Het Bouwcollege. Marktwerking heft functie Bouwcollege op

Transcriptie

1 Bouwcollege nu en straks College bouw zorginstellingen Het Bouwcollege In verandering Nu nog is het Bouwcollege een zelfstandig bestuursorgaan (ZBO) en één van de uitvoeringsorganisaties van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Intramurale zorginstellingen (zorg met verblijf) vragen op grond van de Wet toelating zorginstellingen (WTZi) toestemming voor hun bouwplannen aan het ministerie van VWS. Het ministerie verleent de toelating. Het Bouwcollege toetst de bouwplannen aan door hem ontwikkelde basiskwaliteitseisen oftewel prestatie-eisen en beslist dan of het al dan niet een bouwvergunning afgeeft. In dit proces ondersteunt het Bouwcollege zorginstellingen bij het ontwikkelen en uitvoeren van de bouw. Ook verspreidt het Bouwcollege opgedane kennis over innovaties in de bouw voor de zorg uit binnen- en buitenland en verricht het jaarlijks onderzoek naar de staat van de gebouwen in de zorg. In de loop der jaren heeft het instituut op dit gebied een schat aan expertise en producten opgebouwd. Marktwerking heft functie Bouwcollege op In het kader van de marktwerking trekt de overheid zich geleidelijk terug in haar bemoeiienis bij de bouw voor de zorg. De rol van het Bouwcollege als beoordelaar van bouwplannen, vergunningenverlener en toezichthouder -bij elkaar het bestaansrecht van het Bouwcollege- houdt op te bestaan. Voor de cure sector (ziekenhuizen) gaat dit per 1 januari 2008 in, voor de care sector (AWBZ zorg) per 1 januari Zorginstellingen worden zelf verantwoordelijk voor beheer en financiering van de bouw. Hun zorgbouwinvesteringen worden niet meer afgedekt door de WTZi, maar moeten worden terugverdiend met de activiteiten en de productie van diverse zorgproducten. Was het tot nu toe een sport om zoveel mogelijk vierkante meters na te streven in onderhandelingen met het Bouwcollege en VWS, straks moeten zorgdirecties bezien of de investeringen wel kunnen worden terugverdiend. In de productprijzen zitten dan ook de kosten van investeringen (rente en afschrijving). Dat maakt het noodzakelijk op een andere manier naar huisvesting te kijken. Gebouwen zijn voortaan een productiemiddel en moeten maximaal bijdragen aan een TEN GELEIDE Bouwen in de zorg is een complexe aangelegenheid. Een instellingsdirecteur heeft meestal maar eens in zijn of haar carrière hiermee te maken. Ziekenhuizen, verpleegen verzorgingshuizen en instellingen voor geestelijke gezondheid en gehandicapten vragen om goed doordachte huisvestingsconcepten. Cliënten verwachten een optimaal kwalitatieve zorg tegen een goede prijs. Het is aan de deskundigheid, als ook de missie van het College bouw zorginstellingen (CBZ) dit mede te realiseren. Dit geldt ook voor de toekomst wanneer het Bouwcollege, zoals het in het kort wordt genoemd, van bestuursorgaan een expertisecentrum wordt. Deze brochure gaat over de toekomst van het Bouwcollege.

2 de overheid. Het Bouwcollege nam in samenwerking met de Brandweerinspectie het voortouw bij het organiseren van regionale voorlichtingsbijeenkomsten. Behalve overheidsinstanties adviseert het Bouwcollege veldorganisaties, zoals onder meer het College voor zorgverzekeringen (CVZ) over de bouwkundig functionele en kostentechnische aspecten van bouwplannen van abortusklinieken. efficiënte en rendabele bedrijfsvoering van de instelling. Kortom: elke vierkante meter telt. Toekomst Bouwcollege In de toekomst wordt het Bouwcollege expertise-instituut en vraagbaak voor de zorgbranche. Beoogd wordt om dit onder de vlag van TNO te laten gebeuren. Het Bouwcollege nieuwe stijl zal een aantal publieke taken blijven vervullen en daarom grotendeels gefinancierd worden door de overheid. Anderzijds moeten de verdiensten uit ad-hoc opdrachten komen. Het instituut gaat aan de slag met een nieuw takenpakket. van de normen en tarieven voor scheiden van wonen en zorg. Een ingewikkelde materie, waarbij men er nog lang niet uit is wat wel en niet mogelijk is voor verschillende groepen cliënten en welk kostenplaatje daaraan hangt. Op verzoek van de minister van VWS brengt het Bouwcollege de gebouwkwaliteit en brandveiligheid binnen de jeugdzorg en schippersinternaten in kaart. Omdat zorginstellingen ook vaak gebruik maken van unitbouw als ze tijdelijke huisvesting nodig hebben, is het Bouwcollege op uitnodiging van het ministerie van VROM betrokken geweest bij de optimalisering van de brandveiligheid in unit bouw van Aanjagers Vooral in geval van problemen en stagnering van bouwplannen staan aanjagers van het Bouwcollege terzijde om op zo n goed mogelijke manier de verbetering van de huisvestingssituatie te realiseren. Zij zorgen voor de voortgang in de zaak en ondersteunen nu ook de verzorgingshuizen. Naast deze kerntaken kunnen aanjagers ook ingezet worden op andere gebieden. Ze doen bijvoorbeeld in opdracht van de ministeries van VWS en Justitie onderzoek naar alle justitiële jeugdinrichtingen om na te gaan hoe de fysieke scheiding van civielrechtelijke en strafrechtelijke geplaatste jongeren kan plaatsvinden. Een nieuw takenpakket Toezichthouder af, biedt het Bouwcollege ondersteuning bij overheidstoezicht. Het Ad-hoc opdrachten nu Vanuit kennis en ervaring, leent het Bouwcollege zich bij uitstek als adviseur van zorginstellingen, verzekeraars en de overheid. Ad-hoc opdrachten beslaan nu al een breed gebied. Voor de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) betreft dat advies over investeringskosten voor sommige vormen van bouw die buiten het werkgebied van het Bouwcollege vallen. Dit gaat bijvoorbeeld over de bouw van ruimten en technologische voorzieningen voor extramurale zorgverlening (zorg zonder verblijf). Ook houdt het Bouwcollege zich voor de NZa bezig met de voorbereiding

3 gaat dan om het toezicht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) op de kwaliteit van de zorg en om het toezicht van de Nza op de marktwerking. Als expertisecentrum houdt het nieuwe Bouwcollege zich verder bezig met het ontdekken, verrijken en verspreiden van innovaties. In de komende jaren krijgt het Bouwcollege ook te maken met de naijleffecten van het afgeschafte vergunningenstelsel. Een en ander vergt een cultuuromslag van een ambtelijk uitvoerende organisatie naar een kennisgerichte organisatie waarin de klant centraal zal staan. Die metamorfose speelt zich in stappen af en moet in 2010 haar definitieve beslag krijgen. Wat blijft Onderzoek naar gebouwenkwaliteit In 2003 startte het Bouwcollege met systematisch onderzoek naar de bouwtechnische en functionele kwaliteit van zorggebouwen. Zowel gebouwen in de cure als in de care worden in een cyclus van vier à vijf jaar grondig bekeken. Ook de aanpasbaarheid van gebouwen wordt meegenomen in het onderzoek. Instellingen ontvangen daarmee gedetailleerde informatie over de kwaliteit van hun gebouwenbestand, zodat ze wat hun vastgoedbeheer betreft, beter kunnen anticiperen op de toekomst Systematisch onderzoek levert ook een totaaloverzicht op van de bouwtechnische staat van alle zorginstellingen. Dit is naast informatie voor de zorginstelling ook van belang voor de Inspectie (patiëntveiligheid) en voor de verzekeraar (contracteerbeleid). Vaststelling bouwkostennota Het Bouwcollege brengt jaarlijks een bouwkostennota uit. Voor ieder komend jaar staan hierin de maximale kosten per vierkante meter voor de zorgbouw te lezen, zoals die door het Bouwcollege vastgesteld en door de minister goedgekeurd zijn. In FIGUUR 1: SAMENVATTENDE SCORES PER FUNCTIE (% ONDERZOCHTE GEBOUWEN MET AANWEZIGE FUNCTIES, N=88) FIGUUR 2: GEMIDDELDE BOUWTECHNISCHE STAAT (% GEBOUWEN, N=32) 100% 100% 50% 50% 0% Algemene verpleging Special care Polikliniek Beeldvormende technieken hulp Spoedeisende Verlosafdeling boven referentiewaarde, boven gemiddelde boven referentiewaarde, onder gemiddelde onder referentiewaarde bestaande bouw 0% gemiddeld totaal bouwkundig extern bouwkundig intern installaties uitstekend goed redelijk matig

4 het huidige systeem worden bouwkosten aangemerkt als prestatie-eisen en maken ze integraal deel uit van de bouwaanvraag bij het Bouwcollege. De jaarlijkse bouwkosten zijn gebaseerd op de ontwikkeling van de lonen en bouwmaterialen en interne kostenonderzoeken op basis van ingediende nieuwbouwinitiatieven. Ook worden grondige analyses gemaakt van de ontwikkeling van de bouwmarkt op basis van aanbestedingen. Het Bouwcollege maakt onderscheid naar ziekenhuizen en AWBZ instellingen. In de toekomst blijft het Bouwcollege dit jaarlijks doen. Onder andere doet het dit ten behoeve van de NZa, als toezichthouder op de marktwerking. Daarbij biedt het directies van zorginstellingen een handvat bij de voorbereiding van bouwprojecten en geeft het betrokkenen informatie over de ontwikkeling van de prijzen op de bouwmarkt. Veranderingen Bindende prestatie-eisen worden flexibeler veldnormen In het huidige stelsel worden prestatieeisen door het Bouwcollege in overleg met het veld vastgesteld en door de minister goedgekeurd. Ze zijn bedoeld als hulpmiddel bij het voorbereiden van bouwaanvragen, maar vormen ook het toetsingskader voor de bouwkundige-functionele beoordeling van de aanvragen. De prestatie-eisen bevatten de basiskwaliteitseisen waaraan zorginstellingen minimaal moeten voldoen. Het gaat dan om noodzakelijkheid, doelmatigheid en soberheid. Door het nieuwe stelsel verdwijnen deze eisen, maar de behoefte aan kwaliteit blijft. Veldpartijen zouden veldnormen kunnen ontwikkelen, die uitdrukken wat de (minimale) kwaliteit van huisvesting in de zorg moet zijn. Deze veldnormen helpen de Inspectie bij hun toezichthoudende taak. Het Bouwcollege kan ondersteuning bieden bij het ontwikkelen van veldnormen. En ook voor de toekomst Het Bouwcollege als kenniscentrum vlak en om de ontwikkelingen in het veld Deskundigheid en jarenlange ervaring op nauwgezet te volgen, werkt het instituut het gebied van zorgbouw, heeft het samen met een omvangrijk netwerk. Dit Bouwcollege gemaakt tot dé vraagbaak in bestaat onder meer uit brancheorganisaties, de branche. De hoeveelheid data binnen consumenten- en patiëntenplatforms, overheid, zorgverzekeraars en zorgkantoren, het instituut is indrukwekkend. Zo beschikt het over de fysieke gegevens -ligging, tekeningen, capaciteiten, functies instellingen, de IGZ en de Nza, organisaties adviesbureaus en onderzoeksinstituten, etc- van vrijwel alle instellingsgebouwen van beroepsbeoefenaars en internationale voor de intramurale gezondheidszorg. Ook organisaties en instanties. De veldpartijen de spreiding en de ligging van zorginstellingen en voorzieningen in de directe woordigd. zijn in verschillende commissies vertegen- omgeving daarvan -winkelcentra, bushaltes, recreatiesmogelijkheden e.d- zijn Kennis uit Europa bekend bij het Bouwcollege. Deze gegevens Het Bouwcollege heeft een uitstekend overzicht op wat zich in Europa en in verder zullen ook in de toekomst up-to-date gehouden en aangevuld worden. internationaal verband afspeelt op het gebied van de zorginfrastructuur. Het is Expertise in huis zowel de grondlegger als deelnemer van de Het Bouwcollege werkt in een team van European Health Property Network (EuHPN). multdisciplinaire professionals met een economische, bouwkundige, sociologische, organisaties wisselt kennis en ervaring uit Dit platform van Europese vergelijkbare bedrijfs- of bestuurskundige, juridische of over actuele onderwerpen, zoals innovatieve bouwconcepten, marktwerking, strate- een medische achtergrond. Vanwege het belang van een breed maatschappelijk draaggisch vastgoedbeleid, publiek-private samenwerking (PPS), healing environment en zorgpaden. Kennis verspreiden Om zorginstellingen, de overheid, verzekeraars en zorgkantoren van informatie te voorzien, zal alle kennis breed benut worden. Het Bouwcollege doet dit al in de vorm van een website en papieren informatie zoals in brochures, cahiers, zakboekjes, nieuwsbrieven, onderzoeksverslagen en signaleringsrapporten. Informatie bestrijkt een uitgebreid scala aan actuele informatie en aan zorgbouw gerelateerde onderwerpen. Deze variëren van infrastructurele consequenties van de modernisering van de AWBZ, privacy in verpleeghuizen tot aan strategisch vastgoedbeleid. Ook organiseert het Bouwcollege symposia over bouwen en worden er cursussen aangeboden. Kennisplein De know how die het Bouwcollege in de loop der jaren heeft opgedaan over de zorgbouw is voor iedereen toegankelijk gemaakt op het Kennisplein binnen de website Via trefwoorden en zoektermen

5 wordt kort en helder alle facetten van bouwinitiatieven en zorginfrastructuur behandeld. Vervolgens kan worden doorgeklikt naar voorbeelden van good practices, onderzoeken en rapporten die in de meeste gevallen ook gedownload kunnen worden. De informatie wordt voortdurend aangevuld en geactualiseerd. Second Opinion Het nieuwe expertisecentrum kan straks individuele instellingen bijstaan met een vorm van second opinion. Deze gaat zich richten op bouwtechnisch, financieel en strategisch gebied. Instellingen kunnen hun bouwplannen laten doorlichten op kosten of functionaliteit. Instellingen die bijvoorbeeld willen fuseren, maar niet weten in wat voor vorm, kunnen bij het instituut advies op strategisch niveau krijgen. Bevordering innovatie Een belangrijke poot van het expertisecentrum wordt het in kaart brengen, het bevorderen en het verspreiden van innovaties op het gebied van zorgbouw. Belangrijk, omdat innovaties zónder ondersteuning maar lastig van de grond komen. Zij worden door het Bouwcollege uit nationaal of internationaal verband naar voren gehaald. Innovaties kunnen simpelweg variëren van witte dakbedekking op een instelling tot complete nieuw zorgconcepten. Soms zullen die heel concreet vertaalbaar zijn, soms ook spelen ze zich alleen op strategisch niveau af. Maar altijd hebben ze het doel zorginstellingen te ondersteunen om hun nieuwe verantwoordelijkheden in het beheer en financiering van vastgoed waar te maken. Innovatiebevordering is niet iets nieuws voor het Bouwcollege. Het heeft onder meer publicaties uitgegeven over innovatieve projecten in de ouderenzorg en effecten van bedrijfstijdverlenging in ziekenhuizen. Recentelijk zijn er publicaties uitgebracht over de strategische positie van het vastgoed en over vernieuwend aanbesteden. Daarbij ontwikkelt het Bouwcollege tools om bijvoorbeeld de flexibiliteit en aanpasbaarheid van bestaande gebouwen te berekenen en om de huidige en verwachte vraag en aanbod in een wijk, stad of regio te laten zien. Ook heeft het Bouwcollege een tool gemaakt om de normatieve huisvestingscomponenten in de tool te bepalen. Het Bouwcollege schrijft daarnaast prijsvragen uit, zoals een internationale architectuurprijsvraag met de opdracht een zorgvoorziening voor 2025 in een stedelijke omgeving in Nederland te ontwerpen. Waardebepaling Met de afschaffing van het vergunningenstelsel, valt voor instellingen financiële zekerheid weg. Vooralsnog is het zo dat bouwinvesteringen wel door de zorgondernemer zelf gedaan worden, maar zonder dat hij ook maar enig risico loopt. De afgesloten banklening krijgt hij tegen een lage rente omdat de rente en afschrijvingen volledig door de NZa binnen het kader van WTZi worden gedekt. In het nieuwe stelsel komen bankverplichtingen voor eigen rekening. Het gaat van de zorgproductie afhangen of zorgondernemers daar ook aan kunnen voldoen. Voor oude gebouwen zal dit vaak minder belastend zijn, omdat ze toch al minder rente en afschrijvingen voor hun kiezen hebben. De nieuwbouw in de zorg krijgt echter wel met hoge kosten te maken. Het Bouwcollege ontwikkelt een model waarmee de waarde van zorginstellingen en gebouwen kan worden vastgesteld. Dit model is ook beschikbaar om te becijferen of instellingen die onevenredig worden getroffen door de stelselwijziging voor compensatie in aanmerking komen.

6 Ideaalmodellen Configuratie van bouwvolume in relatie tot de stramienmaat en de typologie Producten EEN IDEAAL BOUWVOLUME: DE STRAMIENMAAT BEPAALT DE INDELINGSMOGELIJKHEDEN VOOR VERSCHILLENDE VERBLIJFSCATEGORIEËN. I Tools voor verzorgingshuizen In 2007 zijn er zo n 2,5 miljoen 65-plussers, waarvan ouder zijn dan 85 jaar. Volgens prognoses zullen er in 2025 een miljoen 65+ers meer zijn. In de komende decennia zullen verzorgingshuizen dan ook hard nodig blijken, óók de oude die er al jaren staan en waarvan de meeste in niet meer zo n beste staat verkeren. Gebouwen zullen aangepast moeten worden, up-to-date worden gemaakt en zodanig ook worden bijgehouden. Om dit te stimuleren, de kwaliteit op peil te houden en te verbeteren heeft het Bouwcollege een aantal instrumenten ontwikkeld. Deze vallen onder het Project Toekomst Verzorgingshuizen. transformatiewaarde van een gebouw aan samenhangende factoren, zoals de draagconstructie en gebouwdiepte. De Flextool de hand van gegevens die grotendeels uit eerder onderzoek van gebouwkwaliteit zijn geeft uiteindelijk aan hoe moeilijk of kostbaar het is een bestaand gebouw aan te voortgekomen. Daarbij heeft het Bouwcollege voor de verzorgingshuizen passen en of het -bij een hoge moeilijkheidsgraad- het ombouwen nog wel waard vier toekomstscenario s ontwikkeld. is. De Flextool meet welk toekomstscenario het meest waarschijnlijk is voor een huis. Vraag en Aanbod model: Eén en ander hangt af van de flexibiliteit Het Vraag en Aanbod model biedt instellingen ondersteuning bij de vraag of er ook in oftewel de aanpasbaarheid van een huis. Deze wordt bepaald door een aantal de toekomst wel behoefte zal zijn aan de De Flextool: De Flextool is een instrument dat informatie geeft over de aanpassingsmogelijkheden van een bestaand verzorgingshuis. Het berekent de aanpasbaarheidswaarde of

7 zorg die zij aanbieden. Het geeft ze in het kort de marktinformatie die ze nodig hebben voor investeringsbeslissingen voor de toekomst. Het Bouwcollege heeft een model ontwikkeld om te bepalen in welke regio of postcodegebied de zorg zit, in wat voor capaciteit en hoe de zorgvraag zich daar zal ontwikkelen. Het geeft ook een nauwkeurige beschrijving van andere voorzieningen, zoals de afstand tot een winkelcentrum, huisartsen, bushaltes etc. Kapitaallastentool Dit instrument geeft inzicht in de huisvestingskosten van verzorgingshuizen. Het laat zien in hoeverre de gedane investeringen de moeite waard zijn en of de huisvestingskosten via productie terugverdiend kunnen worden. Door de uitkomsten van deze modellen met elkaar te verbinden, kunnen toekomstscenario s voor verzorgingshuizen worden ontwikkeld en investeringsbeslissingen worden genomen. Aanjagers voor extra ondersteuning Om goed geïnformeerd over de toekomst van huizen te kunnen beslissen, stuurt het Bouwcollege zogenaamde aanjagers met de Flextool en het Vraag- en Aanbodmodel op stap. Het is hun taak de verzorgingshuizen strategische informatie te bieden. Zij vormen het steuntje in de rug bij het vastgoedbeheer van instellingen. Met een sectordeskundige passen ze beide tools toe op de instellingssituatie. De meeste gegevens, zoals omgevings- en demografische factoren, als ook de resultaten uit het kwali- Kantoor specificiteit bouwkosten elasticiteit courantheid Afbeelding: de schillen van het algemene ziekenhuis Hotel specificiteit bouwkosten elasticiteit courantheid Fabriek specificiteit bouwkosten elasticiteit courantheid Hot Floor specificiteit bouwkosten elasticiteit courantheid

8 teitsonderzoek van de gebouwen, zijn al bekend. Ze worden gebruikt in de analyse van de Flextool. II Life Cycle Costing (levensduurkostenberekening) LCC is een methode die in de industrie in diverse varianten wordt toegepast, maar in de gezondheidszorg nog betrekkelijk nieuw is. Met dit instrument kunnen zorginstellingen hun gemiddelde jaarlijkse huisvestingslasten berekenen. Behalve met de bouwkosten, houdt dit model rekening met de gebouwgebonden exploitatiekosten (zoals onderhoud, verwarming en schoonmaak), medisch technische ontwikkelingen en de levensduur van het gebouw. LCC brengt dus de totale huisvestingslasten van de instelling in kaart. LCC helpt bij vragen of het zinvol is twee locaties naar één locatie terug te brengen met minder vierkante meters, of dat het zinvol is een bepaald gedeelte van een oude locatie met hoge onderhoudskosten af te stoten en nieuwbouw te plegen. Mee begonnen in ziekenhuizen wordt LCC geleidelijk aan naar andere vormen van zorginstellingen uitgebreid. III Een goede logistiek volgens de schillenmethode Ter ondersteuning van de afweging van investeringsbeslissingen voor het algemeen ziekenhuis, heeft het Bouwcollege de zogenaamde schillenmethode ontwikkeld. Deze onderscheidt in het functiepakket van het ziekenhuis vier schillen. 1 Hot floor, waar activiteiten plaatsvinden die uniek zijn voor het ziekenhuis, hoogtechnologisch en vooral ook kapitaalintensief. 2 Het hotel. Hier bevindt zich het grootste deel van de patiëntenhuisvesting 3 Het kantoor met administratieve afdelingen, beheer- en opleidingsfuncties en de meeste poliklinieken. 4 De fabriek die onderkomen aan kapitaalintensieve functies biedt, maar ten opzichte van de primaire ziekenhuisprocessen vooral een ondersteunende rol vervullen, zoals de laboratoria en de productiekeuken. De methode is gebaseerd op een gebouwtypologische ontleding van het functiepakket van een ziekenhuis. Met een eigen kenmerkenprofiel, stelt elke schil verschillende eisen aan het vastgoed. Het gaat dan om groei- of krimpbehoefte, investeringskosten en doorlooptijd van het vastgoed. Door bij investeringsbeslissingen rekening te houden met de omvang van de diverse schillen, kunnen instellingen financiële middelen flexibeler inzetten en zo het rendement van hun activiteiten vergroten. COLOFON Bouwcollege nu en straks juni 2007 Uitgave van: College bouw zorginstellingen Tekst: Edith Tulp Eindredactie: Willeke van Staalduinen Cartoons: Floris Oudshoorn en Ben Westervoorde Schets: Oomen Havermans Waltjen bv, Daelhoven Wiekslag II, Soest Foto s: College bouw zorginstellingen, Istockphoto Vormgeving en druk: Twin Design BV, Culemborg College bouw zorginstellingen College bouw zorginstellingen Postbus 3056, 3052 GB Utrecht communicatie@bouwcollege.nl Good Practice Jaarlijks krijgt het Bouwcollege ruim duizend bouwplannen onder ogen. Het analyseert die op aspecten als vormgeving, afwerking, flexibiliteit, energie(besparing), gebruiksgemak en dit alles in relatie tot de kosten. Prijs- en kwaliteitverhoudingen komen hiermee goed in beeld en een selectie levert vervolgens goede voorbeeldprojecten in alle sectoren op. Deze worden regelmatig zowel op Het Kennisplein van de website geplaatst, als wel gepubliceerd in speciale good practice cahiers, voorzien van practische tips en voorbeeldprojecten, een handreiking aan de instellingen. Enige titels zijn: - Kortdurende psychiatrie onder één dak: RGC-concepten in de praktijk. Dit cahier gaat over de opzet van verschillende verschijningsvormen van RGC s: behandelcentra waarin meestal een psychiatrisch ziekenhuis, een algemeen ziekenhuis en een Riagg samenwerken. - Innovatief aanbesteden; creativiteit in gebondenheid over vernieuwende vormen van aanbesteden en contracteren. - Domotica, tips voor zorginstellingen, over slimme electronische voorzieningen die de veiligheid en het comfort in een zorginstelling en woning kunnen vergroten - Gewoon als het kan, bijzonder als het moet over verschillende verblijfsconcepten binnen de AWBZ. In het kader van goede voorbeelden is gestart met een serie rapporten over vernieuwende projecten in de ouderenzorg die gericht zijn op de vervanging van klassieke vormen van intramurale zoirg en geslaagde voorbeelden van scheiden van wonen en zorg. Een dergelijke inventarisatie dient als inspiratiebron bij de ontwikkeling van zorgconcepten en zorginfrastructuur.