Mantelzorg, een onmisbare pijler

Transcriptie

1 Mantelzorg, een onmisbare pijler Jan Thie Monique Spaltman KITTZ

2 Inhoud Waarom KITTZ over mantelzorg Mantelzorg in Nederland Wie zijn die mantelzorgers? Overbelasting Oplossingen Discussie: wat doen wij ermee.

3 KITTZ missie Zelfredzaamheid en autonomie bevorderen: geschikte woningen, D4A handige hulpmiddelen domotica, telemedicine vraaggestuurde kwaliteitszorg (thuis, verpleeg- verzorgingshuis)

4 Onafhankelijk kenniscentrum Stichting, projectgefinancierd Alle kennis en ervaring vastgelegd en beschikbaar Gratis of tegen kostprijs

5 Publicaties wonen, zorg, welzijn websites:

6 Wat is mantelzorg Informele zorg, mantelzorg, familiezorg: onbetaald, niet beroepsmatig Voor chronisch zieke, gehandicapte naaste Vaak langdurig en intensief

7 Wat doet mantelzorg? huishoudelijke hulp persoonlijke verzorging begeleiding

8 Mantelzorg in Nederland 75% zorg thuis is mantelzorg 3,7 miljoen mensen gemiddeld 19 uur per week (tot wel 45 uur per week!) mantelzorgers zorgen langer dan 3 maand Europa s nummer 1: ander signaal dan verloedering van de samenleving

9 Belangrijke ontwikkelingen demografische ontwikkelingen: dubbele vergrijzing en ontgroening toename ouderdomsziekten minder kinderen per gezin Dus: minder mensen om voor meer ouderen te zorgen mantelzorgers zelf ook ouder

10 Belangrijke ontwikkelingen maatschappelijke en culturele ontwikkelingen: zo lang mogelijk thuis zelf regie blijven voeren kinderen wonen vaak niet meer in de buurt later met pensioen (dus minder tijd voor mantelzorgtaken)

11 Belangrijke ontwikkelingen beleid overheid: extramuralisatie: dus meer zorg buiten de instellingen WMO: vergoeding huishoudelijke hulp uit AWBZ indicatie strenger: zo lang mogelijk zelfredzaam familie en naasten leveren (gebruikelijke) zorg

12 samengevat er wordt steeds meer gerekend op de mantelzorgers die zelf ook kwetsbaarder (want ouder) worden en waarvan er minder zijn (meer alleenstaanden, minder kinderen)

13 Probleem in mantelzorgers voelen zich zwaar belast tot overbelast vooral zij die 24 uur per dag zorgen voor ouder, man, vrouw, kind

14 Probleem in 2005 Gebrek aan erkenning Henriëtte Maassen van den Brink: waardebepaling helpt schat waarde van mantelzorg op 4 8 miljard euro

15 Wie zijn die mantelzorgers? Wat beweegt ze?

16 Mantelzorgers Je herkent ze niet Werken achter de schermen Praten weinig over hun situatie Ontkennen overbelasting Vragen zelden om hulp

17 mantelzorgers waarom doen ze het? uit liefde en genegenheid (32%) vanzelfsprekendheid (32%) uit plichtsbesef (13%) (SCP 2003)

18 76% van de mantelzorgers verleent de zorg met veel voldoening (SCP 2003)

19 Wie zijn die mantelzorgers?

20 Katrien, hier met fotoboek

21 Zorgt voor Richard Al 44 jaar

22 Wat beweegt Katrien Katrien: ik krijg er veel voor terug: liefde, vertrouwen, zijn lach en stralende ogen. Niet te beschrijven.

23 Suzan zorgt voor moeder Moeder is 93 jaar

24 Suzan: We kunnen gelukkig nog goed praten. Het is wel vermoeiend altijd aandacht te geven en te zorgen. Ik maak bewust tijd vrij voor mezelf: om te wandelen, lezen.

25 Ines Zoontje heeft acute lymfatische leukemie

26 Nora Zorgt voor haar man, na hersenoperatie

27 Hobby: schilderen Dat kan als mijn man naar het revalidatiecentrum is

28 Anna Zorgt al 10 jaar voor vader, volledig hulpafhankelijk, hiervoor moeder

29 Eigen winkel Vader woont erboven, het hele gezin werkt mee, anders kan het niet. (verhaal)

30 Overbelasting Druk op de mantelzorgers neemt toe. Mantelzorgers die zelf ook kwetsbaarder (want ouder) worden en waarvan er minder zijn (meer alleenstaanden, minder kinderen) Mantelzorgers voelen zich in toenemende mate overbelast

31 Overbelasting Lichamelijk: rug, nek, schouders, slecht slapen, geen energie meer Geestelijk lusteloos, moe, somber, stress, onverzorgd uiterlijk, conflicten Sociaal verlies van sociale contacten, altijd te laat, rommel in huis Financieel niet rond komen

32 balans tijdsduur draagkracht draaglast

33 versterken mantelzorg draagkracht versterken informeren ondersteunen door professional door lotgenoten tijd voor jezelf financiële zekerheid draaglast verminderen zelfredzaamheid vergroten fysieke belasting verminderen tijdsbeslag verminderen

34 draagkracht vergroten Ondersteuning, begeleiding door professionals informeren probleem oplossen (ook financieel) luisterend oor Idem door lotgenoten Geregeld ruimte en tijd voor jezelf Tijdelijk overnemen zorg Inzet technologie (bewaking op afstand)

35 draaglast verminderen door vergroten zelfredzaamheid en verminderen fysieke belasting aanpassen woning/woonomgeving inzet technologie/hulpmiddelen

36 draaglast verminderen door verminderen tijdsbeslag mantelzorger (ontlasten) overnemen zorg door vrijwilligers (oppas) overnemen zorg door professionals (ook dagopvang, nachtopvang, tijdelijke opname) inzet technologie (bewaking op afstand)

37 belangrijke plaats voor technologie van eenvoudige hulpmiddelen tot complexe technologie (domotica. ICT) Probleem: er is veel technologie beschikbaar, maar er wordt maar beperkt gebruik van gemaakt. Mensen vinden niet de oplossing voor hun probleem. Informatie vooral aanbodgericht

38 NIVEL onderzoek (2005) kleine technologische oplossingen zoals drempelhulp bij 62% mantelzorgers onbekend. advies: 1 deskundig aanspreekpersoon bij thuiszorg, (bijvoorbeeld ergotherapeut) belangrijk: uitgaan van probleem en niet van technologie

39 technologie vraag-/probleemgerichte informatie nodig KITTZ ontwikkelt samen met LOT/ Xzorg een informatievoorziening over technologie voor ondersteuning mantelzorg

40 technologie fysieke belasting verminderen thuiszorgmedewerker mag max. 25 kg tillen Voor mantelzorger is er geen limiet. weet niet hoe je moet tillen weet niet dat er hulpmiddelen zijn weet niet hoe eraan te komen aanpak: Informatievoorziening verbeteren

41 voorbeelden eenvoudige hulpmiddelen (low-tech)

42 Tubeknijper

43 speelkaartenplankje

44 technologie zorg op afstand, ondersteuning mantelzorg op afstand (telecare) Valdetectie, hulpoproepsystemen Health buddy Mogelijkheden met beeldcontact Telekit Camcare Informatie op afstand Thuiszorg-online

45 Telekit

46 technologie domotica verhogen veiligheid, voorbeelden: alarmering (personen, brand, inbraak) toegangscontrole (bijvoorbeeld voorkomen dat dementerende gaat zwerven) kookduurbegrenzing verhogen comfort, voorbeelden: op afstand bedienen licht, gordijnen videoverbinding met voordeur en op afstand openen deur

47 voorbeeld ondersteuning mantelzorg door professionals Thebe Thuiszorg en Mantelzorg Midden- Brabant: mantelzorgondersteuning mantelzorger is partner in zorg thuiszorg signaleert overbelasting en helpt bij zoeken naar oplossingen door thuiszorg of anders KITTZ maakte handige vragenlijst en boekje voor thuiszorgmedewerker (signaleringsinstrument)

48 voorbeeld ondersteuning mantelzorg door professionals mantelzorgmakelaar: Post-HBO- opleiding Hogeschool Rotterdam makelaar neemt alle regeltaken over, kent de weg in woon-zorg Nederland

49 Mantelzorgmakelaar (vervolg): Zorgverzekeraar Univé ondersteunt: makelaar schakelt de hele zorgketen behoedt mantelzorger voor overbelasting, voorkomt extra zorgconsumptie NB: pas op dat de kracht van de informele zorg niet verdwijnt

50 voorbeelden mantelzorgondersteuning telefooncirkels websites/platform voor lotgenoten bijeenkomsten met lotgenoten (mensen die in dezelfde situatie verkeren)

51 Voorbeelden mantelzorgondersteuning Voorbeelden zijn: E-buddyzorg Villa pardoes Special kids ThuiszorgOnline Financiën: PGB combinatie werk

52 voorbeeld mantelzorgondersteuning per e mail rechtstreeks hulp aan patiënt vrijwilligers voeren hiermee sociaal emotionele hulp uit alternatief voor huisbezoeken groter bereik, laagdrempeliger initiatief Alert Apeldoorn

53 voorbeeld mantelzorgondersteuning Villa Pardoes een week vakantie met het hele gezin, voor zieke kinderen en zwaar belaste gezinnen alle gezinsleden kunnen even tot zichzelf komen mens zijn in plaats van verzorger van je kind

54 voorbeeld mantelzorgondersteuning website voor ouders en kinderen met chronische ziekte informatie bron over ziekte, contact met anderen centrale thema s: vrije tijd, onderwijs, gezondheid, maatschappij

55 voorbeeld mantelzorgondersteuning dienst voor bewoners woonzorginstellingen 24 uur per dag hulp beschikbaar, contact met lotgenoten, kapper regelen etc. beeldcommunicatie met hulpverlener en achtergrondinformatie ziekte, instructiefilmpjes voor patiënt en mantelzorgers

56 financiële problemen mantelzorger financiële problemen door minder werken, baan verliezen Inkomstenderving 0,45 miljard extra kosten mantelzorger 0,83 miljard totaal: 1,3 miljard bron:nizw zorg

57 Financiële problemen: PGB PGB kan financiële situatie van mantelzorger soms verbeteren, door gedeeltelijke betaling van zijn inzet: mantelzorger wordt werknemer van patiënt. zonodig budget voor aanvullende zorg

58 Tijd voor arbeid, zorg 1 op 8 werknemers heeft mantelzorgtaken dubbele belasting zoeken naar oplossingen zoals flexibele werktijden blijk van waardering ziekmelding voorkomen, expertise houden mantelzorgmakelaar helpt daarbij

59 Mantelzorger - professional Drenthe, opleiding tot professionele verzorger ervaring in mantelzorg wordt omgezet naar beroep, blijft behouden

60 voorbeeld ondersteuning mantelzorgers Humanitas oppasvrijwilligers neemt zorg tijdelijk over oppasvrijwilliger kan bijvoorbeeld kinderen uit school halen, cursus doen, sporten etc. ervaring: drempel om hulp te vragen is hoog

61 Wat kunt u hiermee?

62 Waar gaat u mantelzorg versterken? draagkracht versterken informeren ondersteunen door professional door lotgenoten tijd voor jezelf financiële zekerheid draaglast verminderen zelfredzaamheid vergroten fysieke belasting verminderen tijdsbeslag verminderen