Rapport sluiting verzorgingshuizen

Transcriptie

1 Rapport sluiting verzorgingshuizen

2 ActiZ is een ondernemende branchevereniging die haar leden faciliteert om een gezonde onderneming te kunnen exploiteren die hoogwaardige zorg en ondersteuning biedt. ActiZ is vooral actief op de zorgterreinen: ouderen, chronisch zieken, kraam en jeugdgezondheid. Ruim 420 leden bieden werk aan medewerkers en zorg aan 2 miljoen cliënten. Zorg staat hoog op de politieke en maatschappelijke agenda. Op uiteenlopende manieren heeft dat invloed op onze branche. De belangrijkste taak van ActiZ bestaat uit het collectief behartigen van de belangen van haar leden richting politiek, (lokale) overheden, verzekeraars, onderwijs, media en publiek. Verder heeft ActiZ een stevige en oorspronkelijke visie op de ontwikkeling van de zorg. Het bieden van maatwerk aan individuele cliënten staat daarin centraal. Deze visie wordt voor leden ondersteund met praktische activiteiten die gericht zijn op kennisontwikkeling, innovatie en inspiratie. Ook het afsluiten van een cao behoort tot de taken van ActiZ. Alles met het doel om de zorgondernemer, zijn organisatie én zijn cliënten zo goed mogelijk tot hun recht te laten komen. luiting verzorgings huizen ActiZ werkt vanuit de overtuiging dat haar werk waardevoller wordt naarmate er nadrukkelijk over de schutting wordt gekeken en samenwerkingsverbanden worden aangegaan. Dit vereist een nieuwsgierige en open houding.

3 Een derde van zorgorganisaties moet verzorgingshuizen sluiten Inventarisatie stand van zaken rond sluiting verzorgingshuizen onder leden van ActiZ Het huidig kabinetsbeleid stuurt aan op een versnelde afbouw van verzorgingshuiszorg. Deze trend is in 2013 ingezet, en zal de komende jaren doorgaan. Veel zorgorganisaties worden nu geconfronteerd met de noodzaak om een verzorgingshuis te sluiten, een sluiting die niet altijd nodig of wenselijk is. Sluiting van een verzorgingshuis heeft niet alleen gevolgen voor de bewoners van het huis, maar ook voor omwonenden die gebruik maken van de faciliteiten van het verzorgingshuis, zoals het restaurant of sociale activiteiten. ActiZ onderzocht de stand van zaken rond de sluiting van verzorgingshuizen onder haar leden. Van de 350 zorgorganisaties die verpleeg- en verzorgingshuiszorg leveren, hebben 144 leden de enquête ingevuld. Daarnaast zijn drie organisaties geïnterviewd. Tot nu toe heeft 12 procent van deze leden een of meerdere locaties gesloten. Dat is zijn 17 locaties met in totaal 1200 plaatsen. Van de geënquêteerden denkt 34 procent dat zij in de komende tijd een of meer locaties moeten sluiten. Voor deze 45 organisaties gaat het om ongeveer 65 locaties. Dat is een verlies van rond 4300 plaatsen (woningen). Figuur 1 Sluiting verzorgingshuizen en alternatieven Ruim de helft van de organisaties, 85 van de 144, geeft aan dat zij sluiting van een verzorgingshuis konden of kunnen voorkómen door zwaardere zorg te verlenen of woonruimte te verhuren. 73 procent van alle geënquêteerden onderzoekt alternatieven om sluiting van een verzorgingshuis te voorkomen. Zij zoeken daarbij naar een andere bestemming voor het gebouw, zoals het verlenen van zwaardere zorg, of verhuur aan particulieren waarbij mensen zelf huur betalen en zorg of andere voorzieningen afnemen van de zorgorganisatie. Een enkele organisatie zoekt een geheel nieuwe bestemming, zoals een zorghotel of verhuur aan studenten. Rapport sluiting verzorgingshuizen 1

4 Voorbeeld: Een mooi alternatief voor sluiting hebben we gevonden in de verhuur aan een andere zorgaanbieder, die zorg biedt aan verstandelijk gehandicapten. De woningen in dat gebouw zijn heel geschikt voor die doelgroep. Zo kunnen we de faciliteiten in het gebouw in stand houden. Vorig jaar zijn we begonnen om leegstaande locaties particulier te verhuren. Dat kunnen we doen voor een redelijke prijs, omdat wij deze gebouwen in eigendom hebben. Er was maar een kleine investering nodig: de badkamers zijn vernieuwd. Het zijn weliswaar kleine woningen, maar toch willen veel mensen hier wonen. Figuur 2 Welke alternatieven zijn onderzocht? Om een andere bestemming te organiseren is samenwerking met zorgkantoren, gemeenten en woningcorporaties nodig. In een derde van de gevallen lukt het niet om de financiering voor de alternatieve oplossingen rond te krijgen. Het gaat hierbij vaak om een combinatie van factoren: in 55 procent van de gevallen gaat het om een verouderd gebouw. Daarnaast speelt mee dat organisaties geen sluitende business case kunnen maken of geen afspraken kunnen maken met het zorgkantoor: dat is voor 50% van de organisaties het geval. Figuur 3: Knelpunten bij alternatieven voor sluiting Rapport sluiting verzorgingshuizen 2

5 Voorbeeld 1: Belemmeringen voor alternatieve bestemming zijn enerzijds de kosten: in onze oude verzorgingshuizen zijn de kamers klein. Daarvoor willen particulieren geen hoge huur betalen. En als wij de huurkosten van de eigenaar doorberekenen aan andere huurders, kom je op een hoge huurprijs uit: rond Aan wie ga je het dan verhuren? Soms ook stelt de eigenaar de eis dat we ruimte in het gebouw niet doorverhuren. Een andere belemmering is dat oude hoogbouw niet aantrekkelijk is voor andere doelgroepen of voor zwaardere zorg. Zo hebben we een huis van 14 verdiepingen met 2 liften. Dat is niet meer van deze tijd. Het is veel makkelijker om een herbestemming te vinden voor laagbouw in een mooie omgeving, waar mensen makkelijk naar buiten kunnen. Voorbeeld 2: Alle locaties zijn doorgelicht op mogelijkheden om ze om te bouwen naar zwaardere zorg of scheiden wonen en zorg. In veel gebouwen is dat niet mogelijk of heel erg duur, en daardoor niet mogelijk. Daarnaast speelt het kostenaspect een rol van gebouwen die we huren: als we de huur doorvertalen naar scheiden wonen en zorg komen we ruim boven de huurgrens uit. Het appartement dat we kunnen bieden is niet marktconform. Gevolgen van sluiting Sluiting van een verzorgingshuis heeft gevolgen voor alle betrokkenen. De zorgorganisaties hebben te maken met de kosten voor verhuizing van de huidige bewoners, de kosten voor een sociaal plan als zij medewerkers moeten ontslaan en met de kosten van de resterende boekwaarde. Wanneer een gebouw nog niet is afgeschreven, draait de zorgorganisatie op voor de resterende schuld op het vastgoed. De gevolgen voor cliënten zijn tweeledig: bewoners moeten verhuizen, maar vaak ook zijn er aanleunwoningen bij het verzorgingshuis. Bij 70 procent van de organisaties die plannen hebben om een locatie te sluiten is dat het geval. Het gaat bij deze 40 organisaties om zo n 2200 aanleunwoningen. In 30% van de gevallen, oftewel voor 700 aanleunwoningen, is er geen alternatief voor de faciliteiten, zoals het restaurant, dagbesteding en sociale activiteiten, die het verzorgingshuis biedt. Ook voor andere mensen in de wijk kan dit gevolg hebben. Voorbeeld: Wij gaan terug van 11 locaties naar 9. We kunnen het personeel van die twee sluitende locaties niet allemaal onderbrengen op de overige locaties dus we moeten mensen laten gaan. Niet alle zorgmedewerkers kunnen de overstap naar de thuiszorg maken. Daarnaast zijn er facilitaire medewerkers die we niet kunnen overplaatsen. Rapport sluiting verzorgingshuizen 3

6 Figuur 4: Aanleunwoningen die faciliteiten verliezen Aantal locaties dat gesloten is of gaat worden 82 Aantal aanleunwoningen bij deze locaties 2200 Aantal aanleunwoningen dat door sluiting faciliteiten verliest Voorbeeld: Bij aanleunwoningen vallen de extra faciliteiten weg, de gezamenlijke maaltijden, het praatje, de activiteiten. Mensen komen s ochtends voor de koffie, gebruiken de maaltijd en doen s middags een activiteit. Het is een verschraling dat dat niet zomaar meer kan. We kunnen vervoer organiseren naar een andere locatie, en daar het zelfde bieden, maar daar hangt een prijskaartje aan. Soms kan dat uit de Wmo gefinancierd worden. Samenvatting en conclusies De ontwikkeling dat mensen langer thuis blijven wonen is al tientallen jaren aan de gang. Er is een langzame verschuiving van verzorgingshuiszorg naar verpleeghuiszorg. Dat komt door het natuurlijk verloop: mensen met een lage zorgvraag willen en mogen niet meer naar een verzorgingshuis. Zorgorganisaties anticipeerden al op dit natuurlijk verloop door bij vervanging van verouderde gebouwen, zich te richten op cliënten met een zwaardere zorgvraag of op particuliere verhuur aan mensen met een zorgvraag. Daarbij betalen mensen zelf de huur, en kunnen zij gebruik maken van de zorg en diensten van de zorgorganisatie. Deze natuurlijke ontwikkeling wordt nu door het huidig kabinetsbeleid versneld. Dat levert voor veel zorgorganisaties problemen op. Zij moeten afspraken maken met woningcorporaties, zorgkantoren en gemeenten over aanpassingen in zorggebouwen. Dat gaat niet altijd goed. Ook staat wet- en regelgeving soms in de weg. Uiteindelijk leidt dit tot kapitaalvernietiging: er gaan gebouwen verloren die nog goed aangepast kunnen worden voor de (extramurale) zorg als alle betrokken partijen het er over eens worden. Ook zal in sommige gevallen het verdwijnen van een verzorgingshuis er toe leiden dat mensen die in bijbehorende aanleunwoningen woonden, nu naar een verpleeghuis moeten omdat zij het zonder de faciliteiten van het verzorgingshuis thuis niet langer redden. Rapport sluiting verzorgingshuizen 4

7 Om deze negatieve trend te keren zijn verschillende zaken nodig: - Betrokkenheid en goede samenwerking van alle betrokken partijen is noodzakelijk: de zorgorganisaties, woningcorporaties, gemeenten, zorgkantoren, andere aanbieders van welzijn en zorg en cliënten- of patiëntenorganisaties. - Zorgaanbieders, verzekeraars, gemeenten en woningcorporaties hebben tijd nodig om goede afspraken te maken over herbestemming van zorgvastgoed. - Wet- en regelgeving die helpt bij verhuur van zorgvastgoed aan particulieren moet op orde zijn. Rapport sluiting verzorgingshuizen 5

8

9 luiting verzorgings huizen Colofon ActiZ Juni 2014 Publicatienummer Ontwerp Cascade - visuele communicatie, Amsterdam Disclaimer Deze uitgave mag zonder toestemming van ActiZ voor niet-commercieel gebruik worden gedownload en verveelvoudigd. Voorts alle rechten voorbehouden. Deze uitgave is met grote zorgvuldigheid en met gebruikmaking van de meest actuele gegevens tot stand gekomen. Het is echter niet geheel uitgesloten dat de informatie in deze uitgave onjuistheden en/of onvolkomenheden bevat. ActiZ aanvaardt geen aansprakelijkheid voor directe of indirecte schade ontstaan door eventuele onjuistheden en/of onvolkomenheden. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend

10 ActiZ, organisatie van zorgondernemers Oudlaan GA Utrecht Postbus RG Utrecht (030) info@actiz.nl