Ziekenhuisgebouwen staan er goed bij

Transcriptie

1 Nummer 37 In dit nummer: Kwaliteit ziekenhuisgebouwen goed NHC goed instrument om kapitaallasten te compenseren Publieksprijs LOC en Bouwcollege: Beste wonen en zorg voor ouderen Bouwcollege publiceert jaarverslag 2006 Nieuwe prestatie-eisen AWBZ-voorzieningen goedgekeurd Kort Bestek Maart 2007 Bijlage: In Perspectief 18 Toekomst verzorgingshuizen Ziekenhuisgebouwen staan er goed bij De functionaliteit en bouwtechnische staat van ziekenhuisgebouwen in Nederland is goed. De gebouwen zijn in de regel ook flexibel genoeg om bouwkundige aanpassingen te kunnen realiseren. Algemene ziekenhuizen hebben goed geanticipeerd op de medisch-technologische en maatschappelijke ontwikkelingen. Dit blijkt uit een rapport van het Bouwcollege, dat voorzitter Rob Scheerder op 27 maart aan mw. Leemhuis-Stout, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, heeft overhandigd. De resultaten zijn gebaseerd op onderzoek dat het Bouwcollege heeft uitgevoerd onder de algemene ziekenhuizen. Omdat ze toch al verbouwd of nieuw gebouwd (gaan) worden, is eenderde van de gebouwen niet in het onderzoek betrokken. Dat betekent dat de sector er binnen enkele jaren in totaliteit nog beter voor zal staan dan op dit moment. Functionaliteit De functionaliteit (afmetingen van ruimten, toegankelijkheid) is onderzocht voor de zeven patiëntgebonden functiegroepen in het standaardpakket van algemene ziekenhuizen: algemene verpleging, special care, polikliniek, beeldvormende diagnostiek, spoedeisende hulp, operatieafdeling en verlosafdeling. De gebouwen voldoen gemiddeld genomen aan de referentiewaarden voor bestaande gebouwen. Voorzover dat niet het geval is, hebben de gebreken in kwestie geen gevolgen voor de patiëntveiligheid, zo heeft het Bouwcollege geconstateerd. Bouwtechnische staat De bouwtechnische staat van de onderzochte gebouwen is gemiddeld goed. Gebouwen en installaties worden goed onderhouden. De interne bouwkundige staat (binnenwanden etc.) is uitstekend. De externe bouwkundige elementen (zoals de buitengevels) en de installaties scoren in het algemeen ook goed, zij het dat er vergeleken met de interne bouwkundige elementen meer variatie in de kwaliteit is aangetroffen, omdat de periode tussen renovaties langer is dan bij de interne elementen. Aan het einde van zo n periode kan er daarom sprake zijn van teruggelopen kwaliteit. Aanpasbaarheid De onderzochte gebouwen hebben qua constructietype en verdiepingshoogte voldoende mogelijkheden voor eventueel 1

2 noodzakelijke aanpassingen. De interne flexibiliteit wordt echter ook beïnvloed door factoren als stramienoppervlakte, gebouwdiepte, aanwezigheid van een technische laag en voldoende leidingschachten. In individuele rapportages zal hierop in een meer diepgaande analyse op gebouwniveau nader worden ingegaan. Dan zal ook aangegeven worden welke bouwdelen geschikt zijn voor welke functies. Vervolg Het Bouwcollege zal per ziekenhuis een individueel rapport opstellen. Vanaf eind mei zullen deze rapportages bij de individuele ziekenhuizen worden toegelicht en besproken. Daar waar knelpunten geconstateerd worden zal het Bouwcollege deze zo nodig op korte termijn bespreken met de betrokken ziekenhuizen. Publieksprijs Beste wonen en zorg voor ouderen De Landelijke Organisatie Cliëntenraden (LOC) en het Bouwcollege schrijven gezamenlijk een prijsvraag uit voor het beste wonen en zorg voor ouderen in Nederland. LOC en Bouwcollege willen dat huis of complex belonen waarin ouderen het het meest naar hun zin hebben, ze de zorgverlening het beste vinden en het meest tevreden zijn over hun woonruimte. Het doel van de prijs is: wonen en zorg voor ouderen positief belichten. Ouderen en hun familieleden worden opgeroepen om het naar hun mening beste huis of complex met wonen en zorg voor ouderen te nomineren. Dat kunnen verzorgingshuizen zijn, maar ook woonzorgcomplexen, appartementencomplexen met zorg en serviceflats. Voorwaarden zijn onder meer dat minimaal zorg op afroep gedurende 7 x 24 uur per week beschikbaar is en dat de woonruimte voor ouderen betaalbaar is. Een deskundige jury onder leiding van Eerste-Kamerlid Hannie van Leeuwen beoordeelt de aangemelde huizen en zal minimaal de beste drie uitkiezen. Deze zullen nader worden onderzocht op beleving en gebouwkwaliteit. Uiteindelijk blijven er twee of drie over die voor verkiezing aan het Nederlandse publiek worden voorgelegd. Via internet en briefkaarten kan het publiek het meest aansprekende project uitkiezen. De winnaar van de publieksprijs wordt bekendgemaakt op het Jubileumcongres van het Bouwcollege op 25 september 2007, uur (Beatrixtheater Utrecht). De winnaar krijgt een nog nader te bepalen beeld of maquette, bestemd voor plaatsing bij de entree. Meer informatie: en U kunt ook bellen naar Annette de Vreeze ( ) of Willeke van Staalduinen ( ). Jaarverslag 2006 gepubliceerd Het Bouwcollege heeft eind maart zijn jaarverslag over 2006 aangeboden aan de minister van VWS. Het verantwoordt daarmee zijn activiteiten van vorig jaar in relatie tot de voornemens die het in zijn werkprogramma 2006 had vastgelegd. Het gaat in de eerste plaats om activiteiten behorend bij een tweetal jaarthema s: bouw- en exploitatiekosten van zorggebouwen, en doelgroepen en benodigde infrastructuur. Deze thema s zijn gekozen in verband met het feit dat zorginstellingen in de nabije toekomst zelf verantwoordelijkheid gaan dragen voor hun bouwinvesteringen. Ze zijn dan gebaat bij concrete handvatten voor het nemen van strategische huisvestingsbeslissingen voor specifieke doelgroepen. Verder wordt verslag gedaan van continue activiteiten als de monitoringonderzoeken naar de gebouwkwaliteit, de ontwikkeling van prestatie-eisen en good practice, de beoordeling van bouwplannen en de activiteiten in het kader van voorlichting en communicatie. Ten slotte wordt verantwoording afgelegd over de bedrijfsvoering. Dit onderdeel gaat onder meer in op de doelmatigheid van het eigen functioneren. In mei wordt nog een afzonderlijk jaarbericht uitgebracht. Dat zal onder meer een overzicht bevatten van ontwikkelingen in de zorgbouw in 2006, met een analyse van jaarcijfers en een duiding van regionale accenten in de bouwplanontwikkeling op basis van gerealiseerde projecten. 2

3 Nogmaals: aanvraag toelating vóór 1 mei indienen Vorige maand berichtte Kort Bestek al over het op tijd indienen van toelatingsaanvragen. Nu de fatale datum met rasse schreden nadert, lijkt het geen overbodige luxe nogmaals te wijzen op de consequenties van een te late indiening. Kort samengevat: om nog in 2007 voor financiële prioritering in aanmerking te komen moeten aanvragen voor toelating met bouw uiterlijk 1 mei 2007 volledig zijn ingediend. Zo niet, dan schuiven ze door naar de prioriteitenstelling van het jaar Aanvragen moeten worden ingediend bij CIBG/unit toelating zorginstellingen Postbus BC Den Haag Ziekenhuizen zelf verantwoordelijk voor huisvesting: financiële risico s vergen individuele benadering De mogelijke introductie van een normatieve huisvestingscomponent (NHC) is een geschikte methode om de kapitaallasten (rente en afschrijving) in de productprijzen op te nemen. Daardoor kunnen ziekenhuizen zelf verantwoordelijk worden voor hun huisvesting en is een vergunning niet meer nodig. Ziekenhuizen gaan dan wel risico lopen op de kapitaallasten. Voor sommige instellingen kan dit leiden tot doorgaans beperkte financiële problemen. Echte probleemgevallen dienen integraal en individueel beoordeeld te worden maar eventuele compensatie moet niet langer dan 5 jaar duren. Deze conclusie trekt het Bouwcollege uit een analyse van de effecten op instellingsniveau van de introductie van NHC s in de ziekenhuiszorg. De analyse is op verzoek van VWS opgesteld door de Stichting DBC Onderhoud (SDO) en het Bouwcollege. Het is de bedoeling dat ziekenhuizen in het nieuwe systeem van integrale prestatiebekostiging per diagnosebehandelingscombinatie (dbc) worden gecompenseerd voor de kapitaallasten. Dat zou kunnen gebeuren met een herkenbare toeslag in de productprijzen, de zogeheten normatieve huisvestingscomponent. Uit de voorlopige analyse blijkt dat ongeveer 40% van de ziekenhuizen in dat geval minder kapitaallasten zullen ontvangen dan men in het huidige systeem aan werkelijke kapitaallasten heeft. Het tekort beperkt zich in de meeste gevallen overigens tot 2% van de aanvaardbare kosten en kan verschillende oorzaken hebben: de fase waarin het ziekenhuis zich in de levenscyclus bevindt: als er net nieuw gebouwd is, komt men aan de NHC tekort; op andere momenten houdt men er echter aan over. het volume aan dbc-productie is (te) laag. de oppervlakte is veel groter dan waar men, bedrijfsmatig gezien, over zou moeten beschikken. extreme situaties als asbest of andere met bouw samenhangende kostenverhogende factoren. Bij de beoordeling van individuele probleemgevallen zal uiteraard naar de directe financiële effecten moeten worden gekeken, maar ook naar alle andere effecten van de integrale prestatiebekostiging, de totale vermogenspositie, kwaliteit van het management, oplossingen die door de instelling zelf of door andere partijen kunnen worden aangedragen, etc. Niet elk tekort op de kapitaallasten zal dus vanzelfsprekend gecompenseerd hoeven te worden. Een langdurige compensatie zal bovendien de gereguleerde marktwerking verstoren. Eventuele tegemoetkomingen zouden dan ook een tijdelijk karakter moeten hebben, maximaal 5 jaar, en gericht op de ernstige probleemgevallen, die na een integrale beoordeling resteren. Bij die beoordeling verdient het aanbeveling na te gaan of de marktwaarde van de bezittingen groter of kleiner is dan de boekwaarde op de balans. Als de marktwaarde groter is dan de huidige boekwaarde, is er sprake van een stille reserve en zou deze reserve ook aangewend kunnen worden voor afdekking van het tekort. Het Bouwcollege is bezig met het ontwikkelen van een waarderingsmethodiek om de marktwaarde te kunnen bepalen. Daarbij lijken aspecten als toekomstige kasstromen, de locatie, de bestemmingsmogelijkheden van de locatie en de kwaliteit van de gebouwen een belangrijke rol te gaan spelen. Het is de bedoeling dat de methodiek eind april gereed is en wordt gedragen door alle betrokken partijen. Ze kan vervolgens op zich aandienende probleemgevallen worden toegepast. 3

4 UW VRAAG, ONS ANTWOORD Prestatie-eisen AWBZ: mobiel of niet-mobiel? In nummer 35 van Kort bestek bespreekt u de nieuwe prestatie-eisen voor de AWBZ. U maakt daarin onderscheid tussen mobiele en niet-mobiele cliënten. Maar wat verstaat u onder mobiel en niet-mobiel? Is iemand met een rollator niet-mobiel? Of iemand in een rolstoel? Of iemand met een scootmobiel? Of is alleen een bedlegerige patiënt nietmobiel? En iemand die dementeert: valt die onder mobiele of niet-mobiele cliënten? In de nieuwe prestatie-eisen wordt een aantal doelgroepen op voorhand beschouwd als niet-mobiel. Kort gezegd gaat het om cliënten die in hun dagelijks leven ernstig tot zeer ernstig beperkt zijn in hun mobiliteit of bij wie beperkingen in de mobiliteit worden verwacht. Het gaat dan om mensen met somatische en psychogeriatrische problematiek en/ of een psychosociaal probleem (oftewel de gehele ouderenzorg), mensen met een lichamelijke handicap, mensen met een meervoudig complexe handicap (MCG), ouderen met psychiatrische problematiek en verstandelijk gehandicapten met ouderdomsproblematiek. Voor deze niet-mobiele cliënten gelden specifieke eisen ten aanzien van toegankelijkheid, het gebruik van hulpmiddelen, ruimtelijke eisen in verband met het kunnen verlenen van assistentie. Voor mobiele cliënten zijn dergelijke eisen minder relevant. Naast specifieke eisen voor niet-mobiele doelgroepen geldt voor zwaar en beveiligd verblijf ook een ruimere oppervlakte om specifieke voorzieningen te realiseren. De zorgaanbieder kan ervoor kiezen ook voor mobiele cliënten uit te gaan van de prestatie-eisen voor niet-mobiel, bijvoorbeeld omwille van de flexibiliteit en toekomstbestendigheid van de huisvesting. Het onderscheid mobiel en niet-mobiel valt overigens niet één op één samen met het onderscheid in licht of zwaar verblijf. In alle verblijfscategorieën (licht, zwaar en beveiligd) kunnen zowel mobiele als niet-mobiele doelgroepen worden gehuisvest. Prestatie-eisen AWBZ: oud of nieuw? Ik ben in het bezit van een toelating WTZi. Moet ik voor de verdere uitwerking van mijn bouwplan nu uitgaan van de oude prestatie-eisen AWBZ of van de nieuwste prestatie-eisen, die op 18 december 2006 zijn vastgesteld door het Bouwcollege? Indien de toelating is afgegeven op basis van de oude prestatie-eisen, is de keuze aan u of u het bouwplan vervolgens aan de hand van de oude of de nieuwe prestatie-eisen verder uitwerkt. Het Bouwcollege vindt het wel wenselijk dat alle bouwplannen op grond van de nieuwste prestatie-eisen worden gerealiseerd. De nieuwe prestatie-eisen bieden namelijk meer ontwerpvrijheid, ruimte en flexibiliteit dan de oude eisen. Er kunnen echter redenen zijn voor instellingen, bijvoorbeeld wanneer het ontwerp al ver is gevorderd soms na een moeizaam en langdurig planvormingstraject om ervoor te kiezen de vergunningsaanvraag op basis van de oude prestatie-eisen in te dienen. Anders ligt het voor de situatie dat nog geen toelating is afgegeven. In dat geval worden bouwplannen, vanaf de goedkeuring van de nieuwe prestatieeisen door de minister van VWS (26 februari 2007, zie hierna), alleen nog maar beoordeeld aan de hand van de nieuwe eisen. Prestatie-eisen AWBZ-voorzieningen goedgekeurd De minister van VWS heeft op 26 februari jl. de prestatie-eisen voor AWBZ-voorzieningen goedgekeurd, zoals die op 18 december 2006 door het Bouwcollege zijn vastgesteld. Het rapport waarin deze prestatie-eisen voor nieuwbouw en het referentiekader voor bestaande bouw zijn opgenomen, is op de website gepubliceerd. Het rapport is inmiddels ook in druk verschenen. AWBZ-voorzieningen Prestatie-eisen voor nieuwbouw Referentiekader voor bestaande bouw College bouw zorginstellingen, Utrecht, 2007 Rapportnummer ISBN ; 17,50 4

5 CURSUSSEN Studiemiddag ouderenpsychiatrie Ook in de geestelijke gezondheidszorg is sprake van vergrijzing. Het aantal oudere cliënten gaat in de toekomst toenemen. Daarnaast zijn de ouderen van nu en straks anders dan de ouderen van toen: hoger opgeleid, assertiever en kritischer ten aanzien van intramurale opname. Daarom is het de moeite waard om eens een tussenstand op te maken: welke zorginhoudelijke ontwikkelingen zijn er te bespeuren in de ouderenpsychiatrie en welke varianten in aard en vormgeving van de bouw voor ouderen zien we nu. En ook: welke projecten ziet het Bouwcollege als best practice? 3 april, Amersfoort, conferentiecentrum De Veste, Symforagroep studiemiddag ouderenpsychiatrie Informatiebijeenkomsten voor toelatinghouders In bijeenkomsten voor toelatinghouders c.q. instellingen met een toelating zullen medewerkers van het Bouwcollege ingaan op het te volgen traject om te komen tot een goed bouwplan. Kenmerken van een goed bouwplan zijn o.a. een goede prijs/ kwaliteitverhouding, een goede functionaliteit en flexibiliteit en een investering die redelijk eenvoudig kan worden terugverdiend. Ook de formele aspecten van de toelating en de wijze waarop het Bouwcollege instellingen die dat wensen behulpzaam kan zijn, komen aan de orde. 26 april, Utrecht, Bouwcollege informatiebijeenkomst voor toelatinghouders in de gehandicaptenzorg 23 mei, Utrecht, Bouwcollege informatiebijeenkomst voor toelatinghouders in de ouderenzorg Overige cursussen/bijeenkomsten 17 april: Vastgoedbeheer in de GGZ Utrecht, Bouwcollege 17 april: Bouw en kapitaallasten in de GHZ (voor VGN-leden) Breukelen, hotel Van der Valk 22 mei e.v.: Kringbijeenkomsten voor architecten en adviseurs Hilversum, hotel Lapershoek 23/24 mei: Tweedaagse studiereis GGZ, innovatieve projecten Noord- en Zuid-Holland 15 en 16 november: Tweedaagse studiereis ouderenzorg (herhaling) Zie voor de meest recente informatie en inschrijfformulieren. Bouwen aan de toekomst: jubileumcongres 35 jaar Bouwcollege Omdat het Bouwcollege in jaar bestaat, organiseert het op 25 september a.s. een jubileumcongres over de toekomst van de bouw in de zorg. Wij berichtten daar in december al kort over. Nu een aantrekkelijk programma concreet vorm heeft gekregen, is ook de tijd gekomen om u daarvan wat uitgebreider deelgenoot te maken. Daarom treft u bij deze editie van Kort Bestek een folder aan, waarin de diverse programmaonderdelen overzichtelijk zijn weergegeven. Kernwoorden zijn: strategie, vastgoed, betaalbaarheid, schoonheid, innovatie, en een internationale oriëntatie. U kunt zich vanaf 1 april aanmelden via COLOFON Kort Bestek is een uitgave van: College bouw zorginstellingen Postadres: Postbus 3056, 3502 GB Utrecht Bezoekadres: Churchilllaan 11, 3527 GV Utrecht T: F: E: communicatie@bouwcollege.nl W: Redactie: Han Hoes Vormgeving en druk: Twin Design, Culemborg ISSN: Kort Bestek is zuiver informatief bedoeld en bevat geen bekendmaking van besluiten, al dan niet inhoudende beleidsregels, zoals bedoeld in artikel 3:42 van de Algemene wet bestuursrecht (AWB). Voor dergelijke besluiten verwijzen wij naar onze publicaties in de Staatscourant en het dagblad Trouw. Aan de in Kort Bestek opgenomen berichten kunnen dan ook geen rechten worden ontleend. 5

6 6