where innovation starts TU/e Title: Jaarverslag 2010/2011 Date: maart 2012 Uitgave: SMPE/e

Transcriptie

1 where innovation starts TU/e Title: Jaarverslag 2010/2011 Date: maart 2012 Uitgave: SMPE/e

2 School of Medical Physics and Engineering Eindhoven Verslag 2010 en 2011 Ward Cottaar, Applied Physics Ivonne Lammerts, Applied Physics Frans van der Vosse, Biomedical Engineering Maart 2012

3 Samenvatting De School of Medical Physics and Engineering Eindhoven (SMPE/e) is sterk gegroeid in 2010 en Een nieuwe tweejarige (ontwerpers)opleiding tot Klinisch Informaticus is gestart in Eind 2011 waren er 19 mensen in opleiding. Evenals de andere opleidingen van SMPE/e is deze opleiding hospital based/university managed. Voor de opleiding is certificatie aangevraagd. De tweejarige opleiding Qualified Medical Engineer is wat verder uitgekristalliseerd: de opleiding is nu een heldere ontwerpersopleiding. De faculteit Biomedische Technologie is penvoerder. Voor de opleiding is certificatie aangevraagd. Het cursusprogramma voor klinisch fysici in opleiding en andere technologie professionals in de zorg is verder uitgebreid. In totaal werden er 8 verschillende cursussen gegeven, waarvan de helft nieuw. De cursus Stralingsbescherming en Dosimetrie Niveau 3 is in 2011 formeel ondergebracht bij SMPE/e. Met de groei van SMPE/e en de verbreding van het aanbod van opleidingen zijn ook de faculteit Wiskunde en Informatica, Electrical Engineering en Industrial Engineering nu formeel bij SMPE/e betrokken. Tevens is de staf uitgebreid met enkele externe mentoren (in deeltijd) uit het werkveld van de klinische fysica en klinische informatica.

4 Inhoud 1 Inleiding Tweejarige opleidingen Inleiding Qualified Medical Engineer (QME) Klinisch Informaticus (QMI) Ondersteuning opleiding Klinisch Fysicus Certificatie Cursus aanbod Inleiding Veiligheidskunde en Risicoanalyse Toegepaste Fysiologie Management en Organisatie in de Gezondheidszorg Stralingsbescherming en Dosimetrie, niveau Medische Ethiek Medische Statistiek en Biostatistische Data-analyse Zelf-Reflectie en Communicatie De Kunst van het Presenteren Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Overige activiteiten QMiddagen SMPE/e event Organisatie Bestuur Personeel Externe adviesraad Financiën Lange termijn... 25

5 1 Inleiding De missie van SMPE/e is het leveren van post-master onderwijs aan technologie professionals die werkzaam zijn in de gezondheidszorg (van kliniek tot thuiszorg). Dit vanuit de visie dat deze professionals een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de gezondheidszorg. Met de toename van het gebruik van (complexe) technologie zal deze bijdrage steeds relevanter worden. Deze visie wordt ondersteund door vele analyses van de gezondheidszorg De kennis en vaardigheden van deze technologie professionals bestaan daarbij uit een beheersing van de eigen (technische) expertise, kennis van het (medische) werkveld en een set van professionele en engineering vaardigheden (communicatie, projectmatig werken, statistische, ontwerp- en verbetervaardigheden). Gezien de complexiteit van de problematiek in de gezondheidszorg is post-master onderwijs op dit vlak relevant, zowel voor pas afgestudeerden (in de vorm van een tweejarige post-master opleiding), voor mensen die een carrièreswitch naar de gezondheidszorg willen maken (eveneens middels deze tweejarige opleiding), als voor mensen die reeds werkzaam zijn in de gezondheidszorg (in de vorm van nascholingscursussen). Een leven lang leren is in dit veld absolute noodzaak. Hoofdstuk 2 beschrijft de tweejarige post-master opleidingen. Het aanbod van post-master cursussen is beschreven in hoofdstuk 3. Hoofdstuk 4Error! Reference source not found. beschrijft de andere activiteiten die SMPE/e ontplooit ter ondersteuning van technologie professionals in de zorg. Hoofdstuk 5 bevat de organisatiestructuur van SMPE/e en geeft een overzicht van de financiële situatie. De lange termijn visie wordt geschetst in hoofdstuk 6. 1 Medische Technologie at Risk, Expertgroep Medische Technologie, april 2011, Ministerie VWS 2 Arts is machine niet altijd de baas, R.J.H. Crommentuyn, Medisch Contact 65(2010) Ziekenhuis is één groot apparaat, A.W. Boeke, M.D.I. Lansbergen, R.J. den Adel, E.C.M. van der Wilden-van Lier, Medisch Contact 41(2010) Jaarverslag IGZ 2010

6 2 Tweejarige opleidingen 2.1 Inleiding Binnen SMPE/e draaiden in 2010/2011 twee zelfstandige, tweejarige post-master trajecten om ingenieurs voor te bereiden op het werken in de klinische praktijk: Qualified Medical Engineer (gestart in 2006, bij de oprichting van SMPE/e, zie 0) en Klinisch Informaticus (gestart in 2010, zie 2.2.1). De opleiding en eisen worden in deze opleidingen bepaald vanuit SMPE/e. Daarnaast ondersteunde SMPE/e in 2010/2011 een aantal Klinisch Fysici in opleiding (zie 2.4). de bijbhorende opleiding en eisen wordt bepaald vanuit de Nederlandse Vereniging voor Klinische Fysica (NVKF). In 2011 is ondersteuning geleverd aan de faculteit Electrical Engineering bij het opzetten van een nieuwe ontwerperopleiding (Healthcare System Design). Doel van deze opleiding is ingenieurs op te leiden voor de medische industrie, met een zeer sterke kennis van de klinische en zorgpraktijk. Samen met de opleiding Qualified Medical Engineer en Klinisch Informaticus is in 2011 certificatie aangevraagd (zie 2.5) 2.2 Qualified Medical Engineer (QME) Inleiding De post-master opleiding QME draaide in 2010/2011 (net als in eerdere jaren) onder twee varianten: In de eerste variant werd de opleiding gevolgd in combinatie met een promotietraject dat zich afspeelde in of zeer dicht bij de klinische praktijk. Organisatorisch en inhoudelijk blijkt dit meestal niet te werken: de doelstellingen voor de promotie krijgen (terecht) voorrang boven de doelstellingen voor het QME traject (d.w.z. als ingenieur in de klinische praktijk een bijdrage leveren). In deze variant was er (op één geval na) geen dekking voor de kosten van de opleiding. In de tweede variant was de opleiding een traject binnen de ontwerperopleiding Design and Technology of Instrumentation (SAI), waarbij het jaarproject geheel of gedeeltelijk in de klinische praktijk werd uitgevoerd. Hoewel in deze variant de ingenieursvaardigheden wel goed aan bod komen, blijft de onderdompeling in de klinische praktijk nog beperkt. De financiering voor de opleiding komt van de uitstroomfinanciering van de ontwerperopleiding. Omdat beide varianten inhoudelijk niet optimaal zijn, is in 2011 besloten QME in te richten als een zelfstandige ontwerperopleiding. Daarmee kan de opleiding zo ingericht worden als noodzakelijk voor de beoogde doelstelling. De faculteit Biomedische Technologie is de penvoerder en daarmee heeft deze faculteit ook een ontwerperopleiding. De certificatieaanvraag is in 2011 ingediend Inhoud Het werk van de QME kent twee hoofdgebieden: Het eerste gebied is het verbeteren van het gebruik van medische technologie in de dagelijkse praktijk. Hierbij gaat de QME uit van een (technologische) vraag uit de dagelijkse klinische praktijk. Via een inventarisatie van behoefte en mogelijkheden komt hij/zij tot een duidelijke specificatie van de verbetering. Vervolgens ontwikkelt de QME de verbetering en voert haar in de praktijk in, waarbij introductie en nazorg een belangrijk aspect is (om een goede inbedding te realiseren). Het belangrijkste aspect van de verbetering is daarbij niet hoe revolutionair de verbetering is, maar vooral de robuustheid: het werkt, het blijft werken en de zorgverleners en patiënten zijn er echt mee geholpen. Dit gebied kenmerkt zich door een projectmatige aanpak met een tijdelijk karakter. Het tweede werkgebied is de (continue) ondersteuning van clinici bij diagnose en interventie middels adequate kwantificering van meetdata en het uitvoeren van (complexe) analyses. Via (fysische) modelvorming worden patiëntmetingen (soms uit verschillende modaliteiten) gekoppeld en uitgewerkt. Dit leidt voor de behandelend arts tot een inzicht op een hoger niveau en helpt de arts derhalve bij het stellen van de juiste diagnose c.q. bij het opstellen van adequate interventie en behandelingstrajecten. De standplaats van de QME-trainee is het ziekenhuis: hier moet het leerproces plaatsvinden. Globaal bestaat het opleidingsprogramma uit:

7 Curriculaire deel van 1300 uur (vakinhoudelijke kennis, persoonlijke ontwikkeling, middels cursussen en een kleiner project in de klinische praktijk, workshops met andere trainees) Een jaarproject van 1700 uur Een (buitenlands) traineeship van 400 uur Cijfers Qualified Medical Engineer De achtergrond van de trainees is vrijwel altijd Biomedische Technologie. Dit komt ook omdat de aanwezigheid van enige klinische ervaring (middels stages en/of afstuderen) als instroomeis wordt gehanteerd Toekomst De beperking in de aantallen trainees in de komende jaren wordt bepaald door de financiële ruimte. Het mechanisme van de uitstroomfinanciering zorgt ervoor dat er bij het opbouwen van een nieuwe ontwerperopleiding een zeer lange periode van voorfinanciering nodig is. Voor 2012 zijn in 2011 de eerste twee opleidingsplaatsen (Kempenhaeghe en UMCU) afgesproken. Met de beroepsvereniging BMT-Z (biomedische technologen in de zorg) is de discussie gestart over een heldere formulering van het beroepsprofiel. In 2012 zal dit verder uitgewerkt worden middels een aantal workshops. Uiteindelijk doel is de opleiding nog beter af te stemmen op de praktijk.

8 2.3 Klinisch Informaticus (QMI) Inleiding De 2-jarige opleiding tot Klinisch Informaticus (Qualified Medical Informatician) is gestart met een eerste lichting in september Een tweede lichting is gestart in september De opleiding vindt steeds plaats samen met ziekenhuizen/zorginstellingen plaats: de trainees zijn vanaf de start al voor 0.8 FTE aangesteld in de instelling Inhoud De opleiding leidt mensen op die moeten kunnen functioneren op het snijvlak van zorg, ICT en het bestuurlijke proces. Het doel is dat ze daarbij in staat zijn de zorg te transformeren middels analyse, ontwerp, implementatie en evaluatie van (configuraties van) informatiesystemen (via een projectmatige aanpak). De noodzakelijke competenties liggen daarbij op de gebieden van basiskennis van (zorg-)ict, klinische en bedrijfskundige processen, leiderschap en verandermanagement. De opleiding is expliciet een ontwerpersopleiding: het ontwerpen en implementeren van werkende systemen. De indeling van de opleiding is: 500 uur curriculair onderwijs en zelfstudie 300 uur opdrachten gekoppeld aan het onderwijs 300 uur opdrachten in de instelling met als doel het veld te leren kennen 1300 uur jaarproject 500 uur extern traineeship (3 maanden in een andere instellingen met andere inhoudelijke eisen) Cijfers Klinisch Informaticus (QMI) instroom uitstroom De instroom van de kandidaten in 2010 en 2011 was divers: Er is een breed scala aan technische vooropleidingen: ingenieursopleidingen als BMT, Technische bedrijfskunde, maar ook bijvoorbeeld biologie en communicatiewetenschappen. Alle kandidaten hebben wel duidelijk al informatica ervaring in hun profiel en een duidelijke belangstelling getoond voor het klinische veld. Een aantal kandidaten had geen of nauwelijks werkervaring. Een aantal andere kandidaten had vele jaren ervaring in de ICT (tot 15 jaar). In de lichting van 2010 is één kandidaat gestart die al een functie in het ziekenhuis had, in 2011 waren dat er drie De opleiding biedt hen de kans om persoonlijk en in de eigen organisatie te groeien.

9 2.3.4 Ontwikkelde Curriculum Voor de opleiding is een geheel nieuwe curriculum ontwikkeld: Subject Days Teacher/institution Others Information Technology Processes and Information Organizing Professional developme A1 Organization principles and models in health care 1 Brabant Medical School A2 ICT organization in health care 0.5 Rob Kusters (TU/e Industrial Engineering) A3 Financing of health care 0.5 Steven Han (Tergooiziekenhuizen) A4 Legal and ICT in health care 0.5 Anton Ekker (NICTIZ) A5 Alignment of business, ICT and ICT stragetgy in health care 1 Rob Poels(Twijnstra en Gudde) A6 Medical ethics 0.5 A7 Business cases, specifications and purchasing processes 1 Joost van Geijn (D&A) A8 ICT implementation and change management 1 Jan Houben/Eric Polman/Jeroen van Ginneken (M&I) / Caluwe (Twijnstra en Gudde) B1 Enterprise (information) modeling 3 Remco Dijkman and Samuil Angelov (TU/e: Industrial Engineering) B2 Information architecture and modeling 3 Paul Grefen and Rik Eshuis (TU/e: Industrial Engineering) B3 Clinical process flows and protocols (zorgpaden) 1 Annemarie Weggelaar B4 Methods op process improvement 1 Jan de Jeu (Twijnstra en Gudde) B5 Quality of information 0.5 Jos Trienekens (TU/e Industrial Engineering) B6 Interoperability 1 Paul Brandt (TU/e Electrical Engineering) in combinatie met B8 B7 Information needs in health care (application overview) 1 Joost van Geijn (D&A) B8 Information flow between health care Michiel Sprenger/Cecile de Jong (NICTIZ) in 0.5 institutions combinatie met B6 B9 ICT in daily clinical practice 1 C1 Computerarchitecture, operating systems, IT infrastructure 1 Martijn Klabbers (TU/e W&I) C2 Software (design, requirements) 1 Martijn Klabbers (TU/e W&I) C3 Data structures, processing, visualization and storage 1 Martijn Klabbers (TU/e W&I) C4 Networks and internet 1 Ion Barosan (TU/e W&I) C5 National and regional healt care networks 0.5 Michiel Sprenger (NICTIZ) C6 Security and privacy (NEN7510) 1 Rieks Joosten (TNO Groningen) C7 HL7 (1) Rene Spronk (Ringholm) / IHE (1) Robert ICT standars in healthcare (HL5, 2.5 Breas (IHE-NL) / Dicom (2) via Medical Phit Dicom/IHE/Snomed ) ( C8 Signal processing, medical equipment 1 TU/e: Sommen / Electrical Engineering C9 EPD systems on the Dutch market 1 Jan Houben/Eric Polman/Jeroen van Ginneken (M&I) D1 Capita selecta (outside health care) 1 Guido Zonneveld (TU/e) D2 International developments 0.5 Michiel Sprenger (NICTIZ) D3 Health Business Network 1 Paul Grefen / Pieter van Gorp (TU/e Industrial Engineering) D4 Hot topics 1 Guido Zonneveld (TU/e) E1 Self reflection and communication 3 Leeuwendaal E2 Act and negiotiate in healthcare 0 Part of coaching during projects E3 Effective communication and presentation 3 Gijs Meeuwissen E4 Leading of projects (Prince-II) 4 Mark van Onna (WOW) Toekomst De volgende activiteiten zullen uitgevoerd worden ter verdere verbetering van de opleiding: Het beroepsprofiel zal verder aangescherpt worden en systematisch uitgedragen. Vanuit de onderwijs service organisatie van de TU/e (STU) zal een onderzoek gedaan worden naar de gekozen vorm van onderwijs: is de gekozen vorm en inhoud optimaal. Met de trainees is een onderwijscommissie opgezet voor een nauwgezette terugkoppeling over het onderwijs (en daaruit voorkomende verbeteracties). Met een aantal andere universitaire partners binnen en buiten de TU/e zal gekeken worden naar de wetenschappelijke inhoud van de opleiding. Mogelijk volgen er uit het certificatieproces nog nieuwe acties.

10 2.4 Ondersteuning opleiding Klinisch Fysicus Inleiding Vanuit de historische achtergrond van de opleiding van Klinisch Fysici aan het Stan Ackermans Instituut worden vanuit SMPE/e nog altijd Klinisch Fysici in opleiding mede opgeleid/ondersteund. De eindverantwoordelijkheid voor de opleiding ligt bij de opleider in het ziekenhuis. Algemene regels voor de opleiding worden bepaald door de NVKF. Toetsing van opleidingsplan etc. ligt volledig in handen van de stichting OKF (Opleiding Klinisch Fysicus) Inhoud De ondersteuning vanuit SMPE/e bestaat voornamelijk uit: Het geven van cursussen (zie 3). Coaching. Begeleiding bij het uitvoeren van projecten. (Logistieke) ondersteuning bij congresbezoek en mogelijk buitenlandse stages. Het precieze pakket wordt steeds volledig afgestemd op de kandidaat en de behoeftes van het ziekenhuis Cijfers aantal ondersteuning opleiding Klin In de eerste jaren werd vaak nog korting gegeven. Sinds 2010 worden de contracten voor ondersteuning alleen nog kostendekkend aangeboden. Het aantal contracten in 2011 was weliswaar hoog, maar de waarde per contract was relatief laag: er is een trend naar het alleen inkopen van een pakket cursussen. Dit wordt veroorzaakt door de steeds verder gaande professionalisering van de opleiding binnen de ziekenhuizen, waardoor de behoefte aan externe ondersteuning afneemt Toekomst SMPE/ zal doorgaan met ondersteuning aanbieden. Met name voor ziekenhuizen waar de op te leiden Klinisch Fysicus in een relatief kleine groep Klinisch Fysici zit, zal extra (externe) begeleiding en coaching voordeel bieden.

11 2.5 Certificatie De opleidingen tot Qualified Medical Engineer en Klinisch Informaticus hebben nog geen externe certificatie. In 2011 is er een aanvraag ingediend bij de CCTO 5 van KIVI NIRIA om de opleiding te certificeren als ontwerpersopleiding binnen het Stan Ackermans Instituut 6. Deze aanvraag is gedaan samen met de ontwerpersopleiding van Healthcare System Design van de faculteit Electrical Engineering onder de noemer PDEng Health and Well Being. Deze certificatie biedt de volgende voordelen: De opleidingen en het diploma krijgen een formele status. Dit maakt de communicatie naar het veld helderder. De (kwaliteits)eisen worden helder en extern getoetst. Voor afgeronde opleidingen wordt een uitstroomfinanciering verkregen. Hiermee ontstaat een solide financiële basis. De aanvraag is ingediend op 17 november Aangezien de eerst volgende vergadering van de CCTO in 2012 plaats vindt zal de certificatie dan pas afgerond kunnen worden. Gezien het vernieuwende karakter van de opleidingen (de ontwerpersopleidingen zijn tot nu toe steeds gericht op industriële bedrijven) wordt ook enige discussie verwacht. 5 CCTO: (Nederlands) Certificatiecommissie voor opleiding tot Technologisch Ontwerper. De CCTO certificeert twee-jarige postacademische opleidingen die na behalen van het diploma recht geven op het voeren van de titel PDEng: Professional Doctorate in Engineering (tot 2004 was dit MTD (Master of Technological Design).Certificering van opleidingen gebeurt periodiek, op basis van de bevindingen van door de CCTO ingestelde beoordelingscommissies. Deelnemers daarin zijn op het betreffende gebied deskundigen en hoofdzakelijk afkomstig uit het bedrijfsleven. Toetsing van de opleidingen betreft onder andere studieprogramma, niveau, omvang en examinering. De CCTO beheert een register waarin alle afgestudeerden van gecertificeerde opleidingen staan geregistreerd. In de CCTO zijn vertegenwoordigd: Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit Twente, Raad van de Centrale Ondernemingsorganisaties, KIVI NIRIA. 6 Stan Ackermans Instituut: de centrale 3TU organisatie van de ontwerperopleidingen.

12 3 Cursus aanbod 3.1 Inleiding SMPE/e heeft een breed en gevarieerd aanbod van post-master cursussen (8 cursussen in 2011), welke jaarlijks (soms eens in de twee jaar) worden aangeboden: 1. Veiligheidskunde en Risicoanalyse 2. Toegepaste Fysiologie 3. Management en Organisatie in de Gezondheidzorg 4. Stralingsbescherming en Dosimetrie, niveau 3 5. Medische Ethiek 6. Medische Statistiek en Biostatistische Data-analyse 7. Zelfreflectie en Communicatie 8. De Kunst van het Presenteren Alle bovengenoemde cursussen hebben in 2010 en 2011 ten minste eenmaal gedraaid. Doelgroep van deze cursussen zijn Klinisch Fysici in opleiding, medisch ingenieurs en andere technologie professionals in de zorg. De meeste cursussen zijn inmiddels geaccrediteerd door de NVKF voor nascholing van Klinisch Fysici. Enkele van deze cursussen zorgen voor verdieping in een bepaald vakgebied (6, 4), andere cursussen zorgen juist voor verbreding met het oog op de ziekenhuisbrede werkzaamheden van de betreffende professionals (1, 2, 3), overige cursussen zijn gericht op professionele ontwikkeling (5, 7, 8). De cursussen zijn interactief, d.w.z. worden afgewisseld door theorie en praktijk (discussies, werken aan opdrachten, e.d.). De cursussen worden verzorgd door TU/e-docenten en door professionals uit het betreffende werkveld (Klinisch Fysici, medisch specialisten, managers in ziekenhuizen, professionele trainers, e.d.). De cursussen zijn interactief, d.w.z. worden afgewisseld door theorie en praktijk (discussies, werken aan opdrachten, e.d.). Speciaal voor de doelgroep, afkomstig uit geheel Nederland, worden de cursussen in hele dagen (en als het kan in blokken van meerdere aaneengesloten dagen) gegeven. De deelnemers worden naderhand (anoniem) geënquêteerd. De docenten worden geïnformeerd over de enquêteresultaten (incl. verslag) en er vindt na elke cursus een evaluatiegesprek plaats tussen de SMPE/e-coördinator en de cursuscoördinator/(hoofd)docent(en). De afspraken die gemaakt zijn voor de volgende cursus worden eveneens genoteerd. Een compacte samenvatting van de evaluatie wordt tevens op de website van SMPE/e bekend gemaakt (apart bij elke cursus). Op de SMPE/e-website staat altijd de meest actuele informatie over de post-master cursussen. Tevens zorgt de SMPE/e-coördinator ervoor dat de cursussen tijdig aangekondigd worden via de NVKF website (en de KLIFOP-nieuwsbrief), alsmede bij andere organisaties zoals KIVI-NIRIA, BMT- Z, EFOMP, e.d. In de volgende paragrafen worden de SMPE/e-cursussen elk afzonderlijk besproken. Dit hoofdstuk wordt afgesloten met een korte samenvatting, conclusies en aanbevelingen.

13 3.2 Veiligheidskunde en Risicoanalyse Inhoud De post-master cursus Veiligheidskunde en RisicoAnalyse biedt een theoretische en praktische basis ter bevordering van de veiligheid in de gezondheidszorg. De deelnemers worden voorzien van tools en concepten om risico analyses uit te voeren en te interpreteren. De hoofdonderwerpen zijn: Basisprincipes van veiligheidskunde en menselijk falen Risicoanalysetechnieken uit de industrie Risicoanalysetechnieken in de zorg Veiligheids Management Systeem Organisational learning Elektrische veiligheid Veiligheidszorg en management instrumenten voor de lerende organisatie Duur: drie dagen. Afsluiting: scriptie over casus uit eigen ziekenhuis. Deelnemers: min. 10, max. 20. Coördinator: dr.ir. Maurice Janssen Getallen Evaluatie Veiligheidskunde & RisicoAnalyse , 26 maart, 2, 9, 16 april 2009 (5 middagen) 27 deelnemers (8 intern, 19 extern), 10 respondenten: gemiddelde beoordeling 6,4 Evaluatie Veiligheidskunde & RisicoAnalyse maart 2011 (3 dagen) 24 deelnemers (8 intern, 16 extern), 18 respondenten: gemiddelde cijfer 7,2 over het algemeen is men positief over onze cursus, maar de teneur van dag 1 is negatief (kortgesloten met betreffende docenten, nieuwe afspraken gemaakt voor verbetering in 2012); de cursisten vonden de cursus over het algemeen leerzaam, met voldoende diepgang; de balans tussen de verschillende onderwerpen / onderdelen van de cursus is voldoende adequaat, doch tijdens de eerste en derde cursusdag had men graag meer voorbeelden en casussen gekregen uit de klinisch-fysische praktijk; drie van de 18 respondenten zouden deze cursus niet aan anderen aanbevelen Analyse en verbeteringen In 2011 was de cursus Veiligheidskunde en RisicoAnalyse voor het eerst geconcentreerd in 3 aaneengesloten dagen (voorheen 5 losse middagen). Hierdoor was beschikbare incubatietijd tijdens de cursus echter extreem kort. Dag 1 is inhoudelijk een zware dag waarin veel onderwerpen aan de orde moeten komen en ook nog een vaardigheidsdoelstelling is verwerkt. Het programma van de cursus zal hierop worden aangepast; theorie zal meer worden afgewisseld met praktijk (casussen). Bovendien zullen de cursisten voortaan van tevoren documentatie toegestuurd krijgen ter voorbereiding op de cursus en bij de start van de cursus meer uitleg krijgen over de opzet, doelstelling en structuur van de cursus.

14 3.3 Toegepaste Fysiologie Inhoud In de post-master cursus Toegepaste Fysiologie komen clinici en fysici aan het woord die direct betrokken zijn bij diagnostiek, bewaking en behandeling. De hoofdonderwerpen zijn: Vasculaire functie Inzicht in het elektrocardiogram Pacemakers als elektronisch medicijn Patient-monitoring op de OK en op de ICU Identificatie van het functioneren van de hersenen Longfunctie en beademing Anesthesiologie Foetale en perinatale monitoring Neonatale intensive care Duur: vijf dagen (in één blokweek), incl. bezoek aan Máxima Medisch Centrum Veldhoven en Philips Medical Systems, Best Afsluiting: scriptie over casus uit eigen ziekenhuis. Deelnemers: min. 10, max. 20. Coördinator: prof.dr.ir. Pieter Wijn Getallen Evaluatie Toegepaste Fysiologie Meten en Monitoren van Vitale Functies april 2010 (5 dagen) 14 deelnemers (5 intern, 9 extern), 14 respondenten: gemiddelde beoordeling 8,3 interessante, gevarieerde cursus met sprekers over diverse onderwerpen; m.n. BMT-ers hebben e.e.a. aan basiskennis al in vooropleiding gehad (fysiologie/pathologie) dus na korte introductie is meer diepgang mogelijk hoge kwaliteit, groot enthousiasme van sprekers; opmerkingen m.b.t. de verschillende sprekers zijn teruggekoppeld naar de betreffende sprekers, e.e.a. zal voor de volgende cursus worden aangepast excursies naar Maxima Medisch Centrum (MMC) en Philips Medical Systems (PMS) hebben toegevoegde waarde in deze cursus. opdracht in dezelfde week nog uitgevoerd; er wordt wat meer feedback gevraagd Analyse en verbeteringen Vanuit de NVKF en met name uit de hoek van de klifio s liep de vraag naar een cursus over anatomie, fysiologie en pathologie, omdat deze kennis vaak ontbreekt en men hier in de klinische praktijk wel voldoende vanaf moet weten in relatie tot de meet- en analysemethodes die men hanteert voor diagnostiek en behandeling. Na een inventarisatie van de wensen op dit vlak door SMPE/e is gebleken dat de SMPE/e-cursus Meten en Monitoren van Vitale Functies reeds goed aan deze wensen voldoet, met bijdrages van medisch specialisten en Klinisch Fysici uit het werkveld. Om de lading van de cursus in de titel ervan beter bekend te maken is derhalve besloten om deze cursus voortaan Toegepaste Fysiologie te noemen, met voorlopig nog als ondertitel Meten en Monitoren van Vitale Functies. Aan de docenten is gevraagd hier op inhoud expliciet rekening mee te houden.

15 3.4 Management en Organisatie in de Gezondheidszorg Inhoud Voor een succesvolle carrière als technologie professional in de gezondheidszorg is het essentieel om te leren participeren in het management van een technische afdeling en de organisatie van een ziekenhuis in het algemeen. De post-master cursus Management en Organisatie in de Gezondheidzorg is opgezet in samenwerking met TiasNimbas Business School Tilburg en Brabant Medical School (BMS). De cursus wordt in drie aaneengesloten dagen verzorgd; aan de afzonderlijke dagen doen ook deelnemers vanuit BMS mee (met name artsen in opleiding). De hoofdonderwerpen zijn: Financieel Management Intern en Extern Management Gezondheidsrecht Duur: drie dagen. Afsluiting: scriptie over casus uit eigen ziekenhuis. Deelnemers: min. 10, max. 20. Coördinator: dr.ir. Maurice Janssen Getallen Management & Organisatie in de Gezondheidszorg , 29 mei, 8, 9 april 2008 (4 dagen) 27 deelnemers aan alle4 dagen Evaluatie Management & Organisatie in de Gezondheidszorg nov (3 dagen) 16 deelnemers aan alle3 dagen, 8 respondenten: gemiddelde beoordeling 7,2 Evaluatie Management & Organisatie in de Gezondheidszorg nov (3 dagen) 9 deelnemers aan alle3 dagen, 5 respondenten [8 deelnemers aan 1 dag, 3 respondenten] Totaal 8 respondenten: gemiddelde beoordeling 7,9 de deelnemers vonden de cursus heel leerzaam en relevant voor de dagelijkse praktijk de cursus is van een goed gebalanceerd niveau en voldoet ruimschoots aan de verwachtingen de cursusdagen zijn ook apart geëvalueerd, met positieve uitkomsten; verbeterpunten zijn doorgesproken met de docenten de tijd-kwaliteit verhouding van deze cursus is goed tot zeer goed (voortaan wellicht wat meer korte pauzes). Evaluatie Management & Organisatie in de Gezondheidszorg nov (3 dagen) 10 deelnemers aan alle3 dagen, 3 respondenten [11 deelnemers aan 1 dag, 6 respondenten] Totaal 9 respondenten: gemiddelde beoordeling 7,9 de deelnemers vonden de cursus leerzaam ( boeiende lezingen! ), misschien iets aan de (te) gemakkelijke kant de inhoud mag wat de SMPE/e-deelnemers betreft meer worden toegespitst op de praktijk van de Klinisch Fysicus cq. Klinisch Informaticus. deelname aan deze cursus van cursisten met een verschillende achtergrond heeft volgens deze respondenten overigens wel toegevoegde waarde de cursuskwaliteit is goed; de docenten worden beoordeeld met een gemiddelde van Analyse en verbeteringen N.a.v. de evaluatie van Management en Organisatie in de Gezondheidszorg is besloten van tevoren nog duidelijker te maken dat de cursus afgerond dient te worden met een scriptie. Overige verbeterpunten: vanwege de lange dagen met veel colleges meer korte pauzes en (nog) meer afwisseling met discussie en voorbeelden uit de (klinisch fysische) praktijk.

16 3.5 Stralingsbescherming en Dosimetrie, niveau Inhoud De post-master cursus Stralingsbescherming en Dosimetrie, niveau 3 wordt verzorgd door SMPE/e in samenwerking met UMC St. Radboud / Radboud Universiteit Nijmegen en met de Stralingsbeschermingdienst van de TU/e. Deze cursus is door de betrokken ministeries erkend als opleiding op deskundigheidsniveau-3 volgens de wettelijke richtlijnen voor erkenning van opleidingen op het gebied van stralingsbescherming. De leergang voldoet ook aan de desbetreffende opleidingseisen van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Fysica, voor registratie als Klinisch Fysicus. De cursus beslaat 18 hele dagen voor hoor- en werkcolleges, practicum bij Philips HealthCare Academy (Best) en rondleiding bij GE Apotheek/ Cyclotron (TUe). De hoofdonderwerpen zijn: Stralingsfysica Afscherming van ioniserende straling Stralingsdetectie & instrumentatie Dosimetrie voor uitwendige blootstelling Dosimetrie voor inwendige besmetting Biologische effecten Internationale en nationale wet- en regelgeving Natuurlijke straling Risico management Stralingsbescherming in het ziekenhuis. De formele bevoegdheid voor deze cursus ligt bij SMPE/e 7. Duur: 18 dagen. de cursus vergt tevens een ruime inzet voor zelfstudie en tussentijdse tentamenopdrachten Afsluiting: scriptie over casus uit eigen ziekenhuis; vanaf 2012 ook deelname aan het landelijk examen Deelnemers: min. 8, max. 12. Coördinator: mevr. Dr. Martina Kunze-Busch Getallen Evaluatie Stralingsbescherming en Dosimetrie , 19-21april, 11-13, mei, 8-10 juni labdagen (17 dagen) 12 deelnemers (6 intern, 6 extern), 10 respondenten: gemiddelde beoordeling 8,6 de deelnemers zijn erg tevreden over de cursus, voldoende diepgang en erg leerzaam eerste gedeelte van de cursus vrij compact over fysica, met veel sommen (wordt meegenomen in verbetering cursus) tweede gedeelte van de cursus veel verschillende sprekers, daardoor ook overlap (wordt meegenomen in verbetering cursus) de casussen en de eindopdracht zijn essentieel om de praktijk in de vingers te krijgen de practica (in labs) zijn leerzaam en sluiten goed aan op de theorie Analyse en verbeteringen Alle opmerkingen die door de deelnemers zijn gemaakt (evaluatie na elke dag en enquête na gehele cursus) zullen worden meegenomen in de hernieuwde opzet voor 2012 (o.a. meer werkcolleges, duidelijke doelstelling en tijdafspraken casussen/scriptie eindopdracht en wat meer tijd nemen voor bespreking uitgewerkte casussen, naslagwerk met grafieken en tabellen, e.d.). Verder is ook alles uitgebreid geëvalueerd met de examencommissie en is besloten om alle cursisten voortaan ook te laten deelnemen aan het landelijke examen deskundigheidsniveau 3. Vandaar dat de cursus voor 2012 is verzet naar het najaar. 7

17 3.6 Medische Ethiek Inhoud Ook Klinisch Fysici (i.o.) en andere technologie professionals in de zorg dienen te handelen naar ethische standaarden. In de post-master cursus Medische Ethiek worden actuele debatten in de medische ethiek bediscussieerd om een reflectieve attitude te creëren bij de deelnemers richting ethische dilemma s in de dagelijkse klinische praktijk. De cursus wordt in het Nederlands gegeven. De hoofdonderwerpen zijn: Wat is medische ethiek? Ethiek van de Klinisch Fysicus Ethiek van diagnostiek Onderzoeksethiek Levensverlenging en levensverkorting m.b.v. technologie Ethische dilemma s van een medisch specialist en een ziekenhuis Rantsoenering in de zorg Neuro-ethiek Duur: drie dagen. Afsluiting: scriptie over casus uit eigen ziekenhuis. Deelnemers: min. 10, max. 20. Coördinator: dr.ir. Maurice Janssen Getallen Evaluatie Medische Ethiek , 25 november, 4, 11, 18 december (5 middagen) 16 deelnemers (11 intern, 5 extern), 16 respondenten: gemiddelde beoordeling 7,3 Evaluatie Medische Ethiek dec (3 dagen + 2 dagen congres) 11 deelnemers (7 intern, 4 extern), 11 respondenten: gemiddelde beoordeling 7,4 de cursus is positief ontvangen, op het congres na (vnl. door slechte organisatie in Rotterdam, voortaan geen congres) de deelnemers vonden de cursus heel leerzaam en relevant voor de dagelijkse praktijk de cursus is van een goed gebalanceerd niveau de deelnemers bevelen deze cursus aan bij anderen (op 2 na, waarschijnlijk i.v.m. negatieve respons op deelname aan congres) Analyse en verbeteringen De cursus Medische Ethiek 2010 (hele i.p.v. halve dagen, zoals in 2008) is goed beoordeeld, op het congres na: deelname aan een congres zal voortaan niet meer worden gekoppeld aan de cursus. De overige door de deelnemers aangedragen mogelijke verbeterpunten zullen eveneens worden meegenomen bij de opzet van de cursus in Zo zullen de deelnemers voortaan van tevoren al documentatie toegestuurd krijgen (leeswerk) en het verzoek krijgen van tevoren bij zichzelf alvast na te gaan wat ze van deze cursus verwachten en na te denken over voorbeelden van medisch ethische dilemma s in hun ziekenhuis (concreet voorbeeld meenemen naar 1 e cursusdag). Verder zal de hoofddocent, Felicitas Kraemer, de deelnemers tijdens de cursus voorzien in enkele voorbeelden van METC aanvragen (ze is zelf intussen toehoorder/lid geworden van een METC in het MMC). Tot slot zal gezorgd worden dat de cursusdagen nog interactiever van opzet zijn en dat colleges/werken aan casussen/discussies voor voldoende afwisseling zullen zorgen.

18 3.7 Medische Statistiek en Biostatistische Data-analyse Inhoud In de afgelopen jaren is het gebruik van statistische methoden bij het analyseren van beschikbare (onderzoeks-) gegevens enorm toegenomen. De post-master cursus Medical Statistics and Biostatistical Data Analysis speelt hier op in door een aantal gangbare methoden voor het analyseren van experimentele data te behandelen en inzicht te geven in de achterliggende principes. Tijdens de cursus is er aandacht voor het gebruik van statistische software voor het analyseren van data, terwijl deelnemers de gelegenheid hebben om hier zelf praktische ervaring mee op te doen. Ook wordt ingegaan op de manier om verkregen resultaten adequaat te rapporteren. De hoofdonderwerpen zijn: Exploratory Data Analysis Basic Statistics Revisited Inference for Continuous Data, Inference for Categorical Data Simple Linear and Nonlinear Regression, Multiple Linear Regression One-Way ANOVA, Factorial ANOVA, Repeated-Measures ANOVA Longitudinal Data Analysis Logistic Regression Duur: 6.5 dag. Afsluiting: scriptie en presentatie over een casus uit het eigen ziekenhuis (indien niet voorhanden: casus op basis van realistische biomedische onderzoekdata). Deelnemers: min. 10, max. 20. Coördinator: dr.ir. Koo Rijpkema Getallen Evaluatie Medische Statistiek , 24 sept., 1, 8, 29 okt (5 dagen) 10 deelnemers (5 intern, 5 extern), 10 respondenten: gemiddelde beoordeling 8 de cursus is zinvol, nuttig voor clinical trials en wetenschappelijk onderzoek goede opbouw cursus, mix van opdrachten en college, duidelijke handouts (boek niet handig, wordt in toekomst vervangen door geschikter boek zodra beschikbaar) afronding middels case study goed om nog eens met de stof te stoeien, leerzaam cursus is volgens alle deelnemers een aanrader Evaluatie Medische Statistiek , 21, okt., 3-4, 18 nov. 2011(6,5 dagen) 5 deelnemers (3 intern, 2 extern), 5 respondenten: gemiddelde beoordeling 8,2 de cursus is leerzaam, doch pittig het werken aan opdrachten en case studies draagt zeer bij aan het leereffect de opzet en organisatie van deze cursus is prima, de combinatie van colleges en opdrachten nuttig de tijd-kwaliteit verhouding van deze cursus is goed, de cursus voldoet aan de verwachtingen alle deelnemers zouden deze cursus aanraden bij anderen Analyse en verbeteringen N.a.v. de evaluatie van Medische Statistiek 2010 is in 2011 de cursus gegeven in 6,5 i.p.v. 5 dagen: met effectief evenveel colleges als voorheen, maar met tussendoor meer gelegenheid om aan opdrachten en de case study te werken (indien nodig onder begeleiding van de docent) dit, omdat de cursusdeelnemers hier anders te weinig aan toekomen. N.a.v. de evaluatie van Medische Statistiek in 2011 is afgesproken dat de eerstvolgende cursus (in 2013) uit 6 volle dagen zal bestaan: de laatste dag zal gebruikt worden voor de afronding & presentaties van de deelnemers; voor wat betreft de eerdere 5 dagen is het streven daarin (overall) 4 dagen colleges en uitleg te combineren met effectief 1 dag ruimte voor de deelnemers om aan de (eiond)opdrachten te werken. De inhoud van de cursus zal verder in overeenstemming zijn met de tot nu toe gehanteerde inhoud, zij het dat daar waar mogelijk rekening gehouden zal worden met de feedback van de deelnemers in 2010 en 2011 (o.a. zo mogelijk ander (nieuw) boek en (geleidelijke) overgang van SPSS naar R software).

19 3.8 Zelf-Reflectie en Communicatie Inhoud De post-master cursus Zelf-Reflectie en Communicatie is speciaal opgezet voor Klinisch Fysici (in opleiding) en andere technologie professionals in de zorg. Tijdens de eerste twee dagen verblijft de groep gezamenlijk in een groepsaccommodatie en is er tevens een avondprogramma (locatie: regio Eindhoven); de derde dag (terugkomdag) vindt plaats op de TU/e campus. Na afloop van deze training hebben de deelnemers: van professionele trainers en mededeelnemers feedback gekregen op hun waarneembaar gedrag; door middel van een MBTI vragenlijst zicht gekregen op eigen sterktes en zwaktes; zelf geoefend in het adequaat geven en ontvangen en vragen van feedback; een persoonlijk ontwikkelingsplan geformuleerd; meer zicht op hun rol, voorkeursgedrag en hun invloed in taakgerichte teams; vaardigheid opgedaan in het doen van effectieve zelfreflectie; ervaren hoe belangrijk dit is voor het bijsturen van hun gedrag in het dagelijks werk; kennis opgedaan die ze in hun eigen dagelijkse praktijk kunnen toepassen; tools gekregen om effectief te communiceren en te beïnvloeden; meer zelfvertrouwen in hun onderhandelingsvaardigheid. Duur: drie dagen. Afsluiting: terugkomdag (dan wordt ondermeer teruggekomen op persoonlijk ontwikkelingsplan) Deelnemers: min. 10, max. 16. Coördinator: dr.ir. Ivonne Lammerts. De cursus wordt verzorgd door professionele trainers van een extern bureau (Leeuwendaal) Getallen Evaluatie Zelf-Reflectie & Communicatie sept., 25 nov (3 dagen +1 avond) 14 deelnemers (14 intern), 8 respondenten: gemiddelde beoordeling 7,8 de deelnemers zijn erg tevreden over de cursus en onderstrepen de relevantie ervan voor hun beroepspraktijk het is een intensieve cursus ( op de hei ); de verschillende onderdelen zijn goed op elkaar afgestemd enthousiaste trainers die met voorbeelden de theorie goed kunnen uitleggen 6 van de 8 respondenten zouden deze cursus zeker aanbevelen bij anderen Zelf-Reflectie & Communicatie okt., 24 nov (3 dagen +1 avond) 12 deelnemers (12 intern), 7 respondenten: gemiddelde beoordeling 8,1 de deelnemers zijn erg tevreden over de cursus en men vindt het een relevante cursus het niveau van de cursus is voldoende en men heeft er veel van geleerd er is een goede afwisseling tussen praktijk en theorie (mag met iets meer oefeningen) de trainers kunnen goed inspelen op de behoeften van de cursisten de terugkomdag is een perfecte afrondingsvorm, mag wat de deelnemers betreft zelfs nog een dag bij (eventueel een jaar later) Analyse en verbeteringen N.a.v. de evaluatie van Zelf-Reflectie en Communicatie 2010 (locatie Venweide, Valkenswaard) is deze cursus in 2011 gehouden op een andere, betere te bereiken locatie (congrescentrum Koningshof te Veldhoven). Als mogelijk verbeterpunt dragen de deelnemers aan dat ze graag nog meer praktijkoefeningen wensen, naast de theorie (die ze misschien al vantevoren kunnen doorlezen). De trainers van het bureau Leeuwendaal zullen dit meenemen voor de volgende cursus.

20 3.9 De Kunst van het Presenteren Inhoud Technologie professionals in de zorg verkeren in een communicatief intensieve omgeving, waarbij het op de juiste manier overdragen van informatie aan de beoogde doelgroep (patiënten, verpleegkundigen, specialisten, zorg managers, medisch technici, ICT ers, e.d.) essentieel is, zeker als het gaat om het introduceren en doorvoeren van veranderprocessen in een ziekenhuis. In de post-master cursus De Kunst van het Presenteren leren de cursisten om hun manier van communiceren af te stemmen op de ontvanger(s) én op de boodschap. Daarbij leren ze gebruik te maken van theatertechnieken, die zinvol kunnen worden ingezet bij zowel het geven van presentaties als het voeren van één-op- één gesprekken. Duur: drie dagen. Afsluiting: presentatie over casus uit eigen ziekenhuis. Deelnemers: min. 8, max. 12. Coördinator: dr.ir. Ivonne Lammerts. De cursus wordt verzorgd door professionele trainers van een extern bureau (Gijs Meeusen) Getallen Evaluatie De Kunst van het Presenteren , 17 nov., 1 dec (3 dagen) 12 deelnemers (8 intern, 4 extern), 9 respondenten: gemiddelde beoordeling 8,7 volgens de deelnemers is dit een zeer leerzame cursus de opzet van de cursus was adequaat, de onderdelen goed op elkaar afgestemd de trainers zijn professioneel en zorgen voor inspiratie 8 van de 9 deelnemers zouden deze cursus zeker aanraden bij anderen Analyse en verbeteringen De enquêteresultaten van De Kunst van het Presenteren 2010 zijn volgens de coördinator Gijs Meeusen herkenbaar; wel prettig vindt hij om te zien dat dit beeld consistent blijft ook als niet hij zelf die cursus verzorgt maar enkele van zijn andere trainers. Belangrijkste leerpunt is dat de cursus beter afgestemd moet worden op de specifieke situatie van de klifio s en QME-trainees. Aandachtspunten: Hoe kan ik mijn presentatie toespitsen op een breed publiek, incl. medisch geschoolde collega s? Welke gesprekssituaties vind ik lastig en hoe kan ik de geboden technieken gebruiken om daarin beter mijn doelen te bereiken? Laymens lecture is uit programma geschrapt; aandacht is nu aan het verschuiven naar voorbereiden van het geven van de presentatie.