I nleid ing/leeswijzer 1. Jaarverslag. Hoofdstuk 1 a. b. Programmaverantwoording Voortgang bestuursprogram ma

Transcriptie

1 JAARREKENING 2014

2

3 INHOUDSOPGAVE JAARREKENING 2014 Bladzijde I nleid ing/leeswijzer 1 Jaarverslag Hoofdstuk 1 a. b. Programmaverantwoording Voortgang bestuursprogram ma 3 29 Hoofdstuk 2 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer a. rekeningresultaat b. analyse van de belangrijke afwijkingen tussen de jaarrekening en de najaarsrapportage Hoofdstuk 3 Paragrafen a. ontwikkelingen in 2014 b. overzicht incidentele baten en lasten c. lopende investeringen d. waterschapsbelastingen e. weerstandsvermogen f. financiering (treasuryparagraaf) g. risicoparagraaf h. verbonden partijen i. bedrijfsvoering j. EMU-saldo Jaarrekening Hoofdstuk 4 Salans met toelichting 84 Hoofdstuk 5 Exploitatierekening naar kostendragers 97 Hoofdstuk 6 Exploitatierekening naar programma's 99 Hoofdstuk 7 Exploitatierekening naar kosten- en opbrengstsoorten 102 Hoofdstuk 8 Topinkomens 105 Hoofdstuk 9 Controleverklaring 107 Hoofdstuk 10 Vaststelling jaarrekening BIJLAGEN Kredietoverzicht per 31 december Overzicht afgesloten projecten

4

5 Inleiding De jaarrekening 2014 is samengesteid conform de regelgeving volgens de Waterschapswet. Het jaarverslag is onderverdeeld in een aantal thema's, programma's genaamd. Bij de indeling in programma's is de hoofdindeling van het beheerplan gevolgd. Dit zijn de programma's Veiligheid, Watersystemen en Organisatie. Op grond van de Waterschapswet kent het waterschap twee taken; watersysteembeheer en zuiveringsbeheer. Leeswijzer ln hoofdstuk 1 a, programmaverantwoording, wordt per programma ingegaan op onze visie en de realisatie van de beleidsdoelen. In de onder de programma's opgenomen subprogramma's worden de beleidsdoelen nader uitgewerkt. In hoofdstuk 1 b, voortgang bestuursprogramma, wordt verwezen naar de evaluatie van het bestuursprogramma en de aandachtspunten voor de komende jaren. Hoofdstuk 2 bevat grotendeels financiële beschouwingen. Hier wordt onder andere ingegaan op de uitkomst van de jaarrekening. Het exploitatieresultaat wordt hier uitgebreid geanalyseerd. In hoofdstuk 3 zijn de voorgeschreven paragrafen opgenomen. Hier wordt ondermeer ingegaan op de vermogenspositie en de financiering. In hoofdstuk 4 is de balans met toelichting opgenomen. De balans geeft de vermogenspositie weer. In de hoofdstukken 5, 6 en 7 is de exploitatierekening naar respectievelijk kostendrager, programma's en kosten- en opbrengstsoorten opgenomen. In de rekening naar kostendrager en programma's is volstaan met een korte toelichting op de uitkomsten. Dit om te voorkomen dat dezelfde toelichtingen meerdere malen worden gegeven. De uitgebreide analyse is namelijk opgenomen in hoofdstuk 2. In hoofdstuk 8 "Topinkomens" zijn de gegevens volgens de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) opgenomen. De controleverklaring is opgenomen in hoofdstuk 9. De vaststelling van de rekening vindt u onder hoofdstuk 10. De (verplichte) bijlagen bij de jaarrekening zijn afzonderlijk opgenomen. -1-

6 -2-

7 HOOFDSTUK 1a. PROGRAMMAVERANTWOORDING 2014 Inleiding De Waterschapswet geeft het algemeen bestuur een grote roi in de beleidsbepalende functie. Dit wordt onder meer bereikt door in de begroting het beleid van het waterschap voor de komende jaren weer te geven. Maar ook door in de begroting de acties / maatregelen voor het komende jaar te benoemen. De begroting is daarom ingedeeld naar programma's. De programma's sluiten aan bij de indeling van het beheerplan Per programma dient expliciet te worden weergegeven welke doelstellingen het waterschap nastreeft. Hierbij worden de drie w's als richtlijnen gebruikt. Wat willen we bereiken. Zie hiervoor onze visie per programma en de beleidsdoelen. Wat gaan we daarvoor doen. Zie de acties per programma. Wat gaat het kosten. De acties leiden over het algemeen tot investeringskosten. Per programma worden de investeringskosten getotaliseerd. Het programmaplan 2014 is gebaseerd op het beheerplan en het meerjarenprogrammaplan De opbouw van het programmaplan is grotendeels identiek aan het beheerplan. De programmaverantwoording geeft aan wat we van de voorgenomen activiteiten hebben uitgevoerd en is een soort jaarverslag. Leeswijzer De indeling van de programmaverantwoording 2014 is grotendeels gelijk aan de indeling van het programmaplan (begroting) en is als voigt. Programma = thema Het programmaplan bestaat uit drie programma's: veiligheid, watersystemen en organisatie. Deze drie programma's komen overeen met de hoofdthema's uit het beheerplan. Het beheerplan kent nog een vierde hoofdthema: water en ruimtelijke ordening. Deze is om praktische redenen in het programmaplan opgenomen onder het programma watersystemen. Onderdelen per programma Eerst wordt per programma onze visie weergegeven. Deze visie komt overeen met de visie uit het beheerplan. Zie hoofdstuk 2, "Misste, ambitie en visie" van het beheerplan. Daarna wordt per programma het beleidsdoel weergegeven. Ook deze komt overeen met het beleidsdoel per thema van het beheerplan. Vervolgens is het programma onderverdeeld in subprogramma's. Onderdelen subprogramma De onderverdeling in subprogramma's is overgenomen van het beheerplan. Ook daar is een thema uitgewerkt in een of meer paragrafen. Ook een subprogramma kent een beleidsdoel. Dit beleidsdoel is overgenomen uit het beheerplan. In het beheerplan worden vervolgens acties genoemd die als doel hebben het beleidsdoel te bereiken of te realiseren. Deze acties worden in het programmaplan ook acties genoemd. Per actie is een einddatum genoemd. Deze einddatum is oorspronkelijk overgenomen van het beheerplan. Omdat een groat aantal acties een doorlooptijd heeft langer dan één jaar, wordt zo nodig een concreet "tussenresultaat" voor 2014 gegeven onder het kopje "Wat doen we in 2014?". Voar de programmaverantwoording is het laatste kopje vervangen door "wet waren in 2014 de voorgenomen activiteíten?". -3-

8 Omgaan met beheerplanacties Niet alle beheerplanacties zijn in het jaarplan terug te vinden. Beheerplanacties die zijn afgerond zijn niet opgenomen. Jaarlijks worden deze acties in de jaarrekening vermeid. Dit overzicht zal uiteindelijk alle acties van het beheerplan bevatten. Acties waarvoor in het begrotingsjaar nog geen werkzaamheden worden uitgevoerd worden ook niet opgenomen. Hierdoor kunnen verschilien ontstaan tussen de beheerplanacties in de begroting en de meerjarenraming. De einddatum per actie ligt in principe vast. Deze datum is uit het beheerplan overgenomen. Door omstandigheden kan het voorkomen dat een datum vervroegd kan worden. Ook kan het voorkomen dat een vertraging in de voortgang optreedt. Via de voor- en najaarsrapportage wordt hierover gerapporteerd. Een eventuele aanpassing van een einddatum wordt in de begroting of de meerjarenraming opgenomen. Dergelijke aanpassingen worden via een voetnoot bij de betreffende actie kenbaar gemaakt. De rapportage van de werkelijke uitvoering van onze activiteiten is opgenomen onder het kopje "Wat hebben we gedaan in 2014?' symbolisch weergegeven. Met de toevoeging +, - of +/- wordt de voortgang van een actiepunt Via het kopje "Liggen we nog op schema?' wordt tot slot aangegeven in hoeverre de aangegeven einddata nag realistisch zijn. Intussen is een groot aantal beheerplanacties afgerond. Hieronder vindt u een overzicht van de afgeronde acties met daarbij een zeer beknopt resultaat per actiepunt. Afgeronde beheerplanacties Actie Onderwerp Gereed* Resultaat 7.1.a. Opstellen van een voorlopige overstromingsrisico Overstromingskaart is beoordeling volgens de Europese Richtlijn beschikbaar. Overstrom inosrisico' s 7.1.b Vastleggen waterkeringszone in legger 2011 Legger vastgesteld in AB vergadering c. Opstellen van overstromingsrisicokaarten volgens 2013 Overstromingskaart is de Europese Richtliin Overstrorninosrisico's beschikbaar. 7.1.d Toetsing van de zeedijk aan (nieuwe) 2010 Uitgevoerd veiligheidsnormen 2015 Niet meer actueel 7.2.a Vaststellen nieuw gewenst veiligheidsniveau op de 2014 Het rapport Droge Voeten boezem op basis van studie 2050 is beschikbaar 7.3.a. Onderzoek zonering boezemkaden 2011 Uitgevoerd 7.5.b Vasthouden van 1 miljoen m3 in de kanalen en miljoen m3 is wijken van de Veenkoloniën door aangepast beschikbaar. Ook het plan peilbeheer om deze kuubs in te zetten. 7.5.c Strategie opstellen voor bergen en vasthouden van 2011 Strategie is opgesteld water in Westerwolde (waaronder onderzoek naar mogelijkheden om water vast te houden in het Pagediep en Mussel Aa in combinatie met KRW) 7.7.a Bewerkstelligen van integraal informatie Uitgevoerd -4-

9 management binnen de veiligheidsregio 7.7.b Opzetten en invoering van een kwaliteit Uitgevoerd manaç ementsysteem binnen de veiliaheidsreaio 8.4.b Vaststellen nog te herstellen hectares verdroogd 2010 Is beschikbaar gebied na TOP lijst 8.5.a Samen met de provincies en andere 2012 Droogtestudie is uitgevoerd waterschappen uitvoeren van een regionale droogtestudie, waarbij ook het verminderen van de watervraag in ons waterschapsgebied wordt onderzocht 8.5.b. Onderzoek naar mogelijkheden voor beregening uit 2012 Aigemene regels opgesteld. grondwater Deze zijn per inaeaaan 8.6.d Verdere implementatie grondwatergestuurd 2012 Een studie uitgevoerd en peilbeheer een pilot uitgevoerd. 8.8.a Onderhoudbeheerplan in stedelijk gebied opstellen 2012 Bestaande OBP wordt ook en aanpassen aan OBP voar stedelijk gebied ingezet 8.8.c Aanpassen van het schouwbeleid aan ons eigen 2011 Uit evaluatie OBP is onderhoudbeheerplan en aan de Flora- en gebleken dat aanpassing faunawet niet nodia is 8.12.b Opstellen van visstand beheerplannen voor alle 2015 Nota visbeleid door DB (5- grote waterlichamen ) vastgesteld 8.14.a Uitvoeren onderzoek naar de effecten van exoten 2012 Onderzoek uitgevoerd. op het behalen van KRW-doelen 2012 in de Momenteel geen specifiek oppervlaktewaterlichamen. Indien noodzakelijk exotenbeleid nodig. gevolgd door het opstellen van specifiek exotenbeleid 8.15.a Verdergaande fosfaatverwijdering op de zuivering 2013 Gerealiseerd door in Gieten aanpassing besturing rwzi Gieten 8.15.c 2. Onderzoek naar mogelijkheid om 2013 Onderzoek is afgerond nutriëntengehalten verder te verlagen (aanvullend op KRW-maatregelen) in het Zuidlaardermeer 8.17.c Onderzoek naar noodzaak verwijdering 2012 Onderzoek toont aan dat nutriëntenrijk slib in KRW waterlichamen kanalen niet altijd nutriëntenrijk slib Westerwolde en Veenkoloniën gebaggerd moet worden b Onderzoek naar optimalisatie van het doors poe len 2012 Onderzoek is afgerond. van het Eemskanaal 8.19.a Onderzoek en uitvoering pilots sanitatie 2012 Er is een pilot uitgevoerd. Door landelijke pilots geen extra pilots nodia b Renovatieplan rioolgemalen 2010 Vastgesteld (AB ) 8.20.a Effectmeting KRW -maatregelen (tussenrapportage) 2012 Jaarlijkse rapportage via iaarverslaa waterkwaliteit a Onderzoek naar maatregelen tegen overlast door 2012 Voldoende gegevens zijn blauwalgen beschikbaar. -5-

10 8.21.b Samen met provincie zwemwaterprofielen en 2011 Profiel en strategie is strategie van maatregelen opstellen opgesteld 8.21.c Een meer pro-actieve en oplossingsgerichte 2012 Opgedane kennis ten adviesrol naar provincie aanzien van blauwalgbestrijding de provincie gedeeld c Actief bevorderen en stimuleren van 2015 Afzonderlijke afkoppelplannen voor hemelwater en riolering van gemeenten subsidieregeling is beëindigd 8.22.d Waterkwaliteitsspoor gereed 2015 Wordt toegepast 8.24.b Onderzoek naar hergebruikmogelijkheden voor 2010 Onderzoek is afgerond. effluent Resultaten verwerkt in zu iverinqsstrategie. 9.1.a Opstelling en implementatie van beleid ten aanzien 2010 Besproken met AB. Twee is met van maatschappelijk verantwoord en betrokken notities vastgesteld op 24 ondernemen november b Heroriëntatie op het beleid ten aanzien van 2011 Besproken met AB op 23 internationale samenwerkinq iuni c Invulling beleid ten aanzien van subsidieverwerving 2010 Functie subsidioloog ingevuld 9.1.d Beoordelen van onze communicatiestrategie vanuit 2011 Communicatienota maatschappelijke oriëntatie vastgesteld (AB ) 9.3.a Opstellen visie op kennismanagement, incl. plan 2011 Kenniskaart is opgezet. van aanpak Uitwerking vindt aan de hand hiervan plaats. 9.3.c We meten via objectief onderzoek de 2014 Onderzoek en maatregelen betrokkenheid/binding bij de organisatie en voeren uitgevoerd eventueel benodiqde maatreoelen uit 9.3.d We nemen maatregelen om de effecten van 2010 Trainees aangesteld. Actie vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt op te vangen "studeren op onze kosten" is goed verlopen. * De datum gereed is niet het jaar zoals oorspronkelijk opgenomen in het beheersplan Deze datum verwijst naar eerdere voortgangsrapportages zoals begroting en meerjarenraming. -6-

11 PROGRAMMA VEILIGHEID Visie op veiligheid Veiligheid staat voorop, overal en altijd. Wij zorgen ervoor dat we het vastgestelde veiligheidsniveau in ons gebied continu waarborgen. We speien tijdig in op ontwikkelingen die de veiligheid kunnen aantasten. Wij zijn in alle opzichten goed voorbereid op calamiteiten en zijn in staat daar zeer snel en effedief op in te speien. Beleidsdoel veiligheid Levensbedreigende situaties voor mensen mogen niet plaatsvinden; voor dieren proberen we die zoveel mogelijk te voorkomen. Het programma veiligheid is opgesplitst in drie subprogramma's: zeedijk, boezem en calamiteitenzorg. Het subprogramma "boezem" is verder onderverdeeld. Subprogramma 1: Zeedijk (beheerplan 7.1) Beleidsdoel We zorgen ervoor dat de zeedijk nu en in de toekomst voldoet aan de wettelijke veiligheidsnorm. Deze veiligheidsnorm gaat uit van een gemiddelde overschrijdingsfrequentie van 1 keer per jaar (1: 4.000). Acties gereed 7.1.e 1. Het uitvoeren van onderzoek naar benodigde maatregelen om te anticiperen 2014 op de zeespiegelstijging en de bodemdaling (inclusief mogelijke inzet slaperdijken en technische oplossingen bij Delfzijl) 7.1.d 2. Toetsing van de zeedijk aan (nieuwe) veiligheidsnormen f 3. Opstellen van overstromingsrisicobeheerplannen volgens de Europese 2015 Richtlijn Overstromingsrisico's Wat waren in 2014 de voorgenomen activiteiten? 1. In afwachting van de landelijke prioritering in het nhwbp worden werken in voorbereiding genomen. Vóór 2020 worden geen werken in uitvoering verwacht in ons beheergebied. De in het actiepunt genoemde onderzoek ("verkenning") uit het nhwbp-programma wordt in 2014 opgestart met de andere waterschappen uit dijkring zes. 2. De planning van de toetsing van de zeedijk is veranderd. In plaats van elke zes jaar, vindt nu elke twaalf jaar een toetsing plaats. De in het beheerplan opgenomen toetsing (2015) is niet meer actueel. De derde toetsing is afgerond in 2011 en de vierde toetsing moet worden afgerond in De voorbereiding van deze vierde toetsing loopt van 2011 tot 2017 (WTI en HR), de uitvoering van de toetsing is van 2017 tot Ook is men bezig van het toetsen een jaarlijks proces te maken, waardoor kennis behouden blijft en de werklast gelijkmatig over de jaren wordt verdeeld. -7-

12 De voorbereiding van de toetsing wordt landelijk geregisseerd. Dit betreft het Wettelijk Toetsinstrumentarium (WTI) en de Hydraulische randvoorwaarden (HR). De voorbereidende werkzaamheden voor de vierde toetsing van de zeedijken ( ) zijn gestart. In de voorbereiding denken de waterschappen mee over een juiste uitwerking van het WTI en de HR. De vierde toetsing wordt dus niet in 2015 afgerond, maar in Inbrengen van inhoudelijke expertise aan het provinciale team dat deze beheerplannen opstelt en het beoordelen van deze plannen. Wat hebben we gedaan in 2014? 1. Conform plan. De voorbereiding voor de Project Overstijgende Verkenning (POV) Waddenzeedijken is afgerond. Het plan van aanpak is vastgesteld. De werkzaamheden voor de POV Waddenzeedijken zijn in volle gang. Het plan van aanpak voor fase 1 is door de gezamenlijke DB's op 1 april 2014 vastgesteld. De beschikking door de minister is afgegeven op 8 mei Vanaf 1 april is door de drie samenwerkende waterschappen gezamenlijk gewerkt aan de verdere uitwerking van fase Vanaf 2015 starten we met de kennisdeling ten behoeve van de uitvoering van het WTI in de periode 'v've hebben inhoudelijke expertise ingebracht. Liggen we nog op schema? 1. Ja. 2. Ja. 3. Ja. Subprogramma 2: Boezem (beheerplan 7.2) Beleidsdoel We zorgen ervoor dat de boezem nu en in de toekomst voldoet aan de regionale veiligheidsnorm. De huidige veiligheidsnorm gaat tot en met 2015 uit van een overschrijdingskans van 1 x op de 100 jaar (1 :100). Acties gereed 7.2.a 1. Vaststellen nieuw gewenst veiligheidsniveau op de boezem op basis van studie 7.2.c 2. Langetermijnstrategie opstellen voor benodigde maatregelen om te anticiperen 2014 op de effecten van de zeespieçelstijqinç en de bodemdalinq 7.2.d 3. Opstellen overstromingsrisicobeheerplan volgens de Europese Richtlijn 2015 Overstrom ingsrisico' s Wat waren in 2014 de voorgenomen activiteiten? 1. Begin 2014 zal een studie binnen Droge Voeten (DV) 2050 naar kosten van hogere kadenormen dan 1/100 worden afgerond en geeft de stuurgroep OV2050 een advies. In 2014 zullen de provincies het bestuurlijke besluitvormingstraject doorlopen en de definitieve gewenste veiligheidsniveaus vaststellen. In dit proces moeten we de bestuurlijke discussie begeleiden. 2. De uitkomsten van Veiligheid Nederland in Kaart (VNK) -2 worden landelijk verwerkt in de nieuwe WTI en HR (zie actiepunt 7.1.d). Wij praten mee in de landelijke discussie. 1 Door de koppeling met actiepunt 7.2.c is de datum gereed aangepast in

13 In 2013 start een Bodemdalingsstudie op kosten van bodemdalingscommissie. Deze wordt in 2014 afgerond. Ook de uitwerking van het nhwbp houdt rekening met de lange termijnstrategie. 3. Zie actiepunt 7.1.f. Wat hebben we gedaan in 2014? 1. De DV2050 studies zijn afgerond en de gewenste veiligheidsniveaus zijn vastgesteld door de provincies. Afgesproken is dat we na vaststelling van nieuwe rekentechnieken voor stabiliteit in 2021 duidelijk maken hoe we stabiliteit van boezemkaden betrekken bij de toetsing aan de gewenste veiligheidsniveaus. 2. In DV2050 is vastgesteld dat we tot 2025 voor de boezemsystemen geen aanvullende maatregelen nodig hebben om klimaatverandering en zeespiegelstijging op te vangen. In 2014 is een verkennende bodemdalingsstudie uitgevoerd. De conceptrapportage is gereed. Begin 2015 wordt intern discussie gevoerd over de vervolgstappen. Daarna gaan we in 2015 een studie uitvoeren om de benodigde maatregelen in detail vast te stellen (zie ook 8.2.b). 3. We hebben inhoudelijke expertise ingebracht in het provinciale team dat deze beheerplannen opstelt en beoordeeld. Líggen we nog op schema? 1. Ja, dit actiepunt is afgerond. 2. Nee, dit actiepunt is afgerond voor het onderdeel zeespiegelstijging. Voor de bodemdaling voigt afronding in Ja. 2.1 Kaden (beheerplan 7.2.1) Beleidsdoel Boezemkaden voldoen aan de veiligheidsnorm. Acties gereed 7.3.b 1. Toetsing van de boezemkaden aan de nieuwe veiligheidsnormen c 2. Afronden Masterplan Kaden (aanpassen resterende 110 km) - in stedelijk gebied in landeliik cebied Wat waren in 2014 de voorgenomen activiteiten? 1. In 2013 is gestart met de toetsing van regionale kaden. In 2014 zijn we bezig met de toetsing van met name het Eemskanaal en het Winschoterdiep. De toetsing zal naar verwachting vijf jaar in beslag nemen. 2. Een overzicht van de uitgevoerde trajecten wordt in de jaarrekening gegeven. Bij nieuwe kaden of te verplaatsen kaden wordt zo veel mogelijk rekening gehouden met de nieuwe veiligheidsnormen ten aanzien van stabiliteit. 2 De eerste toetsingsronde eindigt in Met de provincie Groningen is afgesproken het afronden van de kadeaanpassingen in het stedelijk gebied uit te stellen tot 2018 en in het landelijk gebied tot maximaal

14 Wat hebben we gedaan in 2014? 1. De toetsing van het Eemskanaal is afgerond. Het resultaat is een goedgekeurde kering voor reguliere faalmechanismen. Het aardbevingsonderzoek voor het Eemskanaalloopt nog en is afhankelijk van goedgekeurde data van het KNMI. We concluderen met de voorlopige data dat de kering aardbevingsbestendig is. We zijn nog bezig met de toetsing van de keringen random Winschoten (Winschoterdiep, Rensei, Havenkanaal en Pekel A), zowel regulier als aardbevingsonderzoek. 2. In 2014 is in totaal bijna 45 km kaden op veilige hoogte gebracht. In het landelijk gebied betreft het hier met name trajecten langs het Schildmeer, Dannemeer, Siochterdiep, het Nieuwe Kanaal, Buiten Nieuwe Diep en Termuntenzijldiep. In het stedelijk gebied is een grote slag gemaakt in de stad Groningen en langs het Winschoterdiep tussen Zuidbroek en Westerbroek. Door het meeliften met andere ontwikkelingen in het landelijk gebied en de UAV-gc contracten voor de stad Groningen en het traject Zuidbroek-Westerbraek ligt het Masterplan Kaden goed op planning zowel wat de betreft het tijdspad als de investering. Liggen we nog op schema? 1. Ja. We lopen met de toetsing van de keringen rondom Winschoten slechts een paar maanden achter op de planning vanweqe tíjdrovend aardbevinqsonderzoek en staqnatie bij de bodemonderzoeken. 2. Ja. 2.2 Waterbergingsgebieden (beheerplan 7.2.2) Beleidsdoel Creëren van ongeveer 11 miljoen m3 berging. Acties 7.4.a gereed Inrichten van resterende bergingsgebieden: Benedenloop Westerwoldse Aa (2e fase): 0,2 miljoen m Tusschenwater: 2 miljoen m : 1,5 miljoen m3 Na Meerstad: (ca. 3 miljoen m3) 2030 Waf waren in 2014 de voorgenomen activiteiten? Benedenloop Westerwoldse Aa: zodra de gronden voor de tweede fase zijn verworven wordt met de uitvoering gestart. Tusschenwater: voor fase 1 wordt in 2014 het definitieve inrichtingsplan opgesteld. Meerstad: verdere gefaseerde vergroting van het nieuwe Woldmeer met ca. 0,2 miljoen m3 berging en de realisatie van de sluis voor de inlaat vanuit het Siochterdiep worden afgerond. Waf hebben we gedaan in 2014? Benedenloop Westerwoldse Aa: Een deel van de nog benodigde gronden is in 2014 verworven en wordt in 2015 ingericht. Voor de nog te verwerven granden is naast voortgaande aankoop onderhandelingen het onteigeningstraject ingezet. 4 Einddatum is gewijzigd. Was oorspronkelijk Einddatum is gewijzigd. Was oorspronkelijk Einddatum is gewijzigd in ná

15 Tusschenwater: In 2014 is het inrichtingsplan Tusschenwater in concept opgesteld inclusief de onderliggende onderzoeken. In de zomer 2014 is de uitkomst van de variantenstudie in het schetsplan aan de streek gepresenteerd. Dit plan is verder uitgewerkt tot het concept inrichtingsplan waarmee de formeie procedure zal worden ingegaan. Meerstad: De bergingscapaciteit van het Woldmeer is in 2014 met 0,1 miljoen m3 vergroot. Ook is in 2014 de schutsluis gerealiseerd waarmee ook bergingswater van het Siochterdiep kan worden ingelaten naar het Woldmeer. Liggen we nog op schema? Benedenloop Westerwoldse Aa: Nee. Door de onteigeningsprocedure zal naar verwachting medio 2017 het project zijn afgerond. Tusschenwater: Nee. In 2015 wordt de formeie procedure voor het ruimtelijk plan, projectplan en peilbesluit gestart. In Tusschenwater fase 1 kan circa 1,2 miljoen m3 worden geborgen. Een gedeelte van de wateropgave is overigens al eerder gerealiseerd in de deelprojecten van het gebied Tusschenwater. Uiteindelijk zal in mogelijk begin 2017, afhankelijk van het verloop van de bestemmingsplanprocedure - fase 1 worden afgerond. Meerstad: Ja. In 2012 heeft een herschikking van het project Meerstad plaatsgevonden waarbij het projectgebied is verkleind. De gefaseerde vergroting van de bergingscapaciteit van het Woldmeer is in dat kader teruggebracht tot ea 1,8 miljoen m Kleinschalige waterberging bovenstrooms van de boezem (beheerplan 7.2.3) Beleidsdoel Realiseren van kleinschalige waterberging bovenstrooms van de boezem. Acties gereed 7.5.a Zodanige inrichting en beheer van een deel van de beekdalen van Hunze (0, miljoen m"), Drentsche Aa (0,6 miljoen m3) en in Westerwolde (2 miljoen rrr'), dat kleinschalige waterberging plaatsvindt Waf waren in 2014 de voorgenomen acfivifeifen? Hunze: start uitvoering project Oude Weer en Bonnerklap Drentsche Aa: uitvoering Landinrichting Laaghalen (Geelbroek, deel van de m3) en start project Deurzerdiep / Anreeperdiep ( rrr') Westerwolde: De opgave voor Westerwolde is verlaagd naar 1,3 miljoen m '. Waf hebben we gedaan in 2014? Hunze: Bonnerklap en Oude Weer zijn gerealiseerd. Drentsche Aa: De planvorming van het project Deurzerdiep-Anreeperdiep is afgerond. De uitvoering is gestart. Landinrichting Laaghalen (Geelbroek) is voor een deel van het gebied de uitvoering gestart voor de rest van het gebied is gewerkt aan de compenserende maatregelen voor de omgeving van het plangebied. Westerwolde: Het deeltraject Ter Wupping is ingericht. Het bestek is gereed voor inrichting deelgebied Ter Apel Noord. Ontwerpfase deelgebied Renneborg - Ter Walslage loopt. -11-

16 Liggen we nag op schema? Hunze: Ja. Drentsche Aa: ja. Westerwalde: Ja. Subprogramma 3: Overige secundaire keringen (beheerplan 7.3) ßeleidsdoel We zorgen ervoor dat de overige secundaire keringen voldoen aan de nog vast te stellen regionale norm. Acties gereed 7.6.a 1. Samen met provincie voorstel maken voor overschrijdingskans (norm) voor overige regionale waterkeringen 7.6.b 2. Samen met provincie een technische leidraad opstellen voor het ontwerp van 2014 deze keringen Wat waren in 2014 de voorgenomen activiteiten? 1. In 2014 wordt een (praktisch) uitgangspunt afgesproken dat als norm gehanteerd kan worden en waaruit de dimensionering van de kering voldoende kan worden afgeleid. 2. Er wordt geen technische leidraad opgesteld, maar wei een praktische norm met betrekking tot hoogte en afmetingen waaraan deze overige keringen moeten voldoen. Waf hebben we gedaan in 2014? 1. De notitie "Uitgangspunten voor de beoordeling van de veiligheid voor de regionale keringen in de provincie Groningen" is samen met de Provincie Groningen uitgewerkt. Wij werken nu conform deze notitie. 2. De praktische norm met betrekking tot hoogte en afmetingen waaraan deze overige keringen moeten voldoen staat in bovengenoemde notitie. Liggen we nag op schema? 1. Ja. Actiepunt is afgerond. 2. Ja. Actiepunt is afgerond. 7 Datum gereed is gewijzigd in Was

17 PROGRAMMA WATERSYSTEMEN Visie op watersystemen Ons watersysteem is een zoveel mogelijk natuurlijk functionerend watersysteem dat klimaatbestendig, veerkrachtig en gezond is, en ook in staat is om de belangen en functies die afhankelijk zijn van voldoende, ecologisch gezond en schoon water zo goed mogelijk van dienst te zijn, We streven naar een grotere maatschappelijke bewustwording ten aanzien van het belang en de potenties van water. Wij vinden het essentieel dat onze samenleving zich bewust is van de risico's, maar tevens van de kansen die de aanwezigheid van water met zich meebrengt en de rol die het waterschap daarbij speelt. Het programma watersystemen is opgesplitst in vier subprogramma's: "voldoende water", "ecologisch gezond en schoon water", "zuiveringsbeheer" en "water en ruimtelijke ordening". De eerste twee subprogramma's zijn nader onderverdeeld. Subprogramma 1: Voldoende Water (beheerplan 8.1) Beleidsdoel Wij zorgen voor voldoende water, nu en in de toekomst, zowel in droge als in natte perioden. 1.1: Inundatie vanuit de watergangen (beheerplan 8.1.1) Beleidsdoel Watergangen voldoen aan de vastgestelde inundatienorm. Acties gereed 8.1.a 1. Oplossen van kleine inundatieknelpunten c 2. Oplossen grootschalige kneipunten in Hunzegebied d 3. Tweede toetsing van watersystemen aan normen voor regionale wateroverlast 9 Wat waren in 2014 de voorgenomen activiteiten? 1. De analyse van inundatieknelpunten gebeurt op basis van peilbesluiten. Zie acties 8.6.a en 8.6.c. voor de in 2014 op te stellen peilbesluiten. Enkele kneipunten bleken in de praktijk niet aanwezig te zijn. De overige kneipunten zijn opgelost met de revisie van gemaal Boonspolder, de realisatie van natuurgebied Torenveen. Het inundatieknelpunt Achterste Diep is opgelost bij de Herinrichting Odoorn. 2. De pilots veenoxidatie (Valthermond en Hongerige Wolf) zullen worden afgerond. 3. In ons gebied bestaat onvoldoende aanleiding en urgentie om voor 2015 een tweede toetsing uit te voeren. Wij zullen daarom bij de provincies ervoor pleiten deze toetsingsronde over te slaan. 8 De acties lopen in ieder geval tot Dan hebben we overal peilbesluiten genomen en zijn ook de inundatieknelpunten in de plangebieden beoordeeld. 9 De nieuwe klimaatscenario's verschijnen niet voor begin De nieuwe midden scenario's komen echter naar verwachting van het KNMI sterk overeen met die van de oude klimaatscenario's. De nieuwe klimaatscenario's geven dan ook geen aanleiding voor een nieuwe toetsing. -13-

18 Waf hebben we gedaan in 2014? 1. Aan de hand van de genomen peilbesluiten zijn kneipunten onderzocht en zo nodig opgelost. Bijvoorbeeld: Baggeren van een watergang in de omgeving van natuurgebied Breeveenen (Peilbesluit Annen) om teveel opstuwing te voorkomen. Nabij natuurgebied Wolfsbarge zijn duikers dieper gelegd om teveel opstuwing te voorkomen. 2. In het gebied zijn kneipunten in de waterbeheersing opgepakt in combinatie met de projecten Oude Weer en Bonnerklap. De projecten Annermoeras en Elzemaat zullen in 2015 ook positief uitwerken op de kneipunten. De pilots veenoxidatie zijn afgerond. De resultaten worden in 2015 eerst met het dagelijks bestuur besproken. 3. We hebben met de provincies afgesproken deze toetsronde 2014/2015 over te slaan. In 2021 moeten we wei een toetsing van watersystemen aan normen voor regionale wateroverlast opleveren. Liggen we nog op schema? 1. Ja. 2. Ja. 3. Ja. 1.2: Wateroverlast door bodemdaling (beheerplan 8.1.2) Beleidsdoel Voorkomen van wateroverlast door bodemdaling. Acties gereed 8.2.a 1. Aanleg pandscheiding b 2. Samen met provincie onderzoek uitvoeren naar maatregelen in de Eemskanaal en Dollardboezem om de gevolgen van bodemdaling door aardgaswinning tot 2050 te voorkomen of te compenseren Waf waren in 2014 de voorgenomen ectiviteiten? 1. In 2014 zullen met de commissie bodemdaling afspraken worden gemaakt over de definitieve locatie en de wijze van uitvoering. 2. Een bodemdalingsstudie starten op kosten van bodemdalingscommissie in 2013 en afronden in (zie oak 7.2.c) Waf hebben we gedaan in 2014? 1. In 2014 is nader onderzoek gedaan of de pandscheiding de juiste maatregel is en of er alternatieven zijn die beter aansluiten bi] de oplossing van het probleem. Er wordt geen pandscheiding aangebracht. In de nieuwe planperiode zullen maatregelen worden uitgewerkt en uitgevoerd. 2. Een verkennende bodemdalingsstudie is uitgevoerd. Begin 2015 wordt intern discussie gevoerd over de vervolgstappen. Daarna gaan we in 2015 een studie uitvoeren om de benodigde maatregelen in detail vast te stellen. Liggen we nog op schema? 1. Ja. Er is wei een nieuwe planning gemaakt. 10 Datum gereed was 2012, wordt vóór

19 2. Nee. Het onderzoek is afgerond, de maatregelen worden in 2015 bepaald. 1.3: Wateroverlast in stedelijk gebied (beheerplan 8.1.3) Beleidsdoel Verminderen van kans op wateroverlast in stedelijk gebied. Acties gereed 8.3.a 1. Samen met gemeenten realiseren van waterberging in bestaand stedelijk gebied b 2. Samen met gemeenten inventariseren van rioleringsopgaven in relatie tot 2015 berging in oppervlaktewater en de verwerkingscapaciteit van de zuiveringen 8.3.c 3. Samen met gemeenten onderzoek uitvoeren naar oorzaken van 2015 qrondwateroveríast en opstelien rnaatreqelproqramma Wat waren in 2014 de vaargenomen activiteiten? Voor deze actiepunten geldt dat het continue actiepunten zijn geworden. Ook ná 2015 proberen we in samenwerking met gemeenten wateroverlast in stedelijk gebied te verminderen. 1. Samen met gemeenten pakken we projecten op. 2. Acties worden in samenwerking met gemeenten ondernomen. 3. Samen met gemeenten pakken we projecten op. Wat hebben we gedaan in 2014? 1. Opstelien Structuurvisie Water gemeente Emmen ten behoeve van het oplossen van stedelijke wateropgaven. Het inrichtingsplan stedelijke wateropgave voor Musselkanaal is opgesteld. Opstarten project 3Di Winschoten, met als doel te analyseren hoe we de wateroverlast in Winschoten tijdens hevige zomerbuien kunnen voorkomen of minimaliseren. Ook wordt hierbij gekeken naar overstromingsrisico vanuit de boezem. 2. Deze actie vormt een onderdeel van de afvalwaterakkoorden die opgesteld zijn voor het samenwerken in de waterketen. Continu actiepunt. 3. Wordt - zo nodig - uitgevoerd in samenhang met 8.3.a. Zie daar voor de verdere toelichting. Liggen we nag op schema? 1. Ja. 2. Ja. 3. Ja. 1.4: Verdroogde natuurgebieden (beheerplan 8.1.4) Beleidsdoel Herstel van verdroogd natuurgebied. -15-

20 Acties gereed 8.4.a 1. Uitvoering van de herstelprojecten volgens de TOP-lijst ha: ha TOP Groningen en ha TOP Drenthe Uitvoerinq herstel project Oosterbos (buiten TOP): 200 ha 8.4.c. 2. Afspraken met de provincie maken over de uitvoering van de vergunningplicht voor drainages in bufferzones rondom EHS gebieden Waf waren in 2014 de voorgenomen ectiviteiten? 1. Het inrichten van circa 350 ha natuur in Dannemeer (fase 2) en van het deelgebied Ter Wupping Wessinghuizen. 2. Pas na het afronden van het Natura2000 proces pakken we deze actie op. Waf hebben we gedaan in 2014? 1. Project verdrogingsbestrijding Oosterbos: inventarisatie, analyse en voorstel inrichtingsplan zijn opgesteld (rapportage). De inrichting van 350 ha natuur in Dannemeer is in 2014 uitgevoerd. Deelgebied Ter Wupping - Wessinghuizen is ingericht (ca. 300 hectare). Gebied Scheebroekerioopje is ingericht (ca. 50 hectare). 2. Geen acties in Liggen we nog op schema? 1. Nee. Een aantal projecten zal door de koppeling met herinrichtingswerken ná 2015 worden afgerond. 2. Is afhankelijk van het verloop van het Natura2000 proces. 1.5: Droogte in de zomer (beheerplan 8.1.5) Beleidsdoel De wateraanvoer in droge perioden blijft gegarandeerd. Acties gereed 8.5.a Samen met de provincies en andere waterschappen uitvoeren van een regionale droogtestudie, waarbij ook het verminderen van de watervraag in ons waterschapsgebied wordt onderzocht Waf waren in 2014 de voorgenomen acfiviteiten? Samen met de provincies en andere waterschappen input aanleveren voor de discussie binnen het deltaprogramma zoetwater. Participeren bij het indienen van het onderzoeksvoorstel "Spaarwater" bij het Waddenfonds en starten met de pilots druppelirrigatie en ondergrondse infiltratie van zoetwater in de kustzone. Het verminderen van doorspoeldebiet in de Oldambtboezem. 11 Een aantal verdrogingsprojecten in de Drentse Aa is vervallen als KRW maatregel. Zie AB voorstel prioritering KRW maatregelen van 19 december Het betreft: Anderse Diep, restant Loonerdiep, Visvliet, Roodzanden, Vossenveen en LappenvoortiOosterland. 12 Datum gereed gewijzigd, was Datum gereed gewijzigd van 2012 in De droogtestudie is in 2012 afgerond. Daarmee is dit actiepunt afgerond. Het actiepunt zal nu in het kader van het Deltaprogramma worden voortgezet. -16-

21 Wat hebben we gedaan in 2014? - Het Deltaprogramma zoetwater is afgerond. - Het project Spaarwater is gestart. In ons gebied ligt bij Borgsweer een pilot met druppelirrigatie en ondergrondse infiltratie van zoetwater. - Onderzoek naar optimaliseren van het doorspoelen van de Oldambtboezem is afgerond. De verwachting is dat het stoppen van doorspoelen geen onacceptabele negatieve gevolgen zal hebben op landbouw en ecologie. Er wordt een meetplan opgesteld om de effecten van het stoppen van doorspaelen te monitoren. Liggen we nag op schema? Ja. 1.6: Kaders en uitvoering peilbeheer (beheerplan 8.1.6) Beleidsdoel Waterbeheer is optimaal afgestemd op diverse functies in het hele beheersgebied. Grond- en oppervlaktewaterstanden zijn optimaal afgestemd op streefpeilen. Acties gereed 8.6.a 1. Vaststellen van GGORIPeilbesluiten in de nu bekende knelpuntgebieden b 2. Vaststellen van GGORIPeilbesluiten in Natura 2000 gebieden c 3. Opstellen van GGORIPeilbesluiten in de rest van het beheersgebied e 4. Uitwerking peilbeheer in stedelijk gebied in relatie tot de overdracht van stedelijk 2015 waterbeheer en de qevolqen van de stedeliike wateropqave Wat waren in 2014 de voorgenomen activiteiten? 1. De GGORIPeilbesluiten Tusschenwater en Achterste Diep worden in 2014 in een normale peilbesluitprocedure afgerond. 2. Het peilbesluit in het Natura-2000 gebied Drentse A is nog niet afgerond. Daarom is dit actiepunt weer toegevoegd. Het beheerplanproces wordt anders ingericht, waardaor het peilbesluit wordt losgekoppeld van beheerplanproces. De huidige inrichting wordt vastgelegd in een peilbesluit volgens de normale peilbesluitprocedure. 3. Er maet nog een aantal GGORIPeilbesluiten genomen worden vaor gebieden waar gebiedsplannen in voarbereiding zijn, bijvoorbeeld Meerstad, het "Nedmag-gebied" (bodemdaling) en in het Hunzegebied. Onze GGORIPeilbesluiten sluiten aan bij deze ontwikkelingen en zijn mogelijk daarom niet voor 2013 afgerond. 4. Dit actiepunt wordt gestart na afronding van de GGORIPeilbesluiten en nadat het stedelijk waterbeheer overgedragen is. Dit wordt vanaf 2014 opgepakt. Wat hebben we gedaan in 2014? 1. De genoemde ontwerp peilbesluiten worden in 2015 genomen. Het peilbesluit Achterste Diep wordt beïnvloed door de discussie rondom veenoxidatie. Het peilbesluit voor Tusschenwater loopt vertraging op doordat de planvorming pas in 2015 kan worden afgerond; het peilbesluit voigt de planvorming. 14 De laatste peilbesluiten zijn in 2013 in antwerp vastgesteld. Definitief in

22 2. We hebben nu een ontwerp peilbesluit opgesteld voor het noordelijk deel van het Drentse A-gebied. In 2015 doen we dit voor het zuidelijk dee!. Beide procedures worden in 2015 afgerond. Dit actiepunt is afgerond met het nemen van het peilbesluit in het Drentse A-gebied. Het Natura 2000 gebied Drentse Aa is het enige Natura 2000 gebied in ons beheersgebied met grondwaterafhankelijke natuur. 3. Onze GGORIPeilbesluiten sluiten aan bij gebiedsontwikkelingen. Daarom zijn deze niet in 2014 afgerond. Voor het bodemdalingsgebied Nedmag hebben we een 'masterplan' gemaakt, waaruit een inrichtingsplan en een peilbesluit voortkomt. 4. We hebben de peilbesluiten voar het stedelijk gebied gepland in Liggen we nag op schema? 1. Ja. Als gevolg van de discussie random veenoxidatiegebieden lopen we wei vertraging op. 2. Ja. Dit actiepunt is afgerond. 3. Nee. We sluiten aan bij de gebiedsontwikkelingen, zoals de ontwikkeling van Meerstad. 4. Ja. 1.8: Onderhoud en schouw van watergangen (beheerplan 8.1.8) Beleidsdoel Garanderen van een ongestoorde aan- en afvoer van water. 1. Onderhoudbeheerovereenkomsten voor gebouwd gebied opstelien met gemeenten Waf waren in 2014 de voorgenomen activiteiten? 1. Met acht gemeenten wordt in 2014 het gewenste onderhoud besproken en vastgelegd in een overeenkomst. Deze overeenkomsten worden door uw dagelijks bestuur vastgesteld. Wat hebben we gedaan in 2014? 1. We hebben overeenkomsten gesloten over het onderhoud in de gemeenten Oldambt, Beliingwedde. Met de gemeenten Delfzijl, Appingedam, Haren, Menterwolde, Tynaarlo en Borger Odoorn zijn geen beheerovereenkomsten gesloten. In deze gemeenten is het stedelijk waterbeheer op orde. Het eigendom, beheer en onderhoud van de belangrijke watergangen ligt reeds bij het waterschap. Ook in Vlagtwedde zijn afspraken gemaakt. Hier is in 2014 door de gemeente in samenwerking met het waterschap gestart met de uitvoering van het achterstaliig onderhoud in Ter Apel en Vlagtwedde. In 2016 worden deze watergangen over gedragen aan het waterschap. Met de resterende gemeenten zijn we in gesprek om de overeenkomsten over het onderhoud van het stedelijk water in 2015 af te ronden. Liggen we nag op schema? 1. Ja. 1.9: Vaarwegenbeheer (beheerplan 8.1.9) Beleidsdoel Voorkomen van diepgangsbeperkingen voor de scheepvaart. -18-

23 Acties gereed 8.g.a 1. Kneipunten door huidige of in planperiode verwachte vaardieptebeperkingen verhelpen/voorkomen 8.9.b 2. Opstellen overeenkomst met provincie Drenthe over beheer en onderhoud van 2015 vaarwegen en kaden Waf waren in 2014 de voorgenomen ectlvitelten? 1. Jaarlijks monitoren we 1/3 deel van ans areaal. Kneipunten die aan het licht komen worden verholpen waarbij zoveel mogelijk aangesloten wordt bij overige projecten (zoals KRW en Masterplan Kaden). 2. We zijn in overleg met de provincie en de overige Drentse waterschappen over het peilbeheer op de Drentse kanalen. Voor ons waterschap zijn het Noord-Willemskanaal en de nieuwe vaarweg Erica Ter Apel van belang. Waf hebben we gedaan in 2014? 1. We hebben het afgelopen jaar weer een deel gemonitord. Hier zijn geen kneipunten aan het licht gekomen. Met de resultaten van de afgelopen drie jaren gaan wij onze meerjarenplanning actualiseren. 2. Het overleg met de andere waterschappen en provincie Drenthe loopt. Hieruit is nag geen overeenkomst tot stand gekomen. Liggen we nog op schema? 1. Ja. 2. Ja. Subprogramma 2: Ecologisch gezond en schoon water Beleidsdoel We zargen voor ecologisch gezonde en schone watersystemen, waarin systeemspecifieke dieren en planten voorkomen. 2.1: Kaderrichtlijn water (beheerplan 8.2.1) Beleidsdoel Verbeteren ecologische toestand in zestien waterlichamen conform de KRW-doelstelling. Acties gereed 8.10.a 1. Uitvoering van afgesproken KRW-maatregelen (zie bijlage 1 en 9 beheerplan ) 8.10.b 2. Vaststellen nieuw Stroomgebiedbeheerplan (SGBP) 2015 Waf waren in 2014 de voorgenomen activiteiten? 1. Zie de betreffende beheerplanopgaven. 2. In 2014 wordt een ontwerp SGBP opgesteld. 15 Dit actiepunt is continu geworden. -19-

24 Wat hebben we gedaan in 2014? 1. In kanalen Duurswold is 3,5 km NVO opgeleverd, is aanleg 1,2 km in uitvoering en is aanleg van 3 km aanbesteed. Het peilbesluit voor een natuurvriendelijker peilregiem in het Schildmeer en kanalen Duurswold is vastgesteld. In Deelgebied Ter Wupping is 8,7 km beek hersteld. In de Hunze is met de projecten Bonnerklap en Oude Weer 4 km beek hersteld. In de Drentsche Aa is de planvorming van het project Deurzerdiep-Anreeperdiep afgerond, inclusief de procedures voor het projectplan en de vergunningen. Uitvoering is gestart. 2. Eind 2014 is het ontwerp beheerprogramma (SGBP) ter inzage gelegd. Liggen we nog op schema? 1. Ja. 2. Ja. 2.2: Inrichting van de oevers (beheerplan 8.2.2) 8eleidsdoel Verbeteren hydromorfologie kanalen en meren conform de KRW-doelstelling. Acties gereed 8.11.a 1. Aanleq van 17,3 km natuurvriendeliike oevers lanes de kanalen b 2. Verbetering oeverzone - Schildmeer (2 km) Hondshalstermeer (1,2 km) Na Wat waren in 2014 de voorgenomen activiteiten? 1. Ongeveer 2 km natuurvriendelijke oever (NVO) langs het Nieuwe Kanaal wordt afgerond. Ongeveer 2,9 km NVO in samenwerking met de inrichting van Dannemeer-Midden Groningen langs het Afwateringskanaal Zuid oostzijde en het Siochterdiep zuidzijde traject langs natuurgebied Midden Groningen. Start met ongeveer 2 km NVO trajecten langs de zuidzijde van het Siochterdiep tussen Siochtersluis en Schaaphok. Ongeveer 0,6 km NVO langs de Borgsloot, traject zuidzijde Klein Harkstede - Siochtersluis. Ongeveer 5 km NVO kanalen Hunze - Veenkoloniën. 2. Voor het Schildmeer staat in 2014 geen werk gepland. Wat hebben we gedaan in 2014? 1. Circa 2,5 km NVO gerealiseerd in Nieuwe Kanaal en een begin gemaakt met een 2e traject van 2,5 km. In kanalen Duurswold (Dannemeer, Siochterdiep en Borgsloot) is 3,5 km NVO opgeleverd, is 1,2 km in uitvoering gegaan en is aanleg van 3 km aanbesteed. Er is gestart met de realisatie van circa 1,6 km NVO in het Buiten Nieuwediep (waterlichaam Kanalen Oldambt). Een integraal project langs het Termunterzijldiep en Opdiep is aanbesteed en gestart. Onderdeel hiervan is de realisatie van circa 0,8 km NVO. Ongeveer 5 km NVO kanalen Hunze - Veenkoloniën is uitgevoerd. 16 Via het AB voorstel prioritering KRW maatregelen (AB 19 december 2012) is besloten de inrichting te faseren tot na

25 2. Planvoorbereiding is gestart voor de resterende opgave aan verbeterde oeverzones Schildmeer. De maatregelen voor het Hondshalstermeer zijn gefaseerd. In 2014 is door middel van kooiproeven onderzocht wat de kansen en bedreigingen zijn voor NVO's in het Hondshalstermeer. Liggen we nog op schema? 1. Ja. Vanwege actualisatie van de KRW begrenzing van het waterlichaam Kanalen Duurswold is de opgave voor aan te leggen NVO verhoogd van 7 km naar 8,5 km. Hiervan zal 2,7 km na 2015 gereed komen. 2. Ja. 2.3: Vispassages (beheerplan 8.2.3) Beleidsdoel Verbeteren gezonde en gebiedsspecifieke visstand conform KRW-doelstelling. Acties a 11. Oplossen van 52 vismigratie kneipunten (waarvan 41 in KRW lichamen) gereed Wat waren in 2014 de voorgenomen activiteiten? 1. Vispassage Sans Souci, Dannemeer en Hongerige Wolf worden gerealiseerd. Daarnaast diverse vis passages als onderdeel van geplande beekherstel projecten. Waf hebben we gedaan in 2014? Opheffen vier vismigratie kneipunten (sluisbeheer) in de Kanalen Hunze-Veenkoloniën (gereed). De vispassages Sans Souci en Dannemeer zijn gerealiseerd. In het project Bonnerklap zijn twee migratieknelpunten de Beek opgeheven. In de Drentsche Aa is een vismigratieknelpunt in het Rolderdiep en het Witterdiep opgeheven. Liggen we nog op schema? 1. Ja. 2.4: Herstel van de beek (beheerplan 8.2.4) Beleidsdoel Verbeteren hydromorfologie beken conform KRW-doelstelling. Acties gereed 8.13.a Herstel natuurlijke inrichting van beken: 2015 Westerwoldse Aa zuid/ruiten Aa (27 km), Runde (7 km) 34 km Westerwoldse Aa noord 8,5 km Hunze 15 km Drentsche Aa 6 km waarvan Rolderdiep 3km Na Idem als voetnoot

26 Waf waren in 2014 de voorgenomen ectiviteiten? Westerwoldse Aa zuid/ruiten Aa en Runde: start met ongeveer 3,5 km beekherstel in fase 2 van de Benedenloop Westerwoldse Aa. Westerwoldse Aa noord: Hunze: start Oude Weer en Bonnerklap Drentsche Aa: start Deurzer/Anreeperdiep Waf hebben we gedaan in 2014? Westerwoldse Aa: Het onderdeel beekherstel Runde (7km) is gereed en geopend op 4 oktober ,7 km beek hersteld in deelgebied Ter Wupping. Hunze: In de Hunze zijn de projecten Oude Weer (0,7 km) en Bonnerklap (3,3 km) gerealiseerd. Drentsche Aa: De voorbereiding van het project Deurzerdiep-Anreeperdiep is afgerond, de uitvoering is gestart (3,4 km). Liggen we nog op schema? Westerwoldse Aa: Ja. Hunze: Ja. Drentsche Aa: Ja. 2.6: Nutriënten: stikstof en fosfaat (beheerplan 8.2.6) Beleidsdoel Voldoen aan de gebiedsgerichte normen voor stikstof en fosfaat. Acties 8.15.b 1. Onderzoek naar bronnen van belasting van nutriënten in Hondshalstermeer en de kanalen Fiemel, eventueel opstellen van een maatregelprogramma Waf waren in 2014 de voorgenomen ectiviteiten? 1. Naar aanleiding van de resultaten van het onderzoek Hondshalstermeer en Fiemel dat in het najaar van 2013 is afgerond, kunnen in 2014 de maatregelen geformuleerd worden die de belasting terug kunnen dringen. Voor het Hondshalstermeer hangen de maatregelen samen met het opstellen van het ecologisch haalbare doel voor het meer, dat doel moet worden bijgesteld omdat het meer als een verbrede boezem moet worden beschouwd. Waf hebben we gedaan in 2014? 1. We hebben de bronnen van het kanaal Fiemel onderzocht; naast landbouw speien kwel, veenoxidatie en naleveririg vanuit de bodem een rol. Hier worden geen verdere maatregelen voor opgesteld. 2. Voor het Hondshalstermeer zijn mogelijke maatregelen geïnventariseerd; in het nieuwe beheerprogramma is onderzoek naar het effect van die maatregelen opgenomen. Liggen we nog op schema? 1. Ja. Het uitvoeren van maatregelen voor het Hondshalstermeer worden ná 2015 uitgevoerd. 18 Datum gereed is verschoven, was

27 2.7: Prioritaire en overige stoffen (beheerplan 8.2.7) Beleidsdoel Voorkomen en terugdringen van verontreinigingen met prioritaire en overige stoffen. Acties gereed 8.16.a 1. Kennis opdoen over het effect van prioritaire en overige stoffen en over de 2015 diverse bronnen waar deze stoffen vandaan komen 8.16.c 2. Vergunningen aanpassen op prioritaire stoffen 2015 Wat waren in 2014 de voorgenomen activiteiten? 1. Er is in een eerdere fase al geïnventariseerd welke stoffen bij welke processen vrijkomen. Er zijn adviezen per prioritaire stof opgesteld, de kennis is beschikbaar. Op basis van dit ad vies meten we bij de bron of in het oppervlaktewater. 2. Het aanpassen van de vergunningen op prioritaire stoffen va It onder het regulier vierjaarlijks bezien van de vergunningen. We steilen een overzicht op met de vergunningen waarin prioritaire stoffen zijn opgenomen. Wat hebben we gedaan in 2014? 1. Er zijn aanvuliende metingen uitgevoerd bij de bronnen en in het oppervlaktewater. De resultaten van deze meetronde zijn verwerkt in een advies per stof. De rapportage is opgesteld. 2. Het overzicht van vergunningen met prioritaire stoffen is opgesteld. Liggen we nog op schema? 1. Ja. 2. Ja. 2.7: Verontreinigde waterbodem (beheerplan 8.2.8) Beleidsdoel Voorkomen dat waterkwaliteit negatief wordt beïnvloed door baggerspecie; voldoen aan de KRW- doelstelling. 1. Spoedeisende waterbodemsaneringen voor de KRW zijn uitgevoerd Wat waren in 2014 de voorgenomen activiteiten? 1. Op basis van oude wetgeving (Wet Bodembeheer) moeten toegestane (beschikte) waterbodemsaneringen vóór 2015 gesaneerd worden: - In de provincie Drenthe zijn geen spoedeisende waterbodemsaneringen aanwezig. - Met de provincie Groningen zijn we een bijdrage als waterkwaliteitsbeheerder overeengekomen voor het Eemskanaal. De sanering start in Ceresmeer: Betrokken partijen starten in 2014 om het waterbodemprobleem op te lossen. Hiervoor zijn de eerste vergunningen inmiddels in procedure gebracht. Wat hebben we gedaan in 2014? -23-