Rapportage Missie / Visie - Verzelfstandiging OSG Hengelo

Transcriptie

1 Rapportage Missie / Visie - Verzelfstandiging OSG Hengelo :!.,, i i '

2 Missie Visie - Verzelfstandiging asg Hengelo nhoud 1. nleiding Werkwijze Structuur van het OSG Hengelo ] J De missie en visie van het OSG Hengelo... 5 Toetsing van missie aan karakteristieken en bestuursvormen van het OSG Hengelo Schaa grootte... 7 Eén bestuur voor primair en voortgezet onderwijs... 7 Bestuursvorm... 7 Bestuursfilosofie... 8 Ondersteuning... 8 Rol gemeente Hengelo... 8 r 6. Conclusies en aanbeveling vos\abb - december

3 Missie / Visie - Verzelfstandiging OSG Hengelo 1. nleiding Het college van B & W van de gemeente Hengelo vormt het bevoegd gezag van een negen openbare basisscholen en één speciale basisschool, alsmede van de scholengemeenschap OSG Hengelo. n de gemeente vindt al enkele jaren een debat plaats over een andere bestuursvorm voor het openbaar primair onderwijs en het openbaar voortgezet onderwijs. n een eerder stadium is een verkennend onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van verzelfstandiging van het bestuur over het openbaar onderwijs gecombineerd met een bestuurlijke schaalvergroting, waarbij respectievelijk het openbaar en algemeen bijzonder onderwijs van de gemeenten Hof van Twente en Borne betrokken zijn geweest. Element van deze verkenning vormde de vraag in hoeverre het wenselijk zou zijn de OSG Hengelo deel te laten uitmaken van deze bestuurlijke organisatie dan wel ten behoeve van deze school voor voortgezet onderwijs een aparte bestuursvorm in te stellen. Het in 2005 uitgevoerde verkennend onderzoek heeft niet geleid tot een besluit over een andere bestuursvorm van het openbaar onderwijs van de gemeente Hengelo. Dit vanwege het feit dat voor het concept van de bestuurlijke schaal van de drie gemeenten Hengelo, Borne en Hof van Twente bij de laatste geen draagvlak aanwezig was en over de plaatsing van het primair én voortgezet openbaar onderwijs onder één bevoegd gezag verschillend werd gedacht. Het college vanb&w heeft besloten een opdracht neer te leggen bij VOS/ABS Consuiting om in eerste instantie een studiedag te verzorgen over de visie/missie van het openbaar basisonderwijs Hengelo om vervolgens te bezien welke bestuursvorm, managementstructuur en eventuele samenwerkingsvorm daarbij noodzakelijk is. J De resultaten van de studiedag (fase 1) heeft geresulteerd in een korte schriftelijke rapportage. De rapportage bevat de onderstaande richtinggevende uitspraken:.. De elementen van de missiejvisie van het primair openbaar onderwijs;.. De mate van noodzaak/wenselijkheid tot verzelfstandiging; G Overwegingen m.b.t. de bestuurlijke schaal; C's Primair en voortgezet onderwijs: apart of samen; ~ De mate van verzelfstandiging: bestuurscommissie of eigen rechtspersoon. Naar aanleiding van bovengenoemde rapportage heeft het college van B&W besloten om een beeld te schetsen omtrent de verzelfstandiging van het OSG Hengelo. Hierbij is gevraagd dezelfde richtinggevende uitspraken te hanteren, zoals die ook voor het primair onderwijs zijn gebruikt. Deze rapportage maakt onderdeel uit van fase 1. VOS tab b - december

4 ~._..-.._.._..._......_.._..._..._._ Missie Visie - Verzelfstandiging OSG Hengelo..._ Werkwijze n overleg met de voorzitter centrale directie van het OSG Hengelo en de interim manager (pfo/sf) van de gemeente Hengelo is besloten om een interview te organiseren met de voorzitter centrale directie van het OSG over het onderwerp visie/missie van het OSG Hengelo in relatie tot de verzelfstandiging en de gewenste bestuursvorm, -filosofie. Voor de vraagstelling is gebruik gemaakt van de vragen, die eerder zijn gesteld op de studiedag voor de directeuren van het openbaar primair onderwijs Hengelo. Deze werkwijze werd zo gehanteerd om zoveel mogelijk gelijkvormigheid in de rapportage te verkrijgen. Voor de visie/missie beschrijving is gebruik gemaakt van de visie/missie beschrijving zoals deze door het OSG Hengelo op papier is gesteld. Op basis van bovenstaande heeft het gesprek plaatsgevonden over een drietal onderwerpen: 1 1. De missie en visie van het openbaar voortgezet onderwijs Hengelo Welke ambitie heeft de organisatie? 2. Toetsing van missie aan karakteristieken van het openbaar voortgezet onderwijs Hengelo $ De passende bestuurlijke schaal voor het voortgezet onderwijs; $ Wel of geen meerwaarde van primair en voortgezet onderwijs onder één bestuur;!(t Bestuursfilosofie; a Toepassing van het governancebeginsel van de scheiding tussen bestuur en intern toezicht; ij Positie management; 6 Positie en rol vestigingsdirecteuren;.. Vorm, inhoud en positie bestuursondersteuning; t) De mate waarin het gemeentebestuur betrokken wil blijven bij het openbaar onderwijs. 3. Toetsing van missie en karakteristieken aan mogelijke bestuursvormen Welke invloed hebben missie en karakteristieken op de te kiezen bestuursvorm? Alle varianten zijn in de presentatie meegenomen: te weten de integrale bestuursvorm, bestuurscommissie, ex artikel 83, stichting, openbaar rechtspersoon, samenwerkingssticllting en openbaar lichaam WGR. vo s ~ a b b - december

5 @-_... _--_.._..,.., _..._... Missie / Visie - Verzelfstandiging OSG Hengelo 3. Structuur van het OSG Hengelo 1 Op dit moment is de gemeente Hengelo integraal schoolbestuur van het OSG Hengelo. n een directiestatuut is geregeld dat de centrale directie mandatering heeft gekregen in taken en bevoegdheden. Er is overleg tussen de centrale directie en de wethouder onderwijs, maar niet structureel. De centrale directie bestaat sinds oktober 2006 uit één persoon. Hiervoor bestond de centrale directie uit twee personen. Het vertrek van een centrale directeur heeft geleid tot het benoemen van een financiële functionaris (1fte), die belast is met planning en con trol. edere vestiging heeft zijn eigen vestigingsdirecteur (4). Daarnaast zijn er 3 adjunct-directeuren. n de staf werken 11 mensen, die werkzaamheden uitvoeren op de gebieden van financiën, personeelsbeleid, onderhoud gebouwen, ict en sporthal. n totaal zijn 274 mensen (fulltime en parttime) werkzaam bij het OSG Hengelo. Er zijn ongeveer 2500 leerlingen. De bekostiging vindt plaats op basis van lumpsum voor twee brinnummers (20CS en 23EJ). Tussen de centrale directie en de directeuren van de vestigingen zijn afspraken gemaakt op basis van resultaat verantwoordelijk management. edere vestigingsdirecteur heeft met de centrale directie een managementcontract. Hierin zijn de doelstellingen van de vestiging en de daarbij horende (financiële) onderbouwing opgenomen. Eenmaal per zes weken is hierover overleg tussen de centrale directie en de vestigingsdirecteur. Er wordt gewerkt volgens het Carver principe. Het contract heeft een looptijd van twee jaar. Zes keer per jaar wordt er een managementvergadering georganiseerd, waarvoor een jaarplanning is opgesteld. Hierin staan alle onderwerpen, die besproken worden. Er is een centrale medezeggenschapsraad, waarin zaken besproken worden, die voor het gehele OSG Hengelo gelden. Daarnaast heeft iedere vestiging een medezeggenschapsraad. VOS \ a b b - december

6 ~_._.._.._....._..._... '"..._.._-_... - Missie / Visie - Verzelfstandiging OSG Hengelo.! 4. De missie en visie van het OSG Hengelo Het OSG Hengelo heeft in het verlengde van de "Onderwijskundige visie 2000" een nieuw document gemaakt: "Strategische visie OSG Hengelo per ". Hierin wordt de strategische agenda voor de nabije toekomst van het OSG Hengelo weergegeven. 1 } Een korte samenvatting van de Strategische visie OSG Hengelo per : Algemeen: De accenten liggen op het vormgeven van een samenleving waarin sociale cohesie, volwaardig maatschappelijke participatie en een optimale ontwikkeling van talenten nodig zijn om te kunnen concurreren in de wereldeconomie. Hierbij zullen een rol spelen: Het opnieuw verankeren van normen en waarden; ft Heroriëntatie op de multiculturele samenleving een rol spelen. Het gaat niet alleen om kennisontwikkeling, maar ook om kennistoepassing. Daarnaast is dit document een actueel kader voor de inrichting van de OSG Hengelo. Daarna worden beschreven: a. de pedagogische identiteit Hierin wordt de pedagogische identiteit in eerste instantie in algemene zin beschreven voor alle vestigingen. Dit zijn de kenmerken voor het openbaar onderwijs: algemene toegankelijkheid; pluriformiteit wordt actief nagestreefd; e openbaarheid over doelstellingen, organisatie, verdeling van verantwoordelijkheden, algemene informatie en algemene rapportages; * het vormgeven van de voorbeeldfunctie door te laten zien dat een openbare school een gemeenschapsvoorziening is. Daarna wordt de pedagogische identiteit per vestiging (Bataafse Kamp, 't Genseler, Montessori en Woolter Meent) afzonderlijk uitgewerkt. b. de vestigingen in de veranderende maatschappij Hierin wordt beschreven dat het onderwijsaanbod de leerlingen moet voorbereiden op hun rol in de veranderende maatschappij. Concreet wordt hier bedoeld: * algemene studievaardigheid; Q vaardigheden op het terrein van informatie en communicatietechnologie; * cognitieve kennis; ~ praktische toepassing van het geleerde; * integratie van vakken. c. de lokale positie Hierin wordt aangegeven, dat er goede aansluiting moet zijn met samenwerkingsverbanden en partners, waar het OSG aan de onder- en bovenkant mee van doen heeft, waarbij ook gelet wordt op: $ veranderingen op basis van nieuwe voorschriften; >w. tendensen en keuzes. d. de organisatiecultuur Kernwoorden, die het OSG Hengelo hierin hanteert, zijn: f~ kleinschaligheid; * eigen cultuur; m transparantie; f; eigen verantwoordelijkheid. VOS tab b - december

7 ~... _--_.._-~--_._._... _._... Missie / Visie - Verzelfstandiging OSG Hengelo. } ; e. instroom en doorstroom Het OSG Hengelo heeft een schakelfunctie tussen het basisonderwijs en het vervolgonderwijs. n beide gevallen geeft het OSG Hengelo vorm aan een goede aansluiting. f. de onderwijsvisie Op alle OSG vestigingen is het onderwijsleerproces gericht op het bereiken van de volgende algemene doelen;» het stimuleren van een brede persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke vorming bij leerlingen; o het centraal stellen van een creatieve, zelfstandig lerende leerling; het recht doen aan verschillen tussen leerlingen en het benutten van die verschillen. Binnen deze genoemde drie hoofddoelen worden vijf kernveranderingen afgeleid: vaardigheidsgericht leren; o begeleid leren; o gedifferentieerd leren; samenhangend leren;.. doorlopende leerwegen. Daarnaast wordt in een bijlage de vertaling van de visie in de praktijk per vestiging beschreven. Dit stuk moet nog in het medezeggenschapstraject besproken worden. Bron: Strategische visie OSG Hengelo per Bijlage 1: Vertaling van de visie in de praktijk vos~abb - december

8 @-..._..._..._.._._._--_..... Missie Visie - Verzelfstandiging OSG Hengelo 5. Toetsing van missie aan karakteristieken en bestuursvormen van het OSG Hengelo 5.1. Schaalgrootte Volgens de centrale directie heeft het OSG Hengelo met ongeveer 2500 leerlingen voldoende schaalgrootte om met een zelfstandig bestuur voort te kunnen gaan. De ambities, die binnen de visie/missie gesteld, zijn kunnen binnen de huidige structuur gehaald worden. Hierbij aangevend, dat een mate van prioriteitsstelling noodzakelijk is binnen de inkomsten van lumpsum. Het OSG Hengelo verkrijgt geen extra financiële middelen van de gemeente Hengelo. n den lande zijn meerdere voorbeelden van scholen voor voortgezet onderwijs, zelfs kleiner, die een zelfstandig bestuur hebben. Er is een duidelijk draagvlak voor het komen tot een verzelfstandiging Eén bestuur voor primair en voortgezet onderwijs De voordelen van het vormen van een bestuur voor voortgezet en primair onderwijs worden gevonden in e het afdekken van risico's; contract voordelen bij gezamenlijke inkoop (o.a. ict); het beter kunnen benutten van kwaliteiten;,. een gezamenlijke staf; bewaking van de identiteit; ~ het beperken van overheadkosten. De centrale directie geeft aan, dat het op dit moment geen goede zaak zou zijn als het primair en voortgezet onderwijs onder één bestuur zouden komen. Er is sprake van een verschil in ontwikkeling, die tijd nodig heeft. Bijvoorbeeld: Het voortgezet onderwijs heeft al langer te maken met de lumpsumbekostiging. Voor het primair onderwijs is dat per 1 augustus 2006 ingevoerd Bestuursvorm Als bestuursvorm wordt aangegeven een stichtingsvorm met een raad van toezicht en een college van bestuur van 1 persoon. De centrale directie geeft aan dat het ontvlechten van de financiën een belangrijke reden is voor het oprichten van een stichting. Op dit moment zijn er veel problemen met het voldoen aan de voorschriften, die het ministerie stelt en de manier waarop de cijfers door de gemeente worden aangeleverd. (De voorschriften voor de gemeentelijke administratie (het Besluit Begroting en Verantwoording, hierna BBV) lopen op enkele onderdelen niet helemaal synchroon met het OCW-voorschrift Jaarverslaggeving voor de sector Voortgezet Onderwijs. Het BB V is een verslaggevingvoorschrift dat afkomstig is van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Bij het totstandkomen van het BBV zijn er uitvoerige discussies geweest over een aantal punten waarop niet (helemaal) werd aangesloten op de hiervoor genoemde bepalingen in het Burgerlijk Wetboek. Die zijn door OCW in het Voorschrift Jaarverslaggeving voortgezet onderwijs wel zo stringent mogelijk gevolgd. Hierdoor zijn er enkele afwijkingen ontstaan tussen de wijze waarop BBV en het OCW voorschrift de verantwoording van enige posten voorschrijven.opm.:jalj Er moet veel uhandwerk" verricht worden om dit enigszins volgens de voorschriften te krijgen. Hierover zijn gesprekken gaande met afdeling financiën van de gemeente Hengelo. Het heeft alles te maken met het verschil in comptabiliteitsvoorschriften van de gemeente en het ministerie. Wat dit betreft zou de centrale directie het liefst zien dat de verzelfstandiging per 1 augustus 2007 rond zou zijn. vost abb - december

9 Missie / Visie - Verzelfstandiging OSG Hengelo Verder geeft de centrale directie aan, dat bij verzelfstandiging van het voortgezet onderwijs de gemeente Hengelo niet meer te maken heeft met de dubbele pettenproblematiek. Het lokaal en integraal bestuur worden op deze wijze uit elkaar gehaald, waardoor de gemeente Hengelo objectiever besluiten kan nemen Bestuursfilosofie Voor de bestuursfilosofie wordt gedacht aan de bestuursfilosofie van Carver. De waarden van good governance moeten goed gehanteerd worden. Voor het ma nagement zou hierbij niet veel hoeven te veranderen. De taken en bevoegdheden staan nu al goed gedefinieerd. Wellicht zou het zo kunnen zijn dat het totaal aantal vestigingsdirecteuren zou kunnen verminderen door een vestigingsdirecteur leiding te laten geven aan meerdere vestigingen. De vrijkomende gelden zouden gebruikt kunnen worden voor opleiding van jonge gekwalificeerde ambitieuze personeelsleden Ondersteuning De bestuursondersteuning zou dezelfde kunnen zijn als de huidige. De ondersteuning, die er nu is wordt, als voldoende gezien. n de toekomst zouden sommige functies een kwaliteitsimpuis kunnen krijgen. Personeelsadministratie en financiële zaken, behalve planningen control, zouden bij een verzelfstandiging extern uitgezet kunnen worden Rol gemeente Hengelo Bij een verzelfstandiging zou het gemeentebestuur van Hengelo zijn formele rol moeten vervullen. Een verzelfstandigd bestuur zal haar formele stukken ter goedkeuring moeten aanleveren. De gemeente houdt zijn formele taak ten aanzien van het openbaar onderwijs. VOS \ a b b - december w... _....., ".... ~

10 Missie / Visie - Verzelfstandiging OSG Hengelo 6. Conclusies en aanbeveling Gelet op de vraagstelling kunnen de volgende conclusies getrokken worden. De elementen van de missie/visie van het OSG Hengelo Gelet op het bereiken van de doelstellingen van de visie/missie beschrijving van het OSG Hengelo zal het weinig verschil maken of het OSG Hengelo al dan niet verzelfstandigt. Er is bij het opstellen van de visie/missie en de afspraken met de vestigingsdirecteuren uitgegaan van de huidige lumpsumvergoeding, die op twee brinnummers gebaseerd is. De mate van noodzaak/wenselijkheid tot verzelfstandiging De wenselijkheid c.q. noodzaak tot verzelfstandiging wordt voornamelijk gevoeld bij de financiën. Het verschil in voorschriften van het ministerie van O,C, en W en de aanlevering van de cijfers van afdeling financiën van de gemeente Hengelo wordt ervaren als een groot en tijdrovend probleem. Het probleem van de dubbele petten is opgelost, als het OSG Hengelo onder een zelfstandig bestuur zal worden ondergebracht. Daarbij geeft een verzelfstandigd bestuur meer mogelijkheden tot continuïteit in de bestuurssamenstelling (met verschillende disciplines en vertegenwoordigingen) en (nauwere) samenwerking met externen buiten de gemeentegrenzen. Overwegingen m.b.t. de bestuurlijke schaal De huidige schaalgrootte van het OSG Hengelo (aantal leerlingen 2005/2006: 2408 (bron: onderwijs in cijfers» en het feit dat de scholengemeenschap binnen de huidige lumpsumvergoeding zijn doelstellingen met prioritering kan waarmaken, geven aan, dat de scholengemeenschap ook onder een zelfstandig bestuur voldoende omvang heeft. De directiebezetting en de staf heeft een omvang die hetzelfde kan blijven. Bij een verzelfstandiging zouden hierin geen aanvullingen hoeven te komen. De schaalgrootte is geen belemmering voor een verdere verzelfstandiging. Primair en voortgezet onderwijs: apart of samen Het OSG Hengelo en het openbaar primair onderwijs maken een eigen ontwikkeling door. Op dit moment is het daarom niet raadzaam om beide vormen van openbaar onderwijs onder één bestuur te plaatsen. Wellicht zouden hiervoor in de toekomst wel mogelijkheden bestaan, maar dit is mede afhankelijk van de ontwikkeling van beide organisaties. Op basis van deze bevindingen is het raadzaam voor voortgezet en primair onderwijs van de gemeente Hengelo een eigen verzelfstandigingtraject op te zetten. De mate van verzelfstandiging: bestuurscommissie of eigen rechtspersoon. Een eigen rechtspersoon in de vorm van een stichting verdient de voorkeur bij een verzelfstandiging van het OSG Hengelo. Het OSG Hengelo kan zich dan los van de gemeente Hengelo verder ontwikkelen. De gemeente Hengelo houdt in dit geval zijn formele taken, die gelden bij het openbaar onderwijs. Tijdsplanning Gezien de werkzaamheden, die voortvloeien uit de stap naar een bestuurlijke verzelfstandiging (zoals omschreven in fase 2) en het feit dat de geldstromen voor het voortgezet onderwijs per kalenderjaar lopen en de raadsprocedures, die voor deze processen gelden, lijkt het gerechtvaardigd om 1 januari 2008 als streefdatum voor een bestuurlijke verzelfstandiging te hanteren. VOS \ a b b - december ~

11 0-.. ".. _ _... _..._..._..,, Missie Visie - Verzelfstandiging asg Hengelo Aanbeveling Gelet op het bovenstaande adviseert VOS/ABB Consuiting om voor het OSG Hengelo een eigen verzelfstandigingtraject in te zetten naar een bestuurlijke verzelfstandiging richting een stichting openbaar voortgezet onderwijs per 1 januari 2008, waarbij, gezien de werkzaamheden, zo spoedig mogelijk de stap naar fase 2 (werkelijke voorbereidingen) gezet wordt. Hiervoor is een duidelijk draagvlak aanwezig. Er wordt nog op gewezen dat indien gebruik wordt gemaakt van de wettelijke bruidsschatregeling de verzelfstandiging in iedergeval vóór 1 augustus 2008 dient te zijn geëffectueerd. J.A. Littink,mba-me, december 2006 va s ~ a b b - december