Maandelijkse nieuwsbrief Belangenbehartiging ANBO. Hoofdredacteur Margo Brands. Afmelden? Klik hier.

Transcriptie

1 Maandelijkse nieuwsbrief Belangenbehartiging ANBO. Hoofdredacteur Margo Brands. Afmelden? Klik hier. Onderwerpen nieuwsbrief mantelzorg special 2011: Algemeen november: Dag van de mantelzorg... 1 Bent u mantelzorger of kent u iemand die dit is?... 1 Mantelzorg en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)... 3 ANBO en mantelzorg... 4 Gevolgen van de bezuinigingen voor mantelzorgers... 4 Handige en interessante websites... 5 Participatie Algemeen Deze special is geheel gewijd aan mantelzorg en verschijnt in verband met de Dag van de Mantelzorg. Op deze dag staat de liefdevolle, waardevolle en vaak zware zorgtaak van de mantelzorger voor een dierbare centraal. Met deze special brengen wij verschillende aandachtspunten en onderwerpen over het voetlicht. 10 november: Dag van de mantelzorg Op 10 november vindt alweer de 14e dag van de Mantelzorg plaats. Op en rond deze dag worden er in het hele land allerlei activiteiten georganiseerd voor mantelzorgers. Omdat zij vrijwillig en liefdevol vaak langere tijd voor een dierbare, zoals een partner, familielid of vriend zorgen. Mantelzorgers worden op deze bijzondere dag door het hele land in het zonnetje gezet en verwend met een etentje, excursie, of een optreden bijvoorbeeld. Kijk op voor een overzicht van alle lokale activiteiten die er zijn. Deze site wordt elke dag geactualiseerd. Dit jaar staat de Dag van de Mantelzorg in het teken van de jonge mantelzorger. Een op de vier jongeren groeit op met een zorgtaak, zo blijkt uit recent onderzoek. Op 10 november wordt daarom speciale aandacht gevraagd voor de jonge mantelzorger onder het motto Opgroeien met zorg. Bent u mantelzorger of kent u iemand die dit is? Zorgt u al langere tijd minimaal 8 uren per week onbetaald voor iemand die u lief is? Dan kunt u mantelzorger zijn. Het kan gaan om uw partner, één van uw (schoon)ouders, uw kind(eren) of een ander familielid, een buurman of buurvrouw of vriend(in). 1

2 Een mantelzorger kiest er vaak niet voor om te gaan zorgen, maar het overkomt hem of haar meestal. Mantelzorgers leveren de zorg zolang als nodig is, ook tot in een terminale fase. Veel mensen weten zelf niet dat ze mantelzorger zijn, omdat ze het vanzelfsprekend vinden om bijvoorbeeld hun partner te verzorgen. Ze herkennen zichzelf niet in het begrip mantelzorger. Mantelzorgers doen van alles. Ze nemen verzorging en verpleging voor hun rekening. Zorgen voor vervoer en begeleiding. Bieden hulp bij administratieve of huishoudelijke taken hulp. Maar zijn er veelal ook voor emotionele steun. In Nederland zorgen ongeveer 3 miljoen mensen meer dan 8 uur per week of langer dan drie maanden voor een ander. Ongeveer 1,1 miljoen mantelzorgers zorgen meer dan acht uur per week en langer dan drie maanden voor een ander. Bijna mensen van deze groep van ruim 1 miljoen staan er als mantelzorger helemaal alleen voor, zonder hulp van andere mantelzorgers, thuiszorg of verpleging mantelzorgers voelen zich zwaar belast of zelfs overbelast vanwege hun mantelzorgtaken. Enkele feiten op een rij In 2008 bood 40% hulp aan ouder of schoonouder 18% zorg voor een partner; 11% ondersteuning aan gehandicapt (stief/pleeg)kind; 30% zorg voor een ander familielid. buur of kennis; 1 op de 6 gaf hulp aan vrienden, kennissen, collega's of buren. Meer dan de helft van alle mantelzorgers is vrouw, meer dan de helft is 45 jaar of ouder en ongeveer 71% heeft ook betaald werk. Mantelzorger en pgb Een cliënt kan na een indicatie voor zorg kiezen voor zorg in natura (rechtstreeks van een zorgaanbieder) of voor een persoonsgebonden budget (PGB). Hiermee kan zelf zorg naar eigen keus worden ingekocht. Met een PGB kan een zorgvrager ook een mantelzorger betalen. In 2010 werd ongeveer een derde deel van de afgegeven PGB s besteed aan betaling van mantelzorgers. Mantelzorgers kunnen in aanmerking komen voor het jaarlijkse mantelzorgcompliment. Dit komt verderop aan de orde. Arbeid en mantelzorg Arbeid en mantelzorg zijn vaak moeilijk te combineren. Mantelzorgers gaan veelal minder werken of stoppen met werken, of melden zich vaker ziek. Het is vaak afhankelijk van de manier waarop de werkgever zich opstelt ten opzichte van de mantelzorger. Een mantelzorger heeft wel recht op zorgverlof. Mantelzorg kost geld Mantelzorg kost geld. Het brengt bijvoorbeeld kosten met zich mee voor vervoer van de zorgontvanger, het reizen van en naar de zorgontvanger en andere kosten. Mantelzorgcompliment Het mantelzorgcompliment is een jaarlijkse uitkering aan mantelzorgers. Hiermee wil de overheid haar waardering laten blijken. Voor 2012 bedraagt die jaarlijkse uitkering 200,- 2

3 Alle mantelzorgers die zorgen voor iemand met een langdurige, extramurale AWBZindicatie komen hiervoor in aanmerking. Ook meerdere aaneengesloten indicaties die optellen naar meer dan 371 dagen tellen mee. De tijdsduur tussen de verschillende indicaties mag niet meer dan 42 dagen zijn. Als iemand zorgt voor een ander die geen AWBZ-indicatie heeft maar waarvoor wel een indicatie mogelijk is, komt hij of zij in aanmerking voor een Mantelzorgcompliment. Dan moet de zorgvrager wel een zogenaamde nulurenindicatie aanvragen. Hierbij geeft de zorgvrager aan dat de mantelzorger alle zorg verleent en de professionele zorg nul uren zorg verleent. De zorgvrager ontvangt automatisch een bericht van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) dat hij of zij de mantelzorger een compliment mag geven. De SVB stuurt daarvoor een formulier waarop de zorgvrager vermeldt wie de mantelzorger is. De zorgvrager en de mantelzorger ondertekenen dit formulier allebei en sturen dit terug naar de SVB. Als het formulier voor 1 oktober is teruggezonden dan betaalt de SVB het bedrag rond de Dag van de Mantelzorg uit. Mantelzorg en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) De gemeenten zijn verantwoordelijk voor mantelzorgondersteuning op grond van de Wet Maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Dit houdt in dat gemeenten mantelzorgers moeten informeren over ondersteuningsmogelijkheden,moeten adviseren en begeleiden. Maar zij moeten ook zorgen voor respijtzorg, materiële en praktische hulp, financiële en emotionele steun. Respijtzorg houdt in dat iemand anders, zoals een vrijwilliger met de nodige zorgervaring, de zorg tijdelijk kan overnemen van de mantelzorger. Voor informatie over mantelzorgondersteuning kunnen mensen terecht bij het Wmo-loket van hun gemeente. Gemeenten kunnen verwijzen naar een steunpunt voor mantelzorg in de buurt. Er zijn diverse steunpunten voor mantelzorg verspreid over het hele land. Helaas zijn er nog steeds veel mantelzorgers, die niet weten waar ze terecht kunnen voor mantelzorgondersteuning. Goede informatievoorziening over mantelzorgondersteuning is essentieel, vindt ANBO, en des te meer nu de druk op de mantelzorgers alleen maar toe zal nemen vanwege de bezuinigingen in de zorg. De staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft in 2009 basisfuncties opgesteld voor gemeenten ter ondersteuning van mantelzorg. Functies, zoals advies en begeleiding, emotionele, materiële en financiële steun, praktische hulp en respijtzorg. In 2012 moeten deze basisfuncties in 75% van de Wmobeleidsplannen zijn opgenomen. Gemeenten zijn bezig met het opstellen van hun vierjarige beleidsplannen Wmo, waarin onder meer deze basisfuncties mantelzorg opgenomen moeten worden. Mantelzorgers en vrijwilligers zijn een aparte doelgroep onder de Wmo. Verschillende organisaties, waaronder ANBO, zouden graag zien dat mantelzorgers zelfstandig als belanghebbende individuele Wmo voorzieningen, als huishoudelijke hulp, vervoersen woonvoorzieningen zouden kunnen aanvragen. Ook zouden mantelzorgers mee moeten kunnen denken en meepraten over het gemeentelijk Wmo beleid. 3

4 ANBO en mantelzorg Voor ANBO is mantelzorg een belangrijk beleidsterrein in zijn belangenbehartiging. De problematiek rondom mantelzorg wordt regelmatig onder de aandacht gebracht van de politiek. Er is veel te doen en te verbeteren op het gebied van mantelzorg in Nederland. ANBO wil daar graag actief aan meewerken. ANBO maakt zich grote zorgen dat vanwege de bezuinigingen en veranderingen in de zorg mantelzorgers nog meer onder druk komen te staan, waardoor de groep overbelaste mantelzorgers alleen maar zal toenemen. Het komt voor dat mantelzorg daardoor ontspoort en er sprake is van mishandeling. Ouderenmishandeling staat de laatste tijd nogal in de belangstelling. Zo ver mag het natuurlijk niet komen, vindt ANBO, tijdige ondersteuning van mantelzorgers is dan ook van groot belang. Een grotere herkenbaarheid en voldoende waardering van mantelzorgers en concrete en effectieve informatie over mantelzorgondersteuning zijn essentieel. De mantelzorger moet als volwaardige partner in het zorgproces worden gezien, zodat hij of zij meer duidelijkheid krijgt en meer betrokken wordt bij en geïnformeerd wordt over de ziekte en het ziekteverloop van de zorgontvanger. Mantelzorg houdt niet alleen de zorg zelf in, maar ook het organiseren en regelen van de zorg. Indicaties van zorg, zorginkoop, eigen bijdragen, afstemming met andere mantelzorgers, professionele zorgverleners, thuiszorg, etc. De afstemming met professionele zorgverleners loopt soms niet goed en zou verbeterd moeten worden. Ook pleit ANBO voor innovatie in de zorg die zorgtaken van mantelzorgers zou kunnen verlichten. Mantelzorg in Europa Niet alleen in Nederland speelt mantelzorg een belangrijke rol in de zorg. Ook in veel andere landen van Europa heeft deze zorg een belangrijke functie. Door samen te werken met andere (ouderen)organisaties in Europa kunnen we van elkaar leren. ANBO is actief in twee Europese projecten waarin mantelzorg en de positie van mantelzorgers specifiek aan de orde komen. In het project European gaat het om het bestrijden en voorkomen van ouderenmishandeling. Het project WeDO beoogt de kwaliteit van langdurige zorg (waaronder mantelzorg) aan senioren te verbeteren Gevolgen van de bezuinigingen voor mantelzorgers Het persoonsgebonden budget verdwijnt grotendeels en wordt vervangen door zorg in natura. Veel mantelzorgers hebben straks niet meer de mogelijkheid om zelf (geïndiceerde) zorg aan hun naaste te bieden. In de Wet werk en bijstand wordt de partnertoets vervangen door een huishoudinkomenstoets. Als iemand in een huishouden een inkomen heeft, dan wordt geen bijstandsuitkering meer verstrekt. Hierbij wordt gekeken naar het inkomen van alle gezinsleden, en niet meer alleen naar het inkomen van de partners. Uitzondering is mogelijk onder strenge criteria voor: o een broer en zus als een van beide zorg nodig heeft; o ouders/kinderen als een van beide zorg nodig heeft. 4

5 Dit kan een sterke inkomensdaling tot gevolg hebben voor mantelzorgers. In de Beginselenwet zorginstellingen worden de rechten van cliënten versterkt zonder enige rekening te houden met mantelzorgers. De Wet tegemoetkoming chronisch zieken wordt inkomensafhankelijk. Het budget voor deze wet gaat omlaag. De huur- en zorgtoeslag gaan omlaag. Stijging zorgverzekeringspremie en eigen risico, versobering van het basispakket van de zorgverzekering.. Extramurale begeleiding gaat vanuit de AWBZ naar de Wmo. Per 1 januari 2013 voor nieuwe indicaties; per 2014 voor iedereen. Het recht op begeleiding vervalt en het is aan de gemeenten hoe zij begeleiding vormgeven. In het kader van woonbehoeften van mantelzorgers worden procedures rondom aan- of bijbouwen versimpeld en krijgt de mantelzorger voorrang bij woningtoewijzing als zij dichter bij de zorgvrager willen gaan wonen. Echter er blijkt een steeds groter beroep gedaan te worden op de eigen financiële verantwoordelijkheid voor noodzakelijke woningaanpassingen. Dat is voor diverse mantelzorgers een groot probleem. Vergoedingsregelingen worden beperkt zoals het mantelzorgcompliment (van 250 naar 200) en de verhoogde vrijstelling bij erfbelasting voor mantelzorgers (strengere criteria),. Handige en interessante websites - Voor algemene informatie over mantelzorg en activiteiten op de Dag van de Mantelzorg: - Het expertisecentrum mantelzorg: - Kennis en advies voor maatschappelijke ontwikkeling: - Combineren van werk en mantelzorg: - Informatie voor vrijwilliger en hulpvrager: - Digitaal steunpunt voor mantelzorgers: - Belangenbehartiging voor mensen met een persoonsgebonden budget: 5