1 INLEIDING FIESTA NETWERK [FIESTA BEST PRACTICE RAPPORT] February 10, 2014

Transcriptie

1 1 INLEIDING FIESTA NETWERK 2014 [FIESTA BEST PRACTICE RAPPORT] February 10, 2014

2 SAMENVATTING Dit Best Practice Rapport verwezenlijkt de hoofddoelen van het FIESTA netwerk namelijk: 1. Het onderzoeken van beste praktijkvoorbeelden van identificatie van kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften die de transitie hebben gemaakt naar het eerste jaar van een reguliere basisschool vanuit een speciale leeromgeving, of de eerste leerjaren van een voorschoolse voorziening; en het nauwkeurig aanduiden van Beste Praktijkvoorbeelden van identificatie van kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften die de transitie hebben gemaakt van een reguliere basisschool naar een reguliere school in het Voortgezet Onderwijs. 2. Het identificeren van Best Practices door gebruikmaking van een multidisciplinaire aanpak waarbij kinderen en families samen met een groot aantal professionals met uiteenlopende achtergronden gevraagd zullen worden om deel te nemen aan dit onderzoek. In dit rapport zijn kwantitatieve en kwalitatieve data gebruikt van kinderen en ouders, onderwijs, gezondheidszorg en welzijn professionals uit 8 EU lidstaten (Bulgarije, Cyprus, Griekenland, Ierland, Nederland, Roemenië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk). De kwantitatieve data werd afgeleid van een online vragenlijst en bracht 578 individuele terugzendingen voort. De kwalitatieve data werd vergaard uit professionele focusgroepen waaraan 173 professionals deelnamen en uit 34 individuele ouders en kind interviews. Dit Best Practices Rapport combineert thema s van het Literatuuronderzoek met bevindingen uit de kwantitatieve vragenlijst en kwalitatieve interviews/focusgroepen om de percepties van deelnemers over de Best Practices naar voren te halen. Het rapport zelf is opgedeeld in drie secties die Best Practices naar voren halen met betrekking tot de concepten, structuren en relaties van transitie. Elke sectie begint met een korte introductie, gevolgd door ten minste één gedetailleerde intensieve bestudering van een praktijkgeval (casestudy) dat de problemen verkent die worden behandeld in de sectie. De hoofdthema s van elke sectie zijn dan gedetailleerd om Best Practices te belichten. Alle drie hoofdsecties eindigen met het stellen van sleutelvragen voor beleidsmakers, ouders, kinderen en professionals. 2 INLEIDING FIESTA NETWERK 2014

3 De eerste sectie behandelt: concepten van kinderjaren, inclusie, beperkingen en transitie. Het beargumenteert dat kortzichtige modelbenaderingen gebaseerd op het concept dat de professional beter weet, in de weg staan van transitieprocessen die zijn gebaseerd op het streven, de zienswijzen en ideeën van ouders en kinderen. Het model professional expert verhindert ook samenwerking tussen verschillende professionals en een verschuiving in machtsrelaties in lokale achtergronden (b.v. kinderen in staat stellen om leiderschapsrollen te vervullen). Deze sectie verduidelijkt dat professionals Best Practices met betrekking tot transitie in verband brengen met kwesties zoals rechten, rechtvaardigheid en flexibele pedagogiek. De casestudy uit Nederland toont aan dat transitie geen lineair proces is, maar eerder holistisch is en vereist een samenwerkingsbenadering. Deze sectie toont ook de noodzaak aan voor meer training met betrekking tot transitie. Er wordt in het bijzonder ook aanbevolen, dat participanten de implicaties van verschillende conceptuele benaderingen moeten bespreken en herkennen waar deze de planning voor samenwerking verhinderen of ondersteunen. De tweede sectie van het rapport onderzoekt Best Practices met betrekking tot structuren van inclusie, integratie en transitie. De casestudy uit Schotland toont de noodzaak aan voor het hebben van toegankelijke structuren (waaronder toegankelijke middelen, roosters van het personeel, training) en het hebben van flexibel lokaal en nationaal beleid. De sectie benadrukt tevens dat Beste Praktijkvoorbeelden ook inhouden; vroegtijdig plannen, lokaal dialoog en flexibele pedagogiek. Daarbij wordt nog eens bevestigd dat transitie niet lineair is, maar dat het een holistisch proces is. In deze sectie wordt specifiek naar voren gebracht dat ouders en kinderen documentatie op maat zouden moeten ontvangen in tegenstelling tot algemene documentatie. Ook kunnen zij actieve participanten zijn bij het ontwerpen, plannen, herzien en implementeren van aanpassingen die gericht zijn op het stimuleren van transitie. In deze sectie wordt ook de belangrijke rol van een coördinerende professional als sleutelfiguur belicht, die families ondersteunt bij het bewandelen van geschikte routes in lokale systemen, keuzes van ouder/kind stimuleert en het mogelijk maakt dat hulpmiddelen vlug verplaatst kunnen worden om zodoende te reageren op problemen die zich voor kunnen doen tijdens het plannen van bijeenkomsten. In deze sectie identificeren kinderen positieve transitie met gelijke kansen, toegankelijke gebouwen en in staat zijn om deel te kunnen nemen aan zoveel mogelijke activiteiten. Deze sectie eindigt met de suggestie dat er meer trainingen voor deskundigheidsbevordering nodig zijn, waarbij er geleerd 3 INLEIDING FIESTA NETWERK 2014

4 wordt hoe men een flexibel curriculum kan ontwikkelen binnen de omgeving van het erkennen dat sommige professionals worden verhinderd door nationaal beleid om flexibele lokale oplossingen te ontwikkelen. De derde sectie belicht het belang van participatie en betrokkenheid. De valkuilen van de door professionals geleide transities worden besproken aan de hand van een casestudy uit Griekenland en toont door middel van een andere casestudy uit Spanje aan, hoe partnerschap en transities geleid door kinderen met steun van leeftijdgenoten bereikt kunnen worden. Deze sectie benadrukt het belang van: Holistische professionele samenwerking, duidelijke communicatiemiddelen, ondersteunend beleid voor het delen van informatie, gedeelde doelen, tijdige evaluatie, sterke relaties, ondersteuning door de gehele gemeenschap en tijdelijke training voor deskundig personeel over beste praktijkvoorbeelden van participatieve methoden. De laatste sectie van het rapport geeft een aantal aanbevelingen voor schoolleiders en beleidsmakers, docenten, buitenschoolse agentschappen, professionals en families en kinderen. Dit rapport concludeert en bepleit dat in het transitieproces de volgende voornaamste Best Practices worden opgenomen: 1. Formeel Transitiekader Ontwikkel een formeel transitiekader dat flexibel en buigzaam is voor de individuele behoeften van kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften en dat is gebaseerd op nationaal beleid en waarin voorbereidingen vóór en na transitie zijn opgenomen. Dit draagt bij aan een succesvolle transitie en betekenisvolle inclusie. 2. Holistische Benadering Herken de educatieve, psychologische, sociale en culturele omgevingen van een kind met aanvullende leer- en onderwijsbehoeften en hun families. Dit stimuleert een holistische benadering tot leren en doorbreekt barrières voor het leren. 3. Participatie Zorg ervoor dat kinderen met aanvullende leer- en onderwijsbehoeften en hun ouders nauw betrokken zijn bij alle beslissingen die van invloed zijn op hen. 4. Maatwerk Creëer faciliteiten voor kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften gebaseerd op benaderingen en pedagogiek op maat naar hun individuele behoeften 4 INLEIDING FIESTA NETWERK 2014

5 5. Informatie Bied kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften en hun ouders relevante, actuele, tijdige informatie aan op een toegankelijke manier. 6. Sleutelfiguur Formaliseer een systeem van een sleutelfiguur (contactpersoon) voor kinderen met aanvullende leer-en ondersteuningsbehoeften en hun ouders die hen ondersteunt gedurende het transitieproces. De sleutelfiguur is belangrijk voor alle professionals en is dé persoon om mee samen te werken en te communiceren. Dit zorgt voor een duidelijke communicatielijn voor iedereen. 7. Voortzetting van Ondersteuning Stel een duidelijke route vast voor de voortzetting van ondersteuning voor kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften gedurende en aansluitend op transitie. 8. Samenwerking Zorg ervoor dat professionals in het onderwijs, de gezondheidszorg en de welzijnsorganisaties samenwerken, met een proactieve benadering, gericht op de behoeften van kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften gedurende transitie. 9. Training Verzorg trainingen en doorlopende professionele ontwikkeling voor professionals, gericht op omgaan met transities, aanpassen van het curriculum, modellen van inclusie, beperking en kinderjaren. 5 INLEIDING FIESTA NETWERK 2014

6 Inhoudsopgave BEST PRACTICE RAPPORT... 1 SAMENVATTING... 2 INLEIDING... 8 DOELEN VAN HET FIESTA NETWERK... 9 DE STRUCTUUR VAN HET BEST PRACTICE RAPPORT METHODOLOGIE Online kwantitatief onderzoek: Kwalitatieve Interviews en Focusgroepen: NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES CONCEPTEN Verschillende concepten van Inclusie en Transitie Verscheidenheid en rechtvaardigheid: In staat stellen van gemeenschapsgevoel en er bij horen Veranderen van Hierarchie door Deelname Kernvragen voor beleidsmakers, ouders, kinderen en professionals STRUCTUREN VAN INCLUSIE, INTEGRATIE EN TRANSITIE Inleiding Toegankelijke Structuren Plannen van transitie en inclusie: Flexibele Pedagogiek Kernvragen voor beleidsmakers, ouders, kinderen en professionals BETROKKENHEID Inleiding Transitie geleid door professionals: Transitie in partnerschap met ouders: Kernvragen voor beleidsmakers, ouders, kinderen en professionals AANBEVELINGEN Aanbevelingen voor Schoolleiders en Beleidsmakers INLEIDING FIESTA NETWERK 2014

7 Aanbevelingen voor Leerkrachten Aanbevelingen voor Andere Buitenschoolse Organisaties en Betrokken Professionals Aanbevelingen voor de Families Aanbevelingen voor Kinderen* Conclusie SLOTWOORD BIJLAGEN/APPENDICES A1.1. KWANTITATIEVE VRAGENLIJST PROFESSIONALS A1.2. VRAGENLIJST INTERVIEW KIND A1.3. RAPPORTERINGSMODEL INTERVIEW KIND A1.4. VRAGENLIJST FOCUSGROEP PROFESSIONALS A1.5. RAPPORTERINGSMODEL FOCUSGROEP PROFESSIONAL A1.6. VRAGENLIJST INTERVIEW OUDERS A1.7. RAPPORTERINGSMODEL INTERVIEW OUDERS A1.8. ONDERZOEKSHYPOTHESEN 7 INLEIDING FIESTA NETWERK 2014

8 INLEIDING Het doel van het FIESTA netwerk was om informatie te verschaffen over de ontwikkelingen op de gebieden van inclusie, transitie en samenwerking van kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften, door middel van het identificeren van Best Practice onder 8 EU-lidstaten (Bulgarije, Cyprus, Griekenland, Ierland, Nederland, Roemenië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk). Deze landen zijn in verschillende fasen van het toepassen van verschillende benaderingen van de agenda inclusief onderwijs. Bij de start van het netwerk, werkte het FIESTA team eraan om belanghebbenden in staat te stellen om weloverwogen beslissingen te nemen met betrekking tot best working practices. Belangrijke ontwikkelingen op het gebied van internationaal beleid hebben plaatsgevonden om inclusief onderwijs te benutten en toe te passen, alhoewel er op vele gebieden hervorming nodig is en dit blijft een uitdaging voor vele EU-lidstaten. Transitie en samenwerking zijn de voornaamste gebieden die zijn verwaarloosd in het faciliteren van inclusief onderwijs voor kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften. FIESTA focust op het bereiken en rapporteren van effectieve transitie door middel van samenwerking voor kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften. Dit rapport geeft gedetailleerde kennis en inzicht over de gebieden waarmee men geconfronteerd is geworden binnen het netwerk. Het FIESTA netwerk had ook als doel het bieden van een grondige analyse van het continuüm van kwalitatieve interpretaties en kwantitatieve factoren die Best Practice voor inclusie, transitiebeheer en samenwerking ondersteunen. Het netwerk streefde ernaar om een samengestelde en verbonden notie van de factoren te ontwikkelen en om haar bevindingen binnen een pragmatisch realistische positie te lokaliseren (die een weergave is van het samenspel tussen kwalitatieve en kwantitatieve overtuigingen, bewijzen, processen en structuren). Dit rapport bevestigt niet alleen dat Best Practice van transitie zou moeten leiden tot meer en constante betrokkenheid van leerlingen, maar geeft ook aan dat verschillende actoren in het proces (b.v. kinderen, ouders en professionals) beschikken over een verscheidenheid aan ambities en contrasterende definities hebben van Best Practice. 8 INLEIDING FIESTA NETWERK 2014

9 DOELEN VAN HET FIESTA NETWERK Het FIESTA netwerk had voornamelijk twee fundamentele onderzoeksdoelen, die waren 1. Het onderzoeken van voorbeelden van Best Practice identificatie van kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften die de transitie hebben gemaakt naar het eerste jaar van een reguliere basisschool vanuit een gespecialiseerde of reguliere omgeving voor voorschoolse educatie en het nauwkeurig aanduiden van de voorbeelden van Best Practice identificatie van kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften. 2. Het identificeren van Best Practice door gebruik te maken van een benadering van mix methoden waarbij kinderen en families samen met een reeks van professionals met uiteenlopende achtergronden gevraagd zullen worden om deel te nemen aan dit onderzoek. Ons belangrijkste doel is dus het ontwikkelen van een multidisciplinaire benadering voor professionals in de onderwijs-, gezondheids- en welzijnsorganisaties en voor ouders en kinderen om zodoende te voorzien in de behoeften van kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften tijdens transitieperioden. Transitie is geen lineair proces, maar alle professionals in de onderwijs-, gezondheids- en welzijnsorganisaties samen met kinderen, ouders en hun gemeenschappen moeten betrokken zijn om zodoende een succesvolle transitie van en naar verschillende scholen tot stand te brengen. Dit Best Practice rapport is een document dat gebruikt zou moeten worden als een leidraad en instrument ter ondersteuning van professionals, ouders en kinderen om succesvolle transitie tot stand te brengen. 9 DOELEN VAN HET FIESTA NETWERK FIESTA NETWERK 2014

10 DE STRUCTUUR VAN HET BEST PRACTICE RAPPORT Het Literatuuronderzoek stelde ons in staat om belangrijke sleutelfactoren voor inclusie, transitie en geïntegreerd werken te identificeren en te groeperen onder een aantal koppen. Deze waren onder andere: concepten, structuren, ervaringen en relaties ( zie document Literatuuronderzoek). Onder deze vier thema s identificeerden we 78 potentiele hypothesen (zie Appendix A1.8). Dit rapport vereenvoudigt onze bevindingen met betrekking tot onze hypothesis voor een nietacademisch publiek. Het is onderverdeeld in 3 secties die Best Practices benadrukken met betrekking tot de concepten, structuren en relaties van transitie. Dit Best Practice Rapport combineert thema s van het Literatuuronderzoek met de bevindingen van de kwantitatieve vragenlijst (statistieken) en kwalitatieve interviews/focusgroepen om de zienswijzen van deelnemers over Best Practice te benadrukken. 10 DE STRUCTUUR VAN HET BEST PRACTICE RAPPORT FIESTA NETWERK 2014

11 METHODOLOGIE Het Literatuuronderzoek legde de basis waarop het FIESTA onderzoeksproces was opgezet. Het proces van de opzetting zorgde ervoor dat het Best Practice Rapport gestandaardiseerde criteria kon aanbevelen aan dienstverleners die Best Practice in inclusie, transitie en geïntegreerd werken moesten vaststellen. Het Literatuuronderzoek: Stelde de conceptuele en interculturele basis vast voor samenwerking aan het FIESTA netwerk. Onderzocht terminologie en definities van inclusie, geïntegreerd werken en transitie die worden gebruikt in de partnerlanden (Bulgarije, Cyprus, Ierland, Nederland, Roemenië en Schotland) Stelde de belangrijkste hypothesen vast met betrekking tot Best Practice die werden getoetst in het online kwantitatief onderzoek van het netwerk. Ontwikkelde belangrijke kwalitatieve vragen die onderzocht moesten worden in interviews en focusgroepen (uiteengezet in de Appendix) Het onderzoeksproces bestond uit: Een online vragenlijst van SurveyMonkey die werd uitgedeeld aan professionals in het onderwijs en overige gerelateerde professionals in alle partnerlanden om zodoende de factoren te identificeren die Best Practice opmaken en die belangrijke kwantitatieve hypothesen toetsen (partnerlanden Bulgarije, Cyprus, Griekenland, Ierland, Nederland, Roemenië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk). Kwalitatieve interviews werden afgenomen en focusgroepen werden opgericht met kinderen, ouders en professionals (zie tabel op pagina 9) in alle partnerlanden ter verdieping van het inzicht van de factoren die bijdragen aan Best Practice (partnerlanden Bulgarije, Cyprus, Griekenland, Ierland, Nederland, Roemenië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk) De omvang van het werkpakket was veelomvattend en tijd werd besteed aan ervoor zorgen dat het onderzoeksproces cultureel gevoelig was bijvoorbeeld door middel van: Het organiseren van teambijeenkomsten om de interculturele vergelijkbaarheid van onderzoeksmiddelen (vragenlijsten/analysemodellen) te analyseren. Het uploaden van vragenlijsten in alle netwerktalen en zorgen voor geschikte vertalingen 11 METHODOLOGIE FIESTA NETWERK 2014

12 Het gebruik van een uniforme opmaak voor vragenlijsten en modellen om consequente thematische en kwalitatieve analyses mogelijk te maken. 12 METHODOLOGIE FIESTA NETWERK 2014

13 Online kwantitatief onderzoek: De ontwikkeling van een lijst van hypothesen maakte de creatie van een kwantitatief onderzoeksinstrument mogelijk, namelijk een online kwantitatief onderzoek. De voornaamste doelstelling was om te begrijpen en definiëren wat de voorwaarden zijn waaronder Best Practice plaatsvindt in organisaties en die kunnen functioneren als voorspellers van Best Practice. De vragenlijst werd ook uitgedraaid en verstuurd naar meer dan 300 respondenten in elk partnerland (N = 8), naar: Familie- en Kinderwerkers Logopedisten Ergotherapeuten Professionals Voorschoolse voorzieningen Professionals Basisschool Professionals Gezondheidszorg (b.v. gezondheidsinspecteur) Deze combinatie van uitdraai en online vragenlijst resulteerde in meer dan 578 terugzendingen van de 8 landen wat te zien is in tabel 1. De vragenlijst stelde het netwerk dus in staat om inzicht en ervaring in kaart te brengen in Europees partnerschap. Bulgarije 148 Cyprus 34 Griekenland 60 Nederland 61 Ierland 59 Roemenië 90 Spanje 97 Het Verenigd Koninkrijk 29 TOTAAL 578 Tabel 1: Algemeen terugzendpercentage per land. 13 METHODOLOGIE FIESTA NETWERK 2014

14 Kwalitatieve Interviews en Focusgroepen: Het aantal deelnemers aan de semigestructureerde kwalitatieve interviews die waren afgenomen en focusgroepen die waren samengesteld in 8 partnerlanden bedroeg: Type van data collectie Professional Focusgroepen Totaal Achtergronden aantal deelnemers 173 Regulier Voorschoolse Educatie Regulier Basisonderwijs Speciaal Educatie Voorschoolse Speciaal Basisonderwijs Deelnemers Leerkrachten, Speciale Leerkrachten, Onderwijs psychologen, CREDV, Bewakers, Maatschappelijk werkers, Leerkrachten Wiskunde (Voortgezet Onderwijs), Mentoren (Voortgezet Onderwijs), Leerkrachten (Voortgezet Onderwijs), ESO Wiskunde Speciaal Onderwijs (Voortgezet Onderwijs), Fysiotherapeuten, Evaluatie Psychologen, Therapeuten, Logopedisten, Schoolhoofden, Ergotherapeuten, Studie Psychologen, OT s, Assistenten Speciaal Onderwijs, Pedagogen Voorschoolse Educatie, Schoolhoofden (Basisonderwijs), Gezinsondersteuningswerkers, Spraak en Dyslexie Therapeut & Ontwikkelings Wetenschappers, Teammanagers, Ambulant begeleiders, Interne/Toezichthouders, Zorg coördinatoren, Assistent Directeuren, Kinderen Neuro- Psychologen, Docent Leerondersteuning. Aantal betrokken professionals in Focusgroep per land: Cyprus = 12 Spanje = 21 Roemenië = 23 Ierland = METHODOLOGIE FIESTA NETWERK 2014

15 Nederland = 17 Griekenland = 25 Bulgarije = 33 Het Verenigd Koninkrijk = 10 Interviews Ouder-Kind 34 Regulier Basisonderwijs naar Regulier Voortgezet Onderwijs Regulier Voorschoolse Educatie naar Regulier Basisonderwijs Kleuteronderwijs naar Regulier Voorschoolse Educatie Regulier Voortgezet Onderwijs naar Thuisonderwijs Regulier Voortgezet Onderwijs naar Reguliere Middelbare school Ouders, kinderen, ouders & kinderen. Aantal ouders en kinderen die hebben deelgenomen aan de interviews per land. Cyprus = 4 kinderen (en hun ouders) tussen jaar oud. Spanje = 4 kinderen (en hun ouders) tussen 3 14 jaar oud. Roemenië = 5 kinderen (en hun ouders) tussen 7 15 jaar oud. Ierland = 4 kinderen (en hun ouders) tussen 7 16 jaar oud. Nederlands = 4 kinderen (en hun ouders) tussen 13 en 14 jaar oud. Griekenland = 4 kinderen (en hun ouders) tussen 7 en 14 jaar oud. Bulgarije = 5 kinderen (en hun ouders) tussen 7 en 13 jaar oud. Het Verenigd Koninkrijk = 4 kinderen (en hun ouders) tussen 3 en 14 jaar oud. Totaal 196 Regulier Basisonderwijs naar Regulier Voortgezet Onderwijs Het doel van de interview- en focusgroepsprocessen was om meer en gedetailleerd inzicht te verkrijgen over de elementen waaruit Best Practice bestaat en om kwantitatieve bevindingen te onderbouwen. Dit was een belangrijke stap in de procedure, omdat het de gelegenheid bood om te focussen op gebieden waar er nog geen aandacht aan was besteed in de kwantitatieve vragenlijsten. De thematische vragen voor de focusgroepen en interviews zijn uiteengezet in de Appendices. (Vragen Interview Kind, A1.2, Vragen Focusgroepen Professionals, A1.4, Vragen Interview Ouders. A1.6). De rapporteringsmodellen zijn ook opgenomen in de Appendices 15 METHODOLOGIE FIESTA NETWERK 2014

16 (Rapporteringsmodel Interview Kind, A1.3, Rapporteringsmodel Professionals Focusgroep, A1.5 en het Rapporteringsmodel Interview Ouders, A1.7). Onderzoeksbevindingen uit de kwalitatieve data werden vergeleken met de kwantitatieve hypotheses om vast te stellen of de verzamelde data de kwantitatieve en kwalitatieve aspecten van Best Practice beantwoordde, bevestigde, ondersteunde of afwees. U kunt meer informatie over individuele onderzoeksinstrumenten vinden in de geschikte Appendices. Daarnaast bevatten Appendices A1.4 & A1.6 de rapportmodellen voor elke aparte databron. Tenslotte, om de families en kinderen die hebben deelgenomen aan dit onderzoek te beschermen en om hun anonimiteit te waarborgen, zijn de namen die genoemd zijn in de Case Studies in dit rapport veranderd. 16 METHODOLOGIE FIESTA NETWERK 2014

17 NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES CONCEPTEN Introductie Zoals is vastgesteld in het Literatuuronderzoek, vonden de deelnemers in het onderzoek dat een van de belangrijke hindernissen voor succesvolle transitie was verschillende inzichten van de belangrijke concepten die transitie ondersteunen zoals: Concepten van kinderjaren Concepten van inclusie en beperking Concepten van transitie en processen Benaderingen van beoordeling en geïntegreerd werken Rechten en Gelijkheid Pedagogiek Om te ontdekken wat de beste inzichten zijn omtrent deze concepten, zullen wij aan u presenteren een case study benadering die zal benadrukken de behoefte om te begrijpen dat transitie geen lineair proces is, maar eerder holistisch is en vereist een samenwerkingsbenadering. Aan het einde van deze sectie is er ook een reeks van belangrijke vragen die professionals of ouders/kinderen kunnen gebruiken bij het onderzoeken van Best Practices met betrekking tot de verschillende concepten die succesvolle transitie ondersteunen. 17 NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES FIESTA NETWERK 2014

18 Case Study 1 Case Study 1 Transitie van Basisonderwijs naar Voortgezet Onderwijs: Het verhaal van Bas (Nederland) Bas was een jongen in Nederland, die in het proces was van transitie van Basisonderwijs naar Voortgezet Onderwijs. Bas heeft aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften. In de meeste landen van het FIESTA Netwerk werd er betrekking tot inclusie aangenomen, dat de rol van professionals was om de druk op ouders en kinderen te verminderen tijdens het transitieproces. De ouders van Bas vonden echter dat de professionals niet voldoende begrepen dat hun rol zou moeten zijn om de druk te verminderen, in een vroeg stadium betrokken te raken met ouders/kinderen om potentiele hindernissen te identificeren en om samenwerkingsoplossingen te ontwikkelen. Inderdaad, de ouders van Bas vonden niet dat de professionals conceptueel hun keuze ondersteunden en legden uit dat zij zelf het kader voor het identificeren van de nodige hulpbronnen moesten ontwikkelen: De basisschool had een beetje langer met ons mee moeten gaan in het hele voorbereidingsproces. In groep 7 zeiden ze: We hebben nog steeds genoeg tijd over en u hoeft niet alleen de keuze te maken. Daarna heb ik continu het gevoel gehad dat we inderdaad alles in ons eentje moesten doen. Toen we heel nadrukkelijk het initiatief namen, waren ze niet heel blij daarmee. Ik heb er geen goed gevoel over. Ze konden er meer aan gedaan hebben Ik had eerder het idee dat ik mezelf moest verdedigen, om de keuze die ik had gemaakt dan dat ik iets moest uitleggen. Ik moest mezelf verdedigen over waarom ik in hemelsnaam deze school had gekozen. Ja, dat is waar het eigenlijk op neer kwam. 18 NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES FIESTA NETWERK 2014

19 Volgens de familie: Zou de school zich meer ondersteunend moeten hebben opgesteld tijdens het proces en minder kritisch. Zou er meer kunnen zijn georganiseerd voor de ouders voorafgaand aan het begin van het nieuwe schooljaar, b.v. informatie over hoe de lessen gegeven zullen worden en mentorschapsprocessen. Zou er een samenwerkingskader moeten zijn die de nodige hulpbronnen biedt voor de transitie van Bas. In dit geval vonden de professionals het niet nodig om betrokken te raken met de ouders en het kind. Dit voorbeeld wijst legt een verband tussen professioneel perspectief (b.v. dat de ouder de keuze voor inclusie in het regulier onderwijs zou moeten verdedigen), een gebrek aan concepten van transitie (dat professionals het proces gemakkelijker zouden moeten maken) en een eenzijdige machtsrelatie (professionals weten het beter er is genoeg tijd). Deze benadering was gebaseerd op de opvatting dat professionals de deskundigen zijn, een opvatting die vaak geassocieerd is met de modelopvatting die kortzichtig is, waarbij kinderen volwassen genoeg zijn en ouders niet voldoende kennis bezitten om betrokken te worden in het transitieproces. Deze positie betekent dat Bas relatief weinig betrokkenheid heeft ervaren in het proces; er was weinig samenwerking tussen de verschillende professionals (b.v. Professionals Basisonderwijs en Voortgezet Onderwijs) en een gebrek aan betrokkenheid van de ouders. Als er gebruik gemaakt was van Best Practice, zou de school duidelijke leiding hebben gehad naar het personeel toe met betrekking tot de verschillende concepten van transitie, inclusie en samenwerking. Professionals zouden een constructieve, ondersteunende houding hebben gehad in het proces en de ouders/het kind zouden/zou hebben aangegeven dat de professionals een duidelijk inzicht hadden over hoe ze het proces participatief (verschuiving van machtsverhoudingen), sterktegebaseerd (herkennen van de mogelijkheden van de ouders/het kind) en inclusief (verwijderen van de hindernissen voor de betrokkenheid van Bas in het onderwijsproces) moesten maken. In Schotland omvat het planningsproces een conceptuele beginpositie waarbij er een holistische en sterkte-gebaseerde beoordeling zal plaatsvinden die belangrijke hindernissen voor het leren identificeert en oplossingen biedt voor die hindernissen. Hindernissen voor leren zijn onder andere; de behoefte voor fysieke aanpassingen (b.v. deuringangen, oprijplaten/hellingen, visuele hulpmiddelen, computers etc.), structurele maatschappelijke ondersteuning (b.v. het oplossen van 19 NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES FIESTA NETWERK 2014

20 problemen zoals slechte huisvesting, armoede-/welzijnsondersteuning, transportvoorziening etc.), psycho-maatschappelijke ondersteuning (b.v. het verlichten van de effecten van drugsgebruik door ouders, uiteenvallen van gezinnen/families, scheiding etc.) en culturele ondersteuning (b.v. beleid/praktijk om discriminerende houdingen te confronteren, activiteiten voor ondersteuning aan gelijken (peers), activiteiten die kinderen met een beperking in staat stellen om leiderschapsrollen te vervullen etc.). Dit proces omvat ook een beoordeling van de capaciteit van de professional om transitie te realiseren. In Spanje en Roemenië omvat dit holistisch proces het idee dat de gemeenschap processen van inclusie en transitie kan ondersteunen en dat dit proces niet alleen maar mag liggen in het domein van professionals. 20 NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES FIESTA NETWERK 2014

21 Ik denk voor mij persoonlijk, dat ik veel heb geleerd van personeelsleden die al heel lang werken in deze omgeving. Ik vind dat ik veel geleerd heb van mensen met wie ik gewerkt heb. En zowel [naam] als [naam] en [naam], onze management. Weet je, ze zijn allemaal ervaren beroepskrachten. Weet je, ze zijn niet alleen maar het management. Weet je, ze hebben allemaal ervaring ermee. Dus En we zijn allemaal gestimuleerd, weet je wel, om te gaan naar onze cursussen professionele ontwikkeling en op de hoogte te blijven van actuele ontwikkelingen door middel van trainingen. We volgen ook interne trainingen; de kinderbescherming komt ons hier bezoeken zodat we allemaal actuele kennis hebben. Leerkrachten, VK Het verhaal van Bas is indicatief voor het belang van het bewustzijn van concepten voor inclusie, transitie en samenwerking en hoe gebrek daaraan een negatieve invloed kan hebben op kinderen. Concepten waren erg belangrijk voor de transitie van Bas en zullen de voornaamste focus zijn in deze sectie. De data wijst aan dat slechts 11.1% van de professionals vond dat ze geen ervaring hadden met het sociaalmodelconcept van inclusie en 65.7% had enige of veel ervaring met het toepassen van samenwerkingsverbanden om hindernissen voor leren te verwijderen. Echter, ondanks de ervaring met samenwerking waren deelnemers minder betrokken bij het beheren van transitieprocessen b.v. slechts 56.1% van de deelnemers had ervaring met het beheren van multi professioneel werken, 56.4% gaf aan dat ze ervaring hadden met het beheren van inclusie en nog een 58.3% van professionals had ervaring met transitie. In het bijzonder gaf 39.1% van professionals aan weinig tot geen ervaring of training te hebben met betrekking tot transitie. Dit riep vragen op over frontlinie personeelsleiderschap voor processen van transitie en suggereert dat het expertgeleide model betekende dat op bijna de helft van de werkplaatsen, planningsbenaderingen niet gebaseerd waren op samenwerking en er geen sprake was van verspreide en gedeelde leiderschapsprocessen. Ik denk dat die kinderen die geïntegreerd moeten worden in het transitieproces, zich vanaf het begin afgewezen voelen. Dus het zijn de leerkrachten die faciliteiten moeten creëren voor de integratie van het kind in de groep. (Logopedist, Roemenië) Professionals legden een verband tussen Best Practice van transitie en concepten zoals: Rechten/rechtvaardigheid (slechts 13.5% van respondenten had geen ervaring met problemen over rechtvaardigheid en 21 NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES FIESTA NETWERK 2014

22 verscheidenheid, 79.9% beweert dat zij hun praktijk onderbouwden met concepten van kinderrechten) Beleid/regels (slechts een klein percentage van werkplaatsen werd niet beïnvloed door 17.6% lokaal, 12.8% regionaal en 14.4% nationaal beleid) Op kracht-gebaseerd werken (slechts 15.6% van alle professionals gaf aan dat zij geen ervaring hadden met op kracht gebaseerd werken) Holisme (slechts 10.4% had geen ervaring met het toepassen van deze manier van werken). 69.4% van de professionele respondenten vond dat het doel van hun werk was om de angst en gevoelens van leerlingen met betrekking tot discontinuïteit tijdens het transitieproces te verminderen; zoals een Docent Leerondersteuning uit Ierland zei: Het is duidelijk dat mensen angsten zullen hebben wanneer een kind met een beperking op een school komt; ze hebben zeker ondersteuning daarbij nodig. Het helpt wanneer ze het zien in de praktijk op de school. Een kleine groep, echter, beargumenteerde: Op een bepaald moment zullen wij allen door transitie heen moeten en 16.4% vond dat hun rol niets te maken had met het verminderen van angsten. Interessant genoeg, hebben professionals nu meer ervaring met sociaal modelconcepten van inclusie dan medische/leeftijd en fase benaderingen (45.7% medisch model v 65.2% sociaal model). Het feit dat beide modellen wijd verspreid waren, betekende dat er conceptuele onzekerheid kon bestaan. De kwalitatieve bevindingen wezen uit dat sommige professionals gebrek hadden aan conceptuele duidelijkheid, doordat ze tegelijkertijd gebruikt maakten van verouderde concepten van kinderjaren zoals modellen voor de ontwikkeling van kinderen (b.v. in verband met Piaget & Skinner) samen met modernere en op kracht gebaseerde ideeën zoals leren door middel van spel. Wij concludeerden dat meer training over transitie zou moeten omvatten; gelegenheden om meer inzichten te verkrijgen in de voor- en nadelen van zulke manieren van werken met betrekking tot belangrijke case studies zoals: medisch model benaderingen die zouden kunnen bijdragen in de ontwikkeling van fysieke aanpassingen zoals hulpmiddelen voor slechtzienden, terwijl op kracht gebaseerde benaderingen kinderen in staat zouden stellen om betrokken te raken in de evaluatie van de bruikbaarheid van zulke aanpassingen en kinderen zouden stimuleren om hun eigen oplossingen naar voren te brengen. Vijftien dagen nadat ze het kind hadden geobserveerd, maakten we kennis met de mentor, de leerkrachten en een paar ouders om zodoende te coördineren. (Ouder, Catalonië) 22 NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES FIESTA NETWERK 2014

23 Ja, ik vind dat t het recht van een kind is, weet je wel, inclusie voor iedereen, ook voor ouders. En...als we een groepservaring of zo doen met de kinderen, geven we de keuze aan de kinderen of ze willen meedoen, weet je wel. Dus het ligt aan hen of ze opgenomen willen worden of niet. Weet je, ik heb in het verleden gezien hoe iedereen op hetzelfde moment bijeen moet komen om te registreren of voor verhaalboeken. Maar hier zijn wij geneigd de kinderen de keuze te geven. Wel, we geven de kinderen altijd de keuze [lacht], als ze dat willen. Ze hoeven niet, weet je wel, dat is goed, dat is hun keuze; als ze op zichzelf willen zijn, spleen in de tuin. Professional Voorschoolse Educatie, Schotland In de kwalitatieve bevindingen, werd er een verband gelegd tussen Best Practice verbonden en het concept van pedagogiek (leren gerelateerd aan de creativiteit, emoties en de omgeving van het kind) in plaats van het concept van lesgeven (leren gerelateerd aan de overdracht van bepaalde academische kennis) of therapie (gericht op het repareren van het gebroken kind). Een leerkracht in Roemenië zei, Wanneer we werken met kinderen, moeten we spellen gebruiken, kinderen leren het beste door te spelen. Op deze manier ontdekken ze de wereld om hen heen. Een andere leerkracht uit Bulgarije voegde op dezelfde manier toe dat Kinderen moeten opgroeien in een kalme, vreugdevolle omgeving, ongeacht of ze problemen hebben of niet, ze moeten elke dag vreugdevol zijn en elke dag iets nieuws ontdekken leren op een leuke manier. 55.7% van professionals gaf aan dat ze ervaring hadden met gemeenschapsbenaderingen voor inclusie die verband hadden met interne maatschappelijke processen zoals culturele activiteiten/festivals, milieu-duurzaamheidsactiviteiten en buitenschoolse vrijetijds-evenementen/processen. Bijvoorbeeld, in Schotland werden een paar kinderen met beperkingen in staat gesteld om hun leiderschapscapaciteiten te demonstreren in de gemeenschap, door vrijwillig recycling processen te beheren. Echter moet erbij worden vermeld dat sommige professionals werden verhinderd in het ondersteunen van zulke processen die hielpen bij transitie, door het op na houden van kortzichtige model-ideeën dat kinderen met beperkingen onbekwaam zijn. Deze professionals beargumenteerden dat zij kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften benaderden op een andere manier; met meer zorg en aandacht, omdat ze behoeftiger en incompleter waren dan andere kinderen. 23 NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES FIESTA NETWERK 2014

24 Dit perspectief definieerde kinderen met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften als kwetsbaarder en hulpbehoevend. Een professional uit Bulgarije beargumenteerde dat: Er een verschil is tussen de kinderjaren van een kind met aanvullende leer- en ondersteuningsbehoeften en een ander kind, maar het zijn wij, de speciale leerkrachten en de overige leerkrachten die de andere kinderen moeten leren hoe ze onze kinderen moeten behandelen, zodat er geen verschil is. Dit idee dat kinderen onderwezen moeten worden, beschouwt kinderen niet als actief in het proces. Een alternatieve, meer inclusieve gemeenschaps en op kracht gebaseerde benadering zou de capaciteiten van kinderen herkennen om hun eigen methoden van transitiebevordering te ontwikkelen b.v. kennismakingspellen die zijn ontworpen om kinderen in staat te stellen om betrokken te raken met hun nieuwe leeftijdsgenoten/gelijken. We zien ook hoe dit thema wordt herhaald door een Professional in Voorschoolse Educatie in Schotland die zei: Ik denk dat we ook veel werk met families doen. Weet je wel, niet alleen de kinderen, werken vanuit een familieperspectief en proberen het kind te begrijpen vanuit hun achtergrond en weet je wel, waar ze wonen en het soort omgeving waaraan ze gewend zijn. En dus op die manier gebruiken we dat op de werkplaatsen. Maar ik bedoel, het behandelen van kinderen als individuen, weet je wel, ze hebben verschillende levens en verschillende perspectieven over het leven, weet je wel, dan over elkaar. Dus we proberen hen te behandelen als individuen en niet als een geheel. In tegenstelling: professionals die in staat waren om een balans te vinden tussen traditionele ideeën over de ontwikkeling van kinderen en moderne ideeën over spelen, pedagogiek en inclusie beschouwden kinderen als actieve deelnemers. Ze accentueerden niet gewoonweg de gebreken van het individueel kind, maar initieerden de processen die zorgden voor de actieve participatie van het kind en verschuiving van de machtsverhoudingen in de leeromgeving. Wij concludeerden dat transitie en inclusie niet gekarakteriseerd zouden moeten worden als het met zich meebrengen van valse dichotomieën en dat Best Practice een synthese van conceptuele ideeën over kinderjaren en beperking vereist. Verschillende concepten van Inclusie en Transitie Professionals brachten een aantal verschillende concepten van inclusie in evenwicht in hun praktijk. Bijvoorbeeld, professionals in Cyprus definieerden het concept van inclusie als het onderwijzen en 24 NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES FIESTA NETWERK 2014

25 integreren van kinderen en dat het daarbij ook gaat om de voorziening van gelijke rechten voor iedereen. Respondenten in Griekenland spraken over een transitieproces waarbij wordt vereist dat belanghebbenden (professionals, ouders, gemeenschapsleden) Iedereen stimuleren om mee te doen aan onderwijsprocessen. Dit versterkt wederom het concept dat transitie niet lineair is, maar een holistisch proces is. Ierse beroepskrachten waren geneigd om de term normaliseren te gebruiken wanneer er gesproken werd over transitie en inclusie. Ze stelden vast dat transitie zou moeten omvatten; kinderen die gaan naar dezelfde reguliere scholen zoals hun broers en zusters of vrienden. In die zin een normaal kind zijn. Deze respondenten waren zich bewust van het duidelijk verschil tussen inclusie (het ervaren van rechtvaardigheid in een omgeving) en integratie (zich bevinden in een omgeving op ongelijke voorwaarden). Professionals, ouders en kinderen hadden dezelfde opvattingen over hoe rechtvaardige transitie en inclusie eruit zag. Hun conceptueel kader zou globaal opgedeeld kunnen worden in: het tot stand brengen van verscheidenheid, het mogelijk maken van rechtvaardigheid, het stimuleren van gemeenschapsgevoel, ondersteunen van een saamhorigheidsgevoel en verandering in de machtshiërarchie door middel van deelname. Zoals een leerkracht uit Ierland zei: Ik denk als het op behoeften was gebaseerd en niet op etiketten gebaseerd, niet omdat een kind een bepaald etiket opgeplakt krijgt moet het betekenen dat ze, laten we zeggen, zozeer 5 uren nodig hebben. Als je het doet op de manier van op behoeften gebaseerd, dan krijgt wie dan ook, wat ze nodig hebben in plaats van alleen omdat ze een etiket opgeplakt hebben en het misschien niet eens nodig hebben. (Leerkracht, Ierland) Samenvattend, door gebruik te maken van de kwantitatieve en kwalitatieve data kunnen we een verband leggen tussen Best Practice en de volgende concepten die zijn geïdentificeerd binnen drie thematische gebieden; verscheidenheid en rechtvaardigheid, het in staat stellen van gemeenschap en gemeenschapsgevoel en het verschuiven van machtsverhoudingen door middel van deelname. Verscheidenheid en rechtvaardigheid: Best Practice op dit gebied werd in verband gebracht met concepten zoals: 25 NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES FIESTA NETWERK 2014

26 Omgevingen en het onderwijssysteem aanpassen aan de behoeften van leerlingen In plaats van het omgekeerde Open houding voor verschillende leerstijlen en verschillen door alle belanghebbenden (leerkrachten, ouders, kinderen) De rechten van kinderen worden gerespecteerd Het respecteren van verschillen (het mogelijk maken van verscheidenheid in lokale keuzes en identiteiten) De verschillen zo klein mogelijk maken (verwijderen van verschillende hindernissen voor leren) Het recht op onderwijs In staat stellen van gemeenschapsgevoel en erbij horen Best Practice op dit gebied werd in verband gebracht met: Het creëren van gemeenschapsgevoel Een gemeenschapsbenadering (in plaats van alleen maar een omgeving, klaslokaal of leerkracht - specifiek) Het in staat stellen van sociale en onderwijsdeelname in gezamenlijke activiteiten Actieve betrokkenheid en interesse van alle belanghebbenden Het stimuleren van rechtvaardigheid voor iedereen Kinderen worden op dezelfde manier behandeld, zijn in staat deel te nemen aan alle activiteiten, niet alleen de activiteiten die gerelateerd zijn aan het formeel curriculum (b.v. zwembaden, schommels, spellen ) Veranderen van Hiërarchie door Deelname Best Practice op dit gebied werd in verband gebracht met: Het in staat stellen van deelname in besluitvormingsprocessen Een actief, proactief proces ( Het sleutelwoord is werkelijk proces in inclusie ) Luisteren en veranderingen aanbrengen gebaseerd op dialoog Participatieve individualisering van het onderwijsproces en Het verwijderen van hindernissen waarbij het kind centraal staat Ouder-partnerschappen Interessant genoeg proberen deze concepten een balans te brengen in individuele, structurele, machts/politieke en culturele aspecten van transitie en inclusie. Ze geven ook aan dat kinderen met beperkingen soms ernaar streven om behandeld te worden als andere kinderen en op andere momenten willen ze dat hun verscheidenheid erkend wordt. Dit betekent dat 26 NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES FIESTA NETWERK 2014

27 professionals en ouders de tijd moeten nemen om te praten met kinderen over de verschillende omgevingen waarin zij verschillende dingen nodig hebben. Zoals Ina het zegt: Ik voelde me erg welkom, iedereen accepteerde me zoals ik ben en niemand gedroeg zich raar. Ik voel me echt thuis hier. Professionals suggereerden dat de verschillende behoeften van kinderen ook betrekking kunnen hebben op concepten van intersectionaliteit de interactie van verschillende biologische en socioculturele categorieën in dagelijkse omgevingen: Gender: een respondent, toen hij sprak over zijn praktijk, vermeldde dat, Meisjes worden vaak minder goed verzorgd in onze gemeenschap. Etniciteit: een kleuterleerkracht vermeldde dat hij Vele gevallen van kinderen met verschillende tradities en gewoonten was tegengekomen die verantwoord moesten worden in de praktijk. Uiterlijk: een deelnemend schoolhoofd/leerkracht vermeldde dat kleine kinderen uiterlijk zullen opmerken en opmerkingen zullen maken over daarover en dat transitie vereiste van kinderen, ouders en professionals dat ze openstaan voor verschillen in kinderjaren. Leeftijd: sommige professionals suggereerden dat problemen met leeftijdsdiscriminatie in omgevingen, als resultaat kan hebben dat jonge kinderen problematische transities ervaren. Cultuur: een mentor uit Spanje benadrukte de rol en het belang van cultuur, vooral met betrekking tot problemen over gender en de schoolomgeving. Een professional uit Catalonië beargumenteerde dat er een verband was tussen discriminatie thuis en in de schoolomgeving: Ik denk dat het bovenal betrekking heeft op de cultuur die de ouders en familie hebben. Bijvoorbeeld, veronderstel dat een familie vrouwen discrimineert, deze mensen zullen nooit een vrouw of meisje betrekken als een deel van de inclusie; de vrouw moet een paar dingen doen die de ander niet kan doen Bijvoorbeeld, vorig jaar was er een jongen die hier veel werk deed op de school, hij waste de glazen en de borden af, maar hij deed thuis niets. Zijn moeder was verbaasd over deze inclusie toen ik het haar vertelde; bovendien was zijn eerste opmerking in de klas dat dit soort werk bestemd was voor vrouwen. Ik weet niet; dit is meisjeswerk. Inclusie is moeilijk voor de cultuur van de jongen thuis. (Mentor op een Basisschool, Catalonië) 27 NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES FIESTA NETWERK 2014

28 Het is gemakkelijk voor het kind en heel belangrijk om communicatie tussen dienstverleningen & afdelingen te hebben; een soepele overgang van de ene onderwijsomgeving naar de andere. Belangrijke werkmethode ter ondersteuning van het transitieproces. Intensievere samenwerking tussen de gezondheid- en onderwijssector, d.w.z. een professional die opgeleid is voor gezondheid en onderwijs. OT, Ierland Een professional in Roemenië die had gewerkt met vele kinderen met verschillende etnische achtergronden zei dat Het omgaan met deze situaties is een hele nuttige ervaring geweest en dat het hem verschillende dingen had geleerd. Er moet erbij vermeld worden dat niet alle professionals problemen met betrekking tot intersectionaliteit herkenden in hun omgevingen en dat er een verband was tussen kortzichtige stijlbenaderingen, transitie en omgevingen die andere problemen met rechtvaardigheid negeerden: b.v. een logopedist uit Schotland beargumenteerde Inclusie zou niet in verband gebracht moeten worden met aspecten die gerelateerd zijn aan gender, etniciteit en leeftijd, maar met de bijzonderheden en behoeften van elk kind en met het gebruik van methoden die zijn aangepast aan zijn/haar behoeften. Dit was de aanleiding voor sommige professionals om te beargumenteren dat er meer training vereist was voor strategieën om professionals in staat te stellen om betrokken te raken met problemen omtrent intersectionaliteit: Ik werk met kinderen die behoren tot verschillende etnische groepen of religiën, maar ik heb nog nooit de juiste opleiding in dit veld gevolgd en ik denk dat training voor het omgaan met verschillen absoluut nodig is. Ik heb gewoon gehandeld overeenkomstig met elke soortgelijke situatie die ik tot nu toe heb meegemaakt. (Leerkracht, Roemenië). Kernvragen voor beleidsmakers, ouders, kinderen en professionals Is er een redelijke veronderstelling van inclusie in nationaal/lokaal beleid die de behoeften van ouders om campagnes te moeten opzetten doet verminderen? 28 NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES FIESTA NETWERK 2014

29 Is er professionele bewustzijn dat ouders en kinderen ook deskundigen over hun eigen levens kunnen zijn? Zijn professionals in staat om de machtsrelaties met betrekking tot de transitieprocessen te analyseren? Zijn kinderen en ouders zich bewust van de verschillende concepten van inclusie wanneer ze gevraagd worden om keuzes te maken over transitie? Neemt het transitieproces de grotere hindernissen voor inclusie in overweging? 29 NETWERK UITKOMSTEN/GEIDENTIFICEERDE BEST PRACTICES FIESTA NETWERK 2014

30 STRUCTUREN VAN INCLUSIE, INTEGRATIE EN TRANSITIE Inleiding Deze sectie identificeert de structurenreeksen die gebruikt kunnen worden ter ondersteuning van succesvolle transitie. We hebben drie hoofdgebieden van Best Practice geïdentificeerd: toegankelijke structuren (b.v. aangepaste uitrusting, personeelsschema s, flexibel lokaal en nationaal beleid), flexibele planning (b.v. die op maat gemaakt kan worden voor de verschillende streven van kinderen en ouders) en flexibele pedagogiek (b.v. aangepast curriculum, creatieve leerruimtes en op maat gemaakte materialen). Case Study 2 Case Study 2: Het verhaal van Mary en Stewart (Schotland, VK) Mary en Stewart waren een jonge broer en zus die wonen in Schotland en die de transitie hebben doorgemaakt van Voorschoolse Educatie tot de Basisschool. Mary en Stewart gingen naar een kleuterschool die is ondergebracht in het verzorgingsgebied van de lokale basisschool. Daarom hebben de kinderen de wens geuit om de transitie te maken naar de school die vlakbij hun kleuterschool staat en die toegankelijker en bekender voor hen was. Volgens hun moeder, waren de kinderen behoorlijk van streek door het vooruitzicht van het veranderen van scholen. Ze waren Deel geworden van de schoolgemeenschap en de transitie naar de nieuwe school betekende dat ze Opnieuw zouden moeten beginnen met hun hele scholing door het gaan naar een nieuwe school. Vooral de dochter begon signalen te vertonen van bezorgdheid en stond onder grote druk door het vooruitzicht van zo een verandering. Je probeert uit te leggen aan een vierjarig kind, je kan niet naar die school gaan omdat ze nu 30 STRUCTUREN VAN INCLUSIE, INTEGRATIE EN TRANSITIE FIESTA NETWERK 2014