De lokale architectuurcentra en de Deelregeling Jaarprogramma s van het Stimuleringsfonds voor Architectuur

Transcriptie

1 Delokalearchitectuurcentraende DeelregelingJaarprogramma svanhet StimuleringsfondsvoorArchitectuur EvaluatiedoorVinkenenVanKampen 19augustus2011

2 Inhoud 1. Voorwoord 2. Onderzoeksvraagen opzet 3. DearchitectuurcentraendeDeelregelingJaarprogramma s 4. Conclusiesvandeevaluatie 5. Belangrijkstepuntenuitdevisiegesprekken 6. DeDeelregelingJaarprogramma sincijfers 7. Bijlage:samenvattingantwoordenuitvragenlijsten 8. Bijlage:verslagenvandebijeenkomsten EvaluatieVinkenenVanKampen,p2/31

3 Voorwoord Steeds meer architectuurcentra ontwikkelen zich tot het geheugen en geweten van stad en regio. Op inventieve wijze weten ze publiek, professionals en politiek met elkaar in gesprek te brengen over actuele ruimtelijke vraagstukken. Deze debatten agenderen concrete stedelijke problemen en het opzetten ervan berust op gedegen kennis. Architectuurcentra zijn de stedelijke platforms, waar inzichten, ervaringen en oplossingen gedeeld worden. Het specifieke karakter van de vraagstukken in eigen stad en regio, krijgt verdieping door deze te plaatsen in het (inter)nationale vakdebat. De herinrichting van stad en landschap is een uitermate complex werkterrein, zeker nu de investeringen stagneren. Het belang van de centra krijgt nog meer gewicht nu de verantwoordelijkheid voor de ruimtelijke inrichting is gedecentraliseerd en de betrokkenheid van mondige burgers om een goed georganiseerd podium vraagt. Het SfA ziet het netwerk van architectuurcentra als een onmisbare infrastructuur voor het creëren van een optimaal klimaat voor stedelijke en regionale ruimtelijke ontwikkeling. Ter voorbereiding van het beleid voor de periode heeft het fonds Vinken en Van Kampen gevraagd de wijze waarop het SfA de centra ondersteunt te evalueren. Het onderzoek biedt heldere conclusies en concrete aanbevelingen. Kort samengevat: de ondersteuning vanuit het SfA is steeds preciezer afgestemd op de behoeften van de grote verscheidenheid aan centra. En centra stellen prijs op meer inhoudelijke betrokkenheid, feedback van en uitwisseling met het SfA. Wij zullen de uitkomsten ondermeer bespreken met de architectuurcentra en benutten bij het opstellen van nieuw beleid. Wij danken alle respondenten alvast voor hun medewerking. Janny Rodermond directeur Stimuleringsfonds voor Architectuur

4 2 Onderzoeksvraagen opzet DevraagvanhetSfAaanonswasomsamenmetdearchitectuurcentradeDeelregelingJaarprogramma s teevalueren.hiervoorhebbenwijbekekenofdeopzetendeuitvoeringvanderegelinggoedenpassend isenwatheteffectisvanderegelingvoordearchitectuurcentra.naastdezeevaluatiewashetsfaook geïnteresseerdindetoekomst.vandaardeaanvullendevraag:vanuitwelkevisieenopwatvoormanier bereidendearchitectuurcentrazichvooropdekomendeperiode,metmogelijkveranderingeninde bekostiging?enhoeschatmen(daarbij)demisschienveranderenderolenpositievanhet architectuurcentrumin? Hetrapportisineersteinstantievoorinterngebruik.Hetkanaanleidinggevenomdeopzetofde uitvoeringvanderegelingaantepassen.hetgeeftdaarnaastideeënenmateriaalvoorhettoekomstige beleidvanhetsfa.daarnaastzijnookdearchitectuurcentrazelfdirectbelanghebbendenvandit onderzoek.hetsfaheeftaangegevenhetresultaatervanmeerverdiependtewillenbesprekenbijeen bijeenkomstmetdecentraindeeersteweekvanoktober.tenslottezalhetrapportookaaneenbreder publiekbeschikbaargemaaktworden. Hetonderzoekheeftplaatsgevondeninmeienjuni2011.Destartbestonduithetbestuderenvan gegevensoverderegelingenoverdegehonoreerdejaarprogramma s(voornamelijkopdewebsitevan hetsfa),informatievanwebsitesvandecentra,inbeleidsplannenenjaarverslagen,eninmateriaaldat doorsommigecentrawerdaangeleverd.vervolgenszijnallecentrauitgenodigdomderegelingevaluatief tebesprekenopeenvandriebijeenkomstendieverspreidoverhetlandzijngeorganiseerd.ter voorbereidingkregendecentraeenaantalonderwerpentoegestuurd,bedoeldvoorhetgesprekoverde toekomstvisie.allecentrakregentevenseenvragenlijstvoordeevaluatie,dieanoniemkonworden ingevuldenopdebijeenkomstwerdgebruiktalstriggervoorhetgesprek.degesprekkenwerden gemodereerddoorcurator/redacteurmariskavandenberg.decentradienietvertegenwoordigdwaren opdebijeenkomstkondendevragenlijstper invullen.wehebbenallecentraeenmaaleen herinneringse mailgestuurd.dedeelnemersvandegesprekkenhebbenhetverslagvoorakkoord toegezondengekregen,eenzestalmensenheefthieropnoggereageerd. Dank Dedriecentradiealsgastheerhebbenopgetredenvoordedriegehoudenbijeenkomstenwillenwe bedanken:castintilburg,zapinzwolleenaortainutrecht.veeldankookaanalledeelnemersaan dezebijeenkomstenenaandegenendieonsdaarnaasttelefonischenpermailtewoordhebbengestaan juistindezevoordecentradrukkeperiodeenopdezekortetermijn.tenslottedankaanmariskavanden Bergvoorhetmodererenvandebijeenkomsten. EvaluatieVinkenenVanKampen,p4/31

5 3 DearchitectuurcentraendeDeelregelingJaarprogramma s ErzijncircaveertiglokaleenregionalearchitectuurcentrainNederland,instellingendieaandachtvragen voordeinrichtingvandegebouwdeomgevingenhetpubliekhieroverwilleninformeren. Architectuurcentraorganiserententoonstellingen,lezingen,excursiesendebatten zemakenlokale onderwerpenaanhangigbijbestuurders,beleidsmakersenpubliekenzevertalendelandelijkeof internationalethema snaareenlokaalofregionaalniveau.demeestearchitectuurcentrazijnontstaan vanafdejarentachtigvandevorigeeeuwenzijnergdiversvanaard,mededoordemanierwaaropzezijn ontstaan.sommigecentraontstondenvanuiteeninitiatieftotactietegeneenbepaaldeontwikkelingin eenstad,anderezijnopgezetalsonderdeelvaneencentrumbeeldendekunst(cbk)enweeranderedoor eengroeparchitectendiehetdebatoverhunvakgebiedwildenbevorderen.sommigecentradraaien volledigopvrijwilligers,anderehebbeneenaantalbetaaldemedewerkers,weerandereontwikkelen naasthunpublieksfunctieookcommerciëleactiviteiten. Architectuurcentrahalenhuninkomstenuitlokalesubsidies(gemeenteenprovincie),uitdonatiesen sponsorbijdragen(particulierenenbedrijven)enuitlandelijkesubsidie(deelregelingjaarprogramma s vanhetsfa) hoewelnietallecentrauitallebronnenkunnenputten.daarnaastverwervenzijinkomsten metentreegelden,deverkoopvanboekenendoorbijvoorbeelddonateursen vriendenvan.de DeelregelingJaarprogramma sisin2008opgezetomdeverschillendemogelijkhedendieervoorde centravoorheenwarenomaanvragenintedienentestroomlijnenenbetertoegankelijktemaken.zeiszo ontworpendatallecentraerbijterechtkunnen,ongeachthunfocusofomvang.enerzijdsbiedtde regelingextraruimtevoorcentradiewatkleinerzijnofjuistzijnopgestart,dit jaarprogrammalight is gebondenaaneenlagerbedragenkentinruildaarvoormindervoorwaarden.anderzijdsiserruimte vooractiviteitendiebuitenhetjaarprogrammavallen,projectendieeenmaligen/ofgroterzijndande reguliereactiviteitenvanhetcentrumkunnenwordenondersteundinhetonderdeel jaarprogramma overstijgendeprojecten. DearchitectuurcentrawarenmetelkaarverbondeninhetOverlegLokaleArchitectuurcentra,dattussen 1993en2008wasondergebrachtbijArchitectuurLokaal.Ditoverlegvindtmomenteelalleennog informeelenadhocplaats,afgezienvandejaarlijksebijeenkomstendiehetsfavoordecentra organiseert.opinternetiseenplekvoorinformatieenuitwisselingtussendecentra,hetnetwerkac. AfhankelijkvandeaardvanderegionaleBNA kringhebbendecentraeenactieveofminderactieveband metdebna,maardezeverbindingheeftgeenlandelijkkarakter.voorwatbetreftdelandelijkeoverheid wordendecentrainhetmeestrecenteadviesvanderaadvoorcultuurbekekeninhetlichtvaneen (steedsmeer)gedecentraliseerdarchitectuurbeleid.deraadvoorzietdatderolvanprovincieshierin groterzalwordenensteltvoordelokalearchitectuurcentrauittebouwentotregionalecentra.ditzou ookgunstigzijninverbandmeteen bundelingvankrachten inhetbereikenvaneengroterpubliek. Tegenoverdegedachteomcentravanuitoogpuntvanefficiencytelatensamenwerkenenfuseren,staat deideedatdekrachtvandecentrajuistligtinhunlokalekarakterenhununiekemogelijkheidomvan onderafhetarchitectuurbeleidtevoeden.hetrecenteadviesvanhetcollegevanrijksadviseurs (ArchitectuurNu!)zietdetoekomstigerolvandecentraookinhetlichtvandecentralisatie.Dankzijde podiumfunctievandelokalecentraisbijburgersenbestuurdersdekennisoverruimtelijkontwerp toegenomenendebestaandestructuurdiezijbiedenkanhetruimtelijkbeleidondersteunenenvaneen cultureelelanvoorzien. EvaluatieVinkenenVanKampen,p5/31

6 4 Conclusiesvandeevaluatie Deresponswashoogenvoldoendeomvalideuitsprakentedoen:vande39centrahebbener20 deelgenomenaandebijeenkomsten(51%),4(andere)centrahebbenuitgebreidtelefonischofschriftelijk gereageerden21centrahebbendevragenlijstingevuld(53%).deinformatieuitdeantwoordenopde vragenlijstenheteersteevaluerendedeelvandebijeenkomstenis(anoniem)verwerktineenoverzicht (zie7,bijlage1).vandebijeenkomstenzijndrieverslagengemaakt(zie8,bijlage2).beidedocumenten zijnde onderlegger vooronderstaandebevindingenenconclusies: Decentrawetenzicheenbelangrijkonderdeelvanhetfijneenrijkgeschakeerdeweefselwaarmeede architectuur,landschapsarchitectuurenstedenbouwzichinnederlandverbindtmetdeoverheden,het bedrijfsleven,demaatschappijenhetpubliek. DecentrawillenbenadrukkendatdeDeelregelingJaarprogramma svoorhen werkt enbelangrijkis. Voorvelenispreciesdezeregelingdekurkwaarzeopdrijven.DankzijdeondersteuningvanhetSfA openenzichallerleimogelijkheden,hetiseenkeurmerkwaardoorerkanwordensamengewerkten anderemiddelengemakkelijkerverkregenkunnenworden. Opvallendisdediversiteitvandecentra,maarderegelingfunctioneertinhetalgemeengoedbinnende grotebandbreedte.deregelingisinspirerendenruimgenoegomeeneigensoortigprogrammabinnente formulerendatgoedkaninspelenoplocale,nationaleeninternationaleontwikkelingeninhetvakgebied waarbijmenzichautonoomgenoegkanopstellenomteadresserenwatlokaalbelangrijkis. HetisduidelijkdathetSfAgoedaanvoeltensnelopmerktwatdenodenenervaringenbijdecentrazijn. Datblijktookuiteerdereaanpassingenvanderegeling.Watdatbetreftismenlovend.Menvoeltzichdoor hetsfagerepresenteerdengesteundindebelangen.maar,metverwijzingnaaronzekeretijdendoorde economischecrisisenveranderingeninhetcultuurbeleid,spreektuitdeevaluatiebehoefteaannogmeer nabijheid,nogmeerinteresseendialoogoverdeinhoudenuitwisselingvankennisenervaringen;tussen elkcentrumenhetfonds,maarooktussendecentraonderling. Decommunicatietussenfondsencentrumoverdeaanvraagisgoed,maardeverwachtingendiesoms (onbedoeld)gewektwordenovereengroterekansvanslagenalsveranderingenindeaanvraagworden gesuggereerdofbesprokenkloppenniet. Dehoeveelheidwerkdiemethetaanvragengepaardgaatisgroot,kleineenkrapbemensdeorganisaties hebbenermoeitemee.alhoewelhetschrijvenvandeaanvraagaltijdzinvolhetprocesomhetvolgende jaarprogrammaoptestellendynamiseert. Deadviesommissielijktvooreenrelatiefgrootaantalcentragevoelsmatigteveelopafstand,watniet betekentdatmennietbegrijptdatobjectiviteitenzorgvuldigheidookgeorganiseerdmoetworden.men heeftdeindrukdatdecommissienietpreciesbekendismetdevolledigebandbreedtevan architectuurcentra,ofmetdeeigenkenmerkenvanindividuelecentra.debeoordelingisvaakonduidelijk oftealgemeen.andersommoetmensomstoegevennietgoedbekendmetdecommissietezijn. Onderstaandeaanbevelingenwerdenaangedragenalsmogelijkhedenomderegelingteverbeteren. Omdatdecentraonderlingsterkverschillenwerdoverdezeaspectentijdensdebijeenkomstenflink EvaluatieVinkenenVanKampen,p6/31

7 gediscussieerd,waarbijhunbetrokkenheidandermaalbleek,maarookmoetwordenopgemerktdat eigenlijkvoorelkeaanbevelingduszowelvoor alstegenstanderstevindenzijn. HetSfAisdeenigeplekwaarvoordeinhoudelijkekantvandeactiviteitenkanwordenaangevraagd, hieraanzounietgetorndmoetenworden Defocuszouverschovenkunnenwordenvanpublieksbereiknaardebat AlshetkanwilmengraaghetSfAnogmeeralssterkepartijinzettenbijbemiddelingnaarde buitenwereld(gemeenten,mecenassen)alshetgaatomdehuidigecrisesenhetoverlevenvande nabijetoekomst Menwilgraageenstreepjevoorkrijgenalserbewezenkwaliteitis(nameerjarensuccesvol aanvragen),enheeftdanlievereenzwaardere(meerinhoudelijke)metingvanhetresultaat. ErisinhetalgemeenbehoefteaanmeervanuithetSfAofeengezamenlijkheidgeorganiseerde evaluatieenreflectieopderesultatenvandeactiviteiten Deaanvraagtermijn(1xperjaar)voordeplusprojectenzoukunnenwordenlosgelaten,zodatdeze beteropdeplanningvanoverigezakenkunnenwordenafgestemd Desamenstellingvandecommissiekantegenhetlichtgehoudenwordenenmogelijkworden aangevuldofaangepastmetiemandvanuitdemarkt/bouwwereld( decommercie )eniemandvanuit reflectie/kritiek. Sommigenwillenbijdeaanvraagkunnenaangevenwelkevandedoelstellingenvanderegeling(en bijgevolgwelkecriteria)meergewichtzoudenmoetenhebbenbijdeoordeelsvorming. Sommigenwillenmeergelegenheidomhetjaarprogrammabijdecommissietoetelichten. Eventueelkanergelegenheidkomenophetformulieromhetjaarprogrammainhetlichtvan omstandighedentestellen.alvindtmennureedsdeaanvraagheelcomplex. EvaluatieVinkenenVanKampen,p7/31

8 5 Belangrijkstepuntenuitdevisiegesprekken Rolvandearchitectuurcentra Decentrazienhuneigenrolmeervoudig.Eenaantalaspectenkomtdaarbijsteedstersprake:hetkritisch volgenvanontwikkelingenophetgebiedvanarchitectuur/stedenbouw/landschapindeeigenstadof streek;hetinformerenvaneenbrederpubliekoverdegebouwdeomgevingenalleswatdaarbijeenrol speelt;hetopdelokaleagendaplaatsenvanbelangrijkeonderwerpenopditgebied;hetvoerenvande vakinhoudelijkediscussie.eenenkelekeerwerdookhetverbeterenvandekwaliteitvandestadofstreek genoemd,waarbijhetalseentaakwerdgezienombeslissingsmakersmetelkaaraantafeltebrengen. Nietallecentranemenaldezerollenopzich,eerderishetzodatsommigecentrametnamekiezenvoor hetinformerenenenthousiasmerenvaneenzobreedmogelijkpubliek,anderecentrazichuitsluitend richtenopeengerichtenprikkelendprogrammavoordevakgemeenschap,enweeranderecentrahun activiteitenzoprogrammerendatzijzoweleenbreedpubliekalseenvakpubliekaanspreken.derollen zijngoedmetelkaarteverenigen,maartussendepublieksfunctieendevakinhoudelijkefunctiebestaat weleenspanningsveld,datsommigenproberenproductieftemaken.decentraverschillennietalleenin hunrol,maarookinhunomvang,hunbereikenhunorganisatiestructuur.sommigecentradraaien nagenoeguitsluitendopvrijwilligersenhebbendaardoorookeenstructuurwaarinveelwelwillende menseneenzegjewillendoenenruimtewordtgeboden.anderecentrahebbeneenmeerbedrijfsmatige opzetmetdedaarbijbehorendezakelijkehouding. Deverschillenmakenhetlastigomtesprekenover hetarchitectuurcentrum enomeengezamenlijke rolopvattingteformulerenmethetoogopdetoekomst.enigegezamenlijkheidmoetjuistgezienworden inhetlichtvandieverschillenenmetnameindemanierwaaropelkcentrumlokaalverankerdis.ookal overlappendefunctiesvanverschillendecentralandelijkgezien,omdathunactiviteitenlokaalzijn ingekleurdisdaarbijgeensprakevanverdubbeling decentrazittenelkaarnietindeweg. Degezamenlijkheidvandearchitectuurcentraisgelegeninhunfunctiealsnetwerkendemogelijkheiddie zebiedenomvanuitlokaalperspectiefallerleilandelijkediscussiestevoeden(enandersomlandelijke discussielokaaltevoeren).elkcentrum(kleinofgroot)iseenessentieeldeelvaneenbijzondersysteem dateendynamischeuitwisselingtussenprofessionalenamateur,tussenonderwijseninstellingen onderlingenmethetgrotepubliekmogelijkmaakt.denederlandsearchitectuurwereldheeftinalle diversiteiteenorganisatiegraadeneenbereikwaaranderculturelesectorenjaloersnaarzoudenkunnen kijken,dieookinternationaaluniekisenalseenvoorbeeldbestudeerdwordt.eriseenbesefonderde centradathetvoordetoekomstbelangrijkisomdatvanuiteenduidelijkerolennoodzaakhelderderte makenvooriedereenenhetookmeeruittedragen,richtinghetveldendeoverheid. Het(vak)inhoudelijkbelangvandecentraismisschiennietbijallepartijenduidelijk,maarhetisnaar vreesbijdecentradeeersteroldieonderdrukbeginttestaan,doorde(opditmomentwaarschijnlijke) veranderingenindemanierwaaropbijgemeentenenfondsenkunstinstellingenzullenworden ondersteund(meerprojectmatig,meergekoppeldaanookandereagenda s),dooroverigeverwachte beleidsveranderingenennietinhetminstdeaanstaandeforsebezuinigingenoverdehelelinie. Publieksbereik Publieksbereikiseenonderwerpdatleeftvoordearchitectuurcentra,nietalleenonderdecentradiedit alshunhoofdtaakzienmaarookonderhendiezichtoteenvakpubliekrichten.erzijnveelvergelijkbare EvaluatieVinkenenVanKampen,p8/31

9 ervaringenmetwatwelennietwerktalshetgaatomhettrekkenvanpubliek:menmerktdat tentoonstellingensteedsslechterbezochtwordenbijvoorbeeld,engeeftaandatditmodeleigenlijkniet meer rendabel is.tentoonstellingenkostenveelgeldeninspanningomtemakenen zijnalleendrukop deopening,maarjaalsjederuimteleeglaat.steedsmeerboekencentradaartegenoversuccesmet activiteitendiezeorganiseren oplocatie,opplekkendieontwikkeldwordenofonderwerpzijnvaneen lokalediscussie.mensenzijnvaaknieuwsgierignaarwatgebeurtmethunstadofwijkenzoekeneen gelegenheidomtekomenkijken.ookhetsamenwerkenmetandereinstellingenenpubliekeorganisaties indeomgevingneemttoe,dezeorganisatieshebbeneeneigenpubliekenopdiemanierwordenmeer mensenbereiktenaangetrokken.dezeontwikkelingenwijzeneropdatpubliekmisschienminder geneigdisomdearchitectuurcentrazelftebezoeken,maardatdecentravakeractiefnaarbuitentreden. Hetcombinerenvandeaandachtvooreenbreedpubliekaandeenekantenhetvakpubliekaandeandere kantiseenaspectdatdecentrabezighoudt.zegevenaanzoweldekwaliteitalsdekwantiteitvanhet publiekbelangrijktevindenenzijnopzoeknaarmanierenombeidetevergroten.erzijnactiviteitendie beidesoortenpubliekkunnenverenigen,zoalsparticipatieprojecten,maardiezijngering.tochproberen veelcentrabeideinhunprogrammaaantespreken,naarhunervaringishetdaarbijbelangrijkdateen programmacontrastrijkis(dusafwisselendlaagdrempeligenhoogdrempelig)ofdatactiviteitengelaagd zijn(omverschillenderedenentegelijkinteressant).eenanderemanierisombijeenbepaaldonderwerp gefaseerdtewerken,eersteenvakinhoudelijkeactiviteitteorganiserenenlatereenpublieksactiviteit. Eenvraagdieleeftonderdearchitectuurcentraishoehet succes vanhunprogramma senprojecten inzichtelijkistemaken.publiekscijferslijkendeenigegraadmeterdiegehanteerdwordt,watnogsterker hetgevallijkttewordenindenabijetoekomst.debetekenisdaarvanmoetechterookgerelativeerd kunnenworden.eenbezoekaaneenwebsiteoffacebookpaginavaneeninstelling(makkelijkteturven alseenhit,eenpublieksvisite)kanvoorwatbetreftdeimpactnietvergelekenwordenmeteenbezoekaan eenlezingofdiscussie.eenvakinhoudelijkediscussietrektmisschieneenkleinpubliekmaarkaneen grooteffecthebbenopdeplannendieineenstadgemaaktworden. Decentradenkennaoverdevraaghoeditsoorteffectenincijfersverdisconteerdofopeenanderemanier gekwalificeerdkunnenworden.vooralsnogzijnernoggeenantwoordennaarvorengekomen,maarde discussiehieroverwordtbijveelinstellingengevoerd.hetsfazouaandezediscussiekunnenbijdragen doorduidelijktemakenhoehetzelfdenktoversucceseneffectvanprogramma senprojecten.hoehet zelfomgaatmethetbalancerentussenvakpubliekenbreedpubliekenhoehetaankijkttegende meetbaarheidvanpublieksbereik.ditsluitaanbijeeninheteerstegedeeltevanditonderzoekgehoorde wensnaareenmeerinhoudelijkeevaluatievandeprogramma s. Aansluitingbijgrotethema s Decentrarichtenzichdeelsopthema sdieuithunlokalesituatiesvoortkomen(onderwerpendieineigen stadofgebiedactueelzijn,gebiedendieineigenomgevingwordengebouwd,geslooptofopnieuw ontwikkeldworden).vooreenanderdeelrichtenzijzichoponderwerpendielandelijkofinternationaal aandeordezijn.dezelandelijkeonderwerpenzijnafleesbaaruitdeactiviteitenenuitingenvande landelijkeorganisatiesalshetsfaenhetnai,maarookuitvakbladenendebeleidsdocumentenvan overheden.deverhoudingtussenlokaleennationalethema sverschiltpercentrum,naargelangdeligging endeomvangervan.dethema szijndaardooraltijdsterkdisciplinegericht,hetzijnwelkwestiesdieinde maatschappijbelangrijkzijn,maardatisaltijdzoalsdatopgepiktwordt binnendearchitectuur. EvaluatieVinkenenVanKampen,p9/31

10 Erisopuitzonderingennaweinigsprakevanheteigenstandigleggenvannieuweverbindingentussende eigenopdrachtenkwestiesdieopkomenalsmeteenbredereblikgekekenwordtnaarwatspeeltin anderedisciplines,deheleculturelesector,hetuitkristalliserendecultuurbeleidofnaarmaatschappelijke ontwikkelingen.terverduidelijking,jezoubijvoorbeeldverwachtendateenfocusopeen educatieopdrachtaandeordeisgeziendetekstenhierovervanuitderaadvoorcultuurendebetrokken ministeries.maarhetlijktofdatpasineenprogrammavaneenarchitectuurcentrumterechtzalkomen alseerst dearchitectuurwereld zichdaarmeebeziggaathouden(zoalseerdermethetonderwerp duurzaamheid).metdieblikzijnermogelijkmeerdereactueleonderwerpenaandeordetestellenineen verdiependvervolgopdezeevaluatie. Financiën Financieeliseralenigetijdgrotedrukenmenverwachtnogzelfsdatdatindetoekomsttoezalnemen. Deeconomischecrisiszorgtvoorminderinkomstenvanuitsponsoring,deveelalveranderende financieringvanuitgemeenten,provinciesenanderefondsenzorgtervoordatditgrotendeelsop projectbasiszalgebeurennogendatdaardoorvastelastenmoeilijkertedekkenzijn.erkomenopalle niveausnogmeerbezuinigingenaandiehuneffectopdecentrazullenhebben. HetSfAdraagtgemiddeldcirca20%bijaandeinkomstenvandearchitectuurcentra,watbetekentdat circa80%uitanderebronnenafkomstigis.decentrazijnerggewendomaanvullendefinancieringte vindenendaarmeeookomsamentewerkenmetveelverschillende(lokale)partijen.ookhierinzoude inrichtingvandearchitectuursectoreenvoorbeeldkunnenzijnvoorandereculturelesectoren. Samenwerkingtussendearchitectuurcentra,bijvoorbeeldbijhetgezamenlijkproducerenvanactiviteiten, zougunstigkunnenzijnintermenvankostenbesparingofefficiëntie.deervaringendieeenaantalcentra hiermeehebbenwijzenechteruitdatdatmeestalnietzouitpakt:hetisnietminderwerkenals activiteitentochbijbeidecentramoetenplaatsvindenisdekostenbesparingminimaal.hetenigevlak waaroponderlingesamenwerkingaantoonbaargunstigblijkttezijnisalsmenineenprovincie gezamenlijkeenprojectorganiseertenopdiemaniervoorprovincialesubsidieinaanmerkingkomt.op anderefrontenzietmenoverigensweleenvoordeelinhetuitwisselen.bijvoorbeeldvankennisen ervaringenophetgebiedvandeinrichtingvandeorganisatieenhetversterkenvande(financiële)relatie metdegemeente.ditzouindetoekomstmeerkunnengebeuren. Menvoorzietdathetindetoekomstveelbelangrijkerwordtom mecenassen enprivatesponsorenvoor zichtewinnen.nietallecentrazijneventoegerustomhierinteslagen,maarerwordtnagedachtover manierenomdittebewerkstelligen,omvanelkaartelerenentegroeien.eenaantalcentraziethierbijeen rolvoorhetsfa,bijvoorbeeldinhetbegeleidenbijhetzoekenofhetaanbiedenvansubsidiesvooreen professionaliseringsslag.erwerdgeopperdomhetonderdeel light gedurendeeenperiodevaneenpaar jaardaarvooromtevormen,. Eenanderaspectdatbelangrijkerkanwordenishetontwikkelenvancommerciëleactiviteiten,ofhet vragenvangeldvoordienstendiemennukostelooslevert.erisdaarvoorondercentradiehiermeegeen ervaringhebbenwelbelangstelling,maarhetzougoedzijnalsereengelegenheidgeorganiseerdwordt omhieroveruittewisselenonderelkaar.deorganisatiestructuurvandecentraiseenbelangrijkefactor hierin,demogelijkhedenzijnvoorvrijwilligersorganisatiesveelbeperktermaarmogelijkkunnenzijde handenhiervoorineenslaan.erontstondeenideevoorhetvormenvaneen poule vanzzp ersdievoor verschillendecentraindeomgevingfreelancewerkzaamhedentegenlagevergoedingzoudenkunnen EvaluatieVinkenenVanKampen,p10/31

11 doen,omvervolgensdaarnaastbeterbetaaldeopdrachtenaantenemen,bijvoorbeeldvanuithetnetwerk vandecentra.aansluitendopdeeerdergenoemdewensdieerisomdegezamenlijkerolvande architectuurcentrabeterteformulerenenuittedragenzietmenookdathetbelangrijkisomgezamenlijk natedenkenoverwatdeconsequentiesendekansenzijnvandenieuwesituatie:deaanstaande veranderingenbijhetsfaenlatermogelijkookbijdegemeenten.bijeendeelvandezediscussiewilmen graaghetsfabetrekken. Hetgrootsteissuevoordetoekomstishetgegevendatdeinkomstenuitallebronnenminderworden.De versterktefocusoppubliekscijfersveroorzaaktmogelijkdatdeinhoudelijkekantvandeactiviteiten minder(makkelijk)voorondersteuninginaanmerkingkomt.menvindthetdaaromvanhetgrootste belangdathetsfaditmetderegelingjaarprogramma s,maarookmetandereregelingenenprojecten explicietblijftondersteunen. EvaluatieVinkenenVanKampen,p11/31

12 6 DeDeelregelingJaarprogramma sincijfers DeDeelregelingJaarprogramma sbestaatvanaf2008(daarvoorvielendejaarprogramma sonderde algemeneregelingenvanhetsfa),decijferskunnendusovereenperiodevandriejaarbekekenworden. Vanhettotaleaantalarchitectuurcentra(45)diendeoverdezeperiodegemiddeld82%eenaanvraagin voordezeregeling,gemiddeld71%vandecentraontvinguiteindelijkdesubsidie.architectuurcentra dienenookaanvrageninvoorandereregelingenvanhetsfa(internationaal,basis,stedenbouw, Belvedere),inclusiefdejaarprogramma szijnzijdaarmeegoedvoorgemiddeld84aanvragenperjaar, waarvangemiddeld68%wordtgehonoreerd.indezedriejaarisperjaargemiddeldeenbedragvan aandearchitectuurcentraverleend(verdeeldoveralleregelingen),watneerkomtop27%van hettotalebudgetvanhetsfa.watopvaltisdathetaantalcentradatheeftaangevraagdenhetaantal aanvragenoverdriejaarlichtistoegenomen,terwijlhetaantaltoekenningenenhettotaletoegekende bedragzijnafgenomen. Hetgemiddeldebedragdatpercentrumwordttoegekend,voorwatbetreftdejaarprogrammaregeling,is indriejaarechtertoegenomen:van naar Debedragenwaarvoordearchitectuurcentra aanvragenlopensterkuiteen,hetlaagstebedragdatvooreenjaarprogrammaistoegekendbedraagt 3.000,hethoogste Plusprojectenwordengemiddeldvooreenbedragvan ondersteund. DebijdragevanhetSfAaanzowelplusprojectenalsjaarprogramma svertegenwoordigtgemiddeld21% vandetotalekostenvandezeprogramma senprojecten.daarmeewetendearchitectuurcentradusvoor 79%vandezekostencofinancieringtevinden.Ditpercentageisindeloopvandedriejaaroverigenslicht gedaald:van81%in2008en2009naar76%in2010. Hetislastigaantegevenhoedezecofinancieringgemiddeldgezienisopgebouwd,omdatbegrotingenen jaarverslagenopditpuntlastigmetelkaartevergelijkenzijn.deondersteuningvancentradoor bijvoorbeeldgemeentenkanopverschillendemanierenplaatsvinden:structureelenlangdurig(omdat eencentrumbijvoorbeelddeeluitmaaktvaneencbk),maarookopprojectbasis.sommigecentraworden innatura ondersteundmetbijvoorbeelddehuurvanhunpand,anderecentrawordennietvanuitde cultuurbudgettenondersteundmaarvanuitbudgettenvoortoerisme. EvaluatieVinkenenVanKampen,p12/31

13 TotaalverleendaansubsidiesindeDeelregelingJaarprogramma s Inbehandelinggenomensubsidieaanvragen EvaluatieVinkenenVanKampen,p13/31

14 Aantalsubsidieverleningen Gemiddeldsubsidiebedrag EvaluatieVinkenenVanKampen,p14/31

15 Gemiddeldekostenvangesubsidieerdeprogramma s/projecten Financieringprogramma s/projecten EvaluatieVinkenenVanKampen,p15/31