2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

Transcriptie

1 > Retouradres Postbus LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 T F Onze referentie Datum 17 november 2014 Betreft Sociaal akkoord: voortgang sectorplannen Met deze brief en de aangehechte bijlagen informeer ik uw Kamer over de voortgang van de in het Sociaal Akkoord gemaakte afspraken over versterking van de arbeidsmarkt met behulp van sectorplannen. Ik ga daarbij in op: De stand van economie en arbeidsmarkt De stand van zaken na twee aanvraagrondes sectorplannen Peiling over de uitvoering van de eerste 32 goedgekeurde plannen De voorwaarden voor de derde aanvraagronde sectorplannen en de introductie van het nieuwe instrument brug-ww. Verantwoording, evaluatie en monitoring van sectorplannen, mede naar aanleiding van de motie Heerma c.s. Sociaal akkoord In het Sociaal Akkoord van 11 april 2013 hebben kabinet en sociale partners afspraken gemaakt die de Nederlandse arbeidsmarkt bestand moeten maken voor de uitdagingen van de toekomst. Onderdeel van die afspraken betreft de cofinanciering van sectorplannen, waarvoor 600 miljoen beschikbaar is in 2014 en Sociale partners leggen minimaal hetzelfde bedrag bij, waardoor de investering in de arbeidsmarkt in totaal meer dan 1,2 miljard bedraagt. De sectorplannen zijn belangrijk bij het aanpakken van de effecten van de recessie en het verbeteren van de werking van de arbeidsmarkt op lange termijn. Door de sectorplannen kunnen mensen hun baan behouden of weer werk vinden in dezelfde of in een andere sector. Daarmee wordt (langdurige) werkloosheid voorkomen. Elke sector heeft zijn eigen uitdagingen op de arbeidsmarkt. Bijvoorbeeld een tekort aan vakmensen of onvoldoende leerwerkplekken voor jongeren. Sociale partners hebben de handschoen opgepakt om te kijken wat er nodig is per sector en daar zelf in te investeren. Op korte termijn is het doel om onmisbare vakkrachten te behouden voor de sector, door mensen die hun baan dreigen te verliezen naar een andere baan te begeleiden en jongeren via een leerwerkplek kansen te geven op de arbeidsmarkt. Op langere termijn is het doel om de werking van de arbeidsmarkt te verbeteren en bedrijven daarmee sterker uit de crisis te laten komen. Sociale partners zorgen voor een betere match tussen vraag en aanbod, waardoor mensen aan het werk kunnen gaan bij een andere werkgever in dezelfde of een andere sector en niet Pagina 1 van 10

2 thuis komen te zitten. Ook zorgen sociale partners ervoor dat mensen minder vaak uitvallen door ziekte en beter inzetbaar zijn doordat zij voldoende geschoold blijven, waardoor werknemers tot de pensioengerechtigde leeftijd productief kunnen blijven. Bovendien wordt de aansluiting tussen beroepsonderwijs en bedrijfsleven beter. Stand economie en arbeidsmarkt Het dieptepunt van de crisis lijkt achter ons te liggen. Hoewel met onzekerheid omgeven, voorspelt het CPB een beperkte economische groei voor dit en volgend jaar. Ook de arbeidsmarkt laat licht herstel zien. Het aantal werklozen is volgens het CBS in september voor de vijfde maand op rij gedaald. Hoewel de daling lijkt ingezet, ligt de werkloosheid nog steeds op een onaanvaardbaar hoog niveau van 8%. Maatregelen om mensen aan het werk te helpen en te houden blijven nog steeds noodzakelijk. Datum 17 november 2014 Onze referentie Het herstel dat in de tweede helft van 2013 is ingezet, zet dit jaar door. Voor 2014 verwacht het Centraal Planbureau een economische groei van 0,75 procent. Herstel op de arbeidsmarkt volgt altijd met enige vertraging op veranderingen in de conjunctuur en daarom zal de gemiddelde werkloosheid dit jaar licht hoger uitvallen dan in In 2015 daalt volgens het CPB de werkloosheid verder. De Nederlandse arbeidsmarkt staat er in internationaal perspectief relatief goed voor. De netto arbeidsparticipatie gemeten in personen ligt, na Zweden, met 73,6 procent (15-64 jaar, internationale definitie) op het hoogste niveau van de EU. Door het grote aantal deeltijdwerkers ligt de netto arbeidsparticipatie gemeten in voltijdequivalenten in Nederland wel onder het EU-gemiddelde. De werkloosheid is in Nederland lager dan in de meeste andere landen van de EU, en dat geldt ook voor de werkloosheid onder jongeren. Hoewel de vooruitzichten voorzichtig positief zijn en de daling lijkt ingezet, ligt de werkloosheid nog steeds op een onaanvaardbaar hoog niveau van 8%. Maatregelen om mensen aan het werk te helpen en te houden blijven nog steeds noodzakelijk. Werkloosheid is voor de mensen die het treft zeer ingrijpend. Het hebben van een baan is voor mensen meer dan het hebben van inkomen. Een baan biedt mensen immers een sociaal netwerk, mogelijkheden tot zelfontplooiing en zelfvertrouwen. Stand van zaken sectorplannen na twee aanvraagrondes Het Actieteam van de Stichting van de Arbeid stimuleert het opstellen van sectorplannen, onder andere door voorlichtingsbijeenkomsten en het geven van adviezen aan potentiële aanvragers. Tevens informeert het Actieteam Crisisbestrijding spelers op de arbeidsmarkt over de toegekende plannen en de lopende initiatieven, opdat de diverse partijen met elkaar in contact kunnen komen. Daarnaast ondersteunt het Actieteam Crisisbestrijding de uitvoering van de sectorplannen, door periodiek de uitvoerders van de plannen bij elkaar te brengen waardoor best practices uitgewisseld kunnen worden en door waar mogelijk belemmeringen weg te nemen. Meer informatie over het Actieteam is te vinden op Het UWV levert belangrijke arbeidsmarktinformatie ten behoeve van de plannen. De uitdagingen waar sociale partners mee te maken hebben verschillen per sector of regio. Sectoren of regio s moeten op basis van een analyse van hun arbeidsmarkt vaststellen wat de belangrijkste knelpunten zijn. Daarop zijn de maatregelen gericht die zij in hun sectorplan opnemen. Veel sectoren maken Pagina 2 van 10

3 gebruik van de sectorbeschrijvingen die het UWV publiceert. Deze sectorbeschrijvingen, een initiatief van sociale partners, VNG/gemeenten, UWV en het Samenwerkingsverband Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB), bieden een actueel beeld van de tekorten en overschotten op de arbeidsmarkt per sector. Inmiddels zijn er twee aanvraagtijdvakken geweest waarin sociale partners plannen hebben kunnen indienen die bijdragen aan het oplossen van de knelpunten op de sectorale of regionale arbeidsmarkt. Datum 17 november 2014 Onze referentie In totaal zijn er 102 plannen ingediend, waarvan 61 plannen nu zijn goedgekeurd 1 voor 335 miljoen aan cofinanciering. De bijlage geeft een overzicht van alle goedgekeurde plannen van het eerste en tweede aanvraagtijdvak. Meer informatie over alle goedgekeurde plannen is terug te vinden op de website Grafiek 1 geeft een beeld van het beoogde bereik van de maatregelen die sociale partners hebben voorgedragen voor cofinanciering in termen van deelnemers en het budgettaire beslag. In totaal zullen ruim 300 duizend 2 mensen betrokken worden bij de maatregelen in de toegekende sectorplannen 3. De meeste deelnemers (150 duizend) volgen bij- of omscholing om vakspecifieke beroepsvaardigheden op te doen, bijvoorbeeld als onderdeel van een traject naar werk of om werkloosheid in de toekomst te voorkomen. 1 Stand per 7 november Nog 19 plannen zijn in behandeling. Er zijn 5 plannen afgewezen en 17 sectorplannen zijn door de aanvragers ingetrokken en soms opnieuw ingediend. 2 Op basis van 61 goedgekeurde plannen. In de brief van 30 mei j.l. (Kamerstukken , nr. 69) was de stand mensen, op basis van 24 goedgekeurde plannen. 3 Dit betreft het aantal deelnemers, niet het aantal unieke personen. Pagina 3 van 10

4 Ook wordt door sociale partners fors ingezet op het begeleiden van mensen die met werkloosheid worden bedreigd of inmiddels werkloos zijn, naar een andere baan binnen of buiten de sector. Sociale partners beogen met deze maatregelen meer dan 40 duizend mensen naar een andere baan te begeleiden. De maatregelen ter bevordering van de instroom hebben voornamelijk betrekking op het scheppen van extra leerwerkplekken. Er worden de komende twee jaar ongeveer 20 duizend extra leerwerkplekken (bbl) gecreëerd met behulp van cofinanciering van sectorplannen. Datum 17 november 2014 Onze referentie Gemeten naar het budgettaire beslag, worden de meeste middelen in de plannen ingezet voor bij- of omscholing en het vergroten van de instroom in werk. Het vergroten van de instroom betreft meestal extra leerwerkplekken voor jongeren. In de grafiek is te zien dat deze kosten relatief hoog zijn vergeleken met het aantal deelnemers. Het gaat hierbij meestal om loonkostensubsidies. In het begrotingsakkoord 2014 is afgesproken dat een derde van het budget voor de sectorplannen wordt ingezet voor de bestrijding van jeugdwerkloosheid. In het totaal wordt in de sectorplannen naar schatting voor 42% aan de bestrijding van jeugdwerkloosheid aangewend 4. Voor een integraal overzicht van beoogde deelnemers per maatregel verwijs ik u naar de Quick scan in bijlage 2. Peiling uitvoering eerste 32 van de 61 goedgekeurde plannen In de Regeling cofinanciering is bepaald dat er binnen zes maanden na de startdatum van elk plan maatregelen in uitvoering moeten zijn. Om de stand van zaken te peilen is in oktober een eerste kwantitatieve en kwalitatieve peiling uitgevoerd onder de plannen die voor 1 augustus waren goedgekeurd. Van die plannen mag immers verwacht worden dat maatregelen al of bijna in uitvoering zijn. Het betreft 32 plannen die voor 1 augustus toegekend en gestart zijn. Na de toekenning van de cofinanciering starten partijen met de uitvoering van de plannen. Dat betekent dat er een infrastructuur moet worden opgezet, er moet worden gezorgd voor aanbesteding van uitvoerders en voor de inrichting van de administratie ten behoeve van de verantwoording. Dergelijke voorbereidingen zijn nodig, maar moeten uiteraard niet te lang duren. In de Regeling cofinanciering is dan ook bepaald dat er binnen zes maanden na de startdatum van elk plan maatregelen in uitvoering moeten zijn. In de afgelopen weken is contact opgenomen met alle 32 hoofdaanvragers waarvan het plan voor 1 augustus 2014 is toegekend en gestart. De meeste van deze plannen zijn in het tweede kwartaal beschikt en zij lopen dus enige tijd. Aan deze partijen is gevraagd of de maatregelen gestart zijn, wat de realisatie is en of de realisatie volgens verwachting verloopt. 5 Uit navraag bij sectoren blijkt dat de maatregelen in deze 32 toegekende plannen in verschillende stadia van uitvoering verkeren. Ongeveer de helft van de 4 Dit is een indicatief percentage omdat maatregelen gericht op het vergroten van de instroom (zoals het vergroten van het aantal bbl plekken), ook open kunnen staan voor oudere werknemers en werklozen die via zij-instroom in de sector terechtkomen en gebruik maken van de mogelijkheid om bij te scholen. Andersom staan andere maatregelen zoals het in dienst nemen van kwetsbare groepen ook open voor jongeren. 5 In totaal is met 32 partijen gesproken in de periode van 27 oktober tot en met 12 november. Pagina 4 van 10

5 maatregelen loopt. De andere helft bevindt zich in de opstartfase of implementatiefase, in lijn met de voorbereidingstijd. Vooral maatregelen die nieuw zijn voor sociale partners en de O&O fondsen, zoals het opzetten van een mobiliteitscentrum, kennen een langere opstarttijd volgens de sectoren. In totaal zijn in deze 32 plannen 231 maatregelen opgenomen met een beoogd bereik van deelnemers gedurende de volledige looptijd van het sectorplan 6. Op het peilmoment, waarop voor de meeste plannen (85%) geldt dat ze op of binnen deze 6 maandperiode zitten, zijn er bijna 35 duizend geregistreerde deelnemers geteld. Het feitelijke aantal deelnemers ligt overigens hoger omdat hoofdaanvragers aangeven dat de registratie in een aantal gevallen achterloopt 7, vooral bij projecten met externe uitvoerders. Datum 17 november 2014 Onze referentie Grafiek 2 geeft een beeld van het aantal geregistreerde deelnemers per maatregel in de 32 plannen. Ondanks dat veel sectoren nog volop bezig zijn met het opzetten van de infrastructuur, zijn er ruim 34 duizend geregistreerde deelnemers. Een belangrijke maatregel van sectoren bij het bestrijden van jeugdwerkloosheid, is het vergroten van het aantal leerwerkplekken. De inspanningen van sociale partners in de bevraagde sectoren heeft er toe geleid dat er nu meer dan 6500 van de leerwerkplekken gerealiseerd zijn. Veel sectorplannen bevatten maatregelen gericht op bij- of omscholing van de huidige werknemers of van voormalig werknemers. Bijscholing is nodig om de werknemers te laten beschikken over de kennis- en vaardigheden die in de komende jaren van hen wordt verlangd, waardoor wordt voorkomen dat mensen (onnodig) moeten worden ontslagen. Omscholing is een belangrijk instrument om mensen op weg te helpen naar een andere functie in dezelfde sector of in een andere sector. In totaal volgen bijna 14 duizend mensen een opleiding met behulp van de sectorplannen. 6 De overige 29 toegekende plannen zijn niet voor 1 augustus 2014 toegekend en gestart en dus niet meegenomen in de peiling. Deze plannen hebben een beoogd bereik van ongeveer deelnemers. 7 Zo hadden de regionale zorgplannen nog geen formele realisatiegegevens beschikbaar, terwijl de belangstelling onder de instellingen voor scholing van hun medewerkers groot is. Pagina 5 van 10

6 Er is eveneens veel aandacht voor maatregelen gericht op verbetering van de gezondheid van werknemers zodat men langer en gezonder door kan werken tot de pensioengerechtigde leeftijd. In totaal doen bijna 10 duizend mensen mee aan deze gezondheidsbevorderende maatregelen. Van de 231 de maatregelen in de 32 plannen is 86% gestart en zijn gegevens bekend. Van de maatregelen die lopen, gaat 80% naar of boven verwachting. Vooral bevorderen van leerwerkplekken loopt boven verwachting. Ook arbeidsbemiddeling loopt in de meeste gevallen naar of boven verwachting. In sommige gevallen blijft dit achter bij de verwachting omdat het aantal faillissementen en ontslagen lager blijkt dan men bij het opstellen van het plan had verwacht. Het realiseren van EVC-trajecten blijft achter bij de verwachting. Datum 17 november 2014 Onze referentie Derde tranche sectorplannen en introductie instrument brug-ww Met de eerste twee tranches sectorplannen is voor een groot aantal sectoren, bedrijven en deelnemers een zeer breed palet aan arbeidsmarktmaatregelen mogelijk gemaakt, zoals bijscholing, het vergroten van het aantal leerwerkplekken en maatregelen gericht op het verbeteren van de gezondheid. Het ging bij de maatregelen gericht op mobiliteit vooral om transities binnen een beroep en/of sector. In mindere mate worden mensen begeleid en omgeschoold naar een ander beroep. Ten behoeve van de derde tranche heeft het kabinet na consultatie van de sociale partners besloten tot een sterke focus op een van de belangrijkste uitdagingen van de Nederlandse arbeidsmarkt: het vergemakkelijken van transities van werk naar werk en van werkloosheid naar werk. Onderstaand wordt ingegaan op de reden voor het aanbrengen van deze focus en op de specifieke voorwaarden ten aanzien van het nieuw te introduceren instrument brug-ww. Transities op de arbeidsmarkt vinden momenteel vooral plaats binnen een beroep en/of sector. In mindere mate zien we mobiliteit naar een ander beroep of een andere sector. Een aantal beroepen heeft al te maken met schaarste en in veel meer beroepen zal de komende jaren een grote vraag naar nieuw personeel ontstaan, onder andere als gevolg van vergrijzing. Voorbeeld hiervan zijn beroepen in de techniek. De instroom vanuit het onderwijs kan niet altijd in deze vraag voorzien. Tegelijkertijd zien we beroepen en/of sectoren waar de komende jaren de werkgelegenheid zal krimpen. Juist in deze tijd van voorzichtig herstel van de economie en de arbeidsmarkt is het belangrijk om te ervoor zorgen dat de arbeidsmarkt beter gaat functioneren en om kansen om mensen aan het werk te helpen niet onbenut blijven. Het kabinet en de sociale partners hebben in de afgelopen periode afspraken gemaakt om transities op de arbeidsmarkt structureel te bevorderen, onder andere met de Wet werk en zekerheid (Wwz). Met de brug-ww in combinatie met de derde tranche sectorplannen is het mogelijk om een verdere impuls te geven aan het door sociale partners, sectoren en bedrijven in gang zetten van transities op de arbeidsmarkt. Met de Wet werk en zekerheid zijn de benodigde wijzigingen doorgevoerd om structureel de transities op de arbeidsmarkt te bevorderen. Daarnaast is het wenselijk hieraan met tijdelijke maatregelen bij te dragen. Dit kan met name door de sectorplannen van het derde aanvraagtijdvak te richten op het bieden van scholing aan werknemers in combinatie met inzet van de WW die als brug kan fungeren tussen huidig en toekomstig werk of tussen werkloosheid en werk. Pagina 6 van 10

7 De brug-ww verruimt de mogelijkheid om noodzakelijke scholing te volgen met behoud van een uitkering op grond van de WW. Hierdoor vermindert de brug-ww de werkgeverskosten voor de niet-productieve scholingsuren van de nieuwe werknemer. Er moet sprake zijn van substantiële omscholing of, wanneer het gaat om een WW-gerechtigde, om noodzakelijke bijscholing, om weer aan de slag te kunnen in zijn eigen beroep. Er geldt gedurende de duur van de scholing geen sollicitatieplicht. Als voorwaarde geldt dat de persoon die omgeschoold is om de vacature te vervullen, in ieder geval één jaar in dienst blijft bij de nieuwe werkgever. Sociale partners kunnen gezamenlijk afwijkende afspraken maken indien maatwerk noodzakelijk blijkt te zijn. Voor het overige zijn de reguliere voorwaarden van de WW van toepassing. Datum 17 november 2014 Onze referentie De praktische uitvoering wordt zo vormgegeven dat niet het UWV in het kader van de WW de noodzaak van de scholing toetst, maar dat dit volgt uit de arbeidsmarktanalyse in het sectorplan. Het UWV heeft een uitvoeringstoets uitgebracht op de voorgenomen regelingen voor het derde aanvraagtijdvak en de brug-ww. Het UWV acht de regeling uitvoerbaar per 1 maart. Vanaf dat moment kunnen individuele aanvragen voor een brug-ww uitkering die voortkomen uit de uitvoering van een sectorplan worden afgehandeld. Sectorplannen met brug-ww kunnen vanaf 15 januari worden ingediend. Het is van belang dat de aanvragen tot cofinanciering van maatregelen kunnen rekenen op een breed draagvlak. De betrokkenheid van alle relevante partijen, zoals werkgevers en vakbonden, is van belang voor het succes en de structurele borging van de resultaten. Hierdoor worden niet alleen op korte termijn mensen naar een baan begeleid, maar moet de Nederlandse arbeidsmarkt ook op de lange termijn beter gaan functioneren. De aanvraag en de uitvoering van het plan worden daarom gemaakt, net als in het eerste en tweede aanvraagtijdvak, door een samenwerkingsverband waar in ieder geval sociale partners aan deelnemen. Bewegingen op de arbeidsmarkt hebben vaak een regionaal karakter. Het ligt dan ook voor de hand dat naast sociale partners gemeenten en provincies een belangrijke rol kunnen vervullen in het samenwerkingverband in het kader van een regionaal sectorplan. Gemeenten en provincies kunnen immers in publiek private samenwerking een belangrijke partij zijn bij het laten aansluiten van vraag en aanbod op de regionale arbeidsmarkt. Daarom kunnen zij bij de sectorplannen van het derde tijdvak uit eigen middelen een financiële bijdrage leveren om transities op de arbeidmarkt te bevorderen. Deze bijdrage zal beperkt worden tot maximaal de helft van de eigen financiering van de maatregelen door het samenwerkingsverband. De andere helft van de eigen bijdrage dient te worden ingebracht door de sociale partners. Het kabinet stelt voor aanvragen in het kader van de derde tranche sectorplannen een bedrag van 150 miljoen euro beschikbaar. De effecten op de WW-uitgaven worden gefinancierd uit de reguliere WW-fondsen. Publicatie van de regeling is gepland voor begin december. Vanaf 15 januari tot en met 29 mei 2015 kunnen aanvragen worden ingediend. Pagina 7 van 10

8 Belangrijkste voorwaarden cofinanciering sectorplannen 3 e tijdvak Een aanvraag tot cofinanciering wordt ingediend door een samenwerkingsverband waar in ieder geval een werknemers- en een werkgeversorganisatie deel van uit maakt. De cofinanciering door het ministerie van SZW in het kader van de Regeling bedraagt maximaal 50 procent van de kosten. Sociale partners moeten zelf een substantieel bedrag bijdragen. Dit zorgt voor een effectieve en efficiënte inzet van middelen. Gemeenten of provincies kunnen uit eigen middelen bijdragen aan deze eigen financiering van het samenwerkingsverband tot maximaal de helft van de eigen financiering. Een aanvraag tot cofinanciering zal een arbeidsmarktanalyse moeten bevatten waaruit blijkt in welke beroepen (in sectoren en regio s) vacatures zijn waarnaar met ontslagbedreigde werknemers en werkzoekende kunnen worden begeleid. De maatregelen en prestaties waarvoor cofinanciering wordt aangevraagd, vloeien logischerwijs voort uit de arbeidsmarktanalyse. De regeling cofinanciering sectorplannen kent een viertal maatregelen waarvoor cofinanciering kan worden aangevraagd, te weten maatregelen gericht op A. van werk naar een ander beroep; B. van werk naar hetzelfde beroep; C. van WW naar een ander of hetzelfde beroep en; D. overig naar een ander of hetzelfde beroep. In bovenstaande gevallen gaat om van werk of WW naar een ander of hetzelfde beroep bij een nieuwe werkgever. Kosten die voor cofinanciering in aanmerking kunnen komen zijn onder andere de kosten voor arbeidsbemiddeling, het opzetten van een infrastructuur voor van werk naar werk, het in kaart brengen van de competenties van de werknemer en bij- en omscholing. De kosten van de maatregelen moeten in een redelijke verhouding staan tot de daarvan te verwachten resultaten. Het plan dient aan te geven hoe uitvoering van het plan binnen of tussen sectoren of binnen een regio wordt vormgegeven. In beginsel kent een sectorplan een duur van maximaal 2 jaar. Het gevraagde budget voor de cofinanciering moet in verhouding staan tot de grootte van de sector of regio (aantal werknemers) en de omvang van de problematiek. Aanvullend op de cofinanciering van het sectorplan is inzet van de brug-ww mogelijk. Datum 17 november 2014 Onze referentie Pagina 8 van 10

9 Verantwoording, monitoring en evaluatie sectorplannen Ik blijf u twee keer per jaar, in voor -en najaar, informeren over de voortgang. U wordt daarbij geïnformeerd over de kwantitatieve doelen van de toegekende plannen (inhoud), over de gerealiseerde prestaties en de daarmee behaalde resultaten (voortgang) en over het proces. Sectorplannen duren over het algemeen maximaal twee jaar en de uitvoerders rapporteren één keer tussentijds en één keer aan het eind over de gerealiseerde aantallen en daarmee bereikte resultaten. De subsidie wordt afgerekend op basis van de gerealiseerde prestaties. Onderzoekscombinatie SEO/ECBO heeft de opdracht gekregen om gebruik te maken van deze verantwoordingsinformatie en aanvullend twee maal per jaar periodieke quick scans bij de uitvoerders te doen. Datum 17 november 2014 Onze referentie Het rapport van de eerste quick scan treft u in de bijlage. Deze eerste quick scan inventariseert de inhoud van de sectorplannen en de voorgenomen maatregelen. In de latere quick scans komt ook de voortgang die in de sectorplannen wordt geboekt aan bod. Onderzoekscombinatie SEO/ECBO zal ook de evaluatie uitvoeren. In de regeling is voorzien dat de regeling in 2016 wordt geëvalueerd. In de evaluatie staan vier vragen centraal: hoe zijn de gesubsidieerde sectorplannen uitgevoerd; op welke wijze hebben de sectorplannen bijgedragen aan het overbruggen van de crisis en het verbeteren van de werking van de arbeidsmarkt; wat was het effect van de tijdelijke cofinanciering op de betrokkenheid en inspanningen van de sociale partners voor een betere werking van de arbeidsmarkt; wat is de invloed van de vorm van de subsidie geweest op het bereiken van de doelen? Omdat in 2016 niet alle sectorplannen volledig afgerond zullen zijn en alle resultaten dus niet meegenomen kunnen zijn, ontvangt uw Kamer in 2016 een voorlopig evaluatierapport en in 2018 een definitief evaluatierapport. Bij motie Heerma c.s. (Kamerstuk XV nr. 6) heeft uw Kamer verzocht om bij voortgangsbrieven, jaarverslagen en eindevaluatie meer en voldoende informatie te verschaffen over kwantitatieve doelen, aangevuld met gegevens over de behaalde resultaten, om een goed oordeel te kunnen vormen over de doeltreffendheid en doelmatigheid van het beleid. De genoemde monitoring en evaluaties zullen hierin voorzien. Tot slot Het is goed om te zien dat sociale partners de handschoen hebben opgepakt om aandachtpunten op de arbeidsmarkt aan te pakken met maatregelen. De goedgekeurde plannen beogen tijdens de looptijd van de sectorplannen meer dan 300 duizend mensen te helpen om hun positie op de arbeidsmarkt te bestendigen of te verbeteren. Hierdoor kunnen vakkrachten worden behouden, mensen die met ontslag bedreigd worden een andere baan vinden en jongeren een leerwerkplek vinden die hen perspectief geeft op de arbeidsmarkt. De uitvoering van de plannen is duidelijk op gang, inmiddels nemen bijna 35 duizend mensen deel aan de activiteiten in de sectorplannen, waarvan meer dan 6,5 duizend jongeren met een leerwerkplek die er anders naar verwachting niet zou zijn geweest. De uitvoering van de plannen blijft een punt om continue te monitoren en waar nodig bij te stellen (de regeling staat bijstelling van plannen tijdens de uitvoering toe). Daarom zal het Actieteam Crisisbestrijding in samenwerking met mijn ministerie ondersteuning blijven bieden, onder andere door bijeenkomsten te organiseren om de implementatie en uitvoering te versterken. Pagina 9 van 10

10 Begin 2015 zal het derde aanvraagtijdvak gericht op van werk naar werk en van uitkering naar werk worden geopend. Ik roep sectoren en regio s op om de mogelijkheden die de arbeidsmarkt gaat bieden te benutten en vacatures in kansrijke beroepen te vervullen. Ik zal uw Kamer komend voorjaar wederom over de voortgang informeren. Datum 17 november 2014 Onze referentie De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, L.F. Asscher Pagina 10 van 10

11 Bijlage 1: Overzicht toegekende aanvragen sectorplannen Sector Datum beschikking 2014 Toegekende co-financiering (in euro s) 1 Bouw & Infrastructuur 29 januari Procesindustrie 24 februari Welzijn & Jeugdzorg & Kinderopvang 7 maart Schilders & Onderhoud en Afbouw 14 maart Beroepsgoederenvervoer Transport 14 maart Primair Onderwijs 4 april ICT 4 april Hoveniers 11 april Stedendriehoek (regio) 16 april Metaalbewerking 18 april Carrosserie 2 mei Meubelindustrie 2 mei Drechtsteden Maritiem (regio) 9 mei Twente logistiek (regio) 9 mei Installatie 13 mei Dakdekkers 16 mei Mode en Textiel 16 mei Thuiszorg, verpleging, verzorging (VVT) 16 mei Zorg Achterhoek (regio) 16 mei Zorg Haaglanden (regio) 16 mei Zorg Brabant (regio) 23 mei Zorg Twente (regio) 23 mei Mobiliteitsbranche/Motorvoertuigenbranche 23 mei

12 Sector Datum beschikking Zorg Utrecht-Midden (regio) 23 mei Luchtvaart 20 juni Specialistisch vakmanschap 1 juli Zorg Zeeland (regio) 4 juli Zorg IJssel-Vecht (regio) 4 juli Zorg Stedendriehoek Noordwest Veluwe 11 juli Grafimedia 11 juli Zorg Rotterdam Rijnmond (regio) 14 juli Zorg Noord Nederland (regio) 16 juli Zorg Noord Holland Noord 18 juli Zorg Limburg (regio) 18 juli Zorg Zuid-Holland Zuid (regio) 18 juli Zorg Groot Amsterdam (regio) 25 juli Zorg Midden- en Zuid-West Gelderland 28 juli (regio) 38 Zorg Rijnstreek (regio) 1 augustus Kantoorbranche 4 augustus Cultuur 11 augustus Zorg Flevoland (regio) 14 augustus Publieke Omroep 21 augustus Schoonmaak 25 augustus Zorg Kennemerland AM (regio) 9 september Uitgeverij 11 september Contactcentre branche 16 september Pilots reductie Ziekteverzuim (Detailhandel, 23 september 474 Transport, Agrarisch) 48 Beveiligingsbranche 25 september Huisartsenzorg 6 oktober 531 Toegekende cofinanciering (in euro s) 2

13 50 Agrarisch en Groen 6 oktober Metalektro 8 oktober Stedendriehoek (regio) 10 oktober Helmond-de Peel (regio) 15 oktober Hellende daken 20 oktober Rubber en Kunststof 27 oktober Timmerindustrie 28 oktober Kartonnage en Verpakkingen 29 oktober Recreatie (landelijk) 31 oktober Energieproductie 6 november Primair Onderwijs 2 7 november Voortgezet Onderwijs 7 november Totaal

14 Quickscan 1 Evaluatie Sectorplannen datum 17 november 2014 aan van Ministerie van SZW Arjan Heyma (SEO), Siemen van der Werff (SEO), Joris Brekelmans (ecbo), Hester Smulders (ecbo) 1

15 QUICKSCAN Inleiding SEO Economisch Onderzoek en ecbo voeren de monitoring en evaluatie van de Regeling Cofinanciering Sectorplannen uit. Als deel van deze evaluatie wordt de komende twee jaar elk half jaar een quickscan gepubliceerd. De vier quickscans geven een overzicht van de stand van zaken. Deze eerste quickscan inventariseert de inhoud van de sectorplannen en de voorgenomen maatregelen. In de latere quickscans komt ook de voortgang die in de sectorplannen wordt geboekt aan bod. Drie tranches De sectorplannen zijn in twee tranches toegekend. In de eerste tranche, waarvoor tussen oktober en december 2013 kon worden ingediend, zijn 25 van de 37 ingediende sectorplannen toegekend. De tweede tranche liep van april tot mei Hiervoor zijn 65 plannen ingediend, waarvan er tot tot het moment van schrijven 36 zijn toegekend. Deze toekenning van deze tranche loopt op het moment van schrijven nog, dat kan betekenen dat er nog plannen uit de tweede tranche zullen worden goedgekeurd. Begin 2015 zal nog een derde en laatste tranche volgen. Deze is specifiek gericht op cofinanciering van sectorplannen die zich richten op het stimuleren van de overgang van werk naar werk en van werkloosheid naar werk. Overzicht plannen In de eerste twee tranches zijn tot het moment van schrijven 61 sectorplannen toegekend waar aan in totaal personen zouden moeten gaan deelnemen. In totaal is 326 miljoen aan cofinanciering toegekend, daarnaast is er een eigen financiering vanuit de sectoren van 619 miljoen. In Bijlage A is een overzicht opgenomen van de sectorplannen met daarin het aantal deelnemers en de omvang van de financiering vanuit de sector en cofinanciering door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Arbeidsmarktanalyses Voor ieder sectorplan is een arbeidsmarktanalyse opgesteld. In deze analyse worden de recente en verwachte ontwikkelingen en de daaruit volgende knelpunten die van belang zijn voor de arbeidsmarkt in de sector benoemd. Figuur 1 geeft een overzicht van de mate waarin verschillende ontwikkelingen in deze analyses worden benoemd. 2 SEO ECONOMISCH ONDERZOEK / ECBO

16 EVALUATIE SECTORPLANNEN Figuur 1 Meest genoemde knelpunten in de arbeidsmarktanalyses in de sectorplannen Vergrijsd werknemersbestand Ontgroening, te weinig instroom werknemers Nieuwe competenties vereist van medewerkers Krimp van de sector 80% 79% 74% 71% (Verwacht) tekort aan werknemers Hoog ziekteverzuim of uitval door arbeidsongeschiktheid Consequenties ontwikkeling van flexibilisering Veel uitstroom door arbeidsmobiliteit Opleiding schoolverlaters matcht niet Beperkte baanmobiliteit werknemers 18% 12% 10% 10% 8% 39% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bron: SEO Economisch Onderzoek en ecbo, quickscan november Arbeidsmarktknelpunten rond flexibilisering berstaan uit ongelijke concurrentie bedrijven en werknemers door aanbod zzp ers (6x) en onvoldoende aandacht voor kwaliteit en scholing van flexibele arbeidskrachten (2x) Op basis van de genoemde knelpunten zijn enkele standaardtyperingen te maken van de arbeidsmarkt in sectoren. Als eerste zijn er sectoren waarin het personeelbestand is vergrijsd en er te weinig instroom is. 32 van de 61 sectorplannen benoemen dit als belangrijk knelpunt. Dit zijn onder andere de regionale zorgplannen en verschillende plannen in de technische sectoren. In 26 van deze 32 plannen worden daarnaast ook de krimp van de sector en de noodzaak van nieuwe competenties bij zittende werknemers genoemd. De tweede hoofdgroep zijn sectoren waarin sprake is van vergrijzing en waarbij niet expliciet wordt gevraagd naar nieuwe competenties van werknemers. Hier vallen 18 sectorplannen onder. Dit zijn bijvoorbeeld de sectorplannen van de transport, de meubelmakers en de metaal. De overige plannen vallen niet onder deze twee typeringen. Hier is bijvoorbeeld sprake van een combinatie van een tekort aan werknemers met een vraag naar nieuwe competenties. Samenwerkingsverbanden Sectorplannen worden door samenwerkingsverbanden opgesteld. Er zijn zowel landelijke als regionale sectorplannen. Van de in deze quickscan behandelde 61 plannen zijn er 38 landelijke plannen, 18 regionale zorgplannen en 5 overige regionale plannen. In een samenwerkingsverband zijn altijd werkgeversorganisaties en vakbonden vertegenwoordigd. Daarnaast is bij landelijke plannen vaak een sectoraal A&O- of O&O-fonds betrokken. Bij regionale plannen zijn ook regionale partijen zoals gemeenten en regionale bestuurlijke overlegorganen betrokken. Figuur 2 geeft een overzicht van de betrokken samenwerkingspartners. Onder de categorie overig vallen onder meer regionale partners. SEO ECONOMISCH ONDERZOEK / ECBO 3

17 QUICKSCAN Figuur 2 Naast georganiseerde werkgevers en werknemers zijn vooral A&O- of O&O-fondsen betrokken bij de sectorplannen Werkgevers 100% Vakbond(en) 100% A&O/O&O-fonds 73% Kenniscentra beroepsonderwijs-bedrijfsleven 29% Overig 20% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bron: SEO Economisch Onderzoek en ecbo, quickscan november Exclusief regionale zorgplannen, maar inclusief het sectorplan Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg (VVT) In figuur 2 zijn de regionale zorgplannen niet opgenomen. De verschillende zorgplannen (in de sectoren verpleging, verzorging, thuiszorg, gehandicaptenzorg en geestelijke gezondheidszorg) zijn op een speciale manier opgezet. Hierbij is sprake van een landelijk raamwerk, waarvoor de landelijke samenwerkingspartijen (VWS, landelijke werkgeversorganisaties, landelijke werknemersorganisaties) verantwoordelijk zijn. Op basis van dit raamwerk is vervolgens per regio door regionale samenwerkingspartijen een sectorplan opgesteld waarin de thema s scholing en bevordering instroom zijn opgenomen. Daarnaast is er een landelijk sectorplan voor de sector Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg (VVT) opgesteld, dat het thema arbeidsmobiliteit behandelt. Thema s De thema s waar de maatregelen in de sectorplannen op aangrijpen staan vermeld in figuur 3. Het belang van deze thema s wordt op drie manieren uitgedrukt: in termen van het aantal maatregelen dat onder deze thema s vallen, in termen van het aantal deelnemers en in termen van de (co)financiering die ermee gemoeid is. In deze figuur valt vooral de scheve verhouding op tussen het relatief beperkte aantal deelnemers in het thema bevordering instroom in verhouding met de financiering. Dit komt doordat hier maatregelen onder vallen waarin extra leerwerkplekken (voor bijvoorbeeld bbl-leerlingen) worden gecreëerd, deze zijn aanmerkelijk duurder per deelnemer dan de meeste andere maatregelen. 4 SEO ECONOMISCH ONDERZOEK / ECBO

18 EVALUATIE SECTORPLANNEN Figuur 3 Meeste maatregelen en deelnemers op het gebied van scholing, het meeste budget voor bevordering van instroom 448 maatregelen deelnemers 326 miljoen cofinanciering door SZW 619 miljoen financiering vanuit sectoren Arbeidsmobiliteit Behoud vakkrachten Scholing Bevordering instroom (waaronder leerwerkplekken) Bevordering en monitoring gezondheid Overige maatregelen 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bron: SEO Economisch Onderzoek en ecbo, quickscan november Maatregelen Het geplande aantal deelnemers per maatregel in de sectorplannen staat vermeld in figuur 4. De maatregelen zijn gegroepeerd per bijbehorend thema zoals deze zijn weergegeven in figuur 3. In Bijlage B staat een overzicht van de genomen maatregelen per sector. Maatregelen waarin deelnemers bedrijven zijn in plaats van personen zijn in deze figuur niet opgenomen. Datzelfde geldt voor maatregelen die bijvoorbeeld een onderzoek of de ontwikkeling van een instrument betreffen. Figuur 4 Maatregelen op het gebied van om- en bijscholing raken de meeste personen 1 Arbeidsbemiddeling Transitiefonds bemiddeling naar ander werk Transfercentrum bemiddeling naar ander werk Sollicitatietraining Personeelpoules tussen bedrijven Coaching door en voor ouderen/transferbanen Loopbaancheck en advies Om- en bijscholing Scholing ouderen en inzet jongeren EVC-traject In dienst nemen ouderen en jongeren Leerwerkplekken Gezondheidscheck Inititatieven verbetering gezondheid Onderzoek/experimenten/voorlichting Bron: SEO Economisch Onderzoek en ecbo, quickscan november Doordat SEO en ecbo enkele maatregelen anders hebben ingedeeld, komt de indeling in deze figuur niet geheel overeen met Grafiek 2 in de kamerbrief van 29 mei 2014 (Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 69). Hierdoor zijn in enkele gevallen de weergegeven aantallen per maatregel in deze figuur ook lager dan in de kamerbrief. SEO ECONOMISCH ONDERZOEK / ECBO 5

19 QUICKSCAN Veruit de meeste maatregelen hebben een looptijd van twee jaar. Sommige beroepsbegeleidende leerweg-trajecten (bbl-trajecten) vangen later aan dan de overige maatregelen, omdat deze opleidingen een beperkt aantal startmomenten per jaar kennen. De bbl-trajecten vallen onder de maatregel Leerwerkplekken. Instrumenten Bij 79 maatregelen worden instrumenten ontwikkeld voor gebruik door deelnemers of bedrijven. Dit zijn maatregelen waarin geen aantal deelnemende werknemers of bedrijven is gedefinieerd. Het kan dan gaan om experimenten, onderzoek, voorlichting of de ontwikkeling van een instrument als een website of een scholingsprogramma. Tabel 1 geeft een overzicht van de typen activiteiten die ondernomen worden. Tabel 1 Instrumentontwikkeling en activiteiten rondom communicatie en voorlichting komen het meest voor Activiteit binnen sectorplan Aantal maatregelen Instrumentontwikkeling 21 Communicatie, voorlichting, workshops 12 Onderzoek 11 Pilot, experiment 10 Advies aan bedrijven 9 Extra personele inzet 6 Anders 10 Totaal 79 Bron: SEO Economisch Onderzoek en ecbo, quickscan november Van werk naar werk In de sectorplannen zijn 46 maatregelen rondom bevordering van arbeidsmobiliteit opgenomen. De volgende vier concrete typen activiteiten zijn hierbij te onderscheiden: bemiddeling naar ander werk, begeleiding bij het zoeken naar ander werk, scholing op het gebied van het zoeken van werk, en het opzetten van mobiliteitscentra en ontwikkelen van instrumenten daarvoor. Bemiddeling naar ander werk is meer uitgebreid en intensief van aard dan begeleiding naar ander werk, zie tabel 2. Tabel 2 Vooral begeleiding bij het vinden van ander werk en bemiddeling naar ander werk als maatregelen binnen het thema van werk naar werk Type maatregel van werk naar werk Aantal maatregelen Aantal deelnemende werknemers Begeleiding bij vinden ander werk Bemiddeling naar ander werk Opzet mobiliteitscentra en instrumentontwikkeling * Scholing in zoeken/vinden ander werk Totaal Bron: SEO Economisch Onderzoek en ecbo, quickscan november *Indien in een plan geen doelstelling qua aantal deelnemende werknemers is opgesteld (bijvoorbeeld bij de opzet van een mobiliteitscentrum), dan is het aantal deelnemende werknemers op 0 gesteld. 6 SEO ECONOMISCH ONDERZOEK / ECBO

20 EVALUATIE SECTORPLANNEN Doelgroepen Negen op de tien deelnemers die met de sectorplannen bereikt dienen te worden zijn al in de desbetreffende sector werkzaam of waren dat tot zeer recent. Slechts één procent van de doelgroepen is buiten de sector werkzaam. Acht procent van de te bereiken doelgroepen is onderwijsvolgend. Het gaat dan met name om te realiseren bbl-trajecten. Van alle te bereiken deelnemers is negen procent jongere en vier procent oudere, zie tabel 3. Drie procent heeft een zekere afstand tot de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld door langdurige werkloosheid of een arbeidshandicap. In een ruime meerderheid van de maatregelen is geen specifieke doelgroep benoemd en richt de maatregel zich op een brede groep werkenden in de sector. Tabel 3 Veruit de meeste maatregelen zijn gericht op werkenden in de betreffende sector in het algemeen Doelgroepen in sectorplan Aantal deelnemende werknemers in doelgroep % Algemene doelgroep Werkend in sector % Werkend in andere sector % Onderwijsvolgenden % Niet-werkenden % Specifieke doelgroep Jongeren % Ouderen % Afstand tot de arbeidsmarkt % Geen specifieke doelgroep % Bron: SEO Economisch Onderzoek en ecbo, quickscan november Uitvoerende partijen Per maatregel zijn er een of meerdere uitvoerende partijen. Dat zijn in veel gevallen opleiders (zoals roc s en andere opleidingsinstituten) of werkgevers(organisaties), zoals blijkt uit figuur 5. De grote rol van opleiders is te verklaren door het grote aandeel van scholing in de sectorplannen. Ook zijn er diverse andere partijen actief. Dit zijn vooral externe leveranciers. Figuur 5 Opleiders het vaakst betrokken bij de uitvoering van maatregelen Opleiders 45% Werkgevers(organisatie) 39% A&O 34% Kenniscentra beroepsonderwijs-bedrijfsleven 17% Vakbond 3% Anders 34% Bron: SEO Economisch Onderzoek en ecbo, quickscan november % 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% SEO ECONOMISCH ONDERZOEK / ECBO 7

21 QUICKSCAN Bijlage A Overzicht sectorplannen Tabel A.1 Sectorplannen met aantal deelnemers en bedrag (co)financiering Aantal deelnemende werknemers Cofinanciering door SZW Financiering vanuit de sector Tranche 1 Bouw Carrosserie Dakbedekkers Drechtsteden Maritiem Hoveniers ICT Installatiebranche Logistiek Twente Luchtvaart Metaal Meubel Mobiliteit Mode en textiel Primair Onderwijs Procesindustrie Schilders Stedendriehoek Transport VVT Welzijn Jeugdzorg en Kinderopvang Zorg Achterhoek Zorg Haaglanden Zorg Noord-Brabant Zorg Twente Tranche 2 Agrarisch & Groen Beveiliging Contactcenter Cultuur Energieproductie Grafimedia Hellende daken Helmond - De Peel Huisartsenzorg Kantoorbranche Karton Metalektro Pilots reductie ziekteverzuim Primair Onderwijs Publieke Omroep Recreatie Rubber en kunststof Schoonmaak Specialistisch vakmanschap Stedendriehoek Timmerindustrie Uitgeverij Voortgezet Onderwijs Zorg Amsterdam Zorg Flevoland Zorg IJsselvechtstreek Zorg KAM Zorg Limburg Zorg Midden en Zuidwest Gelderland Zorg Noord Nederland Zorg Noord-Holland Noord Zorg Rijnmond Zorg Rijnstreek Zorg Stedendriehoek Zorg Utrecht Midden Zorg Zeeland Zorg Zuid-Holland Zuid Totaal Bron: SEO Economisch Onderzoek en ecbo, quickscan november Aantal deelnemers exclusief eventueel deelnemende bedrijven. Bedrag exclusief overhead. 8 SEO ECONOMISCH ONDERZOEK / ECBO

22 EVALUATIE SECTORPLANNEN Bijlage B Aantal deelnemers per thema Tabel B.2 Aantal deelnemers per thema per sectorplan Arbeidsmobiliteit Scholing Behoud vakkrachten Bevordering instroom Bevordering gezondheid Overig Tranche 1 Bouw Carrosserie Dakbedekkers Drechtsteden Maritiem 100 Hoveniers ICT Installatiebranche Logistiek Twente Luchtvaart Metaal Meubel Mobiliteit Mode en textiel Primair Onderwijs Procesindustrie Schilders Stedendriehoek Transport VVT* Welzijn Jeugdzorg en Kinderopvang Zorg Achterhoek* Zorg Haaglanden* Zorg Noord-Brabant* Zorg Twente* Tranche 2 Agrarisch & Groen Beveiliging Contactcenter Cultuur Energieproductie Grafimedia Hellende daken Helmond - De Peel Huisartsenzorg 850 Kantoorbranche Karton Metalektro Pilots reductie ziekteverzuim 210 Primair Onderwijs (deel 2) Publieke Omroep Recreatie Rubber en kunststof Schoonmaak Specialistisch vakmanschap Stedendriehoek (deel 2) Timmerindustrie Uitgeverij Voortgezet Onderwijs Zorg Amsterdam* Zorg Flevoland* Zorg IJsselvechtstreek* Zorg KAM* Zorg Limburg* Zorg Midden en Zuidwest Gelderland* Zorg Noord Nederland* Zorg Noord-Holland Noord* Zorg Rijnmond* Zorg Rijnstreek* Zorg Stedendriehoek* Zorg Utrecht Midden* Totaal Bron: SEO Economisch Onderzoek en ecbo, quickscan november Aantal deelnemers exclusief eventueel deelnemende bedrijven. Bedrag exclusief overhead. De met een ster gemarkeerde plannen vallen onder het raamwerk zorgplannen. SEO ECONOMISCH ONDERZOEK / ECBO 9