Opleiding Duurzaam Gebouw : Algemene opleiding

Transcriptie

1 Opleiding Duurzaam Gebouw : Algemene opleiding Leefmilieu Brussel BEHEER VAN BOUW- EN SLOOPAFVAL Wim DEBACKER VLAAMSE INSTELLING VOOR TECHNOLOGISCH ONDERZOEK (VITO) Opleiding tot stand gebracht door de Stadswinkel vzw.

2 Doel van de uiteenze.ng Inzicht verschaffen in stand- van- zaken bouw- en sloopafval in België de verschillende actoren beheer van bouw- en sloopafval vermijden van bouw- en sloopafval de taak van aannemers en slopers de taak van architecten en bouwproducenten 2

3 Plan een blik op de huidige bouw beheer van bouw- en sloopafval kringloopslui?ng en - beheer ontwerpbenaderingen conclusies 3

4 Een blik op de huidige bouw 4

5 40% of energy consumption of 36% of greenhouse gasses emissions 31% resource consumption the EU-27 built environment is responsible for... 33% of waste production (C&D) 1/8 persons facing housing costs in excess of 40 % of their income 1/6 persons living in houses with severe structural issues Sources: Eurostat (2010), EEA (2010) 5

6 Bouw- en sloopafval: enkele cijfers manufacturing industry 21% mining & quarrying 23% other 9% 24% Construction & Demolition municipal waste energy production 19% 4% 6

7 Wie is betrokken? Bouwheer Beleid producent Sloper Ontwerper Aannemer 7

8 Interactief moment: Hoe bouwafval vermijden? Hoe bouwafval verminderen? Hoe sloopafval vermijden? Hoe sloopafval verminderen? Beheer van bouw- en sloopafval 8

9 Beheer van bouw- en productieafval Baufritz (D) inventarisafe en idenfficafe MEtré des DEchets de COnstruction (hhp:// construcfon.be) Sorteren, Recupereren en logisfek Vermijden van bouwafval door prefab Classifica?e van bouwafval in Brussel Gevaarlijk afval Afval onder verantwoordelijkheid van producent (niet zo) Bijzonder afval: 1. Asbest 2. Inert afval 3. Niet- gevaarlijk, Niet inert en zonder verplichting om terug te nemen 9

10 Beheer van sloopafval Ladder van Lansink (1979) 1. Preventie 2. Hergebruik van gebouwcomponenten 3. Hergebruik van bouwmaterialen (recyclage) 4. Nuttige toepassing (downcycling) 5. Verbranding met energierecuperatie 6. Verbranding zonder energierecuperatie Ontwikkeld in 1979 voor Nederlands afvalbeleid Basis voor Europees afvalbeleid in 1990 Hiërarchisch model (top-down) Verouderd: houdt geen rekening met : huidige afvalverwerkingstechnieken Ecologisch en financieel optimum 7. Storten Starre hiërarchie 10

11 Beheer van sloopafval Ladder van Lansink (1979) Delftse Ladder + Kibert (2000) 1. Preventie 2. Hergebruik van gebouwcomponenten 3. Hergebruik van bouwmaterialen (recyclage) 4. Nuttige toepassing (down-cycling) 5. Verbranding met energierecuperatie 6. Verbranding zonder energierecuperatie 7. Storten + sloopinventaris Starre hiërarchie - Preventie - Hergebruik van gebouwen - Hergebruik van gebouwcomponenten - Hergebruik van bouwmaterialen (recyclage) - Nuttige toepassing (down-cycling) - Immobilisatie met nuttige toepassing (recyclage van puin) - Immobilisatie met laagwaardige toepassing (downcycling van puin) - Compostering Flexibele keuze op basis van evaluatietools - Verbranding met energierecuperatie - Verbranding zonder energierecuperatie - Storten Flexibele keuze op basis van evaluatietools 11

12 Interactief moment: Hoe ziet een kringloop eruit? Wie is er verantwoordelijk? Kringloopsluiting en -beheer 12

13 Levenscyclusdenken: storten? verbranding (met energierecuperatie) 13

14 Levenscyclusdenken: materialen feedstock-recyclage composteren materiaal-recyclage 14

15 Levenscyclusdenken: bouwcomponenten hergebruik van componenten 15

16 Levenscyclusdenken: gebouw renovatie/restauratie van gebouw hergebruik van gebouw 16

17 17

18 Als bouwheer / gebruiker Materiaalkeuzes: Milieuverklaringen type 2: zelfverklaringen (e.g. x% gerecycleerd, ) Milieuverklaringen type 3: EPD (e.g. x% recycleerbaar, ) Gebouwkeuzes: Nieuwbouw vs. renovatie Multifunctioneel karakter Gebouwelementkeuzes: Ontmantelbaar Beheer van vervangingen en onderhoud 18

19 Als producent Ontwikkeling van product Samenstelling: biodegradeerbaar, recycleerbaar, ontmantelbaarheid Terugname van product Logistiek Material pooling 19

20 Als producent / architect C2C filosofie: eco-effectieviteit versus eco-efficientie 3 basisprincipes waste equals food use of current solar income William McDonough Michael Braungart celebrate diversity C2C in de bouwsector buildings as trees cities as forests Source: EPEA (2010) 20

21 Doing the things right REmaterialisation DEmaterialisation Eco-efficientie reducing consumption reduction of negative effects Doing the right things no reduction of consumption maximising positive effects Eco-effectiviteit 21

22 Als producent / architect Voor alle bouwprofessionals Principes ten goede van Milieu A00 architects (CN) Art & Build Architects (B) Rau Architects (NL) Zahn Architecture (G) OPAi (EU) Samenleving gebruiker Richtlijnen voor implementatie Roadmap om het C2C proces te meten Douglas Mulhall Michael Braungart Lage drempel Geen gedetailleerd handboek 22

23 Als producent Somige milieulabels and certificatie/classificatiesystemen: Product labels classificatiesystemen C2C uniek certificatiesysteem brede focus op 5 thema s 4 certificatieniveau s - basic tot platinum niet in lijn met de ISO-normen 23

24 Source: C2CPII (2012) 24

25 Als producent Adapted from C2CPII, 2012 C2C certificatiesysteem assessment of a product down to the parts per million and all process elements criteria categories: 1. material health 2. material reutilization 3. energy 4. water 5. social responsibility optimization of the product to meet C2C treshold levels application for certification basic silver gold platinum review of the application by one of the auditors approved by C2CPII CRADLE TO CRADLE PRODUCT INNOVATION INSTITUTE C2C certificate + registration of product with scorecard in the register administered by C2CPII CRADLE TO CRADLE PRODUCT INNOVATION INSTITUTE 25

26 Als producent C2C gecertificeerde bouwproducten Selectie (December 2010) Evaluatie Desso tapijttegels Rheinzink dak- en gevelbekleding Thoma Holz dragende houtelementen Styrofoam PUR insulatie Cabot Aerogel isolatie EuroCeramic keramische rioleringspijpen Under-Cover composiet voor lichtarmaturen Wienerberger lichtgewicht keramische baksteen 26

27 Als producent Productfiche beschrijving van het product door de producent Labels Screening Gebruik Conclusies toepasbaarheid Design for Dismantling kringloopsluiting financiële kost Milieuwinsten en -impacten Milieu- en gezondsheidsimpacten Vergelijking met referentieproduct 27

28 Als producent Productfiche beschrijving van het product door de producent Labels Screening Gebruik Conclusies toepasbaarheid Design for Dismantling kringloopsluiting financiële kost Milieuwinsten en -impacten Milieu- en gezondsheidsimpacten Vergelijking met referentieproduct 28

29 Als ontwerper 29

30 ontwerpbenaderingen 30

31 Design for Reuse Design for QUALITATIVE USE + Design for REUSE Design for DISMANTLING ( hergebruik van materialen) Design for DECONSTRUCTION ( hergebruik van componenten) Design for ADAPTABILITY & VERSATILITY ( hergebruik van gebouwen ) 31

32 Voorbeelden: Design for Dismantling Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) te Wageningen (NL) Materiaalkeuze! Detaillering! Bionorica kantoor te Neumarkt (D) 32

33 Voorbeelden: Design for Deconstruction Verbindingen! Detaillering! Buelens-Vanderlinden woning te Hoeilaart R128 woning te Stuttgart (D) 33

34 Voorbeelden: Design for Deconstruction Flexibele en demonteerbare bakstenen gevelpanelen gebruikt in Amsterdamse woningblok (Nl) INFRA+ vloersysteem: integratie van technieken en dragende elementen op een flexibele manier 34

35 Voorbeelden: Design for Adaptability & Versatilty Renovatie van de Van Nellefabriek (Nl) Maison Medicale (La MéMé) L. Kroll (Brussel) Multi-functionaliteit Detaillering! 35

36 Voorbeelden: Design for Adaptability & Versatilty 36

37 Belang van detaillering Indirecte verbindingen en droge voegen Verleng de levensduur van componenten door ze op te delen in kleinere onafhankelijke onderdelen Gemakkelijke toegang van de te vervangen onderdelen Plaats onderdelen die sneller vervangen moeten worden zo dicht mogelijk bij het toegankelijk oppervlak. Handelbaarheid van componenten m.i.v. (de)constructietoleranties Aantal verbindingen verminderen Geen speciaal gereedschap Gemakkelijk te stutten en veilig in- en uitbreidbare draagconstructie Strategische inplanting en koppeling van technieken Materiaalkeuze (waaronder slijtvast en impactwerend) Ontwerpen via een multi-modulair raster 37

38 CASE: LCA of an elderly care residence in Belgium (A) manufacturing (H) USE (A) manufacturing (D) maintenance (B) transport to site (G) (F) EOL transport to EOL (G) EOL ecopoints % - 47% - 51% % % - 16% + 5% - 11% 0-20% - 13% - 33% REFERENCE PASSIVE ENERGY ENV. MATERIALS DES. f. DECONSTRUCTION 38

39 Adapted from Royal Haskoning (2010) betaalbaar winstgevend welzijn Ecosysteemdiensten Propere lucht aanpasbaar veerkrachtig Proper water Ontwerper Overheid Propere en veilige energie Hergebruik Energievermindering Afvalvermndering Dematerialisatie Kostbesparend Vermijden van gevaarlijke stoffen Ontwerper Overheid 39

40 Beheer en vermijden van bouw- en sloopafval dient in rekening gebracht te worden door alle actoren Bouw- en sloopafval is nog steeds aanzienlijk, ondanks grote inspanningen in België Kringloopsluiting op verschillende niveaus (gebouw/component/materiaal) flexibele Delftse Ladder in plaats van starre Ladder van Lansink Evaluatietools zijn noodzakelijk om te bepalen welke ontwerp- en beheerskeuzes het meest adequaat zijn! Ontwerper: Design for Reuse Detaillering is cruciaal Conclusies 40

41 Nuttige links BIM/IBGE, Praktische Handleiding voor duurzame bouw en renovatie, 2011 via BIM/IBGE, Gids voor het beheer van bouw- en sloopafval, editie 2009, via Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), via Département du Sol et des Déchets - Office Régional Wallon des Déchets (DSD-ORWD), via environnement.wallonie.be/ Confederatie van Aannemers van Sloop- en Ontmantellingswerken (CASO), via MEtré des DEchets de COnstruction (MEDECO via 41

42 Bibliografie Debacker W., 2009;Structural design and environmental load assessment of mul3- use construc3on kits for temporary applica3ons based on 4Dimensional Design, PhD thesis, VUB, Brussels, Belgium. Debacker W., Geerken T., Stouthuysen P., Van Holm M., Vrancken K., Willems S., 2011 Milieuverantwoord bouwen,materialengebruik en Cradle to Cradle. Een verkenning van de prak3jk op projectniveau, in opdracht van OVAM, Mechelen, België te Dorsthorst B.J.H., Kowalczyk, T., Design for Recycling, in Proc. of the CIB Task Group 39 - DeconstrucFon meefng 9 April 2002, Design for DeconstrucFon and Materials Reuse, CIB PublicaFon 272, CIB, USA/Germany, 2002, Eurostat, Environment & Energy via hhp://epp.eurostat.ec.europa.eu OVAM, Po3onering van het Vlaams beleid inzale bouw- en sloopafval t.o.v. de omringende afvalmarkteen, februari 2003, 250p. Via OVAM, Milieuverantwoord Materiaalgebruik en afvalbeheer in de bouw - sectoraal uitvoeringsplan, september 2007, 152p. via BIM/IBGE, Prak3sche Handleiding voor duurzame bouw en renova3e van kleine gebouwen, edife juli 2010, via Hendriks C., Janssen G., A New Visio non the Building Cycle, Aenas technical publishers, Boxtel, The Netherlands, 2004, 251p. van den Dobbelsteen A., Alberts K, Milieueffecten van bouwmaterialen duurzaam omgaan met grondstoffen, edife