Dr. Jens Van Akeleyen Dienst fysische geneeskunde en revalidatie. Dr. Martial Van Der Vorst Dienst anesthesie

Transcriptie

1 >Zorg Academie TeRUGfit Lage rugpijn: wat doe je eraan? Dr. Jens Van Akeleyen Dienst fysische geneeskunde en revalidatie Dr. Martial Van Der Vorst Dienst anesthesie Dr. Gert De Mulder Dienst neurochirurgie - 1 -

2 >Zorg Academie TeRUGfit Lage rugpijn: wat doe je eraan? Dr. Jens Van Akeleyen Dienst fysische geneeskunde en revalidatie - 2 -

3 > Inhoud Indeling Diagnose Oorzaken Behandeling Preventie - 3 -

4 > Indeling Lage rugpijn lumbago Lage rugpijn met uitstraling ischias - 4 -

5 > Indeling Aspecifieke Lage Rugpijn spieren? pezen? gewrichtsbanden? botten? zenuwen? (facet)gewrichten? tussenwervelschijf? Specifieke Lage Rugpijn discushernia ontsteking facetgewricht vernauwing wervelkanaal wervelinzakking ziekte van Bechterew wervelafschuiving metastase - 5 -

6 > Indeling Aspecifieke Lage Rugpijn Specifieke Lage Rugpijn 90% 10% - 6 -

7 > Indeling Acuut (tot 6 weken) Subacuut (6 weken 3 maand) Chronisch (vanaf 3 maand) - 7 -

8 > Diagnose Eerste lijn Tweede lijn - 8 -

9 > Diagnose - behandelaars Eerste lijn conventioneel huisarts kinesist psycholoog ergotherapeut/ergonoom sociaal assistent Eerste lijn niet-conventioneel manueel therapeut osteopaat chiropractor accupuncturist - 9 -

10 > Diagnose - behandelaars Tweede lijn specialist fysische geneeskunde revalidatie neurochirurg orthopedisch chirurg anesthesist-algoloog reumatoloog neuroloog

11 > Diagnose - oorzaken Overbelasting Onderbelasting

12 > Diagnose - oorzaken Overbelasting langdurig zelfde (ongunstige) houding staan, zitten of werken regelmatig samen tillen en draaien plotse verkeerde bewegingen veelvuldige blootstelling aan trillingen overgewicht stress verschil in beenlengte bekkeninstabiliteit

13 > Diagnose - oorzaken Onderbelasting voortdurend zitten te weinig bewegen niet sporten

14 > Diagnose - oorzaken

15 > Oorzaken RODE vlaggen Dringende (onmiddellijk) neurologische noodgevallen traumatisch fractuur vasculaire problemen Semi-dringende (binnen 48 u) pathologische fractuur infectie Minder dringende tumor inflammatoire aandoening toenemende postoperatieve pijn

16 > Oorzaken GELE vlaggen Overtuigingen en percepties letsel wordt als ernstig beschouwd behandeling zal géén goede resultaten opleveren werk zal niet snel hervat worden Emotionele reacties ongerustheid, angst Gedrag tav pijn vermijdsgedrag afhankelijkheid van passieve behandelingen

17 > Oorzaken ANDERE vlaggen ZWARTE Systeem- of contextuele obstakels BLAUWE Perceptie van relatie tussen werk en gezondheid ORANJE Psychiatrische symptomen

18 > Diagnose Beeldvorming nodig? groot gedeelte radiologische afwijkingen vaak gezien bij klachtenvrije personen risico opeenvolgende blootstelling aan bestraling of maatschappelijke kosten lange wachttijd (MRI) niet nodig bij afwezigheid van RODE Vlaggen en krachtsverlies

19 > Behandeling - ACUUT Eerste lijn huisarts Rode vlaggen? Werkcondities-arbeidsgeschikheid? Zelfmanagement Fysieke activiteit Medicatie nodig? Opvolging 2 weken

20 > Behandeling LAGE RUGPIJN Is medicatie nodig? enkel indien nodig door bv. pijnintensiteit orale NSAIDs laagst werkzame dosis zo kort mogelijke periode niet systematisch paracetamol niet systematisch opioïden géén anti-depressiva, anti-epileptica of spierrelaxatie (ev. wel bij radiculaire pijn)

21 > Behandeling ACUUT multimodale aanpak: zelfmanagement medicatie enkel indien nodig gesuperviseerd oefenprogramma +- manuele technieken (massage, mobilisatie, manipulatie) +- cognitieve gedragstherapie

22 > Behandeling ACUUT Na 1 à 2 weken: beoordeling risico op chroniciteit laag: idem verder matig-hoog: multimodale aanpak

23 > Behandeling SUBACUUT Na 6 weken: duidelijker beter: zelfmanagement-fysieke activiteit gedeeltelijk beter: verder multimodale aanpak niet beter: verwijzing 2 de lijn bij voorkeur specialist fysische geneeskunde en revalidatie

24 > Behandeling SUBACUUT Na 6 weken: 2 de lijn beoordeling risico chroniciteit laag: verder multimodaal matig-hoog: multidisciplinair

25 > Behandeling SUBACUUT Multidisciplinair revalidatieprogramma voor de wervelzuil terugfit pijn > 6 weken of < 3 maand na rugingreep, in principe éénmalig max. 36 sessies van 120 minuten 2x/week gedurende +- 4 maand team: arts - kine ergo psycho

26 > Behandeling SUBACUUT Multidisciplinair revalidatieprogramma voor de wervelzuil terugfit theoriesessies rugschool-nekschool + ev. pijneducatie zitten liggen ADL oefensessies cardio grondoefeningen rugtoestellen David Back

27 > Behandeling CHRONISCH Beoordeling risico blijvende beperking Revalidatiepotentieel? Pijn voldoende onder controle? Chirurgie mogelijk?

28 > Behandeling CHRONISCH veranderingen SPIER compensatiestrategieën minder efficiënte spieren daling kwaliteit van beweging veranderingen BREIN vicieuze cirkel met veranderingen in het pijnverwerkingssysteem hersenen overgevoeligheid voor pijnprikkels en niet-pijnprikkels = centrale sensitisatie start behandeling = PIJNEDUCATIE

29 > Behandeling CHRONISCH Mogelijkheden 1. multidisciplinaire revalidatie terugfit 2. pijnkliniek (infiltraties-denervaties) 3. multidisciplinair pijnoverleg (Spine Unit) Extern multidisciplinaire pijncentra (MPC)

30 > Behandeling CHRONISCH Multidisciplinaire eenheid voor de wervelkolom ( Spine unit ): overlegmoment-casusbespreking kinesitherapie-revalidatie? medicamenteus? infiltraties? heelkunde? verwijzing pijncentrum MPC?

31 > Behandeling CHRONISCH Multidisciplinaire pijncentra beperkte erkenning door RIZIV team artsen, psychologen, verpleegkundigen, kinesitherapeuten, ergotherapeuten, sociaal medewerkers controle symptomen waar mogelijk verbetering revalidatie-strategieën verminderden onaangepaste gedragingen reconditionering functionele reïntegratie

32 > Preventie

33 > Preventie Bewustzijn basishouding Elke 20 à 30 min veranderen van houding Aanpassing jarenlange foute gewoonten Afwisselen van taken om éénzijdige constante belasting van het lichaam te vermijden Specifieke oefeningen bij verzwakking of verstoord evenwicht van de spieren

34 Bedankt voor uw aandacht

35 > Tot slot Vergeet niet: Parkeerticket Evaluatieformulier Drankje en stukje cake

36 Noteer alvast in uw agenda: Dinsdag 9 oktober Ziekte van Parkinson > De Zorg Academie Woensdag 21 november Reuma

37 > Lage Rugpijn Heelkundige Behandeling Dr Gert De Mulder Neurochirurgie - 1 -

38 > Lage Rugpijn Wanneer heelkunde voor lage rugpijn? -Conservatief uitbehandeld: medicatie, kinesitherapie, rugrevalidatie, infiltraties enz -Blijvende invaliderende rugpijnklachten -Privé -Professioneel -Sociaal -Onderliggende structurele afwijking thv lumbale wervelzuil

39 > Lage Rugpijn Degeneratieve wervelzuil - 3 -

40 > Lage Rugpijn Instabiele wervelzuil - 4 -

41 > Lage Rugpijn Instabiliteit -Lyse aangeboren of overbelastingsfractuur -Degeneratief Veroorzaakt stress of conflict thv -Tussenwervelschijf -Facetgewrichten -Zenuwwortels - 5 -

42 > Lage Rugpijn Heelkundige technieken - 6 -

43 > Lage Rugpijn ALIF Anterior Lumbar Interbody Fusion -Via incisie thv de onderbuik -Retroperitoneaal -Groot fusie oppervlakte -Volledig uitruimen van de TWS met -Ophogen TWS -Verwijderen van discushernia -Geen litteken in het spinaal kanaal! -Niet bruikbaar bij instabiliteit -Klein risico op bloedvat of zenuwschade -Retrograde ejaculatie bij de man 1-5% -Paralytische ileus - 7 -

44 > Lage Rugpijn PLIF Posterior Lumbar Interbody Fusion -Uitgebreid openmaken van het spinaal kanaal met zenuwzak en zenuwwortels -Mogelijkheid tot verwijderen van discushernia, osteofyten, facetcyste, -Stabiliseren van de wervels igv instabiliteit -Nadeel: -litteken vorming rond de zenuw zak en zenuwwortels. -Uitgebreid losmaken van de spieren - 8 -

45 > Lage Rugpijn TLIF Transforaminal Lumbar Interbody Fusion -Is een variant op de PLIF -Twee kleinere incisies -Nadeel: -Minder groot fusie oppervlak dan PLIF en ALIF -Minder uitgebreide decompressie - 9 -

46 > Lage Rugpijn XLIF extreme Lateral Interbody Fusion -Via zijdelingse toegang -Alternatief voor ALIF -TWS kan volledig verwijderd worden -Groot fusie oppervlak -Echter geen discushernia -Niet bij majeure instabiliteit -Soms bijkomende posterieure fusie en decompressie noodzakelijk

47 > Lage Rugpijn Dynamische stabilisatie - Pompjes -Schroeven in de wervels met schokdempers ertussen -Het krikt de wervels op en ontlast de facetgewrichten -Laat beweging toe -Hoger risico op loslating of breuk van de schroeven

48 > Lage Rugpijn Complicaties -Postoperatief hematoom -Spieren -Spinaal kanaal -Lekkage lumbaal vocht scheurtje zenuwzak -Wondinfectie -Spondylodiscitis -Zenuwschade -Overmatige litteken groei

49 > Lage Rugpijn Resultaat -De chirurgische uitvoering -De indicatie -De verwachtingen van de patient -Verandering ruggebruik

50 > Lage Rugpijn Bedankt voor uw aandacht