Voorwoord 17. Een korte geschiedenis van de omgang met geesteszieken 19

Transcriptie

1 Voorwoord 17 Een korte geschiedenis van de omgang met geesteszieken 19 Deel I: Het zorgproces Het zorgplan en zorgproces De inventarisatiefase De diagnostische fase De doelstellingsfase De planningsfase De uitvoeringsfase De evaluatiefase Specifieke onderzoekstechnieken Beeldvormend hersenonderzoek Psychologische tests Sociaal-onderzoek 44 Deel II: Psychische functies Psychische functies: indeling Bewustzijn Bewustzijnsverlaging Sufheid Somnolentie Sopor Subcoma 53 5

2 Coma Delier Stoornis in het ik-besef Vernauwing van het bewustzijn Amentieel syndroom Dissociatie Depersonalisatie Derealisatie Desoriëntatie Ziektebesef, ziekteinzicht Geheugen Geheugenstoornissen door een lichamelijke aandoening Amnesie Retrograde amnesie Anterograde amnesie Psychogene geheugenstoornis Dissociatieve amnesie Versterkte herinnering Déjà vu Herinneringsvervalsing Pseudologia fantastica Confabulatie Waarnemen Zintuigstoornissen Stoornis in de sterkte van de waarneming Versterkte waarneming Verzwakte waarneming Gestoorde betekenisverlening aan de waarneming Illusie Hallucinatie Denken Denkvermogen Gestoorde gedachtengang Perseveratie Geremd en versneld denken Associatief denken Blokkering in het denken 75

3 Incoherentie Verward denken Verzanden Neologismen Inhoud van het denken Overwaardig denken Waan Waansysteem Soorten wanen Stoornis in de relatie tussen het Ik en het denken Obsessies en compulsies Affectieve functies Stoornis van de stemming Depressie Dysthymie Dysforie Manie Hypomanie Euforie Cyclothymie Vlakke stemming Stoornis van de affecten Sterke affecten Vlakke affecten Emotionele labiliteit Affectincontinentie Dwanghuilen en dwanglachen Inadequate gevoelens Driften en willen Stoornis van de driften Impulscontrolestoornis Te sterk driftleven Te zwak driftleven Stoornis in het willen Te grote besluitvaardigheid Te grote wilskracht Te geringe besluitvaardigheid Te geringe wilskracht Negativisme 90 7

4 8. Bewegen en handelen Bewegingsstoornis Bewegingsremming Bewegingsdrang Katatonie Stereotiepe bewegingen Tics Gemaniëreerd gedrag Magisch handelen Grimasseren Echolalie en echopraxie Dwanghandeling Dranghandeling 95 Deel III: Behandeling van psychopathologie Psychofarmaca Het zenuwstelsel De zenuwcel Neurotransmitters Dopamine Serotonine (Nor)adrenaline Acetylcholine Algemene medicatieleer De psychofarmaca Antipsychotica Anxiolytica Slaapmiddelen Antidepressiva Lithium Psychotherapie Steunende psychotherapie Gedragstherapie Gedragstherapie in strikte zin Cognitieve gedragstherapie Non-directieve therapie volgens Rogers Psychodrama 136

5 2.5. Transactionele analyse Gestalttherapie Psychoanalyse Interpersoonlijke therapie Relatie- en gezinstherapie Groepstherapie Rehabilitatie en revalidatie Langdurig zorgafhankelijken Ontstaan van een handicap Kwetsbaarheid-stress-coping-model Rehabilitatie en revalidatie Revalidatie Rehabilitatie Revalidatie en rehabilitatie: hoe, wanneer en waar? Woonrehabilitatie 157 Deel IV: Psychiatrische stoornissen Diagnostiek en classificatie van stoornissen Classificatiesystemen De categorieën Indeling psychiatrische stoornissen Psychische stoornissen door een somatische aandoening Acute psychische stoornis door een somatische aandoening Bewustzijnsstoornissen Cognitieve stoornissen Overige functiestoornissen Het delier Het hyperesthetische-emotionele syndroom Somatische aandoeningen als oorzaken van psychische stoornissen Ontsteking Zuurstoftekort Vitaminetekort Stoornissen door hormonale ontregelingen Leverziekten/nierziekten Niet aangeboren hersenaandoening Hersenziekten 179 9

6 Dementie Amnestische stoornis Epilepsie Definitie en indeling Verschijnselen partiële epilepsie Verschijnselen gegeneraliseerde epilepsie Oorzaken Psychiatrische stoornissen en epilepsie Behandeling van epilepsie AIDS Besmetting Verschijnselen Psychologische/psychiatrische gevolgen Behandeling Middelen-intoxicatie, misbruik en afhankelijkheid Verschijnselen Intoxicaties en onthouding Alcohol- en drugsverslaving: verschijnselen Alcoholverslaving Verslaving aan drugs Ontstaan en voortbestaan van de verslaving Begeleiding Amnestisch syndroom Verschijnselen Oorzaak van het Syndroom van Korsakow Begeleiding Gokverslaving Verschijnselen Ontstaansmechanisme Behandeling Schizofrenie Mechanismen voor ontstaan en voortbestaan van schizofrenie Beloop Prodromale fase Positieve symptomen Negatieve symptomen Restfase Symptomen per psychische functie Denken 231

7 Waarnemen Taal Handelen Gevoel Lichaamsbeleven Contact Inzicht Stemming Informatieverwerking Vormen van schizofrenie Behandeling Medicatie Psychoeducatie Vaardigheidstraining Cognitieve gedragstherapie Coping Begeleiding Begeleiding in de prodomale fase Begeleiding tijdens de psychose Begeleiding in de restfase Stemmingsstoornissen Depressie Onderverdeling Symptomen Oorzakelijke mechanismen Behandeling Medicatie Lichttherapie Elektroshock Psychotherapie Begeleiding Bipolaire stoornis Symptomen Beloop Oorzakelijke mechanismen Behandeling van de bipolaire stoornis Psycho-educatie Behandeling Basishouding

8 12 6. Angst- en dwangstoornissen Gegeneraliseerde angststoornis Symptomen Behandeling Begeleiding Fobie Symptomen Groepen Specifieke fobie Sociale fobie Agorafobie zonder paniekstoornis Behandeling van de fobie Gedragstherapie Medicatie Begeleiding Paniekstoornis met agorafobie Paniekstoornis zonder agorafobie Paniekstoornis met agorafobie Behandeling van de paniekstoornis De obsessieve-compulsieve stoornis Symptomen Behandeling Gedragstherapie Medicatie Dissociatieve stoornis Dissociatieve amnesie Dissociatieve fugue Dissociatieve identiteitsstoornis Depersonalisatiestoornis Ontstaansmechanismen Behandeling Begeleiding Somatoforme stoornis Somatoforme stoornis, ongedifferentieerde vorm Conversie Hypochondrie Begeleiding van de somatoforme stoornissen Dysmorfofobie Nagebootste ziekte Eetstoornissen Anorexia nervosa 307

9 Verschijnselen Ontstaansmechanismen Behandeling Bulimia nervosa Verschijnselen Oorzakelijke mechanismen Behandeling Rouw en verwerking van verlies Normale verliesreactie Onverwerkte rouw Rouwbegeleiding Rouwtherapie Reacties op stress Acute stress-stoornis Posttraumatische stress-stoornis (PTSS) Verklaring Behandeling Suïcide Statistiek Suïcide-redenen Aanwijzingen voor suïcidaliteit Begeleiding Reacties van de hulpverlener Agressie Ontstaanswijze Psychiatrische stoornis en agressie Agressie in een instelling Preventie van agressie in een instelling Seksuele stoornissen Indeling Seksuele disfuncties Behandeling Parafilieën Behandeling Gestoord seksueel rolbeleven

10 11. Slaapstoornissen Normale slaap Slaapstoornissen Behandeling Persoonlijkheidsstoornissen Ontwikkeling persoonlijkheidsstoornis Algemene uitgangspunten bij de behandeling Cluster-A-persoonlijkheidsstoornissen De paranoïde persoonlijkheidsstoornis De schizoïde persoonlijkheidsstoornis De schizothyme persoonlijkheidsstoornis Cluster-B-persoonlijkheidsstoornissen De antisociale persoonlijkheidsstoornis De borderline persoonlijkheidsstoornis De theatrale persoonlijkheidsstoornis De narcistische persoonlijkheidsstoornis Cluster-C-persoonlijkheidsstoornissen De ontwijkende persoonlijkheidsstoornis De afhankelijke persoonlijkheidsstoornis De obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis Mensen met een verstandelijke handicap Oorzaken Indeling Eigenschappen, psychiatrische stoornissen en opvang Licht verstandelijk gehandicapten Matig verstandelijk gehandicapten Ernstig verstandelijk gehandicapten Zeer ernstig verstandelijk gehandicapten Kinderpsychiatrie Psychiatrische stoornissen, algemeen Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit De verschijnselen zijn Ontstaansmechanismen Begeleiding Oppositionele en antisociale gedragsstoornis Verschijnselen Oorzaak Behandeling 419

11 14.4. Autistische stoornis Verschijnselen Ontwikkeling Oorzakelijke mechanismen Begeleiding en behandeling Syndroom van Asperger Verschijnselen Verschillen Asperger en Autisme Begeleiding Pervasieve ontwikkelingsstoornis NAO Ouderenpsychiatrie Het normale verouderingsproces Psychiatrische stoornissen bij ouderen Dementiesyndroom Ziekte van Alzheimer Lewy Body dementie Vasculaire dementie Frontotemporale dementie Behandeling en begeleiding Delier Stemmingsstoornissen Paranoïdie Angststoornissen Persoonlijkheidsstoornissen Behandeling Psychofarmaca Psychotherapie Begeleiding van ouderen met een psychiatrische stoornis Transculturele Psychiatrie Vluchtelingenproblematiek Hulpverlening Cultuurspecifieke aandachtspunten Tolkentelefoon of tolk 461 De Nederlandse wetten in de geestelijke gezondheidszorg

12 Gedwongen opname in de psychiatrie in België 477 Literatuur 485 Register