Managen van Transitie Hulpmiddelen pakket

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Managen van Transitie Hulpmiddelen pakket"

Transcriptie

1 Managen van Transitie Hulpmiddelen pakket (MTRP: Managing Transition Resource Pack) maart 2014 Dit project is mede mogelijk gemaakt door middelen van de Europese Commissie. Deze publicatie geeft uitsluitend de mening van de auteur weer en de EC kan voor de inhoud en het gebruik daarvan niet verantwoordelijk worden gehouden.

2 INHOUD Sectie 1- FIESTA Achtergrond 1.0 Context 1.1 FIESTA Leden- Lid Worden 1.2 Hoe het Managen van Transitie Hulpmiddelen pakket (MTRP) te gebruiken Sectie 2- Transitie: Planning & Strategieën 2.0 Planning van Transitie 2.1 Vooruit Plannen Sectie 3- School en Wijk Teams - Professionele Overwegingen 3.1 Transitie Voorschoolse voorziening naar Basis school vragen voor Voorschoolse professionals 3.2 Transitie Voorschoolse voorziening naar Basis school- vragen voor Basis school professionals 3.3 Transitie van Basisschool naar Voortgezet Onderwijs- vragen voor Basis school professionals 3.4 Transitie van Basisschool naar Voortgezet Onderwijs- vragen voor Voortgezet Onderwijs professionals 3.5 Ondersteuning transitie- vragen voor betrokken gezondheidsprofessionals Sectie 4- Strategieën ter ondersteuning van Transitie 4.0 Voorbeeld Strategieën voor Voorschoolse Professionals om de Transitie van Voorschoolse voorzieningen te ondersteunen 4.1 Voorbeeld Strategieën voor Basisschool Professionals om de Transitie van Voorschoolse voorzieningen te ondersteunen 4.2 Voorbeeld Strategieën voor Basisschool Professionals om de Transitie van Basisschool te ondersteunen 2

3 4.3 Voorbeeld Strategieën voor Voortgezet Onderwijs Professionals om de Transitie van Basisschool te ondersteunen Sectie 5- FIESTA Hulpmiddelen voor Succesvolle Transitie 5.0 FIESTA Rapport Beste Praktijkvoorbeelden 5.1 FIESTA Literatuurstudie 5.2 FIESTA Self-assessment tool 5.3 FIESTA e-learning Modules Sectie 6-Appendices 6.0 Lijst van Nationale Hulpmiddelen 6.1 Bibliografie 6.2 Lijst met FIESTA partners 3

4 1.0 Context Het FIESTA netwerk is in november 2011 gestart en wordt gefinancierd door het Uitvoerend Agentschap voor onderwijs, audiovisuele middelen en cultuur (EACEA) vanuit Comenius, Levenslang Leren Programma. Het netwerk brengt de expertise van 11 organisaties uit Ierland, Cyprus, Griekenland, Groot-Brittannië, Roemenië, Spanje, Finland, Bulgarije en Nederland samen. Deze organisaties bestaan uit vrijwilligersorganisaties, universiteiten, scholen, opleidingen voor docenten en voorstanders van inclusief onderwijs. (zie Appendix 1 voor de lijst met partners) Transitie en samenwerking zijn belangrijke gebieden die zijn verwaarloosd bij het faciliteren van inclusief onderwijs voor kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften (ASN: Additional Support Needs). FIESTA richt zich op het bereiken van effectieve transitie door samenwerking voor kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften. Het FIESTA netwerk heeft als doel om een multidisciplinaire aanpak te ontwikkelen voor professionals in het onderwijs, de gezondheidszorg en welzijnsorganisaties, om op deze manier de aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften van kinderen met beperkingen te faciliteren gedurende transitieperiodes. Het netwerk zal kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften en hun families ondersteunen gedurende de volgende transitieperioden: 1. Transitie van kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften van Voorschoolse voorzieningen naar de basisschool en van de basisschool naar het Voortgezet Onderwijs. 2. Transitie van kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften naar reguliere omgevingen. 4

5 1.1 FIESTA Leden De FIESTA website is de plek voor communicatie voor onze hoofddoelgroepen. De website is grondig herzien en geactualiseerd om te voldoen aan de behoeften van onze belanghebbenden. De FIESTA website bevat een reeks van nieuwe en verbeterde kenmerken voor sociaal gebruik van de website (de online gemeenschap voor FIESTA leden) en een verbeterde toegankelijkheid voor alle gebruikers. Er zijn aparte secties voor kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften, families, professionals en voor beleidsmakers, om erop toe te zien dat gebruikersgeleide ruimtes geactualiseerde en geschikte informatie en instrumenten bieden voor elke doelgroep. Er is een sectie alleen voor leden met exclusieve hulmiddelen en toegang tot alle instrumenten die zijn ontwikkeld door het consortium. Om lid te worden van FIESTA log in op de FIESTA website en schrijf u gratis in om toegang te krijgen tot alle benodigde hulpmiddelen. 1.2 Hoe het Managen van Transitie Hulpmiddelen pakket (MTRP) te gebruiken? Het MTRP biedt voorbeeldstrategieën voor succesvolle transitie van kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften. Het biedt ook gedetailleerde beschrijvingen van de FIESTA hulpmiddelen die beschikbaar zijn voor onze belanghebbenden, vooral voor leerlingen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften, voor docenten, schoolhoofden en ondersteunend personeel, voor ouders van kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften, voor gezondheidsprofessionals en voor vrijwilligersorganisaties. Met dit pakket kunt u een aanpak op maat kiezen die aansluit op uw eigen behoeften. 5

6 Sectie 2- Transitie: Planning & Strategieën 2.0 Planning van Transitie Het plannen van een transitie stelt studenten in staat om zich goed voor te kunnen bereiden op de verschillende fasen in hun educatie en leven, maar ook om deze overgangen succesvol te laten verlopen. Van starten op een school, tot aan elk jaar een nieuwe klas, veranderen van scholen, afronden van de school, zelfstandig gaan leven, en/of de arbeidsmarkt opgaan. De planning van transitie is doorlopend en begint bij de start van elk nieuw schooljaar en ontwikkelt zich het gehele jaar door. Onderzoek wijst uit dat effectieve planning voor transitie samenwerkend en veelomvattend is, in aard en omvang. Maar ook dat deze planning al ruim voor de werkelijke transitie moet plaatsvinden (FIESTA Literatuurstudie). Ongeacht of de bewuste transitie werkelijk wordt gemaakt, zullen de beslissingen over curricula gebaseerd moeten zijn op het begrijpen van individuele leerlingen, inclusief hun sterke kanten en behoeften, en op de doelstellingen van leerlingen en hun families. Net als bij het ontwikkelingsproces voor individuele onderwijsplannen, zou de planning voor transitie dynamisch en doorlopend moeten zijn. Transitiedoelen kunnen immers veranderen. FIESTA beveelt aan om de planning schriftelijke vast te leggen, inclusief de transitiedoelen en strategieën en om deze deel uit te laten maken van het totale onderwijsplan van de leerling. De FIESTA self-assessment tools (SAT) bieden handvatten om het transitie proces te plannen, te beoordelen en te monitoren. De SAT is te downloaden op de FIESTA website. 2.1 Vooruit Plannen Succesvolle transities vereisen planning die ruim voor de werkelijke transitie plaatsvindt. Dit zorgt ervoor dat de planning altijd toekomstgericht is, dat er een duidelijke continuïteit is door alle schooljaren van de leerling heen en dat de nodige plannen en ondersteuning aanwezig zijn. Dit geeft leerlingen en hun families de tijd om bekend te 6

7 raken met de beschikbare instellingen en diensten en ook de tijd om de nodige plannen om te zetten in actie, zodat de leerlingen hun doelen zullen bereiken. In het vooruit plannen zit ook hulp aan leerlingen, zodat zij op jonge leeftijd leren begrijpen dat veranderingen en uitdagingen deel uitmaken van het leven. Het is van essentieel belang om al op jonge leeftijd te leren omgaan met transities, om een succesvolle en betekenisvolle transitie te bewerkstelligen. Leerlingen hebben ook aanmoediging en voortdurende ondersteuning nodig om meetbare doelstellingen te bereiken en om hun eigen kracht op te bouwen. Dit stelt hen in staat om verantwoordelijkheid te nemen in het transitieproces. Hierdoor kunnen leerlingen en families realistische doelen stellen en vaardigheden ontwikkelen om die doelen te bereiken. 7

8 Sectie 3- School & Wijk Teams Professionele overwegingen Als leerlingen van de ene naar een andere leeromgeving overgaan, kan een team vele vragen hebben. Hieronder staan voorbeeldvragen die in uw teamvergaderingen overwogen kunnen worden ten aanzien van de verschillende transities van voorschoolse voorzieningen naar de basisschool en basisschool naar voortgezet onderwijs (inclusief speciale scholen). 3.1 Transitie van Voorschoolse voorzieningen naar de Basisschool- Vragen voor de Voorschoolse Professionals ter overweging Wie is het hoofdaanspreekpunt voor kinderen, ouders en Voorschoolse voorzieningen personeel gedurende het transitieproces? Hoe bouwen we partnerschappen op met lokale basisscholen? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de leerling klaar is voor de transitie? Hoe bereiden we ouders voor op het transitieproces? Welke hulpmiddelen bieden wij om te kunnen kiezen voor een bepaald schooltype? Welke ondersteuning bieden wij aan degenen die overgaan naar speciale leeromgevingen, zoals speciaal onderwijs? Welke informatie geven we aan de basisschool voordat de formele transitie plaatsvindt? Hebben we een leerling profiel/evaluatie voorbereid voor de basisschool? 8

9 3.2 Transitie van Voorschoolse voorzieningen naar de Basisschool- Vragen voor de Basisschool Professionals ter overweging Wie is het hoofdaanspreekpunt op de Voorschoolse voorziening? Wie is het interne aanspreekpunt voor kinderen en ouders gedurende het transitieproces? Hoe zorgen we ervoor dat er wordt voorzien in de aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften op de school en in de klas? Welke fysieke aanpassingen op de school en in de klas zijn nodig? Welke andere professionals zijn betrokken bij de ontwikkeling van het kind b.v. een psycholoog? Hoe evalueren we het transitieproces? Hoe maken we onze andere docenten bewust van de individuele behoeften van het kind? 3.3 Transitie van de Basisschool naar het Voortgezet Onderwijs Vragen voor de Basisschool Professionals ter overweging Wie is het hoofdaanspreekpunt op de school in het Voortgezet Onderwijs? Wie is het interne hoofdaanspreekpunt voor kinderen, ouders en voor de school in het Voortgezet Onderwijs gedurende het transitieproces? Is er een formeel transitiekader opgesteld dat wordt gebruikt op de school in het Voortgezet Onderwijs? Is er op de school in het Voortgezet Onderwijs een inclusie-, transitie- en/of inschrijfbeleid? Hoe betrekken we leerlingen en families bij het transitieproces? 9

10 Hoe bouwen we partnerschappen op met scholen in het Voortgezet Onderwijs? Hoe bouwen we netwerken op met andere agentschappen of professionals b.v. organisaties voor beperkingen, betrokken gezondheidsprofessionals? Hoe zorgen we ervoor dat er een uitvoerige informatie-uitwisseling is tussen leerlingen, ouders en de school in het Voortgezet Onderwijs? Hoe gaan we om met regelmatige communicatie, evaluatie en herziening gedurende het transitieproces? Is er een mentorbegeleidingsprogramma? 3.4 Transitie van de Basisschool naar het Voortgezet Onderwijs- Vragen voor Voortgezet Onderwijs Professionals ter Overweging Wie is verantwoordelijk om ervoor te zorgen dat ondersteuning/hulpmiddelen voor de individuele behoeften van de leerling geregeld zijn? Hoe wordt de voortgang van de student gemeten? Volgt de leerling het reguliere curriculum? Heeft de leerling één op één ondersteunend personeel? Indien ja, met welke faciliteiten? Hoe lang zal de leerling in deze leeromgeving blijven? Welke plannen moeten we maken voor toekomstige kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften? Zijn er andere leerlingen met aanvullende leerbehoeften in de klas, vergelijkbaar met die van deze leerling? Hoe zorgen we ervoor dat docenten de individuele leerdoelen voor de toekomst van deze leerling kennen? Hoe zorgen we ervoor dat het transitieproces leerling geleid is? 10

11 Hoe kunnen we ouders en families actief betrekken bij het transitieproces? Hoe communiceren/werken we samen met andere professionals die betrokken zijn bij de ontwikkeling van de leerling, zoals Psychologen, Ergotherapeuten, Fysiotherapeuten etc. Is er een multi-professional assessment geweest om fysieke aanpassing, toegankelijkheidskwesties en technologische hulpmiddelen en diensten te accommoderen? Hoe zien we erop toe dat we relevante informatie over de leerling ontvangen? Zijn we voldoende flexibel om transitieprocessen aan te passen op verschillende behoeften van kinderen? Is er voor de kinderen en ouders een hoofdaanspreekpunt voor informatiedeling, communicatie en besluitvorming gedurende het transitieproces? Welke training en ontwikkeling is er nodig voorschools personeel? Welk beleid is er om ons te ondersteunen? Welk nationaal agentschap kan benaderd worden om de transitie en inclusieagenda te ondersteunen? 3.5 Vragen voor Betrokken Gezondheidsprofessionals ter Overweging- Gedurende Transitie Welke assessments zijn er gedaan en door wie? Heeft u een schoolbezoek afgelegd? Heeft u een assessment van de school gemaakt om te voorzien in de behoeften van de individuele leerling? Wie is het hoofdaanspreekpunt op de school? Welke andere professionals zijn betrokken bij de ontwikkeling van de leerling? 11

12 Heeft u overleg gehad met andere betrokken gezondheidsprofessionals over behoeften om het transitieproces te ondersteunen? Hoe wilt u communiceren/samenwerken met scholen? Hoe ondersteunt u de leerling gedurende transitie? Hoe ondersteunt u de ouders en familie gedurende transitie? Hoe ondersteunt u de scholen en onderwijsprofessionals gedurende transities? Hoe gaat u uitgebreide informatie over de transitie aan ouders bieden? Hoe zorgt u ervoor dat de transitie leerling geleid is? Hoe zorgt u ervoor dat ouders betrokken zijn in het transitieproces en bij belangrijke beslissingen? 12

13 Sectie 4- Strategieën ter ondersteuning van Transitie 4.0 Voorbeeld Strategieën voor Voorschoolse voorzieningen Professionals ter Ondersteuning van Transitie van Voorschoolse voorzieningen naar de Basisschool Breng de vaardigheden in kaart die leerlingen nodig hebben in de volgende leeromgeving. Deel dit met ouders en andere leden van het leerteam en plan manieren om de leerlingen te helpen bij het leren van deze vaardigheden. Leg en versterk banden met basisscholen. Bouw relaties op om een succesvolle communicatie te bewerkstelligen. Bezoek met de kinderen van de Voorschoolse voorzieningen de nieuwe school. Maak een afspraak met de nieuwe klasdocent en ouders van leerlingen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften. Maak evaluaties af in lijn met nationale standaarden Let op het gedrag en schoolrijpheid van leerlingen, om leerlingen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften voor te bereiden b.v. onafhankelijkheid, sociale en communicatieve vaardigheden. 4.1 Voorbeeld Strategieën voor Basisschool Professionals ter Ondersteuning van Transitie van Voorschoolse voorzieningen naar de Basisschool Leg contact met de Voorschoolse voorziening om informatie en evaluatie (indien afgerond) op te vragen Organiseer bezoeken voor kinderen en ouders, voorafgaand aan het schooljaar Geef ouders een schoolinformatie folder/boekje 13

14 Werk nauw samen met ouders Leg sterke banden met Voorschoolse voorzieningen in de gemeenschap Creëer een open en gastvrije omgeving Creëer zo snel mogelijk dagelijkse routines Ga om met leerlingen door spel en plezier Stel een buddy systeem/ mentor ondersteuning in waar nodig Zorg ervoor dat er assistenten in de klas zijn, indien nodig 4.2 Voorbeeld Strategieën voor Basisschool Professionals ter Ondersteuning van de Transitie van de Basisschool naar het Voortgezet Onderwijs Zorg ervoor dat leerlingen actief betrokken zijn bij het transitieproces Stimuleer leerlingen om hun sterke leervaardigheden en interesses in kaart te brengen. Geef leerlingen de gelegenheden om hun eigen vooruitgang te monitoren en deel hun inzichten met docenten. Leer leerlingen om te gaan met timemanagement, notities nemen en het afnemen van toetsen Maak leerlingen bekend met lesroosters, vak keuze, afkortingen, schoolindeling, schooldagen etc. Zorg ervoor dat de gewenste specifieke ondersteuningen al in het begin van het jaar in het onderwijsplan van de leerling staan. Verken geschikte hulpmiddelen technologieën en creëer gelegenheden voor leerlingen om deze noodzakelijke vaardigheden te kunnen ontwikkelen 14

15 Bespreek aanpassingen en accommodaties die succesvol zijn geweest in het verleden, rekening houdend met de eisen van de leeromgeving. Zorg ervoor dat leerlingen en hun families zich bewust zijn van open dagen op de nieuwe school en dat ze die ook bijwonen. Hierdoor hebben ze de gelegenheid om kennis te maken met docenten, om vragen te stellen en om informatie te krijgen over de school. Indien mogelijk, faciliteer een team vergadering met de nieuwe school, om noodzakelijke informatie over de leerling met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften te kunnen delen. Bespreek met de docenten die de ouders en kinderen ontvangen, over de sterke leervaardigheden en ook over de behoeften van de leerling. Als er al een onderwijsplan is, bespreek dan de inhoud en noodzakelijke aanpassingen voor het nieuwe schooljaar. 4.3 Voorbeeld Strategieën voor Voortgezet Onderwijs Professionals ter Ondersteuning van de Transitie van de Basisschool naar het Voortgezet Onderwijs Bied een introductieperiode waarin leerlingen bekend raken met de lesroosters van de school, de schooldagen/routines, de schoolomgeving en indeling en om kennis te maken met het hele personeel. Bouw netwerken met lokale basisscholen om het transitieproces te ondersteunen. Regel een open dag op de school voor leerlingen en families. Spreek af met de basisschool professionals om de individuele behoeften van de leerlingen te bespreken. Als dit niet mogelijk is, zorg dan voor gedetailleerde informatie uitwisseling tussen beide professionals. Betrek leerlingen en families actief in het transitieproces door hen een gelegenheid te bieden om vragen te stellen en om het proces te evalueren. 15

16 Zorg ervoor dat leerlingen de noodzakelijke informatie ontvangen om zich voor te kunnen bereiden op de transitie. Zorg ervoor of ontwikkel een buddy/mentor systeem, zodat leerlingen zich kunnen aanpassen aan de transitie. Zorg ervoor dat alle noodzakelijke aanpassingen en technische hulpmiddelen aanwezig zijn voor de leerling. Werk samen met andere agentschappen/professionals die betrokken zijn bij de ontwikkeling van de leerling b.v. Ergotherapeut. Strategieën voor ouders met betrekking tot succesvolle transitie zullen beschikbaar zijn door middel van het Ouders Transitie Pakket, vanaf eind september

17 Sectie 5- FIESTA Hulpmiddelen voor Succesvolle Transitie 5.0 FIESTA Literatuurstudie De FIESTA literatuurstudie richtte zich op : Ontwikkeling van de conceptuele en interculturele thematische arena van het FIESTA netwerk Verkenning van de terminologie en definities van transitie, inclusie en integraal werken, zoals gebruikt in de partnerlanden. Het in kaart brengen van het (overheid) beleid op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal niveau ten aanzien van de transitie van kinderen met aanvullende leeren ondersteuningsbehoeften. Het vastleggen van hypotheses met betrekking tot beste praktijkvoorbeelden die getest gaan worden in het projectonderzoek en Ontwikkeling van kwalitatieve hoofdvragen die nagegaan zullen worden in de consultatie fase met de hoofddoelgroepen. De FIESTA literatuurstudie is te downloaden op de FIESTA website; ga naar FIESTA Rapport Beste Praktijkvoorbeelden Dit rapport met beste praktijkvoorbeelden combineert thema s uit de literatuurstudie met bevindingen uit de kwantitatieve questionnaire en kwalitatieve interviews/focus groepen. Hiermee kwamen de inzichten van deelnemers binnen de beste praktijkvoorbeelden naar voren. Het rapport is opgedeeld in 3 delen die beste praktijkvoorbeelden belichten met betrekking tot de concepten, structuren en relaties van transitie. Het rapport eindigt met een aantal aanbevelingen voor schoolleiders en beleidsmakers, voor docenten, andere buitenschoolse agentschappen, voor professionals en families en 17

18 kinderen. In het rapport wordt een suggestie gedaan waarmee praktijkvoorbeelden ook echt beste praktijken voorbeelden worden van transitie. 1. Formeel Transitiekader- Ontwikkel een formeel transitiekader dat flexibel en buigzaam is voor de individuele behoeften van kinderen met aanvullende leeren ondersteuningsbehoeften en dat is gebaseerd op nationaal beleid en waarin voorbereidingen vóór en na transitie zijn opgenomen. Dit draagt bij aan een succesvolle transitie en betekenisvolle inclusie. 2. Holistische benadering- Herken educatieve, psychologische, sociale en culturele contexten van een kind met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften en hun families. Dit stimuleert een holistische benadering tot leren en doorbreekt barrières voor het leren. 3. Participatie- Zorg ervoor dat kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften en hun ouders nauw betrokken zijn bij alle beslissingen die van invloed zijn op hen. 4. Maatwerk- Creëer faciliteiten voor kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften gebaseerd op benaderingen en pedagogiek op maat naar hun individuele behoeften. 5. Informatie Bied kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften en hun ouders relevante, actuele en tijdige informatie aan op een toegankelijke manier. 6. Sleutelfiguur- Formaliseer een systeem van een sleutelfiguur (contactpersoon) voor kinderen met leer- en ondersteuningsbehoeften en hun ouders, die hen ondersteunt gedurende het transitieproces. De sleutelfiguur is belangrijk voor alle professionals en is dé persoon om mee samen te werken en te communiceren. Dit zorgt voor een duidelijke communicatielijn voor iedereen. 7. Voortzetting van Ondersteuningen- Stel een duidelijke route vast voor de voortzetting van ondersteuningen van kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften gedurende en aansluitend op transities. 18

19 8. Samenwerking- Zorg ervoor dat professionals in het onderwijs, de gezondheidszorg en de welzijnsorganisaties samenwerken, met een proactieve benadering, gericht op de behoeften van kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften gedurende transitie. 9. Training- Verzorg trainingen en doorlopende professionele ontwikkeling voor professionals, gericht op omgaan met transities, aanpassen van het curriculum, modellen van inclusie, beperking en kinderjaren. Voor toegang tot het FIESTA Rapport Beste Praktijkvoorbeelden ga naar

20 5.2 Self-assessment tool Het Self-assessment proces betrekt kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften, hun ouders, schoolhoofden, klassenleraren en specialistisch personeel om gezamenlijke acties te ondernemen gebaseerd op de uitkomsten van het self-assessment proces. Dit proces maakt het mogelijk om vooruit te plannen en bevordert het gedrag om samen te werken. Het verheldert mogelijke problemen tijdens transitie periodes en benoemt onderwerpen voor zelf-educatie en training, terwijl ook de kwaliteit van onderwijs benaderingen wordt verbeterd. Voordelen van het self-assessment proces Systematische initiële studie, onderzoek en evaluatie van het educatief werk van de schoolafdeling tijdens de transitie met een brede schoolbenadering. Formulering van gezamenlijke doelen en prioriteiten voor actie voor leerlingen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften. Ontwerp en implementatie van gezamenlijk met elkaar overeengekomen acties. Monitoren en evaluatie van huidig educatief werk met individuele leerlingen. Feedback van de resultaten en het stellen van nieuwe doelen. De self-assessment tool en het self-assessment richtlijnen-document zijn te downloaden op 20

21 5.3 FIESTA e-learning Training Modules Het FIESTA netwerk heeft 3 online trainingmodules ontwikkeld die onderzoek doen naar : 1. Bewustwording van beperkingen en Inclusie voor alle belanghebbenden Leerresultaten zijn onder andere: Een beter begrip van de sociale en medische modellen van beperkingen. Hoe taal een barrière kan zijn in het proces van inclusie. De aard en reeks van verschillende barrières die mensen met beperkingen verhinderen om deel te kunnen nemen aan dagelijkse activiteiten. Bewustwording van beperkingen specifiek voor docenten. Bewustwording van beperkingen specifiek voor ouders. Ontwikkeling extra vaardigheden voor inclusief onderwijs en maatschappij. 2. Begeleiding van Personeel in Transitie en Inclusie-mentorschap, en leerlingondersteuning voor kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften. Leerresultaten zijn onder andere: Een beter begrip van mentorschap. Hoe we studenten, ouders en docenten kunnen begeleiden. Hoe mentorschap gebruikt kan worden voor succesvolle transitie. 3. Samenwerking omgevingen voor professionals in het onderwijs, de gezondheidszorg en welzijnsorganisaties om aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften van kinderen met beperkingen gedurende periodes van transitie te faciliteren. 21

22 Leer resultaten zijn onder andere: Een beter begrip van samenwerking en samenwerkingsactiviteiten die inclusie in scholen kunnen bevorderen. Hoe samenwerking gebruikt kan worden voor het faciliteren van transitie. Bevorderen van vaardigheden en kennis voor de samenwerking met ouders, professionals en paraprofessionals. De modules zijn te downloaden op the FIESTA website, nadat u zich heeft geregistreerd om lid te worden van het FIESTA netwerk, ga naar: ; 22

Self-Assessment Tool Richtlijnen

Self-Assessment Tool Richtlijnen Self-Assessment Tool Richtlijnen auteur weer en de EC kan voor de inhoud en het gebruik daarvan niet verantwoordelijk worden gehouden. Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 1.0 Grondgedachte 3 1.1 Self-Assessment

Nadere informatie

Kernindicatoren voor assessment binnen de context van inclusief onderwijs

Kernindicatoren voor assessment binnen de context van inclusief onderwijs Kernindicatoren voor assessment binnen de context van inclusief onderwijs Proloog Assessment binnen de context van inclusief onderwijs is een aanpak van assessment binnen het reguliere onderwijs waarbij

Nadere informatie

1 INLEIDING FIESTA NETWERK 2014. [FIESTA BEST PRACTICE RAPPORT] February 10, 2014

1 INLEIDING FIESTA NETWERK 2014. [FIESTA BEST PRACTICE RAPPORT] February 10, 2014 1 INLEIDING FIESTA NETWERK 2014 [FIESTA BEST PRACTICE RAPPORT] February 10, 2014 SAMENVATTING Dit Best Practice Rapport verwezenlijkt de hoofddoelen van het FIESTA netwerk namelijk: 1. Het onderzoeken

Nadere informatie

Manual: handleiding opstarten Skills Lab

Manual: handleiding opstarten Skills Lab Manual: handleiding opstarten Skills Lab Dit is een handleiding voor professionals die zelf een Skills Lab willen starten. Skills Lab wil de werkmogelijkheden voor mensen met ASS vergroten door hen te

Nadere informatie

http://keyconet.eun.org

http://keyconet.eun.org Europees Beleidsnetwerk met betrekking tot Sleutelcompetenties in het onderwijs http://keyconet.eun.org it her Health & Consumers Santé & Consommateurs Over het KeyCoNet project KeyCoNet (2012-14) is een

Nadere informatie

LOB-BELEID EN PROFESSIO- NALISERING IN EUROPA Verkenning in vogelvlucht

LOB-BELEID EN PROFESSIO- NALISERING IN EUROPA Verkenning in vogelvlucht LOB-BELEID EN PROFESSIO- NALISERING IN EUROPA Verkenning in vogelvlucht euroguidance.nl LOB-Beleid en professionalisering in Europa Aanbevelingen voor Nederland 1. Bulgarije 2. Estland 28 regionale loopbaancentra

Nadere informatie

Serie handleidingen. "LbD4All" ("Leren door Ontwikkeling voor iedereen ") Evaluatie. Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti

Serie handleidingen. LbD4All (Leren door Ontwikkeling voor iedereen ) Evaluatie. Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti Serie handleidingen "LbD4All" ("Leren door Ontwikkeling voor iedereen ") Evaluatie Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti Deze publicatie werd gefinancierd door de Europese Commissie. De

Nadere informatie

Self-Assessment Tabel

Self-Assessment Tabel Self-Assessment Tabel Stap 1: Algemene Beoordeling A.B. 1 e jaar Begin: september, Einde: november Hulpmiddelen die moeten worden afgerond: A.B. 1.0 -Dagboek A.B 1.1 -Rapport 1 e jaar Begin: januari, Einde:

Nadere informatie

ICT als aanjager van de onderwijstransformatie

ICT als aanjager van de onderwijstransformatie ICT als aanjager van de onderwijstransformatie ICT als aanjager van de onderwijstransformatie Technologische innovatie biedt het onderwijs talloze mogelijkheden. Maar als we die mogelijkheden echt willen

Nadere informatie

Vilnius resolutie: betere scholen door gezondheid (better schools through health) 17 juni 2009

Vilnius resolutie: betere scholen door gezondheid (better schools through health) 17 juni 2009 Vilnius resolutie: betere scholen door gezondheid (better schools through health) 17 juni 2009 Vilnius resolutie: betere scholen door gezondheid 17 juni 2009 Inleiding Onderwijs en gezondheid hebben een

Nadere informatie

04 Support staff training

04 Support staff training Het introduceren van referentiekaders voor kwaliteitsborging op het gebied van beroepsonderwijs en training (VET) is de afgelopen jaren tot een prioriteit uitgegroeid. Tijdens de vroege stadia van de ontwikkeling

Nadere informatie

Samenvatting Onderzoeksrapport SOCIAAL EN EMOTIONEEL WELBEVINDEN VAN JONGE KINDEREN IN SCHOOL EN OPVANG. Een onderzoek in vijf Europese landen

Samenvatting Onderzoeksrapport SOCIAAL EN EMOTIONEEL WELBEVINDEN VAN JONGE KINDEREN IN SCHOOL EN OPVANG. Een onderzoek in vijf Europese landen Samenvatting Onderzoeksrapport SOCIAAL EN EMOTIONEEL WELBEVINDEN VAN JONGE KINDEREN IN SCHOOL EN OPVANG Een onderzoek in vijf Europese landen WAT IS HET SEED PROJECT? 'SEED: Social and Emotional Education

Nadere informatie

Serie handleidingen. "LbD4All" ("Leren door Ontwikkeling voor iedereen ") PROJECT & TEAM WORK. Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti

Serie handleidingen. LbD4All (Leren door Ontwikkeling voor iedereen ) PROJECT & TEAM WORK. Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti Serie handleidingen "LbD4All" ("Leren door Ontwikkeling voor iedereen ") PROJECT & TEAM WORK Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti Deze publicatie werd gefinancierd door de Europese Commissie.

Nadere informatie

Hoe ziet de toekomst van ICT-beleid eruit in het onderwijs aan leerlingen met beperkingen?

Hoe ziet de toekomst van ICT-beleid eruit in het onderwijs aan leerlingen met beperkingen? Informatie en Communicatie Technologie (ICT) in het onderwijs aan leerlingen met beperkingen Visies op de toekomst van Beleid, Praktijk en Onderzoek & Ontwikkeling In september 2002 heeft een internationale

Nadere informatie

Leerling volgen in hun ontwikkeling vanaf groep 1

Leerling volgen in hun ontwikkeling vanaf groep 1 Leerling volgen in hun ontwikkeling vanaf groep 1 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Middagconferentie 25 mei Versnellen & Verrijken Yvonne Janssen Doelen workshop Bewustwording van complexiteit

Nadere informatie

Q1 In welke hoedanigheid neemt u deel aan deze enquête:

Q1 In welke hoedanigheid neemt u deel aan deze enquête: Q1 In welke hoedanigheid neemt u deel aan deze enquête: Answered: 280 Skipped: 0 Leerkracht Schoolhoofd Leerling Ouder Vertegenwoor... Leerkracht Schoolhoofd Leerling Ouder Vertegenwoordiger van een andere

Nadere informatie

Een voorbeeld van een schoolprogramma gericht op preventie van overgewicht in Nederland: het DOiT programma

Een voorbeeld van een schoolprogramma gericht op preventie van overgewicht in Nederland: het DOiT programma 7 Samenvatting 8 Dit proefschrift beschrijft de voorbereiding op de landelijke implementatie van het Dutch Obesity Intervention in Teenagers (DOiT) programma. Daarnaast wordt de evaluatie beschreven die

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Cursus Persoonlijke Effectiviteit De cursus Persoonlijke Effectiviteit duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties

Nadere informatie

INTRODUCTIE TOOLBOX voor GEBRUIKERS. duurzame plaatsing van werknemers met autisme

INTRODUCTIE TOOLBOX voor GEBRUIKERS. duurzame plaatsing van werknemers met autisme INTRODUCTIE TOOLBOX voor GEBRUIKERS duurzame plaatsing van werknemers met autisme 1 Welkom bij toolbox AUTIPROOF WERKT Autiproof Werkt is een gereedschapskist met instrumenten die gebruikt kan worden bij

Nadere informatie

Serie handleidingen. "LbD4All" ("Leren door Ontwikkeling voor iedereen") AUTHENTICITEIT. Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti

Serie handleidingen. LbD4All (Leren door Ontwikkeling voor iedereen) AUTHENTICITEIT. Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti Serie handleidingen "LbD4All" ("Leren door Ontwikkeling voor iedereen") AUTHENTICITEIT Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti Deze publicatie werd gefinancierd door de Europese Commissie.

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch)

Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) 159 Ouders spelen een cruciale rol in het ondersteunen van participatie van kinderen [1]. Participatie, door de Wereldgezondheidsorganisatie gedefinieerd als

Nadere informatie

Werkdocument Checklist positieve factoren in een Transfer-/Trajectklas

Werkdocument Checklist positieve factoren in een Transfer-/Trajectklas Werkdocument Checklist positieve factoren in een Transfer-/Trajectklas Doel Dit werkdocument is bedoeld voor scholen in het voorgezet onderwijs die een initiatief voor passend onderwijs aan het opzetten

Nadere informatie

ATLEC. Ondersteunende Technologie Leren via Eenvormig Curriculum. State of the Art en Onderzoeksanalyse Samenvatting

ATLEC. Ondersteunende Technologie Leren via Eenvormig Curriculum. State of the Art en Onderzoeksanalyse Samenvatting ATLEC Ondersteunende Technologie Leren via Eenvormig Curriculum State of the Art en Onderzoeksanalyse Samenvatting WP nummer WP titel Status WP2 State of the Art en Onderzoeksanalyse F Project startdatum

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Cursus Leiderschap bij Transities De cursus Leiderschap bij Transities duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties.

Nadere informatie

Bruikbare Aanbevelingen om de EILEEN- Benadering toe te passen

Bruikbare Aanbevelingen om de EILEEN- Benadering toe te passen Bruikbare Aanbevelingen om de EILEEN- Benadering toe te passen Verbeterd interculturele leren in Europese ondernemingen Nederlandstalige Versie Dutch Language Version De EILEEN Aanbevelingen Introductie

Nadere informatie

Spinnenweb t.b.v. evaluatie stand van zaken implementatie Zo.Leer.Ik! concept

Spinnenweb t.b.v. evaluatie stand van zaken implementatie Zo.Leer.Ik! concept Spinnenweb t.b.v. evaluatie stand van zaken implementatie Zo.Leer.Ik! concept Dit document beschrijft het model dat binnen het netwerk ontwikkeld wordt om: Aan de ene kant te dienen als een leidraad om

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken (OGW)

Opbrengstgericht werken (OGW) ALITEITSKAART werken (OGW) werken (OGW) OPBRENGSTGERICHT LEIDERSCHAP PO werken (OGW) is het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van prestaties. De uitkomsten van onderzoek van de resultaten

Nadere informatie

Aan de slag met het. Leren Inhoud Geven

Aan de slag met het. Leren Inhoud Geven Aan de slag met het ontwikkelmodel Samen Leren Inhoud Geven Het ontwikkelmodel Samen Leren Inhoud Geven is een handvat om de dialoog te voeren over de ontwikkeling naar een lerende organisatie. Door hierover

Nadere informatie

Met de referentieniveaus naar schoolsucces

Met de referentieniveaus naar schoolsucces Met de referentieniveaus naar schoolsucces Zo stuurt u op taal- en rekenresultaten Corine Ballering René van Drunen 15 Bijlage 2 Format rekenbeleidsplan In dit format komen achtereenvolgens de volgende

Nadere informatie

Handreiking toelichting bij descriptoren NLQF

Handreiking toelichting bij descriptoren NLQF Handreiking toelichting bij descriptoren NLQF CONTEXT Context Instroom Een bekende, stabiele leef- en leeromgeving. 1 Een herkenbare leef- en werkomgeving. Tussen niveau 1 en 2 is geen verschil in context;

Nadere informatie

Succesvolle leerlingen in een kleurrijke omgeving februari 2015

Succesvolle leerlingen in een kleurrijke omgeving februari 2015 - Missie/Visie - Succesvolle leerlingen in een kleurrijke omgeving februari 2015 Op AMS staat de leerling centraal. Dat betekent dat alles wat we doen er op gericht is om iedere leerling zo goed mogelijk

Nadere informatie

Samenvatting project Blueprint - Toekomstbestendige vaardigheden voor de maritieme transportsector (Sector Skills Alliances for implementing a new

Samenvatting project Blueprint - Toekomstbestendige vaardigheden voor de maritieme transportsector (Sector Skills Alliances for implementing a new Samenvatting project Blueprint - Toekomstbestendige vaardigheden voor de maritieme transportsector (Sector Skills Alliances for implementing a new strategic approach ( Blueprint ) to sectoral cooperation

Nadere informatie

RE-ENTER. Programma definitie. Ondernemers Ontwikkeling Programma

RE-ENTER. Programma definitie. Ondernemers Ontwikkeling Programma RE-ENTER Ondernemers Ontwikkeling Programma Programma definitie Dit project is gefinancierd met de steun van de Europese Commissie. De verantwoordelijkheid voor deze publicatie ligt uitsluitend bij de

Nadere informatie

Informatie Certificering. voor het

Informatie Certificering. voor het Informatie Certificering voor het werken met persolog Profielen juli 2014 INHOUD 1. Waarom profielen van persolog? 2. Certificering modules Module 1 Assessment met Online profielen Module 2 Training Module

Nadere informatie

Ouders, het verborgen kapitaal van de school. Hans Christiaanse

Ouders, het verborgen kapitaal van de school. Hans Christiaanse Ouders, het verborgen kapitaal van de school Hans Christiaanse Initiatief OCW vanaf januari 2012 www.facebook.com/oudersenschoolsamen Samenwerken Noem wat erin je opkomt, als je denkt aan een goede samenwerking

Nadere informatie

Verklaring van Mentors op de Werkplek.

Verklaring van Mentors op de Werkplek. Verklaring van Mentors op de Werkplek www.bmw-eu.net Project nummer: 2013-1-PT1-LEO05-15778 VERKLARING VAN MENTORS OP DE WERKPLEK Credits Titel Verklaring van Mentors op de Werkplek coördinatie OBELISK

Nadere informatie

Voorwoord. Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogescholen

Voorwoord. Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogescholen 3 Voorwoord Goed onderwijs is een belangrijke voorwaarde voor jonge mensen om uiteindelijk een betekenisvolle en passende plek in de maatschappij te krijgen. Voor studenten met een autismespectrumstoornis

Nadere informatie

SLIM LEREN. Plus school met intensieve begeleiding op maat.

SLIM LEREN. Plus school met intensieve begeleiding op maat. SLIM LEREN Plus school met intensieve begeleiding op maat. Over Roekhorst Wij zijn een particuliere middelbare school. We bieden kwaliteitsonderwijs op alle niveaus met een duidelijke identiteit. Modern

Nadere informatie

Instituut voor Sociale Opleidingen

Instituut voor Sociale Opleidingen Instituut voor Sociale Opleidingen Naar een nieuwe opleiding Social Work In september 2016 start Hogeschool Rotterdam met de nieuwe opleiding Social Work. Dit betekent dat eerstejaars studenten (die in

Nadere informatie

Make it work! Virtuele mobiliteit in internationale stages integreren: een snelgids

Make it work! Virtuele mobiliteit in internationale stages integreren: een snelgids Make it work! Virtuele mobiliteit in internationale stages integreren: een snelgids Wat? Internationale stages worden steeds belangrijker in de context van de internationalisering van hoger onderwijs en

Nadere informatie

Informatie over de brugklas voor ouders

Informatie over de brugklas voor ouders Open Huis vrijdag 29 januari 2016 16.00-21.00 uur scholengemeenschap voor mavo, havo en vwo (atheneum en gymnasium) Informatie over de brugklas voor ouders Open lessen 11, 12, 14 en 15 januari 2015 Deelname

Nadere informatie

Toelichting ontwikkelingsperspectief

Toelichting ontwikkelingsperspectief Toelichting ontwikkelingsperspectief Dit document is bedoeld als achtergrond informatie voor de scholen, maar kan ook (in delen, zo gewenst) gebruikt worden als informatie aan ouders, externe partners

Nadere informatie

Communicatie bij implementatie

Communicatie bij implementatie Communicatie bij implementatie Hoe je met een duidelijk communicatieplan software-implementaties positief beïnvloedt Een software systeem implementeren heeft, naast de nodige technische uitdagingen, ook

Nadere informatie

BELEEF HET ASSINK OM THUIS NA TE LEZEN

BELEEF HET ASSINK OM THUIS NA TE LEZEN BELEEF HET ASSINK OM THUIS NA TE LEZEN Locatie Bouwmeester Iedereen is anders Daarom bieden wij ondersteuning op veel gebieden Geen leerling leert hetzelfde, iedereen leert op een andere manier. Daar houden

Nadere informatie

Hulp bij ADHD. Scholingsaanbod

Hulp bij ADHD. Scholingsaanbod Hulp bij ADHD Dit heeft mijn beeld van ADHD enorm verrijkt. Ik zie nu veel mogelijkheden om kinderen met ADHD goede begeleiding te bieden deelnemer workshop bij Fontys Hogescholen Copyright 2010 Hulp bij

Nadere informatie

Visienota EDUCARE / Transities 0-6 jaar. Onderwijscentrum Brussel Entiteit Gezin

Visienota EDUCARE / Transities 0-6 jaar. Onderwijscentrum Brussel Entiteit Gezin Visienota EDUCARE / Transities 0-6 jaar Onderwijscentrum Brussel Entiteit Gezin a. Situering Jonge kinderen (0-6 jaar) groeien op in diverse contexten: thuis, eventueel in de kinderopvang, en in de kleuterschool.

Nadere informatie

Rapport 833 Derriks, M., & Kat, E. de. (2020). Jeugdmonitor Zeeland Amsterdam: Kohnstamm Instituut.

Rapport 833 Derriks, M., & Kat, E. de. (2020). Jeugdmonitor Zeeland Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Samenvatting Rapport 833 Derriks, M., & Kat, E. de. (2020). Jeugdmonitor Zeeland Amsterdam: Kohnstamm Instituut. De Jeugdmonitor Zeeland De Jeugdmonitor Zeeland is een plek waar allerlei informatie bij

Nadere informatie

GERONTOLOOG WORDEN MASTER OF SCIENCE

GERONTOLOOG WORDEN MASTER OF SCIENCE GERONTOLOOG WORDEN MASTER OF SCIENCE Behaal een academisch diploma. Ontwikkel uw loopbaan als gerontoloog U bent nu net afgestudeerde bachelor of enige tijd werkzaam als zorgverstrekker in een ziekenhuis,

Nadere informatie

Thermometer leerkrachthandelen

Thermometer leerkrachthandelen Thermometer leerkrachthandelen Leerlijnen en ontwikkelingslijn voor leerkrachten van WSKO 1 Inleiding Leerkracht zijn is een dynamisch en complex vak. Mensen die leerkracht zijn en binnen onze organisatie

Nadere informatie

Bijlage 1 Interviewleidraad voor het interview met locatiemanagers

Bijlage 1 Interviewleidraad voor het interview met locatiemanagers 245 Bijlage 1 Interviewleidraad voor het interview met locatiemanagers Datum van het interview : Vensterschool: Introductie: Het GION doet onderzoek naar de ontwikkeling van vier Vensterscholen: Vinkhuizen,

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken (OGW)

Opbrengstgericht werken (OGW) Opbrengstgericht werken (OGW) OPBRENGSTGERICHT LEIDERSCHAP Opbrengstgericht werken (OGW) is het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van prestaties. De uitkomsten van onderzoek van

Nadere informatie

Bijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren.

Bijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren. Bijlage V Bij het advies van de Commissie NLQF EQF Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en. Tabel ter vergelijking NLQF niveaus 5 t/m 8 en Dublindescriptoren NLQF Niveau 5 Context Een onbekende, wisselende

Nadere informatie

Passend Onderwijs voor uw kind

Passend Onderwijs voor uw kind Passend Onderwijs voor uw kind Hoe werkt het in het Samenwerkingsverband VO VSO Nijmegen en omgeving? Informatie voor ouders Nijmegen 14-8-2014 Passend Onderwijs voor uw kind... minder nieuw dan het lijkt

Nadere informatie

De datateam methode. Onderzoeksbevindingen en praktijkervaringen. Succesexpo School aan Zet , Eindhoven Lisa Moonen en Kim Schildkamp

De datateam methode. Onderzoeksbevindingen en praktijkervaringen. Succesexpo School aan Zet , Eindhoven Lisa Moonen en Kim Schildkamp De datateam methode Onderzoeksbevindingen en praktijkervaringen Succesexpo School aan Zet 01-10-2015, Eindhoven Lisa Moonen en Kim Schildkamp Contactpersoon: Kim Schildkamp, k.schildkamp@utwente.nl Inleiding

Nadere informatie

HANDLEIDING SCAN PASSEND ONDERWIJS

HANDLEIDING SCAN PASSEND ONDERWIJS HANDLEIDING SCAN PASSEND ONDERWIJS MAART 2019 HANDLEIDING SCAN PASSEND ONDERWIJS De scan Passend Onderwijs geeft u inzicht in het passend onderwijs op uw school. Volgens de Wet passend onderwijs dienen

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Cursus Bedrijfsovername & Bedrijfsoverdracht De cursus Bedrijfsovername & Bedrijfsoverdracht duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een

Nadere informatie

Van speciaal naar regulier onderwijs: een hele overstap! Het Congres 29 november 2013

Van speciaal naar regulier onderwijs: een hele overstap! Het Congres 29 november 2013 Van speciaal naar regulier onderwijs: een hele overstap! Het Congres 29 november 2013 #speciaalgewoon Wie bent u? Wie zijn wij? Aleid Schipper Maartje Reitsma Jos Vinders en Kees Verweij Van terugplaatsen

Nadere informatie

Roadmap Institute for Positive Health. April 2016 Stichting IPH

Roadmap Institute for Positive Health. April 2016 Stichting IPH Roadmap Institute for Positive Health April 2016 Stichting IPH INTRODUCTIE VAN DE IPH ROADMAP De IPH roadmap schetst de resultaten die IPH de komende jaren wil realiseren. De weg naar de resultaten toe

Nadere informatie

Overgang van school naar werk Essentiële principes en aanbevelingen voor beleidsmakers.

Overgang van school naar werk Essentiële principes en aanbevelingen voor beleidsmakers. Overgang van school naar werk Essentiële principes en aanbevelingen voor beleidsmakers. Aan het eind van 1999 begon het European Agency een groot project om het overgangsproces van school naar werk, ook

Nadere informatie

TRAINING PROGRAMMA VOOR HET LEREN OMGAAN MET HET WORKIT MATERIAAL VOOR (VRIJWILLIGE) DOCENTEN

TRAINING PROGRAMMA VOOR HET LEREN OMGAAN MET HET WORKIT MATERIAAL VOOR (VRIJWILLIGE) DOCENTEN TRAINING PROGRAMMA VOOR HET LEREN OMGAAN MET HET WORKIT MATERIAAL VOOR (VRIJWILLIGE) DOCENTEN INTRODUCTIE Het project WorKit ontwikkelt de Job Language Kit - een hulpmiddel met educatief en informatief

Nadere informatie

groene lyceum het Kom naar DE GROENE ROUTE NAAR HET HBO WWW.GROENEWELLE.NL

groene lyceum het Kom naar DE GROENE ROUTE NAAR HET HBO WWW.GROENEWELLE.NL Kom naar het groene lyceum WWW.GROENEWELLE.NL SCHOOLJAAR 15/16 DE GROENE ROUTE NAAR HET HBO Ondernemend onderwijs voor slimme doeners in een groene omgeving. Dat is Het Groene Lyceum van De Groene Welle.

Nadere informatie

Opwegnaarschool.nl. Veiliger naar school: educatie & onderzoek in één pakket

Opwegnaarschool.nl. Veiliger naar school: educatie & onderzoek in één pakket Opwegnaarschool.nl Veiliger naar school: educatie & onderzoek in één pakket Winnaar Nationale Verkeersveiligheidsprijs 2010 Opwegnaarschool.nl Een verkeersveilige schoolomgeving en een veilige schoolroute.

Nadere informatie

Onze Trainingen en Diensten

Onze Trainingen en Diensten Kick-off Nederland Onze Trainingen en Diensten Het team van KED-SENS heeft haar aanbod van trainingen en diensten overzichtelijk in kaart gebracht. Alle mensen zijn uniek en leren en ontwikkelen zich op

Nadere informatie

eflectietool Reflectietool Reflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen

eflectietool Reflectietool Reflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen eflectietool Reflectietool eflectietool Reflectietool eflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen Redactie: Marieke Haitsma en Corrie van Dam Eindredactie: afdeling communicatie

Nadere informatie

Bijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren.

Bijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren. Bijlage V Bij het advies van de Commissie NLQF EQF Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en. Tabel ter vergelijking NLQF niveaus 5 t/m 8 en Dublindescriptoren NLQF Niveau 5 Context Een onbekende, wisselende

Nadere informatie

TALENT KAMPIOENEN. www.epathways.eu. e-pathways CPD Handboek. Handboek nr. in serie

TALENT KAMPIOENEN. www.epathways.eu. e-pathways CPD Handboek. Handboek nr. in serie TALENT KAMPIOENEN e-pathways CPD Handboek Handboek nr. 15 in serie www.epathways.eu Wat zijn talentkampioenen? De pool met getalenteerd personeel is waarschijnlijk de grootste hulpbron die elke organisatie

Nadere informatie

Impact. MBO/VE voorlichting Mariola Gremmen.

Impact. MBO/VE voorlichting Mariola Gremmen. Impact MBO/VE voorlichting 15-11-2018 Mariola Gremmen mgremmen@erasmusplus.nl Aan het einde van deze presentatie heb je: een praktische definitie van impact ideeën bij het nut van impactdenken nagedacht

Nadere informatie

COACHOPLEIDING VOOR PROFESSIONALS (6-DAAGS) IN HET KORT CONTACTGEGEVENS DE KRACHT VAN ONZE COACHOPLEIDING PERSOONLIJKE AANDACHT BLENDED LEARNING

COACHOPLEIDING VOOR PROFESSIONALS (6-DAAGS) IN HET KORT CONTACTGEGEVENS DE KRACHT VAN ONZE COACHOPLEIDING PERSOONLIJKE AANDACHT BLENDED LEARNING COACHOPLEIDING VOOR PROFESSIONALS (6-DAAGS) Er zijn veel redenen om een coachopleiding te volgen. Als u wilt werken als coach is een coachopleiding natuurlijk een voorwaarde. Maar ook voor optimale carrièregroei

Nadere informatie

beheerst de volgende vaardigheden, kan deze onderwijzen en vaardigheden

beheerst de volgende vaardigheden, kan deze onderwijzen en vaardigheden Checklist vakdidactisch Kennisbasis Biologie Voor het begin van de 3 e jaars stage vullen de studenten deze checklist in. De studenten formuleren leerdoelen die aansluiten op de uitkomst van deze list.

Nadere informatie

Concept projectplan Steunpunt Hoogbegaafdheid

Concept projectplan Steunpunt Hoogbegaafdheid Concept projectplan Steunpunt Hoogbegaafdheid Procesbeschrijving Bij het vormgeven aan het project Hoogbegaafdheid hebben verschillende gesprekken plaatsgevonden, waaronder met andere samenwerkingsverbanden.

Nadere informatie

Het gebruik van het Utrechts Taalcurriculum

Het gebruik van het Utrechts Taalcurriculum Het gebruik van het Utrechts Taalcurriculum In dit stuk vindt u informatie en instrumenten voor leraren/docenten, Ib-ers, taalcoördinatoren, directeuren en managers om het curriculum in te zetten voor

Nadere informatie

CHECKLIST PASSEND ONDERWIJS EN OMGAAN MET VERSCHILLEN IN DE OVERGANG VAN PO NAAR VO

CHECKLIST PASSEND ONDERWIJS EN OMGAAN MET VERSCHILLEN IN DE OVERGANG VAN PO NAAR VO AANSLUITING PO-VO AFSLUITING EN START CHECKLIST PASSEND ONDERWIJS EN OMGAAN MET VERSCHILLEN IN DE OVERGANG VAN PO NAAR VO Aan de hand van deze checklist kunnen school en schoolbestuur vaststellen in hoeverre

Nadere informatie

Leren en werken voor álle kinderen en jongeren

Leren en werken voor álle kinderen en jongeren ONDERWIJS ARBEID SOCIAAL FINANCIËN ONDERSTEUNING SECTOR Hoe kunnen wij organiseren dat álle kinderen en jongeren kunnen leren en werken? ONDERWIJS ARBEID SOCIAAL FINANCIËN ONDERSTEUNING SECTOR Hoe kunnen

Nadere informatie

Groepsleraar praktijkonderwijs (docent LB)

Groepsleraar praktijkonderwijs (docent LB) Groepsleraar praktijkonderwijs (docent LB) Functie-informatie Functienaam: Groepsleraar praktijkonderwijs Organisatie: School voor praktijkonderwijs/sector voor praktijkonderwijs binnen een scholengemeenschap

Nadere informatie

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt: Achtergrond Basisschool De Regenboog staat in de wijk Zuid-west in Boekel en valt onder het bestuur van Zicht PO. Evenals de andere scholen onder dit bestuur gaan wij de komende periode vorm geven aan

Nadere informatie

GRAAG STELLEN WIJ ONS AAN U VOOR

GRAAG STELLEN WIJ ONS AAN U VOOR GRAAG STELLEN WIJ ONS AAN U VOOR Altijd al gezocht naar een trainingsconcept voor uw medewerkers waar je meteen van zegt: GewoonDoen! Nu is deze kans eindelijk aanwezig en wel voor een deelnameprijs van

Nadere informatie

Foto plaatsen. Roadshow Groningen Mei 2016

Foto plaatsen. Roadshow Groningen Mei 2016 Foto plaatsen Roadshow Groningen Mei 2016 Opzet presentatie Kern Omgevingswet Context Veranderopgave Het programma Strategie en werkwijze Doelen en acties in 2016 Kern Omgevingswet: eenvoudiger wetgeving

Nadere informatie

Bijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012)

Bijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) Bijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) en netwerk-leren (De Laat, 2012) verhogen de kans op succesvol leren in het kader van een

Nadere informatie

Samenvatting. Inleiding

Samenvatting. Inleiding Inleiding Overgewicht en obesitas bij kinderen is een serieus volksgezondheidsprobleem. Het wordt veroorzaakt door een complex geheel van onderling samenhangende persoonlijke, sociale en omgevingsfactoren.

Nadere informatie

Februari Goed mkb-bestuur en accountant: een waardevolle combinatie

Februari Goed mkb-bestuur en accountant: een waardevolle combinatie Februari 2018 Goed mkb-bestuur en accountant: een waardevolle combinatie De tekst van deze brochure is een samenvatting van het NEMACC-rapport MKB Goed bestuur en toezicht in Nederland, een verkennend

Nadere informatie

Competentieprofiel educatief medewerker buitenschoolse kinderopvang Ravot

Competentieprofiel educatief medewerker buitenschoolse kinderopvang Ravot Competentieprofiel educatief medewerker buitenschoolse kinderopvang Ravot 1. Functie Functienaam Afdeling Dienst Functionele loopbaan Educatief medewerker Sociale zaken Buitenschoolse kinderopvang Ravot

Nadere informatie

Nieuwe aanvragers Erasmus+ mbo

Nieuwe aanvragers Erasmus+ mbo Nieuwe aanvragers Erasmus+ mbo Donderdag 15 november 2018 Marieke Denissen Marloes Hogervorst Wat zijn jullie behoeften? Welke vragen hebben jullie voorafgaand aan de presentatie? Wie heeft er al eerder

Nadere informatie

Inhoud: Schoolplan 2015-2019. Verantwoording. Motto, missie, visie, overtuigingen. Doelen. Samenvatting strategisch beleid van de vereniging

Inhoud: Schoolplan 2015-2019. Verantwoording. Motto, missie, visie, overtuigingen. Doelen. Samenvatting strategisch beleid van de vereniging Schoolplan 2015-2019 Inhoud: Verantwoording Motto, missie, visie, overtuigingen Doelen Samenvatting strategisch beleid van de vereniging 21 e eeuwse vaardigheden Schematische weergave van de vier komende

Nadere informatie

EEN GIDS VOOR VOORTDURENDE PROFESSIONELE ONTWIKKELING EEN HANDBOEK VOOR LERAREN IN HET BEROEPSONDERWIJS

EEN GIDS VOOR VOORTDURENDE PROFESSIONELE ONTWIKKELING EEN HANDBOEK VOOR LERAREN IN HET BEROEPSONDERWIJS EEN GIDS VOOR VOORTDURENDE PROFESSIONELE ONTWIKKELING EEN HANDBOEK VOOR LERAREN IN HET BEROEPSONDERWIJS e-pathways CPD Handboek www.epathways.eu Handboek nr. 1 in serie Wat is CPD? Voortdurende professionele

Nadere informatie

KIJKEN MET ANDERE OGEN... PASSEND ONDERWIJS. Hoe werkt het in het samenwerkingsverband V(S)O Nijmegen en omgeving?

KIJKEN MET ANDERE OGEN... PASSEND ONDERWIJS. Hoe werkt het in het samenwerkingsverband V(S)O Nijmegen en omgeving? KIJKEN MET ANDERE OGEN... PASSEND ONDERWIJS Hoe werkt het in het samenwerkingsverband V(S)O Nijmegen en omgeving? PASSEND ONDERWIJS... MINDER NIEUW DAN HET LIJKT De invoering van passend onderwijs. Al

Nadere informatie

Dé opleiding tot hoogwaardige en zelfstandige studiebegeleider at home!

Dé opleiding tot hoogwaardige en zelfstandige studiebegeleider at home! Dé opleiding tot hoogwaardige en zelfstandige studiebegeleider at home! Wat is een Studie Nanny at Home? Een Studie Nanny at Home verzorgt studiebegeleiding aan huis voor kinderen uit groep 5 t/m het

Nadere informatie

21st Century Skills Training

21st Century Skills Training Ontwikkeling van competenties voor de 21 e eeuw - Vernieuwend - Voor werknemers van nu - Met inzet van moderne en digitale technieken - - Integratie van social media - Toekomstgericht - Inleiding De manier

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Masterclass Plan van Aanpak Schrijven De Masterclass Plan van Aanpak Schrijven duurt 1 dag en omvat 2 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties

Nadere informatie

Handreiking Toeleiding naar onderwijsarrangementen 27-5-2013

Handreiking Toeleiding naar onderwijsarrangementen 27-5-2013 Handreiking Toeleiding naar onderwijsarrangementen 27-5-2013 Uitgangspunten: De toewijzing van het arrangement gebeurt op basis van de onderwijsbehoefte van de leerling. De onderwijsbehoefte van een cluster

Nadere informatie

Aanbevelingen voor scholen. Visie. Onderwijs

Aanbevelingen voor scholen. Visie. Onderwijs Aanbevelingen voor scholen, ouders en andere betrokkenen, om inclusief onderwijs mogelijk te maken. Uit de ervaringen van ouders, scholen en hun netwerk in het project Van hinderpaal naar mijlpaal (2012-2014)

Nadere informatie

Mbo-instelling.. te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door, hierna te noemen: de instelling.

Mbo-instelling.. te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door, hierna te noemen: de instelling. Overeenkomst kwaliteitsafspraken mbo Overeenkomst tussen de Staatssecretaris van Economische Zaken en onderstaande onderwijsinstelling inzake de uitvoering van de Regeling kwaliteitsafspraken mbo. Partijen:

Nadere informatie

Omdat elk kind telt en groeit met plezier ; dat is de titel van het strategisch beleidsplan 2013-2018 van onze Stichting Proo.

Omdat elk kind telt en groeit met plezier ; dat is de titel van het strategisch beleidsplan 2013-2018 van onze Stichting Proo. Jaarplan 2013-2014 VOORWOORD Omdat elk kind telt en groeit met plezier ; dat is de titel van het strategisch beleidsplan 2013-2018 van onze Stichting Proo. Met die titel dagen wij onszelf uit en ieder

Nadere informatie

Project: Strenghtening Resilience Against Violent Radicalisation

Project: Strenghtening Resilience Against Violent Radicalisation INFORMATIEBROCHURE Initiatie opleiding Brussel 2015 Inleiding Project: Strenghtening Resilience Against Violent Radicalisation Het project STRESAVIORA: Versterken van de veerkracht tegen gewelddadige radicalisering,

Nadere informatie

Optimaal Werken. Gezondheid. Werkomstandigheden. Betrokkenheid. Ontwikkeling

Optimaal Werken. Gezondheid. Werkomstandigheden. Betrokkenheid. Ontwikkeling Optimaal Werken Gezondheid Werkomstandigheden Betrokkenheid Ontwikkeling 2 Optimaal Werken Arbo Unie helpt het werk in je organisatie zó vorm te geven dat werkenden zich een leven lang veilig, gezond en

Nadere informatie

Verder studeren met een functiebeperking

Verder studeren met een functiebeperking Verder studeren met een functiebeperking Visie en uitdagingen Valérie Van Hees Coördinator SIHO Studienamiddag Vlor 06.09.2018 Inhoud presentatie Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs Regeling Inclusief

Nadere informatie

De Veranderplanner. Vilans 2011 Michiel Rutjes, Carolien Gooiker, Marjolein van Vliet. Veranderplanner (Versie )

De Veranderplanner. Vilans 2011 Michiel Rutjes, Carolien Gooiker, Marjolein van Vliet. Veranderplanner (Versie ) De Veranderplanner Wanneer een zorgorganisatie een verandering invoert zijn er veel factoren die het succes van deze verandering bepalen. Dit instrument, de veranderplanner, is gemaakt om voorafgaand aan

Nadere informatie

BpE: Becoming a part of Europe:

BpE: Becoming a part of Europe: www.bpe-project.eu BpE: H O E K A N J E U G D - E N J O N G E R E N W E R K J O N G E M I G R A N T E N, V L U C H T E L I N G E N E N A S I E L Z O E K E R S O N D E R S T E U N E N B E L E I D S A A

Nadere informatie

SCHOOLONDERSTEUNINGSPROFIEL SCHOOLJAAR 2015-2016. Basisschool Pius X

SCHOOLONDERSTEUNINGSPROFIEL SCHOOLJAAR 2015-2016. Basisschool Pius X SCHOOLONDERSTEUNINGSPROFIEL SCHOOLJAAR 2015-2016 Basisschool Pius X 1 Voorwoord Voor u ligt het Schoolondersteuningsprofiel (SOP) van basisschool Pius X. Iedere school stelt een SOP op, dit is een wettelijke

Nadere informatie

Naar een optimale relatie tussen mens en werk

Naar een optimale relatie tussen mens en werk Naar een optimale relatie tussen mens en werk Wij optimaliseren de mens-werkrelatie In een veranderende omgeving kan uw bedrijf of organisatie niet achterblijven. Meer dan ooit wordt u uitgedaagd om de

Nadere informatie

Onderwijs van de 21ste eeuw:

Onderwijs van de 21ste eeuw: Onderwijs van de 21ste eeuw: didactiek, wetenschap en technologie 2015-2016 ACADEMIE PEDAGOGIEK EN ONDERWIJS saxion.nl/apo Onderwijs van de 21 ste eeuw: didactiek, wetenschap en technologie Professionaliseringsaanbod

Nadere informatie