Steller Leiden R. Vroonland 8 februari 2018

Transcriptie

1 Memo Standaardisatie Pagina 1/7 Steller Leiden R. Vroonland 8 februari 2018 Onderwerp Standaardisatie heffingsmethodieken Inleiding In de vergadering van het algemeen bestuur van 15 juni jl. is ten aanzien van een te doorlopen traject met betrekking tot standaardisatie van heffingsmethodieken als volgt besloten: in samenspraak met de regiefunctionarissen bepalen welke heffingsmethodieken als standaard worden aangemerkt -> voorstel aan DB en accordering door het AB (september 2017); daarbij in het voorstel op te nemen dat voor het gebruik van een niet standaardheffingsmethodiek in het vervolg (conform gebruikelijk in o.a. de financiële wereld bijv. t.a.v. debiteurenrisico) een extra risico-opslag wordt berekend in aanvulling op de, via het kostprijscalculatiemodel, berekende kostprijs van een product/heffing. Ten behoeve daarvan is een werkgroep standaardisatie opgericht die in de maanden september/oktober januari 2018 bijeen is gekomen. Deze werkgroep bestond uit de regiefunctionarissen, namens de deelnemers, van de gemeenten Bodegraven Reeuwijk, Gouda, Leiden, Waddinxveen en Zoeterwoude en van de zijde van de BSGR de heren Boon, Van Putten en Vroonland. Vanuit de werkgroep is de opdracht als volgt opgevat en ingevuld: Bepaal standaardheffingsmethodieken voor het opleggen van belastingen die de BSGR ten behoeve van haar deelnemers heft, waarbij zoveel mogelijk wordt gepoogd om: de (politieke) wensen van een individuele deelnemer ten aanzien van de lastenverdeling voor de burgers, de praktische uitvoerbaarheid van de gekozen methodiek, en een mogelijk afbreukrisico voor de overige deelnemers en de BSGR als geheel in balans te houden. Besproken heffingen 1 Voor vele heffingen is de heffingsmaatstaf en daarmee de toe te passen heffingsmethodiek wettelijk vastgelegd. Voor bijv. de OZB is de heffingsmaatstaf de WOZ-waarde en het tarief een % van de WOZ waarde. Daarnaast zijn er heffingen die slechts voor één of een heel klein aantal gemeentelijke deelnemers worden uitgevoerd. Bij met name de afvalstoffenheffing en de rioolheffing is bij de deelnemers aan de BSGR de nodige variatie aan heffingsmethodieken in gebruik, voor deze heffingen zou één standaardheffingsmethodiek kunnen worden gedefinieerd. 1 Aangezien er slechts één waterschap deel uit maakt van de BSGR heeft er geen inhoudelijke discussie plaatsgevonden ten aanzien van standaardisatie ten aanzien van waterschapsheffingen. De wijze waarop Rijnland de waterschapsheffingen vorm heeft gegeven zijn voor de BSGR de standaard heffingsmethoden voor de waterschapsheffingen.

2 Pagina 2/7 Memo Standaardisatie heffingsmethodieken Afvalstoffenheffing Oorspronkelijk werd deze aanslag veelal gebaseerd op het aantal personen in een huishouden (één en meerpersoonshuishoudens, gebaseerd op de inschrijving in de Basisregistratie personen (Brp)). Overeenstemming bestaat over het feit dat het baseren van deze heffing op een gegeven uit een basisregistratie (Brp) de meest eenvoudige en minst foutgevoelige heffingsmethodiek is. Voorgesteld wordt dan ook om dit als standaardheffingsmethodiek voor de afvalstoffenheffing te gaan hanteren. De lokale politiek wil echter meer grip krijgen op het sturen van de afvalstromen. Vanuit die optiek bezien bestaat er nog behoefte aan een heffingsmethodiek die gebaseerd is op gescheiden afvalinzameling -> diftar Bij de diftar systematiek bestaat het tarief veelal uit twee componenten: - vastrecht - variabel recht (basis kg s, aantal ledigingen, aanbieding zakken) Tot 2017 maakte alleen de gemeente Zoeterwoude gebruik van een diftar variant op basis van aangeboden kg. restafval bij de afvalstoffenheffing. Sinds 1 januari 2017 is ook de gemeente Bodegraven-Reeuwijk overgegaan op een diftar variant. Deze variant wijkt qua heffingsmethodiek af van de heffingsmethodiek van Zoeterwoude. Omdat in de komende jaren meerdere gemeentelijke deelnemers voornemens zijn om de overstap te maken naar een diftar-heffingsmodel (Gouda, Waddinxveen) 2 wordt vanuit de werkgroep Standaardisatie voorgesteld om voor de afvalstoffenheffing twee standaardheffingsmethoden te hanteren, te weten: 1) op basis van personen cf. Brp (nb. kostprijs 2016: 1,09 per aanslagregel). 2) Diftar met een vast bedrag en een bedrag per klepbeweging. In de systematiek is ook de korting voor medische gevallen en kwijtschelding verwerkt. De grondslag voor de heffing is steeds het voorliggende jaar. Als geen grondslag bekend is, zijn er ficties van toepassing. De gemeente Bodegraven-Reeuwijk werkt reeds op die wijze. De gemeenten Gouda en Waddinxveen gaan op een vergelijkbare wijze werken. De keuze voor de heffingsmethodiek van Bodegraven-Reeuwijk bij de diftar is ingegeven door het feit dat de gemeente Zoeterwoude op middellange termijn het variabel deel van de afvalstoffenheffing op een andere, meer directe wijze, wil laten betalen cf. een ov-chipkaart variant. Daarnaast is eind 2017 door de BSGR opdracht gegeven aan Centric om een module te bouwen die naadloos aansluit op de heffingsmethodiek van de diftar variant die door de gemeente Bodegraven-Reeuwijk wordt gehanteerd. Voorgestelde standaard heffingsmethodiek diftar Algemeen Naast een vastrecht, gebaseerd op de omvang van het huishouden, wordt een variabel recht geheven op basis van het aantal aanbiedingen van een minicontainer of het aantal malen dat afval wordt gestort in een ondergrondse container. Vastrecht Het vastrecht wordt geheven van een eenpersoons- of meerpersoonshuishouden op basis van de gegevens zoals deze staan vermeld in de Brp. 2 Gouda is per 1 januari jl. feitelijk overgegaan naar een diftar variant, waarvan de aanslagen in 2019 voor de eerste keer zullen worden opgelegd. Ook de gemeente Waddinxveen wil ingaande 2019 gebruik maken van diftar als heffingsmethodiek voor de afvalstoffenheffing.

3 Pagina 3/7 Memo Standaardisatie heffingsmethodieken Variabel recht De hoogte van het variabel recht is gebaseerd op: het aantal malen dat een minicontainer ter lediging wordt aangeboden, waarbij nog een verdere differentiatie qua inhoud van de minicontainer (140 of 240 liter) bestaat; en het aantal malen dat afval bij een ondergrondse container wordt aangeboden. Daarbij is geen verder onderscheid aangebracht in de omvang van het aangeboden afval. Het aantal aanbiedingen ter ledigingen/inworpen in de ondergrondse container in jaar T-1 is de grondslag voor het in jaar T op te leggen variabel deel van de aanslag afvalstoffenheffing. Voor bewoners die niet of slechts een deel van jaar T-1 woonachtig waren in de gemeente wordt uitgegaan van fictieve aantallen (zie hierna). Omwille van eenduidigheid wordt het aantal variaties (verschillende soorten containers/inwerp mogelijkheden ondergrondse containers) dat bij deze heffing kan worden opgevoerd bij de standaardheffingsmethodiek beperkt tot 3. Daarnaast geldt een vrijstelling op grond van medische indicatie. Uitgangspunt is daarbij dat alle aanbiedingen ter lediging of inworpen in de ondergrondse container boven een x-aantal zijn vrijgesteld van het te betalen variabele recht. Er wordt een maximaal aantal aanbiedingen van de minicontainer/inworpen in de ondergrondse container in rekening gebracht. Ficties: 1) Indien een bewoner op 1 januari van jaar T nieuw in de gemeente woonachtig is, wordt deze voor het variabel deel aangeslagen voor een x aantal (= gemiddeld aantal vastgelegd in de verordening) aanbiedingen van de minicontainer/inworpen in de ondergrondse container. 2) Als een bewoner in jaar T-1 zes maanden of langer woonachtig was in de gemeente, dan wordt het aantal aanbiedingen van de minicontainer/inworpen in de ondergrondse container over de laatste 6 maanden vermenigvuldigd met twee als grondslag gehanteerd voor de aanslagoplegging van het variabel deel in jaar T. 3) Indien een bewoner binnen de gemeente is verhuisd en hij/zij nog geen 6 maanden woonachtig is op zijn/haar huidige adres, dan wordt rekening gehouden met het aantal aanbiedingen van de minicontainer/inworpen in de ondergrondse container op het voorgaande adres, indien hij/zij daar langer dan zes maanden woonachtig is geweest. Zo dit anders is wordt teruggevallen op fictie 1. Toepassen kwijtschelding bij de diftar Kwijtschelding kan worden verleend voor het vastrecht en het variabele recht. Waarbij voor het variabele recht door een deelnemer nadrukkelijk moet worden aangegeven tot welk maximum bedrag kwijtschelding voor deze heffing wordt verleend. Indien dit achterweg blijft geldt hiervoor dat de gebruikelijke kwijtscheldingsregeling van toepassing is en in voorkomende gevallen dit deel van de diftar ook volledig kan worden kwijtgescholden. (nb. Voor deze variant van de diftar bestaat nog geen kostprijs per aanslagregel, omdat deze methodiek van heffen pas in 2017 is ingevoerd) Opgemerkt wordt wel dat voor de verschillende standaarden een verschillende kostprijs wordt gehanteerd, afhankelijk van de inspanning die daar voor verricht moet worden. Rioolheffing Ook bij de rioolheffing worden door de deelnemers verschillende heffingsmethodieken gehanteerd. Daarbij is de rioolheffing nog in twee heffingen te onderscheiden: een eigenarenheffing een gebruikersheffing

4 Pagina 4/7 Memo Standaardisatie heffingsmethodieken Bij de eigenarenheffing wordt standaard uitgegaan van een heffing naar een vast bedrag per perceel, waarbij voor een perceel een lager tarief kan worden gehanteerd als uitsluitend ander water dan huishoudelijk afvalwater of bedrijfsafvalwater wordt afgevoerd. (Nb. kostprijs 2016 : 0,97 voor een woning; 1,38 voor een niet-woning). Voor wat betreft de gebruikersheffing moet er een onderscheid worden gemaakt in de aanslagoplegging aan: Bewoners Bedrijven Bewoners Bij de aanslagoplegging aan bewoners bestaat er meer variatie in de gebruikte heffingsmethodieken. Evenals bij de afvalstoffenheffing wordt voorgesteld om ook zo veel mogelijk aan te sluiten bij gegevens uit een basisadministratie (Brp) (nb. kostprijs 2016: 1,09 per aanslagregel). Eventueel zou, om gedeeltelijk invulling te geven aan het adagium de vervuiler betaalt, als standaard ook gebruik gemaakt kunnen worden van het waterverbruik cf. de afrekennota van het waterleidingbedrijf. Daarnaast kan de belastingplichtige dan aansluiting vinden bij de jaarnota die zij ontvangen van het waterleidingbedrijf Daarbij zou dan wel een ondergrens qua waterverbruik moeten worden gehanteerd, cf. de huidige methodiek van de gemeente Gouda (< 400m3 dan een standaard bedrag, daar boven variabel tarief in treden). De reden hiervoor: het gros van de van de waterleidingmaatschappijen verkregen gegevens met betrekking tot het waterverbruik zijn niet automatisch één op één te koppelen aan een adres in de belastingadministratie van de BSGR. Gevolg is dat het waterverbruik handmatig moet worden gekoppeld aan adressen in de belastingadministratie van de BSGR. De oorzaak hiervan ligt in het feit dat de waterleidingmaatschappijen in hun administratie veelal niet uitgaan van BAG conforme adressering, zoals dat in de administratie ten behoeve van de belastingheffing wel gebeurt. Het handmatig koppelen van individueel waterverbruik aan een adres in de belastingadministratie is tijdrovend werk en geeft een verhoogde kans op een foutieve koppeling, hetgeen in een bezwaarschrift kan uitmonden. Uitgaande van één standaard tarief tot een verbruik van < 400m3 kan ca. 93% van de aangeleverde gegevens (woningen/bedrijven) van de waterleidingmaatschappijen zonder veel problemen automatisch worden gekoppeld aan het juiste object. Indien dit verbruik op een lagere hoeveelheid wordt gesteld zal dit percentage veelal lager uitvallen. Nb. Algemeen: indien er voor een variant wordt gekozen waarbij de hoeveelheid afgenomen water van het waterleidingbedrijf als belastbaar feit wordt gehanteerd, dient in de verordening wel duidelijk te worden aangegeven wat daar de basis voor is. Voorgesteld wordt om daarvoor uit te gaan van het waterverbruik zoals dat op de laatste afrekennota van het waterleidingmaatschappij staat aangegeven. Bij een nota die slechts een deel van het betreffende belastingjaar betreft wordt het genoemde verbruik omgerekend naar een jaarverbruik. Bedrijven Omdat voor de heffing van de waterschapsheffing zuiveringsheffing bedrijven al uit wordt gegaan van het waterverbruik zoals dat door de waterleidingmaatschappij wordt aangegeven kan dit ook als uitgangspunt gelden voor de rioolheffing voor bedrijven. Ook bij deze heffing zou, evenals bij de bewonersheffing uitgaande van het verbruik, een standaard bedrag in rekening moeten worden gebracht voor de eerste 400m3. Boven de 400m3 kan dan met een variabel tarief worden gewerkt. Ook hier geldt het argument zoals dat verwoord is bij de rioolheffing voor bewoners. (Nb. kostprijs 2016 : 1,18 voor een woning; 2,86 voor een niet-woning).

5 Pagina 5/7 Memo Standaardisatie heffingsmethodieken Toepassen risico opslag bij afwijking van de standaard heffingsmethodiek. Een belangrijke reden om een heffingsmethodiek te standaardiseren is gelegen in het feit dat des te meer variaties qua heffingstechnieken er binnen de BSGR worden gehanteerd, des te groter het risico is dat er bij de verwerking van gegevens fouten insluipen, zowel bij het menselijk handelen als bij een geautomatiseerde verwerking. Daarom is door het algemeen bestuur gevraagd om bij het hanteren van een van de standaard afwijkende heffingsmethodiek na te gaan in hoeverre het mogelijk is om een risico-opslag in rekening te gaan brengen. Met ingang van 2018 wordt de deelnemersbijdrage van de individuele deelnemers berekend aan de hand van het eerder geaccordeerde kostprijscalculatiemodel 3. Via dit model wordt voor alle afzonderlijke producten van de BSGR een kostprijs berekend. Daarbij geldt dat bij afname van het totale pakket van de producten door de deelnemers alle kosten van de BSGR zijn gedekt. Het eventueel toepassen van een risico-opslag op een product heeft consequenties voor het gebruik van het kostprijscalculatiemodel. Een risico-opslag kan vooraf op geen enkele wijze vertaald worden vanuit een onderbouwde kostencomponent. Gevolg is dat bij het gebruik van alleen een risico-opslag op een product de totale inkomsten van de BSGR hoger uitvallen dan de totale kosten. Als oplossing hiervoor zou op andere producten een afslag op de kosten gehanteerd kunnen worden. Dit staat haaks op de achterliggende gedachte van de invoering van een kostprijscalculatiemodel. Ook is er geen objectieve onderbouwing te geven voor de hoogte van een percentage dat als risicoopslag zou moeten worden gehanteerd. Daarnaast roept het invoeren van een risico-opslag direct ook allerlei andere vragen op o.a.: Hoe wordt om gegaan met gelden die hiervoor van een deelnemer zijn ontvangen? Worden deze terugbetaald aan de betreffende deelnemer als het risico zich niet voordoet? Zo ja, op welke termijn? Worden de gelden aangehouden binnen de BSGR in een reserve (gevolgen)? Wordt de risico-opslag jaarlijks in rekening gebracht? Wanneer is er geen sprake meer van een risicovolle heffingsmethodiek? Is dat als de aanslagen middels deze heffingsmethodiek 5 jaar zonder problemen zijn opgelegd? Of is die termijn 3 jaar? Kortom het toepassen van een risico-opslag heeft verstrekkende consequenties en wordt vanuit de werkgroep dan ook afgeraden. Overig In de vergadering van het algemeen bestuur van 7 december jl. is verzocht om in het voorstel ook aandacht te besteden aan het traject van invoering van de standaardisatie en het geven van een concrete invulling van het mogelijke financiële voordeel dat een deelnemer kan behalen bij standaardisatie. Traject Hoe kunnen we er gezamenlijk voor zorgen dat de BSGR zoveel mogelijk op een gestandaardiseerde wijze heffingen oplegt. In dit traject is een belangrijke rol voor de leden van het algemeen bestuur van de BSGR en de regiefunctionarissen weggelegd. Zij weten wat vanuit de eigen organisatie de politieke wensen zijn daar waar het de invulling betreft van de wijze waarop burgers/bedrijven in heffingen betrokken zouden moeten worden. Daarnaast is de regiefunctionaris bekend met de heffingsmethoden die vanuit de 3 Nb in 2018 wordt nog uitgegaan van een gemitigeerde toepassing van het kostprijscalculatiemodel.

6 Pagina 6/7 Memo Standaardisatie heffingsmethodieken BSGR als standaarden zijn benoemd. Het ligt in de rede dat het bestuurslid in samenspraak met de regiefunctionaris binnen de eigen organisatie zoveel mogelijk tracht om de politieke wensen en de standaard heffingsmethoden die de BSGR hanteert op elkaar af te stemmen. Vanuit de BSGR kan hier slechts een adviserende rol in worden vervuld. Benadrukt wordt dat hierbij van belang is dat ingeval er een nieuwe heffing wordt ingevoerd dan wel men een andere heffingsmethodiek voor een bestaande heffing voor ogen heeft, dit tijdig vooraf volledig wordt doorgesproken met de BSGR. In de huidige DVO zijn hier weliswaar afspraken over gemaakt, maar die worden in praktijk evenwel niet altijd volledig nagekomen. Financiële consequenties. In de bijgevoegde bijlage staan de kosten per aanslagregel van de in 2016 door de BSGR uitgevoerde heffingen. Omdat de werkelijke kostprijs van de producten die de BSGR levert aan haar deelnemers pas achteraf bepaald kan worden, is het geven van inzicht in een eventuele kostenbesparing die de overstap van een niet standaard heffingsmethodiek naar een standaardheffingsmethodiek oplevert niet één op één aan te geven. Wel zou een beeld kunnen worden geschetst van een mogelijke besparing op basis van de kostprijs van de heffingen Fictief voorbeeld: Deelnemer woningen, maakt nu gebruik van de diftar methodiek zoals deze nu door Zoeterwoude wordt gehanteerd 4 Op grond van de kostprijs 2016 zou deze gemeente betalen voor de afvalstoffenheffing: * 0,94 (tarief van het vastrecht variant Zoeterwoude) * 1,00 (tarief diftar variant Zoeterwoude) = ,- Indien de gemeente de overstap maakt naar de afvalstoffenheffing op basis van de omvang van het huishouden (Brp) dan bedragen de kosten voor deze gemeente : * 1,09 (tarief Afv) = ,-. Opgemerkt wordt dat de kostenbesparing van een overstap naar een standaardheffingsmethodiek wel een begrenzing kent. Met name in de variabele kosten kan het gebruik van een standaardheffingsmethodiek een besparing opleveren. De vaste kosten van bijvoorbeeld de belastingapplicatie zullen uiteindelijk wel volledig moeten worden doorberekend. 4 Nb. Op basis van kilo s aangeleverd restafval. In 2016 was Zoeterwoude nog de enige gemeente die de diftar methodiek hanteerde. In de kostprijsberekening van 2017 zullen er mogelijke verschillende prijzen voor de verschillende ditar heffingsmethodieken worden gehanteerd. Met ingang van 2017 is ook Bodegraven-Reeuwijk overgestapt naar, zij het afwijkend van Zoeterwoude, diftar.

7 Pagina 7/7 Memo Standaardisatie heffingsmethodieken Toeristenbelasting Momenteel legt de BSGR voor een achttal deelnemers de toeristenbelasting op. De wijze waarop deze belasting wordt opgelegd verschilt per deelnemer. Van de zijde van de BSGR bestaat de behoefte om de heffing van deze belasting te standaardiseren. Dit levert in het huidige kostprijscalculatiemodel evenwel geen voordeel op, omdat er voor de toeristenbelasting slechts één tarief is bepaald. De voor ogen staande standaardheffingsmethodiek, te weten door te gaan werken één voorlopige aanslag (cf. methodiek Leiden) kan wel voor een aantal deelnemers voor een snellere invordering van deze gelden zorgdragen. Daarnaast kan voor sommige deelnemers ook het aantal op te leggen aanslagen worden verminderd (nb. sommige deelnemers werken nl. met aanslagoplegging per kwartaal). In de vergadering van maart zal een uitgewerkt voorstel aan het algemeen bestuur worden voorgelegd. Indien de deelnemers ook met deze methodiek instemmen kan voormelde wijze van heffing van de toeristenbelasting met ingang van 2019 plaatsvinden. De belanghebbenden kunnen dan in de loop van 2018 (voorjaar/zomer) worden ingelicht. Advies De BSGR wenst te streven naar harmonisatie van heffingsmethodieken. A. Voor de afvalstoffenheffing wordt voorgesteld als standaardheffingsmethodieken te hanteren: 1) heffing op basis van personen cf. Brp 2) Diftar met een vast bedrag en een bedrag per klepbeweging. In de systematiek is ook de korting voor medische gevallen en kwijtschelding verwerkt. De grondslag voor de heffing is steeds het voorliggende jaar. Als geen grondslag bekend is, zijn er ficties van toepassing, zoals een en ander in het voorstel nader is uitgeschreven. B. Voor de rioolheffing wordt voorgesteld als standaardheffingsmethodieken te hanteren: Voor de rioolheffing eigenaren een vast bedrag per perceel, waarbij voor een perceel een lager tarief kan worden gehanteerd als uitsluitend ander water dan huishoudelijk afvalwater of bedrijfsafvalwater wordt afgevoerd. Voor de rioolheffing gebruik voor woningen: 1) heffing op basis van personen cf. Brp. 2) heffing op basis van het waterverbruik cf.de afrekennota van het waterleidingbedrijf, waarbij een ondergrens van 400m3 wordt gehanteerd. Voor de rioolheffing gebruik voor bedrijven als standaardheffingsmethodiek heffing op basis van het waterverbruik cf. de afrekennota van het waterleidingbedrijf, waarbij een ondergrens van 400m3 wordt gehanteerd. C. Voor de waterschapsheffingen (WSHE, WSHG, Zuib, Zuiw, etc.) wordt voorgesteld als standaardheffingsmethodieken te hanterende de wijze waarop de BSGR nu de waterschapsheffingen voor Rijnland oplegt.