Jaarverslag Vzw De Walhoeve Eikhoekstraat Westvleteren Tel. 057/ Fax. 057/

Transcriptie

1 Organisatie in de Jeugdzorg Vzw De Walhoeve Eikhoekstraat Westvleteren Tel. 057/ Fax. 057/ Jaarverslag 2016 Vzw De Walhoeve is een organisatie voor hulpverlening aan jongeren en hun ouders en biedt de volgende modules aan: verblijf, dagbegeleiding, laagintensieve contextbegeleiding, contextbegeleiding in functie van autonoom wonen, krachtgericht kortdurende contextbegeleiding in functie van positieve heroriëntering, crisisverblijf en crisisbegeleiding. Daarnaast participeert vzw De Walhoeve in vzw Crisishulp aan Huis West-Vlaanderen. Verblijf Dagbegeleiding De Walhoeve Eikhoekstraat 65 D Hondtstraat 64a Zwarte Nonnenstraat Westvleteren 8900 Ieper 8630 Veurne

2 Inhoudsopgave Voorwoord VOORSTELLING VAN DE ORGANISATIE Modules Verblijf Dagbegeleiding Contextbegeleiding laag intensief Contextbegeleiding in functie van autonoom wonen Contextbegeleiding in functie van positieve heroriëntering Crisishulp aan huis Crisisverblijf en -begeleiding Organogram INTEGRALE KWALITEITSONTWIKKELING Inputgebieden Leiderschap Personeelsbeleid Personeelsformatie Samenwerkingsgesprekken Coachingsgesprekken, opvolgingsgesprekken en sturingsgesprekken Welzijn op het werk: preventie en bescherming Opleidingen Beleid en strategie Website Strategische kaart Positieve heroriëntering Middelen en partnerschappen ICT Bouwwerken en VIPA Fondsenwerving Walhoevefeesten STENT Crisisnetwerk Zorgboerderijen Vrijwilligerswerk Integrale jeugdhulp Overheid Pluralistisch platform jeugdzorg / SOM Jongerenbegeleiding Overlegstructuren Sociale Dienst Jeugdrechtbank en Integrale Toegangspoort Artsen Psychiatrisch ziekenhuis Heilig Hart Scholen, Centra voor Leerlingenbegeleiding en werkgevers in kader van opleiding Andere voorzieningen en partners van de brede instap De Lo-groep Kernprocessen Axenroos Jaarlijkse kampen voor de jongeren Gezinskamp Activiteiten Decreet rechtspositie van de minderjarige in de Integrale Jeugdhulp Seksualiteitsbeleid Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.2/75

3 Drugbeleid Outputgebieden Gebruikersresultaten Evaluatie door de jongeren Evaluatie door de context Medewerkersresultaten Samenlevingsresultaten KWALITEITSVERSLAG Visie op kwaliteitsbeleid Visie Betrokkenheid Kerncijfers Bezetting Benutting Organisatie in cijfers Statistische gegevens over de module verblijf Opnames en uittreden in Verblijfplaats voor opname Aanmeldingsproblematiek Leeftijd en geslacht Schoolgegevens Verblijfplaats na uittrede Statistische gegevens over de module dagbegeleiding Opnames en uittreden voor de module dagbegeleiding Verblijfplaats voor opname in de module dagbegeleiding Aanmeldingsproblematiek Leeftijd en geslacht Schoolgegevens Verblijfplaats na uittrede Statistische gegevens over de module positieve heroriëntering Zelfevaluatie Duiding Sjabloon Beknopte motivering Kwaliteitsplanning Evaluatie kwaliteitsplanning Kwaliteitsplanning Kwaliteitsplanning tot Slot Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.3/75

4 Voorwoord Beste allemaal, We zijn terecht fier dat we jullie dit lijvig jaar- en kwaliteitsverslag kunnen voorleggen. We horen vaak zeggen dat we veel realiseren als kleine organisatie. We zijn inderdaad immer bezig en schuwen de uitdagingen die dagelijks op ons afkomen niet. We zijn er ons van bewust dat we, mede door de aard van ons werk, hier ook kwetsbaar in zijn. Een jaarverslag schrijven is communiceren met onze bestuurders, partners, ouders, jongeren, de overheid,. De dialoog staat bij ons altijd centraal. Kwaliteitsvolle relaties creëren is immers onze missie. Voor ons is de essentie hiervan dat er wederkerigheid is in onze communicatie onder elkaar, dat we luisteren naar elkaar en met elkaar in gesprek gaan, dat het niet één richting uitgaat. In het kwaliteitsverslag zie je de resultaten van verschillende vragenlijsten waarin we de jongeren, medewerkers en ouders bevragen hoe ze het samenwerken ervaren. We gaan met hen in gesprek via bewonersvergaderingen, focusgroepen, teams, gezinsgesprekken en -vakanties, Hoe ervaren we de relatie met elkaar? Deze vraag moeten we durven stellen, zeker als we de ambitie hebben om blijvend te werken aan een goed samenleven. Je zal ook opmerken dat wij kritisch zijn over wat we doen. We leggen voor onszelf de lat hoog als we ons evalueren op de verschillende kwaliteitsgebieden. De nood aan professionele begeleiding is hoog. Je zal in de cijfers zien dat we hier als organisatie onze verantwoordelijkheid opnemen. Dank hiervoor aan de medewerkers die zich hiervoor dag in, dag uit inzetten om het beste van zichzelf te geven. Eind 2016 konden de jongeren die in Westvleteren verblijven hun intrek nemen in hun nieuwe slaapkamers en volop gebruik maken van de nieuwe accommodatie op het gelijkvloers. Dank hierbij aan de architect, de aannemers en hun vakmensen en niet in het minst aan onze technische medewerker die verder werkt aan de afwerking van de gebouwen. Stilstaan is achteruitgaan, is wellicht van oorsprong een West-Vlaamse uitdrukking. Alhoewel ik ervan overtuigd ben dat ook stilstaan bij de dingen, van grote waarde is. Toch zal je merken in dit verslag dat er heel veel in beweging is in onze organisatie. Ik wens jullie veel leesgenot toe en zie uit naar jullie reacties. Bernard Velghe. directeur Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.4/75

5 1. VOORSTELLING VAN DE ORGANISATIE Vzw De Walhoeve is een organisatie in de Jeugdzorg. De maatschappelijke zetel is gevestigd in de Eikhoekstraat 65 in Westvleteren. Vzw De Walhoeve beheerde tot eind 2012 drie voorzieningen in twee werkvormen: het residentieel begeleidingstehuis De Walhoeve in Westvleteren en het dagcentrum Mozaïek met een vestiging in Veurne en in Ieper. Van januari 2013 tot december 2014 was vzw De Walhoeve erkend binnen het experimenteel modulair kader met 12 modules verblijf, 15 modules dagbegeleiding, 1 module contextbegeleiding in functie van autonoom wonen en 27 modules contextbegeleiding. Sedert januari 2015 is vzw De Walhoeve erkend voor volgende modules: 12 modules verblijf 15 modules dagbegeleiding 27 modules laagintensieve contextbegeleiding 1 module contextbegeleiding in functie van autonoom wonen 6 modules krachtgericht kortdurende contextbegeleiding in functie van positieve heroriëntering. De verblijfsfunctie is gevestigd in Westvleteren. De dagbegeleiding situeert zich op onze locaties in Ieper en Veurne. De contextbegeleiding wordt aangestuurd vanuit de gehele organisatie en niet per module. Vzw De Walhoeve engageert zich ook voor crisisverblijf en begeleiding. Aanmelding voor crisisverblijf en -begeleiding gebeurt via het crisismeldpunt,telefoon: 050/ Daarnaast participeert vzw De Walhoeve in vzw Crisishulp aan Huis West-Vlaanderen. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.5/75

6 1.1. Modules Verblijf In deze residentiële setting kunnen twaalf jongeren van nul tot twintig jaar terecht. Deze jongeren vertonen gedragsproblemen en/of emotionele problemen en komen uit een problematische leefsituatie. Het kan ook gaan om jongeren die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd. De jongeren leven samen met deskundige begeleiders in één gemengde, verticale leefgroep. We opteren voor samenleven in een verticale groep, maar toch wordt de werking zo veel als mogelijk opgesplitst in twee groepen volgens leeftijd, niveau en eigen keuze. Er zijn eveneens vijf studio s die we inzetten voor kamertraining. Hier kunnen vijf jongeren zich voorbereiden op een zelfstandig leven. Drie van deze studio s kunnen ook als individuele kamer worden gebruikt. De verblijfsmodules zijn gekoppeld aan modules voor contextbegeleiding. Voor meer info verwijzen we graag naar onze website en naar ons pedagogisch profiel. De verblijfsmodules zijn niet rechtstreeks toegankelijk. Adres: De Walhoeve Eikhoekstraat Westvleteren Tel.:057/ Fax.: 057/ info@dewalhoeve.be Website: Dagbegeleiding In Ieper en Veurne staan we in voor de dagbegeleiding van vijftien jongeren van drie tot achttien jaar met gedragsproblemen en/of emotionele problemen met een maximum van tien per centrum. Aan elke module dagbegeleiding is ook een module contextbegeleiding gekoppeld. Voor meer informatie verwijzen we graag naar onze website en naar ons pedagogisch profiel. Dagbegeleiding is rechtstreeks toegankelijk: iedereen (ouders, jongeren, diensten, ) kan zijn vraag stellen. Adres: D Hondtstraat 64a Zwarte Nonnenstraat Ieper 8630 Veurne Tel.: 057/ Tel.:058/ Fax:057/ Fax:057/ info@dewalhoeve.be info@dewalhoeve.be Website: Website: Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.6/75

7 Contextbegeleiding laag intensief Aan elke module verblijf en dagbegeleiding is een module laag intensieve contextbegeleiding gekoppeld. Dit houdt in dat naast de begeleiding van de jongeren er ook een ondersteuning is voor hun ouders en andere contextfiguren. Voor meer informatie verwijzen we graag naar ons pedagogisch profiel Contextbegeleiding in functie van autonoom wonen Via een geïndividualiseerde begeleiding bereiken we dat de jongere zelfstandig kan functioneren op de verschillende levensdomeinen. De jongere huurt een woonst (studio, appartement, ) en de begeleiding gaat minstens één tot meerdere keren per week langs. Deze module organiseren we tot uiterlijk de leeftijd van 21 jaar. Voor meer informatie verwijzen we graag naar ons pedagogisch profiel. Deze module is niet rechtstreeks toegankelijk Contextbegeleiding in functie van positieve heroriëntering In dit proces zoeken we naar verbinding tussen alle betrokkenen en doen we blijvend beroep op hun betrokkenheid. Vijf redenen om aan te kloppen bij vzw De Walhoeve voor Positieve Heroriëntering: 1) We starten vanuit een specifieke verontrusting in een opvoedingscontext; 2) We werken met het hele gezin en al wie getroffen is door de situatie en we zoeken hoe we deze verontrusting kunnen wegnemen; 3) We zitten allemaal samen rond de gesprekstafel zodat communicatie opnieuw mogelijk is; 4) We zorgen voor verbinding door iedere betrokkene zijn gevoelens te laten uitspreken en te laten beluisteren door de anderen; 5) We werken aan een oplossing in een periode van vier maanden. Voor meer informatie verwijzen we naar ons pedagogisch profiel. De module Positieve Heroriëntering is rechtstreeks toegankelijk Crisishulp aan huis Vzw Crisishulp aan Huis West-Vlaanderen is een samenwerkingsverband tussen drie organisaties binnen de Jeugdzorg die hulp aanbieden bij problematische opvoedings- en leefsituaties: vzw Binnenstad (Brugge), vzw Oranjehuis (Kortrijk) en vzw De Walhoeve (Westvleteren). Crisishulp aan Huis richt zich tot gezinnen met kinderen van 0 tot 18 jaar die te maken hebben met een ernstige crisissituatie met impact op de opvoeding en/of het welzijn van de kinderen. Ook binnen gezinnen waar hulpverlening lopende is, kan naar aanleiding van een bepaalde gebeurtenis een noodsituatie ontstaan. Crisishulp aan Huis kan ook interveniëren Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.7/75

8 in gezinnen waar na een periode van uithuisplaatsing het gezin de jongere opnieuw kan opnemen mits de nodige intensieve coaching en ondersteuning. Voor een meer gedetailleerd overzicht verwijzen we naar het jaarverslag van Crisishulp aan Huis West-Vlaanderen van Dit kan worden aangevraagd bij de coördinator van CaH West-Vlaanderen Nancy Meert Aanmelding voor crisisbegeleiding of crisisinterventie gebeurt via het crisismeldpunt, telefoon: 050/ Crisisverblijf en -begeleiding Vzw De Walhoeve engageert zich voor crisisverblijf en begeleiding. Aanmelding voor crisisverblijf en -begeleiding gebeurt via het crisismeldpunt,telefoon: 050/ We nemen heel geregeld ons engagement op om jongeren in crisis situaties op te vangen en/of te begeleiden. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.8/75

9 1.2. Organogram Raad van Beheer Directeur Zorgcoördinator Pedagogisch coördinator Hoofdbegeleider Kwaliteitscoördinator/ Informatieveiligheidsconsulent/ vertrouwenspersoon Logistiek medewerkers Administratief medewerkers Begeleiders Opmerking: de voorgestelde lijnen zijn hiërarchische lijnen. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.9/75

10 2. INTEGRALE KWALITEITSONTWIKKELING 2.1. Inputgebieden Leiderschap Vier coördinatoren sturen de organisatie aan: algemeen coördinator, zorgcoördinator, pedagogisch coördinator en kwaliteitscoördinator. We kiezen voor de participatieve, coachende en inspirerende leiderschapsstijl Personeelsbeleid Personeelsformatie Vzw De Walhoeve kende in 2016 volgende personeelsformatie: Directeur: Zorgcoördinator: Pedagogisch coördinator: Kwaliteitscoördinator: Hoofdbegeleider: Logistieke medewerkers: Technisch onderhoud: Administratieve medewerkers: Financieel: Begeleiders: Leefgroepbegeleiders: Contextbegeleiders: 1 VTE 1 VTE 1 VTE 1 DTE 2 DTE 1 VTE 3 DTE 1 DTE 5 VTE 5 DTE 1 DTE Totale personeelsformatie: 17 VTE Samenwerkingsgesprekken In het samenwerkingsgesprek focussen we op de manier waarop het afgelopen jaar is samengewerkt om de persoonlijke resultaten te bereiken. Het gesprek is een 360 feedback waarbij onder andere wordt geantwoord op de vraag hoe de medewerker de samenwerking als persoon ervaart, wat de medewerker nog meer of op een andere manier wil gaan doen en hoe hij de toekomst ziet. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.10/75

11 We staan stil bij de ambities die vorig jaar werden geformuleerd en hoe hier rond is gewerkt. Vervolgens stellen we nieuwe ambities voor het komende jaar voorop en bespreken we op welke manier we dit zullen aanpakken Coachingsgesprekken, opvolgingsgesprekken en sturingsgesprekken Naast de samenwerkingsgesprekken kunnen medewerkers ook coachingsgesprekken aanvragen. Deze kunnen bijvoorbeeld de vorm van een werkbegeleiding aannemen. Op die manier kan de medewerker over een specifiek item feedback krijgen evenals advies voor de verdere aanpak. In een opvolgingsgesprek overlopen we de afspraken die van tel zijn in de organisatie of die gemaakt werden tussen leidinggevende en medewerker. De voortgang wordt hierin overlopen. In een sturingsgesprek werken we rond zaken die mislopen. Men kan ook steeds terecht voor een gesprek over de psychosociale aspecten van het werk bij de vertrouwenspersoon, de interne of de externe preventieadviseur Welzijn op het werk: preventie en bescherming In 2016 werden onder andere de volgende maatregelen getroffen om de arbeidsveiligheid te verzekeren of te verbeteren: Bouwen + verdere verfraaiing van de arbeidsplaats Verdere opleiding EHBO voor werknemers, specifiek AED Optimalisatie brandveiligheid Drugsbeleid uitwerken Actualiseren informatieveiligheid In 2016 was er één ongeval op weg van en naar het werk. Er waren geen incidenten van psychosociale aard die zich bij herhaling hebben voorgedaan. Op het actieplan voor 2017 staan volgende acties: Verdere verfraaiing van de arbeidsplaats Acties uitvoeren omtrent geweld, pesten en ongewenst seksueel gedrag op het werk Actualiseren evacuatieprocedures Optimalisatie brandveiligheid Actualiseren informatieveiligheid Uitvoeren risico-analyse psychosociale risico s op het werk Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.11/75

12 Opleidingen Interne opleidingen: Implementatie Nieuwe Autoriteit, Geweldloos Verzet (5 januari 2016) Intervisie PH (13 januari, 11 maart, 18 maart, 8 juni en 27 september 2016) ProMES + Toelichting bij methodiek (N)Iets mis mee!? En vlaggensysteem Sensoa (19 januari 2016) Voordracht door dr. Johan Deklerck Zoals de ouden zongen, zo piepen de jongen al lang niet meer! (22 januari 2016) ProMES gezinsbegeleiding (17 februari 2016) Omgaan met agressie, door Elke Fierens van Impuls (1 maart 2016) ProMES (14 maart 2016) Sharepoint beheer door Stefaan Haspeslagh van Vives (16 maart 2016) ProMES (26 mei 2016) Duplomethodiek + Geweldloos Verzet, theorie van de sit in en intervisie (6 juni 2016) ProMES (8 september 2016) Supervisie PH (18 november 2016) ProMES (21 november 2016) Externe opleidingen: Toolbox voor leidinggevenden, Antwerpen (14 januari 2016) Raad van bestuur professionaliseren, Kulak Kortrijk (28 januari 2016) Opleiding vertrouwenspersoon, vzw Ikmo, Roeselare (22 februari 2016) Info à la carte, Provikmo, Gent (8 maart 2016) Taks Shift en Sociale Maribel, SOM (17 maart 2016) Intervisie kwaliteit, Torhout (22 april 2016) Arbeidsreglement, Vormingsplus, Gent (25 april 2016) Implementatie van de ervaringsdeskundige, Kulak Kortrijk (16 juni 2016) Adventure Education, Brussel (20 juni 2016) Vorming gestalte-therapie, IVC (26, 27 en 28 augustus 2016) Vorming Eigen Krachtconferentie, Gent (20 september 2016) Zorg voor zorg, Kulak Kortrijk (22 september 2016) Praktische uitwerking van het KB Brandpreventie arbeidsplaatsen, Gent (29 september 2016) Fiere vzw, Kortrijk (27 september, 6 oktober, 13 oktober, 18 oktober, 20 oktober en 27 oktober 2016) Vorming Netwerkdagen West-Vlaanderen, Vlaamse Overheid WVG (1 december 2016) Depressie perspectieven , Kulak Kortrijk (12 december 2016) Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.12/75

13 Beleid en strategie Website We besteden veel zorg aan het actueel houden van onze website Onze site is gebouwd in Wordpress, een open source publicatieplatform. Ook onze digitale nieuwsbrief is gekoppeld aan deze site Strategische kaart Om ons doel te bereiken, werken wij rond de volgende 6 thema s. VAKMANSCHAP De Walhoeve investeert in vakmanschap en werkt klantgericht. Belangrijk is het onderkennen van de behoeften van zowel interne als externe klanten om er adequaat op te kunnen reageren. Talenten en competenties worden daarom optimaal ingezet en verder ontwikkeld binnen een cultuur van levenslang leren. Dit leren gebeurt zowel formeel als informeel: door bijscholing en door mensen te betrekken in nieuwe situaties, en door te leren uit eigen ervaringen en ervaringen van anderen. TEAMWERK De Walhoeve wordt gedragen door goed presterende teams. Binnen die teams bewaren we een evenwicht tussen eigenbelang en organisatiebelang. Ze zijn multidisciplinair dankzij de inzet van een verscheidenheid aan competenties en functies. Dit komt tot uiting zowel in de dagelijkse werking als in projectwerk. Bij projectwerk zijn werkgroepen, gedreven onder andere door leerprocessen, actief rond specifieke thema s. De Walhoeve zorgt voor coaching. Zo ondersteunt de organisatie het functioneren binnen het team om de persoonlijke effectiviteit binnen het team te vergroten. Goed samenwerken leidt immers tot duurzame relaties waar alle partijen baat bij hebben, waarin we elkaar versterken en van elkaar kunnen leren. ONDERNEMEN EN INNOVATIE De Walhoeve investeert in ondernemen en innovatie. We onderhouden onze accommodatie optimaal en breiden die uit rekening houdend met de behoeften van onze cliënten en medewerkers. We leggen nieuwe contacten en intensiveren de bestaande door het onderhouden en uitbouwen van netwerken. Op die manier vergroten we onze naambekendheid, wisselen we kennis en ervaring uit, en trachten we beslissingen positief te beïnvloeden. IT ondersteunt onze processen en communicatielijnen waardoor de efficiëntie van de werking verhoogt. We investeren in welzijn op het werk door aandacht te hebben voor veiligheid, bescherming van de gezondheid, psychosociale belasting veroorzaakt door het werk, ergonomie, arbeidshygiëne en verfraaiing van de werkruimtes. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.13/75

14 De Walhoeve staat ook voor duurzaam ondernemen. Bij organisatiebeslissingen benutten we ook kansen voor een beter milieu en meer welzijn voor de medewerkers en de maatschappij. We zoeken een evenwicht tussen organisatieresultaten, sociale en ecologische belangen. Daarbij houden we steeds rekening met het beschikbare vermogen dat een noodzakelijke randvoorwaarde is. Het vermogen blijft op peil door het werven van middelen en een goed beheer van deze middelen. TAAKGERICHTHEID De Walhoeve werkt taakgericht vanuit transparante gemeenschappelijke doelstellingen. We gaan oplossingsgericht te werk. We stimuleren mensen in de richting van een constructieve oplossing, en moedigen hen aan om zelf in die richting verder te denken. We denken niet in problemen maar in oplossingen, en dat stimuleert het doen. We zien problemen als uitdagingen met nieuwe kansen. We werken ook resultaatgericht. We focussen op het resultaat en het verzamelen van de nodige competenties hiervoor. Door de kennis en ervaring die we onderweg naar het eindresultaat opdoen, kan het vooraf geformuleerde eindresultaat worden vervangen door een nog beter resultaat. PARTICIPATIE EN INSPRAAK Door participatie en inspraak betrekt De Walhoeve jongeren, ouders en medewerkers maximaal zowel in de werking van de organisatie als in de individuele hulpverlening. Op die manier neemt iedereen samen met anderen zijn verantwoordelijkheid op. Participatie en inspraak stimuleren de gelijkwaardigheid tussen hulpverlener en cliënt. PROFESSIONELE COMMUNICATIE Professionele communicatie zit als een rode draad verweven in alles wat De Walhoeve doet. We communiceren doelgericht en zijn helder onze werkelijke bedoelingen Positieve heroriëntering Vzw De Walhoeve blijft investeren in een gerichte contextbegeleiding. In 2015 namen we de beslissing om de contextbegeleiding midden intensiteit uit de dagbegeleiding om te bouwen naar zes modules krachtgericht kortdurende contextbegeleiding op basis van de methodiek van positieve heroriëntering. Sedert 1 april 2015 worden deze zes modules positieve heroriëntering ingezet. In 2016 dienden we, zonder positief gevolg, in het kader van een uitbreidingsronde een aanvraag in voor een uitbreiding met drie modules positieve heroriëntering. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.14/75

15 Middelen en partnerschappen ICT Eind 2015 vervingen we de oude server en maakten we van de gelegenheid gebruik om, in combinatie met de bouwwerken op onze locatie in Westvleteren, de topologie te hertekenen. Zoals voorzien werden onze verschillende servers, waaronder ook de sharepointserver, gevirtualiseerd wat heel wat voordelen biedt onder andere op vlak van back-up, energieverbruik en bedrijfszekerheid. Met deze grote investering maakte onze organisatie een inhaalbeweging en legden we een stevige basis om toekomstige uitdagingen op vlak van IT aan te gaan. In 2016 bekwaamden we ons verder in het beheer van de nieuwe server Bouwwerken en VIPA Begin 2016 werd gestart met de wederopbouw van de individuele kamers in het hoofdgebouw. Meer dan twee jaar lang werd er in Westvleteren getimmerd, gemetseld, gevloerd, geschilderd,.. en werden elektriciteit, ventilatie, sanitair, verwarming enz. geïnstalleerd. Jongeren en medewerkers waren blij dat het einde in zicht kwam. Iedereen ondervond op één of andere manier wel enige hinder van de werkzaamheden. Altijd opnieuw was er extra poetswerk, een voormiddag zonder elektriciteit, een tijdje zonder water, het lawaai van de machines,. Maar het loont de moeite. Gelukkig vonden de jongeren het niet zo erg om een tijdje met twee of drie op een kamer te slapen. Hun tijdelijke slaapaccommodatie was wel nieuw en aantrekkelijk. Maar toch keek iedereen er naar uit om terug naar een eigen stekje te gaan, ook omdat de nieuwe kamers heel comfortabel zijn. Iedereen heeft een eigen sanitaire ruimte met douche, toilet en lavabo. De isolatie, verlichting, geluidswering,.zijn fel verbeterd. Het meubilair is volledig nieuw en past mooi bij het geheel van materialen die gebruikt zijn; met dank aan Katrien, binnenhuisarchitecte en lid van de Raad van Bestuur. Ook de benedenverdieping is grondig aangepakt. De eetplaats is verruimd, waardoor we nu beschikken over een ruime speelhoek voor de kinderen en een plek waar de begeleiding administratief werk kan verrichten. Ook op de benedenverdieping is de isolatie verbeterd en werd het branddetectiesysteem volledig vernieuwd. Op het gelijkvloers beschikken we nu in het hoofdgebouw zelfs over een studio/kamer die rolstoeltoegankelijk is. Op 6 december 2016 verhuisden de jongeren naar hun nieuwe kamers en werd de bureelruimte in de nieuwbouw in gebruik genomen. Verdere afwerking zoals plamuren en schilderen gebeurt door onze eigen technische medewerkers. Zij stonden ook al in voor de binnenafwerking van de nieuwbouw, het Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.15/75

16 bouwen van twee studio s en heel wat bijkomstige, soms onvoorziene, bouwwerken. Bijzondere dank hiervoor aan Pedro, Marc en Gerdi. We hopen dat onze maag deze baksteen, fase 2 van ons VIPA plan, goed zal verteren. Er volgt immers nog een derde fase. De bouwwerken werden mee mogelijk gemaakt door de steun van: Fondsenwerving De jaarlijkse Walhoevefeesten leveren financiële middelen voor de kampen en vrije tijdsbesteding van de jongeren die we begeleiden. Dit evenement wordt bovendien gesponsord door 12 lokale bedrijven. Met de steun van het Streekfonds West-Vlaanderen, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, kregen we middelen voor de aankoop van een kano, een trailer en bijhorend materiaal voor de opstart van cannect. cannect is een ervaringsgericht time-out(door) project voor kansarme jongeren waarbij de jongere samen met een begeleider een meerdaagse trektocht onderneemt per kano. Uitvalsbasis is de Ijzer met aansluitende waterwegen en waterlopen. Overnachten gebeurt met eenvoudig maar degelijk kampeermateriaal dat in alle seizoenen inzetbaar is. Aard en moment van deze trektocht laten toe om maximaal rekening te houden met de mogelijkheden van de jongere. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.16/75

17 Daarnaast konden we gelukkig rekenen op een groot aantal sponsors in het kader van de bouwwerken. Zonder hen zouden de bouwprojecten niet mogelijk zijn Walhoevefeesten Onze 20ste Walhoevefeesten gingen door op 16 en 18 september Het werd een groot succes: Johnny Clarysse bracht er op vrijdag 16 september de sfeer in en de ambiance op de dansvloer werkte aanstekelijk. Zondag verwelkomden we een record aantal wandelaars: 1168! Onder een aangenaam zonnetje konden ze genieten van de rust in onze mooie groene omgeving. En voor de dorstigen onder hen was er bij aankomst in de tent een typisch streekproduct te nuttigen: een trappist van Westvleteren. s Middags serveerden we lekkere beenhesp met groentebuffet en frietjes. Doorlopend waren er de tombola, de tentoonstelling van werkjes van de jongeren, een springkasteel en muzikale ambiance. De volgende editie is gepland voor 15 en 17 september STENT STENT is een project dat de samenwerking tussen Jeugdzorg, Kinder- en Jeugdpsychiatrie en ambulante Geestelijke Gezondheidszorg wil bevorderen en bestendigen. Samenwerking is immers een groeiproces dat stimulansen moet blijven krijgen. STENT verspreidt informatie over reeds bestaande projecten en stimuleert op deze manier de samenwerkingsinitiatieven die positief geëvalueerd werden door de praktijk en die een win-winsituatie opleveren voor de sectoren. Waar Stent in oorsprong vooral de focus legde op de samenwerking tussen bijzondere jeugdzorg en geestelijke gezondheidszorg/psychiatrie, is dit vandaag een belangrijk provinciaal platform voor netwerking. Het is een interessant forum voor het uitwisselen van inspirerende voorbeelden. In deze dynamische groep delen hulpverleners intersectoraal praktische ervaringen. Er gebeurt geen beleidsondersteunend werk Crisisnetwerk De Walhoeve biedt een mogelijk aanbod binnen het netwerk crisisjeugdhulpverlening van de Integrale Jeugdhulp. Jongeren in een crisissituatie kunnen voor maximum zeven dagen een onderkomen vinden in het begeleidingstehuis. Deze periode is verlengbaar met zeven dagen. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.17/75

18 Vanuit De Walhoeve is ook een mogelijkheid voor crisisbegeleiding op voorwaarde dat er een indicatiestelling is vanuit het meldpunt en de jongere in het begeleidingstehuis is opgenomen. Vanuit de module dagbegeleiding is er een mogelijk aanbod voor crisisbegeleiding. In 2016 werden twee mobiele crisisbegeleidingen uitgevoerd en werden nog eens drie jongeren opgenomen in crisisverblijf. Van oktober 2015 tot december 2016 waren we door de renovatiewerken beperkt in de mogelijkheid om crisisverblijf te organiseren wegens plaatsgebrek Zorgboerderijen In 2016 werd samengewerkt met vijf zorgboerderijen die mee instaan voor de invulling van de dagbesteding van een aantal jongeren. Tijdens het schooljaar betreft het jongeren die van school gestuurd zijn. In de vakantieperiodes betreft het onder andere jongeren die nog niet rijp zijn voor een vakantiejob. Op die manier wordt onder meer gewerkt aan de arbeidsattitude Vrijwilligerswerk Onze vrijwilligerswerking werd verwerkt in het VIPA-plan. Hierbij willen we ons vooral richten op de werving van vrijwilligers. Naast professionele medewerkers kunnen ook vrijwilligers een bijzondere bijdrage leveren in de zorg voor cliënten uit de Jeugdzorg. Iedereen die dat wenst, kan wel zijn steentje bijdragen: een handige Harry voor creatief werk, flinke stappers om te wandelen, hulp bij onze verbouwingswerken, Boer Leo, onze buurman, staat steeds klaar om een handje toe te steken: overtollig steenafval of aarde wegbrengen met de tractor, de composthoop afvoeren, het uitlenen van materieel, enz. Aan de praktische uitbouw van de jaarlijkse Walhoevefeesten wordt meegeholpen door de leden van de vriendenkring van de wandelclub De Walhoevestappers. De wandelclub De Walhoevestappers is ontstaan vanuit de voorziening en telt onder zijn leden cliënten van de module verblijf, personeel en familieleden. Daarnaast zijn er ook nog buren en sympathisanten lid. Jaarlijks organiseren zij een wandeltocht en een maaltijd waarvan de opbrengst vooral gebruikt wordt voor de vrijetijdsbesteding van de cliënten van de verschillende voorzieningen (verblijf en dagbegeleiding) en voor de inrichting van gebouwen. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.18/75

19 Integrale jeugdhulp Op 1 maart 2014 trad het nieuwe decreet Integrale Jeugdhulp in werking. Centraal in dit decreet staat de jongere en zijn hulpvraag. Er wordt ingezet op een sterke samenwerking tussen de verschillende sectoren uit de jeugdhulpverlening: Algemeen Welzijnswerk, Centra voor Leerlingenbegeleiding, Jongerenwelzijn, het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap, Kind en Gezin en de centra voor Geestelijke Gezondheidszorg. De rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp werd versterkt en de toegang tot de niet rechtstreeks toegankelijke hulpverlening verloopt nu via één intersectorale toegangspoort. Alle jeugdhulpverleners kunnen jongeren aanmelden bij de Intersectorale toegangspoort die dan via indicatiestelling een toegang kan geven tot de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp. Op die manier kunnen kinderen en jongeren via de intersectorale toegangspoort toegang krijgen tot de door vzw De Walhoeve aangeboden hulpverlening. Bij onveilige of bedreigende situaties kunnen we terecht bij een gemandateerde voorziening: de Vertrouwenscentra Kindermishandeling en de Ondersteuningscentra Jeugdzorg. De gemandateerde voorzieningen bepalen of de hulpverlening al dan niet maatschappelijke noodzaak is. Als bemiddeling en vrijwillige hulpverlening niet tot een oplossing leiden, verwijzen zij door naar het parket en kan de jeugdrechter een gedwongen hulpverlening opleggen. De integrale jeugdhulp biedt garanties voor de inspraak aan alle betrokkenen in de jeugdhulp en verzekert de participatie van ouders en minderjarigen Overheid Vzw De Walhoeve is erkend door de Vlaamse Gemeenschap, Agentschap Jongerenwelzijn. Regelmatig wordt hiertoe deelgenomen aan bijeenkomsten of werkvergaderingen, georganiseerd door de overheid Pluralistisch platform jeugdzorg / SOM Onze organisatie is lid van de werkgeversorganisatie Pluralistisch Platform Jeugdzorg PPJ. Langs deze weg gebeurt de informatiedoorstroom naar de voorzieningen. Het is de bedoeling de belangen van de organisatie en van de sector te behartigen bij de overheid. SOM, de federatie van sociale ondernemingen, is de vernieuwde pluralistische en progressieve werkgeversfederatie van de socialprofitsector. De organisaties VSO, PPJ, VSO-G en FSO fusioneerden in een nieuwe werkgeverskoepel. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.19/75

20 Jongerenbegeleiding Onze organisatie is ook lid van de koepelorganisatie Jongerenbegeleiding. Langs deze weg gebeurt eveneens informatiedoorstroom naar de voorzieningen. We nemen deel aan diverse werkgroepen waaronder de werkgroep Integrale kwaliteitszorg en overleg directies Overlegstructuren Vzw De Walhoeve is actief binnen de volgende overlegstructuren: - Regionaal Overleg Bijzondere Jeugdzorg (ROBJ) - West-Vlaams Overleg Bijzondere Jeugdzorg (WOBJ) - Welzijnsraad arrondissement Ieper (WAI) - Netwerkstuurgroep Rechtstreeks Toegankelijke Integrale Jeugdhulp (RTIJH) - Supervisie Kamertraining (SKT) - STENT - Intervisiegroep Evidence Based Practice - Federatie van Sociale Ondernemingen (SOM) Sociale Dienst Jeugdrechtbank en Integrale Toegangspoort De jeugdrechter en de Sociale Dienst Jeugdrechtbank melden ook aan via de Integrale Toegangspoort. Er is met deze verwijzende instanties een voortdurende wederzijdse informatieoverdracht naast de formele overlegmomenten bij intake en opmaak van het handelingsplan en de evolutiebespreking Artsen Vzw De Walhoeve werkt samen met verschillende artsen: Huisarts Tandarts Gynaecoloog Orthodontist Twee kinder- en jeugdpsychiaters Neuropsychiater Uroloog Psychiatrisch ziekenhuis Heilig Hart Met het Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig Hart te Ieper hebben we een samenwerkingsovereenkomst voor 24 uur crisishulp. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.20/75

21 Scholen, Centra voor Leerlingenbegeleiding en werkgevers in kader van opleiding Onze jongeren volgen heel uiteenlopende niveaus en richtingen in verschillende onderwijsinstellingen. We hechten veel belang aan een goed contact met de school. We nemen zo veel mogelijk deel aan de oudercontacten, er is een dagelijkse opvolging via de schoolagenda en indien nodig houden we telefonisch contact of komen we samen voor overleg. Via het CLB van het vrij- of gemeenschapsonderwijs genieten de cliënten begeleiding op het domein van leren en studeren, onderwijs en loopbaan, preventieve gezondheidszorg en psychosociaal functioneren. Sedert 1 maart 2014 behoren de CLB s samen met Kind en Gezin en de Centra voor Algemeen Welzijnswerk tot de brede instap. Zij zoeken samen met kinderen, jongeren en ouders naar oplossingen. Als er specifieke ondersteuning nodig is, verwijzen zij door naar een gespecialiseerde dienst. Bij verontrusting kunnen zij beroep doen op het Ondersteuningscentrum Jeugdzorg en het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Andere voorzieningen en partners van de brede instap ADI Ieper + De Sleutel Veurne: ambulante drugszorg. CGG Largo Ieper en Veurne: psychologische begeleiding. Binnenstad vzw (Brugge) en Oranjehuis vzw (Kortrijk): Crisishulp aan Huis CAW Ieper Veurne Impuls Zorgboerderijen Zonnewende Kompani TIME OUT Ruiselede De Lo-groep De Lo-groep is opgericht in 2012 en staat voor een samenwerkingsverband tussen drie voorzieningen uit onze regio met name vzw Kompani, OVBJ Zonnewende en vzw De Walhoeve. De plaats van de vergaderingen is in Lo, vandaar de naam. Er wordt een samenwerking uitgebouwd in een context van gelijkheid met de bedoeling samen dingen te doen ten voordele van de jongeren, de gezinnen en de medewerkers in de meest ruime betekenis. Het kan hierbij gaan over opleiding, kwaliteit, strategie, We willen dit doen op een constructieve manier, zonder al te veel bureaucratie. De samenwerking moet ons voornamelijk energie geven. Sedert 2015 voorzien we ook gemeenschappelijke vorming. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.21/75

22 In 2016 werd onder andere gezamenlijk verder gewerkt aan het drugbeleid en bijhorende acties en was er een gezamenlijke vorming over het omgaan met agressie. Er was ook gezamenlijke intervisie over beleidsthema s Kernprocessen Bij dit item beschrijven we enkele zaken die in 2016 met betrekking tot kernprocessen naar voor kwamen. Voor een volledig overzicht verwijzen we graag naar ons pedagogisch profiel Axenroos De axenroos is een uitermate geschikt instrument om de sociale vaardigheden, acties en reacties in communicatie visueel voor te stellen en te benoemen en schept een gestructureerd kader om het relationeel gedrag van de jongere te omschrijven. De axenroos is een ordening van de interacties die zich tussen mensen kunnen afspelen. Die uitwisselingen kunnen benaderd worden vanuit drie invalshoeken: Elke relatie bestaat uit 3 elementen: 1. relatiewijze (de manier waarop de uitwisseling gebeurt: aanbieden, aannemen of vragen en geven, aanvechten, weerstaan, houden en lossen) 2. inzet (wat wordt er uitgewisseld? iets persoonlijks, bijzijn, goederen, diensten, informatie of richtlijnen) 3. relatiekanaal (via welke weg? door taal, via lichaamshouding, schriftelijk ) De axenroos biedt de begeleiders een houvast om het sociaal gedrag op een gedifferentieerde manier te benaderen. Ze geeft meer diepgang aan een gesprek met de jongeren en/of ouders en aan de handelingsplannen voor en evolutieverslagen over de jongere. We gebruiken de axenroos voor de systematische opvolging van sociaal gedrag. De axenroos is niet alleen handig bij het observeren van sociaal gedrag, ze is ook een hulpmiddel om aan sociale vorming te doen. Ze biedt een ruggensteun om op een systematische manier alle relatiewijzen aan bod te laten komen en om inzicht te verwerven in de bewegingen en de samenhang van de interacties tussen de axen. Het niet, overdreven of verkrampt gebruiken van een relatiewijze leidt vaak tot relationele problemen. Wie daarentegen alle relatiewijzen in zekere mate bezit, kan veel gemakkelijker met allerlei sociale situaties omgaan en hoeft zich niet te beperken tot die enkele relatiewijzen die hem liggen Jaarlijkse kampen voor de jongeren Jaarlijks organiseren we vanuit vzw De Walhoeve verschillende kampen. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.22/75

23 Zomervakantie 2016: - Verblijf: 10 dagen Moustiers Sainte-Marie (Provence) Kerstvakantie 2016: - Verblijf: 5 dagen Jeugdvakantiecentrum (JVC) te Hechtel-Eksel, Limburg De kinderen en jongeren krijgen uiteraard de kans om ook aan externe kampen deel te nemen, zowel tijdens de zomervakantie, als tijdens tussentijdse schoolvakanties. Hiervoor werken we samen met verschillende andere organisaties. Het gaat om volgende kampen en organisaties: - Paardenkampen - Chirokampen - Sportkampen (De Panne) - Spelewijs/Fantastiek (Poperinge en Ieper) - Kansen voor Kinderen (Koekelare) - kampen (Duinen-Heide) - Factor 10 (Mutualiteit) - Reguliere speelpleinwerking - Bizon (Ardennen) - Kampen met mutualiteit - Habbekrats - Lejo - Taalkamp We zijn aangesloten bij de organisatie vakantieparticipatie. Vakantieparticipatie is een dienst van Toerisme Vlaanderen die een vakantieaanbod uitwerkt voor mensen met een laag inkomen. Zij ijveren voor een betaalbaar vakantieaanbod voor iedereen. Dit initiatief maakt het financieel beter mogelijk om alle kinderen een kans te geven op een gevarieerd en uitgebreid aanbod aan vakanties Gezinskamp Van 22 augustus tot 25 augustus 2016 ging voor de derde keer een ervaringsgerichte week door die vzw De Walhoeve organiseerde. Elk gezin dat door vzw De Walhoeve begeleid wordt, kreeg de kans om te participeren aan een ervaringsgerichte week boordevol uitdagingen. Het project werd gerealiseerd met de steun van het Streekfonds West-Vlaanderen, beheerd door de Koning Boudewijnstichting. We verbleven in het JVC in de chalet Bosland in Hechtel-Eksel. Jongeren en gezinnen sliepen ook in tenten. Verder werden zowel de jongeren als de ouders, samen of apart, aan de hand van verschillende opdrachten uitgedaagd. We sloten iedere dag af met een reflectiemoment samen met de ouders en de oudste jongeren om na te gaan met welk gevoel ze in hun bed kropen. Er kan namelijk pas van Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.23/75

24 ervaringsgericht leren worden gesproken als activiteiten worden ondersteund door reflectie. De reflectie leidt de deelnemer van ervaren naar ervaringsgericht leren. Tijdens deze vierdaagse was er ook tijd voor wat ontspanning zoals onder andere gezelschapsspelen, een filmavond, een avontuurlijke wandelzoektocht, zwemmen in een open lucht zwembad en een stadsspel in Hasselt. Deze ervaringsweek werd dan ook door alle partijen positief geëvalueerd en is voor herhaling vatbaar. Op naar volgende zomer! Activiteiten Tijdens het schooljaar zijn er activiteiten voorzien op woensdagnamiddag en s avonds zijn er ad hoc activiteiten. We streven naar een evenwichtig en gevarieerd aanbod. Op zondag gaan de jongeren uit de module verblijf soms wandelen. Velen onder hen zijn lid van wandelclub De Walhoevestappers. Dit vormt een sportieve manier om met nieuwe mensen in contact te komen en nieuwe streken en de natuur te verkennen. Tijdens schoolvakanties zijn er dagelijks activiteiten voorzien van 9u00 tot 17u00, behalve tijdens de zomervakantie in De Walhoeve. Tijdens de zomervakantie gaan de jongeren op kamp, zowel met vzw De Walhoeve als met externe organisaties of maken ze gebruik van het reguliere aanbod aan speelpleinwerking of doen een vakantiejob. Dit alles in samenspraak met ouders en jongeren Decreet rechtspositie van de minderjarige in de Integrale Jeugdhulp Sedert 1 juli 2006 zijn de bepalingen van het Decreet Rechtspositie van de minderjarige in de Integrale Jeugdhulp (verder DRM) van kracht in alle betrokken sectoren van de Integrale Jeugdhulp. Het decreet voorziet in een eigen statuut en daaraan verbonden specifieke rechten voor de minderjarige in de jeugdhulp. Volgende thema s komen hierin aan bod: Bekwaamheid van de minderjarige; Belang van de minderjarige; Recht op instemming, informatie en duidelijke communicatie; Recht op inspraak en participatie; Het dossier; Recht op bijstand; Recht op privacy; Recht op een menswaardige behandeling. In 2016 gebeurden volgende acties: In dagbegeleiding Ieper en Veurne werd veelvuldig gebruik gemaakt van de DRM-box voor het spelen van de rechtenquiz. Bij nieuwe jongeren gebeurt het informeren over hun rechten ook aan de hand van individuele begeleiding. Zo kunnen ze Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.24/75

25 vervolgens deelnemen aan de quiz in de groep. Het decreet komt gedurende vier activiteiten per jaar aan bod. In verblijf werd gebruik gemaakt van het lessenpakket generatie-k. Hierrond werden verschillende activiteiten opgebouwd. In 2016 werd zowel in verblijf als in dagbegeleiding heel wat aandacht besteed aan de figuur van de vertrouwenspersoon. Er werd informatie gegeven zowel in groep als tijdens individuele begeleidingsmomenten Seksualiteitsbeleid In 2015 werd het seksualiteitsbeleid herzien en kwamen we tot een nieuwe visietekst. In 2016 waren er verschillende vormende activiteiten zowel voor de jongeren als voor de begeleiders. Voor de jongeren werd het thema seksualiteit behandeld in verschillende individuele begeleidingsmomenten. Voor de begeleiders werd een interne vorming gegeven onder andere over het spelmateriaal (N)Iets mis mee?! en over het vlaggensysteem van Sensoa. Vanuit onze algemene visie op hulpverlening stellen we het creëren van optimale ontwikkelingskansen voor elk kind centraal. Net als voor de motorische, de sociale en de emotionele aspecten, hebben wij ook oog voor het seksuele facet van de persoonlijkheidsontwikkeling. Onze visie op seksualiteit omvat enerzijds lichamelijkheid, lichaamsbesef, lichamelijke behoeften en de daaraan gekoppelde verlangens. Anderzijds omvat dit evenzeer het op een respectvolle manier leren omgaan met elkaar én met regels. Binnen het individuele begeleidingstraject, afgestemd op de sociale context én het ontwikkelingstempo van het kind, bieden wij op dit vlak de nodige begeleiding en ondersteuning. Op deze manier beogen wij een positief beeld rond seksualiteit te installeren. Vanuit onze visie stellen wij daartoe een aantal doelstellingen voorop, die vorm geven aan het pedagogisch beleid rond seksualiteit in de praktijk: Op vlak van kwaliteit We respecteren de persoonlijke en lichamelijke integriteit van het kind/de jongere. We bieden kinderen en jongeren kansen om specifieke stappen te zetten in hun ontwikkeling op vlak van seksualiteit. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.25/75

26 We zorgen voor voldoende competenties bij de medewerkers om deskundig en ondersteunend met de al dan niet adequate leeftijdsgebonden en ontwikkelingsspecifieke aspecten van seksualiteit van kinderen en jongeren om te gaan. We verschaffen kinderen en jongeren aangepaste en toegankelijke informatie en seksuele opvoeding op verschillende momenten in de ontwikkeling. We laten de kinderen en jongeren participeren aan het ontwikkelen van een seksualiteitsbeleid met betrekking tot hun eigen situatie. We waken over de privacy bij het wassen, verzorgen, slapen, wonen, seksueel gedrag en praten over seksualiteit. We bieden duidelijke richtlijnen over in welke contexten seksueel gedrag is toegelaten en in welke niet. We ontwikkelen een valide seksuele moraal bij de kinderen en de jongeren. We bieden de kinderen en jongeren voldoende ruimte en openheid om zich uit te spreken en eigen visies kenbaar te maken. We zetten in op het communiceren van emoties. We nemen initiatief om seksualiteit bij de kinderen en jongeren ter sprake te brengen en wachten niet tot kinderen of jongeren met vragen komen. We benoemen en bespreken het gedrag met de kinderen en de jongeren in kwestie. We hebben aandacht voor het perspectief van de ouders of andere opvoedingsverantwoordelijken. Op vlak van preventie We maken kinderen en jongeren overeenkomstig hun ontwikkelingsniveau bewust van de risico s rond seksuele gezondheid, welzijn en veiligheid. We stimuleren en helpen kinderen en jongeren om risicosituaties te voorkomen. We gaan zorgzaam om met de samenstelling van de groepen. We hebben een alerte houding voor het opvangen van seksuele risico-signalen (klachten, vragen, ) We tolereren geen seksistisch en/of racistisch gedrag. We geven het thema seksualiteit een blijvende plaats op de agenda. Op vlak van reactie We voorzien een duidelijk hulpverleningsplan voor kinderen en jongeren die het slachtoffer zijn van seksueel grensoverschrijdend gedrag. We voorzien een duidelijk hulpverleningsplan voor kinderen en jongeren die pleger zijn van seksueel grensoverschrijdend gedrag. We zijn alert en bieden correcte informatie. We differentiëren onze aanpak bij kinderen en jongeren. Ons pedagogisch klimaat berust grotendeels op de voorbeeldfunctie van elk lid van de voorziening, zo ook op vlak van seksualiteit. Wij verwachten van onze begeleiders dat zij oog hebben voor lichamelijkheid, affectie en intimiteit, en hier op een respectvolle manier mee omgaan. Vragen en eventuele problemen moeten voor kinderen bespreekbaar worden gemaakt. Dit alles binnen een open en eerlijke begeleiding op het niveau van het kind. Op Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.26/75

27 deze manier hopen wij bij te dragen aan een positief zelfbeeld en een groeiende weerbaarheid op vlak van seksualiteit. Teneinde een kwalitatieve en correcte begeleiding te bieden in de persoonlijke ontdekkingstocht van het kind naar het eigen lichaam en de bijbehorende gevoelens, wordt van elke begeleider verwacht kennis te hebben genomen van de seksuele ontwikkeling van kind tot volwassene. In functie van optimale ontwikkelingskansen op seksueel vlak streven we naar een fysiek en psychologisch veilige omgeving waarbinnen elk kind de vrijheid heeft te exploreren en te experimenteren. Er wordt voorzien in aangepast spelmateriaal. Dit alles vindt plaats met oog voor de privacy en autonomie van elk kind. Op basis van deze pijlers willen wij de kinderen binnen onze voorziening leren omgaan met zichzelf en met elkaar, op een breed opgevat seksueel gebied. Om begeleiders de nodige info en handvaten aan te reiken, gebruiken we onder andere het vlaggensysteem en de normatieve lijst Drugbeleid In 2015 werd gestart met de opmaak van een drugbeleid. Dit werd eind 2016 afgerond. De opmaak van het drugbeleid gebeurde deels samen met de partners uit de Lo-groep: Zonnewende en Kompani. Het project werd begeleid door een projectmedewerker van het CGG. Het resultaat is een visietekst, een regel- en consequentiematrix en een driejarenplanning. Het belangrijkste onderdeel van onze driejarenplanning bestaat uit een behandeling van het thema op een focusgroep met de ouders en op een focusgroep met de jongeren. De focusgroep met de ouders ging door op 28 november We vertrokken van een fragment uit de bekende reeks The Simpsons en speelden een stellingenspel. Daarna evalueerden we onze visietekst en onze regel- en consequentiematrix. De focusgroep met de jongeren ging door op 3 november Er werd hierbij gefocust op roken, gameverslaving en cannabisgebruik. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.27/75

28 Met deze gemeenschappelijke visietekst wensen we op het niveau van de deelwerkingen Kompani, Zonnewende en De Walhoeve duidelijkheid te scheppen en richting te bieden aan onze medewerkers betreffende het drugthema. We voeren het beleid met een cyclus van drie jaar door, steunend op volgende pijlers: nodenbevraging, visiebepaling, doelstellingen, regels en procedures, begeleiding, structurele maatregelen. Doorheen de periode worden de vooropgestelde acties uit het bijhorende actieplan geïmplementeerd. Drugthematiek We kiezen bewust niet voor het ruimere begrip middelen. Met middelen bedoelen we alle (il)legale psycho-actieve stoffen die verdovende, stimulerende en/of hallucinerende effecten hebben. Daarbij denken we aan een hele reeks producten zoals alcohol, tabak, cocaïne, vluchtige snuifmiddelen, tripmiddelen en dergelijke meer. Bij uitbreiding denken we ook aan energydranken en bepaalde gedragingen zoals dwangmatig gokken en gamen/internetten. Er is steeds meer evidentie dat deze gedragingen veel gelijkenissen vertonen met de middelenthematiek. Hoewel wezenlijk in onze praktijk kiezen we er voor om in het drugbeleidsplan te focussen op illegale middelen, in het bijzonder op cannabis. In de praktijk stelt deze drug zich scherp: ongeveer ¾ van onze medewerkers (over de drie voorzieningen) komt in zijn/haar werkcontext in contact met cannabis gebruikende jongeren. Onder drugs begrijpen we hier in het algemeen alle illegale middelen, en in het bijzonder cannabis. Uiteraard kunnen bepaalde legale middelen, zoals slaap- en kalmeermiddelen, alcohol en tabak, in principe ook onder de noemer drugs vallen: ze beïnvloeden het denken, voelen en waarnemen. We willen benadrukken dat de wettelijke status van een middel niets zegt over de potentiële gezondheidsrisico s dat gebruik ervan kan meebrengen. Tezelfdertijd wensen we een duidelijke afbakening te maken in ons beleid. Het is mogelijk dat we in de toekomst het drugbeleid verruimen naar een middelenbeleid. Drugproblematiek Of en in welke mate door het druggebruik problemen ontstaan, hangt af van een complex samenspel van risico- en beschermende factoren. Risico s door gebruik hangen niet alleen af van het middel zelf, maar hebben ook te maken met de fysieke en sociale omgeving waarin mensen (niet) gebruiken, hun persoonlijkheid, waarden en normen, (begin)leeftijd, genetische alsook maatschappelijke kwetsbaarheid en dergelijke meer. Vanuit dit gegeven kiezen we dan ook voor een bio-psycho-sociale kijk op druggebruik: het gaat om een interactie tussen de mens, het middel en het milieu. Gebruik van drugs kan leiden tot een mate van lichamelijke en/of geestelijke verslaving. Onder verslaving verstaan we dat iemand in de onmogelijkheid is te weerstaan aan gebruik en waardoor hij/zij niet meer functioneert binnen onze samenleving. Slechts een klein aantal mensen raakt verslaafd en aan verslaving gaat een gans proces vooraf. Probleemgebruik betreft niet enkel chronisch gebruik, ook situatiegebonden riskant Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.28/75

29 gebruik (bv. comazuipen, zich onder invloed in het verkeer begeven, ) is een vorm van probleemgebruik. Ondertussen is het duidelijk dat vroegdetectie en -interventie erg nuttig zijn om aan verslavingspreventie te doen: hoe vroeger we ingrijpen in het proces, hoe groter de kans op het vermijden van gebruik of herstel. Jongeren zijn gevoeliger voor de effecten van middelen. Ze zijn sneller afhankelijk, sneller onder invloed en hebben een hoger risico op hersenbeschadiging. Bovendien schatten ze de nadelige effecten van gebruik minder goed in. Voor al deze redenen zien we onze jongeren als een risicogroep wat betreft middelengebruik en eigenen we ons de rol van begeleider toe. Onze functie kan verschillend zijn (informeren, ondersteunen, ), maar mag de gespecialiseerde zorg niet vervangen. In onze deelwerkingen worden we op verschillende wijzen geconfronteerd met druggebruik bij onze doelgroep en hun context. Het is niet altijd even evident uit te maken of druggebruik bij onze doelgroep eerder een oorzaak of een gevolg is van een groter probleem. Gebruik door onze kinderen/jongeren (en hun context) bemoeilijkt echter wel vaak onze maatschappelijke opdracht. Het is belangrijk dat druggebruik van zowel onze doelgroep als hun context als een onderdeel van de totale problematiek gedetecteerd wordt en dit een plaats krijgt in onze hulpverlening. Gebruik is een symptoom dat we respecteren, maar niet goedkeuren. Drugbeleid Ons drugbeleid wensen we zoveel als mogelijk participatief op te stellen: voor de jongeren en met inbreng van de medewerkers uit de deelwerkingen. Waar mogelijk en wenselijk wordt de doelgroep en hun context meegenomen in het proces. Aan ons drugbeleid kennen we volgende voorwaarden toe: - haalbaar, gedragen en geloofwaardig zijn; - heldere kijk geven op de positie van gebruikende jongeren in onze organisatie; - uniformiteit in de aanpak van de begeleiders; - consequente toepassing van de vooropgestelde regels en procedures; - balans creëren tussen preventief, reactief en curatief werken. Regels en procedures Onze opvatting van een drugbeleid vertrekt vanuit de ambitie om te komen tot een regelarm kader met consequenties, maar waar maatschappelijke en organisatiegebonden normen en waarden een belangrijke rol spelen. In die zin wensen we vooral in te zetten op een kansenbeleid, zonder blind te zijn voor de kracht van consequenties bij regelovertreding. Grenzen stellen is een bruikbare methodiek om te reageren bij een vermoeden (verborgen) of vaststelling (openlijke) van overtreding van de regels in verband met alcohol en andere drugs. Het is belangrijk dat de regels gekend zijn, dat duidelijk is wie reageert en hoe er gereageerd wordt, zodat op een transparante en consequente manier tegen regelovertreding kan Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.29/75

30 worden opgetreden. Met deze regels willen we duidelijkheid en transparantie scheppen voor onze teams alsook voor onze doelgroep. Tezelfdertijd wensen we niet te vervallen in een rigide systeem, waar er geen oog meer is voor de individuele cliënt en de individuele begeleider. Het formuleren van deze regels bekijken we in de eerste plaats vanuit het idee van preventie (kansen, persoonlijke groei, remediëring) alsook oplossingsgericht werken en in tweede instantie vanuit repressie (consequenties, beperking van de autonomie). Naast verborgen en openlijke regelovertreding zijn er ook situaties waar we als begeleider een verzoek moeten weigeren (bijvoorbeeld bij vraag naar medicatie). Ook dergelijke situaties vragen om heldere regels en procedurele stappen. Tot slot stellen we verschillende voorkeursstrategieën op om met regelovertreding om te gaan: confronteren, hulp halen, de-escaleren/kalmeren, humor, In sommige situaties kan ontwijken meer aangewezen zijn wanneer de veiligheid onvoldoende gegarandeerd is. Begeleiding We zijn ervan overtuigd dat we, vanuit onze opdracht en positie, zinvolle zaken kunnen doen in verband met druggebruik. Afhankelijk van het product, de omstandigheden en de persoonlijkheid van de jongere kunnen in de hulpverlening volgende doelstellingen nagestreefd worden: - Het aanmoedigen van niet-gebruik. - Het ontraden van experimenteergedrag. - Inzicht verwerven in de gevolgen van het gebruik voor zichzelf en de omgeving. - Verantwoord leren omgaan met gebruik van legale middelen. - Het stimuleren van schadebeperking en inzetten op gezondheidspromotie. - Terugval voorkomen door de jongere te leren omgaan met risico-situaties en weerstand te zien als nuttig en noodzakelijk voor gedragsverandering. - Verwijzen naar of inschakelen van gespecialiseerde zorg. Wat betreft het (dis)functioneren focussen we ons op probleemgedrag en niet zozeer op intoxicatie. We koppelen het gebruikte middel en het gedrag los van elkaar. Het functioneren (of net niet functioneren) van de jongere is onze leidraad, evenals de invloed van zijn gedrag op het functioneren en het gedrag van de anderen. Probleemgedrag, zoals verbale of fysieke agressie, kan immers samengaan met het onder invloed zijn, maar dat hoeft niet. Twee aspecten waar we in de praktijk extra rekening mee moeten houden zijn: 1. ervaren overlast van de begeleider en de groep door het (dis)functioneren van de jongere; 2. ouderlijk gebruik (mate van bespreekbaarheid bij de ouder, de kijk van de ouder op zijn of haar gebruik, gezondheidsrisico s, ). Tot slot vinden we het belangrijk ook onze eigen voorbeeldfunctie niet te negeren noch deze te onderschatten. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.30/75

31 2.3. Outputgebieden Gebruikersresultaten Zelfevaluatie stelt de organisatie in staat de eigen dienstverlening te optimaliseren. Onder andere via evaluaties door jongeren, ouders en consulenten kan vzw De Walhoeve knelpunten in de dienstverlening opsporen teneinde de organisatiedoelen zo goed mogelijk te bereiken. Naast de evaluaties aan de hand van focusgroepen, ProMES, is er ook tweejaarlijks een tevredenheidsmeting bij de jongeren in de modules verblijf, autonoom wonen en dagbegeleiding. De resultaten van de vorige tweejaarlijkse tevredenheidsmeting zijn opgenomen in het jaarverslag van Een volgende meting is voorzien in Evaluatie door de jongeren Feedback verzameld via ProMES De metingen voor verschillende indicatoren uit ProMES worden gevoed met resultaten uit specifieke bevragingen van de jongeren. De jongeren nemen twee- tot driemaandelijks deel aan deze bevragingen. Hierdoor zijn een groot aantal gegevens ter beschikking. De resultaten voor de verschillende vragen worden gecombineerd in functie van de indicatoren. Onderstaand overzicht toont een analyse op de scores die in 2016 bij de jongeren werden verzameld. In 2016 waren er 133 respondenten. Scores: 1: helemaal niet akkoord 2: niet akkoord 3: neutraal 4: akkoord 5: helemaal akkoord VJ1: 0,75 % 8,27 % 20,30 % 19,55 % 51,13 % Ik wordt niet gepest in de groep. VJ2: 2,26 % 2,26 % 12,78 % 46,62 % 36,09 % Het is aangenaam in onze groep. VJ3: 1,50 % 1,50 % 19,55 % 32,33 % 45,11 % Als we (begeleider en ik) een traject of werkpunt rond gedrag afspreken, ga ik er volledig voor. VJ4: 5,26 % 12,03 % 18,80 % 45,11 % 18,80 % Ik ben mij bewust van wat mijn gedrag doet met anderen. VJ5: 9,77 % 17,29 % 28,57 % 30,83 % 13,53 % Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.31/75

32 Ik kan mijn gedrag en wat dit doet met anderen omschrijven. VJ6: 0,75 % 9,02 % 22,56 % 37,59 % 30,08 % Ik weet wat ik kan doen om mijn gedrag te veranderen. VJ7: 1,50 % 2,26 % 24,06 % 47,37 % 24,81 % Ik ervaar dat ik beter met mijn gedrag kan omgaan. VJ8: Ik weet wat ik voel. 0,00 % 4,51 % 19,55 % 33,08 % 42,86 % VJ9: Ik kan mijn gevoelens uiten, benoemen en omschrijven. VJ10: Ik weet wat ik kan doen om beter met mijn gevoelens om te gaan. VJ11: Ik ervaar dat ik beter met mijn gevoelens kan omgaan. VJ12: Ik leer van de begeleiders om te gaan met mijn gevoelens, mijn gevoelens te begrijpen. VJ13: Ik kan met andere jongeren praten over hoe ik mij voel. VJ14: Ik kan met de begeleiding praten over hoe ik mij voel. VJ15: De begeleiding eist respect voor anderen. VJ16: De begeleiding eist respect voor de accommodatie en de omgeving. VJ17: Ik voel mij gerespecteerd door de begeleiding. VJ18: Ik voel mij gerespecteerd door de andere jongeren. VJ19: Er is respect voor mijn privacy VJ20: Ik voel mij aanvaard in de groep. VJ21: Er is respect voor mijn mening. VJ22: Er is respect voor mijn gezin. 6,77 % 12,78 % 24,06 % 36,84 % 19,55 % 0,75 % 10,53 % 24,81 % 39,10 % 24,81 % 0,75 % 6,77 % 29,32 % 39,85 % 23,31 % 1,50 % 9,02 % 19,55 % 42,86 % 27,07 % 11,28 % 12,78 % 24,06 % 32,33 % 19,55 % 9,02 % 9,02 % 31,58 % 26,32 % 24,06 % 0,75 % 1,50 % 5,26 % 43,61 % 48,87 % 0,75 % 0,00 % 5,26 % 38,35 % 55,64 % 2,26 % 3,76 % 6,02 % 43,61 % 44,36 % 4,51 % 6,77 % 19,55 % 45,11 % 24,06 % 6,77 % 3,01 % 21,80 % 33,83 % 34,59 % 1,50 % 0,00 % 9,77 % 52,63 % 36,09 % 3,01 % 0,75 % 21,80 % 49,62 % 24,81% 1,50 % 0,75 % 11,28 % 47,37 % 39,10 % Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.32/75

33 VJ23: De begeleiding houdt rekening met wie ik ben. VJ24: Ik word betrokken bij belangrijke persoonlijke beslissingen. VJ25: Ik ben slachtoffer van geweld in de leefgroep. VJ26: Ik ben getuige van geweld in de leefgroep. VJ27: Ik gebruik geweld in mijn omgang met andere jongeren of met de begeleiders. VJ28: Ik voel mij veilig in de leefgroep. VJ30: De begeleiders voorkomen geweld. VJ31: Ik durf geweld melden aan de begeleider. VJ32: De begeleider treedt op om het geweld te stoppen op het moment zelf. VJ33: De begeleider geeft gevolg aan geweld. VJ34: Ik durf zelf gepast reageren op geweld. 2,26 % 3,01 % 10,53 % 45,86 % 38,35 % 2,26 % 6,02 % 24,06 % 42,11 % 25,56 % 21,80 % 24,81 % 23,31 % 20,30 % 9,77 % 11,28 % 13,53 % 19,55 % 36,84 % 18,80 % 27,82 % 17,29 % 26,32 % 16,54 % 12,03 % 2,26 % 0,75 % 24,81 % 40,60 % 31,58 % 0,00 % 6,02 % 12,03 % 45,86 % 36,09 % 3,76 % 3,76 % 21,05 % 34,59 % 36,84 % 1,50 % 0,75 % 15,04 % 37,59 % 45,11 % 1,50 % 1,50 % 12,03 % 41,35 % 43,61 % 4,51 % 1,50 % 27,82 % 33,08 % 33,08 % De vragen waarop voor meer dan 20% negatief wordt gescoord zijn weergegeven in vet en cursief. De jongeren geven aan dat ze hun gedrag en wat dit doet met anderen niet kunnen omschrijven en ze met andere jongeren niet goed over hun gevoelens kunnen praten. Met de begeleiders kunnen ze dit wel. Verder geven de jongeren aan dat er geweld is tussen de jongeren in de leefgroep. Ze geven aan zowel slachtoffer als getuige te zijn van geweld. Uit de scores op andere gerelateerde vragen blijkt dat ze zich wel veilig voelen in de leefgroep en dat het aangenaam is in de groep. Dit is deels te verklaren door het feit dat de begeleiders geweld trachten te voorkomen, dat ze onmiddellijk optreden om geweld te stoppen en gevolg geven aan geweld. In 2016 werden vanuit de ProMES vergadering ook verdere acties ondernomen rond pesten en geweld. Agressie en geweld vormen ook een belangrijk thema in de individuele begeleiding en in de groepstrajecten. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.33/75

34 In 2016 was er binnen de Lo-groep ook een opleiding in samenwerking met ICOBA rond het thema agressie. Agressie wordt in detail opgevolgd in ProMES. Van hieruit worden telkens nieuwe acties ondernomen en bijgestuurd. Resultaten uit de focusgroepen met de jongeren Focusgroep van 8 februari 2016 over de pijlers van de hulpverlening: De jongeren ervaren positieve gevolgen van het leefgroepswerk. Conflicthantering blijft hierin een belangrijk item. Sommigen vinden de inhoud van het handelingsplan en evolutieverslag nog te langdradig. De jongeren vinden ook dat de focus nog te veel ligt op de zaken die mislopen. Actie: streven naar een positieve formulering en ook aandacht voor de zaken die goed lopen. Jongeren vinden het niet erg dat andere jongeren weten dat hun werkpunt gelinkt is aan het handelingsplan. Uit een evaluatie van de ProMES vragenlijsten blijkt dat sommige vragen niet voor iedereen even duidelijk zijn. Het systeem met de keuzemogelijkheden vinden ze wel duidelijk. Het blijft belangrijk om de vragen telkens goed uit te leggen en te kaderen. Jongeren geven aan veel te hebben aan de individuele begeleiding. De figuur van de vertrouwenspersoon is door de jongeren nog te weinig gekend. Als actie staan we hier nog een bij stil zowel in team als met de jongeren. Voor de jongeren gebeurt dit zowel in groep als individueel. Focusgroep van 7 april 2016 met betrekking tot de klachtenprocedure en inspraak en participatie: Uit de resultaten van de focusgroep blijkt dat jongeren niet systematisch met alles naar de begeleider gaan. Verder blijkt dat de jongeren ook niet zo goed zicht hebben op het verloop van de klachtenprocedure. Het is dus goed om dit regelmatig nog eens te overlopen. Jongeren kunnen wel zaken vertellen over klachten die door de begeleider zijn behandeld. De jongeren konden moeilijk verwoorden wat inspraak en participatie juist inhouden. Na een beetje uitleg konden ze wel voorbeelden geven. Waar maken ze meest gebruik van? Jongeren gaven aan te participeren in bij de opmaak van het HP en het evolutieverslag. Ook in de leefcodes, in de focusgroepen, Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.34/75

35 Wat vinden ze goed? Ze kunnen hun mening geven over het HP en het evolutieverslag Ook het feit dat bepaalde onderwerpen aan bod komen in de focusgroep. Bewonersvergadering vinden ze ook goed, bijvoorbeeld omdat ze daar hun mening kunnen geven over de activiteiten. Bij de leefcodes willen ze meer uitleg. Anderen vonden dat de ideeënbus te weinig wordt bekeken. Ook de thema s van de bewonersvergaderingen vinden ze soms te moeilijk. In een tweede groep kwamen bewonersvergaderingen en focusgroepen als voorbeeld, evenals de ideeënbus. Ze vinden dat ze eigenlijk altijd hun mening mogen zeggen tegen de begeleiding. Jongeren geven aan dat er rekening wordt gehouden met de zaken uit de ideeënbus. Anderen vinden dat er soms te veel focusgroepen zijn en dat de inhoud soms moeilijk is. Ook over de frequentie van de bewonersvergaderingen zijn jongeren het niet eens. Sommigen willen er meer, anderen willen er minder. Acties vanuit de teams: Westvleteren: Meer benoemen wat we doen en herhalen in een klare taal. De acties die we nemen ook koppelen aan de reden waarom we dit doen. Ook in de bewonersvergadering wordt er op teruggekomen in een traject rond DRM. Veurne: In DRM rechten van het kind. In de bewonersvergadering stil staan bij de klachtenprocedure. We zoeken naar een speelsere manier om de jongeren te bevragen. Ieper: In DRM box de klachtenprocedure nader bekijken en overlopen. Hierin ook de weging van de klacht uitleggen. In de dagelijkse werking veel hun mening en idee vragen. Uit de focusgroep blijkt dat de jongeren de inspraakkanalen kennen. Focusgroep van 14 juli 2016 met betrekking tot de manier waarop de hulpverlening vorm krijgt en evaluatie van de activiteiten: De jongeren vinden het gebruik van de axenroos heel goed. Ze kunnen het zelf ook uitleggen. Uit de rollenspelen blijkt dat ze het begrijpen. Besluit is dat we zeker verder kunnen werken met de axenroos zoals we gewoon zijn. Qua activiteiten was het bedoeling om inzicht te geven in wat we willen bereiken met activiteiten. Eerst is gebrainstormd met de jongeren over de soorten activiteiten. In groep kwamen we tot een definitie van een activiteit. Er is ook uitgelegd hoe de activiteiten worden voorbereid. Er was ook een top 3 van leukste activiteiten. In drie groepen kregen ze de opdracht om een activiteit uit te werken. Het resultaat zal worden gebruikt bij de activiteiten. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.35/75

36 Besluit was dat ze de activiteiten appreciëren. Ook bleek dat ze vaak graag eenvoudige dingen doen. Het besluit is dan ook dat we het niet altijd zo ver moeten zoeken. Een ander thema waren de leefcodes. Waarom zijn er leefcodes? Wat zijn leefcodes? Per locatie is een rollenspel gespeeld over hoe zij een leefcodevergadering ervaren. Een volgende deel handelde over het thema hygiëne. Dit werd ook gebracht in een rollenspel. Zij mochten eens in de huid van een begeleider kruipen. Een laatste deel handelde over individuele begeleiding. Ze konden hun top 3 opgeven. 70% tot 80% van de jongeren vindt individuele begeleiding leuk. Uit de resultaten blijkt dat het goed is om te werken vanuit hun ervaring. Focusgroep van 3 november 2016 met betrekking tot roken, gameverslaving en cannabisgebruik. Deze focusgroep kadert onder meer in de driejarenplanning die we opstelden met betrekking tot ons drugbeleid. Er werd stilgestaan bij computergebruik en gameverslaving. Er is gewerkt aan de hand van een stellingenspel. De PPT staat op de server en wordt ook op sharepoint gezet. Er is ook een filmpje hierover. 30% vond de uitleg over gamen nuttig. 80% gaf aan iets te hebben bijgeleerd. 80% vond de regels goed en 20% zegt dat de regels te streng zijn. Commentaar was heel uiteenlopend. In de bib zijn spelletjes op leeftijd. De jongeren vinden dat belangrijk. We merken wel dat jongeren zich niet houden aan de leeftijdsgrenzen. Jongens zijn meer dan meisjes bezig met spelen van games. Er waren veel jongeren die aangaven dat ze toch wel veel gamen. Er is ook gewerkt rond alcohol en cannabis aan de hand van een stoelendans. Bij het zitten lagen er bijvoorbeeld foto s waarover ze dan iets konden vertellen. Er is een pakket aangekocht Alcohol en drugs zonder boeh of bah. In De Walhoeve wordt een traject opgezet rond drugs. Er was een derde deel over roken. We stonden stil bij waarom mensen roken en wat er gebeurt met je lichaam. Zaken als gele vingers, rimpels, Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.36/75

37 We speelden ook een rollenspel waarbij kinderen elkaar aansporen om te experimenteren of waarbij ze reageren op een bepaalde situatie (vb ouder die rookt in de auto met de ramen dicht). Ook middelen om te stoppen met roken werden besproken. De positieve gevolgen van het stoppen met roken werden overlopen. Op het einde was er ook een evaluatie. 90% vond de informatie nuttig. Ze vonden dat ze er allemaal wel iets aan over gehouden hebben. De regels omtrent het roken vinden ze goed. Opmerking over de e-sigaret: kan helpen om te stoppen maar kan andere jongeren ook aanzetten tot roken Evaluatie door de context Resultaten bevraging na beëindigen begeleiding In 2016 werd de context bevraagd van de jongeren bij wie de begeleiding in 2016 ten einde liep. In totaal namen vier gezinnen deel aan de bevraging. Ook hier werd er gebruik gemaakt van zowel kwalitatieve als kwantitatieve vragen. Vragen Heel goed Goed Kon beter Slecht 1. Hoe hebt u het eerste contact met 50,0 % 50,0 % 0,0 % 0,0 % ons ervaren? 2. Hoe was het onthaal bij de opname? 100,0 % 0,0 % 0,0 % 0,0 % 3. Maakten we ons huisreglement en 25,0 % 75,0 % 0,0 % 0,0 % de afspraken duidelijk? 4. Hoe vindt u de algemene begeleiding 50,0 % 50,0 % 0,0 % 0,0 % van uw zoon/dochter? 5. Hoe vindt u de begeleiding op vlak 50,0 % 50,0 % 0,0 % 0,0 % van studie en opleiding? 6. Hoe vindt u de begeleiding op vlak 50,0 % 25,0 % 0,0 % 25,0 % van gezondheid en medische zorgen? Veel Voldoende Te weinig Geen 7. Kreeg u uitleg over onze werking? 50,0 % 50,0 % 0,0 % 0,0 % 8. Werd er tijd vrij gemaakt voor de 25,0 % 75,0 % 0,0 % 0,0 % opname? 9. Nam de begeleiding contact met u 50,0 % 50,0 % 0,0 % 0,0 % op? 11. Heeft het verblijf van uw zoon of 75,0 % 0,0 % 0,0 % 25,0 % dochter iets veranderd aan de probleemsituatie? Ja Soms Te weinig Nooit 12. Bespraken wij met u het 75,0 % 25,0 % 0,0 % 0,0 % handelingsplan (de doelen van het verblijf) en de evolutie? Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.37/75

38 13. Houden wij rekening met uw mening? 14. Wordt u als ouder betrokken in de begeleiding van uw zoon/dochter? 15. Krijgt u de gelegenheid om met de begeleiding te praten? 16. Hebben wij aandacht voor uw zorgen, vragen, wensen? 17. Kan u bij iemand terecht met uw klachten? 18. Wat vindt u van de inhoud van de activiteiten? Altijd Vaak Te weinig Nooit 50,0 % 50,0% 0,0 % 0,0 % 75,0 % 25,0 % 0,0 % 0,0 % 50,0 % 50,0 % 0,0 % 0,0 % 25,0 % 75,0 % 0,0 % 0,0 % 100,0 % 0,0 % 0,0 % 0,0 % Heel goed Goed Kon beter Slecht 75,0 % 25,0 % 0,0 % 0,0 % Ja In grote mate Weinig Neen 19. Kan u al uw vragen stellen? 50,0 % 50,0 % 0,0 % 0,0 % 20. Vindt u dat er voldoende respect 25,0 % 50,0 % 25,0 % 0,0 % was voor uw privacy? 21. Bent u op de hoogte over de 25,0 % 0,0 % 50,0 % 25,0 % mogelijke hulpverlening na de dagbegeleiding in De Walhoeve? Algemene werking: score op 10 Aantal keer dat de score voorkomt Ligging van De Walhoeve dagbegeleiding De leefruimte Het sanitair De maaltijden De vrije uren Vakantieregeling Sanctioneringen Beloningen Sfeer Gezien het klein aantal respondenten hanteren we de norm van 25%. Enkel bij vraag 21 werd voor meer dan 25 % negatief gescoord. Feedback verzameld via de ProMES vragenlijsten De metingen voor verschillende indicatoren uit ProMES worden gevoed met resultaten uit specifieke bevragingen van de ouders. De ouders nemen regelmatig deel aan deze bevragingen. De resultaten voor de verschillende vragen worden gecombineerd in functie van de indicatoren in kader van de contextbegeleiding. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.38/75

39 Onderstaand overzicht toont een analyse op de scores die in 2016 bij de ouders werden verzameld. In 2016 waren er 22 respondenten. Scores: 1: helemaal niet akkoord 2: niet akkoord 3: neutraal 4: akkoord 5: helemaal akkoord VO1: Ik heb een goed contact met mijn gezinsbegeleider. VO2: De gezinsbegeleider respecteert en waardeert mijn inbreng. VO3: Ik kan met mijn begeleidingsvragen/zorgen/problemen terecht bij de gezinsbegeleider. VO4: De gezinsbegeleider heeft ook oog voor positieve zaken. VO5: Ik ervaar de gedeelde zorg als positief. VO6: Ik ervaar ondersteuning in het volhouden van de aanpak. VO7: Ik heb het gevoel van de gezinsbegeleider ook te mogen mislukken. VO8: Ik krijg voldoende kansen om zaken aan te brengen waarover ik minder tevreden ben. VO9: Door de begeleidingsgesprekken met de gezinsbegeleider kom ik tot nieuwe inzichten. VO10: Ik kan de nieuwe inzichten toepassen in mijn gezin. VO11: De opdrachten vanuit de gezinsbegeleiding zijn haalbaar ,00 % 0,00 % 0,00 % 31,82 % 68,18 % 0,00 % 0,00 % 0,00 % 36,36 % 63,64 % 0,00 % 0,00 % 0,00 % 31,82 % 68,18 % 0,00 % 0,00 % 4,55 % 22,73 % 72,73 % 0,00 % 0,00 % 13,64 % 22,73 % 63,64 % 0,00 % 0,00 % 4,55 % 40,91% 54,55 % 0,00 % 9,09 % 0,00 % 36,36 % 54,55 % 0,00 % 0,00 % 9,09 % 31,82 % 59,09% 0,00 % 0,00 % 18,18 % 36,36 % 45,45 % 0,00 % 0,00 % 13,64 % 36,36 % 50,00 % 0,00 % 0,00 % 9,09 % 40,91 % 50,00 % VO12: 0,00 % 0,00 % 13,64 % 31,82 % 54,55 % Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.39/75

40 De gezinsbegeleiding draagt bij tot het verbeteren van de situatie. VO13: De gezinsbegeleider ziet het kind in actie in de thuissituatie. VO14: De gezinsbegeleider probeert alle gezinsleden bij de begeleiding te betrekken. VO15: Alle gezinsleden werken mee aan de toepassing van de nieuwe inzichten. VO16: De gezinsbegeleider motiveert alle gezinsleden om mee te werken aan het toepassen van de nieuwe inzichten. VO17: Ik krijg een antwoord op mijn vragen die ik stel aan de gezinsbegeleider. VO18: Ik weet wat er gebeurt tijdens de begeleiding van mijn kind. VO19: Het is duidelijk wat er gebeurt met de informatie die we geven aan de gezinsbegeleider. 0,00 % 0,00 % 9,09 % 50,00 % 40,91 % 0,00 % 0,00 % 0,00 % 31,82 % 68,18 % 0,00 % 0,00 % 4,55 % 54,55 % 40,91 % 0,00 % 0,00 % 0,00 % 36,36 % 63,64 % 0,00 % 0,00 % 4,55 % 31,82 % 63,64 % 0,00 % 4,55 % 9,09 % 27,27 % 59,09 % 0,00 % 0,00 % 13,64 % 36,36 % 50,00 % Er zijn geen items waarop voor meer dan 20% negatief werd gescoord (scores 1 en 2). Uit de afzonderlijke feedbackgegevens van ProMES blijkt een hoge tevredenheid van de ouders over de gezinsbegeleiding. Resultaten uit de focusgroep met de ouders Op 28 november 2016 organiseerden we in de Oude Abdij in Lo een focusgroep voor de ouders van de jongeren die we begeleiden. Op deze periodieke bijeenkomsten staan we dan stil rond bepaalde thema s van kwaliteitszorg, interne werking, samenwerking, Dit maal evalueerden we met de ouders onze visie op de hulpverlening en gingen we in dialoog over hoe onze manier van werken binnen de verschillende pijlers (individuele begeleiding, groepsbegeleiding, studiebegeleiding en contextbegeleiding) bijdraagt aan de verwachtingen van alle betrokkenen. Aan de hand van een stellingenspel gingen we na op welke manier de ouders zelf meewerken aan de eigen hulpverlening en aan de werking van de organisatie. We verdiepten ons ook in de figuur van de vertrouwenspersoon en verduidelijkten wat dit precies inhoudt en wat dit dan concreet betekent voor de ouders. De meeste ouders vinden een vertrouwenspersoon voor de jongere alvast een meerwaarde. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.40/75

41 Op de middag aten we samen en kon er heel wat informeel worden bijgepraat. We merken dat heel wat ouders elkaar steeds beter leren kennen, onder andere ook als gevolg van het organiseren van onze jaarlijkse gezinskampen waarbij we met jongeren en ouders een ervaringsgerichte week organiseren. Na de middag namen we ons drugbeleid onder handen. We begonnen met het bekijken van een drug-episode uit de The Simpsons waaruit duidelijk bleek dat het gebruik van middelen voor Homer niet problematisch leek terwijl er duidelijk wel vervelende gevolgen waren voor zijn gezinsleden. Vervolgens speelden we ook een stellingenspel rond tabak, alcohol en illegale middelen. Hierdoor voelden de ouders aan welke zaken er komen kijken bij het opstellen van een drugbeleid en konden ze ook hieraan hun bijdrage leveren. We leerden alvast dat onze bio-psychosociale kijk op het gebruik van middelen waarbij we kijken naar de interactie tussen de mens, het middel en het milieu heel wat ruimte schept om hierrond te werken. We stonden ook stil bij onze visietekst en de regel- en consequentiematrix die we recent opstelden. We informeerden de ouders ook over geplande wijzigingen met betrekking tot financiële aspecten die zorgen voor een maximale transparantie en autonomie van de jongeren. Er werd heel wat gediscussieerd over de spanning die bestaat tussen enerzijds de bescherming van de jongeren en hun autonomie. Hieruit blijkt dat dit individueel dient te worden bekeken. Tot slot konden de ouders in groepjes hun verwachtingen met betrekking tot de afsluit van de hulpverlening en de nazorg formuleren en werd dit vervolgens vergeleken met de betreffende procedures voor afsluit en nazorg. Hieruit bleek onder andere dat de gebruikte checklist voor afsluit een goede ondersteuning is en dat de geformuleerde verwachtingen hieromtrent worden ingevuld. Het doet ons in ieder geval deugd dat zo veel ouders zich betrokken voelen bij onze werking en op die manier willen bijdragen aan het organiseren van een kwaliteitsvolle hulpverlening Medewerkersresultaten De metingen voor verschillende indicatoren uit ProMES worden gevoed met resultaten uit specifieke bevragingen van de medewerkers. Alle medewerkers nemen twee- tot driemaandelijks deel aan deze bevragingen. De resultaten voor de verschillende vragen worden gecombineerd in functie van de indicatoren. Een overzicht van de evolutie voor de verschillende indicatoren kwam eerder aan bod bij de bespreking van ProMES. Onderstaand overzicht toont een analyse op de scores die in 2016 bij de medewerkers werden verzameld. In 2016 waren er 91 respondenten. Scores: 1: helemaal niet akkoord 2: niet akkoord Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.41/75

42 3: neutraal 4: akkoord 5: helemaal akkoord VB12: Het team heeft gemeenschappelijke doelstellingen en het team verbindt zich ermee. VB13: Het team heeft een resultaatgerichte focus, formuleert acties om het vooropgestelde doel te bereiken. VB14: Het team durft van richting te veranderen. VB15: Als teamlid neem ik verschillende initiatieven. VB16: Als teamlid kom ik afspraken na. VB17: Teamleden hebben iets over voor elkaar. VB18: Teamleden bespreken ook moeilijke zaken met elkaar. Ze houden zich niet in voor elkaar. VB19: Teamleden overleggen accuraat en volledig met elkaar, zowel formeel als informeel. VB20: Teamleden waarderen en benutten de vaardigheden, talenten en ervaring van anderen. VB21: Als teamlid krijg ik energie van de bijeenkomsten. Ik vind ze boeiend. VB22: De teamleden hebben aandacht voor hun eigen groepsproces en teamontwikkeling. VB23: Het team is zelfkritisch. Vb: Wat verwachten cliënten en omgeving van ons? Wat moeten we beter gaan doen om ons te kunnen verantwoorden naar onszelf en de omgeving? VB24: Teamleden hebben vertrouwen in elkaar ,20 % 4,40 % 21,98 % 63,74 % 7,69 % 1,10 % 2,20 % 25,27 % 65,93 % 5,49 % 5,49 % 10,99 % 41,76 % 40,66 % 1,10 % 0,00 % 3,30 % 13,19 % 75,82 % 7,69 % 0,00 % 3,30 % 2,20 % 74,73% 19,78 % 0,00 % 8,79 % 18,68 % 62,64 % 9,89 % 3,30 % 17,58 % 30,77 % 41,76 % 6,59 % 2,20 % 15,38 % 35,16 % 42,86 % 4,40 % 2,20 % 3,30 % 30,77 % 54,95 % 8,79 % 5,49 % 15,38 % 52,75 % 21,98 % 4,40 % 0,00 % 5,49 % 57,14 % 36,26 % 1,10 % 0,00 % 7,69 % 47,25 % 43,96 % 1,10 % 2,20 % 7,69 % 35,16 % 48,35 % 6,59 % Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.42/75

43 VB25: Teamleden kunnen conflicten constructief oplossen. VB26: Teamleden participeren. VB27: Het team leert uit fouten en successen. VB28: Als teamlid ervaar ik voldoende autonomie. VB29: Het team kan gemakkelijk besluiten nemen. 2,20 % 3,30 % 43,96 % 48,35 % 2,20 % 0,00 % 3,30 % 16,48 % 72,53 % 7,69 % 1,10 % 10,99 % 18,68 % 62,64 % 6,59 % 4,40 % 8,79 % 27,47 % 50,55 % 8,79 % 4,40 % 9,89 % 46,15 % 39,56 % 0,00 % De items waarop voor meer dan 20% negatief werd gescoord (scores 1 en 2) zijn aangeduid in vet en cursief: VB18 en VB Samenlevingsresultaten Vzw De Walhoeve heeft een bijzondere aandacht voor de studiebegeleiding en opvolging van het schoolgebeuren. Daarom wordt ook jaarlijks een tevredenheidsmeting uitgevoerd bij de scholen. Voor de module verblijf hebben in 2016 negen scholen een ingevulde vragenlijst bezorgd met betrekking tot twaalf leerlingen. Voor de module dagbegeleiding ontvingen we van acht scholen een ingevulde lijst met betrekking tot veertien leerlingen. onderstaande tabellen tonen de frequentie van de gegeven scores: zeer goed goed voldoende kan beter slecht Opvolging schoolse taken Communicatie Tabel: resultaten tevredenheidsmeting scholen, module verblijf, schooljaar zeer goed goed voldoende kan beter Slecht Opvolging schoolse taken Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.43/75

44 Communicatie Tabel: resultaten tevredenheidsmeting scholen, module dagbegeleiding, schooljaar Uit de resultaten blijkt een zeer goede tot goede tevredenheid over de schoolse opvolging. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.44/75

45 3. KWALITEITSVERSLAG 3.1.Visie op kwaliteitsbeleid Visie Definitie van kwaliteit (op basis van G. Cuyvers): Kwaliteit is de mate waarin processen en output, in relatie tot de geboden middelen bijdragen aan de realisatie van de visie en de doelstellingen van de organisatie die werden opgemaakt rekening houdend met de eisen, behoeften en verwachtingen van een breed spectrum van interne en externe belanghebbenden. Kwaliteit komt tot uiting in een objectieve beoordeling van en door een subjectieve beleving door die belanghebbenden. Onze visie op integrale kwaliteitszorg: Integrale kwaliteitsontwikkeling gaat uit van de stelling dat de zorg voor kwaliteit moet leiden tot een permanent streven naar kwaliteitsverbetering. Liefde voor de cliënt, de collega s, het werk en vooral niet te vergeten voor jezelf maakt het vanzelfsprekend om aan verbetering van kwaliteit te werken. We vertrekken van een onderhandelde norm met betrekking tot de verschillende dimensies van kwaliteit: leiderschap, medewerkers, beleid en strategie, partnerschappen en middelen, kernprocessen, gebruikersresultaten, medewerkersresultaten en samenlevingsresultaten. Van daaruit streven we naar een integrale kwaliteitsontwikkeling waarin elke medewerker ontvanger en drager is van kwaliteit. Elke medewerker is zowel een klant als een leverancier van een bepaalde output. Op basis van de gezamenlijke normen kunnen medewerkers eisen stellen aan collega s om de gezamenlijke kwaliteit te garanderen. Een permanente reflectie op het eigen handelen is noodzakelijk. De verbindingen tussen de verschillende dimensies vormen een eigen dimensie en worden vanuit een totale organisatiebrede aanpak gemanaged. Om tot echt leren te komen, is het nodig te meten en de resultaten terug te koppelen. We gebruiken de PDCA cirkel en ProMES als leerinstrument. We beschouwen innovatie als een katalysator voor het verbeteren van onze kernprocessen. We weten dat de meeste kernprocessen relationeel van aard zijn en daardoor op zich niet beheersbaar zijn. Daarom vinden we het belangrijk te investeren in reflectie met betrekking tot deze relaties. De kwaliteitszorg schept een kader om de relationele processen te laten gebeuren Betrokkenheid Het schema op volgende pagina toont een overzicht van de verschillende overlegstructuren en beslissingsbevoegdheden met betrekking tot de kwaliteitszorg. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.45/75

46 Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.46/75

47 3.2. Kerncijfers Bezetting Alle onder dit punt weergegeven cijfers zijn afkomstig uit BINC. Totale bezetting op erkenningsniveau en bezetting per typemodule op erkenningsniveau Naam Bezettingsgraad Contextbegeleiding in functie van autonoom wonen 45,4% Contextbegeleiding in functie van positieve heroriëntering 74,0% Contextbegeleiding laagintensief 122,9% crisisbegeleiding (op verwijzing crisismeldpunt) 0,4% Dagbegeleiding in groep (RTJ) 106,3% Verblijf 126,7% Gewogen gemiddelde 113,7% Bezetting per cluster Contextbegeleiding Deze cluster betreft in het geval van vzw De Walhoeve een bundeling van contextbegeleiding laagintensief, contextbegeleiding in functie van positieve heroriëntering en contextbegeleiding in functie van autonoom wonen. Naam Bezettingsgraad Contextbegeleiding in functie van autonoom wonen 45,4% Contextbegeleiding in functie van positieve heroriëntering 74,0% Contextbegeleiding laagintensief 122,9% Gewogen gemiddelde 112,0% Dagbegeleiding in groep Zoals gevraagd in de toelichting van Jongerenwelzijn (schrijven van 21/12/2016 met referentie JWZ/VZB/kwaliteit) geven we hierna een overzicht van de bezetting voor de module dagbegeleiding in groep, de bezetting met dagbegeleiding in groep en de bezetting zonder dagbegeleiding in groep. Bezettingspercentages voor de module dagbegeleiding in groep Naam Bezettingsgraad Dagbegeleiding in groep (RTJ) 106,3% Gewogen gemiddelde 106,3% Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.47/75

48 Bezettingspercentages met de module dagbegeleiding in groep Bezettingspercentages zonder de module dagbegeleiding in groep Naam Bezettingsgraad Contextbegeleiding in functie van autonoom wonen 45,4% Contextbegeleiding in functie van positieve heroriëntering 74,0% Contextbegeleiding laagintensief 122,9% crisisbegeleiding (op verwijzing crisismeldpunt) 0,4% Verblijf 126,7% Gewogen gemiddelde 116,1% Benutting Alle onder dit punt weergegeven benuttingscijfers zijn afkomstig uit BINC. Een overzicht van de gegevens bevindt zich op volgende pagina. Totale benutting op erkenningsniveau Uitgaande van de benutting per typemodule (zie volgend) werd rekening houdend met de verdeling in punten een benutting berekend van 95,96 % benutting in % punten Verblijf 98, ,60 dagbegeleiding 84, ,90 PH 88, ,20 context laag intensief 107, ,64 context autonoom wonen 23, , som 10747,42 gewogen gemiddelde 95,95911 Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.48/75

49 Gegenereerd door: Mario David Clemmens Detail 2016 Totaal per typemodule Contextbegeleiding in functie van autonoom wonen Contextbegeleiding in functie van positieve heroriëntering Contextbegeleiding laagintensief crisisbegeleiding (op verwijzing crisismeldpunt) Crisisverblijf (op verwijzing crisismeldpunt) Dagbegeleiding in groep (RTJ) Kamertraining Verblijf voor minderjarigen [hoge frequentie] Uren Uren Uren Uren Nachten Dagen Nachten Nachten 2016 kwartaal 1 12,00 44,75 371,25 0,00 0,00 888,00 88, , kwartaal 2 0,00 92,75 344,50 13,50 0,00 842,00 88, , kwartaal 3 0,00 60,25 421,75 0,00 16,00 659,00 90,00 966, kwartaal 4 0,00 79,00 369,25 1,50 14,00 805,00 120,00 854,00 Totaal 12,00 276, ,75 15,00 30, ,00 386, ,00 volgens erkenning bij 100% benutting 52,00 312, , ,00 benutting in % 23,08 88,70 107,32 84,83 cluster context totaal volgens 100% benutting benutting van de cluster context in % cluster verblijf totaal volgens 100% benutting benutting van de cluster verblijf in % 1810, ,00 102, , ,00 98, , ,00 99,63 Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.49/75

50 Benutting per typemodule op erkenningsniveau Contextbegeleiding in functie van autonoom wonen: 23,08 % Deze benutting is berekend door het aantal uren te vergelijken met de FID parameter: 52 uren (52 weken x 1u per week x 1 module) Contextbegeleiding in functie van positieve heroriëntering: 88,70 % Deze benutting is berekend door het aantal uren te vergelijken met de FID parameter: 312 uren (52 weken x 1u per week x 6 modules) Contextbegeleiding laagintensief: 107,32 % Deze benutting is berekend door het aantal uren te vergelijken met de FID parameter: 1404 uren (52 weken x 1u per week x 27 modules) Dagbegeleiding in groep: 84,83 % Deze benutting is berekend door het aantal dagen te vergelijken met de FID parameter: 3765 dagen (251 werkdagen x 15 modules) Verblijf + kamertraining: 98,95 % Deze benutting is berekend door het aantal nachten te vergelijken met de FID parameter: 4368 nachten (52 weken x 7 nachten per week x 12 modules) Benutting per cluster Contextbegeleiding: 102,40 % Deze cluster betreft in het geval van vzw De Walhoeve een bundeling van contextbegeleiding laagintensief, contextbegeleiding in functie van positieve heroriëntering, contextbegeleiding in functie van autonoom wonen en crisisbegeleiding op verwijzing van het crisismeldpunt. In totaal gaat het om 1810,50 uren die we vergelijken met de som van de respectievelijke FID parameters: 1768 Verblijf: 99,63 % Deze cluster betreft in het geval van vzw De Walhoeve een bundeling van verblijf hoge frequentie en kamertraining + kortdurend crisisverblijf/crisisverblijf op verwijzing van het meldpunt. In totaal gaat het om 4352 nachten die we vergelijken met de FID parameter voor verblijf (inclusief kamertraining): 4368 Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.50/75

51 Organisatie in cijfers Statistische gegevens over de module verblijf Opnames en uittreden in 2016 Tabel1: Opnames en uittreden verblijf + autonoom wonen 2015 IN UIT Figuur 1: Overzicht opnames en uittreden Tabel 2: Overzicht opnames per verwijzende instantie, 2016 Verwijzende instantie Aantal opnames Jeugdhulpregie 6 JRB Kortrijk 2 OCJ Ieper 1 Crisismeldpunt 1 Totaal 10 Opmerking: de verwijzende instantie is niet steeds de aanmelder. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.51/75

52 Figuur 2: Verdeling opnames per verwijzende instantie Verblijfplaats voor opname Tabel 3: Verblijfplaats voor opname, verblijf en autonoom wonen 2016 Verblijfplaats Aantal Thuis 5 Verblijf Aanmeldingsproblematiek Tabel 4: Aanmeldingsproblematiek, verblijf en autonoom wonen 2016 Aanmeldingsproblematiek Aantal Gezinscontext 9 Gedragsproblemen 2 Dikwijls liggen meerdere problemen aan de basis van een opname Leeftijd en geslacht Tabel 5: Leeftijd en geslacht, verblijf + autonoom wonen 2016 M V Min 12 jaar Plus 12 jaar Aantal op 31/ Aantal op 31/12 in % 47% 53% 53% 47% Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.52/75

53 Figuur 3: Verdeling naar geslacht, verblijf + autonoom wonen, , toestand op 31/12 Figuur 4: Verdeling naar leeftijd, verblijf + autonoom wonen, , toestand op 31/ Schoolgegevens Tabel 6: Schoolgegevens, verblijf + autonoom wonen, toestand op 31/12/16 Niveau Aantal Buitengewoon secundair onderwijs 2 Beroeps secundair onderwijs 2 Technisch secundair onderwijs 0 Bijzonder Lager onderwijs 0 Lager Onderwijs 3 Kleuteronderwijs 3 Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.53/75

54 Buitengewoon kleuteronderwijs 0 Leercontract/deeltijds Verblijfplaats na uittrede Tabel 7: Verblijfplaats na uittrede uit de module verblijf + autonoom wonen, 2016 Verblijfplaats Aantal Autonoom wonen 2 Verblijf 2 Thuis Statistische gegevens over de module dagbegeleiding Opnames en uittreden voor de module dagbegeleiding In 2016 waren er in dagbegeleiding 5 opnames en 6 uittreden. Figuur 5: Overzicht opnames en uittreden, dagbegeleiding Tabel 8: Opnames per verwijzende instantie, dagbegeleiding 2016 Verwijzende instantieaantal opnames JRB Veurne 2 OCJ Veurne 1 Rechtstreeks 2 Totaal 5 Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.54/75

55 Figuur 6: Verdeling opnames per verwijzende instantie, dagbegeleiding Verblijfplaats voor opname in de module dagbegeleiding Tabel 9: Verblijfplaats voor opname, dagbegeleiding 2016 Verblijfplaats Aantal Thuis 5 Verblijf 0 Dagbegeleiding Aanmeldingsproblematiek Tabel 10: Aanmeldingsproblematiek, dagbegeleiding 2016 Aanmeldingsproblematiek Aantal Gezinscontext 5 Gedragsprobleem jongere 4 Dikwijls liggen meerdere problemen aan de basis van een opname. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.55/75

56 procent Leeftijd en geslacht Tabel 11: Leeftijd en geslacht, dagbegeleiding 2016 M V Min 12 jaar Plus 12 jaar Aantal op 31/ Aantal op 31/12 in % Figuur 7: Verdeling naar geslacht, dagbegeleiding, , toestand op 31/12 verdeling naar geslacht M V jaar Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.56/75

57 procent Figuur 8: Verdeling naar leeftijd, dagbegeleiding, , toestand op 31/12 verdeling naar leeftijd jaar +12 jaar jaar Schoolgegevens Tabel 12: Schoolgegevens, dagbegeleiding 2016, toestand op 31/12 Niveau Aantal Technisch Secundair Onderwijs 0 Beroeps Secundair Onderwijs 0 Buitengewoon Secundair Onderwijs 0 Lager Onderwijs 8 Bijzonder Lager Onderwijs 8 Kleuteronderwijs Verblijfplaats na uittrede Tabel 13: Verblijfplaats bij uittrede, dagbegeleiding 2016 Verblijfplaats Aantal Thuis 5 Residentieel VAPH 1 Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.57/75

58 Statistische gegevens over de module positieve heroriëntering Sedert april 2015 beschikt vzw De Walhoeve over zes modules positieve heroriëntering. In 2016 waren er 16 aanmeldingen. Tabel 14: aanmeldingen per verwijzende instantie, positieve heroriëntering 2016 VCLB Torhout 3 CGG Largo Veurne 1 VCLB Veurne-Diksmuide-Westkust 3 SDJRB Veurne 1 CAW Veurne 3 OCJ Ieper 1 OCJ Veurne-Diksmuide 2 VCLB Oostende 1 Zelf vanuit de context 1 In elf gevallen betrof het een gezin met kinderen ouder dan 12 jaar. Daarnaast waren er ook zeven coachingsgesprekken waarvan twee aanleiding gaven tot een aanmelding. Tabel 15: coachingsgesprekken per instantie, positieve heroriëntering 2016 CAH Westhoek 1 CAW Veurne 1 VCLB Veurne-Diksmuide-Westkust 2 VCLB Torhout 1 CAW Torhout 1 OCJ Veurne-Diksmuide 1 Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.58/75

59 3.3. Zelfevaluatie Duiding De zelfevaluatie op basis van het format van Jongerenwelzijn gebeurt jaarlijks in oktober/november en wordt uitgevoerd door de directeur, de zorgcoördinator, de pedagogisch coördinator en de kwaliteitscoördinator. Het resultaat van de zelfevaluatie wordt voorgelegd in de beleidsvergadering zodat er nog aanvullingen of wijzigingen kunnen worden voorgesteld door de hoofdbegeleiders. De evaluatie gebeurt op het niveau van de organisatie. Niet alle subthema s worden elk jaar in detail geëvalueerd. We nemen dan de score over van het voorgaande jaar. Dit is het geval voor subthema s waarvoor geen verbeteracties werden vooropgesteld en waarvoor de situatie ten opzichte van het voorgaande jaar niet is gewijzigd. Dit is in de tabel onder aangegeven met (overname uit 2015). Acties die bijdragen aan de evolutie naar een hoger groeiniveau benoemen we als verbeteractie en duiden we in de kwaliteitsplanning aan met (VA) Sjabloon Naam Inrichtende Macht: Naam organisatie: vzw De Walhoeve Erkenningsvorm: OVBJ Zelfevaluatie Kwaliteitszorg Organisatie en visie 4 4 Betrokkenheid 3 3 Methodieken en instrumenten 3 3 Verbetertraject 3 3 Kernprocessen Onthaal van de gebruiker 4 4 Doelstellingen en handelingsplan 4 4 Afsluiting en nazorg 3 4 Pedagogisch profiel 3 4 Dossier-beheer 4 4 Gebruikersresultaten Klachten-behandeling 3 4 Gebruikers-tevredenheid 3 4 Effect van de hulpverlening 2 2 Medewerkersresultaten Personeels-tevredenheid 3 3 Indicatoren en kengetallen 3 3 Samenlevingsresultaten Waardering strategische partners 3 3 Maatschappelijke opdrachten / tendensen 3 3 Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.59/75

60 Beknopte motivering KWALITEITSZORG Organisatie en visie 2015: 4 (evaluatie) 2016: 4 (evaluatie) Betrokkenheid 2015: 3 (evaluatie) 2016: 3 (evaluatie) Kwaliteitswerkgroep komt minimaal 5 keer per jaar samen Tweemaandelijkse ProMES vergaderingen Kwaliteit als vast item op beleidsvergadering en teamvergadering Deelname aan intervisie Acties uit de ProMES vergaderingen worden uitgevoerd op de drie locaties Centrale aansturing en werken vanuit één model Alle medewerkers zijn betrokken in de ProMES vergaderingen Procedures en documenten uit het kwaliteitshandboek driejaarlijks geëvalueerd (laatst in 2016) Teamnormen minimaal twee keer per jaar in de teamvergadering besproken Resultaten van bevragingen bij medewerkers, gebruikers en strategische partners worden jaarlijks samengelegd en vormen de basis voor verbetertrajecten Alle medewerkers nemen deel aan de ProMES vergaderingen Alle medewerkers nemen deel aan de tweemaandelijkse bevraging voor ProMES ProMES systeem opgemaakt door een designgroep waarin alle functiegroepen zijn vertegenwoordigd Kwaliteitsbeleid goedgekeurd door de raad van bestuur Gerichte en systematische promes bevragingen bij jongeren en ouders Jongeren hebben via bewonersvergadering inspraak in bijvoorbeeld het huisreglement, sanctiebeleid, bepaalde kernprocessen, teamnormen, Frequente acties met externe partners Jaarlijkse tevredenheidsmeting voor de scholen Kwaliteitsbeleid systematisch overlopen in de raad van bestuur Methodiek en instrumenten 2015: 3 (evaluatie) 2016: 3 (overname uit 2015) Verbetertrajecten 2015: 3 (evaluatie) 2016: 3 (overname uit 2015) Resultaat van actie 2015 en 2016: Concrete participatie van de bestuursorganen in de kwaliteitszorg. Up to date kwaliteitshandboek, gebruiksvriendelijk raadpleegbaar via sharepoint Kwaliteitszorg gebaseerd op EFQM model Hanteren van PDCA-cyclus bij zelfevaluatie Gerichte vorming voor medewerkers Zelfevaluatie onder andere aan de hand van ProMES Op basis van de resultaten zijn er verbeteracties waarvan de resultaten worden gemeten en geëvalueerd In ProMESQ vanaf 2017 bevraging over leiderschap, personeelsbeleid en beleid en strategie Inhoud van het kwaliteitshandboek minimaal driejaarlijks geëvalueerd (laatst in 2016) Ervaringen met ProMES worden ook buiten De Walhoeve gedeeld In werd de manier waarop we ProMES toepassen extern geëvalueerd ProMES is een evidence based methodiek Verbeteracties zijn SMART geformuleerd Alle medewerkers nemen deel aan de ProMES vergaderingen Medewerkers worden via teamvergaderingen en algemene teamvergadering bij ProMES geïnformeerd over de verbetertrajecten. PDCA cyclus Opvolging van verschillende indicatoren binnen ProMES en ProMESQ Stand van zaken van uitgevoerde acties besproken op ProMES vergadering Jaarlijks brede screening van de kwaliteitszorg Borging van resultaten van verbetertrajecten in het kwaliteitshandboek Communiceren van verbetertrajecten en resultaten via het jaarverslag/kwaliteitsverslag KERNPROCESSEN Onthaal van de gebruiker 2015: 4 (evaluatie) 2016: 4 (evaluatie) Procedure voor onthaal in kwaliteitshandboek, driejaarlijks geëvalueerd (laatst in 2016) Onthaalprocedure en bijhorende checklist kwamen in 2016 uitgebreid aan bod in de beleidsvergadering Evaluatie aan de hand van tevredenheidsmeting In 2014 geëvalueerd in een focusgroep met de ouders In 2015 geëvalueerd met de jongeren aan de hand van een spel Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.60/75

61 Doelstellingen en handelingsplan 2015: 4 (evaluatie) 2016: 4 (evaluatie) Afsluiting en nazorg 2015: 3 (evaluatie) 2016: 4 (evaluatie) Procedure voor opmaak doelstellingen en handelingsplan in kwaliteitshandboek, driejaarlijks geëvalueerd (laatst in 2016) Alle begeleiders waren in 2014 betrokken bij de aanpassing van het sjabloon Eénvormig sjabloon Continue actualisatie van de handelingsplannen In 2014 werd de procedure geëvalueerd in een focusgroep met de ouders In 2015 werd de procedure geëvalueerd in een focusgroep met de jongeren Procedure voor afsluiting en nazorg opgenomen in kwaliteitshandboek, driejaarlijks geëvalueerd (laatst in 2016) Checklist voor afsluiten van hulp- en dienstverlening Pedagogisch profiel 2015: 3 (evaluatie) 2016: 4 (evaluatie) Resultaat van actie 2016: de procedure werd in 2016 geëvalueerd met de jongeren en de ouders in afzonderlijke focusgroepen (zie evaluatie kwaliteitsplanning 2016) Pedagogisch profiel is opgenomen in kwaliteitshandboek Referentiekaders en handvatten voor de begeleiders zijn opgenomen in het pedagogisch profiel Duidelijke visie met betrekking tot leefgroepsbegeleiding, gezinsbegeleiding, studiebegeleiding, individuele begeleiding en netwerkhantering Uit het logboek blijkt dat de afspraken en de visie worden toegepast Gebruiker heeft inspraak en participeert op vlak van individuele begeleiding en op vlak van de organisatie Samenwerkingsafspraken zijn vermeld in het handelingsplan Uit logboek blijkt dat het directe sociaal netwerk van de gebruiker wordt betrokken in de hulpverlening Participatie van jongeren op vlak van organisatie opgevolgd in ProMES. Participatie is één van de items die worden bevraagd in de tweejaarlijkse bevraging van de jongeren. Een volgende is voorzien in Resultaat van actie 2016: de visie op de hulpverlening werd geëvalueerd aan de hand van een focusgroep zowel met de jongeren als met de ouders (zie evaluatie kwaliteitsplanning 2016) De wijze waarop inspraak en participatie van de gebruikers vorm krijgen werd in 2016 geëvalueerd aan de hand van een focusgroep zowel voor de jongeren als voor de ouders (zie evaluatie kwaliteitsplanning 2016) Gebruikersdossier 2015: 4 (evaluatie) 2016: 4 (overname uit 2015) Procedure voor samenstellen en gebruik van het dossier in kwaliteitshandboek, driejaarlijks geëvalueerd (laatst in 2016) Dossiers en digitaal logboek zijn actueel en volledig In 2014 werd de procedure met betrekking tot gebruikersdossier geëvalueerd in een focusgroep met de ouders In 2015 werd de procedure met betrekking tot gebruikersdossier geëvalueerd in een focusgroep met de jongeren GEBRUIKERSRESULTATEN Klachtenbehandeling 2015: 3 (evaluatie) 2016: 4 (evaluatie) Klachtenprocedure opgenomen in kwaliteitshandboek, driejaarlijks geëvalueerd (laatst in 2016) Klachtenprocedure gecommuniceerd via de infobrochures Klachtenregistraties in digitaal logboek Minimaal één maal per jaar worden de klachten gebundeld en besproken op de beleidsvergadering In 2014 werd de klachtenprocedure geëvalueerd in een focusgroep met de ouders Gebruikerstevredenheid over hulpverleningsprocessen, Resultaat van actie 2016: De klachtenprocedure werd geëvalueerd in een focusgroep met de jongeren (zie evaluatie kwaliteitsplanning 2016) Procedure voor meten van tevredenheid in kwaliteitshandboek Tevredenheidsmetingen op basis van vragenlijsten Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.61/75

62 hulpuitvoering, inspraak en participatie 2015: 3 (evaluatie) 2016: 4 (evaluatie) Een aantal vragenlijsten voor jongeren en ouders verwerkt in ProMES Tweejaarlijkse tevredenheidsmeting bij alle jongeren Vijf maal per jaar bevraging van jongeren via ProMES Minimaal jaarlijkse bevraging van de ouders via ProMES Tevredenheidsmeting bij jongeren en ouders na beëindiging begeleiding Resultaten van tevredenheidsmeting minimaal jaarlijks besproken op beleidsvergadering Vragenlijsten voor tevredenheidsmetingen werden in 2015 geëvalueerd met de jongeren en de ouders In 2015 werden de ProMES vragenlijsten voor de ouders geëvalueerd met de ouders in een focusgroep Veel gegevens van tevredenheidsmetingen worden verwerkt in ProMES. Tijdens de ProMES feedbackvergaderingen met alle medewerkers worden acties opgezet Effect van de hulpverlening 2015: 2 (evaluatie) 2016: 2 (overname van 2015) Resultaat van actie 2016: de ProMES vragenlijsten voor de jongeren werden geëvalueerd in een focusgroep (zie evaluatie kwaliteitsplanning 2016) Via ProMES maken we gebruik van de Verkorte Schaal Ouderlijk Gedrag (VSOG) en de Ouderschaps Belastings Vragenlijst (OBVL) Deelname aan studiedagen Resultaat 2016: Er werd nagegaan welke gegevens uit Binc bruikbaar zijn MEDEWERKERSSRESULTATEN Personeelstevredenheid 2015: 3 (evaluatie) 2016: 3 (evaluatie) Vragenlijsten voor personeel in ProMES Jaarlijks samenwerkingsgesprek Procedure voor het meten van personeelstevredenheid in kwaliteitshandboek, driejaarlijkse evaluatie (laatst in 2016) Coachingsgesprekken Onthaalbeleid voor nieuwe medewerkers Introductiemap voor nieuwe medewerekrs Vertrouwenspersoon Preventie: ergonomie, psychosociale belasting Tweemaandelijkse ProMES feedbackvergaderingen Gesprekken tijdens eerste zes maanden na indiensttreding Signalen en input van medewerkers worden gebracht op de wekelijkse beleidsvergadering Resultaten van samenwerkingsgesprekken worden gebundeld en besproken in de beleidsvergadering Vragenlijsten over leiderschap, beleid en strategie en middelen in ProMESQ Medewerkersresultaten: indicatoren en kengetallen 2015: 3 (evaluatie) 2016: 3 (overname uit 2015) Resultaat van actie in 2016: Er was een update van de introductiemap Gegevens over ziekteverzuim worden bijgehouden door het berekenen van de Bradfordfactor, jaarlijks besproken op de beleidsvergadering en komt ook aan bod in het jaarlijkse samenwerkingsgesprek Bijhouden leeftijd en anciënniteit Bijhouden scholingsgraad Bijhouden gegevens over deeltijds werk Bijhouden gegevens over loopbaanonderbreking Bijhouden gegevens over de verdeling M/V Bijhouden gegevens over personeelsverloop Enveloppe en de gegevens uit de jaarrekening worden in de raad van bestuur geëvalueerd SAMENLEVINGSRESULTATEN Waardering strategische partners 2015: 3 (evaluatie) 2016: 3 (evaluatie) Overlegmomenten met Jongerenwelzijn Feedbackvragen over het pedagogisch profiel bij koepelorganisaties en Steunpunt Jeugdhulp Tevredenheidsmeting scholen Formele bezoeken bij zorgboerderijen en werkgevers van de jongeren Overlegmomenten met sponsors Overlegmomenten met Jongerenwelzijn in kader van VIPA Actie uit Lo-groep om samen de expertise te vergroten Evaluatie van jaarlijkse voordracht Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.62/75

63 Maatschappelijke betrokkenheid 2015: 3 (evaluatie) 2016: 3 (evaluatie) Evaluatie van wandeltocht Inspectieverslagen VIPA dossier In 2016 werden de consulenten bij een rondgang bevraagd over de waardering met betrekking tot onze modules positieve heroriëntering Analysen gecommuniceerd via het jaarverslag dat ook wordt verspreid via de website Eind 2016 werden specifieke acties opgezet met betrekking tot de financiële aspecten met de jongeren, de communicatie met de consulenten en het empowerend werken. Deze acties komen voort uit een feedbackmoment dat op vraag van de consulenten werd georganiseerd Samenwerkingen met scholen, context, Ingaan op nieuwe tendensen en methodieken vb positieve heroriëntering Overleg met CLB s, CGGZ (zie ook project van de Lo-groep) Deelname in externe overleggroepen zoals SOM, ROBJ, Netwerkgroep Westhoek en IROJ Intervisie rond positieve heroriëntering Overleg STK Overleg Jongerenbegeleiding Deelname aan intervisiegroep kwaliteit Time out project cannect Intervisiemomenten BINC en INSISTO Voorbereidingen voor de opstart van Ambrajaze, een dagbestedingsproject op basis van institutionele pedagogie Intersectorale samenwerking met St-Idesbald Bekendmaking bij scholen en diensten brede instap 3.4. Kwaliteitsplanning Evaluatie kwaliteitsplanning 2016 Leiderschap: bevraging medewerkers promesq met betrekking tot het domein leiderschap De vragenlijst uit ProMESQ werd in 2016 afgewerkt. Een eerste bevraging is voorzien in juni nazicht procedures en documenten van het kwaliteitshandboek De procedures met betrekking tot leiderschap werden nagezien in de werkgroep kwaliteit op 21 april, 19 mei en 9 juni De wijzigingen werden uitgevoerd in het KHB op sharepoint. Het betreft een driejaarlijkse evaluatie van de procedures. Personeelsbeleid: bevraging medewerkers ProMESQ met betrekking tot het domein personeelsbeleid De vragenlijst uit ProMESQ werd in 2016 afgewerkt. Een eerste bevraging is voorzien in juni afwerken opleiding interne vertrouwenspersoon Mario Clemmens volgde op 22 februari 2016 de laatste dag van een vijfdaagse opleiding voor vertrouwenspersoon. Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.63/75

64 communicatie rond interne vertrouwenspersoon Dit werd gecommuniceerd en verduidelijkt in de ProMES vergadering en algemene teamvergadering van 21 november nazicht procedures en documenten van het kwaliteitshandboek De procedures met betrekking tot personeelsbeleid werden nagezien in de werkgroep kwaliteit op 21 april, 19 mei en 8 december De wijzigingen werden uitgevoerd in het KHB op sharepoint. Het betreft een driejaarlijkse evaluatie van de procedures. introductiemap medewerkers updaten Op 22 februari 2016 werd in de beleidsvergadering de introductiemap en de checklist voor onthaal personeel herzien. De wijzigingen werden opgenomen in het kwaliteitshandboek op sharepoint. Beleid en strategie: bevraging medewerkers ProMESQ met betrekking tot het domein beleid en strategie De vragenlijst uit ProMESQ werd in 2016 afgewerkt. Een eerste bevraging is voorzien in juni nazicht procedures en documenten van het kwaliteitshandboek De procedures met betrekking tot beleid en strategie werden nagezien in de werkgroep kwaliteit op 21 april en 8 december De wijzigingen werden uitgevoerd in het KHB op sharepoint. Het betreft een driejaarlijkse evaluatie van de procedures. verhogen participatie bestuursorganen in integrale kwaliteitszorg Sedert 2015 participeert de raad van bestuur in de kwaliteitszorg. Kwaliteitszorg vormt een thema in de vergadering van de raad van bestuur. Partnerschappen en middelen: evaluatie van het terugdringen van schadegevallen Jaarverslag 2016 De Walhoeve vzw Blz.64/75