Rapport van het inspectiebezoek Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca in de gehandicaptenzorg aan S&L Zorg in Roosendaal op 28 november 2017

Transcriptie

1 Rapport van het inspectiebezoek Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca in de gehandicaptenzorg aan S&L Zorg in Roosendaal op 28 november 2017 Utrecht Februari 2018

2 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding en belang Doelstelling Methode Toetsingskader Onaangekondigde elementen Omschrijving bezochte locatie 4 2 Conclusie Overzicht van de resultaten Wat gaat goed Wat kan beter Conclusie bezoek 6 3 Wat zijn de vervolgacties De vervolgactie die de inspectie van u als zorgaanbieder verwacht Vervolgacties van de inspectie 7 4 Bevindingen inspectiebezoek Thema 1: Randvoorwaarden voor onderbouwd voorschrijven psychofarmaca Resultaten Thema 2: Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca Resultaten Thema 3: Evaluatie psychofarmaca Resultaten Het aftekenen en bewaren van medicatie 13 Bijlage 1 Beoordeelde documenten 15 Bijlage 2 Overzicht wet- en regelgeving, veldnormen, circulaires en rapporten 16 Pagina 2 van 16

3 1 Inleiding De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting (hierna: de inspectie) bracht op 28 november 2017 een aangekondigd bezoek met onaangekondigde elementen aan S&L Zorg Sterrebos in Roosendaal (hierna: S&L Zorg). In het eerste hoofdstuk van dit rapport beschrijft de inspectie het kader waarbinnen zij het bezoek bracht. In de hoofdstukken hierna volgen de conclusie, de handhaving met daarin de maatregelen die de zorgaanbieder moet nemen en tenslotte de bevindingen. 1.1 Aanleiding en belang Cliënten in de gehandicaptenzorg krijgen geregeld en langdurig psychofarmaca, zo blijkt uit onderzoek. 1 Deze medicijnen werken niet bij iedereen. De bijwerkingen zijn aanzienlijk. Cliënten kunnen door deze medicatie suf worden en bijvoorbeeld een hogere bloeddruk krijgen of overgewicht. Daarnaast is er een verhoogd risico op vallen, beroerte en longontsteking. Onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca helpt bij het succesvol afbouwen van deze medicijnen. Onderdeel van onderbouwd voorschrijven is een onderzoek naar oorzaken van bijvoorbeeld (onbegrepen) gedrag op lichamelijk, psychisch en sociaal terrein vlak voordat voor psychofarmaca wordt gekozen. Ook het geregeld evalueren van het medicijngebruik hoort bij onderbouwd voorschrijven. Het afbouwen van psychofarmaca kan leiden tot vermindering van onbegrepen gedrag, gewichtsverlies en een lagere bloeddruk. Dit draagt bij aan een verbeterde kwaliteit van leven. Toch zijn er altijd omstandigheden waarin het voorschrijven van psychofarmaca nodig is. In de gehandicaptenzorg zijn op dit moment ontwikkelingen gaande rond het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. Een aantal zorgaanbieders is bezig, al dan niet samen of met behulp van externe partijen, om het onderbouwd voorschrijven verder te verbeteren. Daarnaast loopt het programma Beter af met minder? Bewust gebruik psychofarmaca van Vilans. 2 In dit programma worden zorgaanbieders in de ouderenzorg en de gehandicaptensector begeleid en gevolgd bij het juiste gebruik van psychofarmaca binnen de eigen organisatie. De inspectie wil met haar toezicht de beweging van onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca (en de positieve gevolgen daarvan) versterken en bijdragen aan het vergroten van de bewustwording en kennis bij zorgaanbieders over het gebruik van psychofarmaca. 1.2 Doelstelling De doelstelling van het inspectiebezoek was te beoordelen of bij S&L Zorg psychofarmaca onderbouwd worden voorgeschreven. 1.3 Methode Om tot een gefundeerd oordeel te komen, gebruikte de inspectie verschillende informatiebronnen. Door de informatie uit deze bronnen te vergelijken en te wegen, beoordeelde de inspectie of de door S&L Zorg geboden zorg voldeed aan relevante weten regelgeving, (beroeps)normen, richtlijnen en standaarden. 1 1 De Kuijper, G. (2014). Aspects of long-term use of antipsychotic drugs on an oof-label base in individuals with intellectual disability. Proefschrift, Rijksuniversiteit Groningen 2 Pagina 3 van 16

4 De inspectie raadpleegde de volgende informatiebronnen: cliëntvertegenwoordigers; begeleider/zorgcoördinator; twee orthopedagogen; huisarts; apotheker; Bopz-arts, zorgmanager; Senior beleidsadviseur beleid en kwaliteit/gz-psycholoog, beleidsadviseur kwaliteit en projectleider zorg/behandeling; cliëntdossiers; documenten, genoemd in bijlage 1. Tijdens haar bezoek sprak de inspectie met cliëntvertegenwoordigers over de betrokkenheid bij het voorschrijven van psychofarmaca. Daarna volgde een gesprek met een afvaardiging van het management, de beleidsmedewerkers kwaliteit en projectleider zorg/behandeling over het beleid en de randvoorwaarden om te komen tot onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. Vervolgens had de inspectie een gesprek met de voorschrijvend huisarts, de apotheker, twee orthopedagogen en de persoonlijk begeleider/zorgcoördinator over hoe het voorschrijven in zijn werk gaat en hoe ze werken met bestaande psychofarmaca. De inspectie maakte tijdens het bezoek gebruik van een gestructureerde vragenlijst om zich een beeld te vormen van het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN), de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten (NVAVG) en de Nederlandse Vereniging van Apothekers voor Verstandelijk Gehandicapten (NVApVG) hebben, op verzoek van de inspectie, op dit instrument gereageerd. Het instrument is vervolgens getoetst in drie pilotbezoeken. Met dit instrument toetste de inspectie het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca aan de hand van de volgende drie thema s: Randvoorwaarden voor onderbouwd voorschrijven psychofarmaca; Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca; Evaluatie psychofarmaca. 1.4 Toetsingskader De normen en beoordelingsaspecten die de inspectie hanteerde, zijn gebaseerd op de wet- en regelgeving en de daarvan afgeleide normen van de koepelorganisaties en de branche- en beroepsverenigingen. Daarnaast gebruikte de inspectie de 10 uitgangspunten voor gebruik van psychofarmaca bij probleemgedrag opgesteld door Vilans in overleg met veldpartijen uit de gehandicaptenzorg en ouderenzorg en het Kerndocument Kwaliteitskader GHZ Onaangekondigde elementen Ondanks het feit dat de inspectie het bezoek aankondigde voegde zij enkele onaangekondigde elementen aan haar bezoek toe. Tijdens het bezoek bezocht de inspectie een locatie waar cliënten wonen. Daar keek zij of de toegediende medicatie was afgetekend. Daarnaast toetste de inspectie of medicatie en zalven op een juiste wijze werden bewaard. 1.6 Omschrijving bezochte locatie De cliënten met een verstandelijke beperking van S&L Zorg verblijven in Bergen op Zoom (Lambertijnenhof), Roosendaal (Sterrebos) en Wouw. De inspectie bezocht de locatie Sterrebos in Roosendaal. S&L Zorg heeft één huisarts in dienst en huurt een AVG van een andere zorgaanbieder in voor een aantal uur per maand. Er is één apotheek verbonden aan de locatie Roosendaal. Pagina 4 van 16

5 De inspectie bezocht een van de woongroepen van Sterrebos, Onyxdijk 193, een woongroep met acht cliënten en had inzage in cliëntdossiers van cliënten verblijvende in woongroepen Onyxdijk 185 en 193. Op deze locaties wonen cliënten met een verstandelijke beperking en moeilijk verstaanbaar gedrag. Pagina 5 van 16

6 2 Conclusie Dit hoofdstuk start met een samenvatting. Hierin vindt u een overzicht waarin staat hoe de inspectie de geleverde zorg beoordeelt. Vervolgens geeft de inspectie haar conclusie over S&L Zorg. Een toelichting op de scores per norm staat in hoofdstuk 4. In dat hoofdstuk beschrijft de inspectie op basis van welke bevindingen de scores op de normen zijn gegeven. 2.1 Overzicht van de resultaten Onderstaande diagrammen laten u zien hoe de inspectie uw organisatie beoordeelt. Thema 1 Randvoorwaarden voldoet niet Thema 2 Onderbouwd voorschrijven voldoet niet Thema 3 Evaluatie voldoet niet voldoet deels niet voldoet deels voldoet deels niet voldoet deels voldoet deels niet voldoet deels voldoet voldoet voldoet niet beoordeeld niet beoordeeld niet beoordeeld 2.2 Wat gaat goed S&L Zorg heeft het gebruik van psychofarmaca bij de cliënten in beeld en zet stappen om zorgverleners bewust te maken van (de werking en bijwerkingen van) het gebruik van psychofarmaca. Door de psychofarmaca op te nemen in de module vrijheidsbeperking borgt S&L Zorg dat de psychofarmaca elke drie maanden geëvalueerd wordt. Bij de evaluatie staat het multidisciplinair overleg stil bij de werking en bijwerkingen van deze medicatie en wordt een plan van aanpak gemaakt van de eventuele afbouw hiervan. 2.3 Wat kan beter Het beleid van S&L Zorg voor psychofarmaca wordt in stapjes geïmplementeerd waarbij de zorgverleners door nieuwsflyers op de hoogte worden gebracht. De teams bespreken de verbeteracties op het gebied van het medicatiebeleid. Het beleid is nog niet helemaal geïmplementeerd. 2.4 Conclusie bezoek Uit het onderzoek van de inspectie blijkt dat S&L Zorg op acht van de negen getoetste normen voldoende scoort en op een norm grotendeels voldoende. Op basis van het inspectiebezoek concludeert de inspectie dat S&L Zorg grotendeels voldoet aan de normen met betrekking tot: Randvoorwaarden voor onderbouwd voorschrijven psychofarmaca; Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca; Evaluatie psychofarmaca. Sinds 2017 heeft S&L Zorg beleid voor psychofarmaca dat in stapjes wordt ingevoerd. Dit brengt een cultuur teweeg van bewustwording van het gebruik van psychofarmaca, en leidt uiteindelijk tot het frequent evalueren van het gebruik van psychofarmaca en de afbouw ervan. Pagina 6 van 16

7 3 Wat zijn de vervolgacties In dit hoofdstuk leest u wat we van u als zorgaanbieder verwachten. Daarna leest u wat de inspectie zal doen naar aanleiding van dit bezoek. 3.1 De vervolgactie die de inspectie van u als zorgaanbieder verwacht Als zorgaanbieder moet u voldoen aan de normen uit wet- en regelgeving en veldnormen. Het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca voldoet/voldoet grotendeels aan de normen die de inspectie tijdens haar bezoek toetste. 3.2 Vervolgacties van de inspectie De inspectie concludeert dat bij S&L Zorg op een onderbouwde wijze psychofarmaca wordt voorgeschreven en zij verwacht dat dit op orde blijft. Met dit rapport sluit de inspectie het inspectiebezoek af. Pagina 7 van 16

8 4 Bevindingen inspectiebezoek In dit hoofdstuk staat per thema hoe de inspectie de geleverde zorg per norm beoordeelt. De inspectie scoorde tijdens het bezoek of S&L Zorg wel, deels of niet voldeed aan de normen om zo te komen tot een beoordeling per thema. Per thema zijn de normen en de bevindingen weergegeven. De scores voor de beoordeelde normen worden in een vierpuntsschaal aangegeven in kleuren: Donker groen: De zorgaanbieder voldoet aan de norm Licht groen: De zorgaanbieder voldoet grotendeels aan de norm De zorgaanbieder is goed op weg; verbetering is mogelijk. Geel: De zorgaanbieder voldoet grotendeels niet aan de norm De zorgaanbieder heeft een start gemaakt maar is nog niet op het gewenste niveau; verbetering is noodzakelijk. Rood: De zorgaanbieder voldoet niet aan de norm De zorgaanbieder heeft nog helemaal niets gedaan of geregeld; verbetering is noodzakelijk. Blauw: De norm is niet getoetst 4.1 Thema 1: Randvoorwaarden voor onderbouwd voorschrijven psychofarmaca Welke middelen zet een zorgaanbieder in om te komen tot het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. Is hier (schriftelijk)beleid voor gemaakt en is dit geïmplementeerd? Gebruikt de zorgaanbieder op verschillende niveaus de gegevens over het gebruik van psychofarmaca om te kijken naar het onderbouwd voorschrijven hiervan en zijn er functionarissen of commissies die dit onderwerp in hun portefeuille hebben? En wat is de betrokkenheid van de arts en apotheker bij het beleid van een zorgaanbieder? Zet de zorgaanbieder voldoende en deskundige zorgverleners in? 3 En worden de zorgverleners voor het Resultaten gebruik van medicatie (waaronder psychofarmaca) geschoold? Norm 1.1 Norm 1.2 Norm 1.3 De zorgaanbieder heeft (schriftelijk) beleid om te komen tot het onderbouwd voorschrijven en gebruik (op indicatie) van psychofarmaca en stuurt hier op. De zorgaanbieder voldoet aan de norm De zorgaanbieder heeft en gebruikt gegevens over psychofarmaca om bij te dragen aan onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. De zorgaanbieder voldoet aan de norm Zorgverleners zijn bevoegd en deskundig voor het werken met/verstrekken van psychofarmaca bij cliënten. De zorgaanbieder voldoet aan de norm 3 Waar in het rapport zorgverlener staat wordt (persoonlijk) begeleider bedoeld. Bij behandelaar is dit de arts of de gedragsdeskundige. Pagina 8 van 16

9 1.1. S&L Zorg heeft schriftelijk medicatiebeleid, waarin de taken en verantwoordelijkheden van alle disciplines zijn vastgelegd. De apothekers zijn betrokken bij het vastgestelde beleid. S&L Zorg heeft een geneesmiddelencommissie waarin ook een apotheker participeert. Deze commissie evalueert het medicatiebeleid en initieert interne audits. Daarnaast heeft S&L Zorg (schriftelijk) beleid over het voorschrijven van psychofarmaca. Alle gebruikte psychofarmaca staan in het zorgplan van het cliëntendossier en in het overzicht van vrijheidsbeperkende maatregelen, zowel bij verzet van de cliënt en/of cliëntvertegenwoordiger, als bij off-label voorschrijven van psychofarmaca en bij het voorschrijven van psychofarmaca op grond van de professionele richtlijnen. S&L Zorg heeft in beeld hoeveel cliënten psychofarmaca gebruiken. Het beleid over het voorschrijven van psychofarmaca startte begin Een aantal keer per jaar ontvangen de zorgverleners nieuwsflyers over het voorschrijven en gebruik van psychofarmaca. De teams bespreken deze verbeteracties. In de flyers staan de stappen die S&L Zorg neemt, zoals het vermelden van het gebruik van psychofarmaca bij vrijheidsbeperkende maatregelen. De flyers bevatten informatie over de bijwerkingen van psychofarmaca. Wanneer het doel van de medicatie is de cliënt te sederen bij onrust of bij gedragsproblemen, zien zorgverleners dit als onvrijwillige zorg. Dit vooruitlopend op de nieuwe wetgeving Wet Zorg en Dwang (WZD). Het doel van dit traject is de bewustwording van de medewerkers op het gebied van het gebruik van psychofarmaca te vergroten. Door het beleid worden naast de vrijheidsbeperkende maatregelen nu ook de psychofarmaca elke drie maanden geëvalueerd. Bij de evaluatie komt de afbouw van psychofarmaca aan de orde. S&L Zorg heeft een plan van aanpak voor cliënten waarbij sprake is van langdurig gebruik van psychofarmaca. In het farmacotherapeutisch overleg bespreekt de apotheker met de huisartsen het verantwoord voorschrijven van alle medicatie S&L Zorg heeft zicht op alle cliënten die psychofarmaca gebruiken en zet acties in om het (niet onderbouwd) voorschrijven van psychofarmaca te voorkomen en de psychofarmaca af te bouwen. De Bopz-arts, de senior-adviseur beleid en kwaliteit en de adviseur kwaliteit hebben een traject ingezet, dat zorgt voor het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca en het afbouwen daarvan. Acties die voortvloeien uit dit traject is dat in de multidisciplinaire overleggen naar alle psychofarmaca kritisch gekeken wordt of deze noodzakelijk zijn. 1.3 Zorgverleners worden meegenomen in het ingezette traject dat moet zorgen voor het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. De senior-adviseur beleid en kwaliteit is lid van de middelen en maatregelencommissie en zorgt er samen met de Bopz-arts voor dat (zo nodig) een externe of interne second opinion wordt gedaan. Dit is beleid binnen S&L Zorg bij het inzetten van vrijheidsbeperkende maatregelen, waaronder ook het voorschrijven van psychofarmaca. Pagina 9 van 16

10 Voordat de arts de psychofarmaca voorschrijft, worden eerst psychosociale interventies bij de cliënt toegepast. In het multidisciplinair overleg (MDO) is de huisarts betrokken, en zo nodig kan een (externe) arts verstandelijk gehandicaptenzorg (AVG) worden ingeschakeld. De huisarts informeert de begeleiders over de werking en bijwerkingen van de psychofarmaca. De begeleiders volgen een scholing via e-learning en voeren een cliëntgerichte praktijkopdracht uit. Daarnaast worden begeleiders geschoold op het gebied van de Wet Bopz; hierin komt het gebruik van psychofarmaca met werking en bijwerkingen aan de orde. Uit het gesprek met een zorgcoördinator blijkt dat begeleiders ook kijken op internet bij apotheek.nl. voor werking en bijwerkingen van psychofarmaca. Bronnen - zorgcoördinator; - orthopedagogen; - huisarts; - apotheker; - beleidsmedewerkers; - zorgmanager; - documenten, genoemd in bijlage Thema 2: Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca Wordt psychofarmaca op een onderbouwde manier voorgeschreven? Welke rol hebben de zorgverleners en behandelaren en wat is de rol van de apotheker? Is voorafgaand aan het besluit om psychofarmaca voor te schrijven aan een cliënt gekeken naar oorzaken van het (onbegrepen) gedrag op lichamelijk, psychisch en sociaal (levensgeschiedenis en omgevingsfactoren) terrein en zijn persoonsgerichte psychosociale interventies overwogen om de inzet van psychofarmaca te voorkomen? Staan deze acties in het cliëntdossier? Is de cliënt(vertegenwoordiger) betrokken bij het onderbouwd voorschrijven? Hebben de voorschrijvend arts en apotheker overleg over de interacties en contraindicaties van de psychofarmaca die gegeven wordt? Staan deze punten in het medisch dossier? Resultaten Norm 2.1 Norm 2.2 Norm 2.3 Multidisciplinair is onderzoek gedaan naar oorzaken van het (onbegrepen) gedrag op lichamelijk, psychisch en sociaal (levensgeschiedenis en omgevingsfactoren) terrein voordat psychofarmaca ingezet wordt. De zorgaanbieder voldoet aan de norm Zorgverleners en behandelaren passen waar mogelijk eerst persoonsgerichte psychosociale interventies toe voordat psychofarmaca voorgeschreven wordt. De zorgaanbieder voldoet aan de norm De arts en apotheker kijken bij het voorschrijven van psychofarmaca naar eventuele interacties en contra-indicaties. De zorgaanbieder voldoet grotendeels aan de norm Pagina 10 van 16

11 2.1 Bij gedragsverandering van de cliënt of bij moeilijk verstaanbaar gedrag kijkt het team eerst naar oorzaken van het gedrag. Medische oorzaken worden uitgesloten. Andere oorzaken kunnen zijn de komst van nieuwe medewerkers en/of veranderingen van de cliëntensamenstelling in de woongroep. De inspectie sprak met een zorgcoördinator en een orthopedagoog van een woongroep, waar in de laatste twee jaar geen nieuwe psychofarmaca is voorgeschreven. Zij zijn van mening dat de visie op het gebied van vrijheidsbeperking en het (onderbouwd) voorschrijven van psychofarmaca de laatste jaren in positieve zin is veranderd. Het besluit tot de inzet psychofarmaca komt multidisciplinair tot stand, na diagnostiek en beeldvorming van de cliënt. De arts neemt het uiteindelijk besluit tot het voorschrijven van psychofarmaca Cliëntvertegenwoordigers hebben ingestemd met de inzet van psychofarmaca en zijn op de hoogte van de werking en bijwerkingen van psychofarmaca. Zij twijfelen wel over het niveau en de medische kennis bij de begeleiders. 2.2 Cliënten met moeilijk verstaanbaar gedrag hebben een signaleringsplan en dit wordt steeds bijgesteld. De teams zetten de methode Heijkoop in en schakelen zo nodig een niet bij de behandeling betrokken deskundige in (zoals een orthopedagoog van een andere zorgaanbieder, het Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE) of een externe AVG). De inspectie sprak met cliëntvertegenwoordigers die betrokken werden bij de afbouw van psychofarmaca en daarna de opbouw hiervan. De begeleiders observeerden en rapporteerden op het gedrag van hun zoon tijdens het afbouwen en het herstarten van de medicatie. Het afbouwen van de medicatie ging niet zoals het team hoopte en de medicatie is daarom herstart. 2.3 De apotheker toetst of er contra-indicaties en/of interacties zijn bij gebruik van medicatie. In geval van contra-indicaties of interacties neemt de apotheker contact op met de doktersassistente van S&L Zorg. In het medicatiebeleid zijn de taken en verantwoordelijkheden van de doktersassistent terug te vinden; hierin staat niet dat zij als intermediair functioneert tussen apotheek en huisarts. Bronnen cliëntvertegenwoordigers; zorgcoördinator; orthopedagogen; huisarts; apotheker; cliëntdossiers. Pagina 11 van 16

12 4.3 Thema 3: Evaluatie psychofarmaca Worden bij de inzet van nieuwe psychofarmaca momenten van evaluatie afgesproken en zijn de behandelaren, zorgverleners en apotheker bij de evaluatie betrokken? Is de cliënt(vertegenwoordiger) betrokken bij de evaluatie? Komt deze evaluatie terug in de dossiers van de cliënt? Is het langdurig gebruik van psychofarmaca in beeld en wordt gewerkt aan afbouw? Wordt gekeken naar de effecten van afbouw en hoe wordt dit gevolgd? Hebben de arts en de apotheker jaarlijks overleg waarin ze het medicatiegebruik van de cliënt beoordelen? Resultaten Norm 3.1 Norm 3.2 Norm 3.3 Het gebruik van nieuwe psychofarmaca wordt minimaal driemaandelijks geëvalueerd. De zorgaanbieder voldoet aan de norm Langdurig bestaande psychofarmaca zijn in beeld en er wordt na gedacht over/gewerkt aan afbouw. De zorgaanbieder voldoet aan de norm Jaarlijks wordt door de arts en de apotheker een medicatiebeoordeling uitgevoerd bij cliënten. De zorgaanbieder voldoet aan de norm 3.1 In het driehoeksoverleg (teamleider, orthopedagoog en zorgcoördinator) worden eenmaal per maand alle cliënten besproken. Het gebruik van psychofarmaca wordt eenmaal in de drie maanden geëvalueerd. S&L Zorg evalueert deze medicatie zoals het toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen. De medicatie staat in het overzicht vrijheidsbeperkende maatregelen. De begeleiders rapporteren voorafgaand aan de evaluatie op het patroon van eten en drinken, het slaappatroon, gewichtstoename of -afname en gedragsveranderingen. Deze informatie gebruikt het multidisciplinair overleg (MDO) waarin de zorgcoördinator, de teamleider en de orthopedagoog zitten voor de bespreking en evaluatie van onder andere het gebruik van psychofarmaca. De cliëntvertegenwoordiger is betrokken bij het MDO. Ook de huisarts is betrokken bij het MDO, maar is alleen op uitnodiging hierbij aanwezig. Het MDO beoordeelt of de psychofarmaca kan worden afgebouwd. De inspectie zag de evaluatietermijnen in de cliëntdossiers en het gebruik van psychofarmaca in het overzicht vrijheidsbeperkende maatregelen. Bij een van de cliënten was het CCE betrokken en bij een andere cliënt was een neuroloog bij de evaluatie betrokken. In de evaluatieverslagen zag de inspectie de conclusies en de eventuele aanpassingen in onder andere de begeleiding van de cliënt en het gebruik van psychofarmaca. 3.2 De huisarts stelt een schema op van afbouw van psychofarmaca met een vaste evaluatiecyclus. De afbouw is afhankelijk van de cliënt en de dosis van de psychofarmaca. De begeleiders observeren en rapporteren op gedrag van de cliënt en vervolgens vindt evaluatie binnen zes weken plaats in het driehoeksoverleg. Samen met de huisarts evalueert het team de voortgang van de afbouw. Pagina 12 van 16

13 Voordat de afbouw start, wordt in het driehoeksoverleg een totaalbeeld van de cliënt gemaakt. Er moet sprake zijn van een veilige omgeving. Wanneer deze niet optimaal is, wordt deze gecreëerd. De tijd van het jaar moet geschikt zijn, bijvoorbeeld de Kerst vindt het team een onrustige tijd voor het starten met de afbouw. De orthopedagoog kan de AVG in consult roepen voor het afbouwen van psychofarmaca bij cliënten met complexe problematiek. De AVG maakt een plan voor de afbouw van psychofarmaca. De orthopedagogen hebben goede ervaringen met de inzet van de (ingehuurde) AVG. Apotheker en huisarts overleggen samen over de (wijze van) afbouw van psychofarmaca. Tijdens het gesprek met de cliëntvertegenwoordigers bleek dat zij wisten waarom hun zoon psychofarmaca kreeg en zij waren bij de afbouw hiervan betrokken. 3.3 Eenmaal per jaar vindt een medicatiebeoordeling plaats door de apotheker, de huisarts, de orthopedagoog en de zorgcoördinator. De medicatiegegevens staan in het elektronisch voorschrijfsysteem; de apotheker en de huisarts kunnen deze gegevens inzien. Voorafgaand aan deze beoordeling leveren zowel de orthopedagoog als de cliëntvertegenwoordiger informatie aan over het gedrag van de cliënt met de thema s verandering in gedrag, eten en drinken, slaappatroon en gewichtstoename of -afname. De beoordeling van de medicatie zag de inspectie terug in het cliëntdossier. Naast deze beoordeling hebben de twee huisartsen in dienst van S&L Zorg met de (ingehuurde) AVG tweemaal per jaar overleg over de medicatie, waarbij psychofarmaca een specifiek onderwerp is. Bronnen - cliëntvertegenwoordigers; - zorgcoördinator; - orthopedagogen; - huisarts; - apotheker; - beleidsmedewerkers; - cliëntdossier 4.4 Het aftekenen en bewaren van medicatie Tijdens haar bezoek aan de woongroep Onyxdijk 193 onderzocht de inspectie twee aspecten van de medicatieverstrekking: het aftekenen en het bewaren. - Bij controle van de medicatiemap bleek dat alle medicatie op de dag van het bezoek was afgetekend; - De medicatie was opgeborgen in een afgesloten kast die beveiligd was met een sleutel. De zalven waren voorzien van een datum waarop deze geopend waren. Pagina 13 van 16

14 - De inspectie trof een flesje Haldol aan zonder etiket op naam van de cliënt en zonder openingsdatum. Deze gegevens stonden op het doosje van deze medicatie, dat zich ook in de kast bevond. - In de huiskamer bevonden zich twee vernevelaars zonder medicatie (van twee verschillende cliënten) die een aantal keer per dag gebruikt worden. De inspectie vroeg zich af of deze vernevelaars niet in een kast bewaard kunnen worden, in verband met de hygiëne-richtlijnen. - In de koelkast werd de medicatie in een afgesloten doos bewaard. Pagina 14 van 16

15 Bijlage 1 Beoordeelde documenten - Medicatiebeleid S&L Zorg, maart 2017; - Beleid ten aanzien van psychofarmaca, 13 februari Pagina 15 van 16

16 Bijlage 2 Overzicht wet- en regelgeving, veldnormen, circulaires en rapporten Wetgeving: Wet kwaliteit, klachten en geschillen in de zorg (Wkkgz); Veldnormen: Handreiking medicatiebeleid Gehandicaptenzorg, VGN, mei 2011; Tien uitgangspunten voor gebruik van psychofarmaca bij probleemgedrag, Vilans, 2016; Kerndocument Kwaliteitskader GHZ , Landelijke stuurgroep kwaliteitskader gehandicaptenzorg, februari Pagina 16 van 16