Alcoholplan Katwijk. Voorstel voor alcoholmatigingsbeleid. Activiteitenplan

Transcriptie

1 Alcoholplan Katwijk Voorstel voor alcoholmatigingsbeleid Activiteitenplan Platform Verslavingszorg Katwijk Katwijk, december 2002

2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Inleiding Aanleiding Stand van zaken Toekomst 4 Hoofdstuk 2 Uitgangspunten en werkwijze Alcoholbeheer: de vergelijking met water De werkwijze De keuzen Het aangrenzende beleid 6 Hoofdstuk 3 Doelen en doelgroepen Doelen Doelgroepen 7 Hoofdstuk 4 Bestaande activiteiten Preventie Basisscholen en voortgezet onderwijs Deskundigheidsbevordering Voorlichterspool Materialenbank Straatwerk Survival-preventieweekenden Jongeren Preventie Project (JPP) Zorg en maatschappelijk herstel Hulpverlening alcoholverslaafden Familieleden alcoholverslaafden Project Reïntegratie Conclusies en aanbevelingen bestaande activiteiten Conclusies en aanbevelingen Volksgezondheid Conclusies en aanbevelingen Openbare Orde 11 Hoofdstuk 5 Activiteitenplan Bestaande activiteiten handhaven en verbeteren Meetkeet Alcohol Voorlichting en scholing Voorlichting Verwijzingen Scholing Maatregelen voor handhaving Het bestuursreglement Leeftijdsgrens verplichte aanduiding De publieke ruimte als domein waar niet genuttigd mag worden 16 1

3 5.4.4 Het toelaten van een persoon onder invloed is verboden Leeftijdsgrenzen en regelgeving Terugdringen van voordrinken Dijkbewaking Activiteiten met jongeren Activiteiten voor jongeren Gelijkschakelen van de verkoopprijzen Uitbreiden opvangmogelijkheden 16-minners Debat Project Alcohol en Gezin Quick scan Alcohol Actie Plan (A.A.P.) Signaleringsteam Cursusmodule opvoedingsondersteuning alcoholgebruik Thema-avonden alcohol voor ouders en opvoeders Communities that Care Overigen Alcohol en Drugs Monitor 22 Hoofdstuk 6 Organisatie Gemeente Katwijk Platform Verslavingszorg Katwijk Werkgroepen Evaluatie Evaluatie Rapportage 23 Hoofdstuk 7 Financiering Geen aanvullende financiering Aanvullende financiering Begroting Activiteitenplan Toelichting begroting 27 Hoofdstuk 8 Slotopmerkingen 29 Bijlagen Bijlage 1 Schema Activiteitenplan 30 Bijlage 2 Overzicht bestaande activiteiten 39 Bijlage 3 Lokale speelruimte alcoholmatigingsbeleid 46 Bijlage 4 Samenstelling Stuurgroep, Denktanks en Werkgroepen 50 Bijlage 5 Platform Verslavingszorg Katwijk en Stichting Kocon 52 2

4 1. Inleiding 1.1 Aanleiding In het Platform participeren vertegenwoordigers van organisaties en vrijwilligers (zie bijlage 5) die betrokken zijn bij de ontwikkeling en uitvoering van activiteiten op het gebied van verslavingszorg. De platformleden komen in hun dagelijkse werkpraktijk in aanraking met het gebruik of misbruik van riskante genotmiddelen. Daarbij bleek hen dat het misbruik van alcohol grote problemen veroorzaakt. Het Platform gaf in eerdere rapportages haar visie als volgt weer: Alcohol is in de maatschappij niet weg te denken. Het streven naar een alcoholvrije maatschappij is niet realistisch. Alcohol wordt door grote delen van de bevolking zonder problemen gebruikt. Problematisch is echter de geconstateerde verschuiving van sociaal gebruik naar gewoonte- en excessief gebruik. Dit gebruik geeft problemen voor zowel het individu als zijn/haar omgeving. Om deze problemen in te dammen is alcoholbeheer noodzakelijk. 1 Alcoholmisbruik is een landelijk probleem en zeker geen lokaal Katwijks probleem. Voor zover het probleem in Katwijk zich onderscheidt van dat in andere gemeenten is dat in positieve zin; het alcoholgebruik onder volwassen vrouwen is significant lager dan dat in de gemiddelde Nederlandse gemeente. Niettemin is alcoholmisbruik ook in Katwijk een belangrijk probleem. In het jaar 2000 heeft het Platform de gemeente Katwijk het Alcoholplan aangeboden. Het eerste gedeelte (Kurk) van de nota beschrijft de problemen en de mogelijke middelen om die te bestrijden. Het tweede gedeelte (Alcoholpeil) doet een voorstel voor de ontwikkeling van een plaatselijk alcoholbeleid. Daarbij is een vergelijking gemaakt tussen waterbeheer en alcoholbeheer; bij beiden gaat het om het beheren van een alom aanwezige vloeistof. 1.2 Stand van zaken De gemeente Katwijk heeft de nota Alcoholplan besproken. Zij kwam tot de conclusie dat het noodzakelijk is op lokaal niveau een integraal alcoholmatigingsbeleid te ontwikkelen. Daarmee is ze een van de eerste Nederlandse gemeenten, zo niet de eerste, die dit aandurft. De gemeente heeft het Platform gevraagd een voorstel voor dergelijk beleid te ontwikkelen. Het Platform meent dat oplossingen zelf gecreëerd kunnen worden, binnen de leefgemeenschap vanuit de overtuiging dat gemeenschapszin bijdraagt aan het vinden van oplossingen. Samenwerking, afstemming en (verhitte) discussie levert mogelijkheden op en voorkomt het zwarte pieten ; het afschuiven van verantwoordelijkheden naar anderen. Afschuiven biedt geen oplossingen. Vanuit deze optiek is de afgelopen twee jaar gezamenlijk gezocht naar oplossingen. Beleid gericht op het terugdringen van overmatig alcoholgebruik in de Katwijkse samenleving moet gedragen worden door de Katwijkse samenleving. 1 Het Alcoholplan, een voorstel voor alcoholmatigingsbeleid in Katwijk Platform Verslavingszorg Katwijk - Augustus

5 Doordat veel mensen gevraagd zijn mee te denken over alcoholproblematiek is bewustwording en draagvlak in gang gezet. De voortgang van dit proces en de aanbevelingen vanuit de denktanks is beschreven in de Voortgangsrapportage Alcoholplan Katwijk 2. Met behulp van de uitkomsten vanuit de denktanks en werkgroepen ontwikkelde de Stuurgroep Alcoholplan een voorstel voor lokaal integraal alcoholbeleid. Het Platform Verslavingszorg Katwijk heeft het plan beoordeeld en daar waar nodig veranderingen aangebracht. Vervolgens is dit beleidsvoorstel aan de gemeente Katwijk voorgelegd. 1.3 Toekomst De gemeente beoordeelt het voorstel en neemt de beslissingen over het te voeren beleid. Het Platform wil de nieuwe activiteiten uit dit voorstel gefaseerd invoeren in overleg met de betrokken organisaties, sectoren en gemeentelijke afdelingen. Daarbij spelen afstemming met andere activiteiten, de omvang van een activiteit, de beschikbaarheid en inzet van mensen en instanties, de financieringsmogelijkheden, maar ook de actualiteit een rol. De Stuurgroep Alcoholplan zorgt voor de coördinatie en tussentijdse evaluaties, zodat terugkoppeling naar het Platform Verslavingszorg en de gemeente plaats vindt. Een aantal activiteiten is reeds in voorbereiding of uitvoering. In september 2002 is gestart met de Meetkeet Alcohol. In 2003 wordt een opdracht uitgewerkt door zes studenten van de Hogeschool Amsterdam in het kader van het Alcoholplan. Het staat voor het Platform vast dat ook na het uitvoeren van dit plan, dat strekt tot 2004, het nodig is actief beheer te blijven voeren. Iedereen die betrokken is bij alcoholmatiging moet zich realiseren dat het hier gaat om een langdurig proces. De aanpak van een verwant probleem als het roken van tabak maakt dat duidelijk. Het Platform ziet dit als een gegeven, niet als een ontmoedigende factor. Het is meer dan de moeite waard te pogen het alcoholgebruik binnen gewenste proporties terug te dringen. 2 Voortgangsrapportage Alcoholplan - Platform Verslavingszorg Katwijk - Juli

6 2. Uitgangspunten en werkwijze 2.1 Alcoholbeheer: de vergelijking met water Een kwetsbaar gebied kun je beschermen door het plaatsen van dijken. Dijken zijn vergelijkbaar met de regels die aangeven hoeveel alcohol is toegestaan in het gebied. Rond kwetsbare gebieden moeten de dijken worden opgehoogd en verbreed. Dat kan achtereenvolgens vertaald worden door het aanscherpen van de regels en het implementeren van de regels. Kennen wij de zwakke plekken als het gaat om alcoholbeleid. Zijn de regels bij de doelgroepen én bij de ordebewakers bekend, worden ze gehouden en worden ze gecontroleerd? Voor goed waterbeheer zijn peilmetingen nodig. Om te komen tot een goed alcoholbeheer is het nodig het alcoholpeil in kaart te brengen. Bij waterbeheer wordt overtollig water geloosd. In de vergelijking met alcohol kan een verbeterde afvoer bijvoorbeeld gezien worden in een vroegtijdige signalering en de behandeling van problematische alcoholgebruikers. Alhoewel het lokaal alcoholpeil niet kan worden afgemeten aan één individu, kan het alcoholpeil wel verlaagd worden door de probleemdrinkers en het excessief alcoholgebruik niet te accepteren in beschermde gebieden. Een café mag een hoog alcoholpeil hebben maar de caféhouder heeft als een soort beheerder van een gemaal verantwoordelijkheid ten opzichte van het alcoholgebruik van de bezoekers en de maatschappij. Wanneer de bezoekers s nachts wegtrekken door een woonwijk dan kan dit overlast geven. De transfer van het individu of van een groep, lopend, fietsend of per auto bepaalt voor een groot deel de problematiek die door alcohol kan ontstaan. Hoe lopen de transfers en wie is verantwoordelijk voor de manier waarop iemand een pand verlaat. Wie controleert en begeleidt dit proces? Het wassende water De verkoop van pre-mix drankjes als Bacardi Breezer en Smirnoff Ice is explosief gestegen. In 1996 was dit nog 2,37 miljoen liter,in miljoen, in miljoen en in 2001 is er ruim 28 miljoen liter verkocht. Dat blijkt onder andere uit een rapport van het Hoofdbedrijfsschap Detailhandel De grote omslag in de verkoop van mixdrankjes begon in 2000, maar zette zich in 2001 onverminderd voort. De opmars begon met de Bacardi Breezer, een in zes smaken verkrijgbaar rumdrankje dat vooral jongeren rond 16 jaar wel zagen zitten. Inmiddels zijn volgens het schap ongeveer 50 verschillende mixdrankjes verkrijgbaar met een alcoholpercentage van rond de 5. Het afgelopen jaar kwamen daar ongeveer 30 shooters bij. Dat zijn miniatuurflesjes drank met een alcoholpercentage tussen de 10 en De werkwijze Alcoholbeleid omvat een breed terrein en vele maatschappelijke sectoren. Het Platform heeft voor de ontwikkeling van een lokaal alcoholmatigingsbeleid gekozen voor een organisatiemodel waarbij vertegenwoordigers vanuit verenigingen, horeca, bedrijven, kerken, onderwijs, gemeenteraad, politie, jongeren en organisaties in de verslavingszorg en hulpverlening actief meewerkten. 3 Bron: Rapport van het Hoofdbedrijfsschap Detailhandel

7 In april 2001 vond de eerste bijeenkomst van de Stuurgroep Alcoholplan van het Platform plaats met als voornaamste taken: het samenstellen van denktanks, coördinatie, communicatie en voortgangsbewaking. De Stuurgroep Alcoholplan initieerde vijf verschillende denktanks (zie bijlage 4): 1. Denktank Alcoholpeil (meten en meetinstrumenten) 2. Denktank Statiegeld (financiële aspecten) 3. Denktank Regels (wet- en regelgeving) 4. Denktank Alcohol en Gezin (gezin en opvoeding) 5. Denktank Implementatie (participatie en draagvlak creëren) Er vond regelmatig uitwisseling plaats met behulp van nieuwsbrieven en een presentatie. De Stuurgroep zorgde voor terugkoppeling binnen het Platform Verslavingszorg. Dit proces was ingewikkeld en vroeg vaak een uiterste inspanning van participanten en de coördinatoren. Drie denktanks werden tijdens het traject omgevormd tot werkgroepen; Implementatie, Alcohol en Gezin en Alcoholpeil. De Werkgroep Alcoholpeil zorgde voor de voorbereidingen van de Meetkeet Alcohol en is ook actief betrokken in de uitvoering. 2.3 De keuzen De denktanks en werkgroepen hebben ieder een specifiek deel van het probleem onder de loep genomen en ideeën aangedragen, dit is weergegeven in de Voortgangsrapportage. Om hierna tot keuzen te komen heeft de stuurgroep in kaart gebracht welke interventies er, naast de nieuwe ideeën, al bestaan die zich geheel of gedeeltelijk richten op de bestrijding van overmatig alcoholgebruik; dit bleken er ongedacht veel te zijn en leverde veel inzichten op. Op grond daarvan is bezien waar hiaten zitten in het bestaande pakket activiteiten en op welke terreinen er juist sprake is van een overdosis. Sommige bestaande interventies draaien goed, andere zijn voor verbetering vatbaar of zijn nog in het geheel niet gestart. In alle gevallen worden ze al bekostigd en is het dus financieel gezien het meest rendabel ernaar te streven ze effectief draaiend te krijgen. Het voorstel is voorlopig alle bestaande activiteiten te continueren. Het is daarbij belangrijk dat de gemeente toeziet op de uitvoering ervan. Tot slot is nadrukkelijk gestreefd naar evenwicht en samenhang in het pakket van voorgestelde maatregelen. Dit geldt met name voor het evenwicht tussen de beide belangrijkste beleidsterreinen bij dit vraagstuk: Openbare Orde en Volksgezondheid. 2.4 Het aangrenzend beleid Op aangrenzende beleidsterreinen (jeugdbeleid, veiligheid, onderwijs, sportzaken) worden eveneens activiteiten ontwikkeld die direct of indirect te maken heb met het probleem van overmatig alcoholgebruik. Het onlangs afgesloten convenant met de horeca en de discussies over en onderzoeken naar het terugdringen van overlast zijn daar voorbeelden van. Deze initiatieven kennen een eigen proces en implementatie. Het Platform volgt deze ontwikkelingen en heeft regelmatig contact met betrokken instanties. Een aantal vertegenwoordigers participeert in de Stuurgroep of een van de werkgroepen. Dit is noodzakelijk om tot een eenduidige en integrale aanpak te komen. Daarnaast dringt het Platform aan om te investeren in versterking/ uitbreiding van algemene voorzieningen voor jeugdigen. De nota Jeugd op Koers 4 geeft hiervoor voldoende aanknopingspunten. 4 Nota integraal jeugdbeleid Jeugd op Koers, Sector Samenleving onderwijs, welzijn en zorg. Gemeente Katwijk, augustus

8 3. Doelen en doelgroepen 3.1 Doelen Op basis van de visie van het Platform is het volgende doel geformuleerd: Het verminderen van gezondheidsproblemen en overlastsituaties als gevolg van overmatig alcoholgebruik. Dit doel is ruim geformuleerd en dus op meerdere manieren in te vullen. Daarom zijn de volgende subdoelen geformuleerd, die ieder een bijdrage leveren aan het generale doel: 1. Het uitstellen van het eerste gebruik van alcohol. 2. Het tegengaan van de verkoop van alcohol aan mensen jonger dan 16 jaar. 3. Het afremmen van het overmatig gebruik door het aanbieden van voldoende mogelijkheden tot vermaak en het creëren van een veilige en gezonde uitgaansomgeving. 3.2 Doelgroepen In de nota wordt het probleem beschreven als een probleem dat de gehele bevolking betreft, niet een enkele selecte groep. De gehele bevolking is een grote verzameling onderling verschillende groepen. Het is niet haalbaar om op al deze groepen afgestemde afzonderlijke activiteiten aan te bieden en lang niet alle groepen zijn goed bereikbaar voor de activiteiten. Om die redenen zijn de voorgestelde activiteiten toch vooral gericht op: 1. Jongeren tot 16 jaar. 2. Uitgaande jongeren en volwassenen vanaf 16 jaar. 3. Ouders of verzorgers van opgroeiende kinderen. Om gedragsverandering te bewerkstelligen is het belangrijk om een boodschap meerdere malen, op verschillende leeftijden en in verschillende domeinen te herhalen. Voor de effectiviteit is het nodig dat er inhoudelijke afstemming plaatsvindt tussen de boodschap en de verschillende activiteiten. Het is niet nieuw dat deze criteria geformuleerd worden. Het is wel goed om te realiseren dat veel van de activiteiten die logischerwijs zouden moeten voortvloeien uit die formuleringen niet bestaan, nog niet bestaan of nog maar in de kinderschoenen staan. Zo bestaan er al lange tijd preventieprogramma s in het onderwijs, maar bestaan er nog nauwelijks of geen activiteiten gericht op het thuisfront. Deze wil het Platform Verslavingszorg de komende jaren nader ontwikkelen. Activiteiten die het opnieuw handhaven van een aantal artikelen uit de Drank- en Horecawet begeleiden moeten eveneens nog ontwikkeld worden. 7

9 4. Bestaande activiteiten Op het gebied van preventie en zorg gebeurt al veel in Katwijk. Er is sprake van een redelijke verdeling van activiteiten over de verschillende domeinen Vrije Tijd, School en in beperktere mate Thuis. De bestaande activiteiten vormen een onderdeel van Activiteitenplan Het Platform wil deze activiteiten voortzetten en verbeteren, waarbij op onderdelen meer aandacht wordt gevraagd voor het thema alcohol (bijvoorbeeld in het preventieaanbod op scholen en de Materialenbank). Daarnaast zal de gemeente Katwijk het aanbod vanuit De Doeluitkering Ambulante Verslavingszorg activeren door organisaties als GGD en Parnassia, die hierin reguliere taken en verantwoordelijkheden hebben, waar nodig aan te spreken op de gemaakte afspraken. Hieronder volgt een beknopt overzicht van de bestaande activiteiten in Katwijk met een onderverdeling naar preventie, zorg en maatschappelijk herstel. 4.1 Preventie: De bestaande preventieactiviteiten dienen verder te worden uitgebouwd en waar nodig op elkaar afgestemd. We noemen hier: Basisscholen en voortgezet onderwijs Het preventieproject, met onderdelen als Dat doe ik zelf wel en Doe effe normaal wordt aan alle basisscholen in Katwijk aangeboden; de meeste scholen doen mee. Het project, een samenwerkingsverband van o.a. gemeente, politie en het Platform, omvat scholing van docenten, lessen voor de leerlingen en ouderparticipatie. Volgend jaar wordt het lespakket opgevolgd door het pakket Weet wat je wilt!. Het onderwerp alcohol en ouderparticipatie zal nadere aandacht krijgen. Het project Gezonde school en genotmiddelen in het voortgezet onderwijs loopt tien jaar en omvat scholing docenten, lessen signaleren, begeleiden, reglementeren, ouderparticipatie en afstemming Momenteel vindt een onderzoek plaats door een student van de Hogeschool Leiden naar het preventieaanbod in het voorgezet onderwijs Deskundigheidsbevordering - Voorlichterspool Het Platform heeft een aparte Voorlichterspool die de voorlichtingsactiviteiten uitvoeren. Medewerkers in de Voorlichterspool, zijn afkomstig van de GGD, de politie, Kubus 85, de Boei en De Brug. Hiertoe hebben zij de cursus Voorlichter Riskante Genotmiddelen gevolgd van het Trimbos-instituut. In de jaarlijkse terugkomdag zal nadere aandacht besteed worden aan het onderwerp alcohol. De Voorlichterspool zal ook ingezet worden bij activiteiten uit het Activiteitenplan Materialenbank De Materialenbank voorziet in voorlichtingsmateriaal voor instellingen. De materialen worden nader aangevuld met het onderwerp alcohol zodat dit kan worden ingezet bij de diverse activiteiten van het Activiteitenplan Straatwerk Het straatwerk bestaat uit het opzoeken van jongeren op straat, met name rond hangplekken. Met de jongeren wordt gesproken over onder andere alcohol- en 8

10 drugsgebruik. Doel is kennisoverdracht, bewustmaking, signalering en doorverwijzing. In een aantal situaties wordt opvang gezocht voor een groep en/ of een survival preventieweekenden georganiseerd. Het straatwerk wordt uitgevoerd door vrijwilligers van Stichting De Brug en vakkrachten van het JOS-project van Kubus 85. De straatteams kunnen problematische gebruikers van de straat doorverwijzen. Geprobeerd wordt om (meer) aansluiting te vinden bij zorg van professionele instanties als Parnassia en het JPP Survival preventieweekenden De survival preventieweekenden vormen een combinatie van het project Jongeren Op Straat (JOS-project) en het Platform Verslavingszorg Katwijk. Tijdens een weekend worden survivalactiviteiten ondernomen en worden gesprekken gevoerd over alcohol en drugs. Doel van de preventieweekenden is inzicht verkrijgen in mogelijk riskant genotmiddelengebruik. Bij de uitvoering zijn Kubus 85, de GGD en de politie betrokken. De survivalweekeinden kunnen ingezet worden bij de nieuw te ontwikkelen activiteiten met jongeren Jongeren Preventie Project (JPP) Individuele jongeren die dreigen vast te lopen en risicogedrag vertonen ten aanzien van genotmiddelen als alcohol kunnen terecht bij het Jongeren Preventie Project (JPP), dat is ontstaan vanuit het Project Maatschappelijke Integratie (PMI) van het Platform. 4.2 Zorg en maatschappelijk herstel Er is een fors aantal probleemdrinkers en er is ook veel aanbod; toch wijzen cijfers uit dat de alcoholverslaafden onvoldoende bereikt worden. De organisatie van, verwijzing naar en de onderlinge afstemming van de hulpverlening zal verbeterd moeten worden. Daarnaast wordt ingezet op het uitbouwen van het bestaande aanbod en mogelijkheden zodat het toereikend wordt voor de inzet binnen het Alcoholplan; zoals het inzetten van algemene voorzieningen als begeleiding en hulp aan gezinnen door het algemeen maatschappelijk werk, begeleiding en hulp aan jongeren, ouders of opvoeders door de Ichthusgroep Katwijk Hulpverlening alcoholverslaafden Alcoholverslaafden in Katwijk kunnen terecht bij de lokale zelfhulpgroep van de AA en Stichting De Brug (Inloophuis, spreekuur en begeleiding naar een behandelingskliniek). Voor een poliklinische behandeling kunnen Katwijkers met drankproblemen terecht bij de polikliniek van Parnassia in het Kwadrant in Katwijk. Voor een dag-, deeltijd- en klinische behandeling kan een beroep gedaan worden op voorzieningen van Parnassia of andere behandelcentra zoals De Hoop in Dordrecht. Met name Parnassia heeft diverse specifieke programma s ontwikkeld, zoals bijvoorbeeld Mistral, een klinische voorziening van Parnassia voor jongeren van jaar met verslavingsproblemen en Triple-ex (ex-werkloos, exdrugsgebruiker, ex-gedetineerd) Familieleden alcoholverslaafden Familieleden van drinkers vinden steun in projecten als Kwetsbare Kinderen (Parnassia) en zelfhulpgroepen, zoals Al-Anon en de ouder-partnerbegeleiding vanuit De Brug en Parnassia. In 2001 is Parnassia in Katwijk gestart met de 9

11 begeleiding van een groep partners van (ex) alcoholisten. Stichting De Brug biedt individuele begeleiding van ouders en/of partners en zal in 2003 de ouderpartnerbegeleiding uitbreiden vanuit de Doeluitkering Ambulante Verslavingszorg, hieronder valt ook het opnieuw starten van de zelfhulpgroep Ouders voor Drugsgebruikers (OVD) Project Reïntegratie Ex-verslaafden uit Katwijk kunnen terecht bij het Project Reïntegratie van het Platform Verslavingszorg. Het proefproject is een samenwerkingsverband van lokale en regionale organisaties en het lokale bedrijfsleven (Kruiwagenproject van het KVIH). De deelnemers krijgen begeleiding van een casemanager en mentoren (vrijwilligers). Het project is gestart in juni 2002 en wordt nu nader ontwikkeld. Voor de financiering van het project is subsidie verleend vanuit de Doeluitkering Ambulante Verslavingszorg. 4.3 Conclusies en aanbevelingen bestaande activiteiten Bijlage 2 geeft een schematisch overzicht van bestaande activiteiten op de terreinen Volksgezondheid en Openbare Orde. Dit overzicht biedt inzicht in de verdeling en het evenwicht daartussen. Dat levert de volgende conclusies en aanbevelingen op: Conclusies en aanbevelingen Volksgezondheid: Terrein: Volksge- Zondheid Bestaand Onderzoek Bestaande Preventie Bestaande Zorg Aantal Conclusies en aanbevelingen Activiteiten 6 - Er zijn voldoende kwantitatieve gegevens over gebruik bekend. Verder onderzoek daarnaar is niet nodig. Er zijn nog weinig kwalitatieve gegevens. - Onderzoek naar houding en verwachtingen is gewenst; hierin voorziet de Meetkeet. Het onderzoek is gestart in september Onderzoek naar mogelijkheden en financiële gevolgen van alcoholbeleid is gewenst maar zal gekoppeld moeten worden aan concrete voorstellen voor acties Er bestaan al veel preventieacties. Aan de bestaande preventie in het onderwijs doen bijna alle scholen mee: deze kunnen zich inhoudelijk sterker richten op alcohol. Er zijn zes activiteiten die vanuit de Doeluitkering Verslavingszorg betaald worden maar die nog niet uitgevoerd worden. Onderzocht wordt in hoeverre inzet voor het Activiteitenplan mogelijk is. In de bestaande activiteiten is het mogelijk om veel te verbeteren zonder dat dit meer kosten met zich meebrengt. Het toezicht hierop is een rol voor de gemeente. De meeste activiteiten worden bekostigd uit de Doeluitkering Verslavingszorg of door de gemeente Katwijk zelf. - Er is een massa voorstellen op dit terrein (zie de Voorgangsrapportage). Omdat er al veel activiteiten bestaan dient eerst prioriteit gegeven te worden aan het verbeteren daarvan. Daarnaast kan een klein aantal mogelijke acties gekozen worden om uit te werken Er bestaat een heel scala aan zorgactiviteiten, maar er zou meer inzicht moeten komen in het bereik van al deze activiteiten. De veronderstelling is dat het bereik van de activiteiten sowieso gering 10

12 is, dus ook in Katwijk. Als dit juist blijkt, dient duidelijk te worden waarom dit zo is; onbekendheid, drempelvrees, te ver weg, slecht imago, geen noodzaak er gebruik van te maken? Vervolgens kunnen er wellicht verbeteringen worden aangebracht. Hier ligt een rol voor de gemeente. De meeste activiteiten worden uit de AWBZ en de Doeluitkering betaald. - Het Project Alcohol en Gezin is een belangrijk voorstel: het kan de kloof tussen (secundaire) preventie en zorg die nu bestaat overbruggen Conclusies en aanbevelingen Openbare Orde: Terrein: Openbare Orde Bestaand Onderzoek Bestaande Preventie Bestaande Hand- Having Aantal Conclusies en aanbevelingen activiteiten 3 - De drie bestaande activiteiten geven een goed overzicht van alle overtredingen en/ of misdrijven die er gepleegd worden en waarbij alcohol in het spel is. Het geeft voldoende inzicht in de activiteiten die de politie ontplooit op dit terrein. Een nadere analyse van de gegevens om tot een beter gerichte inzet te komen lijkt wenselijk. - De organisaties die belast zijn met handhaving van wetten en regels zijn in kaart gebracht. Er moet nog onderzocht worden wat het effect van aanvullende regelgeving zal zijn. Het is de vraag of daar een goede voorspelling mogelijk is. De mogelijkheden en wensen voor aanvullende regelgeving zijn in kaart gebracht. Er moeten nog voorstellen daarvoor gedaan worden. 3 - De preventie kenmerkt zich door je als politie goed te laten zien en overleg. Dit overleg mag niet verhinderen dat waar dat nodig is ook sancties opgelegd worden. Het is denkbaar dat er teveel uitgegaan wordt van het goede gesprek. - De voorstellen uit het voortraject zijn een mix van overleg en regelgeving én handhaving. Ze lijken allen zeker de moeite waard. Bovendien zijn ze belangrijk omdat het aantal activiteiten op het terrein Openbare Orde Preventie nog gering is. 8 - Drie activiteiten worden incidenteel of zeer beperkt uitgevoerd. De educatieve maatregel lijkt niet erg effectief te zijn. Helaas, voor wat betreft het alcoholgebruik, worden de sluitingstijden in de aangepaste APV verruimd vanwege het mogelijk gunstige effect wat betreft overlast - Er zijn geen echte voorstellen ontwikkeld; dat is wel nodig. Op iedere bepaling van de Drank- en Horecawet kan een gerichte actie bedacht worden waarop voor een bepaalde periode ingezet kan worden. Het is noodzaak op dit terrein actie te ondernemen Het Platform is er van overtuigd dat alleen bij het evenwicht tussen deze terreinen het grootste rendement uit een matigingsbeleid gehaald kan worden. Het voorstel voor het pakket activiteiten is daarom gebaseerd op de inzichten die ontstonden vanuit dit schema. 11

13 5. Activiteitenplan Dit hoofdstuk is de kern van het plan; het bevat de voorstellen voor de concrete activiteiten op grond van de geconstateerde hiaten. Het omvat een breed pakket van maatregelen en activiteiten, waarbij een globaal onderscheid kan worden aangebracht in gezondheidsbescherming (regelgeving, handhaving en vroegtijdig signaleren) en gezondheidsbevordering (voorlichting, training en opvoedingsondersteuning). De activiteiten en de regie daarover vormen tezamen het lokaal alcoholbeleid. Vanuit de besprekingen in de aanloop naar dit voorstel kwam het volgende naar voren: Op het terrein van preventie is er sprake van een groot aanbod; de nadruk moet meer liggen op het stimuleren, activeren, verbeteren en ombuigen van bestaande activiteiten naar het aandachtsveld alcohol. Een verbeterde samenwerking en afstemming tussen de aanbieders van activiteiten is van belang. De onderdelen zorg en handhaving zijn de minst ontwikkelde onderdelen en hebben nadere invulling nodig. Een nadrukkelijke opmerking hierbij is dat handhaving moet gelden voor allerlei sectoren; voor de horeca, in sportkantines en verenigingsgebouwen, supermarkten, onderwijs, jongerenwerk, kerken, evenementen, enzovoorts. Met behulp van een Plaatselijke Verordening (APV) is het mogelijk om regels en afspraken in te bedden in het gemeentelijk beleid. De maatregelen moeten bijdragen aan een veilig(er) uitgaansklimaat en kan alleen goed aangepakt worden met steun van de gemeente, voorlichtingsacties, horeca, jongerenwerkers, bestuurders, vrijwilligers, etc. Ook de eigen verantwoordelijkheid en de begeleidende rol van ouders en opvoeders moet hierin een rol spelen. Hieronder volgt het overzicht en toelichting van het Activiteitenplan Voor een beknopt schematisch overzicht van de nieuwe activiteiten verwijzen we de lezer naar bijlage Bestaande activiteiten handhaven De bestaande activiteiten (zie hoofdstuk 4) worden al bekostigd en de uitvoering hiervan kan dus budgettair neutraal gebeuren. De financiering komt vaak vanuit de Doeluitkering Verslavingszorg, de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten, de gemeente Katwijk en de werkbudgetten van de diverse organisaties. De activiteiten kunnen vaak verbeterd worden of moeten zelfs nog gestart worden. 5.2 Meetkeet Alcohol Beheren zonder meten is niet mogelijk en dit geldt ook voor alcohol. Het centraal alcoholpeil, het CAP, is 2,5 glas per Nederlander per dag. De Denktank Alcoholpeil kreeg als opdracht meetmethodes te ontwikkelen waarmee op lokaal niveau het beleid kan worden gemeten en bijgesteld. Zo ontstond het idee van een mobiel meetstation, met zowel bestaande als nieuw ontwikkelde meetinstrumenten en een vragenlijst. Het is een experimentele opzet. De gemeente Katwijk gaf een schaftkeet in bruikleen en de Meetkeet Alcohol startte in september Bij 12

14 twintig uitgaanslocaties wordt het bezoekend publiek onderzocht en de verwachting is dat dit inzicht zal geven in het alcoholgebruik onder het uitgaanspubliek. Naast horecaondernemingen staat de meetkeet bij voetbalwedstrijden en jeugdsociëteiten. De medewerking vanuit deze sectoren verloopt erg positief. Er wordt gebruik gemaakt van de deskundigheid van de politie en gerenommeerde deskundigen als Dr D. Korf en Prof. Dr. K.R. Ridderinkhof van de Universiteit Amsterdam. Daarnaast is de afdeling oogmetingen en verkeer van TNO Techniek en Menskunde in Soesterberg geïnteresseerd, zijn er uitgebreide contacten met de leverancier van de blaastest en wordt voor het berekenen van promillages gebruik gemaakt van de faciliteiten en hulp van de politie te Noordwijk. De externe belangstelling voor het onderzoek is groot. De testen en vragenlijsten worden afgenomen door jonge vrijwilligers. Ook de praktische zaken zoals het transport ligt in handen van vrijwilligers van het Platform. De respons tot nog toe is boven verwachting: ruim 80 %! Bij vergelijkbare onderzoeken komt men vaak niet hoger dan 40 %. De onderzoeksperiode loopt tot en met december De financiering van de Meetkeet Alcohol, kosten ca euro, is toegekend door de gemeente Leiden in het kader van de Doeluitkering Ambulante Verslavingszorg onder de noemer onderzoek en monitoring. Daarnaast worden de benodigde middelen gefinancierd met donatiegelden van de Rotary Club vanuit de Stichting Kocon 5. Het onderzoeksverslag wordt in februari 2003 afgerond. De resultaten worden in maart 2003 gepresenteerd; eerst lokaal en daarna landelijk. De verwachting is dat de Meetkeet Alcohol een vervolg kan krijgen met een Meetpunt Alcohol zonder gebruik van de schaftkeet, maar wel met de inzet van testen in de verschillende uitgaanslocaties. Op deze manier kan dan tussentijds getoetst worden of er wijzigingen optreden in het alcoholgebruik Voorlichting en scholing Voorlichting Mensen zijn over het algemeen slecht op de hoogte van de alcoholwetgeving. Zo is bijvoorbeeld niet goed bekend dat dronken fietsers ook het rijbewijs ontnomen kan worden. Het voorstel is voorlichting organiseren over onder andere de juridische gevolgen van overtredingen. Een voorbeeld van dergelijke juridische voorlichting is de posteractie met geblokte gezichten van echte overvallers op benzinestations met benoeming van de straf die men kreeg. Er wordt een gefaseerd actieplan uitgewerkt, waarbij de verschillende artikelen van de Drank en Horecawet en/of de plaatselijke verordening de aanknopingspunten 5 De Stichting Kocon is op 5 september 2002 opgericht en biedt ondersteuning en faciliteiten voor het Platform Verslavingszorg Katwijk. Met de oprichting van de Stichting Kocon is sprake van een rechtspersoon, waarmee de mogelijkheden voor het Platform verruimd zijn. Zo kan er eenvoudiger een beroep gedaan worden op subsidies, fondsen en sponsors en kan er voor de vrijwilligers van het Platform een verzekering worden afgesloten. Zie bijlage 5 voor de bestuurssamenstelling. 13

15 bieden. Zie bijlage 3 voor een overzicht van de lokale speelruimte voor alcoholmatigingsbeleid. De voorlichting vindt plaats met behulp van speciaal gemaakt drukwerk als affiches en flyers. De voorlichting moet waar mogelijk gecombineerd worden met handhaving en sancties, al dan niet symbolisch. Deze vervolgacties worden op elkaar afgestemd en uitgevoerd met behulp van verschillende organisaties en groepen. Het is van cruciaal belang dat de handhavingstaak niet slechts aan de politie toebedeeld wordt. Een voorbeeld van een mogelijk actieprogramma: In de maand maart 2003 wordt voorlichting gegeven over het bezit en gebruik van alcohol in de openbare ruimte (DHW, art 41) gecombineerd met (controle-)acties. In de maand mei 2003 wordt voorlichting gegeven op het verkopen van alcoholhoudende drank aan personen jonger dan 16 jaar (DHW art 16 lid 1) gecombineerd met controleacties in de detailhandel, horeca, sportverenigingen, scholen en het jeugdwerk. In de maand juni 2003 wordt voorlichting gegeven en worden controles uitgevoerd in instellingen, waar alcohol geschonken wordt aan personen die al te veel gedronken hebben. Deze mogen daar niet aanwezig zijn, voor een veilige aftocht wordt gezorgd (DHW art 21 en Wetboek van strafrecht art 252) Het uitvoeren van de controles zal in nauw overleg worden afgesproken en een combinatie zijn van verschillende uitvoerders en middelen; politie, betrokken instellingen en sectoren Verwijzingen Vrijwilligers, professionals en mensen uit de omgeving van probleemdrinkers vinden moeilijk de weg in de hulpverlening. Aan instellingen als de GGD en Parnassia zal gevraagd worden om een overzicht van activiteiten, verwijslijnen en inzicht in wachttijden. Gecombineerd met het leveren van bellijstjes voor verwijzers als politie, schoolhoofden, hulpverleners en huisartsen wordt hiermee de voorlichting verbeterd. Daarnaast zal onderzocht worden of de telefonische informatie toereikend is of verbeterd moet worden Scholing Het Platform wil beroepskrachten én vrijwilligers in het sociaal cultureel werk een cursus Instructie Verantwoord Alcoholgebruik (IVA) aanbieden. Deze behandelt zowel gezondheids- als juridische aspecten en oefent de deelnemers ook in het stellen van grenzen aan het gebruik van alcohol. In de horeca is een cursus Sociale Hygiëne en EHBO verplicht. De KNVB verplicht barmedewerkers van voetbalverenigingen de IVA-cursus te volgen. Wellicht moet de inhoud van de IVA-cursus nog aangevuld worden als het gaat om het bespreekbaar maken van, signaleren van en doorverwijzen bij overmatig alcoholgebruik. Ook wordt uitgezocht of er gebruik gemaakt kan worden van de inzet en ervaring van de KNVB en Horeca Nederland. De genoemde zaken moeten er voor zorgen dat iedereen die alcohol schenkt dat zo verantwoord mogelijk doet. 14

16 5.4 Maatregelen voor handhaving In de afgelopen vijftien jaar is duidelijk geworden dat preventie en de bestaande wet- en regelgeving op zich vaak niet voldoende beweegreden zijn om gedragsverandering te bereiken. Onderzoek toonde aan dat de handhaving ervan vaak ontbreekt. Ook op het gebied van alcoholgebruik is een gedoogcultuur ontstaan en is het poldermodel teveel uitsluitend op overleg gericht. Handhaving van bestaande regels is een onmisbaar onderdeel van elk beleid, dus ook van alcoholbeleid. Daarbij is het een goedkope en effectieve manier van preventie. Het overzicht van bestaande activiteiten in Katwijk (hoofdstuk 4 en bijlage 2) onderstreept dat handhaving en activiteiten die de handhaving ondersteunen onvoldoende plaats vinden. De versterking van de handhaving kan niet uitsluitend een taakverzwaring zijn voor organisaties die wettelijk toezicht uitvoeren zoals de politie, Keuringsdienst van Waren en de Bijzonder Opsporing Ambtenaar. Het nadrukkelijk uitgangspunt bij het uitbreiden van handhaving is dat die een gemeenschappelijke aanpak en een breed draagvlak heeft. Daarbij dient voor veel bepalingen nog uitgezocht te worden in hoeverre ze handhaafbaar zijn, welke mogelijkheden de formuleringen van de regels daarvoor (niet) bieden. Vervolgens moet overlegd worden met Openbaar Ministerie over hun bereidheid tot strafvordering als de politie verbaal opmaakt Voor de te nemen maatregelen voor handhaving wordt een Werkgroep Regels en Handhaven samengesteld die de opdracht krijgt voorstellen uit te werken om de dijken te versterken en beter in te bedden met behulp van: - de door de Denktank Regels opgestelde vragenlijst; - de door de Denktank Regels geïnventariseerde wet- en regelgeving; - het convenant gemeente-horeca; - de resultaten van de Meetkeet Alcohol; - de resultaten van de besprekingen met de verschillende doelgroepen. De samenstelling van deze werkgroep vraagt nadere afstemming met de gemeente en betrokken instellingen. De werkgroep kan bestaan uit vertegenwoordigers van gemeente, politie en het Platform. Het Platform zou hiertoe het initiatief kunnen nemen. Vanuit de Werkgroep zal overleg plaats vinden met vertegenwoordigers van de doelgroepen om mede de norm te bepalen waardoor zij die norm ook kunnen uitdragen. De gemeente zal dit project officieel moeten aanwijzen als een vervolgproject op de convenantbesprekingen met de horeca, anders ontbreekt de nodige status om de besprekingen een vervolg te kunnen geven. Voor het initiëren van handhaving bestaan talrijke mogelijkheden op grond van bestaande wet- of regelgeving. Voorbeelden daarvan zijn: Het bestuursreglement voor paracommerciële instellingen (gebaseerd op Artikel 9 van de Drank- en Horecawet): 15

17 Op basis van het bestuursreglement voor paracommerciële instellingen een convenant sluiten met instellingen die alcohol schenken over het niet toelaten van personen jonger dan 16 jaar bij activiteiten waarbij alcohol geschonken wordt. Een andere formulering kan zijn dat er niet geschonken wordt bij activiteiten waarbij mensen jonger dan 16 jaar aanwezig zijn. De naleving van het convenant wordt gecontroleerd. Bij overtredingen wordt het bestuur hiermee geconfronteerd. Na een derde confrontatie kan bestuursdwang worden toegepast; bijvoorbeeld door de vergunning drie maanden in te trekken. De lokale verordeningen kunnen hier op aangepast worden. Behalve sancties kan ook gedacht worden aan het belonen van de instelling die het convenant goed naleeft Leeftijdsgrens verplichte aanduiding (gebaseerd op de verdere invulling van Art 20 lid 6 DHW): Op verkoopplaatsen van alcohol moet duidelijk worden aangegeven dat niet verkocht wordt aan mensen jonger dan 16 jaar. Het is bekend dat er regelmatig alcoholhoudende drank verkocht wordt aan te jonge mensen. Jonge caissières vinden het moeilijk leeftijdgenoten de verkoop van drank te weigeren. Het is de moeite waard uit te zoeken of het mogelijk is alcohol uitsluitend af te rekenen bij door volwassenen bemande kassa s. Supermarkten klagen dat hun personeel bedreigd wordt bij het weigeren van verkoop van drank aan 16-minners. Er kan actief gecontroleerd worden op de naleving van de verkoopbepalingen als in ruil daarvoor het personeel van de supermarkt actief beschermd wordt tegen bedreiging De publieke ruimte waar niet genuttigd mag worden (gebaseerd op Artikel 25, lid 2 van de Drank- en Horecawet): Deze bepaling kan zonder meer gecontroleerd worden; er zijn geen andere partijen dan de consument en de controleur. De straat, het winkelcentrum, de hangplek en de duinen zijn duidelijk voorbeelden van de publieke ruimte. De vraag is wel hoe ruim het begrip publieke ruimte genomen mag worden? Wordt hier ook een schoolzaal of een kerkzaal mee bedoeld? Het toelaten van een persoon onder invloed is verboden (gebaseerd op Artikel 21 van de Drank- en Horecawet): Het toelaten van een persoon onder invloed in een instelling waar alcohol geschonken wordt is verboden. Impliceert dit dat de vergunninghouder medeverantwoordelijk is voor de staat waarin iemand het pand verlaat en voor de schade die daarna eventueel ontstaat? Als dit zo is dan zou het effect kunnen sorteren om te wijzen op de eventuele juridische c.q. financiële consequenties van het doorschenken Leeftijdsgrenzen en regelgeving Uitstel van het eerste gebruik van alcohol voor de groep stappers jonger dan 16 jaar kan bereikt worden door duidelijke grenzen en regels gelden. Jongerenactiviteiten kunnen overzichtelijker en controleerbaar gemaakt worden door de activiteiten te koppelen aan de schenkleeftijd (12 tot 16 jaar en vanaf 16 jaar). Het invoeren van pasjes, als hulpmiddel hierbij, wordt als suggestie ingebracht. Het categoriseren naar leeftijd vraagt om draagvlak onder de besturen, vrijwilligers en de beheerders. De algemene subsidieverordening van de gemeente kan eveneens een rol spelen. 16

18 5.4.6 Terugdringen van voordrinken Met name de detailhandel en de thuissituatie maakt het drinken thuis, voor het uitgaan en op straat mogelijk. Nieuwe zoete mixdrankjes als Breezers spelen handig in op de smaak van jongeren, maar ook de verkrijgbaarheid van alcoholhoudende drank speelt hierin een rol. Onderzoek in supermarkten heeft uitgewezen dat in veel gevallen de breezers tussen de frisdranken staan opgesteld. Is er voldoende draagvlak onder winkeliers om te helpen bij het Alcoholplan? Is er draagvlak in de supermarkten voor maatregelen zoals aparte kassa s voor alcoholverkoop of verkoop alleen door caissières boven de 21jaar of zijn er nog andere controles mogelijk? Onderzocht kan worden of nadere voorschriften voor supermarkten mogelijkheden geven om de verkoop van alcohol beter te controleren. Speciale acties tijdens evenementen als Koninginnedag worden voortgezet. Verder biedt afstemming met de Werkgroep Alcohol en Gezin en de Werkgroep Implementatie mogelijkheden om te kijken op wat voor manier het voordrinken beïnvloed kan worden. 5.5 Dijkbewaking Voor de artikelen uit de Drank en Horecawet is het toezicht niet altijd goed geregeld. De politie is op het gebied van Openbare Orde in de meeste gevallen de uitvoerende partij, maar de politie geeft aan dat de problemen, zoals in het centrum, niet alleen door hen opgelost kunnen worden. Daarbij komt dat de huidige inzet van veel blauw op straat in Katwijk (centrum) op langere termijn waarschijnlijk niet te handhaven is. Toezicht door politie is niet de enig denkbare vorm van toezicht; elders draaien ook projecten met bijvoorbeeld susploegen. In Leiden en Noordwijk wordt gewerkt met ploegen die een combinatie zijn van professionals en vrijwilligers. Marokkaanse vaders houden toezicht op straat in Amsterdam. Het voormalig tuig ziet toe op de gang van zaken op het treinstation Schiphol. De resultaten van deze initiatieven moeten goed uitgezocht worden. Als die positief zijn kan een dergelijk voorstel ook voor Katwijk uitgewerkt worden. Dit moet grondig en voorzichtig gebeuren. Een groep jongeren kan gevraagd worden om te helpen als dijkbewakers. Een deel van hen kan uit de jongeren die nu problemen geven gerekruteerd (peer-education) kunnen worden. Het is duidelijk dat de vrijwilligers grondig getraind moeten worden vóór ze deze functie gaan uitoefenen. Zij kunnen herkenbaar of juist onherkenbaar aanwezig zijn op straat. Het is nodig dat ze ook een onmiddellijk beroep op de politie kunnen doen als de situatie dat nodig maakt. Competenties van deze ploeg en de politie moeten duidelijk onderscheiden en vastgelegd worden. Het optreden van de politie moet logisch aansluiten op dat van de dijkbewaking. De bestaande constructie dat een vaste contactpersoon bij de politie (wijkagenten/ adoptieagenten) gevraagd kan worden voor advies door bewonersgroepen, leerkrachten en verenigingen moet voortgezet en uitgebreid worden. De drempel om de politie in te schakelen wordt minder hoog en dit bevordert ook de signalering van misstanden. In het verlengde hiervan kan misschien een meldpunt ingesteld worden waar burgers, desnoods anoniem, kunnen melden. 17

19 5.5.1 Activiteiten met jongeren Jongeren worden steeds meer gezien als een probleemgroep. Oplossingen worden voornamelijk gezocht in de repressieve sfeer. Maar jongeren zelf willen óók veiligheid op straat en regels op school. Ze willen echter dat die veiligheid en die regels in samenspraak met hén tot stand komen. Het Platform stelt voor te onderzoeken op welke manier de dijkbewaking uit te breiden is door activiteiten met jongeren zelf. Als eerste moet aansluiting gezocht worden bij reeds lopende projecten. Katwijk heeft met de nota Jeugd op Koers 6 ingezet op een actief jeugdbeleid. Een goed voorbeeld is het JOS- project (Jongeren Op Straat) van Kubus 85. Het Platform heeft een aantal jaar geleden het Project Maatschappelijke Integratie (PMI) ontwikkeld. Dit succesvolle project gericht op jongeren die dreigen af te glijden is inmiddels in de regio ingevoerd als het Jongeren Preventie Project (JPP). Vanuit het Platform zal aangedrongen worden om meer bekendheid te geven aan dit project. Zes studenten van de Hogeschool Amsterdam werken mee aan de ontwikkeling en uitvoering van een pilotproject van het Platform met jongeren om de mogelijkheden voor voorlichting en regelhandhaving onder jongeren vorm te geven. Afhankelijk van de uitkomsten van dit project zullen verdere voorstellen komen. Het project duurt een half jaar en zal voor juli 2003 worden afgerond Activiteiten voor jongeren. Jongeren begeven zich vaker in risicovolle situaties dan vroeger, zij beschikken over meer tijd en geld om uit te gaan. Alcoholgebruik onder jongeren neemt sterk toe. Met name de jonge stappers lopen risico s. Er zijn beschermende maatregelen nodig om overmatig en excessief alcoholgebruik bij deze groep te voorkomen en te verminderen. Dat betekent dat er meer (alcoholvrije) activiteiten voor de leeftijdscategorie tot 16 jaar ontwikkeld moeten worden. De activiteiten voor jongeren ouder dan 16 jaar moeten zo opgezet worden dat alcoholgebruik slechts bijzaak is. De ontwikkeling van die activiteiten moet in eerste instantie in samenspraak met het sociaal-cultureel werk (jeugd- en jongerenwerk, wijkverenigingen) gebeuren. Op de langere termijn kan dit ook met andere verenigingen als sportverenigingen en clubs die activiteiten organiseren voor de jeugd. Deze fasering komt voort uit de arbeidsintensieve aanpak die deze initiatieven vragen Gelijkschakelen van de verkoopprijzen Het gelijkschakelen van de verkoopprijzen van alcoholconsumpties naar het hoogst geldende prijsniveau binnen een sector is gebaseerd op het inzicht, van met name het NIGZ, dat prijsverhogingen een effectief instrument zijn om het alcoholgebruik te beperken. Het prijsbeleid onderstreept de gezamenlijkheid en biedt nadere mogelijkheden voor een ontmoedigingsbeleid. De mogelijke financiële consequenties hiervan en de mogelijke oplossingen in het geval van inkomstenderving komen eveneens aan de orde. 6 Nota integraal jeugdbeleid Jeugd op Koers, Sector Samenleving onderwijs welzijn en zorg. Gemeente Katwijk, augustus

20 5.5.4 Uitbreiden opvangmogelijkheden voor 16-minners Jongeren willen elkaar ontmoeten en doen dat vooral in het weekend. Voor jongeren onder de 16 jaar is het niet wenselijk dat zij gebruik maken van de cafés; deze zijn bestemd voor de 16-plussers. De voorzieningen voor de leeftijdscategorie 12 tot 16 jaar moeten uitgebreid worden en hebben een professionele aanpak nodig; dit kan niet alleen op vrijwilligers afgewenteld worden. Misschien is hier een pool 'betaalde' toezichthouders/ ouders/ beheerders voor te krijgen Door (meer) opvang te regelen op de andere plekken voorkomen we dat de jongeren tot 16 jaar in de harde sector de eerste ervaringen opdoen met alcohol. Afhankelijk van de vraag van jongeren en de mogelijkheden van instellingen moeten nieuwe activiteiten op poten gezet worden. Nagedacht wordt op welke manier de ouders hierin betrokken kunnen worden. 5.6 Debat De publiciteit rond alcoholproblemen heeft niet geleid tot vermindering van het alcoholgebruik maar heeft wél als resultaat dat het probleem nu bespreekbaar is. Er is sprake van een brede maatschappelijke steun voor de opvatting dat niet iedereen ongestoord en vooral onbeperkt zijn gang moeten kunnen gaan met alcohol. De Werkgroep Implementatie wil het debat over gebruik, misbruik, verkrijgbaarheid en regels aangaan in alle lagen van de Katwijkse bevolking; met jongeren, in kerken, met ouders, in wijken, in scholen en op verenigingen. De werkgroep maakt een inventarisatie van groepen die in aanmerking komen voor zo n debat. Daarna wordt een keuze gemaakt waar de inzet plaatsvindt. De inzet geschiedt door de werkgroep, de Voorlichterspool, B-involved en wellicht ook door externe krachten. 5.7 Project Alcohol en Gezin Het is gebleken dat jongeren voor het eerst in aanraking komen met alcohol doordat opvoeders zelf drinken of alcohol aanbieden aan hun kinderen, in het gezin of daarbuiten. Opvoeders hebben een belangrijke invloed op het gebruik van genotmiddelen door hun kinderen. Onderzoek 7 wijst uit dat de ontwikkeling van kinderen in belangrijke mate beïnvloed wordt door de invloed van het gezin en de omgeving waarin zij opgroeien. Hierbinnen speelt ook de voorbeeldfunctie in genotmiddelengebruik een grote rol. Normen en waarden worden bepaald en er vindt op enige manier sociale controle plaats. Gezins- en omgevingsfactoren worden dan ook als zeer belangrijk gezien in het ontstaan van alcoholproblematiek. Om gedragsverandering te bewerkstelligen rond alcoholgebruik, is het noodzakelijk om preventie zo dicht mogelijk in en rond het gezin in te zetten. Een veelbelovende methodiek in ontwikkeling is die van de gezinsgerichte verslavingspreventie. De positieve effecten 8 uit studies geven aan dat op dit gebied een grote gezondheidswinst te behalen valt. Er wordt voor gepleit om preventie, zo breed en zo dicht mogelijk, in 7 Merinkangas KR. The genetic epidemiology of alcoholism. Psychol Med 1990 Searles JS. The role of genitics in the pathogenesie of alcoholism. J Abnorm Psychol Bolier L, Cuijpers P. Effectieve verslavingspreventie op school, in het gezin en in de wijk. Utrech Trimbosinstituut