Jonge dove kinderen in Vlaanderen: Taalontwikkeling, vroege stimulatie en communicatie
|
|
- Thijmen Fedde van Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Jonge dove kinderen in Vlaanderen: Taalontwikkeling, vroege stimulatie en communicatie Overzicht van nieuwe ontwikkelingen en inzichten en hun impact op de leer-en opvoedingsnoden van lerenden Claire Tollenaere en Kimberley Mouvet VLOR seminarie 26 oktober 2012
2 Overzicht: Voorstelling Vroegtijdige screening Communicatieve ontwikkeling Jonge dove kinderen met CI Resultaten huidig onderzoek Conclusies
3 Overzicht: Voorstelling Vroegtijdige screening Communicatieve ontwikkeling Jonge dove kinderen met CI Resultaten huidig onderzoek Conclusies
4 Voorstelling Sint-Lievenspoort Gent: CAR: Centrum voor Ambulante Revalidatie MPI BuBaO Kinderopvang Thuisbegeleidingsdienst
5 Voorstelling (2) Universiteit Gent Faculteit Letteren en Wijsbegeerte Vakgroep Taalkunde Focus: Vlaamse Gebarentaal als taal binnen de dovengemeenschap Vrije Universiteit Brussel Faculteit Psychologie en Educatiewetenschappen Vakgroep Klinische en Levensloop psychologie Focus: moeder-kind interactie
6 Overzicht: Voorstelling Vroegtijdige screening Communicatieve ontwikkeling Jonge dove kinderen met CI Resultaten huidig onderzoek Conclusies
7 Vroegtijdige screening Nieuwe ontwikkelingen leiden tot veranderde aanpak: Medische ontwikkelingen: vroege verwijzing naar gespecialiseerde centra Technologische ontwikkelingen: vroege stimulatie van gehoor Sociale-maatschappelijke ontwikkelingen: verbeterde zorginstellingen, maar ook instroom anderstaligen
8 Vroegtijdige screening (2) Gevolgen vroegtijdige screening voor kind en familie: Grotere plasticiteit van de hersenen bij jonge kinderen. Vroeg opgedane ervaringen zijn van belang voor verdere ontwikkeling. Het verder vergroten van de ontwikkelingsachterstand wordt tegengegaan. Het ontstaan van secundaire problemen wordt beperkt. Ouders beginnen sneller met het verwerkingsproces, waardoor de kansen van het kind vergroten. Bij doven en slechthorenden: ontwikkelen van de auditieve perceptie. Start van de taal- en spraakontwikkeling binnen de taalgevoelige periode, zowel gesproken als gebarentaal.
9 Vroegtijdige screening (3) Gevolgen vroegtijdige screening voor zorg: Nieuwe doelgroepen Kinderen met een matig of licht gehoorverlies. Kinderen met een unilateraal gehoorverlies. Kinderen met auditieve neuropathie en aanverwante stoornissen. Dove kinderen van horende ouders Horende kinderen van dove ouders. Dove kinderen van dove ouders. Kinderen met meervoudige problemen. Kinderen uit anderstalige gezinnen. (meertaligheid)
10 Overzicht: Voorstelling Vroegtijdige screening Communicatieve ontwikkeling Jonge dove kinderen met CI Resultaten huidig onderzoek Conclusies
11 Communicatieve ontwikkeling Communicatie = uitwisselen van betekenis
12 Communicatieve ontwikkeling (2) Talige ontwikkeling : uitwisselen betekenis in talige symbolen
13 Communicatieve ontwikkeling (3) Leeftijd (jaar;maand) Gesproken talen (horendhorend) 0;8 Brabbelen Brabbelen 0;9-1;0 Wijzen Wijzen Gebarentalen (doof-doof) 1;0 1;5 Eerste woordjes Eerste gebaren 1;6 1;11 Twee-woord combinaties Twee-gebaar combinaties 2;5-5 Grammatica-ontwikkeling Steeds complexere structuren Grammatica-ontwikkeling Steeds complexere structuren 5-9 Opbouw verhalen Opbouw verhalen
14 Communicatieve ontwikkeling (5) Wat zegt de literatuur over dove en slechthorende kinderen van horende ouders? Vóór CI: Onderzoek naar moeder-baby interactie en grammatica-ontwikkeling Stress (Feher-Prout 1996; Knussen & Sloper 1992; Pipp-Siegel et al. 2002; Quittner 1991) Aandachtsstrategieën (Koester et al. 1998; Koester 1995; Lederberg & Everhart 1998; Loots & Devisé 2003; Loots et al. 2005; Meadow-Orlans & Spencer 1996; Waxman & Spencer 1997) Intersubjectiviteit Attachment (Lederberg & Mobley 1990) Opvoederssensitiviteit (Loots & Devisé 2003; Loots et al. 2005; Meadow-Orlans & Spencer 1996) Intuïtiviteit (Koester 1992; Koester & Lahti-Harper 2010) Grammatica-onderzoek (Anderson & Reilly 2002; Van Herreweghe & Vermeerberghen 2003; Van den Bogaerde & Baker 2005)
15 Loots 2000 [mijn vertaling] Dove kinderen en adoloscenten lijken vaak Vlaamse Gebarentaal stuctuur te (willen) gebruiken wanneer ze Nederlands schrijven. [...] hun Nederlandse composities lijken een omzetting te zijn van een soort gedegrammaticaliseerde Vlaamse Gebarentaal. We moedigen onderwijzers in doveneducatie dan ook aan om (meer) aandacht te besteden aan de grammatica van Vlaamse Gebarentaal en hun leerlingen bewust te maken van het grammaticale verschil tussen Vlaamse Gebarentaal en Nederlands. Van Herreweghe & Vermeerberghen 2003 [mijn vertaling]
16 Communicatieve ontwikkeling (6) Besluit onderzoeken vóór 21 ste eeuw: Horende ouders met dove kinderen: Meer stress Moeilijker aandacht trekken Verstoorde intersubjectiviteitsontwikkeling Dove ouders met dove kinderen: Visuele communicatie Gemeenschappelijke identiteit Taalontwikkeling dove kinderen algemeen: Vertraagde of moeilijke ontwikkeling van de gesproken taal
17 Communicatieve ontwikkeling (7) 2000: introductie CI bij kinderen onder 1 jaar: Onderzoek naar taalontwikkeling In gesproken taal in functie van gehoor (Geers 2006; Nikopoulos et al. 2004; Niparko et al. 2010; Schauwers et al. 2008; Svirsky et al. 2000; Robbins et al. 2004) In functie van leeftijd van implantatie (Nicholas & Geers 2007; Svirsky et al. 2004; Tomblin et al. 2005; Watson et al. 2006) In functie van leesvaardigheid (Geers 2003, 2004; Spencer et al. 2003; Connor & Zwolan 2004; Spencer & Oleson 2008; Archbold et al. 2008) Onderzoek naar rol ouders Beslissing (Berg et al. 2007; Hardonk 2011; Christiansen & Leigh 2002; Hyde et al. 2010; Incesulu et al. 2003; Matthijs et al., to appear) Stress (Beadle et al. 2000; Weisel et al. 2007; Zaidman-Zait & Most 2005) Besluit: Cochleaire implantatie helpt kinderen gesproken taal te ontwikkelen, maar heeft een impact op het gezinsleven (stress, niet-ingeloste verwachtingen,...)
18 Communicatieve ontwikkeling (8)... Wat met gebarentaal? Onderzoek naar de rol van gebarentalen in de opvoeding van jonge dove kinderen (met CI) is zeldzaam in vergelijking met onderzoek naar de gesproken taalontwikkeling van deze groep Onderzoek naar de rol van gebarentalen toont vaak tegenstrijdige resultaten door grote verschillen tussen kinderen (Spencer 2004; Van Deun et al. 2009; Majdak 2006; Makhdoem et al. 1998) en maakt vaak gebruik van een kleine of onduidelijk gedefinieerde groep deelnemende kinderen (Nordqvist & Nelfelt 2004; Yoshinaga-Itano 2006; Ruggirello & Mayer 2010) Resultaten zijn moeilijk te veralgemenen Resultaten zijn makkelijk bedolven onder onderzoek naar gesproken taalontwikkeling en gehoor
19 Communicatieve ontwikkeling (9) Hoe doen we het in SLP? Ontwikkelingsgericht! Ontwikkelingen van auditieve perceptie Ontwikkelingen van visuele perceptie Taalstimulering Spraakstimulering
20 Overzicht: Voorstelling Vroegtijdige screening Communicatieve ontwikkeling Jonge dove kinderen met CI Resultaten huidig onderzoek Conclusies
21 Jonge dove kinderen met CI Uit de praktijk blijkt: CI wordt gekozen in functie van horen spreken Integratie. Gesproken taal/spraakontwikkeling komt vlug op gang Vertraagd in vergelijking maar evenwijdig met horende kinderen Een groot percentage gaat onmiddellijk naar gewoon onderwijs, met GON- begeleiding
22 Jonge dove kinderen met CI (2) In de praktijk: In samenwerking met ouders en omgeving Aanleren communiceren Via visuele strategieën Transfer uit therapie naar dagelijkse leven, opgevolgd door thuisbegeleiding Belang van de verschillende strategieën Verschillende stappen Unilateraal Bilateraal Ervaringen in de praktijk
23 Jonge dove kinderen met CI (3) Socio-emotionele ontwikkeling Identiteitsontwikkeling Training sociale vaardigheden Omgaan met mogelijkheden, kwaliteiten, beperkingen Info rond dovengemeenschap, dovencultuur, VGT
24 Jonge dove kinderen met CI (3) 4 jaar durend onderzoek Taalontwikkelingstesten Vlaamse Gebarentaal Nederlands Interactie-onderzoek Video-beelden Rol cochleair implantatie Interview Deelnemende moeder-kind paren: 8 dove kinderen met CI van horende ouders 3 slechthorende kinderen van horende ouders 1 doof kind van dove ouders 1 slechthorend kind van slechthorende ouders 1 horend kind van horend ouders Getest op 6, 9, 12, 18 en 24 maanden
25 Jonge dove kinderen met CI (4) Algemene onderzoeksvragen: Hoe verloopt de gesproken en gebarentaalontwikkeling van jonge dove kinderen in tijden van cochleaire implantatie (lexicogrammaticaal)? Wat is de invloed van communicatie met een visueel element op de gesproken en gebarentaalontwikkeling van deze groep (gedeelde aandacht, dialoogvorming, lexicogrammaticaal)? Is er wederzijdse beïnvloeding tussen gesproken en gebarentaalontwikkeling (lexicogrammaticaal)?
26 Jonge dove kinderen met CI (5) Verschillende communicatiestrategieën: monolinguaal Nederlands: moeder communiceert voornamelijk met het kind in Nederlands Er wordt weinig rekening gehouden met blikrichting Monolinguaal VGT: Moeder communiceert voornamelijk met het kind in VGT Er wordt veel rekening gehouden met blikrichting Bimodaal Nederlands: Moeder communiceert voornamelijk met het kind via de stem, maar ondersteunt kernwoorden met gebaren en/of gestes Er wordt rekening gehouden met blikrichting Sequentieel bilinguaal Nederlands/VGT: Moeder communiceert met het kind afwisselend in monolinguaal Nederlands, bimodaal Nederlands en bilinguaal Nederlands/VGT Er wordt veel rekening gehouden met blikrichting = factor in communicatiekeuze Simultaan bilinguaal Nederlands/VGT: Moeder communiceert voornamelijk met het kind in bilinguaal Nederlands/VGT Er wordt veel rekening gehouden met blikrichting
27 Overzicht: Voorstelling Vroegtijdige screening Communicatieve ontwikkeling Jonge dove kinderen met CI Resultaten huidig onderzoek Conclusies
28 Resultaten huidig onderzoek Case study: Longitudinaal onderzoek naar de interactiepatronen en de taalontwikkeling bij 1 doof kind met bilaterale cochleaire implanten (0;6 2;0) Analyse van videobeelden, CDI voor Nederlands en voor VGT en interview rond functioneel grammaticale taalontwikkeling van het kind Interactionele analyse toonde een grote verandering in de communicatieve context na eerste CI, gereflecteerd in vertraagde lexicongroei zes maanden later (Nederlands, VGT, totaal). SFL-analyse toonde een vertraagde taalontwikkeling longitudinaal.
29 Resultaten huidig onderzoek (2) Lexicale ontwikkeling: Longitudinaal onderzoek naar de lexicale ontwikkeling (Nederlands, VGT, totaal lexicon) bij 11 dove kinderen (met CI en met HA) Analyse van CDI voor Nederlands en voor VGT Op tweejarige leeftijd blijken 6 (van 11) kinderen een risico op taalachterstand te vertonen voor Nederlands, waarvan 5 ook voor totaal conceptueel lexicon en 3 voor VGT. Als groep, scoren ze gemiddeld lager dan horende én dove peers voor productie, en lager dan horende peers voor Nederlands en lager dan dove peers voor VGT voor begrip. Het totale receptieve lexicon ligt tussen de gemiddelden van horende en van dove peers.
30 hearing deaf comprehension sample Dutch sample VGT 100 sample total ;9 1;0 1;6 2; hearing 250 BSL deaf production ASL deaf sample Dutch sample VGT 0 0;9 1;0 1;6 2;0 sample total
31 Resultaten huidig onderzoek (3) Invloed communicatiestrategie op taalontwikkeling: Longitudinaal onderzoek naar de interactiepatronen en de taalontwikkeling bij 4 dove kinderen met bilaterale cochleaire implanten (1;0 2;0) Analyse van videobeelden Hoe meer communicatie met een visueel element, hoe meer gecoördineerde gedeelde aandacht en hoe meer totale communicatieve output van het kind. Longitudinaal gebruik van communicatie met een visueel element lijkt gunstig voor longitudinale taalontwikkeling van het kind.
32 420,0 420,0 360,0 300,0 240,0 180,0 120,0 60,0 360,0 300,0 240,0 180,0 120,0 60,0 Camille Daisy Rose Violet 0,0 12m 18m 24m Gedeelde aandacht Input met visueel element door moeders 0,0 12m 18m 24m Input met visueel element door moeders Productie kinderen Camille Daisy Rose Violet 0 12m 18m 24m 12m 18m 24m
33 Resultaten huidig onderzoek (4) Invloed sociale context op interactie: Comparatieve longitudinale case study naar de relatie tussen discours en interactie bij twee dove kinderen met bilaterale cochleaire implanten (0;6-1;6) Analyse van semi-gestructureerd interview en van videobeelden De aard van de interactie van beide dyades veranderde na CI. Dit bleek samen te gaan met een intensifiëring van het medische discours. Dit discours leek zich te enten op het gevoel dat het kind anders was dan alle andere kinderen, dat bij beide moeders aanwezig was.
34 Resultaten huidig onderzoek (5) Invloed van sociale context op interactie Cross-sectioneel onderzoek naar de relatie tussen constructie van doofheid, taalideologie en taal-in-interactie bij 6 dove kinderen (3 met CI, 3 met HA) Analyse van semi-gestructureerd interview en van videobeelden Ouders ontwikkelen een hoogst persoonlijke visie op doofheid en op taal. Kleine verschillen op het niveau van discours relateren op het niveau van interactie. Hoe meer VGT en dovencultuur een plaats hadden in het discours van de moeder, hoe meer communicatie met een visueel element er werd gebruikt, hoe langer de gemiddelde dialoog duurde en hoe meer het kind zich communicatief uitdrukte.
35 Resultaten huidig onderzoek (6) Ter herinnering: Algemene onderzoeksvragen Hoe verloopt de gesproken en gebarentaalontwikkeling van jonge dove kinderen in tijden van cochleaire implantatie (lexicogrammaticaal)? Wat is de invloed van communicatie met een visueel element op de gesproken en gebarentaalontwikkeling van deze groep (gedeelde aandacht, dialoogvorming, lexicogrammaticaal)? Is er wederzijdse beïnvloeding tussen gesproken en gebarentaalontwikkeling (lexicogrammaticaal)?
36 Resultaten huidig onderzoek (7) Algemene onderzoeksresultaten: Taalontwikkeling jonge dove kinderen? Vertraagd op gebied van lexicale én functionele ontwikkeling Verandering communicatieve context na eerste CI lijkt negatief effect Invloed van communicatie met visueel element? Langer gecoördineerde gedeelde aandacht Langere dialogen Meer communicatieve productie longitudinaal Invloed tussen Nederlands en VGT? Groter totaal conceptueel lexicon Wisselwerking tussen interactie en sociale discoursen na CI krijgt Nederlands de voorkeur Gezien vertraagde taalontwikkeling in o.a. Nederlands, en gezien het wegvallen van verdere stimulatie voor gebarentaalontwikkeling, groeit het totaal conceptueel lexicon (nog) trager
37 Resultaten huidig onderzoek (8) Hoe verhoudt dit zich tot ander onderzoek? De Raeve et al. 2009: bilinguaal of monolinguaal? Auditieve ontwikkeling: vergelijkbaar Zes maanden voor en zes maanden na CI: geen reactie op gesproken taal bij monolinguaal kind; veel betere communicatie bij bilinguale kind Spreekvaardingheid: voorsprong voor monolinguaal kind Woordenschatontwikkeling: niet leeftijdsadequaat voor zowel monolinguaal als bilinguaal kind (! Gebarenschat van bilinguaal kind werd niet gemeten onduidelijk hoe groot totaal conceptueel lexicon is! ) We pleiten dan ook voor een gecombineerd gebruik van gesproken taal en gebaren(taal) in de vroege ontwikkeling van jonge dove kinderen met CI (p. 18)
38 Resultaten huidig onderzoek (9) Hoe verhoudt dit zich tot ander onderzoek? Woll (in press): vergelijking dove en horende kinderen For both comprehension (r= +.56; p<.05) and production (r=+.71; p<.01), children with larger vocabularies in BSL had larger vocabularies in English. These data suggest that bilingual development has no adverse effect on language development and provide support for bilingual approaches to language development for deaf children in both hearing and deaf families.
39 Resultaten huidig onderzoek (10) Hoe verhoudt dit zich tot ander onderzoek? Leeson 2012 Communicating in a language understood by the child in group and individual settings is vital. There is NO empirical evidence to demonstrate that being a bilingual signed language/spoken language user inhibits speech development (Marschark and Spencer 2009, Takkinen 2012) It is ESSENTIAL that a deaf child has access to signing peers and adults in order to facilitate age appropriate language development (Takkinen 2012), which in turn impacts on positive identity formation, and crucially, mental well-being (Gregory et al. 1995). Otherwise, the sense that the deaf child is the only person in the world like this remains. As on Flemish mainstreamed deaf child put it, the loneliness stays (Vermeerbergen et al, 2012).
40 Overzicht: Voorstelling Vroegtijdige screening Communicatieve ontwikkeling Jonge dove kinderen met CI Resultaten huidig onderzoek Conclusies
41 Conclusies Dove kinderen van horende ouders ontwikkelen taal op een tragere manier dan horende kinderen van horende ouders Communicatie met een visueel element blijkt voordelig voor de totale talige ontwikkeling van het dove kind.
42 Conclusies (2) Belang van verderzetting multi-disciplinaire revalidatie, na de peuterleeftijd. Belang van een goede samenwerking met het onderwijs: zowel bijzonder onderwijs als het gewoon onderwijs, in combinatie met het GON Toekomstgericht denken.
43 Dank voor de aandacht! Vragen?
HUN GEVOLGEN VOOR DE LEER- (COCHLEAIRE IMPLANT EN
MEDISCHE ONTWIKKELINGEN EN HUN GEVOLGEN VOOR DE LEER- EN OPVOEDINGSNODEN VAN LERENDEN (COCHLEAIRE IMPLANT EN VROEGE NEONATALE SCREENING) LEO DE RAEVE MYRIAM VERMEERBERGEN 1 VLOR-studiedag-26.10.2012 ZO
Nadere informatieLeesvaardigheid DSH leerlingen 2000
Na tien jaar leesonderwijs passende resultaten? Loes Wauters Harry Knoors Simeacongres Passende Antwoorden, Lunteren, 12 april 2012 Leesvaardigheid DSH leerlingen 2000 Hoofdstuk 2 laat zien dat de begrijpend
Nadere informatieProf. Mieke Van Herreweghe
Kansen en valkuilen in het onderwijs aan dove en slechthorende kinderen en jongeren in Vlaanderen Prof. Mieke Van Herreweghe Prof. Mieke Van Herreweghe, Vakgroep Taalkunde Situatie in Vlaanderen Orale
Nadere informatieKinderen met een CI bilinguaal opgevoed
Kinderen met een CI bilinguaal opgevoed van een of/of mentaliteit naar een en/en benadering Maes, B., Rymen, L., & Ghesquière, P. (23). Leren met gebaren. De betekenis van gebarencommunicatie in het buitengewoon
Nadere informatieOver de grenzen van de Audiologie. NGT of CI? Stijn Tilanus Ad Snik
Over de grenzen van de Audiologie NGT of CI? Stijn Tilanus Ad Snik Twintig jaren CI bij kinderen; a moving target NGT technologie Ook effektief? Relatie gehoorverlies en optimale score met AHO (65 db SPL)
Nadere informatieLeo De Raeve, Vroege gehoorscreening en cochleaire implantatie vragen om bijsturing van onderwijs, begeleiding en revalidatie van dove kinderen
ONICI ONafhankelijk Informatiecentrum Cochleaire Implantatie Vroege gehoorscreening en cochleaire implantatie vragen om bijsturing van onderwijs, begeleiding en revalidatie van dove kinderen Leo De Raeve,
Nadere informatieVVKBuO scholen type 7
VVKBuO scholen type 7 VLOR Seminarie 29 november Memorandum i.v.m. het onderwijs aan dove en slechthorende kinderen en jongeren al dan niet met meervoudige beperkingen nov.2012 - VVKBuO - Hans Verpoest
Nadere informatieGastcollege Grenzen van taal Vroegbehandeling Doof/Slechthorend - Kentalis Haren Juni 2018 Nina Osterloh
Gastcollege Grenzen van taal Vroegbehandeling Doof/Slechthorend - Kentalis Haren Juni 2018 Nina Osterloh Even voorstellen o Nina Osterloh o logopedist en neurolinguïst o Vroegbehandeling Doof/Slechthorend
Nadere informatieLeo De Raeve, Invloed van vroege gehoorscreening en vroege cochleaire implantatie op de huidige populatie dove/slechthorende kinderen in Vlaanderen
ONICI ONafhankelijk Informatiecentrum Cochleaire Implantatie Medische ontwikkelingen en hun gevolgen voor de leer- en opvoedingsnoden van lerenden of beter Invloed van vroege gehoorscreening en vroege
Nadere informatieCochleaire implantatie in Vlaanderen en Nederland: huidige situatie. enkele aantallen. enkele aantallen. een vergelijking België - Nederland
ONICI ONafhankelijk Informatiecentrum Cochleaire Implantatie Cochleaire implantatie in Vlaanderen en Nederland: huidige situatie. Leo De Raeve, ONafhankelijk Informatiecentrum Cochleaire Implantatie Zonhoven-België
Nadere informatieDOEL. Informatie en weetjes over tweetalig en bicultureel opgroeien. Ontmoeting tussen ouders.
DOEL Informatie en weetjes over tweetalig en bicultureel opgroeien. Ontmoeting tussen ouders. INHOUD Kennismaking Speeddate Voorstelling Fevlado, het participatieproject en het onderwijsproject Workshop
Nadere informatieWe geven informatie en advies aan je werkgever en collega s. Samen zoeken we naar oplossingen. We geven je informatie over verenigingen en diensten.
We geven informatie en advies aan je werkgever en collega s. Samen zoeken we naar oplossingen. We geven je informatie over verenigingen en diensten. We helpen je bij het verbeteren van je contacten met
Nadere informatieWat is meertaligheid. Wat is meertaligheid. Enkele begrippen. Meertaligheid in cijfers
Kinderen en hun ouders ondersteunen in het proces van meertalige taalontwikkeling Focus op de thuistaal Hilde De Smedt Wat is meertaligheid Individuen worden MEERTALIG genoemd als ze de competentie hebben
Nadere informatieVisietekst: onderwijs voor dove kinderen en jongeren. Fevlado vzw, mei 2013
Visietekst: onderwijs voor dove kinderen en jongeren Fevlado vzw, mei 2013 Inleiding Het onderwijs aan dove kinderen en jongeren is één van de belangrijkste thema s binnen de Vlaamse Dovengemeenschap.
Nadere informatieInvloed van het taalaanbod op de ontwikkeling van jonge dove kinderen met een cochleair implantaat 2
Leo De Raeve, Gerard Spaai, Noëlle Uilenburg, Karin Wiefferink, Bernadette Vermeij, Marleen Bammens, Ria Pans, Edith Koppers, Josepha Jans en Karien Vangeel 1 Invloed van het taalaanbod op de ontwikkeling
Nadere informatieHet onderwijs voor dove en slechthorende mensen uitgedaagd
13 februari 2014 AR-VB-DOC-039 Het onderwijs voor dove en slechthorende mensen uitgedaagd Verslag van de seminaries Vlaamse Onderwijsraad Kunstlaan 6 bus 6 BE-1210 Brussel T +32 2 219 42 99 F +32 2 219
Nadere informatieHerijkt taalbeleid voor dove kinderen
Artikelen Herijkt taalbeleid voor dove kinderen Harry Knoors Ongeveer 20 jaar geleden werd het tweetalig onderwijs, waarin de Nederlandse Gebarentaal een specifieke plaats heeft, als noodzakelijk gezien
Nadere informatieIn: Vroeg, vakblad vroegtijdige onderkenning en integrale vroeghulp bij ontwikkelingsstoornissen. Jaargang 29 maart 2012, p.12-14.
Praten met Gebaren In: Vroeg, vakblad vroegtijdige onderkenning en integrale vroeghulp bij ontwikkelingsstoornissen. Jaargang 29 maart 2012, p.12-14. Trude Schermer Nederlandse Gebarentaal en Nederlands
Nadere informatieDove Ouders Vlaanderen DOV
Dove Ouders Vlaanderen DOV WAT? WIE? WAAROM? Vereniging dove ouders met dove en/of horende kinderen 5 Vrijwilligers Ouders hebben rechten! (recht op informatie, participatie, ) Ontmoetingsdagen 1 ste :
Nadere informatieGehoorverlies bij kinderen
Libra Audiologie Gehoorverlies bij kinderen Onlangs heeft u de mededeling gekregen dat uw kind slechthorend is. Er komt dan ineens veel op u af, er zijn zoveel vragen te stellen en beslissingen te nemen.
Nadere informatieDeel 1 Gebruik van het computerprogramma Behandeldoelen tos. 2 Stappen bij het opstellen van een behandelplan 29
Inhoud Inleiding 15 Deel 1 Gebruik van het computerprogramma Behandeldoelen tos 1 Het computerprogramma 23 1.1 Inleiding 23 1.2 Doel van het computerprogramma Behandeldoelen tos 23 1.3 Doelgroep en gebruikers
Nadere informatieVisie Taalstimulering en meertaligheid Kind en Gezin
Visie Taalstimulering en meertaligheid Kind en Gezin VLOR studiedag 3 februari 2012 Taal = hot item Arme peuters ook taalarm (16/03/2009) Steeds minder baby s met Nederlands als thuistaal geboren (4/12/2010)
Nadere informatieWelbevinden bij kinderen met CI. Dr. Margreet Langereis Dr. Anneke Vermeulen
Welbevinden bij kinderen met CI Dr. Margreet Langereis Dr. Anneke Vermeulen Inhoud Inleiding Beschrijving van het welbevinden en de school resultaten van kinderen met een CI op de lange termijn. Gerelateerd
Nadere informatieTWEETALIG ONDERWIJS (VGT-NED)
#onderwijsvgt TWEETALIG ONDERWIJS (VGT-NED) Dr. Maartje De Meulder (Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal) Marieke Kusters (Doof Vlaanderen) WIE ZIJN WIJ? Dr. Maartje De Meulder, Adviescommissie Vlaamse
Nadere informatieInvloed van Mindfulness Training op Ouderlijke Stress, Emotionele Self-Efficacy. Beliefs, Aandacht en Bewustzijn bij Moeders
Invloed van Mindfulness Training op Ouderlijke Stress, Emotionele Self-Efficacy Beliefs, Aandacht en Bewustzijn bij Moeders Influence of Mindfulness Training on Parental Stress, Emotional Self-Efficacy
Nadere informatieCliëntprofielen auditief en/of communicatief. Beknopte beschrijvingen. Cliëntprofiel 1 Cliënt met een gehoorstoornis in de leeftijd van 0 tot 1 jaar
Cliëntprofielen auditief en/of communicatief Beknopte beschrijvingen 7 januari 2015 Cliëntprofiel 1 Cliënt met een gehoorstoornis in de leeftijd van 0 tot 1 jaar Door neonatale gehoorscreening kan bij
Nadere informatieOpvoedingsondersteuning voor ouders van dove en slechthorende kinderen: van spanningsbron naar krachtbron 1
Opvoedingsondersteuning voor ouders van dove en slechthorende kinderen: van spanningsbron naar krachtbron 1 Inleiding Kinderen en hun gezinnen verdienen vanaf de start alle kansen. Deze kansen dragen ertoe
Nadere informatieDe Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen
Voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen 1 De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van Kinderen The Relationship between Early Child Care, Preschool Education and Child Development
Nadere informatieEvolutie in het. Studiedag VGTC Hilde Nyffels 08 november 2008 Lessius Hogeschool, Antwerpen
Evolutie in het lesgeven van VGT Studiedag VGTC Hilde Nyffels 08 november 2008 Lessius Hogeschool, Antwerpen Ervaring evolutie Nmg VGT April 1994 : Fevlado Vrije gebarencursus 1994 : studieweek Bristol
Nadere informatieADVIES OVER DE STRUCTURELE VERANKERING VAN GEZINSONDERSTEUNING VOOR OUDERS VAN DOVE KINDEREN
Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal Departement Cultuur, Jeugd en Media Arenbergstraat 9, 1000 Brussel T 02 553 69 89 www.adviesvgt.be ADVIES OVER DE STRUCTURELE VERANKERING VAN GEZINSONDERSTEUNING VOOR
Nadere informatieHelpen ondersteunende gebaren bij woordleren?
Helpen ondersteunende gebaren bij woordleren? Het effect van ondersteunende gebaren op woordleren bij dove/slechthorende kinderen en kinderen met een taalontwikkelingsstoornis Lian van Berkel-van Hoof
Nadere informatieUse it or loose it Kolb, 1989
Use it or loose it Kolb, 1989 LICHTPERCEPTIE: Bij ontbreken lichtwaarneming eerste 4 mnd degeneratie zenuwvezels retina naar visuele cortex. Volledig cataract eerste 4 mnd totale blindheid Volledig cataract
Nadere informatieVroege spraak- en taalontwikkeling
Vroege spraak- en taalontwikkeling Margreet Langereis Viataal Cochleair Implant Centrum Nijmegen/Sint-Michielsgestel 17 maart 2006 Inhoud presentatie Wat is taal? Mijlpalen op gebieden van de taalontwikkeling
Nadere informatieHelpen ondersteunende gebaren bij woordleren?
Helpen ondersteunende gebaren bij woordleren? Het effect van ondersteunende gebaren op woordleren bij dove/slechthorende kinderen en kinderen met een taalontwikkelingsstoornis Lian van Berkel-van Hoof
Nadere informatieBijdragen aan een grotere wereld
Bijdragen aan een grotere wereld CI-teams en hun ervaring met cochleaire implantatie van dove kinderen met bijkomende beperkingen Nina Wolters-Leermakers en Jet Isarin Dertig tot 40 procent van de dove
Nadere informatieSamenvatting. 11 Samenvatting
Samenvatting Cochleaire implantatie (CI) is een ingreep die tot doel heeft de gehoorstoornis van mensen met aangeboren of verworven doofheid te verminderen. Het implantaat stimuleert via elektroden die
Nadere informatieActiviteiten ter verbetering van de. maatschappelijke rol van de Vlaams- Belgische Gebarentaal met het oog op. een grotere integratie van (vroeg)doven
Activiteiten ter verbetering van de maatschappelijke rol van de Vlaams- Belgische Gebarentaal met het oog op een grotere integratie van (vroeg)doven in de horende maatschappij: actieplan. April 1998 Auteurs
Nadere informatiefoto: Christophe Taveirne
Thema Cochlear Implant Thema: Cochlear Implant foto: Christophe Taveirne In het vorige nummer van Dovennieuws las je al een interview met Prof. Dr. Offeciers, specialist op het vlak van CI. In dit nummer
Nadere informatieVoor de behandeling van cliënten met auditieve en/of communicatieve stoornissen 1 in de Zvw
Deskundigheids- en kwaliteitseisen, april 2015 Voor de behandeling van cliënten met auditieve en/of communicatieve stoornissen 1 in de Zvw Inleiding Voor een uitwerking van de deskundigheids- en kwaliteitseisen
Nadere informatiePositieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen
Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positive, Negative and Depressive Subclinical Psychotic
Nadere informatieGrootouder zijn van dove kleinkinderen met een cochleaire implantatie.
Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Universiteit Gent Academiejaar 2009-2010 Grootouder zijn van dove kleinkinderen met een cochleaire implantatie. Promotor: Prof. Dr. Gerrit Loots (Vrije
Nadere informatiePERSMAP VIJFTIEN VINGERS EN TWEE HOOFDEN DVD MET KINDERRIJMPJES EN LIEDJES IN VLAAMSE GEBARENTAAL
PERSMAP VIJFTIEN VINGERS EN TWEE HOOFDEN DVD MET KINDERRIJMPJES EN LIEDJES IN VLAAMSE GEBARENTAAL 24 SEPTEMBER 2014 14U30-15U30 BIBLIOTHEEK PERMEKE DE CONINCKPLEIN 25-26 2060 ANTWERPEN Inhoud persmap Programma
Nadere informatieBeppie van den Bogaerde. Bimodale tweetaligheid in Kodas: tegelijkertijd spreken en gebaren. SPUI25 29 oktober 2015
Beppie van den Bogaerde Bimodale tweetaligheid in Kodas: tegelijkertijd spreken en gebaren SPUI25 29 oktober 2015 Onderzoek in samenwerking met prof. dr. Anne Baker (em.) 4 Speciale dank aan en Wieteke
Nadere informatieSO/??/1105/3000/Fotografie: Peter Strating. Onderwijs en Ambulante Begeleiding in Cluster 2
SO/??/1105/3000/Fotografie: Peter Strating Onderwijs en Ambulante Begeleiding in Cluster 2 Doelgroep In cluster 2 krijgen leerlingen met een auditieve of communicatieve beperking onderwijs of ambulante
Nadere informatieHET IMPACT-PROGRAMMA: EEN OUDERTRAINING OM DE SOCIAAL-COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN VAN JONGE KINDEREN MET ASS TE STIMULEREN
HET IMPACT-PROGRAMMA: EEN OUDERTRAINING OM DE SOCIAAL-COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN VAN JONGE KINDEREN MET ASS TE STIMULEREN Sara Van der Paelt Onderzoeksgroep ontwikkelingsstoornissen Universiteit Gent
Nadere informatieCover Page. Author: Netten, Anouk Title: The link between hearing loss, language, and social functioning in childhood Issue Date:
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/47848 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Netten, Anouk Title: The link between hearing loss, language, and social functioning
Nadere informatiePresentatie - inhoud
Maakt inclusief onderwijs alle doven happy? Presentatie - inhoud Introductie Onderzoek Kwaliteit van leven Tolk in het onderwijs Resultaten Conclusies Presentatie Simea, 13 april 2012 1 Situatieschets
Nadere informatieVerschillen tussen Allochtone- en Autochtone Jonge Studerende Moeders in het Ervaren van Dagelijkse Stress en het Effect ervan op de Stemming
Verschillen tussen Allochtone- en Autochtone Jonge Studerende Moeders in het Ervaren van Dagelijkse Stress en het Effect ervan op de Stemming Differences between Immigrant and Native Young Student Mothers
Nadere informatieDe Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS
Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS 1 De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij Verslaafde Patiënten met PTSS The Relationship between Personality Traits and Suffering
Nadere informatieHoren, Verstaan en Begrijpen met een CI
Horen, Verstaan en Begrijpen met een CI Guido Cattani (Bsc. Audioloog, M. SEN, UMC Utrecht, afdeling KNO) gcattani@umcutrecht.nl Trudi de Koning (Klinisch linguïst UMC Utrecht) Opbouw presentatie Inleiding
Nadere informatieMEERTALIGE TAALONTWIKKELING
MEERTALIGE TAALONTWIKKELING H I L D E D E S M E D T INHOUD Het thema verkennen De rol van thuistalen in leren identiteit en welbevinden De meertalige taalontwikkeling 1 ONDERZOEK EVOLUTIE 1 ONDERZOEK EVOLUTIE
Nadere informatieFaculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen Taalontwikkeling van de Vlaamse Gebarentaal: visuele communicatie
Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen 2015-2016 Taalontwikkeling van de Vlaamse Gebarentaal: visuele communicatie Jana Van Havere Linde Van Himme Promotor: Prof. Van Herreweghe Mieke Copromotor:
Nadere informatieWat is goed onderwijs? Onderwijsproject Fevlado met de steun van Gelijke Kansen in Vlaanderen
Wat is goed onderwijs? Onderwijsproject Fevlado met de steun van Gelijke Kansen in Vlaanderen Wat is goed onderwijs? TWEETALIG BICULTUREEL VISUEEL EMANCIPATORISCH PARTICIPATIEF Wat is goed onderwijs? TWEETALIG
Nadere informatieCI-ON en bilaterale CI in Nederland: de stand van zaken
CI-ON en bilaterale CI in Nederland: de stand van zaken Dr.ir. C. Smits, klinisch fysicus-audioloog KNO-Audiologie VU medisch centrum Amsterdam Inhoud CION Doelstellingen CION Bilaterale CI bij kinderen
Nadere informatieThe Effectiveness of Bilateral Cochlear Implants for Severe to Profound Deafness in Children and Adults
The Effectiveness of Bilateral Cochlear Implants for Severe to Profound Deafness in Children and Adults A SYSTEMATIC REVIEW On behalf of J van Schoonhoven M Sparreboom GA van Zanten RJPM Scholten EAM Mylanus
Nadere informatieVoorspellers van morfosyntaxis bij kinderen met een cochleair implantaat. Overzicht. Introductie (1) Introductie (2) Introductie (3)
Voorspellers van morfosyntaxis bij kinderen met een cochleair implantaat Brigitte de Hoog Overzicht Introductie Huidige studie: Onderzoeksvragen Methode - Participanten - Materialen Resultaten t Conclusie
Nadere informatieInclusie van dove kinderen in het onderwijs Maartje De Meulder Universiteit Jyväskylä, Finland
Inclusie van dove kinderen in het onderwijs Maartje De Meulder Universiteit Jyväskylä, Finland Inspiratiedag Exclusief Inclusief 17 maart 2015 Verwachtingen vandaag? Welke associaties roept inclusief onderwijs
Nadere informatieREACTIE OP DE TALENNOTA + december 2011 AANDACHTSPUNTEN INZAKE ONDERWIJS
0. Inleidend Als oudervereniging, VLOK-CI vzw (VLaamse Ouders van Kinderen met Cochleaire Inplant) 1 willen wij ook graag onze reactie op de Talennota van Min. Pascal Smet toevoegen, in aanvulling op de
Nadere informatieVisuele communicatiepatronen bij dove kinderen van dove en horende ouders
Vakgroep orthopedagogiek Voorzitter: Prof. dr. E. Broekaert Visuele communicatiepatronen bij dove kinderen van dove en horende ouders door Leen De Bie Promotor: Prof. dr. G. Loots Scriptie neergelegd tot
Nadere informatieLibra Audiologie. De Koala s. Behandelgroep
Libra Audiologie De Koala s Behandelgroep Deze folder is bedoeld voor ouders/verzorgers van kinderen die geïnteresseerd zijn in de behandelgroep de Koala s. Deze groep is een onderdeel van de Zintuigelijk
Nadere informatieBeter door de dag met doofheid of hoorproblemen
Beter door de dag met doofheid of hoorproblemen GGMD staat voor Geestelijke Gezondheidszorg en Maatschappelijke Dienstverlening. Wij helpen doven, mensen met een hoorprobleem en hun naasten met advies,
Nadere informatieConsensus ten aanzien van kenmerken, comorbiditeit en verwijzing van kinderen met luisterproblemen Hanzehogeschool Margreet Luinge
Consensus ten aanzien van kenmerken, comorbiditeit en verwijzing van kinderen met luisterproblemen De mening van Nederlandse logopedisten en audiologen Hanzehogeschool Margreet Luinge, Ellen de Wit, Karin
Nadere informatiePento Vroegbehandeling Auditief
Pento Vroegbehandeling Auditief Doelen Een beeld geven van onze doelgroep Onze visie op de behandeling van kinderen met een auditieve beperking toelichten Een beeld geven van ons team en het behandelaanbod
Nadere informatieOnderzoek Communicatie: Assessment en interventie van perceptieve en productieve functiestoornissen bij volwassenen met een verstandelijke beperking
Onderzoek Communicatie: Assessment en interventie van perceptieve en productieve functiestoornissen bij volwassenen met een verstandelijke beperking Prof. Dr. Ir. Ad Snik, Klinisch Fysicus en Audioloog,
Nadere informatieDe Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en. Discrepantie
De Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en Discrepantie The Relationship between Involvement in Bullying and Well-Being and the Influence of Social Support
Nadere informatieInvloed van het taalaanbod op de ontwikkeling van jonge dove kinderen met een cochleair implantaat
Invloed van het taalaanbod op de ontwikkeling van jonge dove kinderen met een cochleair implantaat Leo De Raeve, Gerard Spaai, Karin Wiefferink, Noelle Uilenburg, Bernadette Vermeij, Marleen Bammens, Ria
Nadere informatieAangeboren doofblindheid
Aangeboren doofblindheid Het ondersteunen van kinderen en volwassenen met beperkingen in zien en horen sinds de geboorte of vlak daarna Saskia Damen Mijkje Worm Bartiméus wil kennis en ervaring over de
Nadere informatieBelgië/Vlaanderen. Recente tendensen in onderwijs en begeleiding van kinderen en jongeren met een CI in Vlaanderen
Recente tendensen in onderwijs en begeleiding van kinderen en jongeren met een CI in Vlaanderen Leo De Raeve ONICI Onafhankelijk Informatiecentrum over Cochleaire Implantatie Zonhoven-België http://www.onici.be
Nadere informatieTriple P (Positive Parenting Program): effectief bij gedragsproblemen?
21/11/11 Triple P (Positive Parenting Program): effectief bij gedragsproblemen? Inge Glazemakers Dirk Deboutte Inhoud Het probleem Oplossingen: de theorie Triple P Het project De eerste evaluatie - - -
Nadere informatieGETUIGENIS BART VERHEYDEN, ETHICUS, MAATSCHAPPELIJK ASSISTENT EN DOOF
GETUIGENIS BART VERHEYDEN, ETHICUS, MAATSCHAPPELIJK ASSISTENT EN DOOF rr Ik wil een doof kind, verklaarde Sylvie Van Landuyt deze morgen in De Standaard. Bart Verheyden, die ook doof is, geeft zijn visie.
Nadere informatie21/01 Fevlado vzw & Fevlado-Diversusvzw Verschillende visies op doofheid Dovengemeenschap Dovencultuur Communicatietips Oefeningen
Fevlado-Diversus vzw 21/01/2014 VORMING STARTDAG FRACARITA Inhoud 21/01 Fevlado vzw & Fevlado-Diversusvzw Verschillende visies op doofheid Dovengemeenschap Dovencultuur Communicatietips Oefeningen Inleiding
Nadere informatieKLANKONTWIKKELING BIJ BABY S MET GEHOORVERLIES
KLANKONTWIKKELING BIJ BABY S MET GEHOORVERLIES Van der Lem symposium, 21 september 2018 Lizet Ketelaar 1 ACHTERGROND Klankontwikkeling vormt de basis voor gesproken taal Klankontwikkeling verloopt anders
Nadere informatieMet een CI erbij-horend?! Ervaringen van ouders van kinderen met een CI die (deels) het regulier basisonderwijs volgen
Met een CI erbij-horend?! Ervaringen van ouders van kinderen met een CI die (deels) het regulier basisonderwijs volgen Bauke Leijenaar Onderzoek in het kader van de Master Dovenstudies aan het Instituut
Nadere informatieSchrijftolken in onderwijs.
Schrijftolken in onderwijs. Om duidelijk te maken hoe belangrijk schrijftolken in onderwijs in de toekomst zullen worden zullen we best even terugblikken.. Onderwijs aan doven en slechthorenden is momenteel
Nadere informatieAlgemene informatie. Afdeling taal.com. onderwijs- en zorgprogramma s met bijzondere aandacht voor taal en communicatie
Algemene informatie Afdeling taal.com onderwijs- en zorgprogramma s met bijzondere aandacht voor taal en communicatie In deze bundel geven we informatie over De trajecten en departementen De organisatie
Nadere informatieONDERZOEK NAAR DE ONTWIKKELING VAN JONGE DOVE KINDEREN MET EEN COCHLEAIR IMPLANTAAT IN EEN TWEETALIGE OMGEVING
ONDERZOEK NAAR DE ONTWIKKELING VAN JONGE DOVE KINDEREN MET EEN COCHLEAIR IMPLANTAAT IN EEN TWEETALIGE OMGEVING C.H. Wiefferink 1, L. De Raeve 2-3, G.W.G. Spaai 1, V.T. Wenners-Lo-A-Njoe 1, B.A.M. Vermeij
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25886 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ketelaar, Lizet Title: Beyond hearing : social-emotional outcomes following cochlear
Nadere informatieVandaag. Programma (webshop afasienet.com) Even voorstellen Ontvangst
Vandaag Programma (webshop afasienet.com) 14.15-14.30 Ontvangst Even voorstellen 14.30-15.15 Lezing over de klinische implicaties van het proefschrift 15.15-15.45 Discussie over toepassen van gebaren in
Nadere informatieHet Effect van Gender op de Relatie tussen Persoonlijkheidskenmerken en Seksdrive
Gender, Persoonlijkheidskenmerken en Seksdrive 1 Het Effect van Gender op de Relatie tussen Persoonlijkheidskenmerken en Seksdrive Gender Effect on the Relationship between Personality Traits and Sex Drive
Nadere informatie3.1 ADVIES STRUCTURELE VERANKERING VAN GEZINSONDERSTEUNING VOOR OUDERS VAN DOVE KINDEREN ADVIES DOCENTEN VGT... 6
3.1 ADVIES STRUCTURELE VERANKERING VAN GEZINSONDERSTEUNING VOOR OUDERS VAN DOVE KINDEREN... 5 3.2 ADVIES DOCENTEN VGT... 6 3.3 BEROEPSKWALIFICATIE TOLKEN VGT... 6 3.4 IN GESPREK MET KIND EN GEZIN... 7
Nadere informatieNatuurlijk Communiceren Kennis en vaardigheden voor ouders van jonge kinderen met een gehoorverlies
ARTIKELEN Natuurlijk Communiceren Kennis en vaardigheden voor ouders van jonge kinderen met een gehoorverlies Rosanne van der Zee, Evelien Dirks, Maaike van Dijk en Yvette Hijmans Binnen de NSDSK-Vroegbehandeling
Nadere informatieComparison: Kinderen zonder deze risicofactor.
Zoekstrategieën JGZ-richtlijn Taalontwikkeling oekstrategie Om de uitgangsvragen op een gestructureerde manier uit te werken tot beantwoordbare vragen zijn deze eerst omgewerkt tot PICO uitgangsvragen.
Nadere informatieSCHOLEN DIE VERBINDEN Naar een beter begrip van de impact van binding en een autoritatief schoolklimaat op spijbelen
SCHOLEN DIE VERBINDEN Naar een beter begrip van de impact van binding en een autoritatief schoolklimaat op spijbelen Gil Keppens & Bram Spruyt SCHOLEN DIE VERBINDEN Naar een beter begrip van de impact
Nadere informatieHoe verloopt de muzikale ontwikkeling bij dove en slechthorende kinderen En de invloed die de ontwikkeling van het Cochleair Implant daar op heeft
Hoe verloopt de muzikale ontwikkeling bij dove en slechthorende kinderen En de invloed die de ontwikkeling van het Cochleair Implant daar op heeft Marianne Bloemendaal Inleiding Zingen en musiceren, ondersteunt
Nadere informatieBeïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?
Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety
Nadere informatiePraten over palliatieve zorg in een oncologische context in Vlaanderen
Praten over palliatieve zorg in een oncologische context in Vlaanderen Melissa Horlait, PhD CHI-Congres 11 december 2017 Mechelen Palliatieve zorg Palliatieve zorg Vroege palliatieve zorg Overlijden Model
Nadere informatieBeter door de dag. met doofheid of hoorproblemen
Beter door de dag met doofheid of hoorproblemen GGMD staat voor Geestelijke Gezondheidszorg en Maatschappelijke Dienstverlening. Wij helpen mensen die doof zijn of een hoorprobleem hebben, en hun naasten.
Nadere informatieSekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar
Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Gender Differences in Crying Frequency and Psychosocial Problems in Schoolgoing Children aged 6
Nadere informatieOnderwijsindicatiestelling van slechthorende kinderen
Onderwijsindicatiestelling van slechthorende kinderen 1. De indicatiestelling van slechthorende kinderen 2. Casuïstiek Annemiek Voor in t Holt Lectoraat Dovenstudies 1 Korte introductie Lectoraat Dovenstudies
Nadere informatieObservationeel onderzoek Patiënt-controleonderzoek Cohortonderzoek Cross-sectioneel Systematisch review
Zoekstrategie JGZ-richtlijn Taalontwikkeling Om de uitgangsvragen op een gestructureerde manier uit te werken zijn deze eerst omgevormd tot PICO uitgangsvragen. Hierbij wordt achtereenvolgens het volgende
Nadere informatieLogopedie in het cluster 2 onderwijs
Logopedie in het cluster 2 onderwijs mw. E. Cox MA (NVLF) mw. E. Kunst-Verberne (NVLF) mw. M. Schulte (NVLF) dhr. R. Nannes (NVLF) 2 Aanleiding position statement Dit position statement gaat over de logopedische
Nadere informatiePassend Onderwijs. voor dove en slechthorende leerlingen en voor leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis HERZIENE DRUK
HERZIENE DRUK SO/1502 Fotografie: Peter Strating Passend Onderwijs voor dove en slechthorende leerlingen en voor leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis februari 2015 Inleiding Deze brochure geeft
Nadere informatieToegankelijkheid van ziekenhuizen voor dove personen. Filip Verstraete vzw Federatie van Vlaamse DovenOrganisaties
Toegankelijkheid van ziekenhuizen voor dove personen Filip Verstraete vzw Federatie van Vlaamse DovenOrganisaties De dovengemeenschap: heel verschillend De dovengemeenschap bestaat uit verschillende groepen:
Nadere informatieFilip Verstraete. Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal Fevlado vzw
Filip Verstraete Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal Fevlado vzw Wat willen dove leerlingen? Toegang tot de lessen Onderwijs van een goed niveau Een diploma Vlotte sociale contacten Wat is het aanbod?
Nadere informatieVroegtijdige interventies in de Belgische context: onderzoek en perspectieven
Vroegtijdige interventies in de Belgische context: onderzoek en perspectieven Herbert Roeyers Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen HGR-CSS Brussel, 20 juni 2014 Vroegtijdige interventie bij kinderen
Nadere informatieVormen Premorbide Persoonlijkheidskenmerken die Samenhangen met Neuroticisme een Kwetsbaarheid voor Depressie en Apathie bij Verpleeghuisbewoners?
Vormen Premorbide Persoonlijkheidskenmerken die Samenhangen met Neuroticisme een Kwetsbaarheid voor Depressie en Apathie bij Verpleeghuisbewoners? Are Premorbid Neuroticism-related Personality Traits a
Nadere informatieTaalontwikkeling van CIkinderen: Madell, horende kinderen? Gevoelige periodes voor de hersenen. Leo De Raeve ONICI
Taalontwikkeling van CIkinderen: in de buurt van horende kinderen? Madell, 2012 Leo De Raeve ONICI Onafhankelijk Informatiecentrum over Cochleaire Implantatie Zonhoven-België http://www.onici.be VVL congres:
Nadere informatieEmotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource.
Open Universiteit Klinische psychologie Masterthesis Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: De Leidinggevende als hulpbron. Emotional Job Demands, Vitality and Opportunities
Nadere informatiecontact Messaouda Zaouali 09 267 68 11 messaouda.zaouali@odice.be www.odice.be Kinderdagverblijven en buitenschoolse werkingen weerspiegelen de samenleving: je vindt er kinderen uit allerlei gezinnen en
Nadere informatie