BEWUSTWORDING VAN HET ONTSTAAN VAN EIGEN AGRESSIEF GEDRAG 1

Transcriptie

1 BEWUSTWORDING VAN HET ONTSTAAN VAN EIGEN AGRESSIEF GEDRAG 1 WERKWIJZE OM DE PLEGER INZICHT TE GEVEN IN DE WIJZE WAAROP ZIJN AGRESSIEF GEDRAG GETRIGGERD WORDT EN HOE DIT KAN VOORKOMEN WORDEN. Doel Het doel is om cliënten inzicht te geven in de triggers van agressie en de manier waarop de spanningsopbouw verloopt. Hierdoor wordt het voor cliënten duidelijk in welke fase zij maatregelen kunnen nemen om agressie te voorkomen. Werkwijze Vaak zijn cliënten met een agressieprobleem zich niet bewust van hun spanningsopbouw en triggers van geweld. Voor je methodieken, zoals time out en ontspanningsoefeningen, kan toepassen is dit bewust zijn van oplopende spanning nodig. We maken hierin gebruik van de agressiecirkel beschreven door verschillende auteurs (Walker, 1979, Dutton & Golant, 2000, Van Dam e.a. 2009), waarin het cyclisch karakter wordt benadrukt, en die duidelijk maakt dat cliënten net als iedereen onaangenaamheden (ontlokkers) zullen meemaken en dat dit, wanneer ze hier niet anders mee leren omgaan, opnieuw tot een geweldsuitbarsting zal uitdraaien. Teken de agressiecirkel of neem een afbeelding van deze cirkel. Beschrijf hierin de verschillende fasen en begin bij de normale fase. Bespreek daarna de ontlokkers en onderzoek samen met de cliënt wat mogelijke ontlokkers kunnen zijn. Geef waar nodig voorbeelden. Bespreek daarna de opbouwfase en maak hierin een onderscheid tussen lichamelijke signalen, gedachten en gedrag. Besteed hierin extra aandacht aan de Schijnbaar Onbelangrijke Beslissingen (SOB s) die vaak bepalen of de spanning zich verder opbouwt of afneemt. Leg vervolgens, aan de hand van de straat van geweld, the point of no return. In de uitleg over het point of no return is het belangrijk om aan te geven waar je nog een time out kan nemen. Hierna zijn mensen niet meer in staat naar anderen te luisteren, hun eigen gedrag te relativeren of hun gedrag bij te sturen. 1

2 Bron: Kaft movisie samen werken tegen agressie - de agressiecirkel werkblad 5, blze 69 1 Samengesteld uit: Dam, A. van, Tilburg, C.A. van, Steenkist, P. en Buisman, M. (2009). Niet meer door het lint. Handleiding. En Dam, A. van, Tilburg, C.A. van, Steenkist, P. en Buisman, M. (2009). Niet meer door het lint. Werkboek. Bron: Kaft movisie samen werken tegen agressie - de straat van geweld werkblad 5, blze 69 2

3 Deze afbeelding van straat van geweld geeft verschillende zaken aan: de bewustzijnsvernauwing, hoe de spanning zich steeds verder opbouwt en je steeds verder rijdt in een steeds nauwer wordende doodlopende straat, waarin je alleen nog maar tegen de muur kan knallen. Het toont ook aan dat er zijstraatjes kunnen genomen worden om te voorkomen dat het zo ver komt, nl. technieken die kunnen gebruikt worden om een uitbarsting te voorkomen of spanning te verlagen (vb. time out, ontspanningsoefeningen, ). Hier vind je ook een ingevuld voorbeeld van (zie p. 83 map samen werken tegen agressie afbeelding straat). Bron: Kaft movisie samen werken tegen agressie - de straat van geweld blze 83 Valkuilen Bij sommige cliënten duurt een spanningsopbouw heel kort, waardoor het voor hen lijkt alsof de agressieuitbarsting uit het niets komt. Wanneer je het incident dan helemaal ontrafeld komen er vaak toch gedragingen, gedachten en lichamelijke gewaarwordingen naar boven. Cliënten geven vaak aan dat sommige situaties soms wel en soms geen ontlokkers zijn, vb. wanneer ze moe zijn of wanneer ze gedronken hebben, Pas dan de beschrijving van de ontlokker aan door deze met die risicofactor te combineren. In het agressiescenario wordt er met deze situationele factoren rekening gehouden. Daarnaast is het voor cliënten met een korte spanningsopbouw ook belangrijk heel alert te zijn op signalen (beter te vroeg dan te laat remmen wanneer je remmen niet meer zo goed werken). Cliënten vullen soms in de katerfase niets in omdat ze geen nadeel ervaren. Koppel dit dan waar mogelijk aan 3

4 hoe dit voor de relatie is, consequenties op lange termijn of aan de waarden. Probeer, wanneer de cliënt dit blijft formuleren, te differentiëren welke situaties de cliënt wel als hinderlijk ervaart en wil veranderen en welke niet. Oefening: Wat zijn jouw ontlokkers? Kruis aan welke ontlokkers op jou van toepassing zijn. Vul ze aan met eigen voorbeelden Belediging Misbruik Iemand houdt zich niet aan de regel Geslagen worden Gekleineerd worden Machteloosheid Pijn Iets niet kunnen Jaloezie Autoriteiten Gecommandeerd worden Je zin niet krijgen Ongewenste bemoeienis Slecht weer Iemand reageert zich af op jou Niet nakomen van afspraken Belastingsaanslag Rekeningen moeten betalen Iemand die huilt Iemand die zeurt Onrechtvaardigheid Problemen met instanties Als ik de ander niet kan overtuigen Teveel lawaai Genegeerd worden Slecht rijgedrag Te lang moeten aanschuiven (file, kassa) Er wordt geen rekening met anderen gehouden Kleine kinderen worden geslagen Discriminatie Geldgebrek Niet gehoord worden Financieel benadeeld worden Als ik ten onrechte wordt aangevallen Als wat ik zeg niet overkomt Als ik niet uit mijn woorden geraak Als ik niet weet waar ik aan toe ben Als anderen overlast veroorzaken Als ik voor schut wordt gezet Als ik bedreigd wordt Als ik alcohol of drugs gebruik Als ik van het kastje naar de muur wordt gestuurd Als ik persoonlijk wordt geraakt Als ik moe ben Als ik me niet goed voel 4

5 efening: signalen van spanningsopbouw In dit schema staan een aantal signalen die kunnen optreden bij spanningsopbouw op weg naar een uitbarsting. Kruis aan welk signaal je bij jezelf herkent en vraag ook aan iemand die je goed kent of deze wil aankruisen welke signalen hij/zij bij jou herkent. Voeg eventueel eigen signalen toe die niet in de lijst staan. signaal ik ander Hartkloppingen Warm gevoel Trillen/beven Versnelde ademhaling Vuisten ballen Zweten Stem verheffen Onrustig bewegen Jezelf groot maken Spieren aanspannen Schelden/vloeken Strakke blik Argumenten herhalen Beschuldigen Ruw omgaan met spullen Negatieve gedachten 5