Basisschool de Spindel, september de Spindel, protocol bij leesproblemen en/of dyslexie Versie september
|
|
- Mathilda Claes
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Schoolspecifiek Protocol bij Leesproblemen en/of Dyslexie t.b.v. de begeleiding van kinderen met lees- en/of spellingproblemen de onderkenning van dyslexie Basisschool de Spindel, september 2012 Versie september
2 Inleiding Voor u ligt het schoolspecifiek protocol t.b.v. de begeleiding van kinderen met lees- en/of spellingproblemen en/of dyslexie dat wordt gehanteerd op BS de Spindel. Het protocol sluit aan bij het zorgplan van de school en is hierop een aanvulling speciaal t.b.v. kinderen met lees- en/of spellingproblemen en/of dyslexie. Om er een werkbaar document van te maken staan er regelmatig verwijzingen naar relevante paginanummers en bijlagen van de verschillende Protocollen Leesproblemen en Dyslexie uitgegeven door Expertisecentrum Nederlands 2008 en 2011 (aangegeven met een *). - Protocol Leesproblemen en Dyslexie voor groep 1-2, Expertisecentrum Nederlands (2008) - Protocol Leesproblemen en Dyslexie Groep 3, Expertisecentrum Nederlands (2011) - Protocol Leesproblemen en Dyslexie Groep 4, Expertisecentrum Nederlands (2011) - Protocol Leesproblemen en Dyslexie Groep 5-8, Expertisecentrum Nederlands (2011) Op deze manier kunnen de gebruikers snel adviezen en tips opzoeken. Zie voor tips ook of Implementatiekoffer taal/lezen en de bijlagen (1 t/m 2b). Bijlage 1: Mogelijkheden van activiteiten rondom de tussendoelen beginnende geletterdheid. Bijlage 2: Tips voor ouders. Bijlage 2a: Ouderbrief groep 1-2 met adviezen voor thuis. Bijlage 2b: Kwaliteitskaart Lezen voor ouders PO Raad. Bijlage 3: Vindplaatsen handleidingen en materialen behorend bij het Protocol Leesproblemen en Dyslexie de Spindel 1. Bijlage 4: Edux Checklist Onderkenning Dyslexie Edux, versie april Doelen van lees- en spellingonderwijs op de Spindel De door ons na te streven doelen zijn: Vlot lezen voor alle leerlingen minimaal AVI E6 beheerst. Op niveau houden van nauwkeurig en vlot lezen in groep 6 t/m 8. Onderhoud van het lezen is in de bovenbouw belangrijk % van onze leerlingen behaalt de doelen (te meten d.m.v. trendanalyses LOVS Cito en AVI): o De normering van de DMT (2009) volgend zijn de streefdoelen: 90 95% van de kinderen haalt een A-C (I, II en III) score, minstens 75% een A-B (I + II) score en niet meer dan 5% een E (V)-score. Kinderen met een voldoende spellingsvaardigheid op toepasniveau laten doorstromen naar het voortgezet onderwijs. Onze tussendoelen zijn: Eind groep 1 en 2: goede mondelinge taalvaardigheid (= voldoende ontwikkeling volgens Kijk-observatie), inclusief benoemsnelheid. Eind groep 2: o een goed ontwikkeld taalbewustzijn (voldoende score op toets fonemisch bewustzijn (het bewustzijn dat woorden zijn opgebouwd uit hele kleine klankeenheden), auditieve analyse en synthese) o letterkennis (12-15 letters kennen) o naam kunnen schrijven en pogingen tot schrijven van andere woorden ( invented o spelling ) voldoende op de Cito Taal voor Kleuters (C III) en op alle toetsen uit het PLD voor groep 1-2 (lettertoets, kleurentoets, invented spelling, auditieve analyse en auditieve synthese) Midden en Eind groep 3: 90 95% van de leerlingen beheerst AVI M3 respectievelijk AVI E3 en een voldoende score op woordlees- en spellingniveau (DMT en LOVS Spelling, min. C-niveau (III)) Midden en Eind groep 4: 90 95% van de leerlingen beheerst AVI M4 respectievelijk AVI E4 en een voldoende score op woordlees- en spellingniveau (DMT en LOVS Spelling, min. C-niveau (III)) Midden en Eind groep 5: 90 95% van de leerlingen beheerst AVI M5 respectievelijk AVI E5 en een voldoende score op woordlees- en spellingniveau (DMT en LOVS Spelling, min. C-niveau (III)) Midden en Eind groep 6: 1 Protocol Leesproblemen en Dyslexie de Spindel, voortaan PLD genoemd. Versie september
3 90 95% van de leerlingen beheerst AVI M6 respectievelijk AVI E6 en een voldoende score op woordlees- en spellingniveau (DMT en LOVS Spelling, min. C-niveau (III)) Midden en Eind groep 7: 90 95% van de leerlingen beheerst AVI M7 respectievelijk AVI E7 en een voldoende score op woordlees- en spellingniveau (DMT en LOVS Spelling, min. C-niveau (III)) Midden groep 8: 90 95% van de leerlingen beheerst AVI plus en een voldoende score op woordleesen spellingniveau (DMT en LOVS Spelling, min. C-niveau (III)) Begrijpend Lezen vanaf eind groep 4: Cito C-niveau (III) en hoger, waarvan minstens 75% een A-B (I + II) score, 15% C (III) score en niet meer dan 5% een E-score (V). Naast de techn. lezen vaardigheid vinden wij de woordenschat de belangrijkste peiler (voorspeller van) voor de begrijpend leesvaardigheid van ll n. Op onze school volgen wij de woordenschat van ll n met behulp van de methode gebonden toetsen uit Taal Actief (2012) of Zin in taal (1996) en Cito LOVS Begrijpend Lezen. Leerlingen waarvan gedacht wordt dat zij deze tussendoelen niet of moeizaam zullen behalen noemen we in het vervolg risicoleerlingen. Door audits en trendanalyses van Cito LOVS groeps- en schooloverzichten wordt het leesonderwijs op de Spindel gevolgd op zowel individueel als op groeps- en schoolniveau. Middels te nemen stappen die in het schoolspecifieke protocol beschreven staan, wordt er op de Spindel gewerkt met de Checklist voor Onderkenning van Dyslexie (CODE) bij kinderen waarbij het vermoeden van dyslexie is (zie bijlage 4). Versie september
4 Zorgniveaus m.b.t. begeleiding en coaching Niveau 1: Groepsplan Niveau 2: Groepsplan Niveau 3: Individueel handelingsplan aansluitend bij het groepsplan Niveau 4: Geïntegreerd behandelplan Goed lees- en spellingonderwijs in klassenverband, inzet Protocol Leesproblemen en Dyslexie. 1. Kwaliteit instructiegedrag en klassenmanagement. 2. Juiste uitvoering van effectieve methodes voor spellen en voorbereidend, aanvankelijk en voortgezet technisch lezen t.w. Schatkist (2003) groep 1-2, Veilig Leren Lezen (2003) groep 3 en Lekker Lezen (2008) groep 4 t/m 8. In alle groepen is er aandacht voor leesplezier, leesmotivatie en leesbeleving (o.a. boekenproject De rode draad ). Taalmethode Taalactief (2012) vervangt vanaf schooljaar de methode Zin in taal (1996) in de groepen 4 t/m 6. In het daarop volgende schooljaar groep 7 en daarna groep Gebruik leerlingvolgsysteem, met methode onafhankelijke genormeerde toetsen rond technisch lezen en spelling (zie hiervoor de afzonderlijke meetmomenten vastgelegd in de toetskalender). Extra zorg binnen de groep door de groepsleerkracht, inzet Protocol Leesproblemen en Dyslexie. Ong. 25% van alle leerlingen heeft meer instructie en begeleiding nodig. Dit zijn de leerlingen die C, D- en E (IV+ V) -scores behalen op genormeerde leestoetsen. 4. Intensivering van lees- en/of spellingonderwijs door uitbreiding van instructie- en oefentijd (1.00 uur per week). Differentiatie bij het technisch leesonderwijs in een klein groepje / kleine kring (max. 5 ll n), zoals verlengde instructie en extra leestijd t.w. - groep 1-2: voorschotbenadering, PLD groep groep 3: Maanster benadering, Veilig Leren Lezen - groep 4 e.v: Leesgroep 1 en 2, Lekker Lezen. Specifieke interventies uitgevoerd en/of ondersteund door zorgspecialisten in de school. Ong. 10% van alle leerlingen profiteert onvoldoende van begeleiding op niveau 1 en 2. Dit zijn vooral de leerlingen die D, E (V)-scores behalen op genormeerde leestoetsen, na minimaal een half jaar extra zorg op niveau 2. Deze leerlingen hebben voortzetting van intensieve hulp nodig. 5. Vaststellen leerlingen met ernstige lees- en/of spellingproblemen (zwakste 10% op basis van genormeerde toets). Vanaf groep 4: op het individu gerichte en geïntensiveerde ondersteuning individueel of in kleine groepjes. Verdere intensivering van het lees- en/of spellingonderwijs door inzet van specifieke interventies t.w. 30 min. per week RT d.m.v. intensivering oefeningen gerelateerd aan de lees- / spellingmethode en uit het PLD aangevuld met minimaal 30 min. per week extra begeleide lees- / spellingoefentijd in de groep door groepsleerkracht. OF 2X per week 30 min. intensivering oefeningen gerelateerd aan de lees- / spellingmethode en uit het PLD in de groep door groepsleerkracht. 6. Vaststellen van achterstand en hardnekkigheid van het lees en/of spellingprobleem; vermoeden van (ernstige) dyslexie (ong. 3 à 4%) d.m.v. CODE. Diagnostiek en behandeling in de gezondheidszorg, in afstemming met school en ouders. Ong. 3 à 4% profiteert onvoldoende van het zorgaanbod op niveau 3. Achterstand en hardnekkigheid van lees- en/of spellingproblemen zijn aangetoond; vermoeden van (ernstige) dyslexie (ong. 3 à 4%) d.m.v. CODE. Verwijzing naar de zorg voor diagnostiek en behandeling in zorginstituut (ong. zwakste 4%). 7. Vaststellen van (ernstige) dyslexie op basis van psychodiagnostisch onderzoek. 8. Gespecialiseerde dyslexiebehandeling binnen de gezondheidszorg, waarbij met de school wordt samengewerkt (geïntegreerd begeleidings-/behandelplan). Versie september Op alle niveaus is sprake van coaching van dyslectische leerlingen en betrekken van ouders
5 Stap 1 Preventie in groep 1-2 Preventie van leesproblemen door het creëren van goede condities voor de leesontwikkeling door aandacht voor: 1. de spraak-taalontwikkeling (m.n. mondelinge taalvaardigheid waaronder woordenschat); 2. beginnende geletterdheid (waaronder het fonemisch bewustzijn en letterkennis); 3. functioneel schrijven en lezen. Signaleren van risicokleuters Start groep 1: door groepsleerkracht(en) Uiterlijk 6 weken voor binnenkomst: screening van de ingevulde vragenlijst door ouders bij inschrijving van hun kind (door BC groep 1-2). Wanneer hieruit blijkt dat het kind reeds logopedie heeft genoten, gehoorproblemen heeft gekend, een andere moedertaal spreekt, wordt dit kind als risicoleerling gezien. Vastleggen voorinformatie peuterspeelzaal of kinderdagverblijf; d.m.v. het overdrachtsformulier peuterspeelzaal / kinderdagverblijf basisschool. Met de PSZ wordt contact opgenomen door de BC over de door de PSZ gesignaleerde risicoleerlingen om deze door te spreken. Bij instroom in groep 1 screening van het actuele informatieformulier van de ouders door de groepsleerkracht. Observaties door de leerkracht. In groep 1-2: groepsleerkracht(en): - Vanaf een half jaar onderwijs nemen we, 2x per jaar, de observatielijst KIJK af. Bij het doorspreken van de KIJK na de 1 e afname vraagt de leerkracht aanvullende informatie op m.b.t. de taalontwikkeling (o.a. voorlezen thuis, dyslexie in de familie). Bij risicokleuters nemen we de checklist kleuters groep 1 *pag.77 t/m 80 af. Risicoleerlingen groep 1 en 2 zijn: Kleuters met een half jaar ontwikkelingsachterstand bij de KIJK! (zintuiglijke waarneming, mondelinge taalontwikkeling, ontwikkeling van de geletterdheid) Risicofactoren kunnen zijn: Kinderen met hoorproblemen Kinderen met spraak-/taalproblemen Kinderen die het Nederlands onvoldoende beheersen Kinderen van wie (1 van) de ouders leesproblemen heeft gehad Kinderen die opgroeien in een taalarme omgeving Risicoleerlingen groep 2 zijn: o Risicokleuters vanuit groep 1 o Kleuters met een onvoldoende / risicoscore op de toetsen uit het PLD voor groep 2 (zie normering PLD, scoringsformulieren *pag. 81 t/m 88) o Kleuters die op de Cito LOVS-toetsen een C, D- of E (IV en V) score behalen. - We nemen de volgende toetsen af: Eind groep 1 Cito Taal voor Kleuters E1 (risicokleuters) TAK voor de onderbouw (risicokleuters) Midden groep 2 (allen): o de toetsen uit het PLD voor groep 1-2 : - kleurentoets voor kleuters - letters benoemen voor kleuters - invented spelling o Cito Taal voor Kleuters M2 o Cito Rekenen voor Kleuters M2 Bij uitval: signaleringslijst checklist voor groep 2 *pag. 77 t/m 80 Eind groep 2 : o de toetsen uit het PLD voor groep 1-2: lettertoets, invented spelling, Toets auditieve analyse, Toets auditieve synthese. o Cito Taal voor Kleuters E2 o Cito Rekenen voor Kleuters E2 Alle signaleringstoetsen worden afgenomen door de groepsleerkracht. Gegevens worden 3 x per jaar met de IB besproken tijdens de groepsbesprekingen(nov.-mrt.- juni) en eventueel tussentijds naar aanleiding van de toetsen en de KIJK!. De uitkomsten van het overleg van risicokinderen en de hieraan gekoppelde acties worden genoteerd op het Versie september
6 groepsoverzicht door de IB en voor het leesdossier, per ll. in het (digitaal) leerling dossier door de groepsleerkracht. De IB en/of RT ondersteunt de groepsleerkracht bij het opstellen van een groepsplan of handelingsplan en de organisatie en vormgeving hiervan in de klas (zie hiervoor het document Zorgstructuur de Spindel 1.3 Zorgprocedure, stappen in de zorgverbreding ). Streefdoelen voor alle kinderen eind groep 2: Voldoende mondelinge taalvaardigheid, inclusief benoemsnelheid (= het vlot verwoorden van gedachten/redeneringen of bijv. kleurenkennis, rijmpjes enz.) letters kunnen benoemen Plakken / synthese van 3- klankwoorden (ondersteund met letters!) Analyse (herkennen) van de beginklank van 3-klankwoorden (ondersteund met letters!) Naam kunnen schrijven, en pogingen tot schrijven van andere woorden ( invented spelling ) Begeleiding:interventie: Om tot een voldoende mate van geletterdheid te komen is het van belang aan kleuters een rijke geletterde omgeving aan te bieden, waarbij aandacht is voor de eerste 7 tussendoelen beginnende geletterdheid: 1. boekoriëntatie 2. verhaalbegrip 3. functies van geschreven taal 4. relaties tussen geschreven en gesproken taal 5. taalbewustzijn 6. alfabetisch principe+letteractiviteiten n.a.v. AVI 30 informatie van Anneke Smits 7. functioneel schrijven en lezen. We werken met de methode Schatkist (2003) die veel aandacht schenkt aan deze tussendoelen. In de kleutergroepen geldt dat er per week (minimaal) 300 minuten aan taal wordt besteed. Het werken met de methode schatkist: we gaan uit van de 4 seizoenen en werken per seizoen met 2 thema s (2 ankerpunten per thema = 4 X 4 = 16 ankerpunten). Zie voor de concrete uitwerking de aftekenlijst van de tussendoelen als bijlage bij de methode. Begeleiding risicokleuters: Kinderen die (ondanks een rijke geletterde omgeving in de klas) een minder sterke taalontwikkeling kennen, verdienen een voorschotbenadering (A. Smits). Dit zijn de kinderen die een half jaar achterstand hebben op de KIJK! (onderdelen zintuiglijke waarneming, mond. taalontw. en ontw. van geletterdheid) en/of lager dan C-niveau (III) op Cito TvK en/of onvoldoende behalen op de signalering uit het PLD groep 1-2, M2. Dit gebeurt minimaal 60 min. per week in een kleine kring / groep van max. 5 kinderen door de groepsleerkracht. Daarbij wordt m.n. veel aandacht besteedt aan: - tussendoel 1 en 2 (groep 1) * pag. 31 t/m 34 - tussendoel 5 en 6 (groep 2) * pag. 37 t/m 41 Daarnaast gebruiken we het hulpboek Cito Taalplezier en andere aanvullende materialen genoemd in het PLD bij de Tussendoelen *pag. 29 t/m 43. We adviseren ouders zonodig hun kind aan te melden voor logopedie. Communicatie met ouders: Indien er problemen gesignaleerd worden, wordt hierover met de ouders gesproken door de groepsleerkracht. Twee keer per jaar zijn er contactgesprekken waarbij de LOVS-scores en de KIJKobservatielijst met de ouders worden besproken. Mocht de leerkracht het nodig vinden, dan wordt er ook tussendoor een afspraak gemaakt met de ouders. Als er een handelingsplan wordt opgesteld, worden de ouders geïnformeerd en betrokken bij het begeleidingstraject door de groepsleerkracht (zie hiervoor het document Zorgstructuur de Spindel 1.3 Zorgprocedure, stappen in de zorgverbreding en 1.10 Remedial teaching en handelingsplannen). De leerkracht geeft ouders ook adviezen over wat ouders evt. thuis kunnen doen en op welke manier. Daarbij krijgen de ouders de infobrief Ouderbrief groep 1-2, adviezen voor thuis (bijlage 2a). Zie ook bijlage 2:Tips voor ouders en het *Protocol Leesproblemen en Dyslexie voor groep 1 en 2, paragraaf 2.4 Ondersteunende thuissituatie. Versie september
7 Stappenplan, schematische weergave groep 1-2: Wanneer: Alle kinderen Risicokleuters en risicoscores Start Screening Aantekenen risicokleuters. aanmeldingsformulieren door BC 1-2 Info PSZ Screening van het actuele info.form. van de ouders door de groepsleerkracht. Na 6 maanden KIJK Info taalontwikkeling vragen. Nov./ Maart Oudergesprek Kijkobservatie > half jaar Groep 1 Groepsbespreking ontw. achterstand op de onderdelen zint. ontw., mond. taalontw. en ontw. van de geletterdheid: - checklist kleuters groep 1 *pag.77 t/m 80 > signalen. - TAK voor de OB (1 t/m 4). Min. C (III). - logopedie screening (evt.) Eind groep 1, Overdracht en - Cito TvK E1. Min C (III). juni Okt./ nov. Groep 2 Januari Groep 2 Maart Groep 2 Mei / juni Groep 2 groepsbespreking Kijk Oudergesprek Groepsbespreking Toetsen PLD voor groep 1-2 (kleurentoets, lettertoets, invented spelling), vold. en min. 6 letters kunnen benoemen. Cito TvKM2, min.c III Cito RvKM2, min.c III KIJK en Groepsbespreking Afname lettertoets PLD voor groep 1-2 (2008), bij score lager dan 12 letters in januari Kijkobservatie > half jaar ontw. achterstand op de onderdelen zint. ontw., mond. taalontw. en ontw. van de geletterdheid: - TAK voor de OB (1 t/m 4). Min. C (III). - eind groep 1, CitoTvK E1. Min. C (III). - logopedie screening (evt.) - checklist kleuters groep 2 * pag. 77 > signalen. - TAK voor de onderbouw (1 t/m 4). Min. C-niveau (III). - logopedie screening (evt.) KIJKobservatie > half jaar ontw. achterstand op de onderdelen zint. ontw., mond. taalontw. en ontw. van de geletterdheid: - checklist kleuters groep 2 *pag.77 > signalen. - toetsen PLD voor groep 1-2 (2008), vold. en letters kunnen benoemen. - Cito TvK E2, min. C (III). - Cito RenT E2, min.c (III). - logopedie screening (evt) Wat doen we: Aanpak op zorgniveau Tussendoel 1 en 2 (gr. 1) * pag kleine kring methode Schatkist (noteren in de KIJK en in de klassenmap) - Taalspelletjes. Evt. verwijzen logopedie Ouderbrief adviezen voor thuis (zie bijlage). Zie ook tips voor ouders in het protocol. Tussendoel 1 en 2 (gr. 1) * pag Pre-teaching kleine kring methode Schatkist. - Taalspelletjes, PLD. (Groeps)handelingsplan. Evt. verwijzen logopedie Ouderbrief adviezen voor thuis (zie bijlage). Zie ook tips voor ouders in het protocol. Niveau 2: (Groeps)handelingsplan. Tussendoel 5 en 6 (groep 2) *pag.37. 4X per week 15 min./ 3x20 min. in een kleine kring / groep met max. 5 kinderen. D.m.v. voorschotbenadering A. Smits (PLD) en ontw. mat. gericht op deze tussendoelen. Evt. verwijzen logopedie. Ouderbrief adviezen voor thuis (zie bijlage). Zie ook tips voor ouders in het protocol. Niveau 2: (Groeps)handelingsplan zie aanpak januari groep 2. Tijdens overdrachtbespreking groep 2>3, aangeven risicoleerlingen en interventies. Versie september
8 Stap 2 Signalering en interventie in de klas vanaf groep 3 Effectief taal- / leesonderwijs groep 3: Start groep 3: In groep 3 wordt de beginsituatie vastgelegd op basis van de gegevens van groep 2: - KIJKregistratie. - Cito-LOVS gegevens: Taal voor Kleuters, Rekenen voor Kleuters, analyseformulieren. - Afgenomen toetsen uit het PLD voor groep Bij risicokinderen: checklist voor kleuters uit het PLD. - Dyslexie in de familie. Bij de overdrachtsbespreking 2>3 worden deze gegevens met de leerkracht van groep 3 besproken door de groepsleerkracht van groep 2. Signaleren: Begin groep 3: - observaties in de klas tijdens taal- en leesactiviteiten. - gebruik van methodegebonden toetsen Veilig Leren Lezen (2003): zie hiervoor de toetskalender van VLL (te vinden op de website van VLL). We maken gebruik van de digitale toetssite bij Veilig leren lezen (analyse en begeleidingsadviezen). na elke kern, bij ieder kind Veilig & Vlot toetsen (uitgezonderd de ZON-kinderen na kern 3). M.i.v. de wintersignalering wordt Veilig en Vlot alleen nog getoetst bij maankinderen DMT C (III) en lager. bij uitvallers (twijfelachtig/onvoldoende op de Veilig & Vlot toetsen): kern 1 t/m 5: Leesboekje maan pagina 16. Toetsen: Gedurende het schooljaar zijn er verschillende meetmomenten: - Hoofdmeting 1: oktober / november na kern 3 VLL (alle kinderen): Herfstsignalering uit VLL aangevuld met toets fonologisch bewustzijn (auditieve analyse en synthese uit DTLAS 2012), zie PLD *pag.84, 85, 86, 94, 95. Tussendoel: voldoende op alle deeltoetsen. Uitvallers: actie (zie de adviezen van de toetssite: - Hoofdmeting 2: januari / februari na kern 6 VLL (alle kinderen): DMT 1A en 2A, Cito LOVS normering Cito DMT M3 (+ analyse). Tussendoel: min. C-niveau (III). Lager: actie (zie tabel). AVI M3 A-versie beheersing, doortoetsen volgens handleiding. Spelling LOVS M3, februari (alle kinderen). Tussendoel: min. C-niveau (III). Lager: actie (zie tabel). Wintersignalering uit VLL: normering toetssite VLL. Toetsresultaten worden zowel ingevoerd in het CITO LOVS als in de toetssite van VLL. Uitvallers: actie (zie de adviezen van de toetssite). Uitvallers < AVI M3 beheersing en/of DMT C (III), optioneel in relatie tot uitval: o Leestekst (VLL) o Fonementoets (VLL) o Grafementoets (VLL) o Veilig en Vlot toetsen (VLL) - Tussenmeting: maart / april na kern 8 VLL: Lentesignalering uit VLL (alle kinderen): normering toetssite VLL. Zwakke lezers < AVI M3 beheersing en/of DMT C (III) bij hoofdmeting 2. Voortgang meten: o DMT 1A en 2A, Cito LOVS normering M3 (+ analyse). o AVI M3 A-versie, doortoetsen volgens handleiding. Tussendoel, groei t.o.v. hoofdmeting 2: DMT kaart 1A en 2A min. C-niveau (III) en AVI M3 beheersing. Zwakke spellers < C(III) Spelling LOVS M3 bij hoofdmeting 2. Voortgang meten: Tussendoel, groei t.o.v. hoofdmeting 2: min. C-niveau (III). Uitvallers optioneel verder toetsen in relatie tot uitval: o Letters benoemen o Letters schrijven Uitvallers: actie (zie tabel, zie de adviezen van de toetssite). - Hoofdmeting 3: mei/juni na kern 11 VLL (alle kinderen): Eindsignalering: o DMT 1B, 2B en 3B, Cito LVS normering DMT E3. o AVI B versie E3 beheersing, doortoetsen volgens handleiding. o LOVS Begrijpend Lezen E3 o LOVS Spelling E3 Versie september
9 Zwakke lezers en/of spellers optioneel verder toetsen in relatie tot uitval: o Fonologisch bewustzijn (audant en/of audisynth) o Letters benoemen o Letters schrijven Streefdoelen voor alle kinderen eind groep 3: - DMT niveau A of B ( I, II) (C, III) - AVI E3 beheersing. - LOVS Begrijpend Lezen: niveau A of B (I, II) (C, III) - LOVS Spelling E3: niveau A of B (I, II) (C, III) Alle toetsen worden afgenomen door de groepsleerkracht. Gegevens worden 3 x per jaar met de IB er besproken tijdens de groepsbesprekingen (nov.- mrt.-juni) en eventueel tussentijds naar aanleiding van de toetsen (VLL, PLD en LOVS) en observaties. De uitkomsten van het overleg van risicokinderen en de hieraan gekoppelde acties worden genoteerd op het groepsoverzicht door de IB en voor het leesdossier, per ll. in het (digitaal) leerlingdossier door de groepsleerkracht. De IB en/of RT ondersteunt de groepsleerkracht bij het opstellen van een groepsplan of handelingsplan en de organisatie en vormgeving hiervan in de klas (zie hiervoor het document Zorgstructuur 1.3 Zorgprocedure, stappen in de zorgverbreding ). Begeleiding: interventie: In groep 3 wordt er per week 9 uur en 30 minuten aan aanvankelijk lezen besteed met de methode Veilig Leren Lezen (2003). Van deze tijd is 3.30 uur voor zelfstandig werken taal/lezen en/of duolezen ingeroosterd. Buiten de verlengde maanster instructie en begeleide verwerking (deze hoort nog bij de reguliere les, leestijd ) krijgen de (zeer) zwakke lezers een uur per week (6 x 10 min.) extra begeleiding (planmatig beschreven in een groeps- / individueel handelingsplan door de leerkracht i.o. met IB). Als een leerling op minimaal 2 meetmomenten uitvalt (D- of E-scores (IV of V) wordt deze aangemeld voor een consultatie met de OA Edux en wordt het CODE-traject opgestart (zie stap 3). D.i. in het vroegste geval mogelijk na hoofdmeting 3 (mei/juni groep 3). Begeleiding zwakke lezers: algemeen: zie adviezen toetssite VLL en *pag PLD vcor groep 3. - vanaf de tweede schoolweek - risicolezers vanaf begin meer tijd voor leesinstructie - methode goed inplannen over het jaar (zie planning website VLL) - directe instructie en begeleide inoefening Begeleiding zwakke lezers: activiteiten - lettergroeiboekje - letters aanbieden via meerdere zintuigelijke kanalen en in een betekenisvolle context - geheugensteuntjes voor lastige letters - software maan, roos, vis - letterchef, letterflat, ABC-muur - langwerpige ringboekjes - klankspelletjes (ondersteund met letters) - letterzetter, woordzetter - Veilig en Vlot-boekjes, klik-klakboekje - lezen van woordrijen - Voor-koor-door en automatiseren door herhaald lezen Na kern 6 krijgen uitvallers ook begeleiding t.b.v. begrijpend lezen, methodiek: modeling door de leerkracht door het strategiegebruik hardop te verwoorden (hardop verwoorden van de denkstappen). Omdat lezen voor veel kinderen geen vanzelfsprekende activiteit is, is er nog de mogelijkheid voor ouders om het lijstje Lekker Lezen in de zomervakantie met hun kind in te vullen na iedere leesbeurt. De maandag na de vakantie mag het kind dit lijstje mee naar school nemen en zullen de leerkrachten van de groepen 4, 5 en 6, een gesprekje houden over het lezen in de vakantie en het kind belonen met een mooie sticker op het lijstje. Eindsituatie (risicoleerlingen): Aan het einde van het schooljaar vindt er een groepsbespreking plaats met de leerkracht van groep 3 en de IB. De eindevaluatie wordt, indien van toepassing, n.a.v. het (groeps- / individueel) handelingsplan door de leerkracht van groep 3 besproken met de ouders. Communicatie met ouders: Als kinderen niet voldoen aan de tussendoelen wordt hierover met de ouders gesproken door de groepsleerkracht. Twee keer per jaar zijn er contactgesprekken waarbij de LOVS-scores en de Versie september
10 rapporten met de ouders worden besproken. Mocht de leerkracht het nodig vinden, dan wordt er ook tussendoor een afspraak gemaakt met de ouders. Als er een handelingsplan wordt opgesteld, worden de ouders geïnformeerd en betrokken bij het begeleidingstraject door de groepsleerkracht (zie hiervoor het document Zorgstructuur de Spindel 1.3 Zorgprocedure, stappen in de zorgverbreding en 1.10 Remedial teaching en handelingsplannen ). De leerkracht geeft ouders ook adviezen over wat ouders evt. thuis kunnen doen en op welke manier. Zie hiervoor *Protocol leesproblemen en Dyslexie voor groep 3, paragraaf 4.6 Rol van de ouders, pag (zie ook bijlage 2: Tips voor ouders). Stappenplan, schematische weergave groep 3: Momenten in de tijd, groep 3 Start groep 3 Na iedere kern VLL Hoofdmeting 1: oktober / november na kern 3 VLL Toets en tussendoelen (alle kinderen) Veilig & Vlot toetsen: uitgezonderd de ZON-kinderen na kern 3. Vanaf de wintersignalering wordt Veilig en Vlot alleen getoetst bij maankinderen DMT C (III) en lager. Herfstsignalering van toetssite VLL aangevuld met toets fonologisch bewustzijn auditieve analyse en synthese uit DTLAS 2004 (* pag. 86). Voldoende op alle deeltoetsen: grafementoets, fonemendictee, woorden lezen en tekst lezen. Doelen: - fonemisch bewustzijn: synthese, analyse, manipuleren met klanken, - geautomatiseerde letterkennis (100%) goed van de aangeboden letters, - lezen van nieuwe klankzuivere mkm-woorden met de aangeboden letters. Versie september Risicoleerlingen en risicoscores Risicoleerlingen vanuit groep 2 bij uitvallers (twijfelachtig/ onvoldoende op de Veilig & Vlot toetsen): kern 1 t/m 5: Leesboekje maan pagina 16. Uitvallers: actie (zie de adviezen van toetssite VLL en PLD *pag ) Aanpak op zorgniveau Groepsplan VLL interventieperiode 1: Vanaf de 2 e schoolweek meer tijd voor leesinstructie d.m.v. maanster aanpak. Verl. directe instructie en begeleide inoefening. *Maanster aanpak met uitbreiding van 6 X 10 min. extra effectieve leesbegeleiding o.b.v. groepsleerkracht: zie begeleiding zwakke lezers: activiteiten, blz. 9 van dit protocol en de toetssite van VLL. - letterniveau: dagelijks extra tijd besteden aan letterkennis m.b.v. gevarieerde werkvormen. Geheugensteuntjes voor lastige letters. - woordniveau: accent op het lezen van nieuwe woorden. Onderhouden van de geleerde letters/woorden door het lezen van woordrijen (o.a. Veilig & Vlot van de vorige kernen). Automatiseren door herhaald lezen. Groepsplan VLL interventieperiode 2: *Maanster aanpak met uitbreiding van 6 X 10 min. extra effectieve leesbegeleiding o.b.v. groepsleerkracht: zie begeleiding zwakke lezers: activiteiten, blz. 9 van dit protocol en de toetssite van VLL. Zie interventieperiode 1.
11 Hoofdmeting 2: januari / februari na kern 6 VLL Tussenmeting: maart / april na kern 8 VLL Wintersignalering uit VLL (* pag. 88, 89 en 94): normering toetssite VLL. *Fonementoets VLL, voldoende *Grafementoets VLL, voldoende *DMT 1A en 2A, Cito LOVS, normering Cito DMT M3, min. C- niveau (III). *AVI M3 beheersing, doortoetsen volgens handleiding. *Spelling LOVS M3, min. C- niveau (III). Doelen: - fonemisch bewustzijn: synthese, analyse, manipuleren met klanken, - geautomatiseerde letterkennis (100% goed) van alle letters, - vlot en correct lezen van nieuwe klankzuivere mkmwoorden met alle letters, - beheersing AVI-M3. Lentesignalering uit VLL (website, *pag. 89): normering toetssite VLL: spellingtoets dl 1+2, Veilig en Vlot kern 8. Doelen: - leerlingen hebben een volledig geautomatiseerde letterkennis en kunnen alle letters vlot benoemen, - Vlot en correct lezen van eenlettergrepige woorden: ook woorden met letterclusters vooraan en achteraan. Versie september Uitvallers: actie (zie de adviezen van toetssite VLL en *pag ). *Leestekst wintersignalering VLL, voldoende * Grafementoets Spelling LOVS * Audant (DTLAS) * Audisynt (DTLAS). Uitvallers: actie, vooruitgang meten t.o.v. hoofdmeting 2 (*pag. 90): *woordlezen DMT kaart Cito (evaluatief moment om vooruitgang te kunnen constateren i.v.g. met eigen prestaties t.o.v. de wintersignalering) *Audant (DTLAS) *Audisynt (DTLAS) *Letters benoemen grafementoets Cito *Letters schrijven fonementoets Cito *Leerlingen die AVI M3 bij de wintersignalering niet beheerst gescoord hebben, worden nu getoetst met AVI M3 kaart B *Leesproces via analyse toetsresultaten en observaties *Spelling Cito M3 *Spellingproces via analyse toetsresultaten en observaties Groepsplan VLL interventieperiode 3: Maanster aanpak met uitbreiding van 6 X 10 min. extra effectieve instructie en begeleide oefening o.b.v. groepsleerkracht: zie begeleiding zwakke lezers: activiteiten, blz. 8 van dit protocol en de toetssite van VLL. Algemeen: zie interventieperiode 1. Nog niet voldoende correct en/of vlot beheerste letters blijven oefenen tot ze beheerst worden, niet als geïsoleerde letter, maar in woorden. Automatiseren door herhaald lezen op: - letterniveau - woordniveau (o.a. Veilig & Vlot van de vorige kernen) - tekstniveau Groepsplan VLL interventieperiode 4: Maanster aanpak met uitbreiding van 6 X 10 min. extra instructie en begeleide oefening o.b.v. groepsleerkracht: zie begeleiding zwakke lezers: activiteiten, blz. 8 van dit protocol. Algemeen: Zie interventieperiode 1. - letterniveau: nog niet voldoende corrrect en/of vlot beheerste letters blijven oefenen totdat ze beheerst worden, niet als geïsoleerde letter, maar in woorden, - woordniveau (o.a. Veilig & Vlot van de vorige kernen); automatiseren door herhaald lezen. We leggen het accent op het oefenen van de woorden met letterclusters vooraan en achteraan, zoals worst en stroop. Het oefenen van deze woorden is belangrijker dan het oefenen van meerlettergrepige woorden. - tekstniveau: Bij zwakke lezers gaan we uit van het instructieniveau en niet van het beheersingsniveau. We oefenen op het einde van het schooljaar op AVI E3
12 Hoofdmeting 3: Mei/juni na kern 11 VLL Eindsignalering uit VLL (website, *pag. 91): *DMT 1B, 2B en 3B, Cito LOVS normering DMT E3, min. C (III). *AVI E3 beheersing, doortoetsen volgens handleiding. * LOVS Begr. Lezen, min. C (III). * LOVS Spelling E3, Min. C (III). Doelen: - correct en vlot lezen van teksten met: eenlettergrepige woorden, ook woorden met letterclusters (2 en 3 letters) voor- en achteraan en woorden met spellingpatronen (ng, nk, cht, enz.) tweelettergrepige woorden Uitvallers: actie, vooruitgang meten t.o.v. tussenmeting 3 (*pag. 92): * Audant (DTLAS) * Audisynt (DTLAS) * grafementoets Cito * fonementoets Cito instructieniveau, ook als ze AVI M3 nog niet beheersen. Groepsplan VLL: Maanster aanpak met uitbreiding van 6 X 10 min. extra instructie en begeleide oefening o.b.v. groepsleerkracht: zie begeleiding zwakke lezers: activiteiten, blz. 8 van dit protocol. - letterniveau: nog niet voldoende corrrect en/of vlot beheerste letters blijven oefenen totdat ze beheerst worden, niet als geïsoleerde letter, maar in woorden, - woordniveau (o.a. Veilig & Vlot van de vorige kernen): automatiseren door herhaald lezen. Leg het accent op het oefenen van woorden met letterclusters vooraan en achteraan, zoals worst en stroop. Het oefenen van deze woorden is belangrijker dan het oefenen van meerlettergrepige woorden. - tekstniveau: oefen met zwakke lezers op AVI-E3, ook als ze AVI-M3 nog niet beheersen. Op 2 meetmomenten D- of E-score (IV of V): (*pag. 102) aanmelden voor een Edux-consultatie met de OA Edux en wordt het CODE-traject opgestart (zie stap 3). Versie september
13 Effectief taal- / leesonderwijs groep 4: Start groep 4: De beginsituatie wordt in groep 4 vastgelegd op basis van de gegevens van groep 3. Eind mei / juni heeft de leerkracht van elke leerling in groep 3 het niveau vast gesteld m.b.v. genormeerde toetsen (zie hiervoor: Hoofdmeting 3, groep 3). Aan het eind van groep 3 (na de groepsbespreking) vindt er een overdrachtsbespreking plaats door de leerkracht van groep 3. Signaleren: Bij kinderen die het laatste half jaar van groep 3, met extra begeleiding, de streefdoelen van eind groep 3 hebben behaald (groepsoverzicht en/of groepsplan), is het van belang dat de leerkracht de prestaties in groep 4 nauwgezet blijft volgen en extra ondersteuning geeft zodra de ontwikkeling weer vertraagt of stagneert. Groep 4: - observaties in de klas tijdens taal- en leesactiviteiten. - gebruik van leesobservaties en controletoetsen van de methode voor voortgezet technisch lezen Lekker Lezen (toetsadviezen zijn ook te vinden op de website van Lekker Lezen ). - methodegebonden toetsen: taal/spelling/woordenschat: Taal Actief (2012). Toetsen: Gedurende het schooljaar zijn er verschillende meetmomenten: (door)toetsen volgens handleiding. - Tussenmeting 1: oktober / november Alleen bij zwakke lezers: < C III en/of < E3 beheersing bij hoofdmeting 2 (E3). Voortgang meten: * DMT 1B 2B 3B * AVI E3, B-versie Alleen bij zwakke spellers < C III: Spelling E3, vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment - Hoofdmeting 1: januari / februari: Alle leerlingen: * LOVS begrijpend lezen M4 * LOVS Spelling M4 * DMT 1C 2C 3C * AVI M4, A-versie - Tussenmeting 2: april: Alleen bij zwakke lezers: < C III en/of < M4 beheersing bij hoofdmeting 1. Voortgang meten: * DMT 1B-2B-3B * AVI M4 Alleen bij zwakke spellers < C III: Spelling M4, vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment - Hoofdmeting 2: mei / juni: Alle leerlingen: * LOVS begrijpend lezen E4 * LOVS spelling E4 * DMT 1A 2A 3A * AVI E4, B-versie Streefdoelen voor alle kinderen eind groep 4: - DMT A of B, I, II (C, III) - AVI E4 beheersing Alle toetsen worden afgenomen door de groepsleerkracht. Gegevens worden 3 x per jaar met de IB er besproken tijdens de groepsbesprekingen(nov.-mrt.- juni) en eventueel tussentijds naar aanleiding van de toetsen (PLD en LOVS) en observaties. De uitkomsten van het overleg van risicokinderen en de hieraan gekoppelde acties worden genoteerd op het groepsoverzicht door de IB en voor het leesdossier, per ll. in het (digitaal) leerlingdossier door de groepsleerkracht. De IB er en/of RT er ondersteunt de groepsleerkracht bij het opstellen van een (groeps- / individueel)handelingsplan en de organisatie en vormgeving hiervan in de klas (zie hiervoor het document Zorgstructuur 1.3 Zorgprocedure, stappen in de zorgverbreding ). Versie september
14 Begeleiding: interventie: Technische leesvaardigheid van alle kinderen onderhouden d.m.v. het uittrekken van voldoende leestijd voor de hele groep. Adviezen uit het PLD groep 4 voor de hoeveelheid tijd die in groep 4 per week besteed moet worden aan het technisch leesonderwijs: PLD groep 4 2 De Spindel roostertijden Voortgezet technisch lezen minuten 150 minuten + 60 minuten per week extra voor instructie en begeleide inoefening van zwakke lezers. Voorlezen, leesvormen en gevarieerde tijden rond boeken in samenhang met leesbegrip en woordenschatontwikkeling Taal; spreken en luisteren, spellen, stellen, woordenschat, taalbeschouwing minuten 30 min. begr. lezen / o.a. leesbeleving 120 min. zelfstandig werken (o.a. taalen spellingopdrachten) 60 min. computertijd waarvan 30 minuten lezen / 30 minuten zelfstandig werken minuten 300 minuten taal incl. spelling. De zwakke lezers / spellers hebben behoefte aan een uur per week extra instructie en begeleide inoefening op het gebied van voortgezet techn. lezen / spellen. Goed instructiepakket voor zwakke lezers = Lekker Lezen (koppeling teksten-zinnen-woorden, vlot lezen, leesbegrip, leesplezier). Begeleiding zwakke lezers (streefdoelen E3 niet behaald): - vanaf de tweede schoolweek: Lekker Lezen leesgroep 1 of 2. - Meer instructie en leestijd voor zwakke lezers; directe instructie en begeleide inoefening (zowel op woord- als op tekstniveau). - Aandacht voor leesplezier, leesmotivatie en leesbeleving voor alle kinderen. Dus ook voor de Lekker Lezen instructiegroep 1 en 2 kinderen! Materiaal: voor alle kinderen een gevarieerd aanbod (bv. encyclopedieën, stripboeken, leesboeken, tijdschriften voetbal international, kidsweek junior v.a. 7 jaar, gedichtenbundels). - De planmatige begeleiding van leesgroep 1 en 2 wordt vastgelegd in een groepsplan. Als een leerling op minimaal 2 meetmomenten uitvalt (D- of E- (IV- of V-) scores) wordt deze aangemeld voor een consultatie met de OA Edux en wordt het CODE-traject opgestart (zie stap 3). Methode Lekker Lezen (2008): - Instructiegroep 1(laagste leesniveau): 3X per week 30 min. effectieve leesinstructie ( 2 basislessen en 1 herhalingsles) o.b.v. groepsleerkracht in max. een groepje van 5 ll n. 2X per week 30 min. inoefening m.b.v. vrij lezen of leeskaarten of extra oefenen: o o 1X per week duolezen op eigen leesniveau in AVI-leesboek 1X per week Leeskaarten en/of vrij lezen met keuze uit een gevarieerd aanbod. Het computerprogramma van Lekker Lezen in combinatie aanvullend met bovenstaande inoefeningsvormen. 4X per week 15 min effectieve woordtraining o.b.v. groepsleerkracht. - Instructiegroep 2 (op een na laagste leesniveau): 2X per week 30 min. effectieve leesinstructie (2 basislessen) o.b.v. groepsleerkracht. 3X per week 30 min. inoefening: m.b.v. vrij lezen of leeskaarten of extra oefenen: o o o 1 herhalingsles Lekker Lezen m.b.v. computerprogramma, audio, leesmaatje. 1X per week duolezen op eigen leesniveau in AVI-leesboek en/of 1X per week Leeskaarten en/of vrij lezen met keuze uit een gevarieerd aanbod (bv. encyclopedieën, stripboeken, leesboeken, tijdschriften (voetbal international, kidsweek junior v.a. 7 jaar, gedichtenbundels). 2 Bron Kwaliteitskaart Tijd voor lezen en taal, Versie september
15 Het computerprogramma van Lekker Lezen in combinatie aanvullend met bovenstaande inoefeningsvormen. 4X per week woordtraining met leesmaatje en/of tutor. - Leesgroep 3: 5X per week 30 min. inoefening m.b.v. vrij lezen of leeskaarten of extra oefenen: vanwege de leesbeleving, het aansluiten van de onderwerpen en de inhoud bij de leeftijdsgroep lezen kinderen die op of hoger dan AVI M5 instructie zitten uit de Lekker Leesboekjes in eerste instantie op niveau 5 (AVI E4) en later in het schooljaar op hoogstens niveau 6 (AVI M5). o methode Lekker Lezen, o duolezen op eigen leesniveau in AVI-leesboek, o zelfstandig lezen in eigen leesboek en/of keuze uit een gevarieerd aanbod. o Junior informatieboekjes. 4X per week woordtraining met leesmaatje en/of tutor. 1X per week Lekker Vlot Lezen 30 minuten onder computertijd. Afwisselend zelfstandig of met instructie o.b.v. leerkracht. Instructie op het laagste AVI niveau van leesgroep 3 (vanaf E4 instructie). Zie hiervoor de handleiding. Begrijpend Lezen: Methode Tekstverwerken en binnen de andere (zaak)vakken in samenhang met woordenschatontwikkeling. Omdat lezen voor veel kinderen geen vanzelfsprekende activiteit is, is er nog de mogelijkheid voor ouders om het lijstje Lekker Lezen in de zomervakantie met hun kind in te vullen na iedere leesbeurt. De maandag na de vakantie mag het kind dit lijstje mee naar school nemen en zullen de leerkrachten van de groepen 4, 5 of 6, een gesprekje houden over het lezen in de vakantie en het kind belonen met een mooie sticker op het lijstje. Communicatie met ouders: Als kinderen niet voldoen aan de tussendoelen wordt hierover met de ouders gesproken door de groepsleerkracht. Twee keer per jaar zijn er contactgesprekken waarbij de LOVS-scores en de rapporten met de ouders worden besproken. Mocht de leerkracht het nodig vinden, dan wordt er ook tussendoor een afspraak gemaakt met de ouders. Als er een handelingsplan wordt opgesteld, worden de ouders geïnformeerd en betrokken bij het begeleidingstraject door de groepsleerkracht (zie hiervoor het document Zorgstructuur 1.3 Zorgprocedure, stappen in de zorgverbreding en 1.10 Remedial teaching en handelingsplannen ). De leerkracht geeft ouders ook adviezen over wat ouders evt. thuis kunnen doen en op welke manier. Zie hiervoor *Protocol leesproblemen en Dyslexie voor groep 4, paragraaf 5.4 Ouders informeren en adviseren, pag. 134 en bijlage 2: Tips voor ouders. Versie september
16 Stappenplan, schematische weergave groep 4: Momenten in de tijd, groep 4 Tussenmeting 1: november (alleen zwakke lezers en spellers 3 ) Hoofdmeting 1: januari / febr. Alle lln. Tussenmeting 2: april (alleen zwakke lezers en spellers ) Hoofdmeting 2: mei / juni Alle lln. Toets en tussendoelen * DMT B-versie Tussendoel: DMT A of B, I II (C, III) * AVI B-versie Tussendoel: AVI E3 Beheersing. * LOVS Spelling E3, vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment * LOVS begrijpend lezen M4 * LOVS spelling M4 Tussendoel: niveau A of B, I II (C, III) * DMT Streefdoel: A, B, C(III) of I, II, III * AVI A-versie Streefdoel: AVI M4 Beh. * DMT C-versie Tussendoel:A, B, C(III) of I, II, III * AVI A-versie Streefdoel: AVI M4 Beh. * LOVS spelling M4, vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment * DMT A-versie Streefdoel: DMT A, B, C(III) of I, II, III * AVI B-versie Streefdoel AVI E4 Beh. * LOVS begrijpend lezen E4 * LOVS spelling E4 Streefdoel: niveau A, B, C(III) of I, II, III Risicoleerlingen en risicoscores Groepsplan Leesinstructiegroep LL 1 of 2. Zorgniveau 3: Individueel handelingsplan aansluitend bij het groepsplan. Vaststellen leerlingen met ernstige lees- en/of spellingproblemen (zwakste 10% op basis van genormeerde toets). Vanaf groep 4: op het individu gerichte en geïntensiveerde ondersteuning individueel of in kleine groepjes. Verdere intensivering van het lees- en/of spellingonderwijs door inzet van specifieke interventies t.w. 1X per week 30 min. RT d.m.v. intensivering oefeningen gerelateerd aan de spelling- / leesmethode en uit het PLD aangevuld met minimaal 1X per week 30 min. extra begeleide spelling- / leesoefentijd in de groep. OF 2X per week 30 min. intensivering oefeningen gerelateerd aan de spelling- / leesmethode en uit het PLD in de groep door groepsleerkracht. Aanpak op zorgniveau Als een leerling op minimaal 2 meetmomenten uitvalt (D- of E- / IV- of V- scores) wordt deze aangemeld voor een consultatie met de OA Edux en wordt het CODE-traject opgestart (zie stap 3). 3 Onder zwakke lezers en spellers vallen de leerlingen met D/E of IV/V-scores en / of leerlingen die de AVI streefdoelen niet behaald hebben. Versie september
17 Effectief taal- / leesonderwijs groep 5: Start groep 5: De beginsituatie wordt in groep 5 vastgelegd op basis van de gegevens van groep 4. Eind mei / juni heeft de leerkracht van elke leerling in groep 4 het niveau vast gesteld m.b.v. genormeerde toetsen (zie hiervoor: Hoofdmeting 2, groep 4). Aan het eind van groep 4 (na de groepsbespreking) vindt er een overdrachtsbespreking plaats door de leerkracht van groep 4. Signaleren: Bij kinderen die het laatste half jaar van groep 4, met extra begeleiding, de streefdoelen van eind groep 4 hebben behaald (groepsoverzicht en/of groepsplan), is het van belang dat de leerkracht de prestaties in groep 5 nauwgezet blijft volgen en extra ondersteuning geeft zodra de ontwikkeling weer vertraagt of stagneert. Groep 5: - observaties in de klas tijdens taal- en leesactiviteiten. - gebruik van leesobservaties en controletoetsen van de methode voor voortgezet technisch lezen Lekker Lezen (toetsadviezen zijn ook te vinden op de website van Lekker Lezen ). - methodegebonden toetsen: taal/spelling/woordenschat: Taal Actief (2012). Begrijpend lezen: Tekstverwerken. * De belangrijkste voorspellers voor het begrijpend leesproces: - technisch leesniveau - woordenschat Toetsen: Gedurende het schooljaar zijn er verschillende meetmomenten: (door)toetsen volgens handleiding. - Tussenmeting 1: oktober / november Alleen bij zwakke lezers: < C III en/of < E4 beheersing * DMT 1A 2A 3A * AVI E4 B-versie (of lager) Alleen bij zwakke spellers < C III: Spelling E4, vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment - Hoofdmeting 1: januari / februari (allen): * LOVS begrijpend lezen M5 * LOVS Spelling M5 * DMT kaart 3B (+2,+1) * AVI M5 A-versie - Tussenmeting 2: april Alleen bij zwakke lezers: < C III en/of < M5 beheersing * DMT 1A-2A-3A * AVI M5 A-versie (of lager) Alleen bij zwakke spellers < C III: Spelling M5, vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment - Hoofdmeting 2: mei / juni (allen): * DMT kaart 3C (+2,+1) * AVI E5 B-versie * LOVS spelling E5 (allen) Streefdoelen voor alle kinderen eind groep 5: - DMT A of B, I, II (C, III) % van de leerlingen beheerst AVI E5 Alle toetsen worden afgenomen door de groepsleerkracht. Gegevens worden 3X per jaar met de IB besproken tijdens de groepsbesprekingen (nov.-mrt.- juni) en eventueel tussentijds naar aanleiding van de toetsen (PLD en LOVS) en observaties. De uitkomsten van het overleg van risicokinderen en de hieraan gekoppelde acties worden genoteerd op het groepsoverzicht door de IB en voor het leesdossier, per ll. in het (digitaal) leerlingdossier door de groepsleerkracht. De IB er en/of RT er ondersteunt de groepsleerkracht bij het opstellen van een (groeps- / individueel)handelingsplan en de organisatie en vormgeving hiervan in de klas (zie hiervoor het document Zorgstructuur 1.3 Zorgprocedure, stappen in de zorgverbreding ). Versie september
18 Begeleiding: Interventie: Technische leesvaardigheid van alle kinderen onderhouden d.m.v. het uittrekken van voldoende leestijd voor de hele groep. Adviezen uit het PLD groep 5-8 voor de hoeveelheid tijd die in groep 5 per week besteed moet worden aan het technisch leesonderwijs: PLD groep 5 4 De Spindel roostertijden groep 5 Voortgezet technisch lezen minuten 140 minuten Voorlezen, leesvormen en gevarieerde tijden rond boeken in samenhang met leesbegrip en woordenschatontwikkeling Taal; spreken en luisteren, spellen, stellen, woordenschat, taalbeschouwing minuten 60 min. begrijpend lezen. 90 minuten zelfst. werken (o.a. taal- en spellingopdrachten) 60 min. computertijd waarvan 30 min. lezen / 30 min. zelfst.werken. Hieruit 30 / 60 min. per week extra instructie en begeleide inoefening voor zwakke spellers / lezers minuten 300 minuten taal incl. spelling. De zwakke lezers / spellers hebben behoefte aan een uur per week extra instructie en begeleide inoefening op het gebied van voortgezet techn. Lezen / spellen aanvullend bij instructiegroep 1 van de methode Lekker Lezen of bij de spellingslessen van de methode Taal Actief (2012). Goed instructiepakket voor zwakke lezers = Lekker Lezen (koppeling teksten-zinnen-woorden, vlot lezen, leesbegrip, leesplezier). Begeleiding zwakke lezers: - vanaf de tweede schoolweek - instructie en leestijd voor zwakke lezer, 3 keer per week 35 minuten effectieve instructie (groepsgrootte max. 5 kinderen) onder begeleiding van de groepsleerkracht en/of RT er, aangevuld met minimaal 30 minuten begeleide inoefening door de groepsleerkracht. - Directe instructie en begeleide oefening. - Aandacht voor leesplezier, leesmotivatie en leesbeleving voor alle kinderen. Dus ook voor de Lekker Lezen instructiegroep 1 en 2 kinderen! Minimaal 30 min. verdeeld over 2 momenten in de week 10 / 15 min. Voor de kinderen van Leesgroep 1 en 2 wordt hier 2X 0.15 minuten tijdens zelfstandig werken ingepland. Deze kinderen werken dan met een verminderd contract voor de andere vakken. Materiaal: voor alle kinderen een gevarieerd aanbod (bv. encyclopedieën, stripboeken, leesboeken, tijdschriften voetbal international, kidsweek junior v.a. 7 jaar, gedichtenbundels). - De planmatige begeleiding van leesgroep 1 en 2 wordt vastgelegd in een groepsplan. Als een leerling op minimaal 2 meetmomenten uitvalt (D- of E- / IV of V- scores, ook op spelling) wordt deze aangemeld voor een consultatie met de OA Edux en wordt het CODE-traject opgestart (zie stap 3). Methode Lekker Lezen (2008): - Instructie groep 1(laagste leesniveau): 2X per week 35 min. effectieve leesinstructie ( 2 basislessen) o.b.v. groepsleerkracht in max. een groepje van 5 ll n. 1 herhalingsles / preteaching van een instructieles door RT er (+ HP) voor de CODE zorgkinderen aangevuld met minimaal 30 minuten begeleide inoefening door de groepsleerkracht. 2X per week 35 min. inoefening m.b.v. o o 1 herhalingsles m.b.v. computerprogramma, audio, leesmaatje. 1X per week het computerprogramma van Lekker Lezen (evt. tijdens computertijd), duolezen of leeskaarten. - Instructiegroep 2 (op een na laagste leesniveau): 2X per week 35 min. effectieve leesinstructie (2 basislessen) o.b.v. groepsleerkracht. 4 Bron Kwaliteitskaart Meetlat VTL, Versie september
19 2X per week 35 min. inoefening m.b.v. o 1 herhalingsles m.b.v. computerprogramma, audio, leesmaatje. o 1X per week Leeskaarten en/of vrij lezen met keuze uit een gevarieerd aanbod. - Leesgroep 3: 4X per week 35 min. inoefening m.b.v: o 3X methode Lekker Lezen (en computerprogramma, audio, leesmaatje enz), 2 basislessen en 1 herhalingsles. o 1X per week Leeskaarten en/of vrij lezen met keuze uit een gevarieerd aanbod. o 1X per week Lekker Vlot Lezen onder computertijd 30 min. Afwisselend zelfstandig of met instructie o.b.v. leerkracht. Instructie op het laagste AVI niveau van leesgroep 3. Zie hiervoor de handleiding. Kinderen die AVI E6 beheersen (i.v.m. leesbeleving): o 1X per week Leeskaarten bij Lekker Lezen. o 1X per week duolezen op eigen leesniveau in AVI-leesboek. o 1X per week Informatieboekjes met bijbehorende opdrachten. o 1X per week vrij lezen met keuze uit een gevarieerd aanbod. Vanwege de leesbeleving, het aansluiten van de onderwerpen en de inhoud bij de leeftijdsgroep lezen kinderen die op of hoger dan AVI M6 instructie zitten uit de Lekker Leesboekjes in eerste instantie op niveau AVI E5 en later in het schooljaar op hoogstens AVI M6. Begrijpend Lezen: methode Tekstverwerken en binnen de andere (zaak)vakken in samenhang met woordenschatontwikkeling. Voorbereiden voor zwakke lezers van de teksten van Tekstverwerken d.m.v. voor-koor-door lezen (d.i. ook extra oefentijd). Omdat lezen voor veel kinderen geen vanzelfsprekende activiteit is, proberen we het thuis lezen te stimuleren door het project Samen beter lezen waarbij de ouder(s) de tutor van hun kind zijn. De bedoeling is dat ouders 4 keer per week een kwartier samen met hun kind lezen. We werken hieraan in 4 periodes van 5 weken gedurende het hele schooljaar. Ook is er nog de mogelijkheid voor ouders om het lijstje Lekker Lezen in de zomervakantie met hun kind in te vullen na iedere leesbeurt. De maandag na de vakantie mag het kind dit lijstje mee naar school nemen en zullen de leerkrachten van de groepen, een gesprekje houden over het lezen in de vakantie en het kind belonen met een mooie sticker op het lijstje. Vanzelfsprekend is dit op vrijwillige basis. Communicatie met ouders: Als kinderen niet voldoen aan de tussendoelen wordt hierover met de ouders gesproken door de groepsleerkracht. Twee keer per jaar zijn er contactgesprekken waarbij de LOVS-scores en de rapporten met de ouders worden besproken. Mocht de leerkracht het nodig vinden, dan wordt er ook tussendoor een afspraak gemaakt met de ouders. Als er een handelingsplan wordt opgesteld, worden de ouders geïnformeerd en betrokken bij het begeleidingstraject door de groepsleerkracht (zie hiervoor het document Zorgstructuur 1.3 Zorgprocedure, stappen in de zorgverbreding en 1.10 Remedial teaching en handelingsplannen ). De leerkracht geeft ouders ook adviezen over wat ouders evt. thuis kunnen doen en op welke manier. Zie hiervoor *Protocol Leesproblemen en Dyslexie voor groep 5-8, paragraaf 4.6 Rol van de ouders, pag (Zie ook bijlage 2: Tips voor ouders). Versie september
20 Stappenplan, schematische weergave groep 5: (door)toetsen volgens handleiding. Momenten in de tijd, groep 5 Tussenmeting 1: november (alleen zwakke lezers en spellers 5 ) Hoofdmeting 1: januari / febr. Alle lln. Tussenmeting 2: april (alleen zwakke lezers en spellers) Hoofdmeting 2: mei / juni Alle lln. Toets en tussendoelen * DMT A-versie Tussendoel: DMT A of B, I II (C, III) * AVI B-versie Tussendoel: AVI E4 Beheersing. * LOVS spelling E4, vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment * LOVS begrijpend lezen M5 * LOVS spelling M5 Tussendoel:niveau A of B, I II (C, III) * DMT B-versie Streefdoel: A, B, C(III) of I, II, III * AVI A-versie Streefdoel: AVI M5 Beh. * DMT B-versie Tussendoel:A, B, C(III) of I, II, III * AVI A-versie Streefdoel: AVI M5 Beh. * LOVS spelling M5, vooruitgang t.o.v. vorig meetmoment * DMT C-versie Streefdoel: DMT A, B, C(III) of I, II, III * AVI B-versie Streefdoel AVI E5 Beh. * LOVS spelling E5 Streefdoel: niveau A, B, C(III) of I, II, III Risicoleerlingen en risicoscores Groepshandelingsplan Leesinstructiegroep 1of 2. Zorgniveau 3: Individueel handelingsplan aansluitend bij het groepsplan. Vaststellen leerlingen met ernstige lees- en/of spellingproblemen (zwakste 10% op basis van genormeerde toets). Vanaf groep 4: op het individu gerichte en geïntensiveerde ondersteuning individueel of in kleine groepjes. Verdere intensivering van het lees- en/of spellingonderwijs door inzet van specifieke interventies t.w. 1X per week 30 min. RT d.m.v. intensivering oefeningen gerelateerd aan de spelling- / leesmethode en uit het PLD aangevuld met minimaal 1X per week 30 min. extra begeleide spelling- / leesoefentijd in de groep. OF 2X per week 30 min. intensivering oefeningen gerelateerd aan de spelling- / leesmethode en uit het PLD in de groep door groepsleerkracht. Aanpak op zorgniveau Als een leerling op minimaal 2 meetmomenten uitvalt (D- of E- / IV- of V- scores) wordt deze aangemeld voor een consultatie met de OA Edux en wordt het CODE-traject opgestart (zie stap 3). 5 Onder zwakke lezers en spellers vallen de leerlingen met D/E of IV/V-scores en / of leerlingen die de AVI streefdoelen niet behaald hebben. Versie september
Aanvankelijk technisch lezen. Effectief aanvankelijk lezen in groep 3
Aanvankelijk technisch lezen Effectief aanvankelijk lezen in groep 3 Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteitskaart zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl.
Nadere informatieVRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS DYSLEXIEMONITOR
VRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS DYSLEXIEMONITOR INHOUDSOPGAVE Zorgniveau 1: Goed lees- en spellingonderwijs Stap 1: Leestijd blz. 3 Kwaliteit instructiegedrag blz. 3 Klassenmanagement blz. 4 Stap 2: Juist
Nadere informatie2014 Protocol dyslexie
Protocol dyslexie 2014 Protocol dyslexie Inleiding Dyslexie betekent letterlijk: niet kunnen lezen 1. De term komt uit het latijn, want dys = niet goed functioneren, lexis = taal of woorden. Bij dyslexie
Nadere informatieCBS Maranatha. Doel: Hoogklei 7, 9671 GC Winschoten Dyslexieprotocol 2013 aangepast sept.14
CBS Maranatha Hoogklei 7, 9671 GC Winschoten Dyslexieprotocol 2013 aangepast sept.14 Doel: Doel van ons dyslexieprotocol is een zo goed mogelijke begeleiding van leerlingen met (dreigende) leesproblemen.
Nadere informatieDyslexieprotocol. Oranje Nassau School Geldermalsen. Oktober 2012
Dyslexieprotocol Oranje Nassau School Geldermalsen Oktober 2012 1 Dyslexieprotocol: stappenplan voor groep 1 Stap Moment in leerjaar Actie door de leerkracht Toetsen alle leerlingen: In kaart brengen van:
Nadere informatieVan onderwijs naar zorg: doorverwijzen bij een vermoeden van dyslexie in het kader van de vergoedingsregeling
Van onderwijs naar zorg: doorverwijzen bij een vermoeden van dyslexie in het kader van de vergoedingsregeling Het onderwijs en de gezondheidszorg dragen samen de verantwoordelijkheid voor het voorkomen
Nadere informatieNiveau 2. VVE Aandacht voor geletterdheid met startblokken Groep 1
Dyslexieprotocol Niveau 1 Kwaliteit instructiegedrag en klassenmanagement, Juist gebruik van effectieve methodes voor aanvankelijk en voortgezet technisch lezen, Gebruik leerlingvolgsysteem ( rond technisch
Nadere informatieNiet methodegebonden toetsen die gedurende de schoolperiode afgenomen worden op het gebied van taal, lezen en spelling:
R.K. Daltonschool De Driesprong Taal- leesprotocol groep 1 8, versie 01-08-2011 Dit protocol is onze vertaling van het Dyslexieprotocol naar onze schoolsituatie. De taal- leesontwikkeling van de wordt
Nadere informatieInterventieperiode november februari groep 1 tot en met 5. Mariët Förrer
Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5 Mariët Förrer November - februari Doelen en accenten per groep Rol van intern begeleider / taalcoördinator IB en TC ook in deze periode Bewaken
Nadere informatieTaak van de school. Vermoeden onderbouwen. Leerling ondersteunen & begeleiden. Verwijzen naar gezondheidszorg
Intervisie ONL, 10 februari 2012 Taak van de school Toetsen (en interventies) in het onderwijs Leerling ondersteunen en begeleiden Vermoeden van dyslexie onderbouwen Eventueel verwijzen naar de gezondheidszorg
Nadere informatieAutomatisering van het lezen op woordniveau
Protocol Leesproblemen en Dyslexie toetskalender voor groep 3 expertisecentrum nederlands 3 algemene toelichting Momenteel werkt het Expertisecentrum Nederlands aan een herziening van de Protocollen Leesproblemen
Nadere informatieAfspraken mbt protocol dyslexie Van Dijckschool Bilthoven. Inhoudsopgave:
11-12-2007 Inhoudsopgave: 1. Dyslexie...3 1.1 Wat is het dyslexieprotocol?...3 1.2 Doel van het Protocol Dyslexie....3 1.3 Inhoud van het protocol...3 2. Preventie en interventiehandelingen...4 2.1 Groep
Nadere informatiebijlage 10 of ZLKLS auditieve woorden met de aangeboden bijlage 9 of ZLKLS auditieve synthese Toets met 20 klankzuivere
29 Protocol klas 1 Toetsing/ signalering 1 Overdracht LVS Kleuters 2 Hoofdmeting 1 (Herfstsignalering, alle leerlingen) Letterkennis: Lezen en herkennen van aangeboden letters, lange klanken, korte klanken,
Nadere informatiePassend onderwijs Verdieping Ontwikkelingsperspectief & Technisch lezen 26-11-2014
Passend onderwijs Verdieping Ontwikkelingsperspectief & Technisch lezen 26-11-2014 Annemarie Vink avink@hetabc.nl Dianne Roerdink droerdink@hetabc.nl Technisch lezen 8-10-2014 www.hetabc.nl 2 Programma
Nadere informatieHet Kampus protocol leesproblemen en dyslexie
BS KAMPUS DE GILDEKAMP 6016 6545 LX Nijmegen Het Kampus protocol leesproblemen en dyslexie Om houvast te hebben bij het onderkennen en aanpakken van leesproblemen en dyslexie hebben wij als school een
Nadere informatieDyslexieprotocol Kardinaal de Jongschool 2013
Dyslexieprotocol Kardinaal de Jongschool 2013 Gebaseerd op Protocol Leesproblemen en Dyslexie 1 INHOUDSOPGAVE Stappenplan groep 1 t/m 8 blz.3 Toetskalender groep 1 t/m 8 blz. 5 Continuüm van de zorg blz.
Nadere informatietoetsen van Veilig Leren lezen en Estafette. groepen 1 2 LOVS Cito Taal voor Goed lees en spellingsonderwijs in de groepen 3 tot en met 8
onderwijs en zorgarrrangement op De Wilgen uitgevoerd door meetinstrumenten Zorgniveau 1 = basisarrangenment Zorgniveau 1 Leerkracht Methodegebonden Gestructureerde stimulering van beginnende geletterdheid
Nadere informatieProtocol Leesproblemen en dyslexie
www.pcpokrimpenerwaard.nl Protocol Leesproblemen en dyslexie Geloof in onderwijs DE ARK - DE WEGWIJZER - ICHTHUSSCHOOL - DE RANK - KON. JULIANASCHOOL - KON. WILHELMINASCHOOL - EBEN-HAËZER - DE BRON Inhoudsopgave
Nadere informatieBeleidsstuk dyslexie. Augustus 2014
Beleidsstuk dyslexie Augustus 2014 Saltoschool Reigerlaan Beleidsstuk dyslexie 01-08-2014 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 Screening en signalering... 3 1.1 Groep 1... 3 1.2 Groep 2... 3 1.3 Groep 3... 4
Nadere informatieKWALITEITSKAART. Toetskalender lezen gericht op technisch lezen / woordenschat / begrijpend lezen. Inhoud. 2. Streefdoelen in een ander perspectief
KWALITEITSKAART Taal / lezen / rekenen PO Toetskalender lezen gericht op technisch lezen / woordenschat / begrijpend lezen Inhoud 1. Vooraf 2. Streefdoelen in een ander perspectief 3. Aanbevolen Toetskalender
Nadere informatieProtocol leesproblemen en dyslexie
1 KC Den Krommen Hoek Protocol leesproblemen en dyslexie Verantwoording: Het protocol leesproblemen en dyslexie van kindcentrum Den Krommen Hoek is opgesteld op basis van het Protocol Leesproblemen en
Nadere informatieLeidraad vergoedingsregeling dyslexie van onderwijs naar zorg: doorverwijzing bij een vermoeden van dyslexie VERSIE 2.0
Leidraad vergoedingsregeling dyslexie van onderwijs naar zorg: doorverwijzing bij een vermoeden van dyslexie VERSIE 2.0 Samenstelling van de werkgroep: Maud van Druenen, Expertisecentrum Nederlands Femke
Nadere informatieBegrijpend lezen Cito LVS TBL minimaal C-niveau. Woordenschat Cito LVS Woordenschattoets minimaal C-niveau
Bijlage Dyslexieprotocol Wat verwachten we van de kinderen aan het eind van groep 3 Eind mei stellen we het lees- en spellingniveau van alle leerlingen in groep 3 met behulp van genormeerde toetsen vast.
Nadere informatieBinnen de school zijn de volgende personen goed ingevoerd op het gebied van dyslexie: - Intern begeleider - Groepsleerkracht - RT-er
Dyslexie Protocol Wie doet binnen de school uitspraken over dyslexie? Binnen de school zijn de volgende personen goed ingevoerd op het gebied van dyslexie: - Intern begeleider - Groepsleerkracht - RT-er
Nadere informatieHandleiding. Vroegtijdige signalering en adequate aanpak op het gebied van lezen/spellen en dyslexie.
Handleiding Vroegtijdige signalering en adequate aanpak op het gebied van lezen/spellen en dyslexie. Inhoudsopgave Inleiding 3 Aanleiding 3 Wanneer spreken van risicoleerlingen? 3 Leeswijzer 3 Tot slot
Nadere informatieEEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL. Joop Stoeldraijer Kees Vernooy
EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL Joop Stoeldraijer Kees Vernooy Hengelo/Breda september 2011 1 EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL We hebben dit digitale leesprotocol gemaakt om te voorkomen dat scholen heel veel
Nadere informatieLEES / EN DYSLEXIEPROTOCOL
LEES / EN DYSLEXIEPROTOCOL De Palster september 2012 Lees- en dyslexieprotocol De Palster versie september 2012 1 EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL Dit digitale leesprotocol is gemaakt om er voor te zorgen
Nadere informatieProtocol Leesproblemen en Dyslexie
Protocol Leesproblemen en Dyslexie Inleiding In dit protocol is vastgelegd hoe op onze school goed leesonderwijs wordt gerealiseerd. Hoe leerlingen in hun leesontwikkeling worden gevolgd en hoe en met
Nadere informatieLees- en dyslexiebeleid. op de. Twaalfruiter
Lees- en dyslexiebeleid op de Twaalfruiter Richtinggevend kader lees- en dyslexiebeleid binnen het SWV RK/AB stad Utrecht Inleiding Het SWV RK/AB heeft in zijn Zorgplan 2007-2011 bij hoofdstuk 6 Strategisch
Nadere informatieAutomatisering van het lezen op woordniveau
Protocol Leesproblemen en Dyslexie toetskalender voor groep 4 expertisecentrum nederlands 4 algemene toelichting Momenteel werkt het Expertisecentrum Nederlands aan een herziening van de Protocollen Leesproblemen
Nadere informatieLeesprotocol Groep 1-8
Leesprotocol Groep 1-8 Inhoudopgave Leerling onderwijs volgsysteem (LOVS) en het van gebruik toetsen m.b.t. het volgen van de leesontwikkeling 3 De niet methode gebonden toetsen (gestandaardiseerde, landelijk
Nadere informatieVRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS QUICKSCAN
VRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS QUICKSCAN 1 = zeer oneens 2 = oneens 3 = eens 4 = zeer eens Zorgniveau 1 Leestijd 1. Leerkrachten in groep 1 en 2 besteden minimaal 5 uur per week aan doelgerichte taalactiviteiten
Nadere informatieMOMENTEN IN DE TIJD WAT MOET ER GEBEUREN? HOE PAKKEN WE HET AAN?
Protocol Leesproblemen en dyslexie, groep 7-8 Groep 7 Aandachtspunten: Vlot en vloeiend kunnen lezen Onderhouden en verbeteren technische leesvaardigheid Enkele leesstrategieën Tekstkennis bijbrengen Aandacht
Nadere informatieAchtergrondinformatie en aanwijzingen voor interpretatie van de Wintersignalering PLD groep 3:
Achtergrondinformatie en aanwijzingen voor interpretatie van de Wintersignalering PLD groep 3: In het Protocol Leesproblemen en Dyslexie voor groep 3, kortweg PLD 3, wordt in het hoofdstuk Signaleren een
Nadere informatieProtocol leesproblemen en dyslexie OBS Bos en Vaart
Protocol leesproblemen en dyslexie OBS Bos en Vaart Protocol Leesproblemen en Dyslexie Groep 1/2 Einde groep 1 Gedurende het Gedurende het Midden groep 2 Einde groep 2 Einde groep 2 Cito taal afnemen en
Nadere informatieAls het leren lezen niet zo soepel gaat
Als het leren lezen niet zo soepel gaat In de onderbouw leert een kind de eerste beginselen van het lezen. Wij letten bij het aanleren van de letters gelijk al op de signalen van leesproblemen. Het aanleren
Nadere informatieDyslexie protocol de Werkschuit
Dyslexie protocol de Werkschuit Doel van het protocol Het protocol beoogt dat leerlingen in de groepen 1 t/m 8 de basisprincipes en basisvaardigheden van lezen en spellen onder de knie krijgen. Dat wil
Nadere informatieDyslexieprotocol. Versie: mei 2018
Dyslexieprotocol 1 Versie: mei 2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding blz.3 2. Doel van het protocol blz.3 3. Wat is dyslexie? blz.3 4. Signaleringsmiddelen blz.4 5. Minimumdoelen voortgezet technisch lezen blz.5
Nadere informatieDyslexieprotocol. Basisschool Sint Antonius van Padua Sint-Oedenrode. Inhoud
Dyslexieprotocol Inhoud 1 Dyslexie... 4 1.1 Mogelijk bijkomende problemen... 4 1.2. Diagnose dyslexie en dyslexieverklaring... 4 2 Signalering van dyslexie... 5 2.1 Toetsen... 5 2.2 Zwakke lezers en/of
Nadere informatieBeleidsstuk dyslexie. Oktober 2016
Beleidsstuk dyslexie Oktober 2016 Saltoschool Reigerlaan Beleidsstuk dyslexie 01-08-2014 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 Screening en signalering... 3 1.1 Groep 1... 3 1.2 Groep 2... 3 1.3 Groep 3... 3
Nadere informatieProtocol leesproblemen en dyslexie
Groep 1 en 2 Periode: Toetsen: Bij uitslag: Inzetten op: Materialen/ methode: Hele jaar kleutersignaleringslijst Kleuterplein Zorgen om leesmotivatie. november gr. 2 gr. 2 gr.2 gr.2 Geletterdheid (hierin
Nadere informatieDyslexieprotocol van CBS de Slotschool
B. Hesselinkstraat 2 9076EC Sint Annaparochie. Tel.: 0518-402144 Email: info@cbs-slotschool.nl Dyslexieprotocol van CBS de Slotschool INHOUD: 1 definitie dyslexie 2 signalering 3 analyse 4 schoolprocedure
Nadere informatieProtocol Doublure. Doublure protocol Basisschool De Zonnewijzer Diepenveen
Protocol Doublure 1.Inleiding Het doel van doublure is in eerste instantie dat een opgelopen achterstand het komende schooljaar wordt ingehaald zodat het kind in ieder geval de minimumdoelen van de basisschool
Nadere informatieZorgniveau 2 Zorgniveau 3
Leerlinggegevens: Naam: Groep: Namen betrokkenen/functie: Startdatum handelingsplan: Einddatum handelingsplan: Voorbeeld handelingsplan Beginsituatie Beschrijf hier de kern van het probleem a.d.h.v. toets-
Nadere informatiePlanmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen. Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer
Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer Masterclass Waarom, waarvoor, hoe? Verdieping m.b.t. taalontwikkeling en werken met groepsplannen
Nadere informatieKatholieke Basisschool Op weg Dyslexieprotocol
Katholieke Basisschool Op weg Dyslexieprotocol Protocol dyslexie Basisschool Op Weg 1 Dyslexieprotocol Basisschool Op Weg Haarle: Doelen die de school nastreeft i.v.m. dyslexie: -Ons doel is om de leerlingen
Nadere informatieDyslexieprotocol. Wat is dyslexie? Het belang van vroegtijdige signalering
Dyslexieprotocol Wat is dyslexie? Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren van het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau.
Nadere informatieDyslexie protocol en stappenplan
Dyslexie protocol en stappenplan Wat is dyslexie? Dyslexie is een taalverwerkingsstoornis, waardoor leren lezen en spellen voor veel problemen zorgt. Kinderen met dyslexie hebben vooral veel moeite met
Nadere informatieKWALITEITSKAART. Taalleesonderwijs - Toetskalender technisch lezen/begrijpend lezen/woordenschat. 2. Toetskalender. Wat komt aan de orde:
KWALITEITSKAART PO Taalleesonderwijs - Toetskalender technisch lezen/begrijpend lezen/woordenschat Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs en opbrengstgericht werken zoals deze kwaliteitskaart
Nadere informatieDyslexieprotocol o.b.s. Kiezel en Kei
Dyslexieprotocol o.b.s. Kiezel en Kei Inhoud Inleiding 1 Definitie dyslexie 2 Uitgangspunt 2 Misvattingen en dwalingen 3 Aanmelding 3 Signalering en toetskalender 4 Het lees- en spellingsonderwijs 5 Zorgniveau
Nadere informatieCPS Onderwijsontwikkeling en advies. Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2. WAT en HOE in groep 1 en 2
Leesverbeterplan Enschede 2007-2010 Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2 PROJECTBUREAU KWALITEIT (PK!) Enschede, september 2010 Yvonne Leenders & Mariët Förrer 2 3 Leesverbeterplan
Nadere informatiePROTOCOL DYSLEXIE ANNIE M.G. SCHMIDTSCHOOL, DEN HAAG. 1.Inleiding
PROTOCOL DYSLEXIE ANNIE M.G. SCHMIDTSCHOOL, DEN HAAG 1.Inleiding In dit protocol wordt beschreven hoe op de Annie M.G. Schmidtschool wordt gewerkt aan het voorkomen, onderkennen en aanpakken van lees-
Nadere informatieIedereen kan leren lezen
Iedereen kan leren lezen Versie 2: december 2015 Inhoudsopgave Voorwoord blz 2 Voorbereidend lezen groep 1/2 blz 3 Effectief aanvankelijk lezen in groep 3 blz 5 Effectief leesonderwijs groep 4 blz 7 Effectief
Nadere informatieVOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Lekker Lezen
VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Lekker Lezen Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer
Nadere informatieKatholieke Basisschool Op weg Dyslexieprotocol
Katholieke Basisschool Op weg Dyslexieprotocol Protocol dyslexie Basisschool Op Weg 1 Dyslexieprotocol Basisschool Op Weg Haarle: Doelen die de school nastreeft i.v.m. dyslexie: -Ons doel is om de leerlingen
Nadere informatieDyslexieprotocol. IB t Kompas Westbroek
Dyslexieprotocol IB t Kompas Westbroek 14-9-2017 INHOUD 1. Inleiding... 2 2. Signalering en diagnose... 3 3. Diagnose bij lees en spellingsproblemen... 10 4. Werkwijze in de groepen... 11 5. Dyslexieverklaring...
Nadere informatieAanmelding Achterstand, scores, meetmomenten, doublure Geboden hulp, ondersteuningsniveaus, interventies lezen en spellen Comorbiditeit Verwachtingen
ONL Leerlingdossier Aanmelding Achterstand, scores, meetmomenten, doublure Geboden hulp, ondersteuningsniveaus, interventies lezen en spellen Comorbiditeit Verwachtingen naar ouders Aanmelden Wie? Ouders
Nadere informatieHet systematisch volgen van leerlingen
Het systematisch volgen van leerlingen uteurs: Rosemarie Irausquin en Susan van der Linden Het systematisch volgen van de leesontwikkeling van leerlingen is essentieel om tijdig problemen bij het leren
Nadere informatieProtocol dyslexie Openbare Basisschool De Bouwsteen Inhoud
Protocol dyslexie Openbare Basisschool De Bouwsteen Inhoud 1) Dyslexie in het kort Problemen bij het lezen Problemen bij het spellen Problemen bij het schrijven Mogelijke gevolgen van dyslexie 2) Voorbereidend
Nadere informatieTOETSKALENDER OBS DE PIONIER SCHOOLJAAR 2014-2015
TOETSKALENDER OBS DE PIONIER SCHOOLJAAR 2014-1 kalender - groep 1+2 onderdeel 26 jan. t/m 6 febr. 20 mei t/m 5 juni Cito 1 Rekenen voor Kleuters digitaal Muismodule M1/M2 E1/E2 Cito 2 Taal voor kleuters
Nadere informatieProtocol Leesproblemen en Dyslexie. RK Basisschool Het Molenven
RK Basisschool Het Molenven Versie 2 Opgesteld door: Karin van Reijsen en Nicole Wijkamp Besproken met team: oktober en december 2013, voorjaar 2014 Vastgesteld op: 11 juni 2014 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding
Nadere informatieGroep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4
Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4 September Oktober November * KIJK registratie * KIJK registratie signaleringslijst gr.2 (zie zorgmap) * Herfstsignalering signaleringslijst gr.3 (zie zorgmap) December Januari
Nadere informatieDyslexieprotocol. november 2014 /2015. KBS De Kwinkslag Vergouwlaan BA Slagharen
Dyslexieprotocol november 2014 /2015 KBS De Kwinkslag Vergouwlaan 5 7776 BA Slagharen 1 Doel van het protocol: Het doel is het signaleren en diagnosticeren van lees- en spellingsproblemen. Daarna is het
Nadere informatieDyslexieprotocol Oranje Nassauschool
Dyslexieprotocol Oranje Nassauschool Protocol bij ernstige leesproblemen en dyslexie 1. Inleiding Het protocol Ernstige leesproblemen en dyslexie is onderdeel van ons zorgbeleid op de Oranje Nassauschool.
Nadere informatieHandreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden (ernstige enkelvoudige) dyslexie
Handreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden (ernstige enkelvoudige) dyslexie Adelante audiologie & communicatie Vanaf 1 januari 2015 is de bekostiging en uitvoering van beleid met betrekking
Nadere informatieProtocol Dyslexie. Obs Valkenhorst Bremstraat 14 9404 GD Assen 0592-331393 directie@devalkenhorst.nl www.devallkenhorst.nl
Protocol Dyslexie Obs Valkenhorst Bremstraat 14 9404 GD Assen 0592-331393 directie@devalkenhorst.nl www.devallkenhorst.nl Dyslexie: Het woord dyslexie betekent, letterlijk vertaald uit het Grieks, niet
Nadere informatieZorg voor kinderen met specifieke instructie- of ondersteuningsbehoeften
Deel 4.1b lezen Zorg voor kinderen met specifieke instructie- of ondersteuningsbehoeften 1. Omschrijving van de zorg De kinderen behalen bij lezen herhaaldelijk niet het gewenste niveau of lijken een achterstand
Nadere informatieProtocol leesproblemen en dyslexie
De Vlinder 2008-2009 De Vlinder 2008-2009 Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen in de automatisering van de woordidentificatie (lezen) en / of schriftbeeldvorming (spellen)
Nadere informatieVOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Leeshuis
VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Leeshuis Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer
Nadere informatieAutomatisering van het lezen op woordniveau
Protocol Leesproblemen en Dyslexie toetskalender voor groep 5 expertisecentrum nederlands 5 algemene toelichting Momenteel werkt het Expertisecentrum Nederlands aan een herziening van de Protocollen Leesproblemen
Nadere informatieAutomatisering van het lezen op woordniveau
Protocol Leesproblemen en Dyslexie toetskalender voor groep 8 expertisecentrum nederlands 8 algemene toelichting Momenteel werkt het Expertisecentrum Nederlands aan een herziening van de Protocollen Leesproblemen
Nadere informatieAutomatisering van het lezen op woordniveau
Protocol Leesproblemen en Dyslexie toetskalender voor groep 7 expertisecentrum nederlands 7 algemene toelichting Momenteel werkt het Expertisecentrum Nederlands aan een herziening van de Protocollen Leesproblemen
Nadere informatieGroepsplan voor technisch lezen gebaseerd op handelingsgericht werken.
Groepsplan voor technisch lezen gebaseerd op handelingsgericht werken. Instructiegroep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: beheersingsniveau (boven vastgestelde doel) (op vastgestelde doel) (onder vastgestelde
Nadere informatiePROTOCOL DYSLEXIE De Golfbreker
PROTOCOL DYSLEXIE De Golfbreker Protocol Leesproblemen en Dyslexie Het Protocol Leesproblemen en Dyslexie is bedoeld om leerkrachten in het primair onderwijs een houvast te geven bij vroegtijdig onderkennen
Nadere informatieUw kind heeft moeite met lezen Wat kunt u van De Noordkaap verwachten?
Uw kind heeft moeite met lezen Wat kunt u van De Noordkaap verwachten? 1 Inhoud Voorwoord... 3 1 Leesproblemen... 4 2 Mogelijk dyslexie... 4 2.1. De dagelijkse lespraktijk.... 4 2.2: De stappen die genomen
Nadere informatieNationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Handboek Lezen: Effectief leesonderwijs in de doorgaande lijn
Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Handboek Lezen: Effectief leesonderwijs in de doorgaande lijn WWW.CPS.NL Contactgegevens Aafke Bouwman A.bouwman@cps.nl 0655824098 Doelen Deelnemers nemen
Nadere informatieDyslexieprotocol Bibit mei 2013
Inhoudsopgave 1. Uitgangspunt 2. Het lees- en spellingonderwijs 3. Signalering 4. Diagnose 5. Hoe gaan we om met dyslectische kinderen? De aanpak. 6. Tips voor ouders en kinderen Uitgangspunt Als we het
Nadere informatielezen Hulp aan risicolezers
veilig leren lezen Hulp aan risicolezers bij Auteur: Ed Koekebacker Na kern 11 heeft u de eindsignalering en waarschijnlijk ook het Citoafnamemoment E3 afgenomen. De resultaten daarvan maken u duidelijk
Nadere informatieLeesproblemen en dyslexie 3
Leesproblemen en dyslexie 3 Mariette Sibbing msibbing@hetabc.nl Nina Willemse ninawillemse@hetabc.nl Agenda 27-1-2016 Overgang onderbouw-middenbouw Continuüm van zorg signaleren van kinderen met leesproblemen
Nadere informatieStappenplan Dyslexietraject
Stappenplan Dyslexietraject Een leerling komt in aanmerking voor dyslexie-onderzoek wanneer: Criterium van de achterstand: er sprake is van een significante achterstand op het gebied van lezen en/of spelling
Nadere informatieWorkshop Verbeteren van hun leesonderwijs
Workshop Verbeteren van hun leesonderwijs SLO Conferentie doorlopende leerlijnen taal en rekenen, de referentieniveaus in de praktijk 10 november 2010 Programma Welkom Effectief leesonderwijs Keuze en
Nadere informatieProtocol leesproblemen en dyslexie
Stichting WSNS Samenwerkingsverband Rijnstreek maakt werk van verschillen Protocol leesproblemen voor het Primair Onderwijs SWV 3302 Midden Holland en Rijnstreek ANTONIUSSCHOOL Alphen aan den Rijn, januari
Nadere informatieHet schoolbeleid ten aanzien van doubleren
Het schoolbeleid ten aanzien van doubleren Inleiding Doubleren op de Wiekslag kan worden omschreven als: Een proces waarbij in de groepen 1 t/m 4 een situatie is ontstaan, waarbij de ontwikkeling van een
Nadere informatieNa blauw tabblad. Dyslexieprotocol groep 1 en 2 Blz. 4-6
INHOUDSOPGAVE PROTOCOL LEESPROBLEMEN EN DYSLEXIE. - Protocol Dyslexie op basisschool DE SCHARE. - Algemene informatie dyslexie. Na blauw tabblad. Dyslexieprotocol groep 1 en 2 Blz. 4-6 Na groen tabblad.
Nadere informatieSchooljaar 2013/2014 KBS DE ZONNEWENDE PROTOCOL DYSLEXIE. Caroline Wenum
Schooljaar 2013/2014 KBS DE ZONNEWENDE PROTOCOL DYSLEXIE Caroline Wenum Inhoudsopgave 1. Theorie... 2 1.1 Wat is dyslexie... 2 1.2 Stadia van geletterdheid... 2 1.3 risicofactoren... 3 1. 4 Aanpak mogelijke
Nadere informatiePLD de Spindel, bijlage 4
Checklist Onderkenning Dyslexie Edux Beoordeling van de ernst en hardnekkigheid van de lees- en/of spellingproblemen t.b.v. de continuïteit van de zorg in het primair en voortgezet onderwijs Naam leerling
Nadere informatieQuickscan taal- en leesonderwijs
Quickscan taal- en leesonderwijs Gegevens school Naam school Adres school Plaats Telefoon e-mail Datum invulling Ingevuld door Functie invuller directie IB-er RT-er taal/leescoördinator leerkracht gr:
Nadere informatieDyslexieprotocol Benedictusschool
Dyslexieprotocol Benedictusschool Protocol dyslexie Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Onderkenning van lees- en spellingproblemen 3. Diagnose bij lees- en spellingproblemen 4. Begeleiding van leerlingen met
Nadere informatiekwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede.
kwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede. Datamuur en groepsplan: en tijd. Groep Verkorte Groep Basis niveau A-B C D-E Doel Minimaal 3 AVIniveaus Minimaal 3 AVIniveaus
Nadere informatieTULE inhouden & activiteiten Nederlands - Technisch lezen. Kerndoel 4 - Technisch lezen. Toelichting en verantwoording
TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 4 - TECHNISCH LEZEN 82 TULE inhouden & activiteiten Nederlands - Technisch lezen Kerndoel 4 - Technisch lezen Bij kerndoel 4 - De leestechniek. Toelichting en verantwoording
Nadere informatieLees- /spellinghulpvragen Dyslexieprotocol
Lees- /spellinghulpvragen Dyslexieprotocol Herzien maart 2017 Protocol lees-/ spellingshulpvragen/ dyslexie Inhoudsopgave 1. Onderkenning van lees- en/of spellingproblemen 2. Diagnose bij lees- en/of spellingproblemen
Nadere informatieLeerlingdossier ONL Dyslexie
Leerlingdossier ONL Dyslexie Richtlijnen bij het invullen Met dit begeleidend schrijven willen wij het invullen van het leerlingdossier voor onderzoek en behandeling van ernstige, enkelvoudige dyslexie
Nadere informatieDoublure protocol Groep 1 t/m 8
Doublure protocol Groep 1 t/m 8 Protocol Om tot een verantwoorde beslissing te komen ten aanzien van al of niet bevorderen volgen wij voor deze procedure onderstaand stappenplan: o De groepsleerkracht
Nadere informatieBeleidsplan. Leesproblemen en Dyslexie. Obs De Klim, Utrecht. Loes Brons, juni 2015. Eindredactie Dieuwke van Kraaij
Beleidsplan Leesproblemen en Dyslexie Obs De Klim, Utrecht Loes Brons, juni 2015 Eindredactie Dieuwke van Kraaij 1 Inhoudsopgave Inleiding Hoofdstuk 1: Goed lees- en spellingonderwijs 1.1 Het continuüm
Nadere informatieProtocol leesproblemen en dyslexie, groep 1 en 2
Protocol leesproblemen en dyslexie, groep 1 en 2 Een vertaling Ivonne Vossen Steffi Nowacki Wie zijn wij? Ivonne Vossen Steffi Nowacki Wie zijn jullie? Wat gaan we in deze workshopronde doen? Sprookje
Nadere informatieDeel II Aanmeldingsformulier dyslexiezorg (in te vullen door school)
033-2983197 info@praktijkdeziel.nl www.praktijkdeziel.nl Deel II Aanmeldingsformulier dyslexiezorg (in te vullen door school) 1.0 Algemeen deel Gegevens school Adres: PC/Woonplaats: Telefoon: E-mail adres:
Nadere informatieAanvankelijk en voortgezet technisch lezen. Werkconferentie 24 september 2014 Ebelien Nieman. info@niemantaal.nl www.niemantaal.nl
Aanvankelijk en voortgezet technisch lezen Werkconferentie 24 september 2014 Ebelien Nieman info@niemantaal.nl www.niemantaal.nl Doel Aan de slag met je eigen leespraktijk didactiek informatie leerlijnen
Nadere informatieDoorstroomgegevens groep 1 tot en met 8 Inhoud
Doorstroomgegevens groep 1 tot en met 8 Inhoud Doorstroomgegevens groep 1 tot en met 8... 1 Onze visie betreffende doorstroming van leerlingen.... 2 Beleid doorstroming van groep 1 naar groep 2.... 2 Beleid
Nadere informatieVOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Estafette
VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Estafette Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer
Nadere informatieVrije Basisschool de Regenboog. Protocol Dyslexie. Opgesteld door C.Coolen, specialist Taal. Ingangsdatum 25 augustus 2014
Vrije Basisschool de Regenboog Protocol Dyslexie Opgesteld door C.Coolen, specialist Taal Ingangsdatum 25 augustus 2014 Pagina 1 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 1 Visie op (leren) lezen... 5 2 Dyslexie...
Nadere informatie