Evaluatie huisverboden

Transcriptie

1 Evaluatie huisverboden dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Eerste ervaringen met het tijdelijk huisverbod van januari tot en met juni 2009 Regio Arnhem/Achterhoek en West Veluwe/Vallei

2 1. Inleiding 2 Op 1 januari 2009 is de Wet tijdelijk huisverbod in werking getreden. Deze wet geeft burgemeesters de bevoegdheid om bij (dreigend) huiselijk geweld de pleger tijdelijk (10-28 dagen) de toegang tot de woning te ontzeggen en het contact met de andere bewoners te verbieden. In die tien dagen moet een hulpverleningsplan worden opgesteld en gestart. Zonder hulp is er geen huisverbod! Tijdens de voorbereiding van het hulpverleningsproces is afgesproken dat op initiatief van de gemeente Arnhem na een half jaar een evaluatie wordt gehouden. Doel is om na te gaan of de afspraken in de praktijk ook werken en om de ervaringen van de eerste zes maanden in beeld te brengen. De resultaten worden teruggekoppeld naar alle bestuurders, ambtenaren, politie en ketenpartners die bij het huisverbod betrokken zijn om waar mogelijk tot verbeteringen te komen. Zaken betreffende de bevoegdheid van de burgemeester en de mandatering worden apart via de veiligheidsregio geëvalueerd. De gemeente heeft initiatief voor een evaluatie genomen en aan betrokken partijen gevraagd naar de ervaringen over de eerste zes maanden: wat gaat goed en wat kan beter? In dit evaluatierapport kunt u lezen over de eerste ervaringen met de nieuwe wet en in het bijzonder met het hulpverlenings- proces. Wat tijdens de afgelopen maanden vooral is gebleken is de grote bereidheid van alle betrokkenen, bestuurders, ambtenaren, politie en ketenpartijen om het huisverbod succesvol in te zetten. Over het effect voor het gezin/huishouden op de langere termijn kan uiteraard nog niet veel worden gezegd. Daarvoor is de periode nog te kort. Wat al wel duidelijk is geworden is, dat zowel plegers als slachtoffers vaak aangeven opgelucht te zijn dat er iets gebeurt om een einde aan het geweld te maken.

3 2. Eerste resultaten 3 Op 1 januari is het eerste huisverbod opgelegd. Daarna zijn er tot 1 juli 2009 nog 83 gevolgd (bron: Steunpunt huiselijk geweld) Dit is het dubbele van wat op basis van de landelijke prognose was verwacht. De opgelegde huisverboden hebben betrekking op het werkgebied van de twee centrumgemeenten Arnhem en Ede. Dat zijn de politieregio Gelderland-Midden (11 gemeenten in de regio Arnhem en 5 in de West Veluwe Vallei) en 8 gemeenten in de Achterhoek, die deel uitmaken van de politieregio Noord-Oost Gelderland. Oplegging van de huisverboden Niet alle 24 gemeenten hebben al met een huisverbod te maken gehad. In de periode van 1 januari tot 1 juli 2009 zijn 84 huisverboden in de volgende gemeenten opgelegd: Arnhem Arnhem 22 keer Rijnwaarden 4 keer Renkum 4 keer Zevenaar 3 keer Rheden 3 keer Doesburg 2 keer Lingewaard 1 keer Westervoort 1 keer Duiven 0 keer Overbetuwe 0 keer Rozendaal 0 keer West Veluwe Vallei Ede 14 keer Wageningen 7 keer Nijkerk 4 keer Barneveld 3 keer Scherpenzeel 0 keer Achterhoek Winterswijk 5 keer Oude IJsselstreek 5 keer Doetinchem 4 keer Berkelland 1 keer Montferland 1 keer Aalten 0 keer Bronckhorst 0 keer Oost Gelre 0 keer Per regio, afgezet tegen het aantal inwoners per , ziet het er als volgt uit: Regio West Veluwe Vallei inwoners 28 huisverboden Regio Arnhem inwoners 40 huisverboden Regio Achterhoek inwoners 16 huisverboden Totaal inwoners 84 huisverboden Tijdstip huisverbod Een derde van het aantal huisverboden vond in de avond plaats en een derde in het weekend. Risicotaxatie instrument Huiselijk Geweld Met het Risicotaxatie - instrument Huiselijk Geweld verzamelt de Hulpofficier van justitie (Hovj) ten behoeve van de burgemeester informatie over (1) de mogelijke pleger van huiselijk geweld, (2) het verloop van het geweldsincident en (3) de gezinsachtergronden. Als er geen sprake is van ondertekeningsmandaat doet de burgemeester dit zelf. Niet altijd leidt het invullen van een Risico taxatie instrument (RiHG) tot het opleggen van een huisverbod. Er zijn in de periode van 1 januari tot 1 juli RiHG`s ingevuld. Deze hebben tot 84 huisverboden geleid. In 4 gevallen is na overleg met de (loco)burgemeester besloten om geen huisverbod op te leggen (bron: cijfers politie regio Gelderland-Midden en regio Noord Oost Gelderland).

4 4Verlenging en intrekking van huisverbod Van de 84 huisverboden die tussen 1 januari en 1 juli zijn opgelegd, zijn er 29 verlengd met 18 dagen. In vijf gevallen is het huisverbod eerder dan de termijn van 10 dagen ingetrokken. Er was geen sprake meer van dreiging en de betrokkenen werkten mee aan een hulpverleningstraject. Eén keer is het huisverbod in de verlengingsperiode ingetrokken. Het nut van verlenging was hier niet meer aanwezig, aangezien beide partners contact met elkaar zochten en daarmee meerdere malen het huisverbod overtraden. 4 Beroepsprocedures Er zijn drie beroepsprocedures ingesteld tegen het huisverbod, waarvan één ook tegen de verlenging. In één zaak is uitspraak gedaan die met name procedureel van aard is. Twee zaken lopen nog. Overtreding van het huisverbod In zeven zaken is het huisverbod overtreden. In drie van deze situaties is zelfs vaker dan 1 keer een overtreding begaan, 1x twee keer, 2x vijf keer. Huisverbod houdt ook in dat er geen contact mag zijn via telefoon of sms. Bij overtreding moet onderscheid gemaakt worden tussen huisverbod en contactverbod. In drie gevallen is het huisverbod overtreden. In de overige gevallen ging het om het verbreken van het contactverbod. Niet in alle gevallen kon de overtreder van het huisverbod aangehouden worden. Buiten heterdaad blijkt dit moeilijk. Overtreding zegt meestal iets over de bereidwilligheid en betrouwbaarheid van de uithuisgeplaatste ten aanzien van de motivatie en medewerking aan het hulpverleningstraject. Overtreding van het huisverbod is dan ook vaak een van de redenen dat de casemanager de burgemeester verlenging van het huisverbod adviseert. Het overtreden van het huisverbod is één keer strafrechtelijk aangepakt. De overtreder is destijds opgepakt en voorgeleid aan de rechter-commissaris (RC) vanwege het overtreden van het huisverbod. De RC heeft hem toen in bewaring gesteld ( voorlopige hechtenis bevolen) en hem vervolgens geschorst onder voorwaarden. Op de zitting bleek dat hij een bezwaarschrift had ingediend bij de bestuursrechter, maar een dergelijk bezwaarschrift heeft geen schorsende werking op de strafzaak. Die is afgedaan samen met het oorspronkelijke strafbare feit en resulteerde in een werkstraf. Samenloop met strafrechtelijk traject Het huisverbod is primair bedoeld als preventieve maatregel om vroegtijdig op te kunnen treden bij dreiging van huiselijk geweld door het bieden van veiligheid en het inlassen van een afkoelingsperiode, waarin hulpverlening kan worden gestart. De praktijk is anders dan de oorspronkelijke bedoeling van de wetgever. In veel gevallen wordt een huisverbod ingezet als de pleger is aangehouden en een strafrechtelijke afdoening door justitie in het verschiet ligt. Los van het strafrechtelijke traject wordt ook een huisverbod opgelegd, omdat de dreiging niet is weggenomen als de pleger weer op vrije voeten wordt gesteld. Veelal is dit binnen drie dagen na aanhouding.

5 Inschakeling van tolken In drie situaties is er met een tolk gewerkt. Typering van het geweld en de problematiek Fysiek geweld en bedreigingen zijn de meest voorkomende vormen van geweld bij het opleggen van een huisverbod. Bij 67 huisverboden was er sprake van geweld tussen partners, waarbij in drie gevallen de uithuisgeplaatste een vrouw was. In 16 gevallen betrof het mishandeling van ouder(s) door een meerderjarig kind. In één situatie is een huisverbod opgelegd wegens kindermishandeling. 5 In 72 van de 84 opgelegde huisverboden in de periode van 1 januari 2009 tot 1 juli 2009 is er sprake geweest van samenloop van een huisverbod met een strafrechtelijk traject. Dit vraagt om goede afstemming tussen het hulpverleningstraject en het strafrechtelijke traject. In het ketenoverleg waar strafrechtelijke en hulpverleningsorganisaties om de tafel zitten is dit punt onlangs gesignaleerd en besproken. De komende maanden wordt onderzocht waar in een vroegtijdig stadium van het huisverbod verbindingen gelegd kunnen worden. In dit verband is door het Openbaar Ministerie aangegeven dat hun ervaring is, dat rechters-commissarissen bij een voorgeleiding in een strafzaak, waarbij tevens een huisverbod is opgelegd, graag geïnformeerd worden over het hulptraject dat is opgezet. Dit om een zorgvuldige afweging te kunnen maken of een verdachte geschorst kan worden en zo ja, onder welke voorwaarden. Dit punt wordt zeker meegenomen.

6 3. Inzet door hulpverlenende ketenpartners Op de tweede werkdag na het opleggen van het huisverbod legt de casemanager huisverbod van het Steunpunt Huiselijk Geweld contact met de hulpverleningsinstellingen die het plan van aanpak moeten uitvoeren. De casemanager rapporteert en faxt de probleemanalyse, het plan van aanpak en bespreekt de rol van de individuele organisaties. Tijdens de periode van het huisverbod onderhoudt de casemanager contact met de betrokken gezinsleden en volgt de hulpverlening. 6 Ingeschakelde hulpverlening In de periode van 1 januari tot 1 juli 2009 zijn de volgende instellingen ingeschakeld en ook na het huisverbod betrokken: Algemeen Maatschappelijk Werk 36 Kairos (daderhulpverlening) 30 Bureau Jeugdzorg/AMK 27 Begeleide terugkeer Hera 22 GGZ 20 Iriszorg (verslavingszorg) 19 Reclassering 10 Mee 2 OGGZ 1 Vluchtelingenwerk 1 Slachtofferhulp 1 Thuiszorg 1 Let op de kleintjes (cursus) 1 St. Arta 1 Door Algemeen Maatschappelijk Werk van Vilente (Wageningen) is expliciet aangegeven dat zij graag sneller horen of en wanneer zij ingeschakeld gaan worden zodat zij de hulpverlening beter kunnen plannen. Ook willen ze bij inschakeling meteen horen wanneer de terugrapportage klaar moet zijn. Algemeen Maatschappelijk Werk is vooral in de periode na het huisverbod een van de aangewezen instellingen om dicht bij huis het systeem te ondersteunen. In enkele gevallen was er samenloop van het opleggen van een huisverbod en het toepassen van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet BOPZ). Vanzelfsprekend kennen beide regelingen hun eigen afweging. Bovendien is het zo dat het BOPZ traject niet per definitie een contactverbod inhoudt. In de praktijk blijkt er niet altijd volgens het werkproces te worden gehandeld. Het organiseren van een multidisciplinair overleg vindt niet altijd plaats. Dit lukt niet door de krappe tijdspanne waarbinnen de casemanager huisverbod de burgemeester moet adviseren over verlenging of niet. De casemanager zorgt in die situaties voor de verbinding tussen de verschillende partijen. Kinderen In alle gevallen waar kinderen bij betrokken zijn wordt Bureau Jeugdzorg (BJZ) ingeschakeld. Is er sprake van kindermishandeling, dan wordt Advies- en Meldpunt Kindermishandeling direct ingeschakeld door BJZ. Kindermishandeling heeft prioriteit bij het Openbaar Ministerie (OM). Wanneer een huisverbod wordt opgelegd wegens kindermishandeling vindt het OM het wenselijk om in dergelijke ernstige situatie geïnformeerd te worden over het opleggen van het huisverbod en de onderliggende zaak. Zijn de kinderen getuige geweest, dan zoekt BJZ een passend aanbod.

7 4. Ervaringen uit het veld 7 Ervaringen van de politie Procedure van het opleggen van het huisverbod Met goed getrainde hulpofficieren van justitie (HOvJ s) is de politie aan de slag gegaan met het opleggen van het huisverbod. De ervaringen van de hulpofficieren met dit nieuwe instrument zijn positief. Eindelijk hebben we een instrument in handen om in te grijpen in dreigende situaties, aldus een van de hulpofficieren. De gemiddelde tijd die het invullen van het RiHG vraagt ligt op 6,7 uur. Hierin zit veel reistijd. Het legt een zware druk op de HOvJ s. Dit betekent een forse investering voor het politieapparaat. Toch is het enthousiasme er niet minder om. In Gelderland-Midden zijn meer HOvJ s opgeleid. Er is gestart met 22 HovJ`s, inmiddels zijn er 34 mannen/vrouwen opgeleid. Ook is de piketdienst aangepast om overbelasting te voorkomen. De Achterhoek is vooruitlopend op de rest van de politieregio Noord-Oost Gelderland op 1 januari 2009 met de uitvoering van de wet tijdelijk huisverbod gestart. Vanaf 1 maart is het in deze hele politieregio van kracht. De samenwerking met de burgemeesters, de ambtenaren en de casemanagers huisverbod verloopt soepel. De keuze om de sleutels van de uithuisgeplaatste bij de achterblijvers achter te laten heeft nog niet tot problemen geleid. Aandachtspunten: In de hectiek van de uithuisplaatsing vergeet de uithuisgeplaatste nogal eens om voldoende persoonlijke en soms ook de nodige zakelijke spullen mee te nemen voor tien dagen. In overleg met de casemanager huisverbod, de politie of de hulpverlening moet dan een en ander geregeld worden. Dat vraagt enig organisatievermogen. De terugkoppeling over intrekking of verlenging naar de politie is nog niet voldoende geregeld. Een optimale terugkoppeling is immers van belang voor het vaststellen of het huisverbod al dan niet wordt overtreden. Een centraal meldpunt bij de politie en vervolgens doorsluizen van de informatie naar de wijkagent moet nader worden uitgewerkt. De mandatering van de ondertekening aan de HOvJ levert geen problemen op. De burgemeester van Lingewaard heeft geen mandaat verleend en komt zelf ter plekke. In Lingewaard is één huisverbod opgelegd. Ervaringen van de gemeente Voor de gemeente is de maatregel een nieuw instrument. In het begin kost het behoorlijk wat extra tijd en is het zoeken hoe met het huisverbod en de wettelijke taken om te gaan. Hoorprocedure De meeste vragen betreffen het horen. Moet dat persoonlijk of kan het per telefoon? De hoorprocedure in het kader van de Algemene wet bestuursrecht vindt in de ene gemeente telefonisch plaats, in een andere gemeente worden betrokkenen uitgenodigd voor een hoorgesprek in persoon of betrokkenen worden ter plekke bezocht. Dit is geen probleem. De wet geeft deze ruimte en het leidt niet tot knelpunten in de samenwerking. Tijdens uitwisselingsbijeenkomsten van HOvJ s, ambtenaren en casemanagers huisverbod is het horen uitgebreid aan de orde geweest. Een voorstel dat ter vergadering werd ingebracht om het horen door de casemanager te laten gebeuren is afgestemd. De algemene conclusie was dat horen door de gemeenteambtenaar moet worden gedaan. De rol van casemanager is een andere dan van de ambtenaar en dat moet duidelijk blijven. Horen kan mondeling, maar ook telefonisch. Er wordt alleen gehoord als het huisverbod wordt verlengd of ingetrokken. Ingetrokken wil zeggen dat de uithuisgeplaatste eerder naar huis kan dan na 10 of na verlenging eerder dan na 28 dagen. Veiligheidshuis In de West Veluwe Vallei is een deel van de ambtelijke taken bij het Veiligheidshuis gebundeld. Voor de vijf regiogemeenten vervult de gemeente Ede een deel van de ambtelijke taak en de gehele juridische taak voor genoemde gemeenten. Voor de gemeente Renkum vervult Ede de juridische taak. Deze werkwijze werkt naar ieders tevredenheid. Per 1 september is in Arnhem het Veiligheidshuis gestart. Huiselijk geweld, waaronder de Wet tijdelijk huisverbod, wordt een pijler in het Veiligheidshuis. Totdat de centrale inbedding is geregeld, is er bij elke gemeente een contactambtenaar om de ambtelijke taken uit te voeren. Dit geldt ook voor de regio Achterhoek. In het stadhuis in Doetinchem komt de veiligheidskamer voor de gemeenten in de Achterhoek. Op dit moment zijn er in de regio Noord Oost Gelderland vier kwartiermakers bezig om de veiligheidskamers verder vorm te geven. Rond 1 januari 2010 moet deze opdracht klaar zijn.

8 Adviezen van casemanagers Over het algemeen is men tevreden over de adviezen van de casemanagers. Het wordt als prettig en wenselijk ervaren dat de casemanager zo snel mogelijk contact legt met de gemeenteambtenaar. Die kan dan alvast anticiperen op een mogelijke intrekking/verlenging. Het op tijd sturen van de verlengingsbeschikking vereist een goede planning. Inmiddels is bekend dat mondeling aanzeggen binnen tien dagen en vervolgens schriftelijk toesturen wettelijk is toegestaan. Dat de beschikking dan wat later bezorgd wordt, als er een weekend tussen zit, blijkt wettelijk geen probleem. 8 Ervaringen van de hulpverlening Crisisinterventie Het Steunpunt Huiselijk Geweld is de front office voor alle huisverboden. Dat werkt goed, is duidelijk en efficiënt. Niet voorzien was dat het het huisverbod zo dikwijls ingezet zou worden. In de begintijd leidde dit tot ongewenste werkdruk en stress bij de casemanagers. Met extra financiële middelen van de gemeente Arnhem kon het aantal casemanagers van 4 naar 6 worden uitgebreid. Casemanagement Voordat de wet in werking trad is in overleg met betrokken partijen een procesbeschrijving gemaakt, waarin de taken en verantwoordelijkheden van de verschillende partijen zoals politie, gemeente, steunpunt en ketenpartners staan beschreven. In de praktijk wordt volgens deze procesbeschrijving gewerkt. Vanaf de start zijn alle casussen gevolgd (monitoren) en is het werkproces op basis van praktijkervaringen op onderdelen aangepast en bijgesteld. De casemanagers hebben in het afgelopen jaar een groei doorgemaakt in de coördinatie van de hulpverlening en de bijbehorende rollen. Om de uithuisgeplaatsten beter te kunnen motiveren voor behandeling hebben ze een specifieke training gevolgd. 24 uur Bereikbaar Casemanagers huisverbod zijn van mening dat het voor de kwaliteit en het verdere traject met betrokkenen van groot belang is om snel contact te leggen met de uithuisgeplaatste en de achterblijvers. In overleg met de hulpofficier komt de casemanager ongeacht het tijdstip van opleggen van het huisverbod meteen ter plekke om een eerste contact te leggen. Als er sprake is van samenloop van een huisverbod met een strafrechtelijk traject legt de casemanager meestal een eerste contact met de uithuisgeplaatste op het politiebureau. Ervaringen van slachtoffers, uithuisgeplaatsten en kinderen In de meeste gevallen zijn de slachtoffers en uithuisgeplaatsten opgelucht dat in de situatie is ingegrepen. Het Algemeen Maatschappelijk Werk geeft aan dat door het huisverbod de spiraal van geweld wordt doorbroken. Het komt voor dat slachtoffers langere tijd in angst hebben geleefd en opgelucht zijn als de pleger uit huis wordt geplaatst. De hulpverlening helpt de slachtoffers om verder te komen. Daar staat tegenover dat de consequenties van het ingrijpen niet altijd even goed overzien worden door de betrokkenen. Als er een hulpverleningstraject wordt gestart, betekent dat ook dat bestaande patronen doorbroken moeten worden. Om dat patroon te doorbreken, moeten de betrokkenen zelf hard aan het werk gaan. Dat valt nog wel eens tegen en is reden om af te haken bij de hulpverlening.

9 Driesporen beleid: één gezin, één plan De casemanagers maken een plan van aanpak voor een gezin en/of huishouden. Dit plan wordt vaak uitgevoerd door verschillende instellingen, afhankelijk van de betrokkenen. Een van de ketenpartners heeft de wens geuit om tijdens de 10 dagen huisverbod met de betrokken hulpverleners en het hele gezin/systeem (slachtoffer, dader, eventuele kinderen) een gesprek te voeren. Dit wordt gemist. De effectiviteit van het huisverbod hangt voor een groot deel af van een goed hulpverleningstraject na het aflopen van het huisverbod. Het huisverbod heeft een grote impact op het gezin/huishouden. Hierdoor is men zich meer bewust van het afwijkende gedrag. De invloed op het sociale leven is groot doordat het taboe over het geweld niet meer ontkend kan worden. Als het hulpverleningsplan daadwerkelijk wordt uitgevoerd, kan het huisverbod de geweldspiraal doorbreken en alle betrokkenen helpen geweldloos verder te gaan. De afstemming van trajecten en het vervolg van de hulpverlening na afloop van het huisverbod is nog niet optimaal. Dit is een belangrijk aandachtspunt. 9 Ervaringen van casemanagement huisverbod met de ketenpartners De bereidheid van de ketenpartners om in samenwerking met casemanagers hulpverleningstrajecten aan te bieden is groot. Casemanagers zijn over het algemeen tevreden over deze samenwerking. Niet altijd zijn de ketenpartners op de hoogte van de rol van de casemanagers huisverbod en van de afspraken die er zijn gemaakt over de hulpverleningstrajecten en de doorzettingsmacht van de casemanager huisverbod. Zo zijn de uitvoerende werkers van de instellingen niet altijd op de hoogte van de wettelijke termijnen waarop de hulpverlening moet starten zodat de casemanager de burgemeester tijdig kan adviseren over verlengen of niet verlengen van het huisverbod. De casemanagers huisverbod vinden het wenselijk om vóór de terugkeer van een uithuisgeplaatste een gesprek aan te gaan met alle betrokkenen. Tijdens dit gesprek worden afspraken gemaakt over leven in een huiselijke situatie en het vervolgtraject. Dit gebeurt in het vervolgtraject in aanwezigheid van de casemanager van de instelling die de coördinatie heeft toegewezen gekregen. Ervaringen ketenpartners De ketenpartners zijn over het geheel genomen tevreden over de samenwerking en de communicatie met de casemanagers huisverbod. Zij gaven aan dat de probleemanalyse en het hulpverleningsplan goed onderbouwd zijn. Het lukt de ketenpartners om in de eerste tien dagen van het huisverbod een eerste contact te leggen met betrokkenen om de situatie in beeld te krijgen. Afhankelijk van de in te zetten hulp kan het hulpverleningstraject ook kort na de huisverbod periode starten. Bij de GGZ en BJZ kan het gebeuren dat er een wachttijd tussen zit. Echter als het om een spoedeisende zaak gaat, krijgt het voorrang. Een systeemgesprek tijdens de 10 dagen huisverbod met de betrokken hulpverleners en het gezin wordt gemist. Opvang uithuisgeplaatsten In totaal is er voor uithuisgeplaatsten 13 keer een opvangplek verzorgd. In 5 gevallen betrof het een plek op de reguliere nachtopvang. In 4 gevallen was er sprake van een opname binnen de GGZ. In één geval betrof het een overbrugging in een particulier hotel. Eenmaal betrof het een opname op een crisisbed via MEE, eenmaal via Iriszorg en eenmaal een opname in de vrouwenopvang bij Hera. In één geval is door de burgemeester besloten dat er via de GGD een geschikte medische opvangplek moest worden gezocht voor een uithuisgeplaatste. De medische zorgbehoefte van deze persoon was zo groot dat het niet is gelukt hem elders onder te brengen. In overleg met de achterblijvers is hij thuis gebleven. Uiteraard nadat de veiligheid van de achterblijvers niet werd bedreigd. Deze situatie was extreem uitzonderlijk. Hulpverlening na huisverbod In de periode van het huisverbod is er intensieve aandacht voor de uithuisgeplaatste, de achterblijvers en de eventuele kinderen. Zij hebben contact met de politie, de casemanager huisverbod, de gemeenteambtenaar als er verlengd wordt en met de ingeschakelde hulporganisaties. Casemanagers huisverbod signaleren dat betrokkenen na een intensieve begeleiding abrupt moeten worden overgedragen aan het reguliere veld. Ook zijn er soms wachtlijsten waardoor het voorkomt dat betrokkenen na intensieve begeleiding ineens helemaal geen of weinig begeleiding ontvangen. De casemanagers pleiten ervoor dat zij nog iets meer tijd kunnen investeren voor de betrokkenen om dit wat geleidelijker te overbruggen. Hierdoor neemt het risico op recidive mogelijk ook af en blijven cliënten gemotiveerd de benodigde hulp te aanvaarden. De hulpverlening na drie maanden Hulpverlening moet de geweldspiraal doorbreken en het gezin perspectief bieden op een geweldloze toekomst. Uiteraard is het nog te vroeg om iets te kunnen zeggen over de effecten van het huisverbod. Wat al wel nagegaan is in hoeverre de gezinnen na drie maanden nog hulp hebben. Hoewel prematuur kan geconcludeerd worden dat 4 van de 5 gezinnen/systemen die door de casemanagers verwezen zijn naar de hulpverlenende instellingen daar na drie maanden nog in behandeling zijn. De casemanagers huisverbod hebben dit geconstateerd nadat ze hierover contact hebben gehad met de ketenpartners. Zij hebben dit per casus onderzocht. Dit is een hoopvol gegeven.

10 Conclusie 10 Wat gaat goed? In de periode van 1 januari 2009 tot 1 juli 2009 zijn er twee keer zoveel huisverboden opgelegd dan verwacht. Daarvoor zijn extra hulpofficieren van justitie opgeleid en zijn er extra casemanagers huisverbod aangesteld bij het Steunpunt Huiselijk Geweld. In alle gevallen is er een hulpverleningsplan opgesteld en is er hulpverlening gestart. De afgesproken werkwijze werkt goed. De procesbeschrijving wordt in grote lijnen door de betrokken partijen uitgevoerd. Er is grote bereidheid bij bestuurders, ambtenaren, politie en ketenpartijen om met het huisverbod de spiraal van huiselijk geweld te doorbreken. Eén front office bij het Steunpunt Huiselijk Geweld met 24 uur bereikbaarheid en beschikbaarheid werkt duidelijk en efficiënt. De casemanagers huisverbod bieden snelle interventie en komen ter plekke. De casemanagers zoeken naar maatwerk en nemen het gezin als uitgangspunt bij het vinden van de nodige hulpverlening. Daarbij wordt gebruik gemaakt van het bestaande zorgaanbod. Waar mogelijk wordt een lokale partner ingeschakeld, in veel gevallen Algemeen Maatschappelijk Werk. Daardoor kan aangesloten worden op de bestaande zorg- en overlegstructuren. Na drie maanden heeft 80% van de gezinnen nog hulp. De samenwerking verloopt soepel. Alle partijen zijn zeer coöperatief. Het sleutelwoord is goede onderlinge communicatie! Wat kan beter? De gemiddelde tijdsinvestering van 6,7 uur van de hulpofficier van justitie is erg hoog. Mogelijk dat hierin, bijvoorbeeld door digitalisering, nog een efficiencyslag te maken is. Dat geldt ook voor de tijdinvestering van de casemanager. Die ligt gemiddeld op 35 uur per casus. De afstemming van het hulpverleningstraject op het strafrechtelijke traject kan verbeterd worden. Sneller inschakelen van de hulpverlening door de casemanager huisverbod en duidelijke afspraken over terugrapportage aan de casemanager is een geuite wens. Evenals het nagaan van de mogelijkheid om systeemgesprekken te voeren met betrokkenen en hulpverleners na afloop van het huisverbod en als start voor het reguliere hulpverleningstraject. Andere aandachtspunten zijn het verbeteren van de overgang van de intensieve hulpperiode van het huisverbod naar de reguliere hulpverlening en meer aandacht voor het vervolg van de hulpverlening na het huisverbod.

11 Tot slot 11 Vastgesteld mag worden dat de afgesproken werkwijze over de uitvoering van het huisverbod en het hulpverleningsproces na het opleggen van een tijdelijk huisverbod over het algemeen goed werkt. De samenwerking tussen politie, casemanagers huisverbod, ambtenaren en ketenpartners is goed. De bereidheid van hulpverleningsinstellingen om mee te denken en mee te werken aan een hulpverleningstraject is groot. Alle partijen hebben grote bereidheid tot sparren. Het sleutelwoord is onderlinge communicatie! Uiteraard zijn er nog verbeterpunten, zoals hierboven aangegeven. Wat tijdens de afgelopen maanden vooral is gebleken is de grote bereidheid van alle betrokkenen, bestuurders, ambtenaren, politie en ketenpartijen om het middel succesvol in te zetten. De uitvoering van de Wet tijdelijk huisverbod wordt na 2,5 en na 5 jaar door het Rijk geëvalueerd. Dan vindt een plan-, proces-, en productevaluatie plaats. Het Rijk verzoekt aan alle gemeenten om hieraan een bijdrage te leveren en zich aan te melden voor het monitoringssysteem huisverbod. Alle betrokken gemeenten in de regio Arnhem, Achterhoek en West-Veluwe/Vallei zijn hierop aangesloten. In het kader van de uitvoering van de Wet tijdelijk huisverbod heeft VWS Regioplan de opdracht gegeven om een eerste onderzoek te doen naar de praktijk van de hulp bij het huisverbod. Deze opdracht heeft twee redenen. Ten eerste heeft de Tweede Kamer, zowel bij de behandeling van het wetsvoorstel als door middel van kamervragen, regelmatig belangstelling getoond hoe het gaat met de hulpverlening bij het huisverbod. Ten tweede wil VWS ook graag zelf weten, in het kader van de implementatie, hoe de hulp bij het huisverbod verloopt. Hoe verloopt de crisisinterventie? Hoe sluit het aanbod daarna aan op deze crisisinterventie? Welk hulpverleningstraject wordt in gang gezet? De bevindingen zullen besproken worden met de 35 centrumgemeenten, maar ook met de landelijke instellingen voor de hulpverlening, om met elkaar na te gaan wat goed gaat en wat (door wie) verbeterd / versterkt kan worden. Dat laatste gebeurt in het kader van het implementatieteam onder leiding van BZK. Het totaal aan uitkomsten / bevindingen wordt uiteindelijk voorgelegd aan de staatssecretaris van VWS. Wij gaan samen met de strafrechtelijke en de hulpverleningspartners verder op de ingeslagen weg. Dat wil zeggen blijven monitoren van alle huisverboden door het Steunpunt huiselijk geweld, met een terugkoppeling van knelpunten uit de praktijk om samen met de ketenpartners naar oplossingen en verbeteringen te zoeken. De verbeterpunten die uit deze evalautie naar voren zijn gekomen zullen de komende maanden aangepakt worden. Daarnaast is afgesproken, dat er in de tweede helft van 2009 weer uitwisselingsbijeenkomsten worden georganiseerd met hulpofficieren van justitie, contactambtenaren van de gemeenten en casemanagers huisverbod.

12 GEMEENTE ARNHEM Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Tel Uitgave: oktober 2009 Dit evaluatierapport is tot stand gekomen in samenwerking met de gemeente Doetinchem en de gemeente Ede.