Tweejarige postinitiële opleiding tot Klinisch Informaticus. Opleidingsplaatsen SMPE/e ref.nr Datum

Transcriptie

1 SMPE/e ref.nr Datum Tweejarige postinitiële opleiding tot Klinisch Informaticus Opleidingsplaatsen 2017 \School of Medical Physics and Engineering Eindhoven

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Beroepsprofiel van de klinisch informaticus De opleiding Het cursorisch deel van de opleiding De projecten De externe opdracht Begeleiding Selectiecriteria Het opleidingsklimaat in de instelling Ervaringen tot nu toe Financiën Aanvraag Tijdspad Contactgegevens \School of Medical Physics and Engineering Eindhoven 2

3 Samenvatting De School of Medical Physics and Engineering Eindhoven (SMPE/e) verzorgt sinds 2010 een tweejarige postinitiële opleiding voor de zorg ziekenhuizen, zorgcentra en thuiszorg - om de behoefte aan klinisch informatici op academisch niveau in te vullen: de ontwerpersopleiding Klinische Informatica. Deze opleiding heeft de aanpak: hospital-based, university-managed. Werkend in de instelling worden kennis en vaardigheden, aangeboden door de universiteit, getoetst en toegepast middels case studies en projecten. De projecten worden (in overleg) gedefinieerd door de instellingen en dragen direct bij aan de behoeften van de instellingen. De wisselwerking tussen de cursisten onderling - en hierdoor ook tussen de opleidingsinstellingen - en de contacten met de andere trainees in SMPE/e - klinisch fysici in opleiding en medische ingenieurs - zorgen voor een inspirerend opleidingsklimaat. Ieder jaar start er een groep van ongeveer 12 kandidaten met de opleiding Klinische Informatica. \School of Medical Physics and Engineering Eindhoven 3

4 1 Inleiding De gezondheidszorg ziekenhuizen, zorgcentra en thuiszorg - is een zeer informatie-intensieve sector. De kwaliteit van het primaire proces van patiëntenzorg is sterk afhankelijk van het beschikbaar zijn van de juiste informatie bij de juiste personen op de juiste plaats. Verbeteringen in het primaire proces kunnen worden bereikt door informatie eerder in het proces beschikbaar te hebben en in de goede vorm aan te bieden. Daarnaast biedt een goede informatievoorziening de mogelijkheid om, bijvoorbeeld, automatisch conclusies te trekken uit een combinatie van gegevens zoals bij de bewaking van medicatie. In deze complexe omgevingen bestaat de behoefte om op tactisch en strategisch niveau invulling te geven aan informatiebehoefte en informatieverstrekking. Na een grondige analyse wordt daarbij een ontwerp met business case opgesteld. Dit wordt vervolgens geïmplementeerd. De School of Medical Physics and Engineering Eindhoven heeft voor het opleiden van deskundigen op dit gebied de ontwerpersopleiding Klinische Informatica opgezet. De opleiding staat open voor zowel interne kandidaten van opleidingsinstellingen als voor kandidaten die speciaal geworven worden voor een tijdelijke aanstelling bij de instelling en de TU/e. \School of Medical Physics and Engineering Eindhoven 4

5 2 Beroepsprofiel van de klinisch informaticus De klinisch informaticus analyseert, optimaliseert, implementeert en evalueert de informatiestromen binnen de gezondheidszorg met als doel: Het verbeteren van de gezondheid van de mensen; Het verbeteren van de zorg met betrekking tot kwaliteit, veiligheid en effectiviteit; Het mogelijk maken dat mensen zelf actief kunnen bijdragen aan hun gezondheid en zorg; Het verbeteren van het contact tussen patiënt en zorgmedewerker. Hierbij verliest hij de randvoorwaarden van financiën en business processen niet uit het oog. De klinisch informaticus opereert daarbij op het snijvlak van drie invloedsferen ( zie figuur 1): Primair staat het zorgproces. Het gaat hier om het kernproces van de zorginstelling. Op basis van een analyse en in samenwerking met de betrokken medewerkers kan het zorgproces beschreven worden als een procesflow; De klinisch informaticus opereert ook binnen het domein van de ICT dat de technisch omgeving biedt om verbetering in de informatiestromen mogelijk te maken; Ten slotte opereert de klinisch informaticus binnen het bestuurlijk verband van de instelling. Hier worden de strategische keuzes gemaakt, de prioriteiten gesteld en de middelen verdeeld en beheerd. Figuur 1 de klinisch informaticus in de organisatie De werkzaamheden van de klinisch informaticus spelen zich daarbij af op drie niveaus: Strategisch: het ontwerpen van innovaties in de informatievoorziening van het zorgproces, vaak gekoppeld aan innovatie van het zorgproces zelf; Tactisch: het tot stand brengen van vernieuwingen in de informatievoorziening van het zorgproces; Operationeel: het leveren van een bijdrage aan de informatievoorziening zelf binnen het operationele zorgproces. Bij het hele ontwerptraject van analyse tot implementatie speelt de specificatie van het te leveren systeem een zeer belangrijke rol. De klinisch informaticus zorgt ervoor dat deze specificatie is overeengekomen met de relevante partijen. De uiteindelijke implementatie van het gekozen systeem zal in de praktijk vaak met andere IT deskundigen worden gedaan, waarbij de klinisch informaticus als architect of projectleider optreedt. \School of Medical Physics and Engineering Eindhoven 5

6 3 De opleiding Meteen vanaf de start van de opleiding werken de trainees in een opleidingsinstelling. Dit is essentieel omdat klinisch informatici intensief moeten (leren) samenwerken met zorgprofessionals met verschillende achtergronden. Het onderwijsdeel wordt verzorgd door de School of Medical Physics and Engineering in Eindhoven (SMPE/e) op een vaste dag in de week in Eindhoven. Er wordt veel gewerkt aan de hand van opdrachten. Door het samen uitwerken van opdrachten en door het bespreken van elkaars projecten in de instellingen krijgen de trainees een uitstekend overzicht van de problemen op het terrein van de klinische informatica en leren ze die op te lossen. 3.1 Het cursorisch deel van de opleiding Het cursorisch onderwijs omvat 800 uur aan studielast. Een deel hiervan is voor alle trainees hetzelfde. Dit deel wordt vormgegeven rondom de drie invloedssferen van de klinisch informaticus, aangevuld met delen die gericht zijn op het ontwerpproces en op de persoonlijke ontwikkeling van de trainee. In Tabel 1 wordt dit curriculum weergegeven. Daarnaast volgen trainees cursussen, workshops en colleges die passen bij hun specifieke wensen en vooropleiding. Het programma voor iedere trainee wordt vastgelegd in een individueel opleidingsplan. In de eerste drie maanden van de opleiding krijgt de klinisch informaticus gemiddeld een keer per week cursorisch onderwijs. De rest van jaar 1 (januari t/m juni) zal dit gemiddeld 2 dagen per week zijn. In het tweede jaar zal het onderwijs ongeveer 1 dag per maand omvatten. Binnen dit cursorische deel worden ook een aantal casussen en kleinere opdrachten in de instelling gedaan. Hierdoor leert de trainee de organisatie en het werk van een klinisch informaticus beter kennen. Tegelijk is er resultaat voor de instelling. \School of Medical Physics and Engineering Eindhoven 6

7 Tabel 1 Het cursorisch deel Ontwerpen ON1 ON2 ON3 ON4 ON5 ON6 Ontwerpen van informatiesystemen in de zorg Methoden voor procesverbeteringen Enterprise (information) modeling Ontwerpen van informatiesystemen in de zorg (vervolg) Beslissingsprocessen bij ontwerpen Testen Zorg-klinisch CC1 CC2 CC3 CC4 CC5 Start in het ziekenhuis: A Intro Geneeskundig proces B Intro Opdrachtgevers in het ziekenhuis C Intro Jezelf als instrument D Feedback opdracht en krachtenveldanalyse E Terugkomdag A Logistiek management en procesmodellering B Automatisering van zorgpaden, verpleegplannen en protocollen Systemen voor hergebruik van medische gegevens Informatie vanuit perspectief medicus ehealth Zorg-organisatie BP1 BP2 BP3 BP4 Opbouw ICT-organisaties binnen de ziekenhuizen Business cases, programma's van eisen, inkoopprocessen en aanbestedingen Management en Organisatie in de Gezondheidszorg (intern/extern mngt, gezondheidsrecht, financieel mngt) Alignment business en ICT / informatieen ICT-strategieën ziekenhuizen Informatie Technologie IT1 IT2 IT3 IT4 IT5 IT6 IT7 IT8 IT9 IT10 IT11 IT12 IT13 IT14 Informatie in de ziekenhuizen Introductie standaarden in de zorg Informatiebeveiliging en privacy Applicaties en Functions binnen de zorginstelling IT basics Kwaliteit van informatie A: Standaarden in de zorg: Introductie Snomed B: Standaarden in de zorg: HL7 C: Standaarden in de zorg: Dicom D: Standaarden in de zorg: IHE Informatie-uitwisseling tussen systemen (binnen en buiten instellingen) Interoperabiliteit/Health Business Networks Internationale ontwikkelingen EPD toepassingen op de Nederlandse markt Datamining/big data Introductie medische technologie Datavisualatie/virtuele werkelijkheid Professionele ontwikkeling PD1 PD2 PD3 PD4 PD5 PD6 PD7 PD8 PD9 PD10 Zelfreflectie en ontwikkeling Intervisie Leiden van projecten (PRINCE-II) (let op: géén examen en/of officiële certificering) Scientific Integrity voor Ontwerpers ICT-implementaties en verandermanagement Kunst van het presenteren Onderhandelen en beïnvloeden Respect voor de persoonlijke levenssfeer van de patiënt Capita selecta Professionele schrijfvaardigheid \School of Medical Physics and Engineering Eindhoven 7

8 3.2 De projecten Binnen de opleiding worden ook een aantal (ontwerp)projecten uitgevoerd, welke gedefinieerd worden door de instelling. Hierbij is er ten minste één groot ontwerpproject met een belasting van nominaal 1680 uur, het eindproject (in overleg kan een ander grootte afgesproken worden; essentieel is dat de trainee projecten van voldoende omvang en impact uitvoert). De belangrijkste eigenschappen van het eindproject (en ook de kleinere projecten) zijn: Een duidelijke klantenvraag. Deze is opgesteld door de klant/opdrachtgever en wordt verder uitgewerkt door de trainee; Een heldere specificatie. Deze wordt opgesteld door de trainee in samenspraak met de klant/opdrachtgever en alle andere betrokken partijen; Een duidelijke planning met een actieplan; Een goede evaluatie van concepten (op basis van benchmarks, literatuur etc.) welke de klantvraag kunnen oplossen; Een definitief ontwerp dat met de betrokkenen is afgecheckt; Afhankelijk van de omvang van het voorgaande een implementatie of een implementatieplan; Regelmatig overleg met klant/opdrachtgever; Duidelijke verslaglegging. De basis hierbij is detailverslaggeving over verschillende aspecten (specificatie, literatuuronderzoek, testresultaten enz.). 3.3 De externe opdracht Een opdracht van drie maanden buiten de opleidingsinstelling is onderdeel van de opleiding. Tijdens deze opdracht werkt de trainee in een andere omgeving aan een ander project. De trainee kan daarbij alle kennis en vaardigheden opgedaan tijdens de opleiding gebruiken om een opdracht in een nieuwe omgeving en binnen een beperkte tijd tot een goed einde te brengen. De opdracht kan plaats vinden in een zorginstelling maar ook een plaatsing in bijvoorbeeld de industrie of consultancy behoort tot de mogelijkheden. 3.4 Begeleiding Trainees krijgen vanuit de SMPE/e een opleider toegewezen. De dagelijkse begeleiding in de projecten wordt verzorgd vanuit de instelling. Regelmatig is er overleg met alle betrokkenen over de ontwikkeling van de trainee en de voortgang van projecten. Vanuit SMPE/e wordt bij het grote ontwerpproject optioneel een begeleider vanuit het wetenschappelijk personeel van de TU/e toegewezen. Dit gebeurt alleen als deze persoon van (inhoudelijke) toegevoegde waarde kan zijn voor het project en de trainee. \School of Medical Physics and Engineering Eindhoven 8

9 4 Selectiecriteria Gelet op de inkleuring van de opleiding Klinische Informatica is er geen sprake van een specifieke masteropleiding die het meest geschikt is als instroomeis. Opleidingen zoals Technische Bedrijfskunde, Informatica, Medische Informatiekunde, Gezondheidswetenschappen, Biologie en Biomedische Technologie kunnen allemaal geschikte kandidaten leveren. Het individuele opleidingsplan van de trainee biedt de mogelijkheid om mogelijke lacunes in voorkennis weg te werken. Enkele jaren werkervaring is gewenst. 5 Het opleidingsklimaat in de instelling Rond het opleidingsklimaat in de instelling zijn er een aantal randvoorwaarden: Klinische Informatica/Informatiemanagement wordt binnen de instelling (o.a. door de medische staf en de Raad van Bestuur) gezien als een volwaardig vakgebied, naast (maar ook overlappend met) disciplines als ICT, Zorgmanagement, Medische Technologie etc. De toegevoegde waarde van dit vakgebied voor de instelling wordt erkend. Er hoeft niet sprake te zijn van een separate afdeling. De zorginstelling waarborgt dat de klinisch informaticus in opleiding werkzaamheden doet die passen binnen de opleiding. De instelling heeft een begeleider aangewezen die verantwoordelijk is (en zich verantwoordelijk voelt) voor de kwaliteit van de opleidingsplaats en het resultaat: o De begeleider werkt als klinisch informaticus (of een vergelijkbare rol) of heeft als zodanig gewerkt. Of de begeleider is opleider klinisch fysicus met een affiniteit voor klinische informatica; o De begeleider heeft voldoende tijd voor begeleiding van de trainee (ten minste 4 uur per maand); o o De begeleider heeft affiniteit met het coachen van medewerkers; De begeleider heeft voldoende gezag en contacten binnen de instelling om te zorgen voor de juiste projecten. De instelling heeft voldoende (multidisciplinaire) uitdagingen op het gebied van de Klinische Informatica die als ontwerpproject kunnen worden aangepakt. 6 Ervaringen tot nu toe In 2010 zijn voor het eerst acht kandidaten ingestroomd in zeven ziekenhuizen en een zorginstelling. Sindsdien zijn er jaarlijks zo n 10 kandidaten gestart in een mix van UMC s tot aan regionale zorginstellingen. Tabel 2 geeft hiervan een overzicht. \School of Medical Physics and Engineering Eindhoven 9

10 Tabel 2 Instellingen met een trainee Ziekenhuis, zorginstelling Maxima Medisch Centrum, Veldhoven Albert Schweitzer Ziekenhuis, Dordrecht Catharina Ziekenhuis, Eindhoven Tergooi, Hilversum Amphia Ziekenhuis, Breda Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch Isala klinieken, Zwolle Kempenhaeghe, Heeze St. Elisabeth Ziekenhuis, Tilburg NKI-AVL, Amsterdam Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen MUMC+, Maastricht Spaarne Ziekenhuis, Hoofddorp Rijnstate, Arnhem Maasstad Ziekenhuis, Rotterdam Erasmus MC, Rotterdam Radboudumc, Nijmegen Franciscus Ziekenhuis, Roosendaal UMC Utrecht, Utrecht LUMC, Leiden BovenIJ Ziekenhuis, Amsterdam AMC, Amsterdam Oogziekenhuis, Rotterdam Streekziekenhuis Koningin Beatrix, Winterswijk Martini Ziekenhuis, Groningen Gelre Ziekenhuizen, Apeldoorn Maastro Clinic, Maastricht Medisch Spectrum Twente, Enschede St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein Diakonessenhuis Utrecht, Zeist, Doorn Reinier de Graaf Groep, Delft Ziekenhuisgroep Twente, Hengelo Equipe zorgbedrijven, Eindhoven MC Groep, Lelystad RZCC, Eindhoven Bernhoven, Uden Prinses Máxima Centrum, Utrecht GGzE, Eindhoven \School of Medical Physics and Engineering Eindhoven 10

11 Franciscus Gasthuis & Vlietland, Rotterdam Medisch Centrum Leeuwarden Zuyderland MC, Heerlen St. Anna Zorggroep, Geldrop Bergman Clinic, Naarden 7 Financiën In het geval er voor een opleidingsplaats extern een kandidaat wordt gezocht geldt het volgende: De kandidaten zijn voor 0.8 fte aangesteld bij de opleidingsinstelling met een salaris op het niveau van typisch FWG 60 in de zorg. De salariskosten voor de opleidingsinstelling zijn hiermee tot per jaar, afhankelijk van de werkervaring kandidaat. Daarnaast draagt de instelling , - (0% BTW) bij aan de opleidingskosten voor de gehele looptijd van de opleiding. SMPE/e is werkgever van de trainees voor de resterende 0.2 fte (TOIO niveau, salariskosten 6.000, - per jaar). Daarnaast neemt zij de overige opleidingskosten van , - voor haar rekening. In het geval de kandidaat reeds werkzaam is in de instelling, geldt het volgende: De trainee blijft volledig aangesteld bij de opleidingsinstelling. De instelling betaalt geen bijdrage aan de opleidingskosten. SMPE/e is geen werkgever van de trainee. SMPE/e neemt de volledige opleidingskosten van voor haar rekening. De trainee krijgt, d.m.v. een 0,0 FTE aanstelling en inschrijving als TOIO/student dezelfde status (en de daarbij horende rechten) als de trainees in dienst van SMPE/e. 8 Aanvraag Een aanvraag voor deelname van een zorginstelling aan de opleiding bestaat uit de volgende documenten: Omschrijving van de mogelijke projecten; Omschrijving opleidingsomgeving in de instelling; Instemming met de basisafspraken tweejarige Klinische Informatica opleiding jaargang Tijdspad De termijn voor het indienen van een aanvraag voor een opleidingsplaats voor een klinisch informaticus sluit per 18 februari Direct daarna zal gestart worden met een wervingscampagne, gebaseerd op één advertentie waarin alle opleidingsinstellingen vermeld staan als opleidingsplaats. De verschillende opleidingsplaatsen en de projecten worden via de website toegelicht. Half april 2017 zal de selectieprocedure van start gaan, waarbij SMPE/e de eerste sollicitatiegesprekken voert. Op basis van deze voorselectie zal er in de instellingen de eindselectie plaatsvinden. Ook interne kandidaten van instellingen, met een academische achtergrond/werkniveau, zijn van harte welkom om zich aan te melden voor een opleidingsplek. In aparte gesprekken zal afgestemd worden of de opleiding voor de kandidaat passend is. De opleiding zal starten op 1 oktober \School of Medical Physics and Engineering Eindhoven 11

12 10 Contactgegevens Voor vragen en een nadere toelichting kunt u contact opnemen met een van onderstaande personen: Guido Zonneveld g.a.m.zonneveld@tue.nl Michiel Sprenger m.sprenger@tue.nl Hettie Laarakker h.j.m.laarakker@tue.nl Hans Boon j.g.boon@tue.nl Ward Cottaar e.j.e.cottaar@tue.nl \School of Medical Physics and Engineering Eindhoven 12