Proloog. Algemeen Directeur Johan PEETERS. Voeding, Voeding, geneesmiddelen, geneesmiddelen, consumentenveiligh. consumentenveiligh.

Transcriptie

1 Proloog Basisoverlegcomité (C.P.B.W.) Algemeen Directeur Johan PEETERS Preventieadviseur Bert Raes Volksgezondheid en Volksgezondheid en Surveillance Surveillance Overdraagbare en Overdraagbare en besmettelijke besmettelijke ziekte ziekte Voeding, Voeding, geneesmiddelen, geneesmiddelen, consumentenveiligh. consumentenveiligh. Expertise, Expertise, dienstverlening dienstverlening en klantenrelaties en klantenrelaties Toxicologie Voedsel pathogenen Geneesmiddelen Bioveiligheid & biotechnologie Gezondheidsonderzoek Bacteriële ziekten Bacteriële ziekten Toxische & farmacologiesche residuen Biologische standaardisatie Infectieziekten Virale ziekten Virale ziekten Opduikende chemische risico s Kwaliteit medische laboratoria Mycologie & Aérobiologie Pesticiden Platform Biotechn. en en mol biologie 2 Immunologie 1

2 Biologische Agentia 1. Wat verstaan we onder BA (MO GGO CC)? 2. Waar vinden we biologische agentia? 3. Wat zegt de regelgeving? 4. Gevaren en risico s 5. Beschermingmaatregelen 6. Referenties 3 1. Wat zijn biologische agentia? 1. Omschrijvingen 2. Bijzondere aspecten : groei- en groeifactoren 3. Scoop : (bewust)/onbewust - gezondheidseffect 4. Classificatie - link/verschil chemische agentia 4 2

3 1. Wat zijn biologische agentia? 1.1. Omschrijvingen (EG-Richtlijn 2000/54) micro-organismen met inbegrip van genetisch gemodificeerde organismen, celculturen en menselijke endoparasieten die een infectie, allergie of toxiciteit kunnen veroorzaken bacteriën, parasieten, schimmels, virussen, Terminologie Besmetting = vermenigvuldiging van bacteriën, virussen, schimmels in weefsel, lichaamsvocht, huidoppervlakte of slijmvlies. Infectie = besmetting die gepaard gaat met ziekteverschijnselen Intoxicatie = ziekten veroorzaakt door sommige microorganismen die toxische producten afscheiden of vrijstellen na hun dood. (vb endotoxinen) Allergie = sterke reactie van het immuunsysteem veroorzaakt door lichaamsvreemde stoffen 6 3

4 1. Wat zijn biologische agentia? 1.2. Bijzondere aspecten Groeifactoren : water, temperatuur,voeding, ph Levend (bacteriën )of niet-levend (vb endotoxinen ) Gezondheidseffecten : ziektemakend of niet allergie infectie intoxicatie kanker 7 1. Wat zijn biologische agentia? 1.3 Scoop : Bewust : Risico s gekend inperkingsniveau s gekend bvb. Research laboratoria Niet-bewust Blootstelling ongewenst bijverschijnsel Onbekend welk risico aanwezig is, bvb Diagnostisch laboratoria Afvalverwerking Landbouw Schoonmaak Ziekenhuis Infectieziekten, allergie, intoxicatie, kanker Bio-terrorisme zie 8 4

5 1. Wat zijn biologische agentia? 1.4 Classificatie Risico klasse ziekte verspreiding therapie 1 Neen / / 2 Ja onwaarschijnlijk Ja 3 Ernstig Ja Ja 4 Ernstig Hoog Neen 9 Voorbeelden risico klasse

6 Voorbeelden risico klasse 2 Legionella 11 Voorbeelden risico klasse

7 Voorbeelden risico klasse 4 13 Wat zijn biologische agentia? 1.4 Classificatie en link/verschil chemische agentia Hoe kom je in contact met biologische agentia? Is er blootstelling? (asbest) Quid transmissie? Aerogeen (huid)contact oraal injectie Grenswaarde beroepsmatige blootstelling? Essentieel verschil tussen biologische en chemische agentia = reproductie Gezondheidseffecten? Allergie infectie intoxicatie kanker. 14 7

8 Reproductie, een onzichtbaar gevaar! Bacteriën nemen tijdens hun levenscyclus niet toe in grootte. Ze groeien dus niet echt, maar nemen alleen maar toe in aantal. Bacteriën kunnen zich namelijk delen en onder goede omstandigheden kan dit uiterst snel gebeuren, namelijk om de 20 minuten 1 20 min. 40 min. 60 min Waar vinden we biologische agentia? 1. Relevante blootstelling? 2. Hoe groot is het probleem? 3. Psychosociale aspecten? 16 8

9 2.1 Relevante blootstelling? Wie tijdens het werk in contact komt met Afvalstoffen,afvalwater, Bloed en andere lichaamsvochten Natuurlijke of organische materialen zoals grond, klei, plantaardig materiaal (hooi, stro, kantoen, enz.) Organische stoffen zoals meel, papierstof, Stoffen van dierlijke herkomst (haren,speeksel, wol, ) Voedingsmiddelen, loopt het risico op blootstelling aan biologische agentia. Cave : de gevolgen voor de gezondheid zijn afhankelijk van Xn factoren (o.a. ook immuniteit of het afweersysteem bij de mens) Hoe groot is het probleem? European Agency for Safety and Health at Work ,000 workers die worldwide every year of communicable diseases caused by biological agents (1) 5,000 of these fatalities in the European Union At least 15% of all new cases of cancer worldwide are caused by viruses, bacteria or parasites (e.g. aflatoxin B1 from Aspergillius flavus, hepatitis B, wood dust) (2) 1,900 cases of recognised occupational diseases due to biological agents Long workplace absences due to infectious diseases ( ) 18 9

10 2.2 Hoe groot is het probleem? Arbeidsgerelateerde infectieziekten per branche RIVM, Bilthoven, Gezondheidszorg Afvalverwerking Rioolwaterzuivering Labo Schoonmaak Voeding Werken met dieren of dierenproducten Reizigers buitenland OSIRIS (van 2001 t/m 2006) Totaal aantal = (6,0%) (2%) - 4 (1%) 4 (1%) 9 (2,0%) 31 (7,0%) 95 (20%) NCvB (2002 t/m 2006) Totaal aantal = (48,7%) (1,6%) 1 (0,4%) Hoe groot is het probleem? Transmissieroute arbeidsgerelateerde infectieziekten Via voeding Via bloed OSIRIS ( ) Bacillaire dysenterie 8,5 Hepatitis A 8,6 Voedselvergiftiging 2,3 Buiktyphus 0,5 Paratyphus A 0,3 Totaal aantal: 20,2 (26%) Hepatitis B 12,1 Hepatitis C acuut 0,7 Totaal aantal: 12,8 (17%) NCvB ( ) Maag darm infectie 24,6 Voedselvergiftiging 4,6 Hepatitis A 0,2 Totaal aantal: 29,4 (26%) Hepatitis B 1,6 Hepatitis C 0,8 Prikaccidenten 3,6 Totaal aantal: 6,0 (5%) 20 10

11 2.2 Hoe groot is het probleem? Transmissieroute arbeidsgerelateerde infectieziekten Via voeding Via bloed OSIRIS ( ) Bacillaire dysenterie 8,5 Hepatitis A 8,6 Voedselvergiftiging 2,3 Buiktyphus 0,5 Paratyphus A 0,3 Totaal aantal: 20,2 (26%) Hepatitis B 12,1 Hepatitis C acuut 0,7 Totaal aantal: 12,8 (17%) NCvB ( ) Maag darm infectie 24,6 Voedselvergiftiging 4,6 Hepatitis A 0,2 Totaal aantal: 29,4 (26%) Hepatitis B 1,6 Hepatitis C 0,8 Prikaccidenten 3,6 Totaal aantal: 6,0 (5%) Hoe groot is het probleem? Transmissieroute arbeidsgerelateerde infectieziekten Via direct contact OSIRIS ( ) NCvB ( ) Huidinfectie algemeen 11,6 MRSA 10 Ziekte van Lyme 9 Scabies 9 Ooginfectie 1,4 Rickettsia conorii 0,6 Herpes Zoster 0,4 Totaal aantal: 42,0 (37%)

12 2.2 Hoe groot is het probleem? Transmissieroute arbeidsgerelateerde infectieziekten Respiratoir Andere OSIRIS ( ) Legionellose 6,8 Leptospirose * 3,8 Ornithose/Psittacose* 3,2 Rode hond 1,5 Q-koorts* 1 Mazelen 0,5 Meningokokkose 0,5 Brucellose* 0,2 Totaal aantal: 17,5 (23%) Malaria 25,8 Totaal aantal: 25,8 (34%) NCvB ( ) Tuberculose 25,6 Legionellose 1,2 Ornithose/Psittacose* 1 Inf. luchtw. 1,2 Leptospirose* 0,6 Pfeiffer 0,4 Oorontsteking 0,4 Toxoplasmose* 0,2 SARS* 0,2 / Meningitis 0,2 Totaal aantal: 31,2 (28%) Malaria 6,6 / Dengue 1,4 zoönosen* 1 / Bilharzia 0,2 Totaal aantal: 9,2 (8%) Hoe groot is het probleem? Periode (54j) (12j) Labo infecties Aantal doden Veroorzaakt door ongeval Oorzaak ongekend 18% 82% Injectienaalden (25%), morsen (27%), gebroken glaswerk (16%), opzuigen pipet (13%), bijten of krabben proefdieren (14%) (internationale literatuurstudie) 24 12

13 2.3 Psychosociale aspecten Werken met biologische agentia (BA) Attributie van klachten : (Geurts et al, 1991) Individuele werknemers schrijven gezondheidsklachten eerder aan het werk toe als deze ook bij andere werknemers aanwezig zijn. Angst, stress, slapeloosheid, a.g.v. blootstelling à BA Redenen voor het niet melden van prikongevallen schaamte onhandigheid angst, beperking beroepsuitoefening, tijdsverlies (?) afhandeling accident al dan niet terechte eigen inschatting geringe ernst Nothing spreads like fear (check the link to you tube) Steven Soderbergh's latest film Wat zegt de regelgeving? 1. EU richtlijn 2000/54/EC 2. K.B. over de bescherming van werknemers tegen de risico s bij blootstelling aan biologische agentia op het werk. Codex Welzijn op het werk Titel V Milieu.(Vlarem BIM Wallonie) 3. Conformiteit met de wet? Opdracht en taken actoren? ( WG/HL PA/AG WN CPBW) 26 13

14 3.2. KB Biologische Agentia Afd 1 Toepassingsgebied en definities Afd 2 Risicobeoordeling Afd 3 Lijst blootgestelde werknemers Afd 4 Algemene preventiemaatregelen Afd 5 Bijzondere preventiemaatregelen Afd 6 Hygiënische maatregelen Afd 7 Opleiding en voorlichting Afd 8 Maatregelen inzake informatie voor specifieke situaties Afd 9 Gezondheidstoezicht Afd 10 Inentingen Afd 11 Informatie en kennisgeving aan inspectie Conformiteit met de wet? Zie werkgever/hl - p.a. /bedrijfsarts werknemer comité P.B.W. 1. Risicobeoordeling 2. Lijst blootgestelde werknemers RK 2-3 / 30j 3. Voorkomen en beheersen van het risico 4. Gezondheidstoezicht 5. Inentingen 6. Informatie en kennisgeving aan de overheid (bekendmaking : incidenten ongevallen) 28 14

15 4. Biologische agentia: Gevaren en risico s? (R.I.E.) Hoe weet je of biologische agentia schadelijk zijn? 1. Risico of géén risico? Risico-inventaris 2. Risico-inventarisatie en -evaluatie? 3. Welke ziekten? 4. Welk/hoe contact? Quid contact met dieren kadavers-? Risico of géén risico Of er risico is hangt o.a. af van de blootstelling aan 1/ welke biologische agentia? 2/ welke hoeveelheid biologisch materiaal? + vooral de vraag. Hoe is men daarmee in contact gekomen? Doelbewust = meestal groter risico (kwanti/kwali) Niet doelbewust Quid transmissie? Via lucht, contact 30 15

16 4.1. Risico of géén risico? Checklist Werknemers (zie Kluwer Sentral - ) Voldoende kennis i.v.m. de gevaren en risico s? Specifiek gevoelige werknemerscategorieën: zwangeren, werknemers met allergieën, astma, verzwakt immuunsysteem? Zwangeren in contact met biologische agentia? Gebrek aan kennis i.v.m. de wijze van blootstelling aan en opname van biologische agentia: inhalatie, inslikken, door de huid? Onderhoudspersoneel in contact met biologische agentia (bv. via ledigen van afvalrecipiënten)? Onvoldoende gebruik van signalisatie? Nieuwe/jonge werknemers in contact met biologische agentia? W P F Aanwezigheid van anderstalige werknemers? Checklist Activiteiten/ Werkplaats / Hygiëne / C.B.M./ P.B.M./ E.H.B.O Risico-inventarisatie en -evaluatie Wie is aan wat blootgesteld? Is er blootstelling aan een combinatie aan B.A.?(Twinrix) Welke ziekten kan men oplopen of heeft men al opgelopen als gevolg van blootstelling aan biologische agentia? (A-I-I-K) Is er een beschrijving van de mogelijke blootstelling, de route van blootstelling en de blootgestelde groep medewerkers?. Is er een periodieke arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PMO s) verricht? Kan men de groepsresultaten daarvan meenemen in het uiteindelijke risico-oordeel? RIE & Risicobeheer =>empirisch (p.36) 32 16

17 4.2 Risico-inventaris en evaluatie (osha.eu Eu-facts41) Risico-activiteit Gevaren Risico s Preventiemaatregel Voeding Gezondheidszorg Labo Schimmel/gisten/ bacteriën en mijten Besmet graan / meel/ melk HIV, Hb B, TBC, prikaccidenten Infecties, allergie Morsen / prikken/ Gesloten processen Vermijd aërosol Besmetting afzonderen Hygiënemaatregelen Veilig omgaan met scherp afval Hygiëne / PBM s Veiligheidskast Cf SOP Bioveiligheid Risico-inventarisatie en -evaluatie (osha.eu Eu-facts41) Risicoactiviteit Landbouw Bosbouw Tuinbouw Gevaren Risico s Bacteriën,schimmels, mijten, virussen via dieren, parasieten en teken. Ademproblemen te wijten aan m.o. en mijten in org.graanstof, melkpoeder, meel, specerijen. Allergische ziekten zoals boerenlong, vogelkwekerslong Preventiemaatregel Beperk stof- en aërosol 34 17

18 4.3 Welke ziekten na blootstelling? Zodra bekend is aan welke biologische agentia de werknemers worden blootgesteld, kan men inschatting maken van de aard en ernst van de eventuele ziekten die MW oplopen. De ernst van de potentiële ziekten bepaalt met welke prioriteit en intensiteit maatregelen moeten worden genomen binnen een bedrijf. Hebben we het bijvoorbeeld alleen maar over geïrriteerde luchtwegen of gaat hem om een mogelijk dodelijke infectieziekte? Welk contact? Hoe contact? Hoe frequent is de blootstelling? => zelden (accidenteel) soms dikwijls - continu Hoe is de aard van de blootstelling? Zo kan het griepvirus na inademing griep veroorzaken, maar als iemand het inslikt dan zijn negatieve gezondheidseffecten niet waarschijnlijk. Voor sommige ziekten, zoals cholera of voedselvergiftiging door Salmonella, treden de verschijnselen juist op na het inslikken van grote hoeveelheden. Via contact op de huid (MRSA), via bloed (HB A/B) Informatie over de wijze van opname van een micro-organisme is dus essentieel

19 4.5 Contact met dieren? Huisdieren: Honden (parasieten), katten (toxoplasma), Vogels: duiven: histoplamose, salmonella-gevaar Let op kadavers van : hond, vos, wolf, vleermuis (rabiës), kippen (-influenza) muizen (hantavirus),eenden (botulisme, aviaire influenza) Zoöpathogene organismen en zoönosen Virussen : hondsdolheid, vogelgriepvirus Bacteriën : Salmonella (varkens) Yersinia pestis (knaagdieren) Prionen : BSE (runderen) Risicogroepen Al wie direct of indirect is blootgesteld (agenten, dierenverzorgers, inspecteurs, werknemers groendienst, glazenwassers, veeartsen, ) 37 Zo ziek als een hond? Liever niet!

20 De infectieketen pathogeen reservoir ontvankelijk persoon ontsnapping uit reservoir toegangspoort transmissieweg Infectiecontrole => breek de keten! Beschermingsmaatregelen Hoe werk je veilig? 40 20

21 5. Hoe werk je veilig bij de kans op blootstelling aan biologische agentia? 1. Preventieve en correctieve maatregelen 2. Persoonlijke (hand)hygiëne 3. Persoonlijke beschermingsmiddelen 4. Gezondheidstoezicht 5. Afvalbeheer 6. Accidenten en incidenten melden Preventieve & correctieve maatregelen Niveau Organisatie Afdeling Individu Primair cf dr.jan Van Emelen Identificeer risico s Promoot bronaanpak Actualiseer lijsten Verifieer & auditeer Aangepaste hulpmiddelen. Hygiëne Orde en netheid Vorming Follow-up gezondheid (cave moederschap) Vorming, kennis risico s, werken conform SOP, vaccinatie, persoonlijke hygiëne (HNH) Secundair Beheersing restrisico s Gecontroleerd en ingeperkt gebruik / beperkte toegang risico s zones, afvalbeheer E.H.B.O. opleiding C.B.M. Periodiek onderhoud Beperking blootstelling Effectmetingen Biologische monitoring Vorming, CBM, PBM Gezondheidstoezicht Tertiair -Noodplan Spill kits Analyse incidenten accidenten Aangifte accidenten 42 21

22 5.2. Persoonlijke hygiëne Persoonlijke beschermingsmiddelen Beschermkledij Veiligheidsbril Handschoenen (vinyl-latex-nitril) Mond- en gelaatsmasker (P1- P2 P2) 44 22

23 5.4 Gezondheidstoezicht Baseline serum stalen, vaccinatie Periodieke review Immunizatie antibiotica, antivirale middelen Moederschapscherming Medisch surveillance programma Specifieke beroepseigen gezondheidszorgen Afvalbeheer NOOIT EEN NAALD HERKAPPEN 46 23

24 5.6 Accidenten/incidenten melden References

25 Vragen? Dank voor uw aandacht! 49 25