Algemene informatie. Afdeling taal.com. onderwijs- en zorgprogramma s met bijzondere aandacht voor taal en communicatie

Transcriptie

1 Algemene informatie Afdeling taal.com onderwijs- en zorgprogramma s met bijzondere aandacht voor taal en communicatie In deze bundel geven we informatie over De trajecten en departementen De organisatie Uitgangspunten van onderwijs, zorg en begeleiding Visie i.v.m. onderwijs, zorg en begeleiding voor dove en slechthorende kinderen en jongeren K.I. SPERMALIE - INFORMATIEBROCHURE TAAL.COM ALGEMENE INFORMATIE - MEI 2007

2 De afdeling TAAL.COM staat voor onderwijs- en zorgprogramma s met bijzondere aandacht voor taal en communicatie. Deze aandacht maakt deel uit van een totaal werkplan waarin we eveneens werken aan sociaal-emotionele ontwikkeling, culturele ontplooiing, algemeen cognitieve ontwikkeling en voor de jongeren beroepsgerichte vorming. Alle kinderen en jongeren in de afdeling hebben een zorgvraag op het vlak van taal en communicatie. Veruit de meeste kinderen en jongeren in de afdeling zijn doof of slechthorend al dan niet met een bijkomende handicap. Sommige kinderen en jongeren hebben een visueel meervoudige beperking en ernstige taal- en communicatieproblemen. Deze brochure stelt u de afdeling Taal.com in haar geheel voor. Een aantal andere brochures geven specifieke informatie over de onderwijs- en begeleidingsmogelijkheden van de school en over het zorgaanbod van het MPI: - Folder thuisbegeleiding Perspectief - Informatiebrochure departement HORIZON-TAAL - Dienstverlening vanuit het M.P.I. - Brochure van de basisschool voor buitengewoon onderwijs en van de secundaire school - Informatiebrochure departement De Haven 1. TRAJECTEN EN DEPARTEMENTEN De afdeling Taal.com biedt 7 trajecten aan. Elk traject heeft een luik onderwijs en een luik zorg. Wat is een traject? Een traject zegt iets over de weg die we met de kinderen en jongeren bewandelen: Welk soort weg is het? Voor welke kinderen en jongeren is de weg bestemd? en Waar leidt die weg naartoe? De kinderen en jongeren omschrijven we met hun mogelijkheden en beperkingen. Het soort weg omschrijven we in termen van de aard en de intensiteit van de zorg en het onderwijs. Waar de weg naartoe leidt, is de bestemming of het doel dat we nastreven. Deze indeling in trajecten is dynamisch. Kinderen kunnen evolueren: nieuwe elementen in de loop van de ontwikkeling kunnen aanleiding zijn om over te stappen naar een ander traject. Anderen blijven hun hele loopbaan in Spermalie in eenzelfde traject. TRAJECT A: Inclusief of geïntegreerd traject Het geïntegreerd traject is bestemd voor kinderen en jongeren die in de thuisomgeving wonen en school lopen. Ze volgen gewoon onderwijs. Deze kinderen krijgen GONbegeleiding. Thuisbegeleiding wordt aangeboden vanuit het departement Perspectief. Het perspectief is functioneren in de gewone samenleving. Contact met andere dove en slechthorende personen blijft wel voor velen belangrijk.

3 Traject B: Traject Doorstroming Kinderen en jongeren in het traject doorstroming volgen een programma in Spermalie. Het is een combinatie van buitengewoon onderwijs en zorg (semi-internaat of internaat). In principe zullen deze kinderen of jongeren binnen afzienbare tijd de stap zetten naar een geïntegreerd of inclusief traject. Om zich daarop voor te bereiden krijgen ze een intens programma gericht op ontwikkelingsstimulering, vaardigheidstraining en revalidatie. Traject C: Traject begeleide zelfstandigheid Het traject begeleide zelfstandigheid biedt zorg in combinatie met buitengewoon onderwijs. Naast doofheid of slechthorendheid kunnen er bijkomende beperkingen zijn zoals moeilijkheden met schools leren, leer- en of aandachtsproblemen of sociaal-emotionele problemen. Een gewone omgeving biedt deze kinderen en jongeren te weinig ondersteuning. De meeste kinderen en jongeren in dit traject kunnen een beroep leren. Het doel is zelfstandig functioneren in een gewone omgeving. Ze zullen als volwassenen in de samenleving functioneren, waarbij ze waarschijnlijk beperkte ondersteuning nodig hebben. Traject D: Beschermd traject Het beschermd traject biedt zorg in combinatie met buitengewoon onderwijs. Het is gericht op functioneren in een beschermende woon- en werkomgeving. Er zijn bijkomende beperkingen zoals bijv. verstandelijke beperkingen. Het onderwijsen zorgprogramma biedt een vaste structuur, bescherming, functioneel leren en zelfredzaamheidstraining op maat van elk individu. De jongeren in dit traject worden voorbereid op beschermde tewerkstelling. We verwachten dat ze kunnen wonen met een begeleiding op afstand. Traject E: Structuurtraject (intensieve en geïndividualiseerde begeleiding binnen een sociale context) De begeleiding in het structuurtraject richt zich op dove en slechthorende kinderen en jongeren met een meervoudige beperking. Ze kunnen met beschermende begeleiding en ordening in een groepssituatie functioneren en leren van anderen. Ze genieten van sociale contacten. De schoolse leermogelijkheden zijn individueel zeer verschillend. We mikken niet meer op een tewerkstelling of een zelfstandig leven, wel op contacten in de samenleving. Blijvende begeleiding en zorg zal op één of andere wijze nodig zijn. Traject F: Intensief structuurtraject In het intensief structuurtraject begeleiden we kinderen en jongeren met een sensorieel meervoudige beperking. Sommigen hebben een visuele beperking, anderen een auditieve beperking in combinatie met ernstig autisme of ernstig probleemgedrag. Deze kinderen en jongeren leren enkel in individuele interacties met begeleiders. Ze kunnen weinig sociale contacten aan of worden in de war gebracht door andere kinderen. Leermomenten zijn ingebed in het dagelijks leven. Klas en leefgroep werken intensief samen of worden geïntegreerd in één leef-leergroep. Doorgaans is blijvende zeer specifieke en geïndividualiseerde zorg en begeleiding noodzakelijk.

4 Traject G: Symbolisatietraject Het symbolisatietraject begeleidt kinderen met heel beperkte contact-, communicatieen interactiemogelijkheden. Dit kunnen kinderen zijn met een visueel meervoudige beperking, kinderen met een auditief meervoudige beperking of doofblinde kinderen. Voor hen is het niet vanzelfsprekend om in een groep te functioneren. Ontwikkelingsstimulering gebeurt in zeer doordachte en intentionele individuele begeleidingsmomenten. Klas- en leefgroepswerking vormen één geheel. Ontwikkelingsdoelen zijn veiligheid, overzicht, exploratiegedrag, contact, symboolgebruik, interactie, elementaire zelfredzaamheid, 2. ORGANISATIE Het geheel van begeleiding en dienstverlening kan tal van functies omvatten: onderwijs, GOn- begeleiding, individuele begeleidingsmomenten, diagnostiek, behandeling, psychosociale begeleiding, trajectbegeleiding, therapie, ondersteuning van vrijetijdsbesteding, opvoedingsondersteuning en pedagogische begeleiding, training, medische zorg, orthopedagogische begeleiding, enz. Ze wordt verstrekt vanuit 3 verschillende organisaties, m.n. 1. Het Koninklijk Medisch Pedagogisch Instituut Spermalie 2. De scholen: KI Spermalie basisschool voor buitengewoon onderwijs en Secundair onderwijs KI Spermalie 3. Het Hoorcentrum Spermalie Elke organisatie heeft in dit geheel een eigen taak. De ihp-trajectbegeleider integreert alle facetten van dienstverlening en begeleiding tot één geheel in het individueel handelingsplan (IHP). Uiteraard gebeurt dit in overleg met de gebruiker (de ouders en de kinderen en jongeren) en alle betrokken medewerkers. Alles samen begeleidt de afdeling Taal.com een 240-tal kinderen en jongeren. Ongeveer de helft volgt een geïntegreerd of inclusief traject. Dit organiseren we in 3 departementen: 1. Thuisbegeleiding Perspectief organiseert samen met de GON-begeleiding in de scholen het geïntegreerd of inclusief traject 2. Het departement Horizon-taal omvat buitengewoon onderwijs en zorg voor het traject doorstroming, traject begeleide zelfstandigheid, beschermd traject en structuurtraject. 3. Het departement De Haven is een intensieve samenwerking tussen buitengewoon onderwijs en zorg voor het intensief structuurtraject (F) en het symbolisatietraject (G). Het aanbod van het KMPI Spermalie is ook terug te vinden in de databank van Integrale Jeugdhulp. Elk zorgprogramma wordt daar een zorgmodule genoemd.

5 3. ENKELE UITGANGSPUNTEN VAN ONDERWIJS, ZORG EN BEGELEIDING Het onderwijs- en dienstverleningsaanbod van het KI Spermalie gaat uit van een aantal basisprincipes. Het KI Spermalie biedt onderwijs op maat en vraaggestuurde zorg. Daartoe is er een intens samenwerkingsverband tussen de zorg (KMPI Spermalie) en de school. Vraaggestuurde begeleiding betekent dat de zorg zoveel als mogelijk een antwoord is op de individuele begeleidingsbehoeften van de gebruiker. Dit betekent niet dat alles mogelijk is, want er zijn grenzen aan de middelen die we kunnen inzetten en aan wat organiseerbaar is. In samenspraak met de gebruiker en rekening houdend met haalbaarheid, middelen en prioriteiten leggen we de doelstelling van onderwijs en begeleiding vast en evalueren we geregeld. Gezinsgericht werken Samenwerking met ouders is essentieel binnen onze werking. Onze taak is de kinderen en jongeren te begeleiden zodat ze hun mogelijkheden optimaal leren gebruiken. Wat kinderen hier leren en ontwikkelen, leren ze om het nu of later te gebruiken in hun eigen leefomgeving. Dit komt niet vanzelf. We kunnen dit enkel realiseren samen met de gezinnen. Daarom is er veel aandacht voor vormingsmomenten voor ouders, communicatie met de gezinnen en het tot stand brengen van een ondersteuningsnetwerk in de eigen omgeving. Men spreekt vandaag van empowerment : ouders, kinderen en jongeren ondersteunen om actief, bewust en zelfstandig met hun toekomst en leefsituatie om te gaan. Naarmate de kinderen opgroeien, worden zij zoveel als mogelijk gesprekspartner bij het tot stand komen van het handelingsplan en betrokken in de communicatie tussen de begeleiders en het gezin. Met integratie en inclusie drukken we uit dat we de gezinnen, kinderen en jongeren ondersteunen om in de mate van het mogelijke contact te leggen met de gewone samenleving. Spermalie is geen gesloten mini-samenleving. We willen de kinderen en jongeren in staat stellen om waar mogelijk als volwaardige burgers deel te nemen aan het maatschappelijke leven in de voor hen meest geschikte omgeving. Dit draagt bij tot levenskwaliteit en welbevinden. Specificiteit betekent dat we sterk gericht zijn op de eigen noden en behoeften van de doelgroep. In deze afdeling zijn dat: dove en slechthorende kinderen en jongeren en de daaruit voortvloeiende taal-, communicatie- en ontwikkelingsproblemen of kinderen en jongeren met een visuele beperking in het intensief structuurtraject (F) en het symbolisatietraject (G). Kwaliteit betekent dat we grote aandacht besteden aan de deskundigheid van medewerkers. De inzichten en methodes i.v.m. opvoeding en onderwijs aan kinderen en jongeren met een sensoriële beperking zijn voortdurend in ontwikkeling. We willen op de hoogte zijn en blijven van allerlei ontwikkelingen. In deze veelheid van informatie, opinies en ontwikkelingen moet de afdeling de juiste beleidsopties nemen.

6 Dit proces krijgt vorm in de verschillende stafvergaderingen, werkgroepen, opleidingen binnen- en buitenshuis. We nemen deel aan diverse studiedagen en conferenties en onderhouden contacten met collega instituten in binnen- en buitenland. Via onderzoek en ontwikkeling, soms in samenwerking met universiteiten of collega instituten, werken we aan verdere kwaliteitsverbetering van onderwijs, zorg en begeleiding. We spelen in op maatschappelijke ontwikkelingen zoals integrale jeugdhulp en nieuwe inzichten i.v.m. de rechtspositie van kinderen en jongeren. Permanente vorming van personeel en vorming voor ouders integreert al deze inzichten in de werking. Door het organiseren van bezoekweken, het meewerken aan diverse opleidingen of contacten met de overheid dragen we deze ervaring en deskundigheid ook uit. Zo kunnen we bijdragen tot de verbetering van de levenskwaliteit voor doven en slechthorenden en personen met een sensorieel meervoudige beperking in de samenleving. In dit geheel heeft ook onze bibliotheek een plaats. De bibliotheek is gespecialiseerd in literatuur over sensoriële beperkingen. De bibliotheek is ook toegankelijk voor ouders. Aan welke kwaliteitseisen we voldoen en hoe ons kwaliteitssysteem uitgewerkt is, staat uitvoerig beschreven in het kwaliteitshandboek. We kiezen voor een christelijk-ethische basisfilosofie. Dit brengen we tot uiting in de sfeer van verbondenheid, het nu en dan sfeervol stilstaan bij belangrijke momenten Ook de uitgesproken aandacht voor integriteit en privacy in het begeleidingsproces kadert hierin.

7 4. VISIE I.V.M. ONDERWIJS, ZORG EN BEGELEIDING VOOR DOVEN EN SLECHTHORENDEN De meerderheid van de kinderen en jongeren in de afdeling Taal.com zijn doof of slechthorend. Omdat taal en communicatie in onderwijs en zorg voor dove en slechthorende kinderen een onderwerp van discussie is, willen we de keuzes die Spermalie in dit verband maakt uitdrukkelijk formuleren. De doelstelling van de begeleiding van dove en slechthorende kinderen en jongeren en hun gezin omvat drie grote terreinen: communicatie- en taalontwikkeling sociaal emotionele ontwikkeling en culturele ontplooiing cognitieve ontwikkeling en beroepsopleiding Visie over taal, communicatie en Dovencultuur Spermalie werkt monolinguaal en gedifferentieerd. Monolinguaal betekent dat Nederlands (gesproken, geschreven of in Nederlands met Gebaren) de eerste taal is, daarnaast heeft Vlaamse Gebarentaal een beperkte plaats. We willen dove en slechthorende kinderen mogelijkheden bieden om te functioneren in een dove omgeving én in een horende omgeving. Gedifferentieerd betekent dat de individuele communicatie naar communicatiewijze en taalgebruik aangepast wordt aan elk individu. Algemeen hechten we veel belang aan het leren van het Nederlands en het leren lezen en schrijven. We stimuleren de kinderen en jongeren om te leren spreken, te liplezen en hun restgehoor optimaal te leren gebruiken. Hoorapparatuur is evident waar het zinvol is. In heel veel groepen is er een permanent aanbod van Nederlands met Gebaren. Integratie in twee werelden (bi-cultureel perspectief) Waar mogelijk stimuleren we samen met de gezinnen contact met horende leeftijdsgenoten. We weten dat dit voor dove en slechthorende jongeren niet onvoorwaardelijk en in alle omstandigheden mogelijk of wenselijk is omdat de conversatie van en met horende personen vaak moeilijk te volgen is. Daarnaast is contact met en integratie in de dovengemeenschap waardevol. Voor heel veel jongeren is de dovengemeenschap een erg belangrijk sociaal netwerk dat bijdraagt tot hun levenskwaliteit en geluk. Op deze wijze streven we naar een bi-cultureel aanbod en stimuleren we het contact met dove en slechthorende leeftijdsgenoten. Paul Bulckaert, Zorgdirecteur Taal.com