6995/16 van/roe/cg 1 DGD 1B

Transcriptie

1 Raad van de Europese Unie Brussel, 10 maart 2016 (OR. en) 6995/16 RESULTAAT BESPREKINGEN van: d.d.: 10 maart 2016 aan: het secretariaat-generaal van de Raad de delegaties JAI 202 MIGR 53 DROIPEN 53 GENVAL 35 COSI 41 JAIEX 21 RELEX 180 COMIX 201 nr. vorig doc.: 6475/16 JAI 126 MIGR 36 DROIPEN 37 GENVAL 25 COSI 27 JAIEX 16 RELEX 134 COMIX 146 Betreft: Conclusies van de Raad over migrantensmokkel - Conclusies van de Raad (10 maart 2016) Voor de delegaties gaan in de bijlage de conclusies van de Raad over migrantensmokkel, zoals aangenomen door de Raad tijdens zijn 3455e zitting (10-11 maart 2016). 6995/16 van/roe/cg 1 DGD 1B NL

2 BIJLAGE Conclusies van de Raad over migrantensmokkel DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE, GEALARMEERD door het hoge aantal slachtoffers en migranten die met gevaar voor eigen leven Europa proberen te bereiken en overwegende dat er in 2015, volgens bronnen van Frontex, naar schatting meer dan 1,8 miljoen irreguliere binnenkomsten in de EU hebben plaatsgevonden, wat neerkomt op een stijging met 546 % ten opzichte van 2014, en dat internationale organisaties, zoals de IOM, schatten dat er in 2015 meer dan 3770 migranten zijn omgekomen op de Middellandse Zee; BENADRUKKEND dat alle vormen van migrantensmokkel, ook in de landen van herkomst en doorreis, moeten worden aangepakt en dat het smokkelen van migranten een ernstige vorm van georganiseerde misdaad is die alleen kan worden tegengegaan door middel van een integrale, multidisciplinaire en grensoverschrijdende aanpak door de lidstaten, met inbegrip van rechtshandhavings- en justitiële autoriteiten, sociale, arbeids-, gezondheidsen visserijinspecties, grensbewakingsdiensten, immigratiediensten, lokale en regionale overheden, belasting- en douaneautoriteiten, ngo's, bedrijven, vakbonden, werkgeversorganisaties en ambassades en relevante EU-instanties zoals Europol, Eurojust en Frontex; BENADRUKKEND dat een samenhangend, geloofwaardig en doeltreffend beleid met betrekking tot de preventie en de bestrijding van migrantensmokkel, onder volledige eerbiediging van de mensenrechten en de waardigheid van de gesmokkelde migranten alsook van de verleners van humanitaire bijstand, het beginsel van non-refoulement, en het verbod op collectieve uitzetting van artikel 19 van het EU-Handvest van de grondrechten, essentiële onderdelen zijn van een alomvattend migratiebeleid van de EU; BENADRUKKEND dat de partnerlanden die zulks nog niet hebben gedaan, moeten worden aangemoedigd partij te worden bij het VN-Verdrag tegen georganiseerde misdaad en het VN-Protocol tegen de smokkel van migranten over land, over zee en door de lucht, en zich in te zetten voor de volledige uitvoering van dit Protocol; 6995/16 van/roe/cg 2

3 BENADRUKKEND dat artikel 1, lid 2, van Richtlijn 2002/90/EG van de Raad tot omschrijving van hulpverlening bij illegale binnenkomst, illegale doortocht en illegaal verblijf van 28 november 2002, de lidstaten de mogelijkheid biedt om geen sancties op te leggen aan personen die irreguliere binnenkomst of doorreis mogelijk maken om humanitaire bijstand te verlenen aan migranten; ERKENNEND dat er nauwer moet worden samengewerkt en dat de capaciteit van de lidstaten en de betrokken EU-instellingen, -organen, -bureaus en -agentschappen om de smokkel van migranten en daarmee verband houdende strafbare feiten te onderzoeken, vervolgen en bestraffen, waar nodig moet worden verbeterd; DE NADRUK LEGGEND op de belangrijke rol die het initiatief JOT MARE van Europol heeft gespeeld en op het grote nut van de debriefinginlichtingen van Frontex voor de ondersteuning van rechtshandhavingsacties met het oog op het opsporen, afschrikken en ontwrichten van migrantensmokkelbendes; GELET op de start van het Europees Centrum tegen migrantensmokkel (EMSC) binnen Europol, dat belast is met de verdere ontwikkeling van een gecoördineerde en doeltreffende rechtshandhavingsrespons tegen de georganiseerde criminele netwerken die achter de mensensmokkel zitten; ERKENNEND dat migrantensmokkel en mensenhandel twee verschillende vormen van criminaliteit zijn waarop verschillende juridische kaders op EU- en internationaal niveau van toepassing zijn, en dat beide vormen van criminaliteit onderling verbonden kunnen zijn, en ERKENNEND dat migrantensmokkel een steeds gewelddadiger vorm van criminaliteit is geworden die kan leiden tot ernstig lichamelijk of geestelijk geweld en mensenrechtenschendingen, waarbij vrouwen en kinderen aan een bijzonder risico worden blootgesteld; ERKENNEND dat de dreigingsevaluatie van de zware en georganiseerde criminaliteit 2013 (Socta) van Europol aantoont dat er banden bestaan tussen georganiseerde criminele groepen die zich bezighouden met migrantensmokkel, die wordt gekenmerkt door geringe risico's en hoge winsten, en andere vormen van criminaliteit, zoals drugs- en mensenhandel; BENADRUKKEND dat het verzamelen, het delen en het analyseren van gegevens en kennis over migrantensmokkel aanzienlijk moeten worden geïntensiveerd en verbeterd, zodat er een doeltreffender en beter gecoördineerd empirisch onderbouwd beleid kan worden uitgestippeld; 6995/16 van/roe/cg 3

4 BENADRUKKEND dat smokkelaars worden gedreven door de financiële winsten die zij kunnen maken en dat het dus van essentieel belang is om in gevallen van migrantensmokkel de geldstromen te volgen voor het verzamelen van bewijsmateriaal, het identificeren en in kaart brengen van criminele organisaties en hun connecties, het verzamelen van financiële inlichtingen, het aanwijzen van criminele vermogensbestanddelen en het bevriezen en confisqueren van de opbrengsten van misdrijven van de smokkelaars en andere betrokken facilitatoren; ZICH REKENSCHAP GEVEND van het risico dat gelegen is in de verontrustende toename van valse of gestolen identificatiedocumenten die worden gebruikt om illegale binnenkomst in de lidstaten te vergemakkelijken, en van de dringende behoefte aan de ontwikkeling en inzet van verbeterde biometrische identificatiecapaciteiten; REKENING HOUDEND met het feit dat het belang van de strijd tegen migrantensmokkel herhaaldelijk wordt benadrukt in verschillende Raadsconclusies, met name de conclusies van de Raad van 9 november 2015, waarin de lidstaten wordt verzocht om in overleg met de Commissie een netwerk van nationale operationele contactpunten inzake migrantensmokkel (één contactpunt per lidstaat) op te zetten; BENADRUKKEND dat "hulpverlening bij illegale immigratie" een van de EU-prioriteiten inzake criminaliteit is die de Raad heeft vastgesteld in het kader van de EU-beleidscyclus voor georganiseerde en zware internationale criminaliteit ; REKENING HOUDEND MET de EU-internetveiligheidsstrategie , zoals vernieuwd door de conclusies van de Raad van 4 en 5 december 2014 en de conclusies van de Raad van 15 en 16 juni 2015, die zijn gebaseerd op de beginselen in de mededeling van de Commissie over de Europese Veiligheidsagenda; VOORTBOUWEND op de Europese migratieagenda van 9 mei 2015 en het EU-actieplan tegen migrantensmokkel van 27 mei 2015; GEZIEN het EU-actieplan inzake terugkeer van 9 september 2015, dat een essentieel onderdeel vormt van de algehele inspanningen van de EU om migratie aan te pakken en, in het bijzonder, terugkeer te bevorderen, zodat irreguliere migratie wordt tegengegaan; 6995/16 van/roe/cg 4

5 NOTA NEMEND van de conclusies van de Raad van 14 september 2015 en meer in het bijzonder van het gezamenlijk actieplan EU-Turkije van 15 oktober 2015 en de besluiten van de bijeenkomst EU-Turkije van staatshoofden en regeringsleiders van 29 november 2015, waarin wordt onderkend dat Turkije, als belangrijk land van eerste opvang en doorreis van asielzoekers en irreguliere migranten, een hoofdpartner van de EU is bij het beheer van migratiestromen en de bestrijding van migrantensmokkel; REKENING HOUDEND met het Actieplan van de bijeenkomst van de leiders over de migratieroute via de Westelijke Balkan van 8 oktober 2015 en de politieke verklaring en het actieplan die volgden op de Top van Valletta over migratie van 11 en 12 november 2015, waarin de EU, de lidstaten en derde landen overeenkwamen irreguliere migratie te voorkomen en aan te pakken en de daarmee verband houdende georganiseerde misdaad, zoals migrantensmokkel, te bestrijden; HERHALEND dat de bestrijding van criminele netwerken van mensenhandelaars en - smokkelaars een prioriteit blijft, en INGENOMEN met de overgang naar de eerste stap van de tweede fase van de militaire operatie van de EU in het zuidelijke deel van het centrale Middellandse Zeegebied, EUNAVFOR SOPHIA, op volle zee, als bedoeld in artikel 2, lid 2, punt b), onder i), van Besluit (GBVB) 2015/778; KENNIS NEMEND VAN HET FEIT dat er een breed scala van landen van herkomst of doorreis bestaat en dat er allerlei oorzaken en vormen van migrantensmokkel zijn, en de nadruk leggend op de noodzaak van multidisciplinaire samenwerking met derde landen. VERZOEKT DE LIDSTATEN: het proces van systematische registratie (onder meer het afnemen van vingerafdrukken van onderdanen van derde landen die illegaal binnenkomen overeenkomstig de Eurodac-verordening) te bespoedigen en systematische veiligheidscontroles uit te voeren aan de hand van relevante gegevensbanken, met name SIS II, Interpol, VIS en nationale gegevensbanken van de politie, met de steun van Frontex en Europol; 6995/16 van/roe/cg 5

6 niet biometrische en niet machinaal leesbare identiteitsdocumenten geleidelijk te vervangen en identificatiedocumenten te actualiseren overeenkomstig de aanbevelingen van de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) om secundaire bewegingen binnen de EU tegen te gaan; er samen met de Commissie voor te zorgen dat het verzamelen en het uitwisselen van betrouwbare, bijgewerkte en vergelijkbare misdaadstatistieken over migrantensmokkel worden geïntensiveerd, met name door de misdaadstatistieken die Eurostat momenteel bijhoudt, uit te breiden met gegevens over migrantensmokkel, met steun van de relevante EU-agentschappen, zoals uiteengezet in het EU-actieplan tegen migrantensmokkel; optimaal gebruik te maken van de bestaande informatiesystemen en van overheidsgegevens, fora en partnerschappen met socialemediaondernemingen en alle andere beschikbare instrumenten voor het verzamelen, verifiëren en uitwisselen van gegevens over smokkel, en deze systemen te gebruiken voor een voorspellende analyse van migrantenstromen en daaruit voortvloeiende smokkelactiviteiten; ten volle deel te nemen aan de EU-beleidscyclus voor georganiseerde en zware internationale criminaliteit, en met name de EU-misdaadprioriteit "hulpverlening bij illegale immigratie", en ten volle gebruik te maken van de middelen die via het operationeel actieplan betreffende "illegale immigratie" beschikbaar zijn gesteld in het kader van het Europees multidisciplinair platform tegen criminaliteitsdreiging (Empact), zoals goedgekeurd door het COSI, en alle ter zake dienende gegevens, met inbegrip van gegevens die afkomstig zijn van sociale media, uit te wisselen; meer samen te werken met Europol, met name door het uitwisselen van betrouwbare en actuele informatie en inlichtingen over migrantensmokkel en door actieve samenwerking met het EMSC; volledig met Eurojust samen te werken in de recentelijk opgerichte thematische groep migrantensmokkel, en ten volle gebruik te maken van de beschikbare instrumenten, zoals coördinatievergaderingen en coördinatiecentra, gemeenschappelijke onderzoeksteams en de financieringsmogelijkheden binnen Eurojust; 6995/16 van/roe/cg 6

7 meer financiële onderzoeken te verrichten naar gevallen van migrantensmokkel met het oog op het verzamelen van bewijsmateriaal, het in kaart brengen van criminele organisaties, het herkennen, bevriezen en confisqueren van de opbrengsten van misdrijven van de smokkelaars en andere facilitatoren en ervoor te zorgen dat relevante kennis, instrumenten en deskundigheid ter beschikking worden gesteld van misdaadonderzoekers en justitiële autoriteiten die een specifieke opleiding hebben genoten, zodat onderzoeken naar specifieke gevallen van migrantensmokkel altijd, en in een vroeg stadium, vergezeld kunnen gaan van multidisciplinaire financiële onderzoeken; samen met de particuliere sector, met name de vervoerssector, en met andere belanghebbenden, afhankelijk van hun respectieve functies en capaciteiten, in een EU-brede dialoog werk te maken van het onderzoeken van bestaande en het ontwikkelen van nieuwe beste praktijken, gedragscodes en richtsnoeren om migrantensmokkel te voorkomen en het hoofd te bieden aan de daaraan verbonden risico's, in samenwerking met de Europese Commissie; meer in te zetten op de daadwerkelijke en duurzame terugkeer van migranten die geen recht hebben op internationale bescherming overeenkomstig Richtlijn 2008/115/EG van het Europees Parlement en de Raad van 16 december 2008 over gemeenschappelijke normen en procedures in de lidstaten voor de terugkeer van onderdanen van derde landen die illegaal op hun grondgebied verblijven, ook in nauwe samenwerking met de Commissie en alle belanghebbenden, onder meer door het intensiveren van de samenwerking met derde landen van herkomst en doorreis, om de geloofwaardigheid van het migratiebeleid van de EU intact te houden en migrantensmokkel te ontmoedigen; het grote publiek, kwetsbare groepen en mensen die door hun beroep in contact zouden kunnen komen met gesmokkelde migranten bewuster te maken van het gevaar van irreguliere migratie en migrantensmokkel, bijvoorbeeld door het ontwikkelen van een tegenverhaal in de media en het uitwisselen van goede praktijken. Deze campagnes moeten gericht zijn op specifieke groepen en moeten een evenwichtige boodschap bevatten, waarbij mogelijkerwijs de diasporagemeenschap een rol kan spelen; de multidisciplinaire samenwerking binnen de lidstaten, de grensoverschrijdende samenwerking tussen lidstaten en EU-instanties, en de samenwerking met derde landen ter bestrijding van migrantensmokkel, meer in het bijzonder met Turkije en de Westelijke Balkan, aanzienlijk op te voeren, bijvoorbeeld door de uitwisseling van informatie te intensiveren, het aantal parallelle en gezamenlijke onderzoeken naar migrantensmokkel te verhogen en multidisciplinaire deelname aan die onderzoeken te stimuleren, bijvoorbeeld door het grensbewakingspersoneel erbij te betrekken; 6995/16 van/roe/cg 7

8 vooruitgang te boeken met de samenwerking met de landen van herkomst en doorreis, onder meer door samenwerkingsverbanden en dialogen op hoog niveau over migratie, en in samenwerking met de bevoegde autoriteiten van de betrokken derde landen. Met name initiatieven en projecten voor capaciteitsopbouw te propageren die erop gericht zijn migrantensmokkel te bestrijden; te zorgen voor voldoende middelen en een coherent mandaat voor de nationale contactpunten ter verbetering van de operationele samenwerking op het gebied van migrantensmokkel, waarop wordt aangedrongen in het EU-actieplan tegen migrantensmokkel, en waar de Raad in zijn conclusies van 9 november 2015 om vraagt. Dit moet aansluiten op bestaande structuren, zodat een doeltreffendere coördinatie tussen en binnen de lidstaten wordt bevorderd en het netwerk van nationale operationele contactpunten snel en volledig tot stand kan worden gebracht. VERZOEKT DE COMMISSIE: samen met de lidstaten te zorgen voor de daadwerkelijke uitvoering van het EU-actieplan tegen migrantensmokkel en de lidstaten te ondersteunen in de samenwerking tussen alle betrokken migratie-, rechtshandhavings- en justitiële autoriteiten, met inbegrip van projecten die gericht zijn op het wegnemen van praktische belemmeringen tussen alle betrokken actoren, zoals taalbarrières; de financiële instrumenten ter zake op EU-niveau, en bovenal het zogeheten Madad-fonds, opgericht in reactie op de crisis in Syrië, het noodtrustfonds voor Afrika en de Vluchtelingenfaciliteit voor Turkije, te gebruiken, de stuwende en aanzuigende werking van migrantensmokkel aan te pakken, bijvoorbeeld door de landen van herkomst en doorreis een proactievere rol te laten spelen, door middel van het verzamelen, uitwisselen en analyseren van informatie en het doen van onderzoek naar en het instellen van vervolging tegen migrantensmokkelaars; 6995/16 van/roe/cg 8

9 de lidstaten te helpen bij het opzetten van een netwerk van nationale contactpunten ter verbetering van de operationele samenwerking op het gebied van migrantensmokkel (één contactpunt per lidstaat), zodat er één enkele plaats van binnenkomst wordt gecreëerd, grensoverschrijdende samenwerking en uitwisseling van volledige en nauwkeurige informatie tussen lidstaten wordt bevorderd, en ervoor wordt gezorgd dat de lidstaten de coördinatie tussen hun diensten op nationaal niveau versterken; met de lidstaten en de particuliere sector, met name de vervoerssector, en met andere belanghebbenden, afhankelijk van hun respectieve functies, beperkingen en capaciteiten, een EU-brede dialoog aan te gaan met als doel het ontwikkelen, onderzoeken en uitwisselen van beste praktijken, gedragscodes en richtsnoeren om migrantensmokkel te voorkomen en het hoofd te bieden aan de daaraan verbonden risico's; ervoor zorgen dat de uitvoering van de proefprojecten inzake voorlichtingscampagnes in Ethiopië en Niger over de risico's van irreguliere migratie, wordt geïntensiveerd, en de resultaten van de proefprojecten samen met de betrokken lidstaten en instanties zo spoedig mogelijk te bestuderen met het oog op de uitrol van andere voorlichtingscampagnes in andere landen van herkomst en doorreis; verder te werken aan en te zorgen voor de uitvoering van de informatiestrategie die is uitgewerkt door de Taskforce informatiestrategie voor migranten, en in het kader daarvan samenwerking te stimuleren met openbare media in de EU die op internationaal niveau werken, en met name de media die reeds nieuws- en voorlichtingsprogramma's verzorgen in de nationale talen in derde landen van herkomst en doorreis van migranten, en met name in Noord-Afrika en het Midden-Oosten; ervoor te zorgen dat in samenwerking met de betrokken instanties een inventarisatie wordt verricht van de manieren waarop de sociale media worden gebruikt voor migrantensmokkel; steun te bieden aan platforms voor samenwerking in derde landen, overeenkomstig het actieplan tegen migrantensmokkel, met name in samenhang met het inzetten van Europese migratieverbindingsfunctionarissen, alsmede via de beschikbare financieringsprogramma's van de Commissie financiële steun te geven voor rechtshandhaving en justitiële samenwerking in derde landen van herkomst en doorreis. 6995/16 van/roe/cg 9

10 VERZOEKT DE BETROKKEN EU-INSTANTIES: hun onderlinge samenwerking op te voeren en zich daarbij vooral te richten op de synergie van de activiteiten van alle betrokken instanties en op de uitwisseling van informatie, via de contactgroep van EU-instanties inzake migrantensmokkel (met name Europol, Eurojust, Frontex, FRA, Cepol en EASO); 1) te waarborgen dat het EMSC kan optreden als belangrijkste informatieknooppunt en coördinerende entiteit inzake migrantensmokkel binnen Europol, en dat migrantensmokkel aan bod komt in bestaande platformen en eenheden die zijn ingesteld ter bestrijding van georganiseerde criminaliteit, met inbegrip van financiële criminaliteit; 2) te waarborgen dat het EMSC voor het einde van het voorjaar van 2016 functionarissen inzet om meer steun te verlenen aan de lidstaten die deze steun nodig hebben; 3) te waarborgen dat Europol in samenwerking met de lidstaten een concept ontwikkelt en uitvoert van uitzending van functionarissen naar de hotspots ter ondersteuning van de screening, in het bijzonder door versterking van secundaire veiligheidscontroles; en 4) te waarborgen dat het EMSC in samenwerking met de eenheid voor de melding van internetuitingen (IRU), naast de huidige activiteiten van andere actoren, de uitbreiding steunt van bestaande en toekomstige platforms voor samenwerking met internetproviders en sociale media, alsook met financiële instellingen (Europol); ervoor te zorgen dat de recentelijk opgerichte thematische Eurojust-groep migrantensmokkel ernaar streeft i) te voorzien in de behoeften van de rechtsvervolging, onder meer door tijdige uitwisseling van relevante informatie, zoals lopende onderzoeken, onderzoeksrichtsnoeren en cruciale rechtspraak, ii) de obstakels voor rechtsvervolging en justitiële samenwerking in kaart te brengen en te analyseren - zoals obstakels in verband met de toekenning van rechtsmacht, met name op volle zee, de verschillen tussen de lidstaten wat betreft de definitie van "smokkel van illegale immigranten", de werkingssfeer van de "uitzondering om humanitaire redenen" en het verzamelen, opslaan en uitwisselen van relevante informatie en relevant bewijsmateriaal en de ontvankelijkheid daarvan - en iii) het gebruik van de uniale en internationale rechtsinstrumenten te verbeteren, ook met het oog op het vaststellen van mogelijke juridische en praktische tekortkomingen van deze instrumenten (Eurojust); 6995/16 van/roe/cg 10

11 er in samenwerking met de Commissie op toe te zien dat de bestaande opleidingsmogelijkheden op het gebied van de bestrijding van migrantensmokkel op EU-niveau worden geïnventariseerd, ter bepaling van behoeften en passende oplossingen (Cepol, FRA, Europol, Frontex, Eurojust); te garanderen dat alle instanties multidisciplinaire opleidingsactiviteiten inzake migrantensmokkel blijven organiseren, waaronder activiteiten met betrekking tot vraagstukken in verband met de grondrechten en de ontwikkeling van risicoprofielen, en dat deze activiteiten open staan voor alle functionarissen die actief zijn in de bestrijding van migrantensmokkel, zoals politiemensen en andere misdaadonderzoekers, immigratiefunctionarissen en grenswachten, zulks ter bevordering van een gemeenschappelijke Europese aanpak (Europol, Cepol, Frontex, FRA, Eurojust); de lidstaten bij te staan bij proactief gebruik van financiële onderzoeken in zaken betreffende migrantensmokkel, uitwisseling van kennis en bewustmaking over financieel onderzoek met het oog op bewijsvergaring, het in kaart brengen van criminele organisaties, het verzamelen van financiële inlichtingen en het herkennen van criminele vermogensbestanddelen, bevriezing en confiscatie van de opbrengsten van misdrijven van de smokkelaars en andere facilitatoren, ook in samenwerking met derde landen en met alle relevante belanghebbenden zoals relevante financiële-inlichtingeneenheden (FIE's), banken en gerelateerde particuliere entiteiten (Europol, Eurojust); te zorgen voor een spoedige uitvoering van de operationele overeenkomst tussen Frontex en Europol, die in december 2015 is ondertekend, met het oog op een betere uitwisseling van informatie over migrantensmokkel (Europol, Frontex); de samenwerking met derde landen, met name met Turkije en de Westelijke Balkan, te intensiveren, teneinde indien nodig bijstand te verlenen aan de operationele samenwerking tussen lidstaten, zoals gezamenlijke onderzoeken of grenscontroles. 6995/16 van/roe/cg 11