CHAPTER 8. Samenvatting Curriculum vitae Acknowledgements
|
|
- Adam de Backer
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 CHAPTER 8 Samenvatting Curriculum vitae Acknowledgements
2 124 Samenvatting Inleiding Bij 30 tot 40 % van de patiënten met diabetes mellitus type 1 ontstaat diabetische nefropathie. Deze diabetische nierziekte kondigt zich aan door verlies van kleine hoeveelheden eiwit in de urine De aanwezigheid van reeds een geringe hoeveelheid albumine in de urine blijkt voorts een sterk voorspellende waarde te hebben voor het ontstaan van hart- en vaatziekten bij zowel diabetes mellitus type 1 als type 2. Diabetische nefropathie ontwikkelt zich langzaam in de tijd en gaat gepaard met een sterk verhoogd risico op ziekte en sterfte, zowel door de nierziekte als door het sterk verhoogde risico op cardiovasculair overlijden. In dit proefschrift hebben wij ons gericht op het belang van glycosaminoglycanen bij diabetische nefropathie. Glycosaminoglycanen zijn ketens van suikers met negatief geladen sulfaat (zwavelverbinding) moleculen. Deze moleculen zijn door hun negatieve lading zeer belangrijk voor de structuur van bijvoorbeeld de basaalmembraan in de nier. De glomerulaire basaalmembraan is het filter in de glomerulus (het zeeflichaampje) in de nier waar doorheen het ultrafiltraat wordt gevormd waaruit later urine ontstaat. De basaalmembraan behoort tot de extracellulaire matrix, een structuur van eiwitten en andere moleculen gemaakt door cellen en met vele belangrijke functies. Door de negatieve lading zullen andere negatief geladen stoffen zoals eiwitten afgestoten worden en niet in de urine verdwijnen. Bij een afgenomen negatieve lading en ook een afgenomen hoeveelheid van deze glycosaminoglycanen in de basaalmembraan zal er eiwitverlies in de urine ontstaan. Bij diabetische nefropathie is de hoeveelheid glycosaminoglycanen afgenomen in de basaalmembraan van de nier en ook is dit het geval met de basaalmembranen van onder andere spiervaatjes en aorta. In het eerste deel van het proefschrift beschrijven wij de onderzoeken die verricht zijn naar de veel makkelijker bereikbare basaalmembraan van de huid. Diverse grote onderzoeken hebben de afgelopen decennia aangetoond dat een gunstig effect met betrekking tot de complicaties van suikerziekte kan worden verkregen door een goede regeling van de bloedsuikers en een intensieve behandeling van de bloeddruk. In de praktijk blijkt echter dat het regelen van de bloedsuikers toch altijd moeilijker is dan wenselijk wordt geacht. Daarom hebben wij in het tweede gedeelte van dit proefschrift gekeken naar aanvullende behandelingen met glycosaminoglycanen met de vraag of de progressie diabetische nefropathie zou kunnen worden gestopt.
3 125 Extracellulaire matrix In hoofdstuk 2 hebben wij de resultaten beschreven van een onderzoek naar de basaalmembraan in de huid. Deze membraan grenst in tegenstelling tot de membraan in de nier of in de spieren niet aan een bloedvat. Qua samenstelling overigens heeft hij veel met de glomerulaire membraan gemeenschappelijk. Een huidbiopsie is relatief simpel en niet al te belastend voor de patiënt. Dit in tegenstelling tot de nierbiopsie. Wij waren geïnteresseerd in een eventuele parallelle verandering van de samenstelling van eiwitten en glycosaminoglycanen van deze membraan in de huid bij de diverse stadia van nierziekten zoals die reeds door anderen beschreven zijn bij diabetische nefropathie. Wij vonden dat bij een ernstige mate van diabetische nefropathie de glycosaminoglycanen ook in de huid van deze diabetische patiënten afgenomen waren. Daarnaast vonden wij een toename van zowel collageen type I als ook een toegenomen hoeveelheid AGE. Dit zijn eiwitten die geglycosyleerd zijn, langdurig versuikerd. Opvallend was dat niet alleen de huid van patiënten met ernstige diabetische nefropathie een verandering toonde maar dat ook bij een controlegroep van huidbiopsiën van patiënten met nierfalen zonder diabetes mellitus een afname van het glycosaminoglycan heparan sulfaat werd gevonden. In hoofdstuk 3 hebben wij de resultaten gerapporteerd van een vervolg studie op hoofdstuk 2. Van die patiënten, die tot de categorie diabetische nierziekte of nietdiabetische nierziekte behoorden en die een sterk verlaagde hoeveelheid glycosaminoglycanen in de huidbiopsie hadden, hebben wij na een geslaagde transplantatie hernieuwd een huidbiopsie genomen. Wij waren geïnteresseerd in de vraag of er een herstel mogelijk was van de samenstelling van de huid. Er werd gevonden dat er voor de transplantatie (dus ten tijde van de nierinsufficiëntie) een tekort aan glycosaminoglycanen was dat zich na een succesvolle transplantatie weer herstelde. Ook de toegenomen hoeveelheid versuikerde eiwitten (AGE) herstelde na de transplantatie. Deze gegevens laten zien dat er zich ook buiten de nier duidelijke veranderingen voordoen. Mogelijk dat met huidbiopsiën, die nauwelijks enige belasting geven voor een patiënt, nieuwe wegen van diagnostiek ingeslagen kunnen worden. Een eerste stap zou kunnen zijn om huidcellen in het laboratorium te vergelijken met niercellen onder verschillende condities.
4 126 Het effect van behandeling met glycosaminoglycanen in patiënten met diabetische nefropathie Zoals in de inleiding gezegd, is reeds uitgebreid aangetoond dat met een intensieve behandeling met insuline en een krachtige behandeling met bloeddruk verlagende geneesmiddelen bij hypertensie (met name van de klasse angiotensine converting enzyme remmers) gunstige effecten kunnen worden gezien op het beloop van diabetische nefropathie. Deze ernstige nierziekte is progressief in de tijd en tast in een toenemende mate de nieren aan. Wij hebben in de nu volgende hoofdstukken onderzoek gedaan naar de toepasbaarheid van glycosaminoglycanen als toegevoegde behandelingsmodaliteit voor diabetische nefropathie, omdat het in de praktijk niet altijd lukt om de diabetes scherp in te stellen. De afgelopen tien jaar zijn er beperkt studies gedaan die gekeken hebben naar het mogelijke effect van behandeling met glycosaminoglycanen bij diabetische nefropathie. Het is de groep Deense onderzoekers onder leiding van Torsten Deckert geweest, die de Steno-hypothese heeft geformuleerd. Steno Memorial is een groot academisch ziekenhuis in Denemarken waar veel patiënten met diabetes mellitus type 1 worden behandeld. Deze Steno-hypothese zegt dat de afname van glycosaminoglycanen de verklaring is voor zowel het ontstaan van en de verdere ontwikkeling van diabetische nefropathie als ook voor de vaak bij deze patiënten voorkomende ernstige hart- en vaatziekten. Deze gedachtegang kan worden gebruikt om verder onderzoek naar diabetische nefropathie te doen om op die manier een betere behandeling te vinden. Gambaro heeft, met deze gegevens in het achterhoofd, bij diabetisch gemaakte ratten gekeken of een behandeling met glycosaminoglycanen enige invloed had op de ontwikkeling van diabetische nefropathie. Hij heeft inderdaad gunstige effecten gevonden. Daarna zijn het de Denen geweest die bij diabetes patiënten ook een dergelijke behandeling hebben uitgeprobeerd. Tevens heeft in het LUMC dergelijk onderzoek plaatsgevonden. In hoofdstuk 4 wordt het onderzoek beschreven dat is verricht bij negen patiënten die gedurende zes weken werden behandeld met placebo en zes weken met danaparoid sodium. Dit is een glycosaminoglycan product wat de patiënten zichzelf één keer per dag moesten inspuiten. Er werd een duidelijke afname van het eiwitverlies gevonden. Dat is een zeer belangrijke bevinding omdat we uit de praktijk weten dat een afname van eiwitverlies een behoud van nierfunctie op lange termijn kan betekenen. Hoe precies het effect door de glycosaminoglycan behandeling wordt veroorzaakt is nog open voor discussie en onderzoek. Heparine en heparan sulfaat (glycosaminoglycanen voor de behandeling van trombosebenen en longemboliën) kunnen onder andere mesangiumcellen
5 127 en endotheelcellen beïnvloeden om zelf meer heparan sulfaat te maken en heparine kan de groei van cellen remmen. Het is aannemelijk dat het niet een simpel opvullen is van de tekorten, maar dat er een complexe stap in werking wordt gezet door de behandeling met de glycosaminoglycanen. In hoofdstuk 5 worden de resultaten verder uitgewerkt van oogfoto s die we bij de patiënten tijdens de studie in hoofdstuk 4 hebben gemaakt. Diabetische retinopathie is een ernstige complicatie met als eindstadium blindheid bij patiënten met diabetes mellitus. Eén van de aspecten van deze diabetische retinopathie kan zijn een lekkage van de kleine bloedvaatjes op het netvlies waardoor er uiteindelijk zwelling van het netvlies en gezichtsverlies kan ontstaan. Wij hadden uitgebreid oogfoto s gemaakt om dat we zeker wilden zijn dat er zich geen bloedingen of andere problemen voor zouden doen bij onze studie patiënten. Bij een analyse achteraf viel ons op dat er mogelijk een vermindering van lekkage was ontstaan. We hebben daarna alle oogfoto s op een anonieme manier, zodat we niet wisten van wie ze waren en of ze voor of na de studie waren gemaakt, gescoord op de ernst van deze lekkages. Er werd gevonden dat de vier ogen zonder duidelijke afwijkingen niet in ernst toenamen en in vier ogen met afwijkingen bleven de afwijkingen stabiel. In tien ogen werd een duidelijke verbetering geconstateerd na de studie. Vier patiënten toonden in twee ogen en twee patiënten in één oog een verbetering. Voor zover we weten worden dit soort lekkages op het netvlies altijd alleen maar erger en herstellen ze niet spontaan. De parallel tussen een gunstig effect op de eiwitlekkage in het oog en op de eiwitlekkage in de nier lijkt een interessant therapeutisch concept te zijn. Verdere studies zijn nodig voordat dit daadwerkelijk kan worden toegepast bij de patiënten. In hoofdstuk 6 worden de resultaten beschreven van de behandeling met danaparoid sodium studie bij type 2 diabetes patiënten met proteinurie door diabetische nefropathie. Bij 23 patiënten waarvan de helft placebo kreeg en de andere helft éénmaal daags danaparoid sodium zijn de gegevens geanalyseerd. Wij hebben onder andere naar de eiwitlekkage in de ogen, de von Willebrand factor (een eiwit wat vaatschade aangeeft) en het eiwitverlies in de urine gekeken. Eén patiënt moest voortijdig stoppen vanwege galbulten ter plekke van de injectieplaatsen. Dit is waarschijnlijk een overgevoeligheidsreactie geweest op het geneesmiddel danwel op het oplosmiddel voor het geneesmiddel. Behalve wat kleine blauwe plekken ter plekke van het spuiten van het geneesmiddel hebben we verder geen andere belangrijke complicaties opgemerkt. Er werd geen enkel verschil tijdens en aan het eind van de studie gevonden tussen de twee groepen. De von Willebrand factor was verhoogd bij alle patiënten en toonde ook geen verandering in het beloop. Blijkbaar is bij deze dosering van het geneesmiddel en een periode van acht weken van behandeling geen gunstig effect te verwachten bij type 2
6 128 diabetes mellitus patiënten. Mogelijk dat dit komt omdat deze patiënten toch een andere vorm van diabetische nefropathie hebben. Eén studie is in het algemeen te weinig om dit soort dingen te mogen concluderen. Wij denken dan ook dat vervolgstudies langer moeten duren voordat definitief een behandeling met glycosaminoglycanen bij deze vorm van suikerziekte als ineffectief kan worden beschouwd. Conclusie Concluderend kunnen we stellen dat op basis van de in dit proefschrift gerapporteerde onderzoeken er het volgende is gevonden: een eenvoudige huidbiopsie, waarschijnlijk in de tijd meerdere keren af te nemen, kan informatie over extracellulaire matrix veranderingen in relatie tot de nierziekte geven en dan met name ook informatie over eventuele veranderingen van glycosaminoglycanen in het lichaam. In het tweede deel van het proefschrift hebben wij gevonden dat een behandeling met glycosaminoglycanen wel lijkt te helpen bij patiënten met type 1 diabetes mellitus en eiwitverlies en retinopathie, maar dat deze behandeling niet blijkt te functioneren bij type 2 diabetes mellitus patiënten.
7 129 Curriculum vitae De schrijver van dit proefschrift werd op 10 juni 1959 geboren te Velsen. In 1977 werd het eindexamen gymnasium ß aan het Ichthus College te Velsen behaald. Van werd 1 jaar scheikunde gestudeerd aan de VU te Amsterdam. De studie geneeskunde vond plaats tussen 1978 en 1986 aan de Universiteit van Amsterdam en het Academisch Medisch Centrum. Aldaar werd het doctoraal examen behaald in juli 1983 waarna het artsexamen volgde in augustus Tussentijds werd ook een semi-artsassistentschap verricht. De opleiding tot internist vond plaats in de Mariastichting (nu Spaarneziekenhuis) van november 1986 tot april 1989 (Opleider dr. S.C.C. Reinders Folmer) en van april 1989 tot april 1992 in het Academisch Medisch Centrum (Opleider prof. dr. J. Vreeken). Op 1 april 1992 werd hij ingeschreven in het register van erkende medische specialisten voor het specialisme inwendige geneeskunde. Vanaf april en sinds 1998 als staflid - is hij verbonden aan de afdeling Nierziekten in het Leids Universitair Medisch Centrum. Aldaar werden de studies verricht die tot dit proefschrift hebben geleid. Per 15 maart 1995 werd hij ingeschreven in het register van de Nederlandsche Internisten Vereeniging te Utrecht voor het aandachtsgebied Nefrologie. De inschrijving in het BIG register vond plaats in Updated bibliographic information can be obtained with "van der Pijl JW" and/or "van der Pijl H" at the PubMed medline query.
8 130
9 131 Acknowledgements I wish to express my gratitude to all the patients, who have participated in the studies and who have been willing to explore with us the borders of diabetic nephropathy in search for a better understanding and treatment of this threatening disease. I have very much appreciated the help of everyone (co-workers, co-contributors colleagues, confrères, and all others), who has made the work and the works so pleasant and fruitful. I owe many thanks to my parents. Et enfin: Nita, mon grand Amour, merci pour tout!
10 132
Peggy Roestenberg - The role of CTGF in diabetic nephropathy. Chapter 10. Samenvatting in het Nederlands
Chapter 10 Samenvatting in het Nederlands Chapter 10 Peggy Roestenberg - The role of CTGF in diabetic nephropathy DIABETES MELLITUS Diabetes mellitus, in de volksmond beter bekend als suikerziekte of diabetes,
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 145 Nederlandse samenvatting De nieren hebben een belangrijke functie in het menselijk lichaam: ze zijn onder andere verantwoordelijk voor het zuiveren
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66121 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Voskamp, P.W.M. Title: Prepare; before starting dialysis : outcomes in patients
Nadere informatieRisk factors for renal function abnormalities
Risk factors for renal function abnormalities Nederlandse samenvatting Dit proefschrift probeert mogelijke risicofactoren voor progressief nierfunctieverlies te identificeren in een niet-diabetische populatie.
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het aantal mensen met een gestoorde nierfunctie is de afgelopen decennia sterk toegenomen. Dit betekent dat er steeds meer mensen moeten dialyseren of een niertransplantatie moeten
Nadere informatieDiabetes en nierziekten
Diabetes en nierziekten Vernieuwende inzichten in de ontwikkeling van diabetische nefropathie Diabetesbericht nr. 2 mei 2015 Jaargang 15 Diabetes is één van de snelst groeiende, chronische ziekten van
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 134 Nederlandse samenvatting De laatste 20 jaar is er aanzienlijke vooruitgang geboekt in de preventie en behandeling van cardiovasculaire ziekten. Deze winst kan in belangrijke
Nadere informatieADDENDUM. Nederlandse Samenvatting
& ADDENDUM Nederlandse Samenvatting Addendum Wereldwijd neemt het aantal patiënten met type 2 diabetes ( ouderdom suikerziekte ) snel toe, wat voornamelijk komt door de toename in overgewicht. Diabetes
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 138 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Een belangrijke functie van de nier is het uitscheiden van afvalstoffen via de urine. Grote hoeveelheden water en kleine stoffen
Nadere informatieDUTCH SUMMARY NEDERLANDSE SAMENVATTING
DUTCH SUMMARY NEDERLANDSE SAMENVATTING Dutch Summary / Nederlandse Samenvatting Sinds de ontdekking van de ADAM eiwitfamilie, twee decennia geleden, heeft het ADAM onderzoek zich voornamelijk gericht op
Nadere informatieChronische nierschade: hoe vaak, stadia en risico s
Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Chronische nierschade: hoe vaak,
Nadere informatieNefrotisch syndroom Symptomen
Nefrotisch syndroom Het Nefrotisch Syndroom (NS) is een zeldzame aandoening van de nieren. Het is geen ziekte op zich, maar een combinatie van ziekteverschijnselen (symptomen) die samen optreden. Verschillende
Nadere informatieNierfunctieonderzoek bij diabetes. N. Kleefstra & Henk Bilo 15 en 16 december Nieren. Nieren
Nierfunctieonderzoek bij diabetes N. Kleefstra & Henk Bilo 15 en 16 december 2011 Nieren Nieren 1 Functie & schade Nierfunctie : het vermogen om afvalstoffen te klaren (voorbeeld: kreatinine) het vermogen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 166 Diabetes mellitus, ook wel suikerziekte genoemd, is een ziekte waarbij de patiënt een tekort of relatief tekort heeft aan het hormoon insuline. Insuline zorgt ervoor dat suiker
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/28694 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28694 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Penning, Maria Elisabeth (Marlies) Title: Issue Date: 2014-09-10 Pre-eclampsie
Nadere informatieCHAPTER 9. Samenvatting
CHAPTER 9 Samenvatting Chapter 9 Advanced glycation endproducts (AGEs) ontstaan via chemische reacties waarbij er versuikering en oxidatie optreedt van o.a. eiwitten en vetten, waarbij vaak een onomkeerbare
Nadere informatieSamenvatting en adviezen uitgebreid
Samenvatting en adviezen uitgebreid Doel De doelstelling van deze richtlijn is het bevorderen van de preventie en het ondersteunen van een zo goed mogelijke en gecoördineerde behandeling van patiënten
Nadere informatieSAMEN ME VAT A T T I T N I G
SAMENVATTING 186 Inleiding Het renine-angiotensine-aldosteron-systeem (RAAS) is een hormonaal systeem dat in belangrijke mate betrokken is bij de regulatie van bloeddruk en nierfunctie. Het RAAS is een
Nadere informatieSuikerziekte en het oog
Suikerziekte en het oog Inleiding U heeft suikerziekte (diabetes mellitus). In deze folder leest u meer over suikerziekte en de mogelijke gevolgen voor uw ogen. Suikerziekte en het oog Ten gevolge van
Nadere informatieStadia chronische nierschade
Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Stadia chronische nierschade Nierschade
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands
Samenvatting in het Nederlands Samenvatting Men schat dat in 2005 ongeveer 40.000 mensen in Nederland een nieraandoening hadden. Hiervan waren ruim 5500 patiënten afhankelijk van dialyse. Voor dialysepatiënten
Nadere informatieEiwitexcretie kan worden bepaald na kort verblijf in metabole kooi
Eiwitexcretie kan worden bepaald na kort verblijf in metabole kooi Ilse Kion, Jürgen W. A. Sijbesma, Aren van Waarde Afdeling Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming, Universitair Medisch Centrum
Nadere informatieCOMPLICATIES Lange termijn complicaties Complicaties van de ogen (retinopathie) Complicaties van de nieren (nefropathie)
COMPLICATIES Lange termijn complicaties Wanneer u al een lange tijd diabetes heeft, kunnen er complicaties optreden. Deze treden zeker niet bij alle mensen met diabetes in dezelfde mate op. Waarom deze
Nadere informatieHet nefrotisch syndroom Oorzaken en gevolgen. prof. J. Wetzels Radboud UMC Nijmegen
Het Oorzaken en gevolgen prof. J. Wetzels Radboud UMC Nijmegen Opbouw presentatie 1. Hoe werken de nieren? 2. Het klachten en verschijnselen oorzaken behandeling bij volwassenen 3. Dr. Bouts: kinderen
Nadere informatieSamenvatting. Belangrijkste bevindingen
Samenvatting Chronische nierschade (CNS) en de complicaties daarvan, veroorzaken, naast de grote persoonlijke impact, veel druk op gezondheidszorg voorzieningen. Door de vergrijzing en de toename van suikerziekte
Nadere informatieVroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade
Factsheet Nieren en nierschade deel 5 Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade In Nederland hebben 1,7 miljoen mensen chronische nierschade. Dit is in veel gevallen het gevolg van
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/55808 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Klessens, C.Q.F. Title: Diabetic nephropathy : from histological findings to clinical
Nadere informatieCHAPTER 9 GENERAL DISCUSSION SUMMARY NEDERLANDSE SAMENVATTING
CHAPTER 9 GENERAL DISCUSSION SUMMARY NEDERLANDSE SAMENVATTING Chapter 9 HERSENEN ONDER DRUK De invloed van bloeddruk en het angiotensine-converterend enzym op de hersenen Achtergrond De ziekte van Alzheimer
Nadere informatieSuikerziekte en het oog
Suikerziekte en het oog Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft suikerziekte (diabetes mellitus). In deze folder leest u meer over de mogelijke gevolgen voor
Nadere informatieDE CARDIORENALE INTERACTIE
SAMENVATTING 143 144 Samenvatting DE CARDIORENALE INTERACTIE Chronisch nierfalen is een wereldwijd gezondheidsprobleem en een voorname oorzaak van morbiditeit en mortaliteit. De ziekte ontwikkelt zich
Nadere informatieChronische nierschade
Margreet Dirks-Veldhuijzen van Zanten VS interne geneeskunde/ nefrologie Stéphanie de Koning VS interne geneeskunde/ nefrologie Chronische nierschade 2 Disclosures M. Dirks- Veldhuijzen van Zanten (potentiële)
Nadere informatieDiabetes en zwangerschap
Diabetes en zwangerschap - Suikerziekte tijdens zwangerschap - Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke toestemming
Nadere informatieSuikerziekte en laserbehandeling van het oog
Oogheelkunde Suikerziekte en laserbehandeling van het oog i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Deze folder is gebaseerd op de folder van het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (www.oogheelkunde.org)
Nadere informatieRichtlijn DIABETISCHE NEFROPATHIE
Richtlijn DIABETISCHE NEFROPATHIE ADDENDUM 2003 Richtlijn Diabetische Nefropathie ADDENDUM pagina 1 Verantwoording en aansprakelijkheid De Nederlandse Diabetes Federatie (NDF) heeft deze richtlijnen en
Nadere informatieIgA nefropathie. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum
IgA nefropathie Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - Het ziekteproces - De patiënt - Het diagnostische proces - De behandeling - De
Nadere informatieOogafwijkingen door diabetes
Oogafwijkingen door diabetes Een van de mogelijke complicaties bij diabetes is het optreden van beschadigingen in het oog. Het gaat hierbij om de bloedvaten in het netvlies. Deze oogafwijkingen door diabetes
Nadere informatieOOGHEELKUNDE. Suikerziekte in het oog
OOGHEELKUNDE Suikerziekte in het oog Suikerziekte in het oog Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van suikerziekte in het oog. Het is goed u te realiseren dat de
Nadere informatieSuikerziekte en het oog
Oogheelkunde Suikerziekte en het oog www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl OOG020 / Suikerziekte en het oog / 16-12-2015 2 Suikerziekte en het
Nadere informatieDiabetes mellitus en de gevolgen voor de ogen
Diabetes mellitus en de gevolgen voor de ogen Patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte) kunnen hiervan in veel delen van hun lichaam complicaties ondervinden. De ogen - en vooral de netvliezen - kunnen
Nadere informatieZorgpad chronische diabeteszorg
Zorgpad chronische diabeteszorg Zorgpad chronische diabeteszorg U wordt op de polikliniek van het Kennemer Gasthuis begeleid vanwege diabetes mellitus (suikerziekte). Uw internist heeft aangegeven dat
Nadere informatieDiabetische retinopathie
Diabetische retinopathie Afdeling Oogheelkunde Locatie Purmerend/Volendam Algemeen Ten gevolge van suikerziekte, ofwel diabetes mellitus, kunnen er beschadigingen optreden aan het netvlies. Vaak wordt
Nadere informatieNawoord. In het bijzonder wil ik noemen:
Curriculum Vitae De schrijver van dit proefschrift werd geboren op 13 februari 1966 te Pijnacker. In 1984 behaalde hij het VWO ß diploma aan het Christelijk Lyceum Delft, te Delft. In datzelfde jaar begon
Nadere informatieDiabetes en zwangerschap - Suikerziekte tijdens zwangerschap -
Diabetes en zwangerschap - Suikerziekte tijdens zwangerschap - Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke toestemming
Nadere informatieSAMENVATTING. 140 Samenvatting
Samenvatting 140 Samenvatting SAMENVATTING Diabetes mellitus, ofwel suikerziekte, is een veelvoorkomende stofwisselingsziekte die gekenmerkt wordt door hyperglykemie (verhoogde bloedsuikerspiegels) als
Nadere informatieNederlandse samenvatting
10 Nederlandse samenvatting Chapter 10 Hart- en vaatziekten Hart- en vaatziekten (HVZ) zijn doodsoorzaak nummer één over de hele wereld. Hypertensie (hoge bloeddruk), obesitas, diabetes (suikerziekte)
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse samenvatting Wereldwijd zijn er miljoenen mensen met diabetes mellitus, hetgeen resulteert in aanzienlijke morbiditeit en mortaliteit. Bekende oogheelkundige complicaties
Nadere informatieUniversity of Groningen. C-reactive protein and albuminuria Stuveling, Erik Marcel
University of Groningen C-reactive protein and albuminuria Stuveling, Erik Marcel IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
Samenvatting 188 Samenvatting Samenvatting voor niet-ingewijden Diabetes mellitus type 2 (DM2), oftewel ouderdomssuikerziekte is een steeds vaker voorkomende aandoening. Dit heeft onder andere te maken
Nadere informatieNEDERLANDSTALIGE SAMENVATTING
NEDERLANDSTALIGE SAMENVATTING Nederlandstalige samenvatting Naar schatting lijdt één miljoen Nederlanders aan diabetes mellitus, oftewel suikerziekte. Diabetes ontstaat door een absoluut of relatief tekort
Nadere informatiedensity lipoproteïne (LDL cholesterol) lijkt een belangrijke rol te spelen in de initiatie van Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak van dialysepatiënten en dit beperkt hun levensverwachting sterk. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat milde tot matige nierschade
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4. Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4
Samenvatting SAMENVATTING 189 Depressie is een veelvoorkomende psychische stoornis die een hoge ziektelast veroorzaakt voor zowel de samenleving als het individu. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/31463 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ocak, Gürbey Title: Vascular complications in kidney disease Issue Date: 2015-01-14
Nadere informatieSuikerziekte en het oog
Suikerziekte en het oog Als gevolg van suikerziekte (diabetes mellitus) kunnen beschadigingen optreden binnen in het oog. Men noemt dit: diabetische retinopathie : afwijkingen aan het netvlies als gevolg
Nadere informatieUniversity of Groningen. Sodium intake and therapy resistance to ACE inhibition Kocks, Menno Johan Adelbert
University of Groningen Sodium intake and therapy resistance to ACE inhibition Kocks, Menno Johan Adelbert IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish
Nadere informatiePatiënteninformatie over jodiumhoudende contrastmiddelen
Patiënteninformatie over jodiumhoudende contrastmiddelen Welke contrastmiddelen Deze informatie gaat over jodiumhoudende contrastmiddelen die bij radiologische onderzoeken in bloedvaten worden ingespoten,
Nadere informatieNierschade Acute nierschade Klachten acute nierschade
Nierschade Vaak is er sprake van chronische Doordat er in het begin weinig tot geen klachten zijn, kan het lange tijd onopgemerkt blijven. Nierschade kan ook plotseling ontstaan: acute Als acute nierschade
Nadere informatieDiabetische retinopathie. Afdeling Oogheelkunde
Diabetische retinopathie Afdeling Oogheelkunde Algemeen Ten gevolge van suikerziekte, ofwel diabetes mellitus, kunnen er beschadigingen optreden aan het netvlies. Vaak wordt niet direct het zien aangetast,
Nadere informatieDiabetes Mellitus. Nieuwe behandelingsopties en perspectieven
Diabetes Mellitus Nieuwe behandelingsopties en perspectieven Diabetes Mellitus Nieuwe behandelingsopties en perspectieven Dr. Adriaan Kooy internist vasculair geneeskundige ISBN-13: 9789031353026 NUR 870
Nadere informatieVascular function and cardiovascular disease Asselbergs, Folkert Wouter
Vascular function and cardiovascular disease Asselbergs, Folkert Wouter IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatieNierinsufficiëntie bij DM en CVRM
Nierinsufficiëntie bij DM en CVRM Dr. Tom Geers, internist - nefroloog en opleider St. Antonius ziekenhuis Nieuwegein Nierfunctie beloop met de leeftijd 1 Hoge sterfte bij dialyse patiënten Prevalentie
Nadere informatieProteinuria-associated renal injury and the effects of intervention in the reninangiotensin-aldosterone
Proteinuria-associated renal injury and the effects of intervention in the reninangiotensin-aldosterone system Kramer, Andrea Brechtsje IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version
Nadere informatieTransmurale Afspraak Nierfunctiestoornis. 30 september 2010
Transmurale Afspraak Nierfunctiestoornis 30 september 2010 Onderwerpen 1. Definitie 2. Prevalentie 3. Richtlijnen 4. Diagnostiek 5. Preventie nierfunctieverlies 6. Behandeling metabole complicaties 7.
Nadere informatienederlandse samenvatting
Nederlandse Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Inleiding Hartfalen is een syndroom, waarbij de pompfunctie van het hart achteruitgaat en dat onder andere gepaard kan gaan met klachten van kortademigheid
Nadere informatieNederlandse samenvatting
N EDERLANDSE SAMENVATTING Chapter 8 Nederlandse samenvatting 87 C HAPTER 8 In de prehistorie, toen er nog werd gejaagd met mes en speer, hing het leven af van een snelle reactie op eventuele verwondingen.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
ederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek zoals beschreven in dit proefschrift was om de mechanismen te bestuderen die ten grondslag liggen aan verstoringen in de doorbloeding van de haarvaten
Nadere informatieSamenvatting 161 NEDERLANDSTALIGE SAMENVATTING
Samenvatting 161 NEDERLANDSTALIGE SAMENVATTING 162 Samenvatting NEDERLANDSTALIGE SAMENVATTING Diabetes mellitus, of suikerziekte, is een groep stofwisselingsziekten. De kenmerkende eigenschap van deze
Nadere informatieOOGHEELKUNDE. Suikerziekte in het oog
OOGHEELKUNDE Suikerziekte in het oog Suikerziekte in het oog Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van suikerziekte in het oog. Het is goed u te realiseren dat de
Nadere informatieDIABETISCHE NEFROPATHIE
DIABETISCHE NEFROPATHIE Onderdeel van de micro-angiopathie bij diabetes mellitus. Insuline-afhankelijke DM 30% vd ptn krijgt nefropathie Niet-insuline-dependente DM 5% vd ptn Pathogenese: Meerdere factoren
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 3 Projectbeschrijving
Niet-technische samenvatting 2016491-2 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Effecten van ijzer op een hormoon dat betrokken is bij het calcium- en fosfaatmetabolisme (FGF23) bij chronische nierpatiënten.
Nadere informatieWelkom. Namen presentatoren
Welkom Namen presentatoren Programma Behandeling en preventie van chronische nierschade door dr. Andrea Kramer, internist-nefroloog Dialyse als nierfunctievervangende behandeling door dr. Akin Özyilmaz,
Nadere informatienierbiopsie Wat is een nierbiopsie?
nierbiopsie Na overleg met uw arts laat u een nierbiopsie doen. Bij een nierbiopsie halen we via een punctie enkele kleine stukjes weefsel uit een van uw nieren. Na onderzoek kunnen we meer weten over
Nadere informatieDe contrastpoli Poli ter voorkoming van nierfunctieverlies
De contrastpoli Poli ter voorkoming van nierfunctieverlies Afdeling radiologie/interne geneeskunde Locatie Veldhoven U heeft een afspraak op de contrastpoli: Datum:.. Dag/tijdstip: dag. uur Melden: polikliniek
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatieGEZONDE NIEREN VOOR IEDEREEN
GEZONDE NIEREN VOOR IEDEREEN Publiekslezing door Prof.dr. Ron T. Gansevoort Hoogleraar Interne Geneeskunde, UMC Groningen in het bijzonder preventie van chronische nierschade. Martinikerk Groningen, 14
Nadere informatieSamenvatting voor de geïnteresseerde leek
Chapter 10 Samenvatting voor de geïnteresseerde leek Gedurende de laatste decades is diabetes mellitus type 2 (DM2) veranderd van een relatief onschuldige aandoening van de, met name de oudere, mens in
Nadere informatieDOELGROEPENONDERZOEK CHRONISCHE NIERSCHADE
DOELGROEPENONDERZOEK CHRONISCHE NIERSCHADE Samenvatting Opdrachtnemer: Hans Mak Instituut Uitgevoerd door: Gezonde Nieren B.V. Opdrachtgever: Nierstichting Nederland Het volledige rapport is op te vragen
Nadere informatieDemonstratie aan de Waterkant te Paramaribo, Suriname, 1948.
Demonstratie aan de Waterkant te Paramaribo, Suriname, 1948. binnenwerk_prataap_chandieshaw.indd 109 17-1-2008 13:45:19 binnenwerk_prataap_chandieshaw.indd 110 17-1-2008 13:45:20 Nederlandse samenvatting
Nadere informatieCover Page. Author: Musallam, Khaled Mousa Saleh and Taher, Ali Taher Title: β-thalassemia intermedia : morbidity uncovered Issue Date:
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19124 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Musallam, Khaled Mousa Saleh and Taher, Ali Taher Title: β-thalassemia intermedia
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66111 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Streit, S.R. Title: Perspectives on treating hypertension in old age : the burden
Nadere informatieLandelijk Diabetes Congres Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde
Landelijk Diabetes Congres 2016 Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 157 N ederlandse samenvatting Nederlandse Samenvatting 158 Nederlandse samenvatting Het aantal gevallen van huidkanker, waaronder melanoom, neemt nog steeds toe in de westerse
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21710 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Buurma, Aletta Title: On the pathology of preeclampsia : genetic variants, complement
Nadere informatieSamenvatting voor niet ingewijden
Samenvatting Samenvatting voor niet ingewijden Diabetes mellitus, oftewel suikerziekte, is een van de meest voorkomende chronische ziekten. Wereldwijd hebben 346 miljoen mensen diabetes, en in Nederland
Nadere informatieBehandeling Type 1 diabetes. Diabetes mellitus in vogelvlucht. Nieuwe ontwikkelingen in de. Behandeling van diabetes. Chronische behandeling diabetes
Diabetes mellitus in vogelvlucht Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van Diabetes Aantal diabetespatiënten wereldwijd in 2012 ca. 371 miljoen In 2025: 6% van de wereldbevolking Jaarlijks ca. 72.000
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING In de Westerse wereld vormen hart- en vaatziekten de belangrijkste oorzaken van ziekte en overlijden. Bij het ontstaan van hart- en vaatziekten speelt atherosclerose (slagaderverkalking)
Nadere informatieAan: Opleiders Inwendige Geneeskunde Regio Amsterdam II. Geachte collegae,
Aan: Opleiders Inwendige Geneeskunde Regio Amsterdam II Geachte collegae, Op 27 september is de ROIG over nefrologie gepland. Bij deze ontvangt u het programma. Het is de bedoeling dat een AIOS uit het
Nadere informatieCombinatie afspraak Hypertensie polikliniek
Combinatie afspraak Hypertensie polikliniek Inleiding U heeft een afspraak gekregen van uw huisarts of specialist voor de "Hypertensie polikliniek". U wordt verwacht op: dag., om 07.45 uur. Meldt u zich
Nadere informatieNederlandse samenvatting. (summary in Dutch)
(summary in Dutch) Type 2 diabetes is een chronische ziekte, waarvan het voorkomen wereldwijd fors toeneemt. De ziekte wordt gekarakteriseerd door chronisch verhoogde glucose spiegels, wat op den duur
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
INTRODUCTIE Wereldwijd neemt het aantal mensen met een chronische nierziekte toe waardoor ook het aantal mensen met Functie van de nier eindstadium nierfalen De mens heeft twee nieren. De nieren hebben
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting
Samenvatting Samenvatting Binnen het domein van hart- en vaatziekten is een bypassoperatie de meest uitgevoerde chirurgische ingreep. Omdat bij een hartoperatie het borstbeen wordt doorgesneden en er meestal
Nadere informatieCitation for published version (APA): Hendriks, H. G. D. (2004). Transfusion requirements in orthotopic liver transplantation Groningen: s.n.
University of Groningen Transfusion requirements in orthotopic liver transplantation Hendriks, Herman George Dirk IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/28275 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28275 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: O Flynn, Joseph Title: Properdin-dependent activation and control of immune-homeostasis
Nadere informatieAddendum. Nederlandse Samenvatting
Addendum A Nederlandse Samenvatting 164 Addendum Cardiovasculaire ziekten na hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap Hypertensieve aandoeningen zijn een veelvoorkomende complicatie tijdens de zwangerschap.
Nadere informatie(N.B. Delen van dit verslag zijn overgenomen uit ons verslag van een lezing door dr. van den Wall Bake in 2006)
Nierschade Samenvatting van de lezing door dr. A.G.Lieverse, als specialist interne geneeskunde verbonden aan het Máxima Medisch Centrum, op maandag 22 september 2014 voor de DVN Regio Peel & Kempen. door
Nadere informatieComplicaties van diabetes Welke zijn dat en hoe voorkom je ze?
Complicaties van diabetes Welke zijn dat en hoe voorkom je ze? Wat doet diabetes met bijvoorbeeld: -> Ogen? -> Hart? -> Nieren? Wat is diabetes? Bij diabetes (suikerziekte) kan het lichaam de bloedsuiker
Nadere informatieSuikerziekte en het oog
INFORMATIEFOLDER Suikerziekte en het oog OPSIS Oogziekenhuis Westelijk Halfrond 105 1183 HR Amstelveen Tel.: 088-6649674 www.opsisoogziekenhuis.nl info@opsisoogziekenhuis.nl Door suikerziekte (diabetes
Nadere informatieNederlandse Nierdag 2014. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum
Het ABC van IgA nefropathie Nederlandse Nierdag 2014 Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - De patiënt - Het diagnostische proces - De
Nadere informatieChronische Nierschade
Chronische Nierschade Uitingen nieraandoeningen: Verlies van eiwit via de urine, albuminurie Specifieke sedimentsafwijkingen Afname van de glomerulaire filtratiesnelheid Micro-albuminurie: In een willekeurige
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING De wisselwerking tussen het renine-angiotensine-aldosteron systeem en de vitamine D-FGF23-klotho as heeft gevolgen voor het ontstaan en de behandeling van chronische nierschade
Nadere informatieWelke geneesmiddelen werden onderzocht?
CARMELINA: effect van linagliptine op de gezondheid van hart en bloedvaten en op de nierfunctie bij patiënten met type 2-diabetes die risico's lopen wat betreft hart en bloedvaten Dit is een samenvatting
Nadere informatie