STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL JAARRAPPORT 2008

Transcriptie

1 STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL JAARRAPPORT 2008

2 INHOUD A. Voorwoord 2 B. Kerncijfers 4 C. Karakteristieken van het pensioenfonds 8 D. Verslag van het verantwoordingsorgaan 14 E. Bestuursverslag 19 F. Jaarrekening 44 BALANS PER 31 DECEMBER STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER KASSTROOMOVERZICHT 47 TOELICHTING BEHORENDE BIJ DE JAARREKENING 48 TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN 77 G. Overige gegevens 84 RESULTAATVERDELING 85 ACTUARIËLE VERKLARING 86 ACCOUNTANTSVERKLARING 88 H. Bijlagen 90 Verloopstaat deelnemers 91 Begrippenlijst 92 STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 1

3 A. Voorwoord STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 2

4 Geachte lezer, Het afgelopen jaar 2008 mag voor het pensioenfonds als een bewogen jaar worden gekenschetst. Een drietal onderwerpen springt naar voren. De verkoop door AkzoNobel van de bedrijven van Organon Biosciences (OBS) heeft geleid tot overgang van de betrokken medewerkers naar het daartoe opgerichte Schering-Plough Pensioenfonds per 1 juli Voor ons fonds betekent dit een halvering van het aantal in actieve dienst zijnde deelnemers. Medio het jaar ontving het bestuur de mededeling van Achmea - dat op basis van een overeenkomst de uitvoering van de pensioenwerkzaamheden voor ons verzorgt dat het de organisatie wil integreren, en overplaatsen naar Tilburg waar een grotere vestiging voor dit soort werk is gevestigd. In overleg met Achmea zijn maatregelen voorbereid teneinde de continuïteit van het werk op hetzelfde hoge niveau te verzekeren. En in oktober overviel de financiële crisis de gehele wereld. Die heeft ook ons fonds niet onberoerd gelaten. De dekkingsgraad viel terug naar onder het vereiste minimum niveau, en ons fonds moest, evenals de meeste fondsen in ons land, een herstelplan bij De Nederlandse Bank inleveren. Dit is inmiddels geschied. In de personele sfeer heeft het bestuur aan het eind van het jaar afscheid genomen van oud-voorzitter Rob Prins, die naar Schering-Plough vertrok en daar voorzitter werd van het pensioenfonds, en van de leden Jan Dopper en Frans-Jozef Duijnstee. Wij hebben hen bedankt voor hun waardevolle inzet voor ons fonds. De directeur van de uitvoeringsorganisatie Lex Bolwerk, voorheen in dienst van AkzoNobel en sedert de overgang van de uitvoeringsorganisatie naar Achmea in dienst van dat bedrijf, heeft zijn functie per 1 januari 2009 neergelegd, en vervult vanaf die datum een andere positie bij Achmea. Het bestuur is de heer Bolwerk veel dank verschuldigd voor zijn belangrijke en kwalitatief hoogwaardige bijdrage aan het fonds. Nieuw voor het fonds is het door de Pensioenwet voorgeschreven verantwoordingsorgaan, waaraan het bestuur verantwoording moet afleggen over het beleid en de uitvoering daarvan. Dit heeft over dit jaar voor het eerst plaats gevonden. Het oordeel van het verantwoordingsorgaan vindt u elders in dit verslag. G.J. Niezen, secretaris / plv. voorzitter* * per 1 januari 2009 is de heer C.D. Kuijken toegetreden tot het bestuur en benoemd tot voorzitter. In het gehele boekjaar 2008 was de heer G.J. Niezen voorzitter. Het fonds werkt met een roulatiesysteem waarbij het voorzitter om de twee jaren wisselt tussen de werknemersgeleding en de werkgeversgeleding. STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 3

5 B. Kerncijfers STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 4

6 Deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Deelnemers* , , , , ,3 Gewezen deelnemers , , , , ,5 Pensioengerechtigden , , , , ,2 Totaal , , , , ,0 *Inclusief uitpassing van OBS deelnemers per 1 juli Technische voorzieningen, stichtingskapitaal en reserves, belegd vermogen en dekkingsgraad (Bedragen x 1 mln.) Technische voorzieningen 3.561, , , , ,2 Herverzekeringen -6,1-5,3-5,6-7,2-7,2 Technische voorzieningen* 3.555, , , , ,0 Stichtingskapitaal en reserves -161, , ,5 939,5 511,1 Belegd vermogen Beleggingen** 3.602, , , , ,4 Liquide middelen 0,0 42,7 59,6 159,0 129,5 Saldo overige activa en passiva*** -208,9-125,2-126,7-147,4-3,9 Totaal belegd vermogen 3.393, , , , ,0 Vereiste dekkingsgraad 119% 122% 122% 123% 127% Aanwezige dekkingsgraad 95% 144% 146% 127% 119% *Het bedrag van de technische voorzieningen is geschat voor het jaar 2004 (technische voorziening o.b.v. 4% rekenrente ( 3.225,9 mln.) en rentetermijnstructuur per **Vanaf 2008 worden de beleggingen inclusief liquide middelen, vorderingen, overlopende activa, schulden en overlopende passiva betreffende beleggingen opgenomen. Daarom zijn de vergelijkende cijfers aangepast. De beleggingen in dit overzicht zijn opgenomen inclusief negatieve derivatenposities. *** De negatieve positie van de liquide middelen is in de balans opgenomen onder de overige schulden. STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 5

7 Premiebijdragen van werkgevers en werknemers, pensioenuitkeringen, saldo waardeoverdrachten en uitvoeringskosten (Bedragen x 1 mln.) Premiebijdragen van werkgevers en werknemers 112,5 126,6 136,2 360,2 243,3 Pensioenuitkeringen 230,8 221,0 212,2 201,8 192,7 Saldo waardeoverdrachten* -457,9-3,1-7,9-34,0-0,9 Uitvoeringskosten 3,8 3,7 4,8 4,6 5,3 *Inclusief uitpassing OBS van - 447,0 mln per 1 juli Verdeling beleggingsportefeuille % % % % % Vastgoed 388,5 10,7 544,2 10,7 588,4 11,9 452,9 10,2 358,0 9,9 Aandelen 1.123,8 30, ,2 43, ,4 46, ,4 49, ,0 45,3 Vastrentende waarden 1.878,6 51, ,5 43, ,7 40, ,5 40, ,0 44,3 Derivaten* 102,5 2,8-12,0-0,2 7,6 0,2-1,7-0,0 17,0 0,5 Commodities 147,6 4,1 151,8 3,0 57,8 1, ,0 100, ,7 100, ,9 100, ,1 100, ,0 100,0 Overige vorderingen en schulden inzake beleggingen** 49,9 59,9 46,0 Aandeel voor risico deelnemers - 38,2-80,2-64,0-67,0-54,0 Totaal beleggingen voor risico pensioenfonds 3.602, , , , ,0 * De beleggingen in dit overzicht zijn opgenomen inclusief negatieve derivatenposities. **Vanaf 2007 zijn de overige vorderingen en schulden betreffende beleggingen per beleggingscategorie opgenomen. In de vergelijkende cijfers wordt een totaalbedrag getoond. STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 6

8 Beleggingsopbrengsten en kosten vermogensbeheer (Bedragen x 1 mln.) Directe opbrengsten 154,4 158,5 140,4 135,8 121,3 Indirecte opbrengsten ,8 17,9 396,5 457,5 234,5 Kosten vermogensbeheer -6,2-8,6-7,9-9,0-6,7 Totaal -972,6 167,8 529,0 584,3 349,1 Beleggingsrendement en benchmark (in procenten) Beleggingsrendement -20,6 3,6 11,8 15,2 10,3 Benchmark* -19,0 3,0 9,6 12,6 10,1 * Benchmark is exclusief rentederivaten. De benchmark wordt berekend als gewogen gemiddelde van strategische assetgewichten en de bijbehorende perfornance-indices, waarbij rekening wordt gehouden met een strategische valutafdekking van de US dollar, het Britse pond en de Japanse yen. Pensioengegevens Bedragen in Maximum pensioenloon Franchise Voor deelnemers 2000, * * geb< 1950 Toeslagen deelnemers 3,00% 3,00% 2,00% 1,25% 2,50% gewezen deelnemers 3,00% 1,10% 1,80% 1,00% 3,40% pensioengerechtigden 3,00% 1,10% 1,80% 1,00% 3,40% *De jaren 2004 en 2005 zijn niet gevuld, omdat met ingang van 1 januari 2006 de regeling tot stand is gekomen voor deelnemers die geboren zijn voor het jaar STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 7

9 C. Karakteristieken van het pensioenfonds STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 8

10 Profiel Stichting Pensioenfonds Akzo Nobel, statutair gevestigd te Arnhem is opgericht in De laatste statutenwijziging was op 26 september De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer Het fonds is een ondernemingspensioenfonds en is aangesloten bij koepelorganisatie OPF. Het fonds heeft tot doel uitvoering te geven aan het pensioenreglement, zoals dat geldt voor de aangesloten onderneming. Hiertoe wordt voor deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden circa 3,4 miljard vermogen belegd. Organisatie van het pensioenfonds Verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden In het vervolg van dit hoofdstuk beschrijven wij de huidige organisatie van ons fonds aan de hand van het onderstaande schema. Visitatie-commissie i.o. Deelnemers- raad Bestuur Audit committee Dagelijks bestuur adviseurs Beleggingscommissie Bestuurs-adviseur Accountant/ Actuaris Verantwoordingsorgaan Beleggings- Uitvoeringsorganisatie (administrateur, vermogensbeheerders, custodian) STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 9

11 Bestuur Het algemeen bestuur van het fonds bestaat uit twaalf leden. De directie van Akzo Nobel Nederland bv wijst zes werkgeversleden aan. Van de zes werknemersleden worden vier leden benoemd door de deelnemersraad van het fonds en twee leden door gezamenlijke vakorganisaties. Het bestuur vergadert tenminste viermaal per jaar en komt daarnaast tweemaal per jaar in gezamenlijke vergadering bijeen met de deelnemersraad. Besluiten van het bestuur worden genomen met absolute meerderheid van stemmen. Hierbij dienen tenminste vier leden aangewezen door de directie van Akzo Nobel Nederland bv en vier leden aangewezen door de deelnemersraad en vakorganisaties aanwezig te zijn. Het algemeen bestuur laat zich in zijn werkzaamheden o.a. bijstaan door het dagelijks bestuur, een beleggingscommissie en een audit committee. Voor het dagelijks bestuur en deze commissies, die paritair zijn samengesteld, wordt ieder jaar een vast vergaderschema opgesteld. Daarnaast kent het fonds een geschillencommissie en een pensioencommissie, die ad hoc bijeen komen. De leden van deze commissies worden door het bestuur uit haar midden gekozen. Dagelijks bestuur Het dagelijks bestuur bestaat uit een tweetal werkgeversleden en een tweetal werknemersleden. De voorzitter en de secretaris hebben beiden zitting in het dagelijks bestuur. Dit orgaan komt circa tien keer per jaar bijeen om de actuele stand van zaken binnen het pensioenfonds te bespreken en de besluitvorming door het algemeen bestuur voor te bereiden. Belangrijke bestuursbesluiten in 2008 betreffen: het in het kader van de Pensioenwet goedkeuren van de formele fondsstukken het instellen van een verantwoordingsorgaan het niet verlenen van een toeslag ten aanzien van de ingegane pensioenen per 1 januari 2009 evaluatie van het beleggingsbeleid als gevolg van de collectieve uitpassing van de medewerkers van Organon BioSciences het laten opstellen van een plan van aanpak en een bijbehorende risicoanalyse ten aanzien van de migratieplannen van de uitvoeringsorganisatie Achmea De deelnemersraad De per 1 januari 2008 aangetreden nieuwe deelnemersraad bestaat uit 18 leden, waarvan vier actieven benoemd door de Centrale Ondernemingsraad AkzoNobel en 14 gepensioneerden, benoemd via rechtstreekse verkiezing onder de gepensioneerden van het fonds. In het eerste jaar van zijn zittingsperiode is de deelnemersraad vier keer bijeengeweest, waarvan twee bijeenkomsten gezamenlijk met het bestuur. In 2008 heeft een aantal bijeenkomsten plaatsgehad waarin informatie werd gegeven aan de leden van de nieuwe deelnemersraad over de taak en werkwijze van de deelnemersraad, als ook over de pensioenmaterie en de structuur van het fonds. De nieuwe deelnemersraad heeft in 2008 positief geadviseerd over: het jaarverslag 2007 de aanpassingen in de ABTN 2008 (o.a. als gevolg van de Veegwet Pensioenwet en de uitpassing van OBS) aanpassingen Taak en Werkwijze deelnemersraad STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 10

12 aanpassingen Huishoudelijk reglement deelnemersraad De deelnemersraad heeft tevens vier leden van het verantwoordingsorgaan benoemd. De deelnemersraad heeft een ongevraagd advies uitgebracht ten aanzien van de bestuurssamenstelling van het pensioenfonds. Het bestuur heeft dit advies nog in behandeling. Verantwoordingsorgaan Het bestuur legt verantwoording af aan het verantwoordingsorgaan over het beleid, de uitvoering van het beleid en de naleving van Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur. Het verantwoordingsorgaan van het fonds bestaat uit zes leden. Er is een evenredige bezetting werkgever (1/3), werknemers (1/3) en gepensioneerden (1/3). Hierbij is aandacht voor kwaliteit en diepgang van de bemensing op gebied van kennis en kunde. Het verantwoordingsorgaan geeft een oordeel over het gevoerde beleid, de beleidskeuzes voor de toekomst en de mate van naleving van de principes door het Bestuur aan de hand van (1) jaarverslag, (2) jaarrekening en (3) verslag van intern toezicht. De overlegfrequentie met het bestuur is minimaal twee keer per jaar. Visitatiecommissie i.o Het bestuur bereidt de inrichting van het Intern Toezicht (visitatiecommissie i.o.) voor. In de tweede helft van 2009 zal dit definitief gestalte krijgen. Het Intern Toezicht beziet kritisch het functioneren van het bestuur door het beoordelen van beleids- en bestuursprocedures en processen, de checks en balances binnen het fonds, de wijze waarop het fonds wordt aangestuurd en de wijze waarop wordt omgegaan met de risico s op de langere termijn. Het Intern Toezicht rapporteert aan het algemeen bestuur en bespreekt de rapportage en de eventuele daarop voorgenomen bestuursbesluiten met het verantwoordingsorgaan. De bevindingen worden in het jaarverslag vermeld. Het Intern Toezicht wordt ingevuld door middel van een externe visitatiecommissie. De visitatiecommissie zal in 2009 voor het eerst worden aangesteld. Externe deskundigen Naast deze interne organen kent het fonds ook een aantal externe deskundigen. De certificerend actuaris rapporteert jaarlijks over de financiële positie van ons fonds en geeft een actuariële verklaring af. De externe accountant controleert de jaarrekening en de verslagstaten ten behoeve van de toezichthouder. Hij rapporteert aan het bestuur in de vorm van een accountantsverklaring bij de jaarrekening en een accountantsverslag. Hierin wordt melding gemaakt van zijn eventuele opmerkingen en aanbevelingen omtrent de administratieve organisatie en interne controle van ons fonds. Het bestuur maakt ook gebruik van de diensten van een adviserend actuaris, die het bestuur adviseert bij actuariële vraagstukken. Het fonds laat zich bovendien bijstaan door drie onafhankelijke bestuursadviseurs; een bestuursadviseur adviseert het bestuur op het gebied van pensioenbeleid- en uitvoering, twee adviseurs zijn benoemd om het bestuur en de beleggingscommissie te adviseren op het gebied van beleggingen. STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 11

13 Personalia Aan het eind van het verslagjaar was de samenstelling van het bestuur als volgt: J.H. Dopper 1 mr. G.J. Niezen (voorzitter) 3) 2** 3 B.H. Bel AA 2** mr. P.B. van der Boor 1 3 drs. H. Brouwer 2*** 3 mw. mr. M.D. Schraven 1 L.F.L. Gering 2*** drs. E.A. Henstra RC 1 mw. drs. M.G. Kleinsman RC 1 drs. H.C.B. van der Zee RA 2* drs. C.W. van Zuijlen 1 3 vacature 2* 1 = werkgeverslid, benoemd door directie Akzo Nobel Nederland bv 2 = werknemerslid, benoemd door de (*) deelnemersraad, (**) deelnemersraad, gepensioneerden (***) vakorganisaties 3 = dagelijks bestuur In 2008 en in de eerste helft van 2009 hebben de volgende mutaties binnen het bestuur plaatsgevonden: De heer R.P. Prins is per 1 juli 2008 als werkgeverslid opgevolgd door mevrouw M.D. Schraven. Tot 1 juli 2008 vervulde de heer R.P. Prins de functie van vice-voorzitter. In de periode 1 juli 31 december 2008 is deze functie vervuld door de heer C.W. van Zuijlen. De heer J.H. Dopper is per 1 januari 2009 als werkgeverslid opgevolgd door de heer C.D. Kuijken. De heer C.D. Kuijken is per 1 januari 2009 tevens voorzitter van het fonds, de heer G.J. Niezen is vicevoorzitter / secretaris van het fonds. Tevens vervangt de heer C.D. Kuijken per genoemde datum de heer P.B. van der Boor in het dagelijks bestuur. De heer F.J.M. Duijnstee is als werknemerslid namens de vakorganisatie opgevolgd door de heer L.F.L. Gering. De zetel van de heer L.F.L. Gering als werknemerslid, benoemd door de deelnemersraad, waarvoor eind 2008 nog een vacature open stond, is per 1 mei 2009 ingevuld door de heer P.H.M. Schellings. Aan het eind van het verslagjaar was de samenstelling van de deelnemersraad als volgt: W.J.M. Adriaanse RA (voorzitter) 2 mr ing. H. Kasperts 2 J.G.M. van den Berg 1 mr E.H. Reerink 2 W.C. Bouw 1 ir J.H. Rigterink 2 C.C. van den Brink 1 drs H.M. Rijn 2 ing. W. Burger 2 ir P.G. Tjallema (secretaris) 2 A.P. den Butter RA 2 J.J. Schinkel 2 ing. L.A. van Driel 1 mw. G. van der Veen Weggemans 2 ing. H.J. van Herwijnen 2 B.J. Vierdag 2 drs J.P.H. Juffermans 2 T. van Waart 2 STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 12

14 1 = actieven, benoemd door de COR (Centrale Ondernemingsraad Akzo Nobel Nederland bv) 2 = gepensioneerden, via directe verkiezingen benoemd door gepensioneerden Aan het eind van het verslagjaar was de samenstelling van het verantwoordingsorgaan als volgt: mr J.W. Rossing 1 drs Th.J.A. Luijckx RA 1 drs. ing. P. Drijfhout 2* (voorzitter) J.M.J. Schothuis 2 mr. B.C.M.I. Beusmans 3** ir J.T.V.M. Geusgens 3 1 werkgeverslid, benoemd door de directie Akzo Nobel Nederland bv 2 werknemerslid, benoemd door de deelnemersraad 3 gepensioneerde, benoemd door de deelnemersraad * op voordracht van de vakorganisaties ** op voordracht van de VGAN De bestuursleden namens de werkgever worden benoemd en ontslagen door Akzo Nobel Nederland bv en hebben zitting voor onbepaalde tijd. De bestuursleden namens de deelnemers en gepensioneerden worden gekozen door de deelnemersraad uit de groep van deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden. De bestuursleden namens de vakorganisaties zijn afkomstig uit de groep van betrokkenen bij de vakorganisaties. De leden worden benoemd voor een periode van drie jaren en zijn herkiesbaar. Gepensioneerde leden van het bestuur en van de deelnemersraad ontvangen een onkostenvergoeding, waarbij de fiscale grenzen met betrekking tot de vrijwilligersvergoeding in acht worden genomen. Actuaris Accountant Vermogensbeheerder Custodian Towers Perrin PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Syntrus Achmea Vermogensbeheer Northern Trust Uitvoeringsorganisatie APF Achmea STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 13

15 D. Verslag van het verantwoordingsorgaan STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 14

16 Algemeen Het verantwoordingsorgaan van het fonds is in 2008 ingesteld. Het bestuur heeft de werkwijze van het verantwoordingsorgaan in een reglement vastgelegd op basis van de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur, zoals vastgesteld door de Stichting van de Arbeid. Het bestuur legt verantwoording af aan het verantwoordingsorgaan over het beleid en de wijze waarop het is uitgevoerd. Tevens legt het bestuur verantwoording af over de naleving van de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur. Het verantwoordingsorgaan heeft de bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen van het bestuur, over het door het bestuur uitgevoerde beleid, alsmede over beleidskeuzes voor de toekomst. Het verantwoordingsorgaan baseert zijn oordeel op het jaarverslag van het fonds, de jaarrekening, de bevindingen van het interne toezicht en overige informatie. Het verantwoordingsorgaan heeft daarnaast een adviesrecht over een aantal zaken. Beschikbare informatie In het eerste jaar van het bestaan van het verantwoordingsorgaan moest het fonds nog wennen aan de nieuwe governance structuur. Het verantwoordingsorgaan verwacht dat in de toekomst de informatievoorziening sneller geschiedt en dat het vergaderschema beter wordt gepland, zodat een efficiëntere werkrelatie ontstaat. Het verantwoordingsorgaan heeft in het kader van haar taakuitoefening kennis genomen van het jaarverslag en de jaarrekening over 2008, de besluiten van de bestuursvergaderingen, de verslagen van de Deelnemersraad over 2008 en een aantal andere relevante documenten. Leden van het verantwoordingsorgaan hebben verder gesprekken kunnen voeren met het dagelijks bestuur, de externe accountant en twee bestuursadviseurs. Een gesprek met de externe actuaris van het fonds heeft niet plaatsgevonden. Aangezien een visitatiecommissie eerst in de tweede helft van 2009 zal worden ingesteld, heeft over het interne toezicht geen gesprek kunnen plaatsvinden. Bevindingen Naast een beoordeling van de algemene gang van zaken heeft het verantwoordingsorgaan aan een drietal gebeurtenissen bij het fonds in 2008 bijzondere aandacht besteed: de ontwikkeling van de dekkingsgraad; de afsplitsing van Organon BioSciences (OBS); de plannen van Achmea tot verhuizing van de uitvoeringsorganisatie van het fonds De ontwikkeling van de dekkingsgraad: In 2008 daalde de dekkingsgraad van 144 % ultimo 2007 naar 95,6 % ultimo Een niet onbelangrijk deel van deze fors negatieve ontwikkeling is toe te wijzen aan de noodzakelijk hogere voorziening pensioenverplichtingen als gevolg van de daling van de gehanteerde rekenrente. Het grootste deel van de daling van de dekkingsgraad wordt echter veroorzaakt door de negatieve beleggingsresultaten van het fonds. Vanwege de daling van de dekkingsgraad onder 105 % heeft het bestuur begin 2009 conform de richtlijnen een herstelplan bij de Nederlandsche Bank ingediend. Het bestuur schrijft in zijn verslag dat in de zomer van 2007 de eerste tekenen van de crisis al zichtbaar waren en dat 2008 in het teken stond van een aanhoudende verslechtering. Het verantwoordingsorgaan STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 15

17 heeft niet gezien dat, in het beleggingsplan 2008 passende risico/scenario analyses zijn ontwikkeld om mogelijk te verwachten tegenslagen aan te pakken. Het verantwoordingsorgaan onderschrijft dan ook de door het bestuur in het jaarverslag aangekondigde heroriëntatie van de strategische asset allocatie. Het verantwoordingsorgaan constateert, dat de Deelnemersraad een negatief advies over het bij de Nederlandsche Bank ingediende herstelplan heeft uitgebracht. Het bestuur heeft hierop gereageerd. Gewacht wordt nu op de reactie van de Nederlandsche Bank. In verband met het hanteren van een fluctuerende renteontwikkeling in plaats van een vaste rekenrente vraagt het verantwoordingsorgaan zich overigens af of een afgesproken vast premiepercentage over een langere termijn het juiste instrument voor een kostendekkende premie is. De afsplitsing van OBS Als gevolg van de verkoop van OBS in 2007 vertrokken halverwege het boekjaar 6476 deelnemers uit het AkzoNobel Pensioenfonds naar het nieuw pensioenfonds Schering Plough Pensioenfonds. Het verantwoordingsorgaan constateert dat de administratieve en financiële uitvoering van dit besluit goed is verlopen. Het verantwoordingsorgaan constateert tevens, dat, in afwijking van de tot dan toe gebruikelijke aanpak bij uitpassingen van deelnemers, naast de overdracht van de waarde van hun pensioenaanspraken, een evenredig deel van de reserves aan de deelnemers is meegegeven. Door het vertrek van meer dan de helft van de deelnemers kwam de verhouding tussen deelnemers en gewezen deelnemers en pensioengerechtigden fundamenteel anders te liggen. Het verantwoordingsorgaan heeft geconstateerd, dat deze forse verschuiving niet heeft geleid tot een aanpassing van het beleggingsbeleid en/of renteafdekking. De migratieplannen Achmea Achmea heeft plannen tot een verdere integratie van de uitvoeringsorganisatie van het fonds met Achmea. Het verantwoordingsorgaan waardeert het, dat het bestuur zich kritisch heeft opgesteld ten aanzien van deze plannen en middels een risicoanalyse op een zorgvuldige wijze tot besluitvorming hierover wenst te komen. Principes van goed pensioenfondsbestuur Het verantwoordingsorgaan heeft de toepassing van de principes voor goed pensioenfondsbestuur getoetst en geconcludeerd, dat deze door het bestuur in hun algemeenheid zijn toegepast. Wel heeft het verantwoordingsorgaan over een drietal zaken enige nadere bemerkingen. Het verantwoordingsorgaan constateert, dat door de steeds toenemende complexiteit van de pensioenmaterie specialistische activiteiten steeds meer worden uitbesteed. Dit stelt in toenemende mate hoge eisen aan de deskundigheid van fondsbestuurders. Het verantwoordingsorgaan juicht het toe dat het bestuur haar deskundigheidplan heeft aangepast. Het bestuur heeft besloten om het interne toezicht te regelen middels het instellen van een visitatiecommissie. Het verantwoordingsorgaan is echter teleurgesteld, dat de instelling van deze commissie is uitgesteld tot het najaar van Gezien de migratie van de fondsorganisatie naar Achmea had het voor de hand gelegen met de instelling spoed te betrachten, teneinde het functioneren van het fonds kritisch te laten beoordelen door onafhankelijke deskundigen. STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 16

18 Het verantwoordingsorgaan heeft van het bestuur begrepen, dat er meer aandacht zal komen voor de communicatie met deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden middels de instelling van een commissie communicatie in het bestuur. Het verantwoordingsorgaan juicht het toe dat op deze wijze extra aandacht aan transparantie en begrijpelijkheid van de communicatie uitingen zal kunnen worden besteed. Ten aanzien van het jaarverslag is het verantwoordingsorgaan van oordeel, dat dit op een aantal punten meer transparantie zou kunnen geven over wat nu de stand van zaken is dan wel wat er ondernomen is. Oordeel Het verantwoordingsorgaan is van oordeel, dat het bestuur in 2008 de aan haar toebedeelde taken in het algemeen naar behoren heeft uitgevoerd en daarbij een overwegend evenwichtig beleid heeft gevoerd. Dit ondanks het teleurstellende financiële resultaat. Het verantwoordingsorgaan is voorts van oordeel dat het bestuur er voldoende in is geslaagd de principes voor goed pensioenfondsbestuur na te leven. Aanbevelingen Het verantwoordingsorgaan doet de navolgende aanbevelingen: 1. evalueer en herijk (zo nodig) het beleggingsbeleid en vul het aan met risico scenario s op basis van de meest recente kennis. 2. overweeg bij belangrijke beleidszaken een second opinion te vragen. 3. zorg voor verbetering van transparantie en tijdigheid van communicatie met de belanghebbenden bij het fonds. 4. benoem zo spoedig mogelijk een visitatie commissie, zodat nog in 2009 het interne toezicht kan gaan functioneren. Namens het Verantwoordingsorgaan: P. Drijfhout, voorzitter Stichting Pensioenfonds Akzo Nobel Het verantwoordingsorgaan STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 17

19 Reactie van het bestuur op het verslag van het verantwoordingsorgaan: Het bestuur dankt het verantwoordingsorgaan voor de inspanningen die het heeft verricht teneinde tot een oordeel te komen. Het bestuur heeft met instemming kennisgenomen van het oordeel van het verantwoordingsorgaan. De door het verantwoordingsorgaan geformuleerde aanbevelingen worden onderschreven door het bestuur. Wij streven naar: 1. een snellere informatievoorziening richting verantwoordingsorgaan en een verbetering van transparantie en tijdigheid van communicatie met de belanghebbenden bij het fonds 2. een betere inpassing van het verantwoordingsorgaan in het jaarwerkproces en in het vergaderschema van het fonds 3. de instelling van een visitatiecommissie in de tweede helft van 2009 Enkele van de aanbevelingen zijn reeds in de eerste helft van 2009 in gang gezet: 1. een evaluatie van het beleggingsbeleid 2. benoeming van risico scenario s (op basis van Risk Management Workshops) De suggestie om bij belangrijke beleidszaken een second opinion te vragen is reeds bestaande praktijk. Het fonds laat zich bij belangrijke beslissingen bijstaan door een onafhankelijke bestuursadviseur, externe adviseurs (accountant, actuaris) of een derde partij (juristen, onafhankelijke specialisten). Bij twijfel wordt er een second opinion gevraagd. Namens het bestuur: C.D. Kuijken, voorzitter STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 18

20 E. Bestuursverslag STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 19

21 Hoofdlijnen Het algemeen bestuur van het fonds ( het bestuur ) heeft het afgelopen jaar vijf maal vergaderd. De belangrijkste onderwerpen waren: Financiële crisis Als gevolg van de financiële crisis is de dekkingsgraad van het fonds medio oktober 2008 onder de minimaal vereiste dekkingsgraad van 104,2% gedaald. Daarna heeft een verdere daling plaatsgevonden tot 95,6% per 31 december Reeds bij het nemen van het jaarlijkse toeslagenbesluit op 26 november 2008 waren de gevolgen van de financiële crisis zeer duidelijk zichtbaar. Daarom is besloten om voor 2009 geen toeslag toe te kennen aan de niet-actieven. Bij het besluit werd rekening gehouden met de negatieve verwachtingen ten aanzien van de ontwikkeling van rente en economie. Herstelplan Eind november heeft het fonds bij De Nederlandsche Bank melding gedaan van een dekkingstekort en een reservetekort. Door de gedaalde dekkingsgraad is het fonds verplicht om op basis van de Pensioenwet een herstelplan in te dienen. Aanvankelijk gold een hersteltermijn van drie jaren, maar in februari 2009 heeft de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de hersteltermijn verlengd naar vijf jaren. Het bestuur heeft gekozen voor de verlengde hersteltermijn van vijf jaren, ondanks het feit dat volgens het herstelplan het fonds in circa drie jaren uit de situatie van onderdekking zou moeten zijn. Het bestuur heeft het herstelplan tijdig voor 1 april 2009 ingediend bij De Nederlandsche Bank. Voor 1 juli 2009 zal De Nederlandsche Bank haar oordeel geven over het ingediende herstelplan. De hoofdlijnen van het herstelplan zijn: In 2010 wordt een nieuwe premieafspraak met Akzo Nobel Nederland bv gemaakt. De nieuwe premie zal voldoen aan de eisen uit de Pensioenwet met betrekking tot kostendekkendheid. Tijdig in 2010 wordt een financieringsvoorstel opgesteld voor de periode Zolang het eigen vermogen lager is dan het minimaal vereist eigen vermogen (mvem) vindt geen toeslagverlening plaats. Na overschrijding van het mvem vindt gedempte toeslagverlening plaats volgens een leidraad, waarbij de toeslagverlening hoger is naarmate de dekkingsgraad hoger is. Als de dekkingsgraad hoger is dan 115% vindt, volgens de leidraad, volledige toeslagverlening plaats conform het pensioenreglement. De hersteltermijn mag hierdoor niet in gevaar komen. Het beleggingsbeleid wordt vooralsnog niet gewijzigd. Wel vindt onderzoek plaats naar mogelijke risico-/rendementsverbeteringen. Dit onderzoek kan leiden tot bijstelling van het beleid. Valt het herstel tegen en falen de sturingsmiddelen beleggingsbeleid en gedempte toeslagverlening dan wordt getracht de financieringsafspraak met Akzo Nobel Nederland bv zodanig te verbeteren dat hierdoor een grotere bijdrage aan het herstel wordt geleverd. Is het herstel ook daarna onvoldoende dan zal het bestuur overgaan tot het korten (afstempelen) van pensioenen. Uitgangspunt hierbij is een evenredige korting van pensioenaanspraken en rechten van alle (gewezen) deelnemers en/of andere aanspraakgerechtigden. Voor uitvoering van een kortingsmaatregel wordt de maximaal door DNB toegestane datum (1 januari 2012) in acht genomen. Het herstelplan is gericht op een herstel binnen de wettelijke termijnen: vijf jaren ten aanzien van het dekkingstekort en vijftien jaren ten aanzien van het reservetekort.. Bij voldoende herstel van de STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 20

22 dekkingsgraad kan het bestuur overgaan tot geleidelijk herstel van niet toegekende toeslagen en/of gekorte pensioenaanspraken en rechten. Het bestuur heeft het herstelplan ter advisering voorgelegd aan de deelnemersraad. Deze heeft een negatief advies uitgebracht. Het bestuur heeft vervolgens het ter advisering voorgelegde herstelplan ongewijzigd ingediend bij de toezichthouder en schriftelijk richting deelnemersraad aangegeven waarom het herstelplan niet is aangepast. Zowel het advies van de deelnemersraad als de reactie daarop van het bestuur zijn op de website van het fonds geplaatst, evenals een downloadbare versie van het herstelplan. Collectieve waardeoverdracht naar Stichting Schering-Plough Pensioenfonds (SPPF) Als gevolg van de verkoop van Organon BioSciences (OBS) door AkzoNobel aan Schering-Plough is een nieuw pensioenfonds opgericht voor de OBS-medewerkers in Nederland: Stichting Schering-Plough Pensioenfonds (SPPF). Slechts 1% van de deelnemers maakte bezwaar tegen de overdracht; hun tot 1 juli 2008 opgebouwde pensioenrechten blijven achter bij APF. Met ingang van 1 juli 2008 zijn de voormalige OBS-medewerkers deelnemer van SPPF in plaats van deelnemer van APF en bouwen pensioen op bij SPPF. Wat betreft de opgebouwde pensioenaanspraken van de OBS-medewerkers per 30 juni 2008 bij APF heeft het bestuur van APF besloten om de waarde van de aanspraken collectief over te dragen naar SPPF. Naast de waarde van de pensioenaanspraken is ook onder voorwaarden een evenredig deel van de reserves overgedragen naar SPPF. De belangrijkste voorwaarden die het bestuur van APF aan AkzoNobel heeft gesteld waren: - dat SPPF zoveel mogelijk een zelfde financiële structuur moest hebben als APF - dat SPPF waar mogelijk een zelfde governance (besturingsstructuur) moest hebben als APF - dat AkzoNobel de pensioenpremie zou verhogen van 20% naar 22% - dat de financiële positie van APF minimaal gelijkwaardig zou blijven - dat de achtergestelde lening zou worden verlengd tot 1 juli 2013 Alle betrokkenen zijn door zowel APF als SPPF uitgebreid geïnformeerd over deze waardeoverdracht. Integere bedrijfsvoering Wettelijk is geregeld dat een pensioenfonds maatregelen dient te treffen die goed pensioenfondsbestuur waarborgen. Met de invoering van de Pensioenwet per 1 januari 2007 zijn de STAR principes voor Pension Fund Governance (PFG) verankerd in het wettelijk kader. Deze 32 principes betreffen de onderdelen zorgvuldig bestuur; transparantie, openheid en communicatie; deskundigheid; verantwoording en intern toezicht. Het beleid van een fonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit houdt onder meer in: Adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing Analyse en beheersing van integriteitsrisico s Voorkomen van belangenverstrengeling Duurzame beheersing van (financiële) risico s Eenmaal per drie jaar een continuïteitsanalyse. Deskundigheidsbevordering De bestuurssamenstelling is in de afgelopen twee jaar op een aantal punten gewijzigd. Voor nieuwe bestuursleden wordt een introductieprogramma opgesteld. In het afgelopen jaar is de nodige aandacht besteed aan de deskundigheidsbevordering van het bestuur. Het bestuur is hierbij uitgegaan van de eisen STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 21

23 die zijn vastgelegd in het plan van aanpak Deskundigheidsbevordering van VB, OPF en UvB d.d. 16 april Het deskundigheidsplan is aangepast en gekoppeld aan een concreet opleidingsplan. Op 28 februari en 11 maart 2008 heeft de deelnemersraad een cursusprogramma gevolgd bij de uitvoeringsorganisatie. Op 17 april 2008 hebben de bestuursleden een strategiedag bijgewoond met betrekking tot het vermogensbeheer. Naleving wet- en regelgeving Het bestuur is niet bekend met overtredingen van wet- en regelgeving. In het boekjaar zijn aan het bestuur geen boetes of overige sancties met betrekking tot het overtreden van wet- en regelgeving opgelegd. Gedragscode Jaarlijks wordt door de bestuursleden de gedragscode getekend. Begin 2009 heeft het bestuur een compliance officer aangesteld die als taak heeft om toe te zien op de naleving van de gedragscode ingaande Op basis van deze gedragscode zal de compliance officer rapporteren over het jaar Uitbesteding Een onafhankelijke adviseur toetst namens het bestuur of de dienstverlening van de uitvoeringsorganisatie voldoet aan hetgeen in de overeenkomsten, waaronder de service level agreement (SLA), is vastgelegd. De bestuursadviseur heeft diverse malen overleg gevoerd met de uitvoeringsorganisatie over de dienstleveringsovereenkomst (waaronder de SLA). Daarnaast heeft de adviseur aanvullende vragen gesteld aan de uitvoeringsorganisatie over bepaalde aspecten van de kwaliteit van de beheersmaatregelen. De bestuursadviseur rapporteert maandelijks aan het (dagelijks) bestuur. In het boekjaar zijn er geen vermeldenswaardige bevindingen geweest ten aanzien van de uitbestede activiteiten. Migratieplannen Achmea De uitvoeringsorganisatie APF Achmea is onderdeel van Achmea. Per 1 januari 2009 is het harmonisatietraject van de medewerkers van de uitvoeringsorganisatie afgerond. Achmea is met het bestuur van het fonds in gesprek over een verdere migratie, allereerst door middel van de overgang naar een nieuw automatiseringsplatform / pensioenadministratiesysteem en vervolgens door middel van een verhuizing van de werkzaamheden van Apeldoorn naar Tilburg. Het bestuur heeft zich kritisch opgesteld ten aanzien van de door Achmea gepresenteerde plannen en zal niet eerder instemmen met de voorstellen dan wanneer er een concreet migratieplan is opgesteld. Aan de hand van het migratieplan zal door Achmea met het bestuur een risicoanalyse worden uitgevoerd, vervolgens zal het bestuur tot oordeelsvorming overgaan. Integriteitsbeleid vastgoedfondsen Naar aanleiding van een aantal publicaties in de media naar mogelijke fraude bij vastgoedfondsen in de jaren 2005 en 2006, heeft APF onderzoek gedaan bij haar vastgoedbeheerders. De vastgoedbeheerders hebben een aantal integriteitsvragen beantwoord en hebben hun eigen integriteitsbeleid aan APF moeten overleggen. Hieruit is niet gebleken van een mogelijke vastgoedfraude met betrekking tot gelden van APF. Verkennend onderzoek Stichting Pensioenfonds Noblesse AkzoNobel heeft de onderneming ICI overgenomen. In 2008 is gestart met een verkennend onderzoek om de pensioenaanspraken en pensioenrechten binnen Noblesse, een pensioenfonds van ICI, collectief over STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 22

24 te dragen naar APF. Noblesse kent circa 110 deelnemers, circa 700 gewezen deelnemers met premievrije rechten (slapers) en circa 400 gepensioneerden. Dit onderzoek zal in 2009 worden afgerond. Een collectieve waardeoverdracht zal in 2009 naar alle waarschijnlijkheid niet mogelijk zijn, omdat conform de Pensioenwet en aanvullende richtlijnen van de toezichthouder een verbod op waardeoverdrachten is uitgevaardigd, wanneer één van de bij de overdracht betrokken pensioenfondsen of verzekeraars een dekkingstekort heeft. Ziektekosten Akzo Nobel Nederland bv heeft begin 2009 met de vakorganisaties overeenstemming bereikt over de bijdrage in de ziektekostenpremie. De regeling die met de vakorganisaties overeengekomen is, is vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst. APF voert de betalingen ten behoeve van Akzo Nobel Nederland bv technisch uit. De procedure tussen Akzo Nobel Nederland bv en de vakorganisaties over de bijdrage in de ziektekostenpremie is hiermee tot een einde gekomen. Communicatie Informatieplicht Pensioenwet De Pensioenwet (PW) stelt nieuwe eisen aan het verstrekken van informatie aan deelnemers. Hieronder wordt nader ingegaan op de wijze waarop het fonds heeft ingespeeld op de eisen van de PW. De bepalingen uit de PW die vooral gericht zijn op de communicatie en informatieverstrekking van pensioenfondsen naar verzekerden zijn met ingang van 1 januari 2008 in werking getreden. De verplichting om te informeren is aanzienlijk uitgebreid, waarbij het kernwoord transparantie is. De informatieverstrekking vindt plaats in voor de verzekerden duidelijke en begrijpelijke bewoordingen. De toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) ziet hierop toe. Gedurende 2008 is invulling gegeven aan de vereisten in de PW. De informatieplicht voor pensioenfondsen geldig vanaf 1 januari 2008 is als volgt onder te verdelen naar soort verzekerde: a. Informatieverplichting richting deelnemers (UPO en startbrief). Nieuwe deelnemers ontvangen van het pensioenfonds binnen drie maanden na indiensttreding een startbrief. In de startbrief wordt onder andere informatie gegeven over de inhoud van de pensioenregeling, informatie over de voorwaardelijke toeslagverlening (voorheen indexatie) en de mogelijkheid van waardeoverdracht van pensioenaanspraken vanuit een vorige werkgever. Daarna ontvangen deelnemers jaarlijks in de vorm van een Uniform Pensioen Overzicht (UPO) een opgave van onder andere de verworven pensioenaanspraken, de reglementair te bereiken pensioenaanspraken en informatie over de voorwaardelijke toeslagverlening. b. Informatieverplichting bij beëindiging van de deelneming (uitdiensttreding). Bij beëindiging van de deelneming worden de deelnemers geïnformeerd door het pensioenfonds over onder andere de opgebouwde pensioenaanspraken, de voorwaardelijke toeslagverlening en informatie die specifiek van belang is bij de beëindiging van de deelneming (bijvoorbeeld mogelijkheid van waardeoverdracht). c. Informatieverplichting richting gewezen deelnemers ( slapers ) Gewezen deelnemers ontvangen periodiek, ten minste een keer in de vijf jaar, een opgave over de STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 23

25 opgebouwde pensioenaanspraken en de voorwaardelijke toeslagverlening. d. Informatieverplichting richting pensioengerechtigden (gepensioneerden en nabestaanden) Pensioengerechtigden worden bij pensioeningang en daarna jaarlijks geïnformeerd over de hoogte van het ingegane pensioenrecht, eventueel meeverzekerd opgebouwde nabestaandenpensioen en de voorwaardelijke toeslagverlening. Het betreft hier eveneens een wettelijk vervolg op het door het fonds zelf reeds in 2006 gestarte onderzoek naar de mogelijkheden om pensioengerechtigden op een standaard geautomatiseerde wijze te informeren over met name het meeverzekerde nabestaandenpensioen. e. Informatieverplichting richting gewezen partners Bij scheiding ontvangt de gewezen partner van het pensioenfonds, indien van toepassing, een opgave van de opgebouwde aanspraak op partnerpensioen, informatie over de voorwaardelijke toeslagverlening en informatie die voor de gewezen partner specifiek van belang is. Vervolgens verstrekt het pensioenfonds de gewezen partner ten minste één keer in de vijf jaar een opgave van de opgebouwde aanspraak op partnerpensioen en informatie over de voorwaardelijke toeslagverlening. f. Nationaal Pensioenregister Op 7 mei 2008 is de Stichting Pensioenregister opgericht, een samenwerkingsverband van de drie pensioenkoepels (de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen, de Stichting voor Ondernemingspensioenfondsen, de Unie van Beroepspensioenfondsen), het Verbond van Verzekeraars en de Sociale Verzekeringsbank. Deze stichting vervult een centrale en coördinerende rol bij de ontwikkeling van het pensioenregister en verwacht dat het pensioenregister uiterlijk op 31 december 2010 kan worden gelanceerd. g. Toeslagenlabel Met ingang van 2009 is het toeslagenlabel geïntroduceerd. Aan de hand van dit label kan de deelnemer of gepensioneerde beoordelen of het pensioen de koopkrachtontwikkeling bijhoudt. Het fonds zal twee toeslagenlabels gebruiken, één voor actieve deelnemers en één voor pensioengerechtigden en premievrije deelnemers. De labels voor 2009 worden vastgesteld uitgaande van de financiële positie van het fonds eind 2008 met behulp van een continuïteitsanalyse. Als gevolg van de financiële crisis is de verplichting tot invoering van het toeslagenlabel voorlopig opgeschort met als voorwaarde dat actieve deelnemers en pensioengerechtigden door middel van een, door de AFM opgestelde, modelbrief worden geïnformeerd over de gevolgen van de crisis voor het pensioenfonds en de pensioenen en over het herstelplan. Deze brief zal in het tweede kwartaal van 2009 worden verzonden. STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 24

26 Pensioenparagraaf Hoofdlijnen pensioenregeling 2008 Karakter AkzoNobel kent in Nederland een collectieve pensioenregeling bestaande uit een collectieve beschikbare middelloonregeling met een vaste werkgeverspremie, te betalen door Akzo Nobel Nederland bv (Collectief Defined Contribution regeling) voor iedere medewerker en een individuele beschikbare premieregeling, alleen voor diegenen die een vast jaarsalaris hebben van meer dan (2008). Met ingang van 1 juli 2008 is als gevolg van de oprichting van de Stichting Schering-Plough Pensioenfonds en de overgang van de Schering-Plough medewerkers naar dit fonds, de werkgeverspremie gewijzigd van 20% naar 22% van de pensioengrondslag. Ook de werknemers betalen premie. Deze wordt bij CAO vastgesteld. De huidige basispremie bedraagt 3%, afhankelijk van de financiële situatie van het pensioenfonds kan de werknemerspremie worden verhoogd met 1% of 2%. De totale werknemerspremie is voor 2009 vastgesteld op 4%. In beginsel neemt iedere AkzoNobel medewerker in Nederland aan de collectieve pensioenregeling deel. De kostendekkende en feitelijke premie volgens artikel 130 van de Pensioenwet zijn als volgt: Kostendekkende premie 101,5 102,5 Feitelijke premie 107,9 121,2 De verschillen tussen de kostendekkende premie en de feitelijke premie zijn het gevolg van de afspraak met de werkgever om het percentage van de werkgeverspremie gedurende een periode van vijf jaar niet te wijzigen. Kern van de pensioenregeling is dat de werkgever (Akzo Nobel Nederland bv) alleen verantwoordelijk is voor het betalen van een vaste werkgeverspremie. De pensioenaanspraken en -rechten zoals vermeld in de pensioenreglementen en op de pensioenopgaven, gelden daarmee onder voorbehoud van beschikbaarheid van voldoende financiële middelen in het pensioenfonds. De werkgever staat alleen garant voor het betalen van de vaste werkgeverspremie en staat niet garant ingeval sprake is van een dekkingstekort van het fonds. De pensioenregeling van AkzoNobel omvat de volgende pensioensoorten: ouderdomspensioen vanaf 65 jaar nabestaandenpensioen - tijdens actieve deelneming verzekerd op risicobasis - na beëindiging van de actieve deelneming verzekerd door uitruil met ouderdomspensioen - wezenpensioen Anw-vervangend tijdelijk partnerpensioen Arbeidsongeschiktheidspensioen Deze pensioensoorten zijn in het pensioenreglement nader uitgewerkt. STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 25

27 De pensioenregeling kent een voorwaardelijke toeslagverlening. Er is geen recht op toeslagverlening en het is ook voor de langere termijn niet zeker of en in hoeverre toeslagverlening zal worden verleend. Dit geldt zowel voor medewerkers in actieve dienst als voor degenen die een pensioenuitkering (gaan) ontvangen uit (gewezen) deelneming. Met ingang van 1 januari 2008 hebben Akzo Nobel Nederland bv en de vakorganisaties het karakter van de pensioenovereenkomst in de zin van de Pensioenwet voor nieuw te verwerven pensioenaanspraken als volgt bepaald: De collectieve middelloonregeling met een vaste werkgeversbijdrage heeft het karakter van een uitkeringsovereenkomst, met inachtneming van de daaraan gekoppelde voorwaarden. De individueel beschikbare premieregeling heeft het karakter van een premieovereenkomst. De basis van de pensioenregeling voor (actieve) deelnemers wordt derhalve gevormd door een voorwaardelijk geïndexeerde middelloonregeling en een daarop aansluitende beschikbare premieregeling. Het opbouwgrensbedrag bedroeg in ,-. Opbouw van pensioenaanspraken en risicodekking De pensioenregeling, zoals deze is vastgesteld in het pensioenreglement, is een voorwaardelijk geïndexeerde middelloonregeling met een standaard pensioeningangsdatum op 65 jaar waarbij vaste en variabele inkomenscomponenten pensioengevend zijn. Voor medewerkers geboren vóór 1950 vallend onder overgangsmaatregelen geldt 62 jaar als pensioeningangsdatum. Vanaf het moment van indiensttreding wordt deelgenomen aan de pensioenregeling. De pensioenopbouw ten behoeve van ouderdomspensioen (vanaf 65-jarige leeftijd) bedraagt 2,25% van het pensioengevende inkomen per opbouwjaar onder aftrek van de franchise. De franchise bedraagt: (stand per 1 januari 2008) voor medewerkers geboren vóór 1950, vallend onder overgangsmaatregelen (stand per 1 januari 2008) voor overige medewerkers. Boven een vast jaarsalaris van , het opbouwgrensbedrag, vindt pensioenopbouw plaats in een beschikbare premieregeling. Het niveau van de beschikbare premie is afgeleid van een pensioenniveau van 2,25% opbouw van het pensioengevende inkomen boven het opbouwgrensbedrag. Invoering Zorgplicht voor Beschikbare Premie-regeling (BP) Werknemers met aan vast jaarinkomen boven het opbouwgrensbedrag ( per 1 januari 2008) nemen deel aan de BP-regeling. Sinds 1 januari 2008 geldt voor pensioenfondsen een uitgebreidere zorgplicht. De zorgplicht is van belang, omdat het streven naar een optimaal pensioen in combinatie met beleggingen risico s met zich mee brengt. Volgens de Pensioenwet is de BP-regeling een premieovereenkomst met beleggingsvrijheid. De zorgplicht houdt in dat het fonds in het belang van de STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 26

28 deelnemer de beleggingsvrijheid dient te beperken. Het fonds neemt in beginsel de beleggingskeuze volledig over, tenzij de deelnemer ervoor kiest zelf de beleggingskeuzes te willen maken. Als gevolg van de nieuwe wettelijke regels is het fonds verplicht de deelnemers, die voor beleggingsvrijheid hebben gekozen, te adviseren over de spreiding van de beleggingen. In het halfjaarlijks BP/VP-overzicht is een gestandaardiseerd individueel advies opgenomen dat is gebaseerd op de bij de deelnemer gemeten risicohouding in relatie tot zijn beleggingskeuze, rekening houdend met zijn pensioenhorizon. Voor deelnemers die niet kiezen voor beleggingsvrijheid is de beleggingsportefeuille fonds lifecycle ingericht overeenkomstig artikel 135 PW (prudent person regel). De invulling van de zorgplicht door de uitvoeringsorganisatie is in 2008 getoetst door de bestuursadviseur, in opdracht van het bestuur. De bestuursadviseur heeft geoordeeld dat de invulling van de zorgplicht door de uitvoeringsorganisatie aan de wettelijke eisen voldoet. Het bestuur onderschrijft dit oordeel. Nabestaandenvoorziening Tijdens het dienstverband wordt het partnerpensioen op risicobasis verzekerd. Het levenslange partnerpensioen bij overlijden tijdens het dienstverband is op risicobasis verzekerd en bedraagt 1,4% per dienstjaar van het vaste inkomen. Hierbij wordt rekening gehouden met de duur van het huidige dienstverband en van die bij eventuele vorige werkgevers en een maximum van 50% van het verschil tussen het vaste inkomen en de franchise. Actieve deelnemers, die in dienst zijn getreden vóór 1 januari 2001 zijn op grond van een overgangsregeling, onafhankelijk van de duur van hun dienstverband(en), altijd verzekerd voor het maximum van 50% van het verschil tussen het vaste inkomen en de franchise. Bij ontslag of pensionering bestaat de mogelijkheid voor gewezen deelnemers een levenslang partnerpensioen te verzekeren door omzetting van een gedeelte van het opgebouwde ouderdomspensioen. Het Anw-vervangend tijdelijk partnerpensioen bedraagt 70% van de van toepassing zijnde franchise. Het wezenpensioen bedraagt voor kinderen van overleden deelnemers 10% van het vaste inkomen. Dit pensioen wordt in beginsel uitgekeerd tot de 18 e verjaardag (eventueel tot 27 jaar indien studerend) van het kind of de kinderen. Voor gewezen deelnemers bestaat een premievrije aanspraak op wezenpensioen. Pensioen en arbeidsongeschiktheid De arbeidsongeschiktheidsregeling bestaat uit de volgende onderdelen: Indien arbeidsongeschiktheid is ontstaan tijdens het dienstverband met AkzoNobel vindt tot de pensioendatum naar de mate van arbeidsongeschiktheid premievrije voortzetting van de pensioenopbouw overeenkomstig de middelloonregeling en risicoverzekeringen voor nabestaanden plaats. Onder voorwaarden is daarnaast verzekerd een arbeidsongeschiktheidspensioen als aanvulling op de WAO-uitkering tot maximaal 70% van het vaste inkomen als compensatie van het inkomensverlies. Deelnemers die een WIA-uitkering ontvangen zijn alleen bij volledige arbeidsongeschiktheid verzekerd voor arbeidsongeschiktheidspensioen als aanvulling tot 75% van het vaste inkomen. Bij gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid op basis van WIA is geen arbeidsongeschiktheidspensioen verzekerd. Voorwaardelijke toeslagverlening (indexatie) De toeslagverlening van de pensioenaanspraken als gevolg van de loon- en prijsontwikkelingen is STICHTING PENSIOENFONDS AKZO NOBEL 27