Computational thinking Denkvaardigheden bij programmeren

Transcriptie

1 Computational thinking Denkvaardigheden bij programmeren PRIMAIR ONDERWIJS onderwijsdoelen PO: fase 1 fase 2 fase 3 Probleem (her)formuleren (Her)formuleren van een probleem zodat een computer het kan oplossen Werken met gegevens voor digitaal gebruik Gegevens verzamelen Gegevens verzamelen Gegevens analyseren Gegevens logisch ordenen en begrijpen verzamelen van gegevens realiseren wat een eenvoudig patroon is Patronen vinden en conclusies trekken herkennen van voornamelijk visuele Gegevens visualiseren patronen (in dans, muziek en afbeeldingen) voortzetten en maken van patronen in concrete situaties ordenen van voorwerpen op één of meer zichtbare (of onzichtbare) eigenschappen Gegevens weergeven in een passende vorm weergeven van verzamelde gegevens in een eenvoudige visuele representatie Bij Gegevens verzamelen, analyseren en visualiseren praten met elkaar over hoe 'problemen' formuleren van problemen op een opgelost worden met een computer manier die ons in staat stelt om een praten met elkaar hoe een probleem computer te gebruiken en andere opgelost kan worden met een hulpmiddelen om deze problemen op computer te lossen verkennen van de mogelijkheden om verkennen of een probleem opgelost problemen op te lossen met een kan worden met een computer computer terugblikken op de genomen praten over genomen beslissingen en beslissingen en de gevonden gevonden oplossingen (bijv. Wat is de oplossingen (bijv. Wat is de meerwaarde van de computer meerwaarde van de computer geweest?) geweest?) Zoeken en vinden van het gewenste videofilmpje van bijv. K3 Objecten/symbolen sorteren op makkelijk te identificeren kenmerken, zoals op kleur of vorm Ordenen van gebeurtenissen in een logische volgorde Aantal stuks fruit ordenen en weergeven van de aantallen in een eenvoudige staafdiagram Een zoekvraag formuleren om in te typen en een zoekvraag formuleren om in te spreken verzamelen van gegevens verzamelen van gegevens selecteren van bruikbare gegevens uit selecteren van bruikbare gegevens uit een een gegevensverzameling gegevensverzameling genereren van een gegevensverzameling onderzoeken en herkennen van patronen zoals in vorm, kleur en model in concrete situaties herkennen van patronen in formeel abstracte representaties van de werkelijkheid beoordelen van (zoek-)resultaten op het voorkomen van patronen weergeven van verzamelde gegevens in passende grafieken, lijsten, teksten en plaatjes bepalen van een passende gegevensrepresentatievorm bij een situatie Reeksen figuren maken met regelmatige herhalingen daarin Cijferreeksen afmaken met een standaard rekenformule zoals telkens +2, telkens x3 of telkens Woorden sorteren en in volgorde zetten op vorm, inhoud en begrip formuleren van problemen op een manier die ons in staat stelt om een computer te gebruiken en andere hulpmiddelen om deze problemen op te lossen verkennen of een probleem opgelost kan worden met een computer reflecteren op de genomen beslissingen/stappen en de gevonden oplossingen (bijv. Wat is de meerwaarde van de computer geweest?) onderzoeken van de aanwezigheid van patronen in concreet formele en formeel abstracte situaties herkennen en beschrijven van patronen in abstracte situaties (bijv. cijferreeksen) ervaren van specifieke representaties van gegevens, verklaren en ontcijferen van deze verbanden (bijv. geheimschrift, morse, logische en verklaarbare cycli in natuur en techniek) ontdekken van te vereenvoudigen patronen weergeven van verzamelde gegevens in passende kaart, tabel of grafiek en hieruit conclusies trekken omtrent een situatie geschikt maken van verschillende soorten gegevens voor gebruik met de computer (bijv. binaire codes) Een vragenlijst ontwerpen voor het verzamelen van informatie om zicht te krijgen op een probleem of een antwoord te krijgen op onderzoeksvraag Opdrachten waarin gegevens zoals cijfers en letters gerepresenteerd worden door middel van binaire codes digitalegeletterdheid@slo.nl Versie 1.0 ( ) 1

2 5 Probleem decompositie Probleem of taak opdelen in kleinere deelproblemen of deeltaken om de complexiteit te kunnen hanteren Vlaggetjes kleuren in een eigen gemaakte herhalende reeks (patroon) Onderzoeken welke speelgoedauto het snelst van een helling naar beneden rijdt en de volgorde van finishen weergeven in een tekening Op een afbeelding voorwerpen met dezelfde eigenschap selecteren (groot/klein, dik/dun, lang/kort) Passende tekening/afbeelding kiezen bij een geschetste situatie en uitleggen waarom deze keuze opdelen van een eenvoudige taak in deeltaken plaatsen van (deel-)opdrachten in een logische volgorde benoemen van onderdelen van een voorwerp als delen van een groter geheel (bijv. bij een vliegtuig of plant) Een tabel maken met een overzicht van de lengte of het gewicht van alle leerlingen Onderzoeken welke speelgoedauto het snelst van een helling naar beneden rijdt en de volgorde van finishen weergeven in een grafiek opdelen van een taak in enkele deeltaken opdelen van een concreet probleem in enkele deelproblemen plaatsen van deelopdrachten in een logische volgorde opdelen van een proces in verschillende stappen en waar mogelijk elke stap weer in deelstappen Door middel van een tabel inzichtelijk maken van het verband tussen lengte en gewicht van alle leerlingen in de groep opdelen van een grotere en meer complexe taak in een aantal deeltaken (bijv. bij een zaakvak, werkstuk, regie van film of lesstof) omzetten van een concreet probleem in een passende visuele weergave (bijv. stappenschema) uitwerken van deelopdrachten en de opbrengsten samenstellen tot een eindproduct checken of geen belangrijk deel gemist of vergeten wordt bij het uitvoeren van deelopdrachten 6 7 Automatisering In de wintertijd over de passende kleding en kleedvolgorde vertellen In een gesprek over het ontbijt benoemen wat je allemaal moet doen bij het maken hiervan en dit in een logische volgorde zetten De route naar een plek in de school of een plek op een wegenkaart in stukjes opdelen en weergeven met behulp van een serie pijlen achter elkaar Een af te leggen traject op een plattegrond of wegenkaart intoetsen in bijv. een Beebot Inzicht hebben in de mogelijkheden van de computer voor het uitvoeren van (zichzelf herkennen van de herhaling van taken herhalende of eentonige) taken in verschillende situaties beseffen dat een computer een taak De computer gebruiken bij het eindeloos kan herhalen (bijv. in verwerken/bewerken van gegevens oefeningen) Algoritmes en procedures De werking van algoritmes verklaren als een serie geordende instructies of regels die stap voor stap worden uitgevoerd om een probleem op te lossen of een doel te bereiken Eenvoudige algoritmes zelf ontwerpen en fouten hierin verbeteren De onderdelen van bijv. een plant benoemen en opsplitsen in steeds kleinere delen Een mindmap maken over een onderwerp en hier steeds gedetailleerdere informatie aan toevoegen herkennen van voorbeelden van terugkerende taken waarvoor een computer wordt ingezet vergelijken van resultaten van handelingen die handmatig of door apparaten zijn uitgevoerd voorbeelden geven van geautomatiseerde systemen in het dagelijkse leven op volgorde zetten van instructies of regels (als basis van een sequentieel algoritme) begrijpen dat bepaalde reeksen een logische ordening kennen uitvoeren van een taak door stap voor stap een reeks handelingen uit te voeren opvolgen van logische reeksen van instructies (zowel sequentieel als herhalend) De uitvoering van een project in gang zetten door alle taken te benoemen en te plannen (bijv. een musical) Bij het ontwikkelen en maken van een computerprogramma zoals een quiz het probleem opdelen en met behulp van een eenvoudige programmeertaal de antwoorden of oplossingen realiseren analyseren van een taak en hier een repeterende deeltaak of deeltaken uithalen waarbij een computer behulpzaam kan zijn onderzoeken op welke manier (een onderdeel van) een computerprogramma kan ondersteunen bij een telkens terugkerende taak of handeling benoemen van voor en nadelen van het geautomatiseerd uitvoeren van taken kennismaken met de betekenis van maken van een herbruikbaar algoritme het begrip 'algoritme' voor een probleem ervaren dat een algoritme een lijst van beoordelen van verschillende algoritmes instructies is die leidt tot een bepaald op werking en bruikbaarheid in een resultaat bepaalde situatie ervaren dat de situatie bepaalt of een oplossen van een probleem door het algoritme bruikbaar is formuleren van een eigen set instructies begrijpen dat computerprogramma's identificeren van algoritmes als iets uitvoeren door het volgen van procedures bij rekenen en taal precieze en ondubbelzinnige verklaren van de werking van eenvoudige instructies algoritmes door logisch redeneren digitalegeletterdheid@slo.nl Versie 1.0 ( ) 2

3 8 Parallellisatie Beseffen dat een computer taken gelijktijdig kan uitvoeren en dat het daardoor makkelijker en sneller gaat Inzien van de consequenties van parallellisatie geven van een reeks instructies aan een ander (mondeling of via symbolen) voor het uitvoeren van een bepaalde taak uit een reeks halen van een foute stap of instructie en deze vervangen door een juiste voorspellen van gedrag bij de werking van simpele (computer-)programma's door logisch te redeneren plaatsen van (deel-)opdrachten in een logische volgorde Op volgorde gaan staan (van bijv. groot naar klein) voor het verlaten van het klaslokaal Bespreken en doorlopen van de dag a.d.h.v. dagritmekaarten In een nette volgorde leggen van (school)spullen Rollenspellen spelen waarin stap voor stap voor de situatie kenmerkende handelingen worden nagespeeld (bijv. winkel, tandarts, postagentschap) Benoemen van de volgorde van stappen die op allerlei gebied en op allerlei momenten voorkomen: bijv. het klaarmaken van de lunch, naar de wc gaan, etc. Het uitvoeren van een recept bij koken of bakken Een set richtingaanwijzers maken die de weg aangeven van school naar enkele bekende punten in de buurt van de school Op een afbeelding 'fouten' herkennen en aangeven (bijv. uit een daarvoor gemaakt prentenboek) Uitvoeren van korte talige algoritmes zoals 'Maak 6 koprollen', 'Draai 2 rondjes', etc. ervaren dat door handelingen gelijktijdig uit te voeren een taak sneller uitgevoerd kan worden maken van een simpel algoritme in een concrete situatie met een vaste van te voren bepaalde set instructies ervaren hoe complex het is om echte problemen op te lossen door middel van algoritmes als basis voor een programma representeren en communiceren van een algoritme door middel van codes en symbolen onderzoeken van een reeks instructies of regels en oplossen van mogelijke fouten in deze reeks gebruik maken van een 'als-dan' constructie bij het beschrijven van stappen in een proces creëren van eenvoudige reeksen van instructies die leiden tot een bepaald doel De stappen van aankleden of tanden poetsen doornemen De stappen van een levenscyclus en voedselketens in de juiste volgorde plaatsen Opdrachten uitvoeren met programmeerbaar speelgoed of een robot zoals Bluebot, Makey makey of Makeblock Ontwerpen van een bordspel en samenstellen van de spelregels bij het spel. Vervolgens klasgenoten het spel laten spelen en de regels waar nodig nog verfijnen. Zoeken en beschrijven van als-dan constructies zoals "Ik ga naar buiten en als het regent dan doe ik een regenjas aan, als het heel zonnig is dan doe ik een zonnebril op" identificeren van handelingen die binnen een uit te voeren taak gelijktijdig uitgevoerd kunnen worden ontdekken van fouten in algoritmes door logisch te redeneren en verbeteren hiervan (debugging) opdoen van praktische ervaring met een programmeeromgeving (software) beschrijven van een herhalingslus met een vast aantal herhalingen verbinden van het begrip 'algoritme' aan alledaagse situaties ervaren dat een beschrijving van een algoritme helder kan lijken maar wellicht nog steeds verkeerd 'begrepen' kan worden (door een ander of door de computer) en vraagt om een duidelijker formulering ontwikkelen en schrijven van eenvoudige computercode Formuleren van een algoritme bij bijv. vermenigvuldigen met 10, 100 of 1000 Spelregels (instructies) schrijven hoe jouw favoriete sport wordt gespeeld Keuze maken en beschrijven van het te volgen algoritme bij bijv. de wijze van aanschaffen van een nieuwe fiets Een robot programmeren zodat deze door een labyrint zijn weg kan vinden naar de uitgang. In een hiervoor gemaakt computerprogramma labyrintopdrachten uitvoeren een complexe opdracht in zo kort mogelijke tijd tot een goed einde brengen door zoveel mogelijk handelingen gelijktijdig uit te voeren 9 Abstractie Bespreken en ervaren dat het tegelijk pakken van bijv. een schaar en lijmpot sneller gaat, dan ze een voor een pakken. Complexe situaties eenvoudiger weergeven door het belangrijkste te benadrukken en omzetten van eenvoudige concrete details buiten beschouwing te laten om zo situaties in eigen woorden uitleggen te komen tot de kern van een probleem onderscheiden van elementaire kenmerken van een voorwerp selecteren van het belangrijkste dat nodig is voor het uitvoeren van een taak Bij een opdracht de kinderen eerst samen een planning te laten maken wie welke taak uitvoert en vervolgens aan de slag gaan Een planning laten maken wie wanneer welke taak uitvoert begrijpen van de betekenis van 'abstractie' herkennen van belangrijke elementen in een proces, verhaal of foto identificeren van verschillen in vergelijkbare situaties en deze in versimpelde termen benoemen Het bereiden van een maaltijd beschrijven hoe apparaten en digitale instrumenten werken door de hoofdlijnen en belangrijkste componenten aan te geven weergeven van de werkelijkheid in een conceptueel model digitalegeletterdheid@slo.nl Versie 1.0 ( ) 3

4 9 Simulatie en modellering Een situatie (proces of idee) weergeven door middel van een model Een experiment uitvoeren met behulp van een simulatiemodel Oplossing voor een probleem generaliseren en toepasbaar maken op andere problemen Winkeltje spelen in een rollenspel en ervaren wat er bij het inrichten en werken/spelen in die winkel allemaal komt kijken. (Alle details samen vormen de winkel en het werken in die winkel) Bij het maken van een model/werkstuk stel je het samen uit onderdelen (bijv. de romp, vleugels, landingsgestel en motoren vormen samen een vliegtuig) Een strip maken waarbij het belangrijkste uit een verhaal wordt weergegeven Aan de hand van voorwerpen in verschillende maten en kleuren ervaren dat het in de basis allemaal dezelfde vorm is (bijv. driehoek of vierkant) simulaties uitvoeren door een probleemsituatie na te spelen herkennen en gebruiken van verschillende geabstraheerde verschijningsvormen (zoals plattegrond/kaart of begrip/concept) Een schoolweekrooster maken met sleutelinformatie als abstractie van wat er in een week gebeurt Bij aardrijkskunde op kaarten details weglaten en alleen de belangrijkste zaken plaatsen Bij het maken van een verhaal eerst een plan maken met de hoofdlijnen en daarna dit uitwerken Bij natuur en techniek onderzoeken wat het belangrijkste materiaal is om iets voor een bepaald doel geschikt te laten zijn Luisteren naar een verhaal, de belangrijkste informatie eruit halen en van daaruit komen tot een passende titel voor het verhaal herkennen van simulaties (bijv. spelletjes) ook in relatie tot de werkelijkheid onderzoeken van de bruikbaarheid van een gevonden oplossing voor een probleem in andere situaties Een eenvoudige animatie ontwerpen (en realiseren) om een bepaald proces te illustreren Een 'programma' maken dat reageert met een geluidje als je op een pictogram klikt (bijv. in ppt.) Opdrachten uitvoeren in eenvoudige programmeersoftware (zoals Logo, ScratchJr) Computerspellen spelen en achterhalen hoe deze op hoofdlijnen functioneren Nadat bij geschiedenis een bepaalde periode aan de orde is geweest, identificeren wat de belangrijkste thema's, gebeurtenissen, personen, etc. zijn die deze periode bepalen bedenken van voorwaarden bij het werken aan een eenvoudig computerprogramma een simulatie uitvoeren van een eenvoudig proces in een geschikte simulatieomgeving (computerprogramma) een model maken voor een bepaald probleem onderzoeken en beschrijven van het model dat achter een eenvoudig computerspel ligt Werken met software om eigen ontwerpen in te realiseren (zoals Minecraft) Werken met programmeersoftware zoals Scratch Deze inhoudsleerlijn is geformuleerd in aanbodsdoelen. Hiermee wordt inzichtelijk gemaakt wat de leraar de leerlingen aanbiedt. Voor het hele basisonderwijs van groep 1 tot en met 8 is dit gedaan in drie fasen (fase 1, 2 en 3). Inhoudsleerlijnen met aanbodsdoelen vormen een curriculum fundament dat schoolteams (en/of andere partijen) de gelegenheid biedt onderwijsleerlijnen te ontwikkelen. De formulering in aanbodsdoelen maakt het mogelijk zelf keuzes te maken bij de vormgeving en verdere concretisering van die onderwijsleerlijnen. Naast een beredeneerd aanbod is hier ook ruimte voor beoogd leerlinggedrag (bijv. in (beheersings-)doelen of kinddoelen), activiteiten en te gebruiken lesmateriaal. digitalegeletterdheid@slo.nl Versie 1.0 ( ) 4

5 PRIMAIR ONDERWIJS ICT-(basis)vaardigheden Omgaan met computers (alle apparaten die iets van een computer in zich hebben) en werken met programmatuur voor internet, , tekenen en tekstverwerken, opnemen/bewerken van audio en video, et cetera 1 2 a b onderwijsdoelen PO: fase 1 fase 2 fase 3 Basisbegrippen ICT Kennis hebben van basisbegrippen bij computers en computernetwerken Kennis hebben van de functie van (onderdelen van) een computer en een computernetwerk Infrastructuur technologie Kennis hebben en begrijpen van digitale technologie Digitale apparaten en besturingssystemen (platforms) gebruiken en software/apps beheren a.1.1 2a.1.2 2a.1.3 2b.1.1 2b.1.2 2b.1.3 spelenderwijs kennis maken met de onderdelen van een computer/tablet delen van ervaringen met computergebruik in de eigen omgeving kennis maken met verschillende manieren om een computer te bedienen bekijken van de inrichting van een toetsenbord (letters, cijfers, tekens en speciale toetsen) beseffen dat in veel apparaten computers voorkomen bekend zijn met onderdelen van een computer en geavanceerde randapparatuur bekend zijn met de betekenis van een aantal standaard computerhandelingen (zoals Opstarten, Afsluiten, Openen, Opslaan, Sluiten, Bestanden, Documenten) kennis hebben van de werking van bekende invoerapparaten en de gevolgen op het beeldscherm ervaren dat een muisaanwijzer verschillende vormen kan aannemen en dat dit bepaalt wat je in dat schermgebied kunt doen onderscheid maken tussen de muisaanwijzer en de tekstcursor op het scherm in tekstverwerkingsprogramma's begrijpen wat enkele veelgebruikte functietoetsen doen (zoals Home, End, Page Up, Page Down, Delete, Backspace, Escape) bekend zijn met de indeling van het alfanumerieke deel van het toetsenbord bekend zijn met mogelijke functies van een computer: rekenen, archiveren, representeren en spelen herkennen van verschillende digitale apparaten beseffen dat veel verschillende apparaten (speelgoed) een computer bevatten vertellen over thuiservaringen met (spel-)computer en tablet in aanraking komen met verschillende media en apparaten en deze inzetten in de eigen belevingswereld begrip hebben van de bedieningslogica van apparaten beschrijven van voorbeelden van computergebruik op school, thuis en in de eigen omgeving (bijv. winkel) (aansluiten,) aanzetten en uitzetten van de computer werken met een (aanraak-)scherm, muis en toetsenbord starten en afsluiten van computerprogramma's en apps a.2.1 2a.2.2 2a.2.3 2b.2.1 2b.2.2 2b.2.3 herkennen van verschillende apparaten en platforms aansluiten en bedienen van digitale apparaten gebruiken van digitale apparaten, software en toepassingen a.3.1 2a.3.2 2a.3.3 2a.3.4 2b.3.1 2b.3.2 2b.3.3 een beeld kunnen vormen van voorkomende termen in relatie tot computer (zoals netwerk, wifi, router, modem, cloud) onderzoeken en inventariseren van apparaten waar een 'computer' in zit beseffen dat het internet wordt gevormd door ontelbare aan elkaar gekoppelde computers beseffen dat er verschillende typen bedrade en draadloze netwerken beseffen dat internetgebruik en het gebruik van mobiele netwerken niet gratis is herkennen van de functionaliteiten van apparaten en keuzes maken in het gebruik van media en apparaten digitale apparaten, software en toepassingen gebruiken gebruik maken van verschillende navigatievormen virtueel aansluiten van een digitaal apparaat (netwerkverbinding opzetten) digitalegeletterdheid@slo.nl Versie 1.0 ( ) 1

6 3 4 Standaardtoepassingen Digitale handleidingen en helpbestanden functioneel gebruiken Kantoortoepassingen voor tekstverwerking, presentatie en spreadsheet functioneel gebruiken Communicatieprogramma's/apps en een internetbrowser functioneel gebruiken Creëren en publiceren van media 2b.1.4 2b.2.4 2b.3.4 2b.2.5 2b.1.5 2b.1.6 2b spelen van spelletjes en educatieve programma's op verschillende digitale apparaten aan elkaar uitleggen hoe een computerprogramma werkt wisselen tussen verschillende apps en programma's zorgvuldig omgaan met digitale apparaten als tablet en computer werken met educatieve programma's aanmaken van een 'account' voor een gebruiken van verschillende programma en werken met veilige interactievormen om een digitaal wachtwoorden 2b.3.5 apparaat (naast touchscreen, muis, bekend zijn met verschillende toetsenbord, bijv. joystick en bestandstypen en omgaan met bestanden bewegingsmodule van spelcomputer, (opslaan/terugvinden, sensoren, etc.) kopiëren/verwijderen, zorgzaam zijn en verzenden/ontvangen, delen) op verantwoordelijkheid hebben voor verschillende opslagmedia hardware, programma's en data 2b.3.6 downloaden, installeren beoordelen en (mappen en bestanden) 2b.3.7 verwijderen van apps kiezen van een geschikt digitaal kennis verwerven van besturingssystemen apparaten en/of platform voor een en de opslag van gegevens(functioneel) bepaald doel 2b.3.8 inloggen op een computersysteem of binnen bepaalde gebruikte software gebruiken van veilige wachtwoorden en beseffen van het belang hiervan ervaring opdoen met eenvoudige bewerkingsprogramma's voor tekst gebruiken van eenvoudige communicatieprogramma's gebruiken van basisfunctionaliteiten van een internetbrowser Diverse vormen van 'content' creëren door functioneel en creatief gebruik van gebruiken van eenvoudige standaardtoepassing(en) en audiovisuele tekenprogramma's communicatiemiddelen maken van foto's en video's met een camera Verschillende media gebruiken voor de maken van audio-opnames met een publicatie van 'content' daarvoor geschikt digitaal apparaat bewerken van afbeeldingen in eenvoudige daartoe geschikte programma's gebruiken van een communiceren met anderen via of tekstverwerkingsprogramma voor het ander communicatieprogramma/app schrijven van teksten op eigen initiatief inzetten van geschikte gebruiken van een internetbrowser toepassingen bij het leerproces voor het bekijken van websites en onderzoeken van verschillende opbouw werken met online educatieve van websites programma's ontdekken van gevorderde functionaliteit bekend zijn met verschillende in verschillende standaardtoepassingen kantoortoepassingen en communicatieprogramma's en de basisfunctionaliteit van deze programma's kiezen van een geschikt programma dat bij het gebruiksdoel past gebruiken van een communicatieprogramma om berichten te delen met anderen afdrukken van documenten of andere bestanden in het gebruikte programma gebruiken van websites bij het zoeken naar informatie 2b.2.6 2b.2.7 2b.2.8 2b kiezen van een geschikte (standaard)toepassing voor het creëren van 'content' opnemen van videoscenes met een camera bewerken van foto of video-opnames met geschikte bewerkingsprogramma's aandacht hebben voor visuele en grafische vormgeving van de 'content' delen van eigen 'content' op bekende en in gebruik zijnde communicatiemedia opmaken van teksten en pagina's in een tekstverwerker opnemen van scenes met een camera en deze monteren tot een videofilmpje (bijv. instructievideo's voor andere groepen) publiceren van eigen 'content' via het meest geschikte medium voor het bepaalde doel realiseren van een presentatie en daarvoor verzamelen en creëren van de benodigde 'content' ontwerpen en realiseren van 'content' voor verschillende doelen (bijv. informeren, reclame maken, waarschuwen, beoordelen) gebruiken van internet voor de publicatie van informatie (website, blog, etc.) Deze inhoudsleerlijn is geformuleerd in aanbodsdoelen. Hiermee wordt inzichtelijk gemaakt wat de leraar de leerlingen aanbiedt. Voor het hele basisonderwijs van groep 1 tot en met 8 is dit gedaan in drie fasen (fase 1, 2 en 3). Inhoudsleerlijnen met aanbodsdoelen vormen een curriculum fundament dat schoolteams (en/of andere partijen) de gelegenheid biedt onderwijsleerlijnen te ontwikkelen. De formulering in aanbodsdoelen maakt het mogelijk zelf keuzes te maken bij de vormgeving en verdere concretisering van die onderwijsleerlijnen. Naast een beredeneerd aanbod is hier ook ruimte voor beoogd leerlinggedrag (bijv. in (beheersings-)doelen of kinddoelen), activiteiten en te gebruiken lesmateriaal digitalegeletterdheid@slo.nl Versie 1.0 ( ) 2

7 PRIMAIR ONDERWIJS Mediawijsheid Actief en bewust deelnemen aan de mediasamenleving Het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee men zich bewust, kritisch en actief kan bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld. 1 a b c 2 a onderwijsdoelen PO: fase 1 fase 2 fase 3 Medialisering van de samenleving en beeldvorming Bewust zijn van de medialisering van de samenleving Kennis hebben van verschillende functies van media Kennis hebben van de invloed van media op de werkelijkheid Media, identiteit, participatie en veiligheid Veilig omgaan met media en sociale netwerken 1a.1.1 1a.1.2 1a.1.3 1b.1.1 1b.1.2 1c.1.1 1c.1.2 kennismaken met verschillende media herkennen van verschillen tussen en de verschillen herkennen media 1a.2.2 kennismaken met verschillende beseffen en inzien van de relatie mediadragers c.q. apparaten tussen mediaboodschap en ervaren dat de leefwereld doordrongen mediadrager is van audiovisuele boodschappen 1a.2.3 ervaren en bewust worden dat media intensief gebruikt 1a.2.4 beseffen dat media steeds veranderen ervaren van verschillende functies van diverse media (krant, tijdschrift, radio, tv, www) herkennen of een mediaboodschap commercieel, informerend of amuserend is herkennen van primaire doelstellingen van commerciële, informerende, amuserende en meningsvormende boodschappen in diverse media (krant, tijdschrift, radio, tv, www) verkennen van de boodschap in verschillende media-uitingen ervaren dat mediaboodschappen vaak een format hebben (bijv. op tv: journaal of entertainmentprogramma) praten over reclames en de rol ervan bewust worden van de invloed van media op wat je ergens van vindt beseffen van het belang van digitale technologie op allerlei terreinen in onze huidige samenleving bewust worden van het belang van (persoonlijke) mediavaardigheid ervaren dat media overal aanwezig zijn in de leefwereld van mensen herkennen van de impact van mediagebruik op het menselijk bestaan onderzoeken en ervaren hoe mensen met media omgaan onderzoeken van de functie van commerciële, informerende, amuserende en meningsvormende boodschappen in diverse media (krant, tijdschrift, radio, tv, www) onderzoeken van formats van commerciële, informerende en amuserende boodschappen in diverse media verkennen van de mediaboodschap in herkennen of een mediaboodschap verschillende bronnen 'gekleurd' is 1c.3.2 ervaren wat de invloed is van herkennen of mediaboodschappen mediaboodschappen op de mening vooroordelen en rolpatronen bevestigen van mensen 1c.3.3 en versterken onderzoeken en vergelijken van de kritisch nadenken over de betrouwbaarheid van een betrouwbaarheid van een mediaboodschap 1c.3.4 mediaboodschap reflecteren over het onderzoeken dat mediaboodschappen op waarheidsgehalte van een verschillende manieren verpakt kunnen mediaboodschap 1c.3.5 worden uitleggen hoe reclames inspelen op reflecteren op de beïnvloeding van de voorkeuren en koopgedrag 1c.3.6 eigen mening door media(-boodschappen) vormen van een mening over reclame onderzoeken hoe te reageren op ontvangen mediaboodschappen (weerbaar worden i.p.v. je te laten verleiden) 1a.2.1 1b.2.1 1b.2.2 1b.2.3 1c.2.1 1c.2.2 1c.2.3 1c.2.4 1c.2.5 1c.2.6 ervaren van de mogelijkheden van digitale middelen om samen te werken in aanraking komen met de mogelijkheden om te communiceren 1a.3.1 1a.3.2 1a.3.3 1a.3.4 1a.3.5 1b.3.1 1b.3.2 1c.3.1 2a.1.1 2a.2.1 2a.3.1 kennis nemen van verschillende bewust worden van het belang van een sociale netwerken veilig profiel op sociale netwerken begrijpen wat de functie en werking beseffen van het belang van veiligheid bij (o.a. impact) van sociale netwerken is deelnemen aan sociale netwerken 2a.1.2 2a.2.2 2a.3.2 digitalegeletterdheid@slo.nl Versie 1.0 ( ) 1

8 b Reflectie op het 'eigen' mediagebruik 2a.1.3 2a.1.4 en samen te werken via sociale en digitale netwerken exploreren op internet in een beveiligde omgeving bewust worden van de mogelijkheden van digitale middelen voor contact met anderen beseffen van het belang van zorgvuldig handelen op sociale netwerken beseffen van het belang van zorgvuldig handelen bij het surfen op internet herkennen van en omgaan met ongewone en ongewenste informatie en weten met wie dit te bespreken is bespreken van risico's van het delen van persoonlijke informatie op media en sociale netwerken vertellen over eigen mediagebruik 2a.2.3 2a.2.4 2a.2.5 2a.2.6 2b.1.1 2b.2.1 2b.3.1 2b.2.2 2b.2.3 2a.3.3 2a.3.4 2a.3.5 2a.3.6 2a.3.7 2a.3.8 verwoorden van voor- en nadelen van het participeren aan sociale netwerken ontdekken en ervaren van de mogelijkheden van sociale netwerken t.b.v. het delen van informatie herkennen van en omgaan met ongewenste communicatie (bijv. flaming) realiseren wanneer informatie ongewenst of schokkend is én weten met wie dit te bespreken is (vertrouwenspersoon) begrijpen van mediamechanismen die verleiden om steeds verder te lezen, kijken, klikken of spelen ontwikkelen van strategieën om optimaal met media om te gaan bewust worden van het eigen bewust worden van de rol van media in mediagebruik en dat van anderen het eigen leven 2b.3.2 (bijv. type, duur en frequentie) beseffen van de invloed van de eigen begrijpen en ervaren dat media mediaconsumptie op de eigen levensstijl toepasbaar zijn in het leren en 2b.3.3 en de eigen kijk op de wereld verwerven van kennis beseffen van het eigen patroon van aangeven van de relatie tussen 2b.3.4 mediagebruik mediagebruik en bijvoorbeeld tijd zicht hebben op risico's van verslaving en voor andere hobby's, tijd voor school, asociaal gedrag kennis van nieuws, etc. Gehanteerde definities Medium/informatiedrager: Middel om informatie op te slaan en/of over te dragen. Media: Het geheel aan middelen dat een zender in de gelegenheid stelt 'iets' naar één of meer ontvangers te verzenden. Mediadrager: De (technische of ict-) middelen die verzending van 'iets' mogelijk maken. Mediaboodschap: Media-uiting die tot doel heeft een bepaald gedrag bij de ontvanger(s) te bewerkstelligen. Media-uiting: 'Iets' dat door een zender wordt gecommuniceerd met een of meer ontvangers. Deze inhoudsleerlijn is geformuleerd in aanbodsdoelen. Hiermee wordt inzichtelijk gemaakt wat de leraar de leerlingen aanbiedt. Voor het hele basisonderwijs van groep 1 tot en met 8 is dit gedaan in drie fasen (fase 1, 2 en 3). Inhoudsleerlijnen met aanbodsdoelen vormen een curriculum fundament dat schoolteams (en/of andere partijen) de gelegenheid biedt onderwijsleerlijnen te ontwikkelen. De formulering in aanbodsdoelen maakt het mogelijk zelf keuzes te maken bij de vormgeving en verdere concretisering van die onderwijsleerlijnen. Naast een beredeneerd aanbod is hier ook ruimte voor beoogd leerlinggedrag (bijv. in (beheersings-)doelen of kinddoelen), activiteiten en te gebruiken lesmateriaal. digitalegeletterdheid@slo.nl Versie 1.0 ( ) 2

9 PRIMAIR ONDERWIJS Informatievaardigheden (Onderzoeks-)proces om systematisch, effectief en efficiënt informatie te zoeken, vinden en delen onderwijsdoelen PO: fase 1 fase 2 fase 3 STAP 1: Informatieprobleem formuleren Een informatievraag formuleren vanuit een informatiebehoefte vertellen wat over het onderwerp bekend is bedenken van vragen STAP 2: Zoekstrategieën bepalen Relevante zoekterm(en) bepalen bij een informatievraag Een voor de informatievraag geschikte zoekstrategie bepalen Geschikte bronnen bepalen voor het verkrijgen van de relevante informatie nagaan wat je al weet over het onderwerp afbakenen van het onderwerp opstellen van een passende informatievraag oriënteren op verschillende soorten vragen (bijv. open/gesloten) STAP 3: Verwerven en selecteren van informatie Informatie verzamelen en selecteren met behulp van de gekozen zoekstrategie De gevonden informatie beoordelen op bruikbaarheid, betrouwbaarheid en representativiteit STAP 4: Verwerken van informatie Gevonden informatie analyseren, interpreteren en ordenen Lijst van gebruikte bronnen opstellen (Conclusie trekken en) antwoord formuleren noemen van bronnen waar informatie te bepalen van bruikbare zoektermen vinden is vaststellen van bronnen waar bruikbare gebruiken van een passende bron bij een informatie te vinden is bepaald type informatievraag inschatten van de aard van informatiebronnen kiezen van een passend medium bij verschillende informatiebehoeften combineren van meerdere informatiebronnen verzamelen van informatie uit een bron beoordelen of gevonden informatie voldoet verzamelen van informatie uit een bron en daaruit een selectie maken vergelijken van informatie uit enkele bronnen beoordelen of de verkregen informatie bruikbaar en representatief is verwerken van de gevonden informatie beschrijven van gebruikte bronnen verwoorden van een antwoord met behulp van de gevonden resultaten formuleren van een informatievraag vanuit een informatiebehoefte formuleren van deelvragen in relatie tot de informatievraag bepalen van bronnen waarin bruikbare informatie te vinden is omzetten van zoekopdrachten in trefwoorden combineren van meerdere zoektermen verzamelen van informatie met behulp van de gekozen zoekstrategie beoordelen of de verworven informatie bruikbaar, betrouwbaar en representatief is schakelen tussen meerdere informatiebronnen om informatie te vergelijken verbinden van de gevonden informatie samenvoegen van informatie uit met wat al over het onderwerp bekend is verschillende bronnen beantwoorden van de informatievraag formuleren van een antwoord op de opstellen van lijst met gebruikte bronnen informatievraag op basis van verkregen informatie opstellen van een lijst met gebruikte bronnen digitalegeletterdheid@slo.nl Versie 1.0 ( ) 1

10 5 6 STAP 5: Presenteren van informatie Informatievraag en het antwoord hierop op een passende wijze presenteren STAP 6: Evalueren en beoordelen Het gevonden resultaat als antwoord op de informatiebehoefte evalueren Het proces van informatieverwerving en verwerking evalueren presenteren van de gevonden informatie (bijv. in een tekening) presenteren van het antwoord op een vooraf bepaalde manier terugblikken op het proces 'van vraag naar antwoord' en daarover vertellen bespreken van de kwaliteit van het antwoord op de informatievraag evalueren aan de hand van concrete vragen, hoe het proces van informatieverwerving is doorlopen presenteren van het antwoord op een vooraf bepaalde manier beoordelen van het product (antwoord) aan de hand van criteria evalueren van het proces van informatieverwerving (evt. aan de hand van een vooraf opgesteld format) Deze inhoudsleerlijn is geformuleerd in aanbodsdoelen. Hiermee wordt inzichtelijk gemaakt wat de leraar de leerlingen aanbiedt. Voor het hele basisonderwijs van groep 1 tot en met 8 is dit gedaan in drie fasen (fase 1, 2 en 3). Inhoudsleerlijnen met aanbodsdoelen vormen een curriculum fundament dat schoolteams (en/of andere partijen) de gelegenheid biedt onderwijsleerlijnen te ontwikkelen. De formulering in aanbodsdoelen maakt het mogelijk zelf keuzes te maken bij de vormgeving en verdere concretisering van die onderwijsleerlijnen. Naast een beredeneerd aanbod is hier ook ruimte voor beoogd leerlinggedrag (bijv. in (beheersings-)doelen of kinddoelen), activiteiten en te gebruiken lesmateriaal. digitalegeletterdheid@slo.nl Versie 1.0 ( ) 2