Innovatieprogramma aardgasvrije en frisse basisscholen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Innovatieprogramma aardgasvrije en frisse basisscholen"

Transcriptie

1 Den Haag, 4 juli 2018 Oproep Innovatieprogramma aardgasvrije en frisse basisscholen Leren van 10 pilots Door Platform31 & Ruimte-OK Subsidieverstrekker Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Oproep 3 3. Budgetverdeling 3 4. Doelstelling innovatieprogramma 4 5. Doelgroep 4 6. Uw investering 4 7. Wat krijgt u terug? 5 8. Selectiecriteria 5 9. Aanmelding Tijdspad 7 Bijlage 1: Bredere context 8 Bijlage 2: Begeleidende partijen 9 Bijlage 3: Toelichting op begeleiding (na selectie) 11 2

3 1. Inleiding Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft uit de klimaatenveloppe 2018 een budget van 5 miljoen voor haar bestedingsplan verduurzaming basisscholen toegekend gekregen. De klimaatdoelstellingen van 49% CO2 reductie in 2030 zijn aanleiding om voor de onderwijssector, als onderdeel binnen de utiliteitsbouw, een handelingsperspectief te genereren en daarvoor repeteerbare verduurzamingsconcepten te ontwikkelen. Naast de klimaatdoelstellingen verdient ook het binnenklimaat (frisse scholen) op scholen blijvende aandacht. Veel scholen kampen met een slecht binnenklimaat. De in 2014 gesloten Green Deal Scholen heeft laten zien dat een integrale aanpak, waarin het verbeteren van de energetische kwaliteit van het gebouw in samenhang met de verbetering van het binnenklimaat wordt bekeken, het handelingsperspectief voor de verduurzaming van scholen wordt vergroot. 2. Oproep In het regeerakkoord en het Interbestuurlijk Programma zijn afspraken gemaakt over het tempo waarin de gebouwde omgeving aardgasvrij (of klaar voor het afkoppelen van het aardgas) dient te worden gemaakt. Deze afspraken zijn aanleiding geweest om ook voor de onderwijssector, als onderdeel binnen de utiliteitsbouw, een handelingsperspectief richting aardgasvrij te genereren. Het ministerie van BZK stelt een budget van 5 miljoen beschikbaar voor gemeenten die in 2018 willen starten met een innovatieprogramma voor het aardgasvrij en fris maken van bestaande schoolgebouwen (Primair Onderwijs). In dit innovatieprogramma leert de gemeente samen met het schoolbestuur en het bedrijfsleven hoe een bestaand schoolgebouw succesvol van het aardgas af kan worden gehaald, hoe het binnenklimaat verbeterd kan worden en de energierekening betaalbaar blijft. Gemeenten kunnen tot 1 oktober 2018 hun aanmelding indienen om in aanmerking te komen voor een decentralisatieuitkering uit het gemeentefonds. Dit met het doel een schoolgebouw te verduurzamen en het gebouw gereed te maken voor een aardgasvrije toekomst. Het ministerie van BZK en de Vereniging Nederlandse Gemeenten(VNG) hebben begin juli 2018 een gezamenlijk persbericht gepubliceerd waarin dit innovatieprogramma is aangekondigd. Voor de meest actuele informatie kunt u zich richten tot de website Hieronder wordt nader aangegeven welke informatie nodig is om uw aanmelding voor selectie ten behoeve van de decentralisatie-uitkering in het kader van het innovatieprogramma aardgasvrije en frisse basisscholen in te dienen. 3. Budgetverdeling Het budget van 5 miljoen wordt als volgt besteed: 3,5 miljoen als bijdrage voor 10 beoogde renovaties en 1,5 miljoen voor programmatische ondersteuning. De programmatische ondersteuning wordt verzorgd door Platform31 en Ruimte- OK en het budget hiervoor omvat ook een rekenvergoeding aan marktpartijen ten behoeve van het ontwikkelen van innovatieve en repeteerbare verduurzamingsconcepten. 3

4 Het budget van 3,5 miljoen euro voor de 10 renovaties (10 x ) is een bruto bedrag inclusief BTW. Voor zover declaratie van de BTW plaats kan vinden via het BTW-compensatiefonds wordt een deel van het budget via het BTWcompensatiefonds ontvangen. De 10 geselecteerde gemeenten ontvangen het netto bedrag, aldus zonder de te declareren BTW via het BTW-compensatiefonds, in de vorm van een decentralisatie-uitkering uit het gemeentefonds. 4. Doelstelling innovatieprogramma In dit innovatieprogramma Aardgasvrije en frisse basisscholen gaan we leren van 10 pilots tijdens de ontwikkeling en toepassing van repeteerbare aardgasvrije oplossingen voor de meest energie-onzuinige bestaande schoolgebouwen. Dit zodat snelheid en kostendaling bij opschaling gerealiseerd kan worden en opgedane expertise breed inzetbaar wordt voor de verduurzamingsopgave binnen de onderwijshuisvesting. De opgedane kennis en ervaring uit voorgaande trajecten als de Green Deal Scholen en het innovatieprogramma School Vol Energie zullen dit programma ondersteunen. Meer informatie hierover is te lezen is bijlage 1: Bredere Context. 5. Doelgroep Dit programma is bedoeld voor gemeenten die zich samen met schoolbesturen aan het oriënteren zijn op het proces van verduurzaming van hun onderwijsgebouwen voor primair onderwijs. Om als gemeente in aanmerking te komen voor middelen uit de innovatieregeling, dient het College van B&W zich te committeren aan het programma zoals aangegeven in deze uitvraag. De scholen gaan aan de slag met een experimentele aanpak die beoogt kostendaling, repeteerbaarheid en snelheid in het proces van de verduurzaming van hun gebouwen te realiseren. Om die reden wordt aandacht gevraagd voor gebouwtypologieën die kansrijk zijn voor het ontwikkelen van innovatie en aanpak ten behoeve van repeteerbaarheid. 6. Uw investering Dit innovatieprogramma Aardgasvrije en frisse basisscholen is bedoeld om te stimuleren dat de renovatie van een bestaande basisschool leidt tot een aardgasvrij schoolgebouw met een goed binnenklimaat. Daarmee is het aanvullend op een traditionele renovatie en de daarbij horende kosten. Van u wordt dan ook verwacht dat u, samen met eventuele partners, de overige kosten voor de renovatie in gezamenlijkheid voor uw rekening neemt. Een onderbouwde inschatting van het totale renovatiebudget en voorgestelde kostenverdeling tussen gemeente en schoolbestuur, dient helder aangegeven te worden in de aanvraag. Ook geeft u aan op welke wijze deze onderlinge afspraken zijn vastgelegd, bijvoorbeeld in het Integraal Huisvestings Plan (IHP), het Meerjaren Onderhouds Plan (MJOP) en/of bij de besteding van de ontvangen rijksvergoedingen vanuit de Materiele Instandhouding. Naast de financiële investering wordt van u en uw samenwerkingspartners een zeer proactieve houding en tijdsinvestering vereist ten aanzien van het leertraject van dit Innovatieprogramma Aardgasvrije en frisse basisscholen. De programma-ondersteuning door Platform31 en Ruimte-OK vervult nadrukkelijk niet de rol van gedelegeerd opdrachtgever. Zij treden op als onafhankelijke adviseur en als aanjager van proces en inhoud tussen gemeente, schoolbestuur (opdrachtgevers), gebruikers en opdrachtnemer. Ook zullen zij het gezamenlijke leertraject opstellen welke uiteindelijk toeleverend zal zijn aan het kennis en leertraject van het nationale programma aardgasvrije wijken. 4

5 7. Wat krijgt u terug? Financiële ondersteuning Gemeenten ontvangen voor het project een financiële bijdrage van als deel van de totale investering van het renovatietraject. Deze uitkering is onafhankelijk van projectgrootte. De besteding van de middelen zal, in onderlinge afstemming met het betreffende schoolbestuur, in het projectvoorstel tot uiting te komen. Daarbij krijgt het schoolbestuur tot en met 2019 kosteloze professionele begeleiding tijdens het ontwikkelingstraject van innovatieve concepten. Deelnemende marktpartijen ontvangen voor de aanbestedingen een rekenvergoeding vanuit het programma. Professionele begeleiding Doelstelling van de begeleiding van Platform31 en Ruimte-OK is om pilots zo ver mogelijk te helpen richting een haalbare uitvoering (tot aannemingsovereenkomst), en lessen te trekken welke voor de hele sector interessant zijn. Meer informatie over de begeleidende partijen is te lezen is bijlage 2: Begeleidende partijen. Vanaf de selectie en bekendmaking van pilots (in oktober 2018) tot en met 2019, zullen de begeleiders van Platform31 en Ruimte-OK ondersteuning geven bij de opeenvolgende en/ of parallel uit te voeren activiteiten: Hierbij kan worden gedacht aan de volgende activiteiten (NB: afhankelijk van fase waarin project zich bevindt); Opstellen van afspraken tussen gemeente en schoolbestuur. Dit ten behoeve van het inzichtelijk krijgen van de rollen (waaronder het bouwheerschap) en financiën; Bepalen van de projectkaders/ prestatie-eisen en benodigde voorbereidende besluitvorming; Opstellen indicatieve business case aardgasvrije en frisse scholen (haalbaarheid); Helpen opstellen van programma van eisen in overleg met gebruikers; Helpen opstellen van uitvraag- en aanbestedingsdocumenten (gunningsleidraad en vraagspecificatie) in verband met selectie van marktpartijen; Ondersteuning selectieprocedure van beoogd opdrachtnemer/ consortium; Inhoudelijke ondersteuning aan marktpartijen/ consortia voor aanbodontwikkeling; Bewaken processtappen en project risico s voor alle betrokkenen; Faciliteren uitwerkingsfase; helpen opstellen van uitvoeringsovereenkomst opdrachtgever-opdrachtnemer; Monitoring en terugkoppelen leermomenten (opstellen rapportages). De opgedane kennis en ervaringen zullen toeleverend zijn aan het kennis en leertraject van het nationale programma aardgasvrije wijken. Een nadere toelichting op deze begeleiding treft u in bijlage 3: toelichting begeleiding. 8. Selectiecriteria Een stuurgroep, samengesteld uit vertegenwoordigers van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de PO-Raad, selecteert 10 pilots uit de ingediende projectvoorstellen. De stuurgroep adviseert de Minister van BZK over het verstrekken van een decentralisatie-uitkering uit het gemeentefonds om deze geselecteerde projecten mede mogelijk te maken. 5

6 Naast de minimale prestatie-eisen (uw investering) zoals omschreven is in hoofdstuk 6, zullen de volgende aspecten in de definitieve selectie worden meegewogen: actieve houding en participatie in het innovatieprogramma (motivatie en leereffect); commitment van school en gemeente (besluit van directie resp. College van B&W); regionale spreiding (voldoende diversiteit); veel voorkomende type PO gebouwen (mate van repeteerbaarheid); Verbinding met de proeftuinen dan wel de Green Deal aardgasvrije wijken is een pré in de selectie. 9. Aanmelding Om in aanmerking te komen voor selectie van de decentralisatie-uitkering in het kader van dit innovatieprogramma dient de gemeente zich aan te melden. In deze aanmelding dient een onderbouwing gegeven te worden op de volgende onderdelen: Algemeen: Naam van de gemeente, naam van de wijk, naam van het schoolbestuur en de school. Omvang van het schoolgebouw (m2 BVO, aantal leerlingen, aantal groepen) Leerlingprognose voor komende 10 jaar Oorspronkelijk bouwjaar van het schoolgebouw (incl. eventuele jaartallen van uitbreidingen zover bekend) Plattegrond van het schoolgebouw (dit mag ook een kopie zijn van het vluchtplan) Foto s van het schoolgebouw (buiten- en binnenzijde; minimaal een buitenfoto van de gevel en minimaal een foto van een lokaal en toiletgroep). Globale informatie over bouwtechnische en energetische kwaliteit van het gebouw. Contactgegevens contactperso(o)n(en) gemeente en schoolbestuur. Motivatie en toelichting: Een korte motivatie (indicatief twee A4) waarom wordt deelgenomen aan het programma. In deze motivatie wordt aandacht gevraagd voor de volgende elementen: Aanpak en status: Onderschrijving van het ambitieniveau van het innovatieprogramma (Aardgasvrij en Frisse School Klasse B); Korte toelichting op de reeds ondernomen activiteiten in de initiatie en oriëntatiefase van het betreffende renovatieproject. Beschrijving relatie met gemeentelijke planvorming zoals het Integraal HuisvestingsPlan (IHP), een gemeentelijk warmteplan/ lokaal Klimaatakkoord of het Meerjarenonderhoudsplan van het schoolbestuur. Wijze waarop het aardgasvrij maken van het schoolgebouw is verbonden is met mogelijk zicht op de toekomstige warmtevoorziening in de wijk; loopt er al een programma in verband met aardgasvrije wijken, is deze wijk eraan verbonden? Een beknopte inschatting van de slagingskansen van het renovatieproject. Draagvlak en leerelementen: 6

7 Beschrijving betrokkenheid (commitment) en lopende afspraken schoolbestuur en-of marktpartijen; Beschrijving van de leermomenten die men verwacht op te kunnen doen in dit programma en die meerwaarde bieden voor andere scholen; Toelichting of gemeente en schoolbestuur bereid zijn om op innovatieve manier het proces te doorlopen. Financiën en haalbaarheid: Toelichting op de inzet van de financiële rijksbijdrage in het pilotproject (incl. BTW); Onderbouwde inschatting van het projectbudget en voorgestelde kostenverdeling tussen gemeente en schoolbestuur. Hierbij de bedragen zowel inclusief als exclusief BTW aangeven. Inschatting van de te declareren BTW via het BTW-compensatiefonds. Inschatting van de te halen besparingen in de exploitatie van het schoolbestuur. Uw aanvraag, voorzien van een besluit van het College van B&W waarin wordt ingestemd met het indienen van de aanvraag en daarmee het aangaan van een inspanningsverplichting, kunt u tot uiterlijk 1 oktober om 12:00 uur sturen naar info@aardgasvrijescholen.nl. In geval van toelichtende vragen kunt u contact opnemen met Platform31 en/of Ruimte-OK via info@aardgasvrijescholen.nl of Tijdspad Het project kent een duidelijke sturing op tijd om er zeker van te zijn dat de beschikbare middelen ook daadwerkelijk kunnen worden ingezet. Maatgevend zijn daarbij de volgende momenten: Juli 2018: Open oproep t.b.v. werving van gemeenten en pilots. Oktober 2018: Uiterlijk indienen aanmeldingen/ motivaties gemeenten op 1 oktober 2018, uur. Bekendmaking van advies stuurgroep over de 10 pilots December 2018: Verstrekking middelen via decentralisatie-uitkering uit het gemeentefonds aan 10 geselecteerde gemeenten/pilots (decembercirculaire) ,- per pilot. Juni 2019: Competitie, aanbestedingen renovatieplannen December 2019: Uitwerking van renovatieplannen (opstellen aannemingsovereenkomsten) Deze planning houdt rekening met de schoolvakantie. 7

8 Bijlage 1: Bredere context Dit innovatieprogramma rondom 10 pilots staat niet op zichzelf. Het dient gezien te worden in de bredere context van de huisvestingsopgave en ontwikkelingen waar schoolbesturen en gemeenten zich gezamenlijk voor gesteld zien. Dit programma legt daarmee een belangrijke basis voor de toekomst. Het vormt een investering voor de langere termijn. Het maakt kennis niet alleen inzetbaar voor dit project, maar ook voor toekomstige projecten. Alles wat met dit programma aan ervaringen wordt opgedaan zal dusdanig worden verwerkt dat het inzetbaar is en blijft voor de opgave naar de toekomst. Green Deal Scholen Een gezonde leer- en werkomgeving in een voor schoolbesturen betaalbaar gebouw. Dat is het doel waarvoor in 2015 diverse partijen het akkoord voor Green Deal Scholen tekenden. De Green Deal Scholen is een samenwerking tussen vertegenwoordigers van het primair onderwijs, voorgezet onderwijs, gemeenten, huisvestingsdeskundigen en verschillende ministeries. De Green Deal Scholen heeft de afgelopen twee jaar schoolbesturen én gemeenten een helpende hand toegestoken door onafhankelijke kennis te bundelen en scholen op weg te helpen in de stappen die zij kunnen nemen. Het programmateam van Green Deal Scholen bestaat uit VNG, PO-Raad, VO-Raad, Klimaatverbond Nederland, Ruimte-OK, RVO.nl, GGD GHOR Nederland en Platform31. Uit de GreenDeal Scholen kwam vooral naar voren dat een integrale aanpak waarbij niet alleen duurzaamheid maar ook het binnenklimaat deel van uit maakt, nodig is. De financiële stromen dienen hier ook op aan te sluiten. School vol Energie is een maatschappelijk innovatieprogramma dat heeft plaatsgevonden van als onderdeel van de Green Deal Scholen, onder leiding van Platform31. Doelstelling was om vraag en aanbod naar Nul op de Meter renovaties voor gestandaardiseerde na-oorlogse scholen te stimuleren en ontwikkelen aan de hand van pilots. De ervaringen en expertise opgedaan bij dit traject van vraagactivatie en aanbodstimulans voor scholen zijn vergelijkbaar en relevant voor dit nieuwe programma, met een ander ambitieniveau. Uitvoeringsprogramma Green Deal scholen: Resultaten van de Green Deal Scholen: 0in%20beeld%20DEF.pdf Frisse Scholen Een goed binnenmilieu heeft een positief effect op de gezondheiden het functioneren van leerlingen en onderwijzend personeel. Bij ver- en nieuwbouwplannen is het dus belangrijk vooraf eisen te stellen aan het ontwerp van het gebouw en de installaties. Naast een optimaal binnenmilieu is daarbij ook een beperkt energiegebruik essentieel alleen al vanwege de kosten. Om u hierbij te ondersteunen heeft de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) in 2008 het Programma van Eisen Frisse Scholen laten ontwikkelen. Een vierde versie van het Programma van Eisen Frisse Scholen is in opdracht van het ministerie van Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bijgewerkt aan de eisen in het Bouwbesluit zoals per 1 januari 2015 van kracht zijn. PVE Frisse Scholen: 8

9 Bijlage 2: Begeleidende partijen Over Platform31 Kennis- en netwerkorganisatie Platform31 ziet de trends in stad en regio. We verbinden beleid, praktijk en wetenschap rondom actuele vraagstukken en komen tot een aanpak waarmee bestuurders, beleidsmakers en uitvoerders direct aan de slag kunnen. De oplossingen houden we niet voor onszelf: iedereen profiteert mee van de resultaten. Platform31 heeft ruime ervaring opgedaan met het regisseren van maatschappelijke innovatieprogramma s, waarbij het doel is om nieuwe transacties tussen vraag en aanbod te bewerkstelligen, via de ontwikkeling van proposities. Vanuit een prestatie gedreven vraag wordt de markt uitgedaagd om tot verleidelijk en passend aanbod te komen dat op pilots uitgetest kan worden. Het experiment levert daarbij cruciale informatie over de kansen en belemmeringen waar tegenaan gelopen wordt, die uiteindelijk de haalbaarheid van pilotuitvoering en opschaling bepalen. Dit levert de markt en de overheid handvatten voor hun toekomstig beleid en investeringen. School vol Energie Platform31 heeft afgelopen 2,5 jaar leiding gegeven aan het maatschappelijk innovatieprogramma School vol Energie, onderdeel van de Green Deal Scholen. De ervaringen en expertise opgedaan bij dit traject van vraagactivatie en aanbodstimulans voor gestandaardiseerde na-oorlogse scholen zijn erg vergelijkbaar en relevant voor het nieuwe programma. De ambities verschillen enigszins, maar de ontwikkelde documenten, processen en geleerde lessen zijn heel bruikbaar. In het programma School vol Energie zijn 45 casussen onderzocht, hebben 6 pilots uitgebreide ondersteuning gekregen en zijn er uiteindelijk 3 pilots in de uitwerkingsfase beland met geselecteerde koploper consortia. De renovaties staan gepland eind Het programma heeft een landelijke competitie georganiseerd waaruit in totaal 5 koplopers zijn ontstaan. De bekendheid van het Green Deal programma in de markt is groot gebleken, en de uitvoering van pilots zullen de Nul op de Meter propositie van School vol Energie nog veel bekendheid gaan geven. Belangrijke resultaten van programma zijn de volgende ontwikkelde kennis en procesdocumenten: 1. Nul op de Meter businesscase: uniek rekenmodel dat een maximaal plafondbudget genereert op basis van gecombineerde geldstromen; 2. Intentie-overeenkomst tussen gemeente en schoolbestuur: Deze overeenkomst beschrijft de verantwoordelijkheden van gemeente, schoolbestuur en onafhankelijk begeleider bij de totstandkoming van een School vol Energie renovatie. Vanwege gedeelde verantwoordelijkheid, gezamenlijke financiering, afspraken over risico-mitigatie en de nieuwe werkwijze is deze overeenkomst essentieel bij de start van een pilot; 3. Risicomatrix: belangrijkste risico s en mitigatievoorstellen; 4. Prestatie-uitvraag conform groene tabel ; 5. voorbeeld indieningen van beoogd opdrachtnemers/ koplopers; 6. verantwoording keuze/ selectie voor beoogd opdrachtnemer; 7. samenwerkingsovereenkomst tussen opdrachtgever en opdrachtgever; 8. format uitvoeringsovereenkomst; Het programma heeft in 3 steden/ regio s tot vervolgaanpakken geleid, gebaseerd op School vol Energie, 9

10 Over Ruimte-OK Stichting Ruimte voor Onderwijs en Kinderopvang (Ruimte-OK) is opgericht op initiatief van de PO-Raad, de VO-raad, de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Waarborgfonds Kinderopvang, waar later de Brancheorganisatie Kinderopvang bij is aangesloten. Ruimte-OK is er voor scholen, gemeenten en kinderopvangorganisaties. Een onafhankelijke organisatie met expertise op het gebied van ontwikkeling, financiering en organisatie van huisvesting voor onderwijs en kinderopvang. We delen praktische kennis en ondersteuning en helpen de juiste vragen te stellen. Zo bevorderen we professioneel opdrachtgeverschap en werken we aan betere kwaliteit van huisvesting en een gezonde exploitatie in het onderwijs en de kinderopvang. Om dit te bereiken biedt Ruimte-OK verschillende vormen van ondersteuning: Helpdesk voor praktische vragen Cursussen & trainingen Fase 0 gesprekken om te helpen bij de eerste stap Maatwerkondersteuning Kennisdeling via tools, brochures en de website Excursies en inspiratietours Kennisdag Kwaliteitskader Huisvesting Primair Onderwijs en Kwaliteitskader Huisvesting Voortgezet Onderwijs Ruimte-OK heeft een aantal jaar geleden in opdracht van het ministerie van OCW het voorlichtingstraject rondom de overheveling van het buitenonderhoud voor het Primair Onderwijs uitgevoerd. Een traject waarbij een succesvolle implementatie van de nieuwe wet het doel is geweest. Door middel van regiobijeenkomsten, voorlichting, brochures en individuele ondersteuning werd professioneel opdrachtgeverschap versterkt en werd het gesprek tussen gemeente en school gefaciliteerd. Daarnaast heeft Ruimte-OK samen met o.a. Platform 31 en Klimaatverbond Nederland geparticipeerd in de Green Deal Scholen. In het tweejarige uitvoeringsprogramma van de Green Deal Scholen, verzorgden we de kennis- en ontwikkelfunctie (informatiebijeenkomsten, helpdesk, website, voorlichting, nieuwsbrieven, kennisdocumenten en tools) en waren we verantwoordelijk voor de resultaatslijn die verbinding tussen vraag-aanbod beter in kaart moest brengen met bewezen aanpakken. Zo zijn er 85 goede voorbeelden uitgewerkt tot praktijkvoorbeelden op de website (inclusief de eerste aardgasvrije concepten). 15 praktijkvoorbeelden zijn verder geanalyseerd en hebben informatie en nieuwe kengetallen op het gebied van verduurzaming opgeleverd. 10

11 Bijlage 3: Toelichting op begeleiding (na selectie) Vanaf de selectie en bekendmaking van pilots door de stuurgroep medio oktober 2018, zullen de 10 geselecteerde pilotprojecten ondersteuning krijgen van Platform31 en Ruimte-OK bij de opeenvolgende en/ of parallel uit te voeren activiteiten. Dit is afhankelijk van de fase waarin een project zich bevindt: 1. Intakegesprek met de bij het pilotproject betrokken partijen 2. Bepalen van projectkaders en indicatieve businesscase aardgasvrij 3. Opstellen van uitvraag en aanbestedingsdocumenten 4. Selectieprocedure van beoogd opdrachtnemer uit groep van preferred suppliers 5. Inhoudelijke ondersteuning aan marktpartijen 6. Procesbegeleiding van uitwerkingsfase 7. Afspraken over uitvoering Een zeer pro-actieve houding van alle partijen is in dit innovatieve traject vereist. De programma-ondersteuning vervult uitdrukkelijk niet de rol van gedelegeerd opdrachtgever, maar als onafhankelijke adviseur en aanjager van proces en inhoud tussen gemeente, schoolbestuur (opdrachtgevers), gebruikers en opdrachtnemer. Doelstelling van de begeleiding is om de pilots zo ver mogelijk te helpen richting een haalbare uitvoering (tot aannemingsovereenkomst), en lessen te trekken over kansen en belemmeringen voor/ aan de hele sector. Intakegesprek met de bij het pilotproject betrokken partijen Direct na de selectie en bekendmaking van de 10 pilots zal er een persoonlijke begeleider toegekend worden aan iedere casus. Deze zal met de betrokken partijen een kennismakings- en intake gesprek voeren om de startpositie van het project te kunnen bepalen. Bepalen van projectkaders en indicatieve businesscase De minimale prestatie-eisen voor het project zijn vastgesteld op aardgasvrije en frisse scholen klasse B, maar per project zal moeten worden vastgesteld wat hiervan de indicatieve consequenties zijn, wat het uitgangspunt is en wat nog eventueel wenselijk maatwerk is. Alle projectinformatie en rapportages dienen aangeleverd te worden en gesprekken met gebruikers zullen worden gevoerd om eisen en wensen nader te specificeren. De meest generieke pilotcasus zal dienen als indicatie voor de businesscase, waaraan overige pilots zich kunnen spiegelen. Resultaten van de aanbesteding zullen de marktprijs bepalen. Opstellen van uitvraag en aanbestedingsdocumenten Met ondersteuning van de pilotbegeleider en het team van Platform31 en Ruimte-OK zal een prestatie-uitvraag (gunningsleidraad en vraagspecificatie) worden opgesteld door het schoolbestuur, op basis van de projectkaders en het programma van eisen en wensen. Een formele aanbestedingsprocedure zal hiermee worden ingezet. Selectieprocedure van beoogd opdrachtnemer uit groep van preferred suppliers De eerste aanbesteding moet leiden tot de selectie van een beoogd opdrachtnemer (door opdrachtgevers) en een groep van 3 tot 5 preferred suppliers (door onafhankelijke jury). Bij volgende pilotaanbestedingen wordt de uitvraag onderhands en exclusief aan de geselecteerde preferred suppliers verstrekt, teneinde maximaal innovatiepotentieel te 11

12 bereiken. De pilotbegeleider assisteert bij de selectie zodat een transparante en onderbouwde selectie plaats kan vinden. Marktpartijen ontvangen een rekenvergoeding vanuit het programma voor deelname aan iedere aanbesteding. Inhoudelijke ondersteuning aan marktpartijen Een innovatiecoach zal actief marktpartijen aan de opgaven proberen te betrekken en koppelen. De geselecteerde preferred suppliers zullen van deze innovatiecoach hulp ontvangen bij het opstellen en uitwerken van hun concepten, zodat er een focus op innovatie en repeteerbaarheid ontstaat. De balans tussen gevraagde prestaties, haalbaarheid in uitwerking en innovatie voor opschaling zal door de innovatiecoach worden gemonitord en teruggekoppeld. Procesbegeleiding van uitwerkingsfase De pilotbegeleider zal na selectie de totstandkoming van een intentieovereenkomst tussen gemeente, schoolbestuur en beoogd opdrachtnemer faciliteren, waarin de afspraken voor de uitwerkingsfase zijn vastgelegd. Hierna volgt een uitwerkingstraject waarin de piotbegeleider de processtappen en risico s voor alle betrokkenen probeert te duiden. Doel is om een plan uit te laten werken binnen de kaders dat haalbaar is in uitvoering. Afspraken over uitvoering Het programma eindigt eind 2019, met als streven om een uitvoeringsovereenkomst tussen opdrachtgever en opdrachtnemer te bewerkstelligen. Inhoudelijk zal het projectteam adviseren bij de totstandkoming van een generieke overeenkomst, die de pilotbegeleiders op maat kunnen laten specificeren voor de verschillende pilots. 12

Antwoorden vragen kennissessie 12/9

Antwoorden vragen kennissessie 12/9 Antwoorden vragen kennissessie 12/9 Tijdens de kennissessie over het innovatieprogramma Aardgasvrije en Frisse Scholen zijn verschillende vragen gesteld. Deze geanonimiseerde algemene versie van de vragen

Nadere informatie

Opbrengsten programma Green Deal Scholen

Opbrengsten programma Green Deal Scholen Opbrengsten programma Green Deal Scholen Januari 2015 t/m maart 2018 In een slim schoolgebouw, leer je beter. Daar zijn wij van overtuigd. Daarom heeft de Green Deal Scholen het gemeenten en schoolbesturen

Nadere informatie

Wat is een Green Deal?

Wat is een Green Deal? Wat is een Green Deal? Maatschappelijke initiatieven die groene groei moeten stimuleren Gericht op innovatie, zowel techniek als proces Samenwerking tussen bedrijven/organisaties en rijksoverheid Wegnemen

Nadere informatie

Lindenhove. Renovatie & Transformatie. Informatie vanuit Renovatieteam Lindenhove

Lindenhove. Renovatie & Transformatie. Informatie vanuit Renovatieteam Lindenhove Lindenhove Renovatie & Transformatie Informatie vanuit Renovatieteam Lindenhove ' Duurzaam & Comfortabel Met slimme combinaties van energiebesparende maatregelen en opwekking van duurzame energie komen

Nadere informatie

Naar een duurzame school - een stappenplan - Kennis en regie schoolbesturen sleutelfactoren

Naar een duurzame school - een stappenplan - Kennis en regie schoolbesturen sleutelfactoren White Paper Naar een duurzame school - een stappenplan - Kennis en regie schoolbesturen sleutelfactoren Door: Jeroen Nollet Escoplan Barrel Ripper Matrix Onderwijshuisvesting Wim Fieggen Instituut Voor

Nadere informatie

Collegebesluit. Onderwerp Aardgasvrij bouwen Rudolf Steiner College en Rudolf Steiner School

Collegebesluit. Onderwerp Aardgasvrij bouwen Rudolf Steiner College en Rudolf Steiner School Collegebesluit Onderwerp Aardgasvrij bouwen Rudolf Steiner College en Rudolf Steiner School Nummer 2018/73801 Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 1.1 Onderwijs en sport Afdeling JOS Auteur

Nadere informatie

Programma Aardgasvrije Wijken

Programma Aardgasvrije Wijken Programma 13.30 Inloop 14.00 Welkom en opening door wethouder duurzaamheid van de gemeente Hilversum 14.15 Over het nationale programma Aardgasvrije Wijken door Jos van Dalen 14.30 Het Smart Energy Cities

Nadere informatie

Aan het bestuur en de directie van de VNG, t.a.v. mevrouw J. Kriens Postbus GK Den Haag. Baarn, 7 juni 2019

Aan het bestuur en de directie van de VNG, t.a.v. mevrouw J. Kriens Postbus GK Den Haag. Baarn, 7 juni 2019 Aan het bestuur en de directie van de VNG, t.a.v. mevrouw J. Kriens Postbus 30435 2500 GK Den Haag Baarn, 7 juni 2019 Onderwerp Voorstel onderwijshuisvesting Landelijke vereniging LVO, In aansluiting op

Nadere informatie

Onderstaand vindt u informatie over de proeftuinen Aardgasvrije wijken in de vorm van vragen en antwoorden.

Onderstaand vindt u informatie over de proeftuinen Aardgasvrije wijken in de vorm van vragen en antwoorden. Bijlage bij brief over aardgasvrije wijken Grootschalige proeftuinen voor aardgasvrije wijken Onderstaand vindt u informatie over de proeftuinen Aardgasvrije wijken in de vorm van vragen en antwoorden.

Nadere informatie

Doetinchem, 4 juli 2018

Doetinchem, 4 juli 2018 Aan de raad AGENDAPUNT NR. 7.3 ALDUS VASTGESTELD 12 JULI 2018 Vaststellen Integraal Huisvestingsplan Onderwijs 2018 Te besluiten om: 1. Het Integraal Huisvestingsplan Onderwijs 2018 vast te stellen. 2.

Nadere informatie

Werkdocument. Verklaringen diverse partijen mbt startmotor

Werkdocument. Verklaringen diverse partijen mbt startmotor Werkdocument Verklaringen diverse partijen mbt startmotor Verklaring Rijksvastgoedbedrijf d.d. 26 juni 2018 Als onderdeel van de klimaattafel gebouwde omgeving hebben maatschappelijke organisaties hun

Nadere informatie

contractvorming in de onderwijshuisvesting Louk Heijnders Congres PIANOo 26 mei 2011

contractvorming in de onderwijshuisvesting Louk Heijnders Congres PIANOo 26 mei 2011 Innovatieve contractvorming in de onderwijshuisvesting Louk Heijnders Congres PIANOo 26 mei 2011 Servicecentrum Scholenbouw Opdrachtgevers OCW VNG VO raad PO raad Ketenpartners Steunpunt Seu brede scholen

Nadere informatie

Uitgangspunten Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs gemeente Meppel

Uitgangspunten Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs gemeente Meppel Uitgangspunten Integraal Huisvestingsplan 2018-2033 Primair Onderwijs gemeente Meppel Inleiding Voor u ligt een document wat de uitgangspunten bevat voor het op te stellen Integraal Huisvestingsplan 2018-2033

Nadere informatie

Qímeente řr,ïmen Teem DIS 2 8 NÜV. 2018

Qímeente řr,ïmen Teem DIS 2 8 NÜV. 2018 VNG Qímeente řr,ïmen Teem DIS 2 8 NÜV. 2018 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad Datum 27 november 2018 Ons kenmerk TGW/U201801031 Lbr. 18/077 Telefoon 070-373 83 93 Bijlage(n) Onderwerp Ontwikkelingen

Nadere informatie

AFWEGINGSKADER RENOVATIE - NIEUWBOUW

AFWEGINGSKADER RENOVATIE - NIEUWBOUW AFWEGINGSKADER RENOVATIE - NIEUWBOUW Eelco Groenen Dieuwerke Spaans Mireille Uhlenbusch Raymond Ophuis Frank Rubel GESCHIKTE HUISVESTING VOOR HET ONDERWIJS Aanleiding om in actie te komen: 1. Veranderende

Nadere informatie

Intentieverklaring. De ondergetekenden: 1. Gemeente Dordrecht en. 2. Schoolbestuur A en. 3. Schoolbestuur B en. 4. et cetera

Intentieverklaring. De ondergetekenden: 1. Gemeente Dordrecht en. 2. Schoolbestuur A en. 3. Schoolbestuur B en. 4. et cetera Intentieverklaring Ten behoeve van het project om te komen tot de oprichting van een rechtspersoon Huisvesting PO/SO Dordrecht in het kader van de doordecentralisatie van de uitvoering van de zorgplicht

Nadere informatie

Onderwerp Wijziging verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Boxtel

Onderwerp Wijziging verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Boxtel Datum: Onderwerp Wijziging verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Boxtel Status Besluitvormend Voorstel In te stemmen met de wijziging van bijlage IV van de Verordening voorzieningen

Nadere informatie

Gebouwde Omgeving. Joop oude Lohuis, Leonie Jansen, Annemie Loozen

Gebouwde Omgeving. Joop oude Lohuis, Leonie Jansen, Annemie Loozen Gebouwde Omgeving Joop oude Lohuis, Leonie Jansen, Annemie Loozen Citaten Regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst Nationaal klimaat- en energieakkoord met doelstellingen voor lange termijn (2030) Per regio

Nadere informatie

Zelf je schoolgebouwen onderhouden

Zelf je schoolgebouwen onderhouden Denk nú al na en overleg met gemeente en collega-besturen Zelf je schoolgebouwen onderhouden 14 Lusten en lasten Een aantal besturen vindt het een probleem dat het onderhoud op één datum wordt overgeheveld,

Nadere informatie

Oproep: Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied

Oproep: Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied Oproep: Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied Meld nu uw bouwproject aan voor het Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied. Daarin bundelen overheden,

Nadere informatie

Raadsvoorstel agendapunt

Raadsvoorstel agendapunt Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Zaaknummer : 376480 Datum : 8 november 2016 Programma : Onderwijs, sport en cultuur Blad : 1 van 5 Cluster : Samenleving Portefeuillehouder:

Nadere informatie

Transformatiescan Schoolgebouwen

Transformatiescan Schoolgebouwen Transformatiescan Schoolgebouwen Is uw school aan opwaardering toe? Schoolbesturen worden geconfronteerd met veranderingen en trends in de samenleving én met wijzigingen in de wet- en regelgeving. Demografische

Nadere informatie

Uw school verduurzamen! Hoe doe je dat? Februari 2018 STAPPENPLAN

Uw school verduurzamen! Hoe doe je dat? Februari 2018 STAPPENPLAN Uw school verduurzamen! Hoe doe je dat? STAPPENPLAN Februari 2018 DE STAP NAAR HOUDBARE HUISVESTING VOOR HET ONDERWIJS Nederland maakt zich op voor een transitie van formaat. In het nieuwe kabinet moet

Nadere informatie

Programma van Eisen voor de Call Verkenning Nationale Museale Voorziening Slavernijverleden

Programma van Eisen voor de Call Verkenning Nationale Museale Voorziening Slavernijverleden Gedeelde geschiedenis amsterdam.nl/gedeeldegeschiedenis Verkenning Nationale Museale Voorziening Slavernijverleden Inleiding De keuze voor een Call Vereiste gegevens Planning Procedure toetsing en beoordeling

Nadere informatie

Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012

Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012 Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012 Voor u ligt het Programma van Eisen Frisse Scholen. Dit Programma van Eisen dient als leidraad voor opdrachtgevers van nieuw- en verbouw van scholen (schoolbesturen

Nadere informatie

Nationaal programma Regionale Energie Strategieën (NP RES) Samen aan de slag voor het klimaat

Nationaal programma Regionale Energie Strategieën (NP RES) Samen aan de slag voor het klimaat Nationaal programma Regionale Energie Strategieën (NP RES) Samen aan de slag voor het klimaat Opwek- & isolatiemaatregelen Regionale samenwerkingen op o.a. energie Windenergie op land Ervaringen op doen

Nadere informatie

KENNISNEMEN VAN De invulling van de ambitie van het college met betrekking tot frisse scholen.

KENNISNEMEN VAN De invulling van de ambitie van het college met betrekking tot frisse scholen. Gemeente Amersfoort RAADSINFORMATIEBRIEF Van : Burgemeester en Wethouders Reg.nr. : 4359235 Aan : Gemeenteraad Datum : 7 juni 2013 Portefeuillehouder : Wethouder C.J.M. van Eijk Programma : 5. Onderwijs

Nadere informatie

Onderwijshuisvestingsbeleid gemeente Utrecht. Onderzoeksplan

Onderwijshuisvestingsbeleid gemeente Utrecht. Onderzoeksplan Onderwijshuisvestingsbeleid gemeente Utrecht Onderzoeksplan Rekenkamer Utrecht 16 februari 2009 1 Inleiding Vanuit de raadsfracties van het CDA en de VVD kwam in 2008 de suggestie aan de Rekenkamer om

Nadere informatie

Klimaatakkoord gebouwde omgeving. Leonie Jansen VNG

Klimaatakkoord gebouwde omgeving. Leonie Jansen VNG Klimaatakkoord gebouwde omgeving Leonie Jansen VNG Citaten Regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst Nationaal klimaat- en energieakkoord met doelstellingen voor lange termijn (2030) Per regio een plan voor

Nadere informatie

Volledige uitleg oproep Tools voor EnergielinQ

Volledige uitleg oproep Tools voor EnergielinQ Volledige uitleg oproep Tools voor EnergielinQ Inleiding Energiesprong is een programma dat de Stichting Experimenten Volkshuisvesting (SEV) uitvoert in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken

Nadere informatie

Nieuwbouwproject AMG Schmidtschool. Welkom

Nieuwbouwproject AMG Schmidtschool. Welkom Nieuwbouwproject AMG Schmidtschool Welkom Partijen en betrokkenen project Het schoolbestuur De gemeente De schooldirectie Het schoolteam De kinderopvang De ouders De buurt Architect, adviseurs Kaders en

Nadere informatie

Ontwikkelgroep 'Renovatie versus vervangende nieuwbouw bijeenkomst 2. Op weg naar betere onderwijshuisvesting

Ontwikkelgroep 'Renovatie versus vervangende nieuwbouw bijeenkomst 2. Op weg naar betere onderwijshuisvesting Ontwikkelgroep 'Renovatie versus vervangende nieuwbouw bijeenkomst 2 Op weg naar betere onderwijshuisvesting Programma van vandaag Keuze tussen Renovatie of vervangende nieuwbouw? Wie zitten er vandaag

Nadere informatie

Selectie van Meer met Minder -proefprojecten

Selectie van Meer met Minder -proefprojecten Selectie van Meer met Minder -proefprojecten Versie 10 maart 2008 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Wat is een Meer met Minder-proefproject? 4 2.1 MmM-uitgangspunten 4 2.2 MmM-aanpak 5 2.2.1 Verleiden 5 2.2.2

Nadere informatie

JAARPLAN 2016 EEN ZICHTBAAR FUNDAMENT

JAARPLAN 2016 EEN ZICHTBAAR FUNDAMENT Agendapunt 8 JAARPLAN 2016 EEN ZICHTBAAR FUNDAMENT Implementatie meerjarenbeleidsplan 2014-2016 Bouwen aan de toekomst van onze sport Vizier op de toekomst, focus op het fundament Augustus 2015 Agendapunt

Nadere informatie

HAALBAARHEIDSSTUDIE Nieuwbouw basisschool St. Jan te Leenderstrijp. Opdrachtgever Gemeente Heeze-Leende Jan Deckersstraat 2 5590 GA HEEZE

HAALBAARHEIDSSTUDIE Nieuwbouw basisschool St. Jan te Leenderstrijp. Opdrachtgever Gemeente Heeze-Leende Jan Deckersstraat 2 5590 GA HEEZE HAALBAARHEIDSSTUDIE Nieuwbouw basisschool St. Jan te Leenderstrijp Opdrachtgever Gemeente Heeze-Leende Jan Deckersstraat 2 5590 GA HEEZE Huisvestingsconsultancy Laride, Hart voor huisvesting Bastion 58

Nadere informatie

1. Samenvatting lezen zijn. Een hulpmiddel kan zijn: wat zou je vertel

1. Samenvatting lezen zijn. Een hulpmiddel kan zijn: wat zou je vertel Raadsvoorstel Agenda nr.8 Onderwerp: 1. Vaststellen Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Someren 2015 onder gelijktijdige intrekking van de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs

Nadere informatie

Datum: 18 december 2014 Portefeuillehouder: Windhouwer

Datum: 18 december 2014 Portefeuillehouder: Windhouwer Raadsvoorstel Raadsnummer: 2014-085 Registratiekenmerk: Onderwerp: Overheveling buitenonderhoud primair onderwijs Korte inhoud: De overheveling van het buitenonderhoud in het primair onderwijs leidt tot

Nadere informatie

Raadsinformatiebrief B&W vergadering 13 maart 2012

Raadsinformatiebrief B&W vergadering 13 maart 2012 Raadsinformatiebrief B&W vergadering 13 maart 2012 Steller : W. van den Hatert Telefoonnummer: 0343-565817 E-mailadres : willem.van.den.hatert@heuvelrug.nl Onderwerp : Beleidsvoorbereiding decentralisatie

Nadere informatie

Energy Service Company: een kans voor u?

Energy Service Company: een kans voor u? 1 Energy Service Company: een kans voor u? Stand van zaken provinciale pilot & Kansen voor de installatiebranche Hans van der Heide Pilot provincie Friesland (1) Doel: Ervaring opdoen met het opzetten

Nadere informatie

Jaarplan CO Directeur: E. Klomp

Jaarplan CO Directeur: E. Klomp Jaarplan CO 2 2019 4-3-2019 Directeur: E. Klomp Inhoud 1. Reductiedoelstellingen... 3 1.1. Bedrijfsdoelstelling... 3 1.2. Scope 1... 3 1.2.1 Scope 1 Jaar Doelstelling 2018... 3 1.3. Scope 2... 3 2. Maatregelen

Nadere informatie

Marktconsultatie Verkeersveiligheid 24 juni 2015. Dia 1

Marktconsultatie Verkeersveiligheid 24 juni 2015. Dia 1 Marktconsultatie Verkeersveiligheid 24 juni 2015 Dia 1 Marktconsultatie Verkeersveiligheid ROV Oost-Nederland Samenwerking tussen de provincies Gelderland en Overijssel Vergroten efficiency Verminderen

Nadere informatie

Meer duurzaamheid in de GWW: Laat je inspireren en leer van elkaar!

Meer duurzaamheid in de GWW: Laat je inspireren en leer van elkaar! Meer duurzaamheid in de GWW: Laat je inspireren en leer van elkaar! Lie Chahboun 14 april 2015 Programmabureau Duurzaam GWW RVO.nl Wie heeft (nog) Duurzaam Inkopen beleid? Wie koopt 100% duurzaam in? Wie

Nadere informatie

INTENTIEOVEREENKOMST ONDERWIJSHUISVESTING VOORTGEZET ONDERWIJS

INTENTIEOVEREENKOMST ONDERWIJSHUISVESTING VOORTGEZET ONDERWIJS - Concept (versie 1.0 dd 25 juni 2013) - INTENTIEOVEREENKOMST ONDERWIJSHUISVESTING VOORTGEZET ONDERWIJS Partijen, t.w.: De gemeente Eindhoven, vertegenwoordigd door ondergetekende, die bij besluit van

Nadere informatie

Onderwerp Aanvullend krediet t.b.v. renovatie basisschool De Regenboog

Onderwerp Aanvullend krediet t.b.v. renovatie basisschool De Regenboog Raadsvoorstel Agendapunt: Onderwerp Aanvullend krediet t.b.v. renovatie basisschool De Regenboog Datum voorstel Datum raadsvergadering Bijlagen Ter inzage 28 mei 2014 8 juli 2014 Activiteitenplan+ kostenraming

Nadere informatie

SBIR voor MOVO. Instrument voor oplossen maatschappelijke vraagstukken

SBIR voor MOVO. Instrument voor oplossen maatschappelijke vraagstukken SBIR voor MOVO Instrument voor oplossen maatschappelijke vraagstukken Robert van Haaften & René Broekhuizen RVO.nl Marieke van Putten, Min EZ 25 oktober 2016 Programma 1. Mijn overheid voor ondernemingen

Nadere informatie

1. Wethouder Tiemens te machtigen voor het ondertekenen van het Gelders Energie Akkoord.

1. Wethouder Tiemens te machtigen voor het ondertekenen van het Gelders Energie Akkoord. Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Deelname Gelders Energieakkoord Programma Duurzaamheid Portefeuillehouder H. Tiemens Samenvatting Het Klimaatverbond, Alliander en Gelderse Natuur en Milieufederatie

Nadere informatie

Platformtaak volgens gemeente

Platformtaak volgens gemeente Oplegvel 1. Onderwerp Cofinanciering Regionale proeftuin Cultuur om de hoek 2. Rol van het samenwerkingsorgaan Holland Rijnland Platformtaak volgens gemeente 3. Regionaal belang De jeugd in de regio Holland

Nadere informatie

2. GEVRAAGDE BESLISSING:

2. GEVRAAGDE BESLISSING: *Z00A2FAE6FA* Voorstel voor de gemeenteraad Voorstelnummer RAAD/14-00235 Directeur : drs. M.H.J. van Kruijsbergen Behandelend ambtenaar F.A. de Ruijter Zaaknummer Z.14-07632 Datum: 19 november 2014 Afdeling

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 35 000 VII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2019 Nr. 80

Nadere informatie

IHP 3.0: van plan naar proces. - Een onderzoek naar de toekomst van Integrale huisvestingsplannen kindvoorzieningen -

IHP 3.0: van plan naar proces. - Een onderzoek naar de toekomst van Integrale huisvestingsplannen kindvoorzieningen - IHP 3.0: van plan naar proces - Een onderzoek naar de toekomst van Integrale huisvestingsplannen kindvoorzieningen - Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 1.1. Inleiding en aanleiding... 3 1.2. Vraagstelling...

Nadere informatie

Eerste voorstel businessmodel eid Stelsel

Eerste voorstel businessmodel eid Stelsel Contactpersoon Nicole Damen T 06 46 87 92 55 nicole.damen@logius.nl Eerste voorstel businessmodel eid Stelsel Aantal pagina's 5 Onderwerp Status Eerste voorstel businessmodel eid Stelsel Ter informatie

Nadere informatie

Ondernemend werken in welzijnsorganisaties

Ondernemend werken in welzijnsorganisaties Training & Advies Ondernemend werken in welzijnsorganisaties Betere resultaten met nieuwe competenties Ondernemend werken in welzijnsorganisaties De welzijnssector is sterk in beweging, dat weet u als

Nadere informatie

Vitaliteit. Samen. Lokaal. Integraal. Versterken. Verbinden Vitale regio Fryslân. Bestuurscommissie. 8 december 2016

Vitaliteit. Samen. Lokaal. Integraal. Versterken. Verbinden Vitale regio Fryslân. Bestuurscommissie. 8 december 2016 Vitale regio Fryslân Bestuurscommissie GZH december 201 Samen Verrijken Versterken Vitaliteit Verbinden Integraal Vergroten Lokaal Focus op preventie, gericht op vitaliteit 2-2-201 1 Vitale Regio Fryslân

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directie Democratie en www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Uw kenmerk Datum 14 december

Nadere informatie

Green Deal: Verduurzaming Schoolgebouwen

Green Deal: Verduurzaming Schoolgebouwen Green Deal: Verduurzaming Schoolgebouwen Frank de Wit, Wethouder Onderwijs, Sport en Duurzaamheid Huib Bulthuis, huisvesting SCO Leiden, schoolbestuur Eveline Botter, Projectmanager Gemeente Leiden 2 Inhoud

Nadere informatie

Informatie Innovatietraject Voortgezet Leren Serie 1

Informatie Innovatietraject Voortgezet Leren Serie 1 Informatie Innovatietraject Voortgezet Leren Serie 1 1 Inhoudsopgave Over het programma Voortgezet Leren... 3 Aanleiding... 4 Bouwstenen van het innovatietraject... 5 Bouwstenen op de school: wat vraagt

Nadere informatie

Op 11 september 2014 heeft de raad het voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld.

Op 11 september 2014 heeft de raad het voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld. Aan: Van: Betreft: De gemeenteraad College van burgemeester en wethouders Stand van zaken Scholencluster Kruiswiel en Jeugdspeelpark. Datum: 18-9-2014 1. Historie in grote lijnen In 2012 is een haalbaarheidsonderzoek

Nadere informatie

Extra impuls gemeenten voor afvalpreventie en afvalscheiding huishoudelijk afval

Extra impuls gemeenten voor afvalpreventie en afvalscheiding huishoudelijk afval Extra impuls gemeenten voor afvalpreventie en afvalscheiding huishoudelijk afval Inhoud 1. Inleiding 3 2. Opzet plannen voor ondersteuning 4 3. Plannen voor verminderen huishoudelijk restafval 5 3.1 Eisen

Nadere informatie

Marktconsultatie. V&G risicodossiers rijksgebouwen en Defensiegebouwen Versie 1. Datum 9 februari 2017 Status Definitief

Marktconsultatie. V&G risicodossiers rijksgebouwen en Defensiegebouwen Versie 1. Datum 9 februari 2017 Status Definitief Marktconsultatie V&G risicodossiers rijksgebouwen en Defensiegebouwen Versie 1 Datum 9 februari 2017 Status Definitief Colofon Versie 1 Contactpersoon Jurgen Guntlisbergen / Ellen Meijer M 06 53 69 05

Nadere informatie

Actieplan Veilige School 2015-2018

Actieplan Veilige School 2015-2018 Actieplan Veilige School 2015-2018 Inleiding De actieplannen Veilige School 1 van de afgelopen jaren hebben er voor gezorgd dat het onderwerp veiligheid goed op de kaart van het Haagse onderwijs staat.

Nadere informatie

Onderwerp: Integraal Huisvestingsplan Voortgezet Onderwijs en Voortgezet Speciaal Onderwijs

Onderwerp: Integraal Huisvestingsplan Voortgezet Onderwijs en Voortgezet Speciaal Onderwijs Agendapunt: Meppel, Aan de Gemeenteraad. Raadsvoorstel nr. Onderwerp: Integraal Huisvestingsplan Voortgezet Onderwijs en Voortgezet Speciaal Onderwijs Voorgesteld besluit Het Integraal Huisvestingsplan

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Onderwerp: Intentieverklaring met Woonbedrijf over de private kwaliteitsborging van de bouwtechnische toets

gemeente Eindhoven Onderwerp: Intentieverklaring met Woonbedrijf over de private kwaliteitsborging van de bouwtechnische toets gemeente Eindhoven Inboeknummer 14bst00907 Dossiernummer 14.19.201 6 mei 2014 Raadsinformatiebrief Onderwerp: Intentieverklaring met Woonbedrijf over de private kwaliteitsborging van de bouwtechnische

Nadere informatie

Onderwerp Bijdrage gemeente t.b.v. subsidie verbetering binnenklimaat en energiezuinigheid primair onderwijs

Onderwerp Bijdrage gemeente t.b.v. subsidie verbetering binnenklimaat en energiezuinigheid primair onderwijs OPENBAAR Adviseur: S. de Jong (WSO, tst. 848) Portefeuillehouder: E. van Oortmerssen - Schutte 09.16084 1 ADVIESNOTA POLITIEKE RONDE d.d. 14 januari 2010 Raadsvergadering d.d. 28 januari 2010 Voorstel

Nadere informatie

Building4life. Wilt u weten hoe? Building4life. Jan van Polanenkade 26B1 4811 KM Breda Postbus 1069 4801 BB Breda

Building4life. Wilt u weten hoe? Building4life. Jan van Polanenkade 26B1 4811 KM Breda Postbus 1069 4801 BB Breda Wilt u weten hoe? Ga stap voor stap door onze aanpak: - Kennismaking Building4life - De Building4life werkwijze - Uitgewerkte case Amarant Tilburg Building4life Jan van Polanenkade 26B1 4811 KM Breda Postbus

Nadere informatie

CO2-Prestatieladder Energiemanagement actieplan Invalshoek D; Participatie Projectburo B.V.

CO2-Prestatieladder Energiemanagement actieplan Invalshoek D; Participatie Projectburo B.V. CO2-Prestatieladder Energiemanagement actieplan Invalshoek D; Participatie 05-2019 Projectburo B.V. Inhoudsopgave Inleiding... 3 Sector- en keteninitiatieven... 3 Deelname aan initiatieven... 4 Branchevereniging

Nadere informatie

Wijkuitvoeringsplan Aardgasvrij. Voor gemeenten

Wijkuitvoeringsplan Aardgasvrij. Voor gemeenten Wijkuitvoeringsplan Aardgasvrij Voor gemeenten Wij zijn Over Morgen. Energieke ruimdenkers en versnellers. Adviseurs die zichtbare oplossingen bieden voor een betere en toekomstbestendige leefomgeving.

Nadere informatie

Intentieovereenkomst tussen het Ministerie van. Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en. Rabobank met betrekking tot het Revolverend

Intentieovereenkomst tussen het Ministerie van. Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en. Rabobank met betrekking tot het Revolverend Intentieovereenkomst tussen het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Rabobank met betrekking tot het Revolverend Fonds Energiebesparing 11 Juli 2013 Betrokken partijen Initiatiefnemer:

Nadere informatie

Dit is een achtergrondnotie ten behoeve van de sectortafel Gebouwde omgeving

Dit is een achtergrondnotie ten behoeve van de sectortafel Gebouwde omgeving Dit is een achtergrondnotie ten behoeve van de sectortafel Gebouwde omgeving Notitie De Renovatieversneller Inleiding Om de gebouwde omgeving in 2050 CO 2-neutraal te maken is een forse warmtevraag reductie

Nadere informatie

NEDERLAND, GRONINGEN, APPINGEDAM, OPWIERDE-ZUID: AARDGASVRIJ! in samenwerking met:

NEDERLAND, GRONINGEN, APPINGEDAM, OPWIERDE-ZUID: AARDGASVRIJ! in samenwerking met: NEDERLAND, GRONINGEN, APPINGEDAM, OPWIERDE-ZUID: AARDGASVRIJ! in samenwerking met: Vooraf Voor de gemeente Appingedam is Opwierde-Zuid met circa 500 woningen een wijk van formaat te noemen. Een wijk die

Nadere informatie

Financiële overheidssteun voor V.v.E. s vanuit. RVO.nl. VvE-bijeenkomst Haarlem Dinsdag 25 juni Constan Custers. RVO.

Financiële overheidssteun voor V.v.E. s vanuit. RVO.nl. VvE-bijeenkomst Haarlem Dinsdag 25 juni Constan Custers. RVO. Financiële overheidssteun voor V.v.E. s vanuit RVO.nl VvE-bijeenkomst Haarlem Dinsdag 25 juni 2019 Constan Custers RVO.nl 06-25068342 Hogeschool Inholland Alkmaar: Building Holland 2018 1 Duurzaam en groen.

Nadere informatie

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert

Nadere informatie

Burgerparticipatie en de rol van de gemeenteraad

Burgerparticipatie en de rol van de gemeenteraad Burgerparticipatie en de rol van de gemeenteraad 5 juli 2018 Raadswerkgroep Burgerparticipatie In november 2017 heeft een aantal raadsleden zich opgegeven om de Raadswerkgroep Burgerparticipatie te vormen

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4

Nadere informatie

Raadsinformatieavond 19 april Gerard Bukkems lid Rekenkamer Utrecht

Raadsinformatieavond 19 april Gerard Bukkems lid Rekenkamer Utrecht Raadsinformatieavond 19 april 2011 Gerard Bukkems lid Rekenkamer Utrecht Raadsinformatieavond 19 april 2011 Programma: Aanleiding en aanpak onderzoek Conclusies Aanbevelingen Onderwijshuisvesting Taken

Nadere informatie

Samenvatting rapportage Masterclass Energiebesparing op de werkvloer. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Samenvatting rapportage Masterclass Energiebesparing op de werkvloer. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat Samenvatting rapportage Masterclass Energiebesparing op de werkvloer 2016 In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat Samenvatting rapportage Masterclass Energiebesparing op de werkvloer

Nadere informatie

Vanavond. Workshop VvE Energieloket Gelderland Fletcher Hotel Doorwerth

Vanavond. Workshop VvE Energieloket Gelderland Fletcher Hotel Doorwerth Workshop VvE Energieloket Gelderland 29-05-2018 Fletcher Hotel Doorwerth Vanavond Kennismaking Ondersteuning VvE Energieloket Gelderland Waarom verduurzamen? Mogelijkheden verduurzamen VvE s Subsidie en

Nadere informatie

Brief m.b.t. actuele situatie Frisse Lucht in scholen

Brief m.b.t. actuele situatie Frisse Lucht in scholen Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Brief m.b.t. actuele situatie Frisse Lucht in scholen Programma Onderwijs Portefeuillehouder R. Helmer-Englebert Samenvatting Tijdens de kamerronde van 7 juni 2017 inzake

Nadere informatie

VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD

VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD Onderwerp: Integraal huisvestingsplan Registratienummer: 513472 Op voorstel van het college d.d.: 17 december 2013 Datum vergadering: 28 januari 2014 Portefeuillehouder: J.P.

Nadere informatie

Datum 1 8 DEC Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Datum 1 8 DEC Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Algemene Rekenkamer T.a.v. De heer drs. C.C.M. Vendrik Postbus 20015 2500 EA DEN HAAG Datum 1 8 DEC. 2015 Betreft

Nadere informatie

De GAB wil graag reageren op het Integraal Huisvestingsplan onderwijshuisvesting

De GAB wil graag reageren op het Integraal Huisvestingsplan onderwijshuisvesting info@gabgouda.nl www.gabgouda.nl Aan: Gemeente Gouda College van Burgemeester en wethouders postbus 1086 2800 BB Gouda Gouda, 22 maart 2019. Betreft: Integraal Huisvestingsplan onderwijshuisvesting 2017-2032

Nadere informatie

kenmerk Error! Bookmark not defined. datum pagina 1/5

kenmerk Error! Bookmark not defined. datum pagina 1/5 kenmerk Error! Bookmark not defined. datum 2014-12-04 pagina 1/5 (Concept) projectvoorstel Brandveiligheid van gebouwen Brandmeldinstallaties Systeem- en kwaliteitseisen en projectierichtlijnen HERZIENING

Nadere informatie

GREEN DEAL Verduurzaming Scholen

GREEN DEAL Verduurzaming Scholen GREEN DEAL Verduurzaming Scholen Partijen: 1. de Minister van Economische Zaken, de heer H.G.J. Kamp, hierna te noemen: EZ; 2. de Minister voor Wonen en Rijksdienst, de heer S.A. Blok, hierna te noemen:

Nadere informatie

Gemeenten leggen de rode loper uit voor kwetsbare jongeren richting school en werk

Gemeenten leggen de rode loper uit voor kwetsbare jongeren richting school en werk Gemeenten leggen de rode loper uit voor kwetsbare jongeren richting school en werk 1.1 Rode loper coaching 2019-2020 Er is in 2019-2020 ondersteuning vanuit het ministerie van Justitie en Veiligheid beschikbaar

Nadere informatie

Nota van Inlichtingen Europese aanbesteding Masterplan voor de rivieren van Colombia Datum: 3 december 2013

Nota van Inlichtingen Europese aanbesteding Masterplan voor de rivieren van Colombia Datum: 3 december 2013 Nota van Inlichtingen Europese aanbesteding Masterplan voor de rivieren van Colombia Datum: 3 december 2013 In deze nota van inlichtingen geeft de aanbestedende dienst antwoord op de in kader van de hierboven

Nadere informatie

Marktconsultatie SIS. 16 juni 2017 Versie 1.0

Marktconsultatie SIS. 16 juni 2017 Versie 1.0 Marktconsultatie SIS 16 juni 2017 Versie 1.0 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 1.1. Functioneel onderzoek en aanbestedingsonderzoek... 3 1.2. Doel van de marktconsultatie... 3 2. Marktconsultatie... 4

Nadere informatie

Selectiedocument openbare opdracht M&I/Partners OPROEP OPENBARE OPDRACHT ARTIFICIAL INTELLIGENCE

Selectiedocument openbare opdracht M&I/Partners OPROEP OPENBARE OPDRACHT ARTIFICIAL INTELLIGENCE Selectiedocument openbare opdracht M&I/Partners OPROEP OPENBARE OPDRACHT ARTIFICIAL INTELLIGENCE Sparrenheuvel 32, 3708 JE Zeist (030) 2 270 500 info@mxi.nl www.mxi.nl 18 september 2019 In 2020 bestaat

Nadere informatie

Draaiboek Invoering Basisregistratie Personen l Afnemers

Draaiboek Invoering Basisregistratie Personen l Afnemers Draaiboek Invoering Basisregistratie Personen l Afnemers Hoofdstap 1 Oriëntatie Publicatiedatum: oktober 2014 Inleiding De oriëntatie is erop gericht om informatie te verzamelen over de Basisregistratie

Nadere informatie

UITVRAAG CIRCULAIR BOUWEN ICM MASTERCLASS 2017

UITVRAAG CIRCULAIR BOUWEN ICM MASTERCLASS 2017 UITVRAAG CIRCULAIR BOUWEN ICM MASTERCLASS 2017 DEMONTABEL BOUWEN Menno vd Veen, manager Duurzaamheid en Circulair Bouwen zijn belangrijke thema's bij woningcorporatie De Woonplaats. Wij zijn daarom ook

Nadere informatie

Convenant Proces van signalering, toeleiding en plaatsing voor- en vroegschoolse educatie

Convenant Proces van signalering, toeleiding en plaatsing voor- en vroegschoolse educatie Convenant Proces van signalering, toeleiding en plaatsing voor- en vroegschoolse educatie De ondergetekenden: 1. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten 2. De staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en

Nadere informatie

Voorgestelde beslissing :

Voorgestelde beslissing : Voorstel aan : Gemeenteraad van 19 december 2011 Door tussenkomst van : Raadscommissie van 6 december 2011 Nummer : Onderwerp : Duurzame scholen, een goede prestatie Bijlage(n) : 1. Notitie 'Duurzame scholen,

Nadere informatie

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden - Woerden: duurzaamheid tot in de haarvaten van de samenleving - Het klimaatakkoord

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2001 2002 28 000 VIII Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (VIII) voor

Nadere informatie

PILOT. Nieuw werkproces voor loonkostensubsidie. Alles over de pilot

PILOT. Nieuw werkproces voor loonkostensubsidie. Alles over de pilot PILOT Nieuw werkproces voor loonkostensubsidie Alles over de pilot 1 Alles over de pilot loonkostensubsidie Loonkostensubsidie: het kan makkelijker en eenduidiger. Voor werkgevers én voor gemeenten. Dat

Nadere informatie

Regionale structuren, energieloketten en aardgasvrij

Regionale structuren, energieloketten en aardgasvrij Regionale structuren, energieloketten en aardgasvrij Op weg naar een aardgasvrije toekomst Utrecht, 27 maart 2018 Inhoud - Opdracht en aanpak - Context - Opbrengsten gesprekken - Stellingen - Scenario

Nadere informatie

Bijlage 1. Plan van aanpak omgevingsplan voor het buitengebied.

Bijlage 1. Plan van aanpak omgevingsplan voor het buitengebied. Bijlage 1. Plan van aanpak omgevingsplan voor het buitengebied. Naar een uitgebalanceerd Omgevingsplan voor het Buitengebied in Nederweert meebewegend met wat er buiten gebeurt. Inhoudsopgave 1 Waarom

Nadere informatie

Kindcentrum Baflo Selectiedocumentatie t.b.v. aanbesteding bouw kindcentrum Baflo

Kindcentrum Baflo Selectiedocumentatie t.b.v. aanbesteding bouw kindcentrum Baflo Kindcentrum Baflo Selectiedocumentatie t.b.v. aanbesteding bouw kindcentrum Baflo STATUS concept GEMEENTE WINSUM FEBRUARI 2017 Inhoudsopgave 1 Inleiding: aanbesteding kindcentrum Baflo 3 1.1 De vraag en

Nadere informatie

Mbo-instelling.. te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door, hierna te noemen: de instelling.

Mbo-instelling.. te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door, hierna te noemen: de instelling. Overeenkomst kwaliteitsafspraken mbo Overeenkomst tussen de Staatssecretaris van Economische Zaken en onderstaande onderwijsinstelling inzake de uitvoering van de Regeling kwaliteitsafspraken mbo. Partijen:

Nadere informatie

Nota van B&W. Onderwerp Financiële afwikkeling wetswijziging voortgezet onderwijs

Nota van B&W. Onderwerp Financiële afwikkeling wetswijziging voortgezet onderwijs Nota van B&W Onderwerp Financiële afwikkeling wetswijziging voortgezet onderwijs Portefeuille M. Divendal Auteur Dhr. S.K. Satter Telefoon 5115708 E-mail: ssatter@haarlem.nl MO/OWG Reg.nr. OWG/2006/729

Nadere informatie

Koninklijk Instituut Van Ingenieurs

Koninklijk Instituut Van Ingenieurs Engineering Society Het klimaataccoord: De gebouwde omgeving Het klimaataccoord Broeikasgasuitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 te verminderen met 49 %; Plan wordt iedere 5 jaar geactualiseerd; 5 sectoren:

Nadere informatie

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, mevrouw drs. K.H. Ollongren,

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, mevrouw drs. K.H. Ollongren, en Partijen, handelend in haar hoedanigheid van bestuursorgaan, hierna te noemen: de Minister; De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, mevrouw drs. K.H. Ollongren, CONVENANT GROOTSCHALIGE

Nadere informatie