting
Samenvatting In de theorie van het menselijk kapitaal zijn kennis en gezondheid uitkomsten van bewuste investeringsbeslissingen. Veel van de keuzes hieromtrent lijken in de praktijk echter niet weldoordacht.
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Statistiek voor T (2S070) op vrijdag 8 oktober 1999, uur De u
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Statistiek voor T (2S070) op vrijdag 8 oktober 1999, 14.00-17.00 uur De uitwerkingen van de opgaven dienen duidelijk geformuleerd
Nadere informatieFiguur 1. Schematisch overzicht van de structuur van het twee-stadia recourse model.
Samenvatting In dit proefschrift worden planningsproblemen op het gebied van routering en roostering bestudeerd met behulp van wiskundige modellen en (numerieke) optimalisatie. Kenmerkend voor de bestudeerde
Nadere informatieToegepaste Statistiek, Dag 7 1
Toegepaste Statistiek, Dag 7 1 Statistiek: Afkomstig uit het Duits: De studie van politieke feiten en cijfers. Afgeleid uit het latijn: status, staat, toestand Belangrijkste associatie: beschrijvende statistiek
Nadere informatiePopulaties beschrijven met kansmodellen
Populaties beschrijven met kansmodellen Prof. dr. Herman Callaert Deze tekst probeert, met voorbeelden, inzicht te geven in de manier waarop je in de statistiek populaties bestudeert. Dat doe je met kansmodellen.
Nadere informatieSamenvatting. Synchronisatie met fractal ritmes: Complexiteit matching bij statistische structuur
Samenvatting Synchronisatie met fractal ritmes: Complexiteit matching bij statistische structuur De uitvoering van dagelijkse fysieke activiteiten is sterk variabel. Deze variabiliteit kan worden beschreven
Nadere informatieA c. Dutch Summary 257
Samenvatting 256 Samenvatting Dit proefschrift beschrijft de resultaten van twee longitudinale en een cross-sectioneel onderzoek. Het eerste longitudinale onderzoek betrof de ontwikkeling van probleemgedrag
Nadere informatieDutch summary (samenvatting)
Dutch summary (samenvatting) Externe belasting tijdens voetbaltraining: de waarde van versnelling en vertraging Het monitoren van de trainings- en wedstrijdbelasting met behulp van geautomatiseerde positiemeetsystemen
Nadere informatieDo Fathers Matter? The Relative Influence of Fathers versus Mothers on the Development of Infant and Child Anxiety E.L. Möller
Do Fathers Matter? The Relative Influence of Fathers versus Mothers on the Development of Infant and Child Anxiety E.L. Möller Samenvatting 207 Samenvatting Zijn vaders belangrijk? De relatieve invloed
Nadere informatieSamenvatting. (Summary in Dutch)
(Summary in Dutch) Inflatie is de stijging van het algemeen prijspeil. De jaren 70 en 80 van de vorige eeuw waren periodes van relatief hoge inflatiecijfers in West-Europa, terwijl lage inflatie en deflatie
Nadere informatieExamen Statistische Modellen en Data-analyse. Derde Bachelor Wiskunde. 14 januari 2008
Examen Statistische Modellen en Data-analyse Derde Bachelor Wiskunde 14 januari 2008 Vraag 1 1. Stel dat ɛ N 3 (0, σ 2 I 3 ) en dat Y 0 N(0, σ 2 0) onafhankelijk is van ɛ = (ɛ 1, ɛ 2, ɛ 3 ). Definieer
Nadere informatieA. Business en Management Onderzoek
A. Business en Management Onderzoek Concepten definiëren Een concept (concept) is een algemeen geaccepteerde verzameling van betekenissen of kenmerken die geassocieerd worden met gebeurtenissen, situaties
Nadere informatieToetsende Statistiek Week 5. De F-toets & Onderscheidend Vermogen
M, M & C 7.3 Optional Topics in Comparing Distributions: F-toets 6.4 Power & Inference as a Decision 7.1 The power of the t-test 7.3 The power of the sample t- Toetsende Statistiek Week 5. De F-toets &
Nadere informatieHeeft u uw keuze al gemaakt? Ontwikkelingen in keuzemodellen. Gerard de Jong Significance, ITS Leeds en NEA
Heeft u uw keuze al gemaakt? Ontwikkelingen in keuzemodellen Gerard de Jong Significance, ITS Leeds en NEA Inhoud 1. Keuzemodellen in soorten en maten 2. RUM (random utility model) 3. GEV (generalised
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Kort samengevat is het doel van dit proefschrift het verbeteren van de kwaliteit van officiële statistieken. Kwaliteit van statistische informatie heeft meerdere facetten. Dit werk richt zich op twee van
Nadere informatieMoral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz
Moral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz Mensen die als afwijkend worden gezien zijn vaak het slachtoffer van vooroordelen, sociale uitsluiting, en discriminatie.
Nadere informatieInleiding Deel I. Ontwikkelingsfase
Inleiding Door de toenemende globalisering en bijbehorende concurrentiegroei tussen bedrijven over de hele wereld, de economische recessie in veel landen, en de groeiende behoefte aan duurzame inzetbaarheid,
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Summary in Dutch)
(Summary in Dutch) Omgaan met Informatie over Complexe Onderwerpen: De Rol van Bronpercepties In het dagelijkse leven hebben mensen een enorme hoeveelheid informatie tot hun beschikking (bijv. via het
Nadere informatieNederlandstalige samenvatting
Nederlandstalige samenvatting 147 Samenvatting 148 Nederlandstalige samenvatting Nederlandstalige samenvatting Achtergrond en doel van het onderzoek De keizersnede was oorspronkelijk bedoeld als noodprocedure
Nadere informatieOefenvragen bij Statistics for Business and Economics van Newbold
Oefenvragen bij Statistics for Business and Economics van Newbold Hoofdstuk 1 1. Wat is het verschil tussen populatie en sample? De populatie is de complete set van items waar de onderzoeker in geïnteresseerd
Nadere informatieKansrekening en Statistiek
Kansrekening en Statistiek College 11 Dinsdag 25 Oktober 1 / 27 2 Statistiek Vandaag: Hypothese toetsen Schatten 2 / 27 Schatten 3 / 27 Vragen: liegen 61 Amerikanen werd gevraagd hoeveel % van de tijd
Nadere informatieLes 5: Analysis of variance
Les 5: Analysis of variance 2de bachelor in de chemie en biologie 14/11/2018 Jeroen Gilis Gebaseerd op slides Caroline De Tender Testen die we tot nu toe gezien hebben: Toetsen van één gemiddelde ten opzichte
Nadere informatieWat motiveert u in uw werk?
Wat motiveert u in uw werk? Begin dit jaar heeft u kunnen deelnemen aan een online onderzoek naar de motivatie en werktevredenheid van actuarieel geschoolden. In dit artikel worden de resultaten aan u
Nadere informatie+ ( 1 4 )2 σ 2 X σ2. 36 σ2 terwijl V ar[x] = 11. Aangezien V ar[x] het kleinst is, is dit rekenkundig gemiddelde de meest efficiënte schatter.
STATISTIEK OPLOSSINGEN OEFENZITTINGEN 5 en 6 c D. Keppens 2004 5 1 (a) Zij µ de verwachtingswaarde van X. We moeten aantonen dat E[M i ] = µ voor i = 1, 2, 3 om te kunnen spreken van zuivere schatters.
Nadere informatiePresteren ijverige studenten beter? De complexe relatie tussen studentkenmerken, studietijd en studieresultaat.
Presteren ijverige studenten beter? De complexe relatie tussen studentkenmerken, studietijd en studieresultaat. VFO STUDIEDAG UNIVERSITEIT HASSELT 13 november 2008 A. Groenen, C. Masui, J. Broeckmans en
Nadere informatieSamenvatting. Over het gebruik van visuele informatie in het reiken bij baby s
Samenvatting Over het gebruik van visuele informatie in het reiken bij baby s 166 Het doel van dit proefschrift was inzicht te krijgen in de vroege ontwikkeling van het gebruik van visuele informatie voor
Nadere informatie1. De volgende gemiddelden zijn gevonden in een experiment met de factor Conditie en de factor Sekse.
Oefentoets 1 1. De volgende gemiddelden zijn gevonden in een experiment met de factor Conditie en de factor Sekse. Conditie = experimenteel Conditie = controle Sekse = Vrouw 23 33 Sekse = Man 20 36 Van
Nadere informatieInhoud. 1 Inleiding tot de beschrijvende statistiek Maatstaven voor ligging en spreiding Kansrekening 99
Inhoud 1 Inleiding tot de beschrijvende statistiek 13 1.1 Een eerste verkenning 14 1.2 Frequentieverdelingen 22 1.3 Grafische voorstellingen 30 1.4 Diverse diagrammen 35 1.5 Stamdiagram, histogram en frequentiepolygoon
Nadere informatieG0N11a Statistiek en data-analyse: project Eerste zittijd Modeloplossing
G0N11a Statistiek en data-analyse: project Eerste zittijd 2007-2008 Modeloplossing Opmerking vooraf: Deze modeloplossing is een heel volledig antwoord op de gestelde vragen. Om de maximumscore op een vraag
Nadere informatieKansrekening en Statistiek
Kansrekening en Statistiek College 10 Donderdag 20 Oktober 1 / 1 2 Statistiek Vandaag: Hypothese toetsen 2 / 1 3 / 1 Terzijde NU.nl 19 oktober 2011: Veel Facebookvrienden wijst op grotere hersenen. (http://www.nu.nl/wetenschap/2645008/veel-facebookvrienden-wijst-groterehersenen-.html)
Nadere informatieHoofdstuk 5: Steekproevendistributies
Hoofdstuk 5: Steekproevendistributies Inleiding Statistische gevolgtrekkingen worden gebruikt om conclusies over een populatie of proces te trekken op basis van data. Deze data wordt samengevat door middel
Nadere informatieStatistiek voor A.I. College 12. Dinsdag 23 Oktober
Statistiek voor A.I. College 12 Dinsdag 23 Oktober 1 / 20 2 Deductieve statistiek Orthodoxe statistiek 2 / 20 3 / 20 Jullie - onderzoek Wivine Tijd waarop je opstaat (uu:mm wordt weergeven als uumm). Histogram
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek bij lage rugpijn: wat en hoe moeten we meten?
Samenvatting 403 Wetenschappelijk onderzoek bij lage rugpijn: wat en hoe moeten we meten? Lage rugpijn (LRP) is wereldwijd de meest voorkomende oorzaak van beperkingen. Dit blijkt uit studies naar ziektelast
Nadere informatieToegepaste Statistiek, Week 3 1
Toegepaste Statistiek, Week 3 1 In Week 2 hebben we toetsingstheorie besproken mbt een kwantitatieve (ordinale) variabele G, en met name over zijn populatiegemiddelde E(G). Er waren twee gevallen: Er is
Nadere informatieVisuele waarneming in basketbalschieten. Rita Ferraz de Oliveira
Visuele waarneming in basketbalschieten Rita Ferraz de Oliveira Het algemene doel van het in dit proefschrift gepresenteerde onderzoek was de visuele basis van basketbalschieten op te helderen. Hoofdstuk
Nadere informatieDEEL 3 INDUCTIEVE STATISTIEK INLEIDING TOT DE INDUCTIEVE STATISTIEK 11.2 DE GROOTSTE AANNEMELIJKHEID - METHODE
DEEL 3 INDUCTIEVE STATISTIEK INHOUD H 10: INLEIDING TOT DE INDUCTIEVE STATISTIEK H 11: PUNTSCHATTING 11.1 ALGEMEEN 11.1.1 Definities 11.1.2 Eigenschappen 11.2 DE GROOTSTE AANNEMELIJKHEID - METHODE 11.3
Nadere informatie