De verbinding tussen Integrative Medicine en Integrative Nursing. Implementatie van Integrative Medicine in een kinderkliniek

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De verbinding tussen Integrative Medicine en Integrative Nursing. Implementatie van Integrative Medicine in een kinderkliniek"

Transcriptie

1 De verbinding tussen Integrative Medicine en Integrative Nursing Implementatie van Integrative Medicine in een kinderkliniek Els Peeters Kinderneuroloog Mede namens Ines von Rosenstiel, kinderarts

2 Definitie 4 pijlers Patiënt-arts relatie is gebaseerd op partnership ( arts als coach) Preventie en welzijn Aandacht voor gezonde omgeving Combineert reguliere geneeskunde met aanvullende technieken die bewezen effectief en veilig zijn 2

3 4 pijlers medisch specialist 2025 Unieke patient, moderne hulpverlener coach Netwerkgeneeskunde Aandacht leefstijl en gedrag Innovaties (e-health,technologie)

4 WHO: gezondheid definitie Toestand van compleet welbevinden op fysiek, mentaal en sociaal niveau en niet alleen de afwezigheid van ziekte. M. Hubert: gezondheid als het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van de sociale, mentale en fysieke uitdaging van het leven (2011) NTVG 2016: Heroverweeg uw opvatting van het begrip gezondheid BMJ 2016: Toward s a patient- centered operationalisation of the new dynamic concept of health

5

6

7 Integrative Medicine bij kinderen in JKZ Waarom? Door wie? Voor welke kinderen? Hoe gaat dat dan? Polikliniek Kliniek Extern verwijscircuit

8 Waarom? Tegen grenzen aanlopen in de zorg bij chronisch zieke kinderen Steeds meer kijken naar hele kind ; niet naar symptomencomplex Balans hervinden Zelfhelend vermogen aanspreken van het kind Vragen van ouders!! Wens om minder / geen medicatie te geven Behoefte aan meer preventie

9 Litteratuur er is vraag naar? Kinderneurologie Andere klachten op polikliniek

10 926 kinderen Pediatrics / February 2013, VOLUME 131 / ISSUE 2 Complementary and Alternative Medicine Use by Pediatric Specialty Outpatients Adams D et all Totaal 64,5% gebruikt CAM ( vitamines, massage, homeopathie ) poli aandoeningen % CAM Cardiologie cardiomyopathie 59% Gastroenterologie crohn, colitis, coeliakie 68% Neurologie epilepsie, hoofdpijn, CP 70% Oncologie leukemie 60% Pulmonologie astma, CF 62%

11 Doel IM-project in JKZ Het uitdragen van Basis IM in JKZ door zoveel mogelijk zorgverleners Non farmacologische pijnbestrijding uitbreiden Comfort talk uitrollen in JKZ Richten op integratieve benadering van klachten van moeheid, buikpijn, hoofdpijn, eetstoornissen, chronische pijnen, voedingsproblemen en slaapproblemen / IMKI poli

12 Doel IM project JKZ vervolg Behandeling van kinderen met onbegrepen functionele klachten en preventie en stress reductie bij kinderen bekend met een chronische aandoening Inzetten van preventie en stress reductie bij kinderen bekend met chronische aandoeningen Opstellen extern verwijscircuit/verwijsgids van therapeuten Ontwikkelen van onderwijs modules Research

13 Integratieve Aanpak Bioenergetische therapieën: Acupunctuur/ acupressuur, homeopathie, Reiki Biomechanische therapieën: Operaties, osteopathie, chiropraxie, massages Betrokken zorg waarbij patiënt centraal staat Biochemische therapieën: medicijnen, kruiden, voedingssupplementen Leefstijl therapieën: Inspanning/rust, lichaam en geest, omgevingsinvloeden, dieetmaatregelen

14 Door wie? Ines von Rosenstiel, kinderarts ikzelf

15 Voor welke kinderen? Hoofdpijn Vermoeidheid Eetproblemen Slaapproblemen ADHD Autisme verwante klachten Chronische pijnen Combinatie van klachten

16 Hoe doe je dat dan? Trechter / diabolo Anamnese breed Lichamelijk onderzoek Differentiaal diagnose Eventueel aanvullend Onderzoek Diagnose Therapie breed

17 Integrative Medicine op de Kinderpoli De 4 pijlers Patiënt-arts relatie is gebaseerd op partnership /eigen regie (arts als coach) Preventie en welzijn Aandacht voor gezonde omgeving Combineert reguliere geneeskunde met aanvullende technieken die bewezen effectief en veilig zijn

18

19 Jongen van 12 jaar; Tom Migraine ADHD Loopt vast op school Wat kan hij nog meer doen / wil zich beter concentreren en minder hoofdpijn hebben

20 Wat besproken wordt: Leefstijl : voeding, bewegen Medicatie Supplementen Stress reductie; emotional freedom techniek Meditatie

21 Feedback van Tom zelf Blij met lage dosis dexamfetamine; helpt hem goed; geen angsten en hallucinaties meer Ik leerde landweggetjes te maken in zijn hoofd ipv snelwegen om controle over emoties en gevoeligheid te krijgen Meditatie geleerd: zon in mijn buik visualiseren en die laten stralen waarna ik me rustig en veilig voel. Is gaan paardrijden ter ontspanning.

22 IM bij migraine Leefstijl adviezen Slaap, voeding, voldoende vocht, bewegen Supplementen: Vitamine B2 = riboflavine mg Matig bewijs; wordt goed verdragen Coenzyme Q; butterbur, gingkgolide, magnesium Geen bewijs, wel veilig Gedragstherapie / biofeedback / relaxatie technieken

23 IM bij migraine vervolg Pediatrics 2016; Stubberund et all Biofeedback as profylaxis for pediatric migrain, meta analyse Verbetering van frequentie, duur en intensiteit JAMA 2013; Powers et all Cognitive behavioral therapy plus amytryptiline for chronic migrain in children and adolescents:a randomized clinical trial 2 groepen (n=135): CBT + amy // amy + uitleg hoofdpijn Na 20 weken: 66% > 50% reductie hoofdpijn bij amy+cbt 36% > 50% reductie hoofdpijn bij amy + uitleg

24 Integratieve benadering in kliniek Lichaam-geest interventies Afleiding Ademhalings oefeningen Relexatietechnieken Mindfullness Massage Muziektherapie Cognitieve gedragstherapie, Hypnotherapie

25 Goede voorlichting

26 Interactieve technieken Maak het kind nieuwsgierig Desensibiliseren Spel initiëren Competentie van ALLE hulpverleners!!

27 Welke methode is geschikt? Leeftijd en ontwikkelingsniveau van het kind Spelinteresse, spelbeleving, concentratievermogen en fantasie kind

28 Hypnotherapie: Definitie: Staat van bewustzijn met gerichte aandacht, waarbij de wereld om je heen naar achter verdwijnt, ( trance) waarbij je open staat voor suggesties die in je diepere lagen van je zelf ( onderbewuste) reeds aanwezig zijn, waarbij de therapeut je helpt om je daarop af te stemmen. Doel: vermindering van negatieve gevoelens/gedachten/pijn of ongemak door het gebruik van specifieke suggesties

29 Hypnotherapie Wat is het? Veranderde staat bewustzijn Geconcentreerde aandacht Dagdromen Wat is het niet? Totaal je eigen wil verliezen Er niet meer uit kunnen komen, er in blijven hangen Geen slaaptoestand, maar juist verhoogde hersenactiviteit

30 Medische hypnose in ziekenhuizen Kinderen minder angstig voor anesthesie door hypnotherapie (p < 0,05) 1 week na ingreep significant minder negatieve gevoelens in groep met hypnotherapie Na hypnotherapie minder pijn, stress en angst bij brandwonden verzorging

31 Waaier van extern verwijs circuit

32 Waar hebben we het dan over? Welke vormen Kinderfysiotherapie Osteopathie Haptotherapie Manuele therapie Yoga Hypnotherapeuten Mindfullness Emotional freedom techniek Kinderpsychologen Systeemtherapie/ kindercoach Traditionele chineze geneeswijze Dietisten / voeding Anthroposofie Bio / neurofeedback Orthomoleculaire geneeswijze Energetische geneeswijzen

33 Gedragsregel van KNMG bij inzetten complementaire zorg Uitwisseling van gegevens met reguliere arts via een dossier vorming Alternatief therapeut mag de behandeling van regulier arts niet beoordelen / afwijzen Deze persoon mag geen onjuiste of misleidende voorlichting geven of goeroe achtige attitude aannemen

34 Kwaliteitscriteria netwerkpartners Lid beroepsvereniging. Handelen naar professioneel statuut. Klachtenregeling. Dossiervoering en terugrapportage. Hygiëne, conform BIG therapeuten. Regelmatig contact met IM Platform Participatie onderzoek en akkoord publicatie, ongeacht uitkomst.

35 Hoe kan je te werk gaan ARMED A = ask vraag naar verschillende vormen van therapie R = respect samen met ouders / zonder oordeel M = monitor bijhouden en vervolgen E = educate leer bij / zoek dingen op D = distribute evidence based information

36 Litteratuur hoe kom je daar aan? Database natural medicines Natural standard Natural medicines comprehensive database therapeuticresearch.com Amsterdam school of Integrative medicine Academy of Integrative Medicine

37 Integrative Medicine in JKZ Zorg die speciaal en persoonlijk is Door velen wordt gedragen gezamelijk Waar duidelijk vraag naar is Verder zal worden uitgedragen daar waar gewenst Wat breder kan werken De toekomst is INTEGRAAL IS HET VERHAAL!!!

Integrative Medicine als Gezondverstandsgeneeskunde. Ines von Rosenstiel, kinderarts Slotervaartziekenhuis, Amsterdam, 21 april 2009

Integrative Medicine als Gezondverstandsgeneeskunde. Ines von Rosenstiel, kinderarts Slotervaartziekenhuis, Amsterdam, 21 april 2009 Integrative Medicine als Gezondverstandsgeneeskunde Ines von Rosenstiel, kinderarts Slotervaartziekenhuis, Amsterdam, 21 april 2009 Nieuwe zorgvisies Integrative Medicine Belevingsgerichte zorg Planetree

Nadere informatie

@MasterclassNZ30. Ontwikkelingen in de gezondheidszorg Integrative Medicine. Ines von Rosenstiel, kinderarts, IM expert

@MasterclassNZ30. Ontwikkelingen in de gezondheidszorg Integrative Medicine. Ines von Rosenstiel, kinderarts, IM expert @MasterclassNZ30 Ontwikkelingen in de gezondheidszorg Integrative Medicine Ines von Rosenstiel, kinderarts, IM expert 25 mei 2018 Integrative Medicine Integrative Medicine is geneeskunde waarbij een groot

Nadere informatie

De meerwaarde van Integrative Medicine in de kinderoncologie. Inès von Rosenstiel, kinderarts Slotervaartziekenhuis Ede, 16 april 2009

De meerwaarde van Integrative Medicine in de kinderoncologie. Inès von Rosenstiel, kinderarts Slotervaartziekenhuis Ede, 16 april 2009 De meerwaarde van Integrative Medicine in de kinderoncologie Inès von Rosenstiel, kinderarts Slotervaartziekenhuis Ede, 16 april 2009 1 Integrative Medicine Wat is Integrative Medicine? Voorbeelden en

Nadere informatie

Integratieve oncologie

Integratieve oncologie Integratieve oncologie Ines von Rosenstiel 8 maart 2018 Het kaf van het koren scheiden 2 Definitie 4 pijlers Patiënt-arts relatie is gebaseerd op partnership (arts als coach) Preventie en welzijn Aandacht

Nadere informatie

Integrative Medicine/Aanvullende zorg

Integrative Medicine/Aanvullende zorg Integrative Medicine/Aanvullende zorg Project in het HagaZiekenhuis voor hemato-oncologische patiënten Dr. Martin Schipperus, internist-hematoloog Integrative Medicine is geneeskunde waarbij een

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de gezondheidszorg Integrative Medicine. Ines von Rosenstiel, kinderarts Oprichter NIKIM 12 februari 2016

Ontwikkelingen in de gezondheidszorg Integrative Medicine. Ines von Rosenstiel, kinderarts Oprichter NIKIM 12 februari 2016 Ontwikkelingen in de gezondheidszorg Integrative Medicine Ines von Rosenstiel, kinderarts Oprichter NIKIM 12 februari 2016 Bouwstenen Good medicine Gezondheid bevorderende benadering naast de benadering

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de gezondheidszorg Integrative Medicine. Ines von Rosenstiel, kinderarts

Ontwikkelingen in de gezondheidszorg Integrative Medicine. Ines von Rosenstiel, kinderarts Ontwikkelingen in de gezondheidszorg Integrative Medicine Ines von Rosenstiel, kinderarts Oprichter NIKIM, 19 mei 2017 Integrative Kindergeneeskunde 2008 2012 2016 2017 It's a small world paediatric

Nadere informatie

Het OCK-kids project

Het OCK-kids project Het OCK-kids project Ondersteuning complementaire zorg bij kinderen met kanker Inge Boers arts-onderzoeker, Louis Bolk Instituut Driebergen 1 Inhoud Wat is complementaire zorg? Aanbod complementaire zorg

Nadere informatie

Aanvullende Zorg: de wetenschappelijke onderbouwing Dr. Miek Jong

Aanvullende Zorg: de wetenschappelijke onderbouwing Dr. Miek Jong Aanvullende Zorg: de wetenschappelijke onderbouwing Planetree Conferentie,, 15 maart 2012 Dr. Miek Jong Louis Bolk Instituut, Driebergen Nationaal Informatie en Kenniscentrum Integrative Medicine (NIKIM)

Nadere informatie

POST-HBO OPLEIDING INTEGRATIVE MEDICINE. Nieuwe visie op zorg. Positieve Gezondheid en Integrative Medicine

POST-HBO OPLEIDING INTEGRATIVE MEDICINE. Nieuwe visie op zorg. Positieve Gezondheid en Integrative Medicine POST-HBO OPLEIDING INTEGRATIVE MEDICINE Deze post-hbo opleiding is uniek in Nederland en leidt op tot Integrative zorgprofessional. Integrative Medicine 1 geeft onder andere tools om Positieve Gezondheid

Nadere informatie

Integratieve zorg en CAM: de patiënt èn verpleegkundige in zijn of haar kracht

Integratieve zorg en CAM: de patiënt èn verpleegkundige in zijn of haar kracht Integratieve zorg en CAM: de patiënt èn verpleegkundige in zijn of haar kracht V&VN congres Complementaire Zorg 23 maart 2018 Dr. Marja van Vliet Vijf domeinen complementaire zorg Alternative Medical Systems:

Nadere informatie

Sprekers: Cobie van Beuzekom, verpleegkundig specialist Petra Buvelot, nurse practitioner

Sprekers: Cobie van Beuzekom, verpleegkundig specialist Petra Buvelot, nurse practitioner Sprekers: Cobie van Beuzekom, verpleegkundig specialist Petra Buvelot, nurse practitioner Complementaire zorg 21 juni 2016 pagina 2 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

Waar komt de naam Mesologie vandaan? De naam Mesologie is afkomstig van het Griekse woord mesos, wat midden betekent.

Waar komt de naam Mesologie vandaan? De naam Mesologie is afkomstig van het Griekse woord mesos, wat midden betekent. Pers Q&A Wat is Mesologie?... 1 Waar komt de naam Mesologie vandaan?... 1 Hoe lang bestaat Mesologie in Nederland?... 1 Wat is het doel van Mesologie?... 2 Wat zijn de kenmerken van Mesologie?... 2 Hoe

Nadere informatie

Complementaire zorg. Waardevolle zorg

Complementaire zorg. Waardevolle zorg Complementaire zorg Waardevolle zorg n Kennismaking n Vertaling van theorie/ naar praktijk n Hoe interventies toe te passen in de praktijk n Voorbeelden uit de praktijk n Verschillende interventies: ademhalingsoefening,

Nadere informatie

Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION

Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION Leven met epilepsie: Zelfmanagement Loes Leenen, MANP PhD trainee zelfmanagement Inleiding Achtergrond Zelfmanagement Zelfmanagement & Kwaliteit van leven

Nadere informatie

Complementaire zorg. Martin Schipperus

Complementaire zorg. Martin Schipperus Complementaire zorg Martin Schipperus Hippocrates van Kos Er zijn in wezen twee dingen, wetenschap en (voor) oordeel. De eerste brengt kennis, de laatste onwetendheid Vereniging tegen de kwakzalverij

Nadere informatie

Themabijeenkomst CCUVN 14 september 2017 Vermoeidheid en pijn bij IBD

Themabijeenkomst CCUVN 14 september 2017 Vermoeidheid en pijn bij IBD Themabijeenkomst CCUVN 14 september 2017 Vermoeidheid en pijn bij IBD Vermoeidheid en pijn bij IBD Behandelmogelijkheden Medische Psychologie Hanneke Robben Klinisch Psycholoog-Psychotherapeut IBD en vermoeidheid/pijn

Nadere informatie

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn

Nadere informatie

Praktische Complementaire Zorg

Praktische Complementaire Zorg Praktische Complementaire Zorg en Pijn IC - Integrative Care Zorg voor de hele mens in al zijn facetten, gebruik makend van alle zorgvormen, inclusief complementaire en alternatieve zorg, best practise,

Nadere informatie

D v/h Noorden; 17 sept 2005

D v/h Noorden; 17 sept 2005 D v/h Noorden; 17 sept 2005 10 jaar Integrale Psychiatrie Wat heeft het ons gebracht? Dr Rogier Hoenders, psychiater, CIP, Lentis 1 2 Het beste van twee werelden 29 maart 2006 3 4 Integrative Medicine

Nadere informatie

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Dokter, ik ben zo moe. Vermoeidheid Hoofdpijn Buikklachten

Nadere informatie

Ontmedicalisering. Gezondheid voor iedereen

Ontmedicalisering. Gezondheid voor iedereen * Ontmedicalisering Gezondheid voor iedereen Keuze voor de huisartsgeneeskunde: voor continuïteit voor persoonlijke zorg voor integrale zorg Maar ook: voor het gezonde WHO definitie gezondheid (1948) Een

Nadere informatie

KINESIOLOGIE CAM: COMPLEMENTAIRE & ALTERNATIEVE METHODE

KINESIOLOGIE CAM: COMPLEMENTAIRE & ALTERNATIEVE METHODE KINESIOLOGIE CAM: COMPLEMENTAIRE & ALTERNATIEVE METHODE WAT BETEKENT KINESIOLOOG KINESIOLOGIE?? KINE = een ander woord voor BEWEGING SIOLOOG = de beoefenaar van de WETENSCHAP of de LEER KINESIOLOOG = een

Nadere informatie

Dokter, ik ben zo moe. greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen

Dokter, ik ben zo moe. greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen Dokter, ik ben zo moe greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen Oorzaken chronisch moeheid : > 50%(70%) psychiatrische (co)morbiditeit somatisch onderliggend lijden ( bvb cancerrelated fatigue)

Nadere informatie

Waar ligt je kracht? Een nieuwe visie op Positieve Gezondheid

Waar ligt je kracht? Een nieuwe visie op Positieve Gezondheid VeReFi Congres I Denken in mogelijkheden I 11 april 2017 Waar ligt je kracht? Een nieuwe visie op Positieve Gezondheid Marja van Vliet, PhD Instituut voor Positieve Gezondheid 1 1. De geheimen van de Blue

Nadere informatie

ecoaches Winst voor patiënten en hun zorgverleners

ecoaches Winst voor patiënten en hun zorgverleners ecoaches Winst voor patiënten en hun zorgverleners Voorsorteren.. want ook in de zorg wordt het steeds drukker Visie op zorg met ehealth Sananet helpt mensen hun leven lang vitaal te leven. Zelf werken

Nadere informatie

Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie?

Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Nijmeegs Kenniscentrum Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Jan-Frederic Wiborg, Jose van Bussel, Agaat van Dijk, Gijs Bleijenberg, Hans

Nadere informatie

back to vitality meer energie? Ondersteuning bij vermoeidheid bij en na kanker

back to vitality meer energie? Ondersteuning bij vermoeidheid bij en na kanker back to vitality meer energie? Ondersteuning bij vermoeidheid bij en na kanker In deze brochure vindt u een overzicht van de behandelingen die Cancer Care Center biedt om vermoeidheid tijdens en na afloop

Nadere informatie

Voeding. Orthomoleculaire Geneeskunde

Voeding. Orthomoleculaire Geneeskunde Voeding Orthomoleculaire Geneeskunde Fysiotherapie in combinatie met nieuwe wetenschappen Paramedisch Centrum Luxor combineert diverse vormen van (sport)fysiotherapie met nieuwe wetenschappen voor een

Nadere informatie

ChinLi TuiNa. Welkom. Uitleg over Tuina massage

ChinLi TuiNa. Welkom. Uitleg over Tuina massage ChinLi TuiNa Welkom Uitleg over Tuina massage Kennismaking Tuina Wat is Tuina, inleiding Historie Hoe werkt Tuina Welke klachten kun je met Tuina behandelen Tuina in de praktijk Vragen Demonstratie TuiNa

Nadere informatie

Wat is er mogelijk in plaats van wat is het probleem?

Wat is er mogelijk in plaats van wat is het probleem? Wat is er mogelijk in plaats van wat is het probleem? 1 22-04-2016 Cliniclowns Dr. Judith M. Deckers-Kocken Kinderarts MDL Waarom ik doe wat ik doe Wie ben ik? Begrip, verbinding purpose, voldoening Kinderen

Nadere informatie

INTEGRATIEVE KANKERZORG EN MIND-BODY GENEESKUNDE

INTEGRATIEVE KANKERZORG EN MIND-BODY GENEESKUNDE INTEGRATIEVE KANKERZORG EN Deze Gids werd opgesteld door het Antikankerfonds om patiënten en hun familie te helpen een beter inzicht te krijgen in de integratieve kankerzorg en de Mind-Body Geneeskunde.

Nadere informatie

Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen. Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli

Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen. Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli Inhoud Cijfers Wat gebeurt er in het ziekenhuis? Typen hoofdpijn Spanningshoofdpijn

Nadere informatie

Wandeltrainersdag 6 april 2019 Ronde 2 Nr. 09 Ken jezelf! Rogier Berghauser Pont

Wandeltrainersdag 6 april 2019 Ronde 2 Nr. 09 Ken jezelf! Rogier Berghauser Pont Wandeltrainersdag 6 april 2019 Ronde 2 Nr. 09 Ken jezelf! Rogier Berghauser Pont Praktische zaken 70 min Mobiel uit 4 muren Lever Kennismaking Naam, functie,. Wat geeft jou energie? 1 min p.p. Waarom deze

Nadere informatie

Vragenlijst buikpijnklachten Dr. Claeys. Datum van de raadpleging:.. Naam & geboortedatum of vignet. Vragenlijst buikpijn klachten.

Vragenlijst buikpijnklachten Dr. Claeys. Datum van de raadpleging:.. Naam & geboortedatum of vignet. Vragenlijst buikpijn klachten. Datum van de raadpleging:.. Naam & geboortedatum of vignet Vragenlijst buikpijn klachten Beste ouder, Om een goed idee te krijgen van de buikpijn van uw kind, vragen wij om onderstaande vragenlijst zo

Nadere informatie

Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog,

Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog, Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog, Deventer Ziekenhuis Ingeborg Visser, GZ-psycholoog i.o. tot

Nadere informatie

Projectidee Proeftuin Complementaire Zorg in de GGZ

Projectidee Proeftuin Complementaire Zorg in de GGZ Projectidee Proeftuin Complementaire Zorg in de GGZ Januari 2016 1 CONTACTINFORMATIE Louis Bolk Instituut: Miek Jong: 0343 523860 m.jong@louisbolk.nl Louis Bolk Instituut Hoofdstraat 24 3972 LA Driebergen

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Medische Psychologie. Informatie voor ouders over onderzoek en/of behandeling van uw kind terTER_

Patiënteninformatie. Medische Psychologie. Informatie voor ouders over onderzoek en/of behandeling van uw kind terTER_ Patiënteninformatie Medische Psychologie Informatie voor ouders over onderzoek en/of behandeling van uw kind 1234567890-terTER_ Medische Psychologie Informatie voor ouders over onderzoek en/of behandeling

Nadere informatie

POSITIEVE GEZONDHEID

POSITIEVE GEZONDHEID POSITIEVE GEZONDHEID Wat is het en hoe ingewikkeld is het? Conferentie Taal & Gezondheid - 13 februari 2019 Dr. Machteld Huber Stelling DE KOSTEN IN DE ZORG. BLAUW GAAT NAAR ZIEKE MENSEN, ROZE PROBEERT

Nadere informatie

Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) Aandachttraining/Mindfulnesstraining

Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) Aandachttraining/Mindfulnesstraining Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) Aandachttraining/Mindfulnesstraining 2 Deze folder geeft u informatie over Mindfulness-Based Cognitieve Therapie. Deze mindfulnesstraining wordt op de afdeling

Nadere informatie

SUPPLEMENT + Jubileumcongres. Zorg voor de toekomst. Integrative Medicine in de praktijk. Zaterdag 3 oktober 2009 Congrescentrum Papendal, Arnhem

SUPPLEMENT + Jubileumcongres. Zorg voor de toekomst. Integrative Medicine in de praktijk. Zaterdag 3 oktober 2009 Congrescentrum Papendal, Arnhem H e t c o n g r e s v o o r I n t e g r a t i v e M e d i c i SUPPLEMENT + n e uitnodiging Jubileumcongres Zorg voor de toekomst Integrative Medicine in de praktijk Keynote speakers > Barrie Cassileth

Nadere informatie

medische hypnose en focustaal in de kinderarts praktijk WIE WAT EN WAAR

medische hypnose en focustaal in de kinderarts praktijk WIE WAT EN WAAR medische hypnose en focustaal in de kinderarts praktijk WIE WAT EN WAAR Focus taal: de basis van kinderhypnose in de medische b setting Communicatieve procedure ter ondersteuning van medische ingrepen.

Nadere informatie

OORSUIZEN (TINNITUS) 875

OORSUIZEN (TINNITUS) 875 OORSUIZEN (TINNITUS) 875 Inleiding U heeft last van oorsuizen, ook wel tinnitus genoemd. Dit uit zich in het waarnemen van geluiden die niet van buiten komen en voor anderen niet waarneembaar zijn. Zo

Nadere informatie

B R O C H U R E O N T S T R E S S E N

B R O C H U R E O N T S T R E S S E N HighCoaching Coaching op een hoger niveau B R O C H U R E O N T S T R E S S E N Verminderen van stress en verhoging van gezondheid 1 HighCoaching KvK nr. 51529904 Stress Management System Wat is stress?

Nadere informatie

Programma Stichting Educatie Atrium Innovations GEZONDHEID

Programma Stichting Educatie Atrium Innovations GEZONDHEID Programma Stichting Educatie Atrium Innovations GEZONDHEID Groeien in gezondheid door kennis Onze gezondheid is ons belangrijkste bezit. Daarom is het goed dat we ons er steeds meer van bewust worden dat

Nadere informatie

10 e Post O.N.S. Meeting

10 e Post O.N.S. Meeting 10 e Post O.N.S. Meeting Jeroen-Martijn Plette oncologie verpleegkundige Gelre Apeldoorn Mindfulness en stressreductie in de oncologische zorg 10 e Post O.N.S. meeting Mindfulness Based Stress reduction

Nadere informatie

R. Hoenders, CIP, Lentis. R. Hoenders, CIP, Lentis. 1. Biologisch. 2. Mind Body. 3. Energetisch. 4. Manueel. 5. Gehele systemen

R. Hoenders, CIP, Lentis. R. Hoenders, CIP, Lentis. 1. Biologisch. 2. Mind Body. 3. Energetisch. 4. Manueel. 5. Gehele systemen Wat is Integrale Psychiatrie? Integrale Psychiatrie Wat is het wel en wat is het niet? Integreren van complementaire en / of alternatieve geneeswijzen (CAG) in de reguliere psychiatrie Op basis van wetenschappelijk

Nadere informatie

Hoeveel behandelingen zijn er nodig? Blijvende resultaten

Hoeveel behandelingen zijn er nodig? Blijvende resultaten Hoeveel behandelingen zijn er nodig? Neurofeedbacktraining is maatwerk, dus het aantal sessies verschilt per persoon. Het is gebruikelijk om eerst twintig sessies af te spreken en daarna te kijken of het

Nadere informatie

In beweging! Oncologische revalidatie. Nienke van der Veer, klinisch psycholoog Ingrid van Beerschoten, fysiotherapeut 03-10-2015

In beweging! Oncologische revalidatie. Nienke van der Veer, klinisch psycholoog Ingrid van Beerschoten, fysiotherapeut 03-10-2015 In beweging! Oncologische revalidatie Nienke van der Veer, klinisch psycholoog Ingrid van Beerschoten, fysiotherapeut 03-10-2015 Welkom Is bewegen belangrijk? Vermoeidheid en andere klachten bij kanker

Nadere informatie

Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest

Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme

Nadere informatie

Altijd moe... Jochem Verdonk

Altijd moe... Jochem Verdonk Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:

Nadere informatie

Zelfmanagement: Van model naar praktijk

Zelfmanagement: Van model naar praktijk Zelfmanagement: Van model naar praktijk Jos van Erp Psycholoog/Programmacoördinator Hart voor Mensen Nederlandse Hartstichting j.v.erp@hartstiching.nl www.hartvoormensen.nl Indeling 1. Ingrediënten 2.

Nadere informatie

Omgaan met chronische verm index:omgaan met chronische verm index :39 Pagina. Voorwoord 13

Omgaan met chronische verm index:omgaan met chronische verm index :39 Pagina. Voorwoord 13 Inhoud Voorwoord 13 1 Wat is er aan de hand? 17 Twee typerende voorbeelden 17 Vermoeidheid 19 Vermoeidheid als een nuttig signaal 19 Vermoeidheid en stress 20 Vermoeidheid bij een ziekte 20 Vermoeidheid

Nadere informatie

preventie mentale ondersteuning direct en dichtbij

preventie mentale ondersteuning direct en dichtbij preventie ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. mentale ondersteuning direct en dichtbij Indigo biedt niet alleen

Nadere informatie

Psychologische begeleiding, ruimer dan een gesprek. Informatiebrochure

Psychologische begeleiding, ruimer dan een gesprek. Informatiebrochure Psychologische begeleiding, ruimer dan een gesprek Informatiebrochure 2 Omgaan met de ziekte kanker gaat gepaard met extra stress. Zorgen over de diagnose, de operatie, de bijwerkingen van de behandeling,

Nadere informatie

Samenvatting Proeftuin Integrative Medicine

Samenvatting Proeftuin Integrative Medicine Samenvatting Proeftuin Integrative Medicine Miek Jong Lucy van de Vijver 2015 Louis Bolk Instituut Samenvatting van publicatie: Proeftuin Integrative Medicine Dr. Miek Jong, Dr. Ir. Lucy van de Vijver

Nadere informatie

Fytotherapeutisch anamneseformulier

Fytotherapeutisch anamneseformulier Fytotherapeutisch anamneseformulier Dit formulier is bedoeld om een eerste indruk van uw klachten te krijgen. Het dient als basis voor een consult. Aan de hand van uw antwoorden zal ik u waarschijnlijk

Nadere informatie

Verslag en conclusie conferentie positieve gezondheid 4 april 2016

Verslag en conclusie conferentie positieve gezondheid 4 april 2016 Verslag en conclusie conferentie positieve gezondheid 4 april 2016 Op de conferentie waren vertegenwoordigers aanwezig van verschillende ketenpartners in de zorg: Adelante (revalidatie), Cohesie (huisartsen),

Nadere informatie

De kinder- en jeugdpsycholoog

De kinder- en jeugdpsycholoog De kinder- en jeugdpsycholoog De behandelend arts uit het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (CWZ) heeft uw kind verwezen naar de kinder- en jeugdpsycholoog in het ziekenhuis. In deze folder leggen we uit

Nadere informatie

Mindfulness op het Werk

Mindfulness op het Werk Mindfulness op het Werk CONTACTGEGEVENS Carucha Schwencke Praktijk voor Mediteren-in-eenvoud Marnixstraat 61 2518 PW Den Haag (070) 887 41 74 info@caruchaschwencke.nl www.caruchaschwencke.nl www.mediteren-in-eenvoud.org

Nadere informatie

ADHD en medicatie Duinrell jaarlijkse contactdag I&W 11.45-12.30 uur. Rob Pereira, voorzitter Impuls&Woortblind 19-9-2015

ADHD en medicatie Duinrell jaarlijkse contactdag I&W 11.45-12.30 uur. Rob Pereira, voorzitter Impuls&Woortblind 19-9-2015 ADHD en medicatie Duinrell jaarlijkse contactdag I&W 11.45-12.30 uur Rob Pereira, voorzitter Impuls&Woortblind 19-9-2015 programma Medicatie als onderdeel van een multimodaal programma Hoe werkt het? Soorten

Nadere informatie

GROEPSGERICHTE INTERVENTIES FLITS

GROEPSGERICHTE INTERVENTIES FLITS GROEPSGERICHTE INTERVENTIES FLITS KANSEN EN UITDAGINGEN Dorine van Ravensberg Programmaleider Kwaliteit en Doelmatigheid paramed zorg 1 WAT VERWACHT iedere DOELGROEP Goede, te vertrouwen behandelaar Begrijpt

Nadere informatie

INTEGRATIVE MEDICINE IN DE ZORG

INTEGRATIVE MEDICINE IN DE ZORG post-hbo-opleiding INTEGRATIVE MEDICINE IN DE ZORG STIBIG opleiding tot Integrative Medicine zorgverlener, met inbegrip van preventie- en leefstijlcoach geaccrediteerd door V&VN, ADAP en NVvPO (accreditatie

Nadere informatie

Ondanks de vooruitgang en het succes van de moderne psychiatrie: Integrale Psychiatrie; Ondezoek alles en behoud het goede. R. Hoenders, CIP, Lentis

Ondanks de vooruitgang en het succes van de moderne psychiatrie: Integrale Psychiatrie; Ondezoek alles en behoud het goede. R. Hoenders, CIP, Lentis Ondanks de vooruitgang en het succes van de moderne psychiatrie: Integrale Psychiatrie; Ondezoek alles en behoud het goede Rogier Hoenders, Psychiater & onderzoeker, Centrum Integrale Psychiatrie, Lentis

Nadere informatie

Meer informatie MRS 0610-2

Meer informatie MRS 0610-2 Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,

Nadere informatie

Oorsuizen (Tinnitus)

Oorsuizen (Tinnitus) Oorsuizen (Tinnitus) Inleiding U wilt meer weten over oorsuizen, ook wel tinnitus genoemd, of u heeft uw KNO-arts met deze klachten bezocht. Mogelijk heeft u na dit consult nog vragen. Deze folder is bedoeld

Nadere informatie

Onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten. Groepsbehandeling bij SOLK

Onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten. Groepsbehandeling bij SOLK Onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten Groepsbehandeling bij SOLK Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U wilt beter leren omgaan met uw klachten van pijn en

Nadere informatie

Delfin EMDR en hypnotherapie cognitieve therapie Page 1 of 5

Delfin EMDR en hypnotherapie cognitieve therapie Page 1 of 5 Delfin EMDR en hypnotherapie cognitieve therapie Page 1 of 5 DE THEORIE DE PRAKTIJK OVEREENKOMSTEN Cognitieve therapie Naast een paar grote verschillen heeft de moderne hypnotherapie veel overeenkomsten

Nadere informatie

Universitair Medisch Centrum Groningen

Universitair Medisch Centrum Groningen Universitair Medisch Centrum Groningen Beter af met minder Reduction of Inappropriate psychotropic Drug use in nursing home residents with dementia Claudia Groot Kormelinck Prof.dr. Sytse Zuidema Probleemgedrag

Nadere informatie

Psychosomatiek Eikenboom

Psychosomatiek Eikenboom specialistische geestelijke gezondheidszorg informatie voor patiënten en verwijzers Psychosomatiek Eikenboom Er zijn mensen, die jarenlang tobben met lichamelijke klachten waarvoor artsen geen afdoende

Nadere informatie

Beter omgaan met STRESS. E-book

Beter omgaan met STRESS. E-book Beter omgaan met STRESS E-book In het kort - - - - - X 1. Bij stress helpt het om op een rij te zetten wat bij u spanning geeft en wat u juist energie geeft. 2. Praat er met iemand over die u vertrouwt.

Nadere informatie

Positieve gezondheid. Mini-symposium 31 maart 2017

Positieve gezondheid. Mini-symposium 31 maart 2017 Positieve gezondheid Mini-symposium 31 maart 2017 Inhoud Positieve gezondheid Wat voegt het toe? Methoden en interventies De rol van de Gezondheidspsycholoog Interventies in de praktijk: positieve Positieve

Nadere informatie

Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)

Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) 2. Introductie slaapproblemen Deze introductie beschrijft de definitie van slaapproblemen en slaapstoornissen, de prevalentie en de gevolgen

Nadere informatie

KENT U PSYCHOSOMATISCHE FYSIOTHERAPIE? Psychosomatische Fysiotherapie (PSF) is een 3-jarige specialisatie binnen de reguliere fysiotherapie.

KENT U PSYCHOSOMATISCHE FYSIOTHERAPIE? Psychosomatische Fysiotherapie (PSF) is een 3-jarige specialisatie binnen de reguliere fysiotherapie. KENT U PSYCHOSOMATISCHE FYSIOTHERAPIE? Psychosomatische Fysiotherapie (PSF) is een 3-jarige specialisatie binnen de reguliere fysiotherapie. De Psychosomatisch Fysiotherapeut heeft zich gespecialiseerd

Nadere informatie

Vermoeidheid na kanker. Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht

Vermoeidheid na kanker. Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht Helen Dowling Instituut: Begeleiding bij kanker voor (ex-) kankerpatienten en hun naasten: Onder andere: Individuele begeleiding Lotgenotengroepen

Nadere informatie

Richtlijn palliatieve zorg bij COPD

Richtlijn palliatieve zorg bij COPD Richtlijn palliatieve zorg bij COPD Heleen Nederveen: palliatief verpleegkundige Maasstadziekenhuis Lolkje Roos: palliatief verpleegkundige hospice Cadenza / Laurens Levina Oosterom: longverpleegkundige

Nadere informatie

Positieve gezondheid

Positieve gezondheid Positieve gezondheid Wat is het en wat kan ik er mee? Roermond 20 maart 2017 Drs C E Verheijen DUBBELE UITDAGING we worden steeds ouder én ongezonder Levensverwachting (zonder chronische ziektes) voor

Nadere informatie

Zelfmanagement bij kanker

Zelfmanagement bij kanker Zelfmanagement bij kanker Presentatie voor de Werkgroep Fysiotherapie & Oncologie Midden- Nederland 6 november 2012 Dr. Marije van der Lee Programma Wat doet het Helen Dowling Instituut (HDI)? Wat biedt

Nadere informatie

Chronische Pijn Groep

Chronische Pijn Groep Chronische Pijn Groep Geldermalsen Deze folder gaat over de behandeling van chronische pijn en over de manier waarop de Chronische Pijn Groep Geldermalsen deze klacht aanpakt. In deze folder wordt uitgelegd

Nadere informatie

In dit E- book vindt u informatie over de werking van hypnose.

In dit E- book vindt u informatie over de werking van hypnose. In dit E- book vindt u informatie over de werking van hypnose. 1 Belangrijke boodschap: Het is illegaal om dit E- book te kopiëren, verkopen of verdelen! Tekst & vormgeving: Diana Stassen 2017 Ster in

Nadere informatie

Integrale lichaamsmassage

Integrale lichaamsmassage Integrale lichaamsmassage Eindtermen theorie: - De therapeut heeft kennis van anatomie/fysiologie en pathologie m.b.t. Integrale lichaamsmassage; - De therapeut is zich ervan bewust dat een massage behandeling

Nadere informatie

Voedingstekorten? Slechte adem? Vitamine K: voor hart en vaten. Mindful eten! Help: oma valt! Kijk in de spiegel! 5 oorzaken

Voedingstekorten? Slechte adem? Vitamine K: voor hart en vaten. Mindful eten! Help: oma valt! Kijk in de spiegel! 5 oorzaken Nummer 2 I 26 e jaargang I 2018 I 6,95 Het tijdschrift van Gert Schuitemaker Help: oma valt! Voedingstekorten? Kijk in de spiegel! Slechte adem? 5 oorzaken Paaseitje: gepocheerd met zalm Vitamine K: voor

Nadere informatie

Samenvatting Richtlijn

Samenvatting Richtlijn Samenvatting Richtlijn Aanpassingsstoornis bij patiënten met kanker Multidisciplinaire richtlijn ter ondersteuning van de dagelijkse praktijkvoering van zorgverleners, gericht op patiënten met kanker en/of

Nadere informatie

Shiatsu en het Prikkelbaar Darm Syndroom. de zoektocht naar een behandeling

Shiatsu en het Prikkelbaar Darm Syndroom. de zoektocht naar een behandeling Shiatsu en het Prikkelbaar Darm Syndroom de zoektocht naar een behandeling Bianca Vollering Dutch Shiatsu Academy Groep 2004 Begeleidend docent Renske de Jong Naaldwijk, oktober 2009 Inleiding Als afsluiting

Nadere informatie

Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met

Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Autismespectrumstoornissen: ADASS Achtergrond ADASS Veelvuldig voorkomen van

Nadere informatie

Lange termijn effecten prehospitaal handelen: De kater komt later. Hennie Knoester Kinderarts-intensivist, Intensive Care Kinderen EKZ/AMC

Lange termijn effecten prehospitaal handelen: De kater komt later. Hennie Knoester Kinderarts-intensivist, Intensive Care Kinderen EKZ/AMC prehospitaal handelen: De kater komt later Hennie Knoester Kinderarts-intensivist, Intensive Care Kinderen EKZ/AMC RS infectie, 10 dagen oud Meningococcen infectie, 1 jaar Asystolie bij cardiomyopathie,

Nadere informatie

SOLK Inleiding. Dr. E.M. van de Putte, kinderarts-sociale pediatrie. SOLK Aristo 15 maart 2016

SOLK Inleiding. Dr. E.M. van de Putte, kinderarts-sociale pediatrie. SOLK Aristo 15 maart 2016 SOLK Inleiding Dr. E.M. van de Putte, kinderarts-sociale pediatrie SOLK Aristo 15 maart 2016 Wie zitten in de zaal? jeugdarts kinderarts kinderverpleegkundige huisarts GZ-psycholoog pedagogisch medewerker

Nadere informatie

kno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Tinnitus

kno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Tinnitus kno haarlemmermeer specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Tinnitus Wat is tinnitus? Veel mensen hebben last van oorsuizen of tinnitus. Zij horen geluiden zoals ruisen, piepen of fluiten, hoog of laag,

Nadere informatie

Irene Weijers Extra aandacht en zorg voor jezelf

Irene Weijers Extra aandacht en zorg voor jezelf WELZIJN & ZORG BJ ZIEKTE Massage verminderd stress Borstkanker is in Nederland de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Een op de negen vrouwen krijgt hiermee te maken. Onder vrouwen tussen 30

Nadere informatie

Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht

Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht Flip Kolthoff, psychiater Radboud Universitair Centrum voor Mindfulness, GGZ Noord-Holland-Noord Flip Kolthoff, VUmc, 20-01-2012 1 Inleiding Flip Kolthoff,

Nadere informatie

Behandeling & Diagnostiek

Behandeling & Diagnostiek Behandeling & Diagnostiek Inhoud Voorwoord Wat doet de GGZ Groep? Werkwijze Wanneer kan de GGZ Groep u helpen? Wanneer kan de GGZ Groep u niet helpen? Diagnostiek Werkwijze Kwaliteit Vergoeding Tot slot

Nadere informatie

Alternatieve geneeswijzen

Alternatieve geneeswijzen Projectnummer: 10126 In opdracht van: Het Parool ir. Hester Booi dr. Esther Jakobs Oudezijds Voorburgwal 300 Postbus 658 1012 GL Amsterdam 1000 AR Amsterdam Telefoon 020 251 0474 Fax 020 251 0444 H.Booi@os.amsterdam.nl

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie

Cognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie Cognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 3 Cognitieve gedragstherapie Een effectieve psychotherapie In deze brochure kunt u lezen

Nadere informatie

Inhoud. Een oppepper voor alle chronisch pijn patiënten en hun partners Wat is PPEP4ALL? dr. Noëlle G.A. Kamminga

Inhoud. Een oppepper voor alle chronisch pijn patiënten en hun partners Wat is PPEP4ALL? dr. Noëlle G.A. Kamminga 0-0-6 Inhoud Wat is PPEPALL? Een oppepper voor alle chronisch pijn patiënten en hun partners dr. Noëlle G.A. Kamminga Definitie zelfmanagement Hoe ziet het eruit? Standaard opbouw Doelstellingen Inhoud

Nadere informatie

Spanningshoofdpijn. Afdeling neurologie

Spanningshoofdpijn. Afdeling neurologie Spanningshoofdpijn Afdeling neurologie Veel mensen hebben wel eens hoofdpijn. Vaak is dit spanningshoofdpijn. Dit is een onschuldige vorm van hoofdpijn. Komt deze hoofdpijn regelmatig voor en houdt deze

Nadere informatie

Medische psychologie en Maatschappelijk werk Kindergeneeskunde. Patiënteninformatie. Kinderpsycholoog. Slingeland Ziekenhuis

Medische psychologie en Maatschappelijk werk Kindergeneeskunde. Patiënteninformatie. Kinderpsycholoog. Slingeland Ziekenhuis Medische psychologie en Maatschappelijk werk Kindergeneeskunde Kinderpsycholoog i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen U bent op advies van een medisch specialist met uw kind verwezen naar

Nadere informatie

Beter voorbereid met ontslag. Effectief communiceren tijdens het ontslaggesprek

Beter voorbereid met ontslag. Effectief communiceren tijdens het ontslaggesprek Beter voorbereid met ontslag Effectief communiceren tijdens het ontslaggesprek Programma Inleiding ontslaggesprek relevantie moeder - evaluatieproject Beter voorbereid met ontslag : resultaten voormeting

Nadere informatie

Praktische-opdracht door een scholier 3023 woorden 17 maart keer beoordeeld. Wat zijn de verschillende soorten alternatieve geneeskunde?

Praktische-opdracht door een scholier 3023 woorden 17 maart keer beoordeeld. Wat zijn de verschillende soorten alternatieve geneeskunde? Praktische-opdracht door een scholier 3023 woorden 17 maart 2012 6 8 keer beoordeeld Vak ANW Wat zijn de verschillende soorten alternatieve geneeskunde? 5 toepassingsgebieden Je kunt alternatieve geneeskunde

Nadere informatie