Studiegids. Bacheloropleiding HBO-ICT

Transcriptie

1 Studiegids Bacheloropleiding HBO-ICT Hogeschool Utrecht, HU Diensten Utrecht, juli 2015

2 Inhoudsopgave 1 Voorwoord 6 2 Inrichting van de opleiding Beroepsprofiel Beroep Uitwerking van beroepsprofiel Business IT & Management (BIM) Software & Information Engineering (SIE) System and Network Engineering Technische Informatica Competenties beginnende beroepsbeoefenaar Business IT & Management (BIM) Software & Information Engineering System and Network Engineering Technische Informatica Vaardigheden afgestudeerde Business IT & Management Software & Information Engineering System and Network Engineering Technische Informatica Werkveld en functies Business IT & Management Software & Information Engineering System and Network Engineering Technische Informatica Opleidingsprofiel Algemeen Doelstelling opleiding Business IT & Management Software & Information Engineering System and Network Engineering Technische informatica Het HBO-niveau van de opleiding Didactische uitgangspunten Inrichting opleiding Opleidingsvarianten Verkorte en versnelde opleidingsroutes Getuigschriften Graden en titulatuur Opleidingsstructuur Propedeuse Programma Propedeuse HBO-ICT afstudeerrichting SIE Periode 3& Propedeuse HBO-ICT afstudeerrichting BIM Periode 3& Propedeuse HBO-ICT afstudeerrichting SNE Periode 3& Propedeuse HBO-ICT afstudeerrichting TI Periode 3& Studieadvies Overstappen Hoofdfase Toelating hoofdfase Programma s Afstudeerrichting SIE /111

3 Afstudeerrichting BIM Afstudeerrichting SNE Afstudeerrichting TI Stappenplan Studievoortgang Stages en stagewaardigheid Profileringsruimte Excelleren Afstuderen Vervolgopleidingsmogelijkheden Examencommissie Instelling en benoeming Samenstelling Taken en bevoegdheden Verzoekschrift Introductie- en begeleidingsdagen, excursies, werkweken en trainingen Voorzieningen Begeleiding ICT-faciliteiten Algemeen MijnHU SharePoint OSIRIS Student Wachtwoord Informatiebeveiliging en privacy Registratie studievoortgang Onderwijsbureau Studievereniging Opleidingscommissies Contactgegevens Cursussen Cursusdeelname Inschrijving voor cursussen Aanwezigheidsplicht Ingangseisen Cursusbeschrijvingen Tentamens en examens Introductie Vrijstellingen Organisatie tentamens Tentamenvorm en -duur Tentamenrooster Inschrijving en deelname (her)tentamens Voorzieningen in geval van een functiebeperking Legitimatieplicht bij tentamens Gang van zaken tijdens tentamens Beoordeling Toekennen resultaat en inzage Onregelmatigheden / fraude Bewaring en teruggave tentamen- en examenwerk Geldigheidsduur resultaten Diplomering Procedure afgifte diploma Aanvragen diploma Het aanvragen van het diploma kan via de volgende pagina: px /111

4 5.2 Aantekening cum laude of met genoegen Roosters HU-onderwijsjaarrooster Vakanties en vrije dagen Lesdagen en -tijden Openingstijden gebouwen Roosterinformatie en -wijzigingen Klachten, bezwaar en beroep Inleiding Bezwaar Beroep Beroep aantekenen Hoger beroep Klachten Klacht indienen Herzieningsverzoeken bij klachten Ongewenst gedrag Schema klachten, bezwaar en beroep Studentzaken Studiebegeleiding Profileringsfonds Studentendecaan Centrum Studiekeuze Vertrouwenspersoon Studentenarts Bureau Studentenpsychologen Mediation Studeren met een functiebeperking Verbetering taalvaardigheden Bibliotheek Internationalisering Study abroad Stage in het buitenland Medezeggenschap Inspraakorganen Ondersteuning bestuurlijk actieve studenten Studium Generale Studentenvereniging Algemeen Bestuursbeurs Topsport Trajectum Sport Veilig, gezond en milieuvriendelijk studeren Verzekeringen: aansprakelijkheid, ongevallen en reisverzekering Werken naast uw studie Huisvesting Over de HU Algemene informatie Onderwijsprofiel HU Bachelor- en masterstelsel Hogeschool- en faculteitsregelingen Orderegels Kwaliteitszorg Organogram HU Locaties HU Algemene informatie faculteit Natuur en Techniek /111

5 9.2.1 Algemeen Organogram faculteit Contactgegevens Plattegrond Praktische voorschriften en aanwijzingen Faciliteiten In- en uitschrijven voor de opleiding Toelatingsonderzoek Studiekosten, eigen bijdragen en tegemoetkoming Collegegeld Kosten voor boeken en leermiddelen Overige kosten Financiële tegemoetkoming Bijlagen Onderwijs- en examenregeling Cursusbeschrijvingen Conversietabellen Overige regelingen Diversen Deze studiegids is op (INSTRUCTIE: invullen datum) vastgesteld door (INSTRUCTIE: Instituutsdirecteur / afdelingsdirectie) gevolgd door een positief advies van de (G)OC en goedgekeurd door de faculteitsdirecteur op (INSTRUCTIE: datum invullen) 5/111

6 Beste student, 1 Voorwoord Voor u ligt de studiegids van de opleiding HBO-ICT. We hopen dat u bij onze opleiding een prettige en succesvolle studietijd heeft. In deze studiegids vindt u belangrijke spelregels en nuttige informatie over uw studie. Hogeschool Utrecht biedt vraaggestuurd en competentiegericht onderwijs. Competentiegericht wil zeggen dat u vaardigheden opdoet die aansluiten bij het beroepsleven ( 2.1). Met vraaggestuurd onderwijs streven wij er naar het onderwijs en de ondersteuning eromheen zo in te richten dat u zich tijdens uw studie kunt ontwikkelen op een manier die ú belangrijk vindt en die bij u past. Hieronder vindt u informatie over de belangrijkste aspecten van uw studie. Invloed van de student Veel van onze mogelijkheden zijn ontwikkeld en verbeterd op initiatief van uw medestudenten. De hogeschool beschouwt u dan ook als partner; u maakt deel uit van onze kennisgemeenschap. De HU hecht veel waarde aan uw mening en ideeën. Dat begint al bij de evaluaties van alle cursussen, waar u als student uw oordeel en verbetertips kunt geven. Ook organiseren we op opleidingen en faculteiten onderwijsdialogen, waarin we samen in gesprek gaan over uw opleiding en alles eromheen. De HU ondersteunt actief deelname van studenten in opleidingscommissies en medezeggenschapsorganen (8.13). We vragen u elk jaar de NSE (Nationale Studenten Enquête) in te vullen. En bent u bijzonder tevreden over het onderwijs van die ene docent(e), nomineer hem/haar dan als docent(e) van het jaar. Excelleren De HU waardeert en stimuleert verschillende vormen van excellentie. Als u uitstekende resultaten in uw studie behaalt, ontvangt u bij uw diploma de aantekening cum laude of met genoegen (5.2). U kunt ook uitblinken op aspecten als innovatie en leiderschap, en ook dat wil de HU graag bevorderen. Hiervoor hebben we honourstrajecten ontwikkeld. U kunt met het volgen van deze trajecten Ster Verklaringen behalen. Als u vijf verschillende Ster Verklaringen behaalt, krijgt u het Honours Certificaat. Dit is een officieel HU-waardepapier dat u bij uw afstuderen naast uw diploma ontvangt (2.5.5). Verbreden en verdiepen Veel opleidingen kennen afstudeerrichtingen waarmee u zich kunt specialiseren op een onderdeel van uw vakgebied. Daarnaast kennen de meeste opleidingen de zogenaamde vrije profileringsruimte (van 30 EC, een half jaar), die u kunt gebruiken om u te verdiepen binnen uw eigen vakgebied, of om kennis te maken met een geheel ander vakgebied. Dat kan binnen uw faculteit of binnen een opleiding van een andere faculteit, maar ook een cursus aan een andere instelling is vaak mogelijk (2.5.4). Verder bestaat de mogelijkheid een eigen examenprogramma te ontwikkelen. De examencommissie van uw opleiding (2.6) moet daar toestemming voor geven. Voor advies over zo n eigen examenprogramma kunt u terecht bij uw studieloopbaanbegeleider (slb er, 2.8.1). Ook is er Studium Generale dat inspirerende programma s aanbiedt. Wat anders? U kunt uw studietijd natuurlijk ook benutten om u zo breed mogelijk te ontwikkelen en extra ervaring buiten uw reguliere studie op te doen. Wilt u een tijdje studeren in het buitenland (8.11)? Of denkt u erover bestuurlijk actief te worden in bijvoorbeeld een studievereniging, een gezelligheidsvereniging of een studentensportclub (8.18)? Of combineert u topsport met een studie (8.16)? Ook kunt u ervaring opdoen in medezeggenschap en opleidingscommissies. Er is van alles denkbaar dat door de HU actief ondersteund wordt. Studievertraging Het kan gebeuren dat uw studie niet verloopt zoals u dat graag zou willen. Als dat komt door bijzondere omstandigheden, bijvoorbeeld ziekte of familieomstandigheden, dan zijn er verschillende regelingen waarop u een beroep kunt doen. Als u door uw persoonlijke situatie tentamens mist, kunt u om een extra herkansing vragen (4.3.3). Haalt u te weinig studiepunten en dreigt u een negatief studieadvies te krijgen, dan kunt u hulp krijgen bij het maken van een studieplanning (0). En had u een studiebeurs maar studeert 6/111

7 u door persoonlijke omstandigheden zo lang dat u er geen recht meer op hebt? Dan is er wellicht een mogelijkheid tot financiële ondersteuning (8). In al deze gevallen geldt: meld het zo spoedig mogelijk aan uw studieloopbaanbegeleider (2.8.1) of uw studentendecaan (8.3)! Het is natuurlijk niet wenselijk dat u (veel) te lang over uw studie doet. Om dat te voorkomen, bieden opleidingen soms inhaaltrajecten aan. Die worden via MijnHU bekend gemaakt.heeft u een functiebeperking? Mogelijk heeft u dan meer tijd nodig voor uw studie, maar dat hoeft niet altijd het geval te zijn. De hogeschool kent een breed scala aan voorzieningen die u in uw studie kunnen ondersteunen (8.9). Problemen en klachten Heeft u problemen die uw studie negatief kunnen beïnvloeden? Bij uw slb er (2.8.1) of een studentendecaan (8.3) bent u daarmee aan het juiste adres; zij kunnen u adviseren of doorverwijzen. Als u klachten heeft over de bejegening door studenten of medewerkers, kunt u ook een vertrouwenspersoon (8.5) inschakelen. Als er sprake is van een escalerende situatie kunnen onze studentmediators helpen om verdere escalatie te voorkomen en de samenwerking weer te herstellen (8.8). En gaat er binnen de HU iets fout of bent u het niet eens met een besluit? Op elke faculteit of opleiding is een klachtenloket waar u terecht kunt met bezwaren en klachten (7.1). Ook hiervoor is de studentendecaan het eerste aanspreekpunt. Wat verwacht de HU van u? Wij streven ernaar u een opleiding en studieklimaat te bieden waarin u zich optimaal kunt ontplooien. Daarvoor is het nodig dat iedere student zich aan de interne regels houdt (9.1.4). Ongewenst gedrag (bijvoorbeeld intimidatie, hat s, verbaal of fysiek geweld) wordt niet getolereerd. Als u een diploma haalt, moet u dat ook hebben verdiend: fraude (4.4.2) wordt niet getolereerd. Zeker als dit gevolgen heeft voor onschuldige medestudenten, doordat tentamenresultaten ongeldig worden verklaard, zijn de straffen zwaar. Zowel ongewenst gedrag als fraude kan leiden tot verwijdering van de opleiding. Er zijn heel veel mogelijkheden bij de HU om een prettige studietijd te hebben. U vindt het merendeel terug in deze studiegids. Lees de gids goed door voordat u aan uw studie begint. Is iets niet duidelijk of kunt u bepaalde informatie niet vinden, kijk dan op MijnHU of vraag het uw slb er of de onderwijsbalie (2.8.3). We wensen u een prettige studietijd en veel succes in dit studiejaar. Mede namens alle collega s die aan uw opleiding bijdragen, Stella Kuin Directeur Instituut ICT 7/111

8 2 Inrichting van de opleiding Door het Institute for ICT wordt één opleiding aangeboden met vier afstudeerrichtingen: Business IT & Management (BIM), Software and Information Engineering (SIE), System and Network Engineering (SNE) en Technische Informatica (TI). De beroeps- en opleidingsprofielen zijn vastgesteld in de beroepenveldcommissie van het Instituut en zijn voor alle varianten (voltijd, deeltijd, duaal) van een studie hetzelfde. Daarmee is geborgd dat deze profielen aansluiten bij de eisen die de beroepspraktijk en de maatschappij stellen aan een Bachelor of Science in het ICT-domein. 2.1 Beroepsprofiel Een beroepsprofiel beschrijft de taken, taakgebieden en werkzaamheden van professionals op een specifiek werkterrein. In de volgende paragrafen wordt een beschrijving gegeven van de verschillende beroepsprofielen waartoe de opleiding HBO-ICT opleidt. Ten eerste wordt het algemene ICTberoepsprofiel geschetst en vervolgens wordt per afstudeerrichting een onderverdeling gemaakt naar: uitwerking van beroepsprofiel, competenties beginnende beroepsbeoefenaar, vaardigheden van de afgestudeerde, werkveld en functies Beroep Vrijwel elk facet van het maatschappelijke, zakelijke, sociale en persoonlijke leven is afhankelijk van ICT. ICT is niet alleen zelf een belangrijke sector van economische bedrijvigheid, het is ook een onmisbare motor voor innovatie in alle kennisintensieve domeinen in onze samenleving. Nederland heeft grote behoefte aan kwalitatief goed opgeleide ICT ers. Het ICT-domein verbreedt en verdiept zich: er ontstaat voortdurend vraag naar nieuwe types ICT ers. Om in te kunnen spelen op nieuwe toepassingen, arbeidsmarktvragen, wensen, innovaties en trends is nieuwsgierigheid en leergierigheid van de ICT er noodzakelijk. ICT ers dragen zelf ook voortdurend bij aan het vergroten van de technologie, kennis en mogelijkheden binnen het vakgebied door het doen van praktijkgericht onderzoek. Het vakgebied ICT is dus heel breed. Zowel bedrijfskundige ICT ers als de technische systeemspecialisten worden tot dit vakgebied gerekend. Van het adviseren over het verbeteren van bedrijfsprocessen door het naadloos inrichten van een standaardsoftwarepakket tot het programmeren van de firmware van een chip. De opleiding HBO-ICT leidt u op tot een ICT-specialist met brede kennis van het gehele vakgebied. En juist specialisten die over de grenzen van hun eigen vakgebied kijken en goed kunnen samenwerken, zijn erg gewild op de arbeidsmarkt. In uw loopbaan werkt u namelijk vaak aan opdrachten in teams met mensen uit uw eigen vakgebied, maar ook met managers, vormgevers, technici en financieel deskundigen. Doordat HBO-ICT veel samenwerkt met (ICT-)bedrijven in de regio Utrecht, bent u al vaak bij bedrijven binnen geweest als u afstudeert. U weet daarom hoe het er aan toe gaat op de werkvloer, waar bedrijven mee bezig zijn en welke thema s nu en in de toekomst belangrijk zijn. U hebt vaardigheden opgedaan waar werkgevers naar vragen en dus is de kans groot dat u snel een goede en toekomstbestendige baan vindt. In de regio Utrecht is er veel werkgelegenheid voor ICT ers, maar ook buiten Utrecht en zelfs buiten Nederland zijn er veel banen te vinden voor ICT ers. U kunt als afgestudeerde ICT er terecht komen in allerlei werelden: zorg, media, dienstverlenening, transport, lifestyle, techniek, reizen, duurzaamheid, maatschappelijke organisaties en nog veel meer. Daar kunt u aan de slag als developer, analist, beheerder of met enkele jaren ervaring als IT-architect, projectleider of ICT-consultant. Uiteraard is uw gekozen afstudeerrichting van invloed op de functies waarin u terecht kunt komen. In paragraaf worden mogelijke functies en het werkveld beschreven. 8/111

9 2.1.2 Uitwerking van beroepsprofiel Vanwege de breedte van het ICT-vakgebied, de behoefte in de regio Utrecht en de beschikbare expertise bij onze opleiding, leggen we accenten in de opleiding HBO-ICT. We werken met een zogenaamd wijnglasmodel. Figuur 1: Het wijnglas-model van de opleiding. Vanuit een brede gezamenlijke basis waarin tevens oriëntatie plaatsvindt op het gehele ICT-vakgebied, wordt gewerkt aan specialisatie, die tenslotte wordt uitgewerkt in projecten met andere disciplines. De HBO-ICT er kan daardoor gekenmerkt worden als iemand die specialistische kennis en vaardigheden heeft en vanuit die kennis kan samenwerken met een breed spectrum van andere specialisten. Uiteraard heeft iedere afstudeerrichting zijn eigen accenten Business IT & Management (BIM) Het profiel voor de BIM er is in het curriculum verwerkt door het leggen van accenten op met name de 'Bruggenbouwers' competenties. Business IT & Management is een brede afstudeerrichting, met een globale 50/50 verdeling tussen het informatica- en bedrijfskundig domein. BIM ers bedenken creatieve en innovatieve oplossingen voor bedrijfskundige vraagstukken. De BIM er weet technologie slim toe te passen voor het verbeteren van bedrijfsprocessen in zijn organisatie en tussen organisaties. De nadruk ligt hierbij op de samenhang van bedrijfsprocessen en de rol die informatiesystemen daarbij spelen. Kortom, het draait om de wisselwerking tussen bedrijfsprocessen en IT Software & Information Engineering (SIE) Door de verschuiving van traditionele bedrijfsapplicaties naar webgebaseerde applicaties, is er meer aandacht gekomen voor het inrichten, configureren en integreren van systemen, en het ontsluiten van informatie. Een belangrijk onderdeel hierbij is het vinden van een optimaal evenwicht tussen de gebruikerservaring, flexibiliteit, betrouwbaarheid en beveiliging. Software & Information Engineers weten ook hoe de informatie die aanwezig is in de (gedistribueerde) bedrijfssystemen het best gestructureerd, georganiseerd en gepresenteerd kan worden, met daarbij de desktop- of mobiele webbrowser als frontend System and Network Engineering Bij beroepsspecifieke competenties worden verschillende accenten gelegd, gerelateerd aan verschillende combinaties van architectuurlagen en activiteiten binnen System and Network Engineering. Bijvoorbeeld het adviseren over en monitoren van bedrijfsprocessen of het op systematische wijze ontwerpen, realiseren en beveiligen van complexe infrastructuren en deze afstemmen op de wensen en eisen van de betrokken organisatie(s). 9/111

10 Technische Informatica Technische Informatica (TI) automatiseert de samenleving. In de moderne wereld worden computers overal ter ondersteuning in complexere systemen opgenomen. De computer wordt op deze manier een onderdeel van een groter geheel. Maar deze computers hebben specifieke software nodig om het grotere geheel goed te laten functioneren. Het apparaat bepaalt wat het kan, de software bepaalt wat het doet. De technisch informaticus bepaalt welk deel van de oplossing in de hardware wordt uitgevoerd en welk deel in de software. Het ontwikkelen van deze technische software is één van de hoofdtaken van een technisch informaticus Competenties beginnende beroepsbeoefenaar Competenties zijn een combinatie van kennis, attitudes en vaardigheden die nodig is om in bepaalde, expliciet geformuleerde taaksituaties effectief en efficiënt te kunnen opereren. De eindtermen van de opleiding worden weergegeven in competenties die de beginnende beroepsbeoefenaar dient te bezitten. Voor de Bachelor HBO-ICT bij de HU wordt de term competentie als volgt beschreven: Competentie HBO-ICT-er = Professional skill x ICT beroepstaak Deze invulling is mede gebaseerd op de HBO-I domeinbeschrijving (zie hieronder) en het e-competence Framework (ecf, 2014). Een toelichting hierop is te vinden op Sharepoint (Greve, 2014). Hieronder lichten we eerst de ICT-beroepstaken toe, vervolgens de Professional Skills en tenslotte beschrijven we het competentieprofiel per afstudeerrichting. ICT-beroepstaken Voor de beschrijving van de competenties van de afgestudeerde HBO-ICT er wordt gebruik gemaakt van het model dat is opgesteld door de HBO-I stichting in de publicatie Bachelor of ICT, domeinbeschrijving. Dit model is een standaard die tot stand is gekomen in samenwerking met alle Nederlandse HBOopleidingen in het ICT-domein. In dit model worden beroepstaken voor een ICT er beschreven op basis van drie dimensies: activiteiten (wat doet een ICT er?), architectuurlagen (binnen welke context?) en beheersingsniveau (hoe complex?) De eerste dimensie bestaat uit de vijf activiteiten beheren, analyseren, adviseren, ontwerpen en realiseren afgeleid uit de lifecycle van informatiesystemen. Elke Bachelor of ICT moet deze activiteiten uit kunnen voeren binnen de eigen beroepscontext. Bij alle activiteiten zijn kwaliteitsaspecten van groot belang, zoals beveiliging, budget en beschikbare tijd. De tweede dimensie bestaat uit vijf architectuurlagen. De activiteiten kunnen immers betrekking hebben op verschillende aspecten van ICT-systemen. Daardoor kunnen ook de specifieke inhoudelijke activiteiten verschillend zijn. De architectuurlagen zijn bedoeld om deze inhoudelijke differentiatie zichtbaar te maken en de breedte van het profiel van de Bachelor of ICT in detail te beschrijven. In de beheersingsniveaus is de diepte van het profiel vastgelegd, waarmee de beschrijving een waarborg biedt voor het HBO-niveau. Binnen het domein van de Bachelor of ICT kunnen opleidingen, afstudeerrichtingen en studenten verschillende accenten leggen. Daardoor zal er variatie bestaan in het niveau waarop deelgebieden beheerst (moeten) worden. Om binnen de diversiteit vergelijkbaarheid mogelijk te maken, onderscheiden we drie beheersingsniveaus. 10/111

11 Figuur 2: De drie dimensies van ICT-beroepstaken volgens het HBO-I. (Bron: Domeinbeschrijving Bachelor of ICT, 2009.) Het beheersingsniveau voor de ICT-beroepstaken wordt aangeduid op een schaal van 1 tot 3, met de volgende betekenis: NIVEAU ZELFSTANDIGHEID GEDRAG CONTEXT 1 In staat kennis en vaardigheden toe te passen op eenvoudige problemen. Verantwoordelijk voor eigen acties. Stabiel. 2 Zelfstandig binnen gespecificeerde acties. Geeft leiding aan anderen binnen de gestelde grenzen. Kan conceptueel denken en modelleren, gebruikmakend van creatief denken. Voorspelbaar en soms onvoorspelbaar. 3 Gebruikt innovatieve methoden en toont initiatief. Innovatief, leiderschap, verantwoordelijkheid voor teams. Onvoorspelbare omgeving. Tabel 1: Beheersingsniveaus HBO-I (HBO-I, 2014). In de HBO-I domeinbeschrijving worden specifieke beschrijvingen gegeven waarmee afgelezen kan worden wanneer een bepaalde beroepstaak (combinatie activiteit en architectuurlaag) op een bepaald beheersingsniveau wordt uitgevoerd. Professional Skills Bij het Institute for ICT werken we met de volgende acht Professional Skills. Leiderschap Samenwerken Plannen & organisatie Communicatie Analyseren & informatieverwerking Creatief problemen oplossen Leren en persoonlijke ontwikkeling Ethische verantwoordelijkheid Het niveau waarop een student een Professional Skill beheerst, wordt vastgelegd met een letter die de mate van zelfstandigheid aanduidt, waarbij we de volgende niveaus onderscheiden: T taakgericht Student voert taken uit en beantwoordt de deelvragen volgens planning. (Docent ontwikkelt de kwestie, bakent deze af, maakt aanpak/centrale vraag, verdeelt taken/deelvragen, maakt planning en beoordeelt (tussen) resultaten) 11/111

12 ICT Beroepstaken Professional skills Analyseren Adviseren Ontwerpen Realiseren Beheren Creatief problemen oplossen Analyseren en informatieverwerking Leiderschap Samenwerken Communicatie Plannen en organisatie Ethische verantwoordelijkheid Leren en persoonlijke ontwikkeling Studiegids Bacheloropleiding HBO-ICT P probleemgericht Student bedenkt aanpak/centrale vraag met deeltaken/deelvragen, verdeeld taken, maakt planning, neemt initiatief, communiceert met stakeholders, voert uit en beantwoordt. (Docent ontwikkelt en bakent de kwestie af, begeleid intensief en beoordeelt) S situatiegericht Student ontwikkelt en bakent de kwestie af, bedenkt aanpak/centrale vraag/deelvragen en verdeelt taken/deelvragen, neemt initiatief, communiceert met stakeholders, maakt planning, voert uit en beantwoordt. (Docent beoordeelt) In het eindprofiel dat door alle afstudeerrichtingen van HBO-ICT wordt bereikt, worden alle acht de Professional Skills beheerst op niveau S situatiegericht. De totale weergave van de competenties voor een HBO-ICT er wordt daarmee een vijf bij vijf matrix met HBO-I beroepstaken aangevuld met de acht Professional Skills, zoals in Figuur 1. Gebruikersinteractie Bedrijfsprocessen Software Infrastructuur Hardware interfacing In 2014 is een herziene versie verschenen van de domeinbeschrijving Bachelor of ICT. Deze nieuwe beschrijving wordt ingevoerd als basis van de competentiebeschrijvingen van de opleiding HBO-ICT, te beginnen met de competentiebeschrijvingen voor jaar 1 in het studiejaar Voor de hoofdfase van de opleiding wordt momenteel nog de oude beschrijving uit 2009 gehanteerd. Elke afstudeerrichting kent eigen accenten die zichtbaar worden in de uitwerking van de eindniveaus van de HBO-I beroepstaken. In de paragrafen hierna worden die uitwerkingen per afstudeerrichting gepresenteerd. 12/111

13 ICT Beroepstaken Professional skills Analyseren Adviseren Ontwerpen Realiseren Beheren Creatief problemen oplossen Analyseren en informatieverwerking Leiderschap Samenwerken Communicatie Plannen en organisatie Ethische verantwoordelijkheid Leren en persoonlijke ontwikkeling ICT Beroepstaken Professional skills Analyseren Adviseren Ontwerpen Realiseren Beheren Creatief problemen oplossen Analyseren en informatieverwerking Leiderschap Samenwerken Communicatie Plannen en organisatie Ethische verantwoordelijkheid Leren en persoonlijke ontwikkeling Studiegids Bacheloropleiding HBO-ICT Business IT & Management (BIM) Gebruikersinteractie Bedrijfsprocessen Software Infrastructuur Hardware interfacing Tabel 2: Beheersingsniveaus Business IT & Management S S S S S S S S Software & Information Engineering Vanwege flexibiliteit ingebouwd in de afstudeerrichting in de vorm van keuzecursussen en verschillende specialisaties, kan het competentieprofiel tot op zekere hoogte verschillen per student. Dit is verwerkt in onderstaande tabel. Een beheersingsniveau 2 (3) betekent dat alle afgestudeerden minimaal niveau 2 behalen, waar sommigen door keuzemogelijkheden in de opleiding niveau 3 kunnen behalen. Alle afgestudeerden behalen in totaal eenzelfde aantal competenties op niveau 3, namelijk vier. Gebruikersinteractie 1 ( 2) 1 2 (3) 2 (3) 2 Bedrijfsprocessen Software 2 (3) 2 (3) 2 (3) 3 2 (3) Infrastructuur 1 1 Hardware interfacing 1 0(1) S S S S S S S S 13/111

14 ICT Beroepstaken Professional skills Analyseren Adviseren Ontwerpen Realiseren Beheren Creatief problemen oplossen Analyseren en informatieverwerking Leiderschap Samenwerken Communicatie Plannen en organisatie Ethische verantwoordelijkheid Leren en persoonlijke ontwikkeling ICT Beroepstaken Professional skills Analyseren Adviseren Ontwerpen Realiseren Beheren Creatief problemen oplossen Analyseren en informatieverwerking Leiderschap Samenwerken Communicatie Plannen en organisatie Ethische verantwoordelijkheid Leren en persoonlijke ontwikkeling Studiegids Bacheloropleiding HBO-ICT System and Network Engineering Gebruikersinteractie Bedrijfsprocessen Software 3 (2) 3 (2) Infrastructuur Hardware interfacing S S S S S S S S Technische Informatica Gebruikersinteractie Bedrijfsprocessen Software Infrastructuur Hardware interfacing S S S S S S S S Vaardigheden afgestudeerde In hoofdstuk 10 van de OER-HU staat in algemene bewoordingen beschreven welke vaardigheden de afgestuurde HBO-ICT er bezit. De eindkwalificaties zijn deels afhankelijk van de gekozen afstudeerrichting. Na afronding van de opleiding zijn studenten in staat om: Vaktermen en vaktaal te te begrijpen en te gebruiken Binnen een multidisciplinair team te functioneren en zo nodig de rol van projectleider op zich te nemen Resultaatgericht te werken in een dynamische bedrijfsomgeving Zelfstandig en efficiënt de eigen werkzaamheden te plannen en proactief te handelen De resultaten van hun werkzaamheden professioneel te presenteren In de paragrafen hieronder is aangegeven welke vaardigheden bijkomend worden beheerst op basis van de gekozen afstudeerrichting Business IT & Management 14/111

15 Processen in organisaties met eventueel bijbehorende applicaties analyseren, adviseren, ontwerpen, implementeren en beheren De informatievoorziening in een organisatie analyseren, adviseren, ontwerpen, realiseren en beheren Problemen op organisatorisch, bedrijfskundig en ICT-vlak creatief op te lossen met oog voor het belang van de organisatie en de mensen Te adviseren over het beleid om te komen tot een optimale inzet van ICT ten behoeve van de bedrijfsvoering Innovatieve producten en diensten met een grote informatie/informatica-component (mede) tot stand te brengen Software & Information Engineering Software (bijvoorbeeld front- en backoffice software) voor omvangrijke en complexe bedrijfssystemen in hun context te ontwerpen en te bouwen en/of beheren Generieke kennis van middleware, kennis en ervaring over het modelleren van bedrijfsprocessen en het modelleren en bouwen van daarbij horende systemen, toe te passen Gebruikerseisen aan de informatievoorziening te onderzoeken en op basis daarvan informatie toegankelijk te presenteren met behulp van moderne ICT-tools Toezicht uit te oefenen en richting te geven aan de IT-infrastructuur, die bestaat uit de hardware, software, communicatiemiddelen en documentatie, System and Network Engineering Software (bijvoorbeeld front- en backoffice software) voor omvangrijke en complexe bedrijfssystemen in hun context te beheren Generieke kennis van middleware, kennis en ervaring over het modelleren van bedrijfsprocessen en het modelleren en bouwen van daarbij horende systemen, toe te passen Gebruikerseisen aan de informatievoorziening te onderzoeken en op basis daarvan informatie toegankelijk te presenteren met behulp van moderne ICT-tools Toezicht uit te oefenen en richting te geven aan de IT-infrastructuur, die bestaat uit de hardware, software, communicatiemiddelen en documentatie, die onder invloed van bepaalde beheersprocessen zorgt voor de dienstverlening op het gebied van ICT Technische Informatica Software voor technische systemen en technische toepassingen te ontwerpen, te realiseren en te beheren. Software te ontwikkelen met diepgaande kennis van de onderliggende hardware die deze software zal uitvoeren Software te ontwikkelen in complexe real-time en embedded omgevingen Een brede kennis van tools en technieken die voorhanden zijn ten behoeve van analyse, ontwerp en bouw van technische software, toe te passen Werkveld en functies In paragrafen en is het beroep en het beroepsprofiel beschreven waartoe HBO-ICT opleidt. In deze paragraaf lichten we in aanvulling daarop toe bij welke bedrijven onze afgestudeerden aan de slag gaan en in welke specifieke functies zij terecht komen Business IT & Management De BIM er zorgt voor het tot stand brengen van innovatieve producten en diensten met een grote informatie- en informatica component. 15/111

16 het ontwerpen en implementeren van werkprocessen in organisaties met de bijbehorende informatica-applicaties. het definiëren van de gewenste informatievoorzieningen. het implementeren en beheren van de benodigde informatievoorzieningen in de werkorganisatie. Door de goede mix van Business en IT is er veel vraag naar onze afgestudeerden. Zowel grote bedrijven als het MKB zijn geïnteresseerd. In de praktijk blijkt dat BIM ers in heel verschillende sectoren terechtkomen, zoals (IT-)Advies, Zakelijke dienstverlening, Industrie, Overheid en Zorg. Zo zijn BIM ers bij adviesorganisaties of softwarebedrijven vaak werkzaam als: (IT-)Consultant; (IT-)Organisatieadviseur; Informatiemanager; Informatieanalist; of procesanalist Software & Information Engineering Software & Information Engineers bedenken, ontwerpen, ontwikkelen en testen ICT-oplossingen voor complexe bedrijfsvraagstukken. Ze ontwikkelen applicaties waarmee bedrijfsprocessen efficiënter en/of effectiever verlopen. Zij maken bij het ontwikkelen van deze ICT-oplossingen gebruik van hun creativiteit, actuele technologieën en standaardmethodieken Software & information engineers komen in een breed werkveld terecht en vindt u bij de meest uiteenlopende bedrijven en organisaties. Bijvoorbeeld bij de Rabobank, Belastingdienst, Cap Gemini of InfoSupport. U kunt daar, maar op nog veel meer plekken in het midden- en grootbedrijf, in zowel binnenals buitenland, aan de slag als: Software engineer; Information engineer; Application integrator; Ops engineer; (Web)Developer; Databasespecialist; (Software) tester. Na enige jaren werkervaring behoren de volgende functies ook tot de mogelijkheden : Software architect; ICT-consultant; Technisch projectleider System and Network Engineering De System and Network Engineer zet zijn of haar competenties in t.b.v.: het methodisch ontwerpen van complexe ICT-infrastructuren (systemen en/of netwerken); het ontwerpen en optimaliseren van beheerprocessen m.b.v. methoden als ITIL en ASL; het uitvoeren van operationele technische beheertaken in complexe technische omgevingen. In alle branches waar grote computernetwerken geïmplementeerd en beheerd moeten worden, kunt u terecht komen. Het MKB was en is een belangrijke start op de arbeidsmarkt. Kenmerkend voor de System and Network Engineer in het MKB is de breedte van het takenpakket. Vaak is hij niet alleen technisch beheerder, maar houdt zich ook bezig met het inrichten van het beheerproces of het ontwerpen van (delen van) de infrastructuur. Grote bedrijven (>500 werknemers) zijn ook belangrijke afnemers. Daar geldt echter dat er veel meer vraag is naar specialisten. Afhankelijk van voorkeur en talent kan de bachelor zich specialiseren in de techniek of op het gebied van beheerprocessen. 16/111

17 Met System and Network Engineering kunt u aan de slag in tal van beroepen zoals: systeem-en netwerkbeheerder; netwerkspecialist; systeemintegratiespecialist; service level manager; netwerkmanager; of infrastructuurarchitect. Na verloop van tijd kan men ook kiezen voor een carriere als projectleider, consultant of manager Technische Informatica Een Technisch Informaticus is een ICT-professional die gespecialiseerd is in het ontwikkelen van software voor technische systemen en technische toepassingen. Meer in het bijzonder is de technisch informaticus in staat technisch inzicht en kennis van software te combineren in toepassingen waarbij de software een onderdeel is van een groter systeem. De software realiseert in belangrijke mate de functionaliteit van het systeem. De rol van deze technische software is de afgelopen jaren enorm gaan groeien. Technische engineers komen regelmatig terecht bij grote bedrijven als: Alten; Ubisoft; ASML; Siemens; TomTom; of kleinere, zelfstandige bedrijven en organisaties. Een technisch informaticus bekleedt startfuncties als: Embeddded software ontwikkelaar. Ontwikkelaar van vision systems. Ontwikkelaar van software toegepast in Robotica. Ontwikkelaar van technische software toepassingen zoals industriële productiesystemen. Ontwikkelaar van software ten behoeve van 3D weergave in bijvoorbeeld games en virtual reality. Met enkele jaren ervaring kan de technisch informaticus doorgroeien naar functies als: systeem architect, technisch projectleider, software architect, projectleider technische systeemontwikkeling. Vervolgens kan de technisch informaticus doorgroeien als technisch specialist, lead engineer, of naar een leidinggevende positie in een ontwikkelteam van technische systemen. 2.2 Opleidingsprofiel Alle afstudeerrichtingen van de opleiding HBO-ICT van het Institute for ICT leiden op tot de titel Bachelor of Science Algemeen De opleiding HBO-ICT is vormgegeven vanuit een aantal leidende principes. Deze zijn vanaf september 2015 geïmplementeerd in het eerste studiejaar en worden daarna gefaseerd ingevoerd in de hoofdfase van de opleiding. Van breed naar smal naar multidisciplinair Zoals eerder beschreven in paragraaf 2.1.2, wordt gewerkt met een zogenaamd wijnglas-model. Dit betekent dat een student breed start in de opleiding met een oriëntatie op alle uitstroomprofielen, vervolgens in de hoofdfase verdiepend verder gaat in een specialisatie op een gekozen uitstroomprofiel, 17/111

18 om tenslotte multi-disciplinair te gaan samenwerken met studenten vanuit andere specialisaties. Een dergelijke route door de opleiding noemen we een studiepad. Een studiepad bestaat uit cursussen en andere programma-onderdelen die de student kiest en doet, en leidt uiteindelijk tot het diploma Bachelor of Science. Samenwerking met de beroepspraktijk De inhoud en opzet van de opleiding wordt op verschillende manieren gevalideerd door de beroepspraktijk. Voor de hele opleiding HBO-ICT bestaan twee Beroepenveldcommissies (BVC), één op de inhoud van het ICT-domein en één voor de Professional Skills. Daarnaast hebben we per afstudeerrichting hebben een Bedrijfsadviesraad (BAR) waarin specifiek wordt gekeken naar de inhoud en opzet van die afstudeerrichting. Ook op cursusniveau werken we nauw samen; bij de ontwikkeling van elke cursus uit de propedeuse is minstens één afgevaardigde uit het beroepenveld betrokken. Tenslotte werken we ook in uitvoering van ons onderwijs samen met de beroepspraktijk, bijvoorbeeld in de vorm van gastcolleges, van begeleider of opdrachtgever van projecten of als docentschap van een gehele cursus. Praktijkgericht onderzoek Onderwijs en praktijkgericht onderzoek zijn onlosmakelijk in het curriculum met elkaar verbonden. Dit komt tot uiting op verschillende manieren: 1. De gekozen thematieken die aansluiten bij het onderzoek dat de lectoraten uitvoeren en die terugkomen in de cursussen en projecten. 2. Tevens proberen we zoveel mogelijk onderwijs en onderzoek te verbinden door studenten te betrekken bij onderzoeksprojecten van de lectoraten. 3. Tenslotte zorgen we via het leerplanschema van de opleiding ervoor dat alle studenten tijdens de opleiding onderzoekend vermogen kunnen ontwikkelen door in cursussen en projecten te oefenen met praktijkgericht onderzoek. Integratie Professional Skills We leiden studenten op in professionele vaardigheden zoals methodisch werken, onderzoekende en kritische houding, initiatief nemen, organiseren, presenteren, discussiëren, rapporteren etc. Zie paragraaf voor een beschrijving van de Professional Skills aan de hand waarvan wij dit toetsen. Deze vaardigheden worden geïntegreerd in de cursussen en projecten aangeboden (op de cursus Professional Development in semester 1 na). Thematieken Afstudeerrichtingen en thematieken geven focus aan de bachelor HBO-ICT. De afstudeerrichtingen zijn herkenbaar voor de beroepspraktijk en beschrijven de (eind)kwalificaties en beroepstaken, zoals hierboven al is beschreven. Het curriculum van HBO-ICT is daarnaast opgebouwd aan de hand van thematieken, die zoveel mogelijk terugkomen in cursussen en projecten. Binnen het Institute for ICT is een keuze gemaakt om 7 thematieken sterk in het onderwijs te laten terug gekomen, waarbij een indeling wordt gemaakt op inhoudelijke (expertise) en context (toepassingsgerichte) thematieken. Inhoudelijk/Expertise Architectuur Big Data Mobile/Selfservice Security Context/Toepassing Zorg Smart Sustainability Creative Industrie Gedurende de jaren zullen de thematieken meer intensief in het cursusprogramma betrokken kunnen worden. In de propedeuse zal het eerder nog licht aanraken zijn aan de hand van praktijkcases, waarna de intensiteit in latere jaren kan toenemen. Plaatsen waar de thematieken terug kunnen komen zijn: Reguliere cursussen via voorbeelden (Toepassing) en body of knowledge (inhoud) Projecten via toegepaste inhoudelijke expertise en binnen gekozen context; Gastlezingen of trainingen vanuit een thematiek ingestoken; Stage, Minor en Afstuderen via focus door de student zelf aangebracht. 18/111

19 Didactische Principes Bij het inrichten van de opleiding HBO-ICT is een set met leidende didactische principes gehanteerd. Voor een beschrijving van deze principes verwijzen we naar paragraaf Doelstelling opleiding Hieronder wordt per afstudeerrichting de doelstelling uitgewerkt. In deze uitwerking wordt de inhoudelijke focus en opzet van de afstudeerrichting beschreven Business IT & Management De afstudeerrichting BIM is gebaseerd op drie belangrijke aspecten: 1. bedrijfskunde (bedrijfsprocessen, bedrijfseconomie en organisatiekunde), 2. informatica (informatiemanagement, systeemontwikkeling, modelleren, IT Servicemanagement, netwerken), 3. een professionele ontwikkeling in consultancy (rapporteren, probleemoplossend vermogen). Bij de meeste organisaties is de basisautomatisering voltooid en gaat de ontwikkeling verder in de richting van een integrale benadering van bedrijfsprocessen, met daaraan gekoppeld een informatievoorziening die gericht is op zowel interne integratie (over de afdelingen heen) als externe integratie (met bijvoorbeeld afnemers en leveranciers). Gelet op deze ontwikkelingen is ervoor gekozen om in de afstudeerrichting Business IT & Management extra aandacht te geven aan integratie van bedrijfsprocessen en informatievoorziening. Specifieke onderwerpen in dit verband zijn: Business Intelligence, een geïntegreerde aanpak van de bestuurlijke informatievoorziening binnen organisaties, waarin toepassingen als Data Warehousing, Online Analytical Processing (OLAP) en Data Mining centraal staan. Business Process Management en Business Rules Management, wat staat voor het geheel aan activiteiten en de inzet van mensen en IT-middelen om bedrijfsprocessen effectief te ontwerpen, te verbeteren, uit te voeren en te beheersen in lijn met wet & regelgeving en beleidsdoelstellingen van een organisatie. Enterprise Resource Management/Planning (ERP), wat staat voor geïntegreerde ondersteuning van interne bedrijfsprocessen door middel van standaardsoftwarepakketten. Supply Chain Management (SCM), wat staat voor koppeling van bedrijfsprocessen en informatiesystemen tussen verschillende bedrijven in één logistieke keten. Customer Intimacy Customer/Relationship Management (CRM), wat staat voor het geheel van processen (en informatievoorziening) dat gericht is op interactie met de klant en het opbouwen van duurzame en winstgevende klantrelaties. Total Cost of Ownership en Outsourcing. Operational Excellence, wat zich vertaalt naar Professionalisering van beheer, (In/Outsourcing) en Kwaliteitsbeheersing. Innovatie en Ondernemerschap, wat staat voor het kunnen inschatten van het belang van nieuwe ontwikkelingen, het zelf bijdragen aan nieuwe ontwikkelingen en deze vertalen naar nieuwe kansen in de markt. Deze onderwerpen krijgen in het curriculum specifiek aandacht in de vorm van afzonderlijke cursussen of projectopdrachten. Studenten worden in staat gesteld voldoende brede kennis op te doen in een aantal relevante delen van BIM. De projectopdrachten zijn realistisch en in toenemende mate multidisciplinair van aard en afkomstig uit de beroepspraktijk. We streven naar projecten met externe opdrachtgevers zodat het beroepenveld zo optimaal mogelijk wordt betrokken bij ons onderwijs. 19/111

20 Software & Information Engineering De afstudeerrichting SIE wil mensen opleiden tot bewust bekwame informatici, die met gebruik van actuele vakkennis kwalitatief hoogstaande softwaretoepassingen kunnen ontwikkelen en verbeteren. Bij de HU afgestudeerde HBO-ICT ers met het profiel SIE hebben een onderzoekende houding, overzien de samenhang en werken op een gestructureerde manier, waardoor ze voor complexe vraagstukken een goede oplossing kunnen ontwerpen, realiseren, testen en implementeren. Deze houding & vaardigheden achten wij essentieel voor de snel veranderende beroepspraktijk waar onze afgestudeerden in terecht komen. Ze moeten zich snel kunnen aanpassen aan nieuwe ontwikkelingen in zowel techniek als werkwijze. Daarom kiezen wij voor een afstudeerrichting waarin abstractie, techniekoverstijgend inzicht en onderzoekend vermogen een belangrijke rol spelen. Deze keuze wordt gesteund door de bedrijven waarmee wij over ons curriculum hebben gesproken. De afstudeerrichting wordt verzorgd door motiverende vakdocenten die klaar staan om de studenten te begeleiden bij hun ontwikkeling tot goede informatica-ingenieurs. Samen streven wij ernaar een betekenisvolle bijdrage te leveren aan de samenleving en in het bijzonder aan het ICT-beroepenveld. Centraal in de afstudeerrichting SIE staat het ontwikkelen van software voor omvangrijke, complexe bedrijfssystemen. Het ontwikkelen van deze software veronderstelt technische kennis en vaardigheden, maar ook bekendheid met én inzicht in de bedrijfsprocessen en branchespecifieke aspecten van bedrijven. Software wordt niet voor gebruik in een vacuüm ontwikkeld, maar staat in direct contact met de omgeving en de gebruikers en dient bij te dragen aan de doelstellingen en het rendement van het bedrijf. In hoofdlijnen bestaat het curriculum daarom uit de volgende onderdelen: Analyse van bedrijfssituaties. Analyse van processen en problemen en het modelleren van informatiesystemen. Specificatie van het ontwerp, de bouw en de implementatie van software voor bedrijfssystemen. Beroepsvaardigheden van een informaticus (Professional Skills, zie ook paragraaf 2.1.3). De afstudeerrichting SIE leidt op tot een ICT er die de juiste technieken en tools kan selecteren en vervolgens inzetten volgens de geldende maatstaven. Hierbij is het noodzakelijk dat studenten zich ontwikkelen in het in kaart brengen van de wensen en eisen van de opdrachtgever én eindgebruikers, zodat zij op basis daarvan een keuze maken welke onderdelen van het te realiseren systeem zélf worden gerealiseerd en voor welke delen gebruik gemaakt kan worden van (delen van) standaard softwarepakketten. De projectopdrachten zijn realistisch en in toenemende mate multidisciplinair van aard en afkomstig uit de beroepspraktijk. We streven naar projecten met externe opdrachtgevers zodat het beroepenveld zo optimaal mogelijk wordt betrokken bij ons onderwijs System and Network Engineering De afstudeerrichting SNE leidt op tot startende ICT ers die vaardig zijn in het ontwerpen én beheren van diensten en/of complexe ICT-infrastructuren. Hij neemt daarbij een centrale rol in binnen de ICTvakgebieden en neemt een sleutelrol in tussen beleid, development en operations (DevOps). Daarbij gaat hij effectief en efficiënt te werk. Effectief door zich af te vragen of zijn inspanningen werkelijk bijdragen aan het bereiken van de business-doelstellingen. Efficiënt door zich af te vragen of zijn inspanningen bijdragen aan het minimaliseren van de TCO. Binnen het vakgebied System and Network Engineering zijn er veel specialisaties. Om er enkele te noemen: netwerken, open source operating systemen, storage, cloud-technologie, Microsoft servertechnologie, servicemanagement, architectuur, enzovoorts. De afstudeerrichting System and Network Engineering kenmerkt zich door een breed aanbod van cursussen en projecten, Daarmee wil de afstudeerrichting inspelen op de behoeften van studenten en het beroepenveld. Veel studenten, zeker met een MBO vooropleiding, hebben vaak al een beeld over de omgeving waarin ze willen werken. Zo zijn er studenten die zichzelf zien als toekomstig netwerkbeheerder. Weer een andere groep ziet zichzelf in een 20/111

21 startfunctie als beheerder van Microsoft systemen. Dan is er ook een groep die meer interesse heeft in de organisatorische en procesmatige kant van het beheer. De afstudeerrichting heeft een breed aanbod op het gebied van netwerken, operating systemen, service management, architectuur, security, scripting en andere modules. De studenten worden dus technisch breed opgeleid in hun vakgebied. De afstudeerrichting komt daarmee tegemoet aan de brede onderwijsvraag die onder studenten leeft. De opzet van de afstudeerrichting komt ook tegemoet aan de vraag vanuit het bedrijfsleven. Een groot deel van de afgestudeerden heeft een startfunctie in het MKB. Het MKB heeft vooral behoefte aan afgestudeerden die technisch vrij breed zijn opgeleid, omdat het MKB het zich vaak niet kan veroorloven om een keur aan specialisten in dienst te hebben. Iemand die als Microsoft System and Network Engineer start in een MKB-bedrijf zal niet schrikken als er ook een beroep gedaan wordt op zijn security kennis. Aan de andere kant van het beroepenveld vinden we de grote bedrijven zoals banken en verzekeraars. De specialisatie is hier vaak heel ver doorgevoerd. Ook deze bedrijven kunnen door onze afgestudeerden worden bediend. Vanaf het derde jaar van de afstudeerrichting bestaat namelijk de mogelijkheid om sterk te gaan specialiseren voor de studenten die dat willen. Dat begint met de derdejaars stage, vervolgens semester 6 waarin een groot project wordt uitgevoerd; studenten hebben hier een zeer ruime keuze uit projecten; zowel intern als voor externe opdrachtgevers. Het aanbod bestaat ieder jaar uit ongeveer vijftien projecten op allerlei deelterreinen van het vakgebied. Ook hebben studenten de mogelijkheid om zelf een project aan te dragen. Tijdens semester 7 hebben studenten de mogelijkheid een onderzoek te doen op hun vakgebied met een omvang van 25 EC. Ook daar veel keuzevrijheid. Tenslotte de afstudeerstage. Studenten hebben dus de mogelijkheid om voor de breedte te kiezen. Zij zullen dan vooral uitstromen naar het MKB. Een grote groep zal behoefte hebben aan specialisatie. Vanaf jaar 3 van de afstudeerrichting is hier alle mogelijkheid voor. Deze groep zal vooral starten in een gespecialiseerde functie in het grootbedrijf Technische informatica De afstudeerrichting Technische Informatica richt zich op het ontwikkelen van software ten behoeve van technische processen en technische systemen. Deze software vormt een onderdeel van een technisch systeem. Van de technisch informaticus wordt verwacht dat deze ook kennis heeft van de technische aspecten van het systeem. In hoofdlijnen bestaat het curriculum uit de volgende onderdelen: Analyse van technische systemen, processen en problemen. Specificatie ontwerp bouw en implementatie van software voor technische systemen. Beheer, exploitatie en ontwikkeling van technische informatiesystemen. De technisch informaticus is met name werkzaam op de architectuurlagen software en hardware interfacing. De technisch informaticus zal in het algemeen minder ervaren zijn op het gebied van bedrijfsprocessen of gebruikersinteractie. De afstudeerrichting technische informatica deelt de focus op software engineering met de afstudeerrichting SIE. Moderne methoden van softwareontwikkeling vormen een onmisbare competentie voor de technisch informaticus. Omdat de software sterke interactie met de hardware heeft, vormt ook het aspect hardware interfacing een belangrijk onderdeel van de afstudeerrichting. Programmeerbare hardware (met name chip-ontwerp) is bij de Hogeschool Utrecht ondergebracht bij de afstudeerrichting Elektrotechniek bij het Institute for Engineering & Design. De afstudeerrichting Technische Informatica richt zich op de in de hiërarchie boven de hardware liggende softwarelagen. Daarnaast speelt ook de infrastructuurlaag een rol bij de beroepsuitoefening. Een technisch informaticus is in staat om zijn softwareproduct, dat onderdeel vormt van een technisch systeem, te integreren in een bestaande of te ontwikkelen infrastructuur Het HBO-niveau van de opleiding Wij hebben als HU de taak om u als student op te leiden voor een functie op HBO-niveau. Daarom moet u als afgestudeerde voldoen aan een aantal (beroeps)competenties die zijn afgeleid van het beroepsprofiel. 21/111

22 Om het niveau van beroepsuitoefening te bepalen worden de volgende vijf samenhangende criteria gehanteerd: - Kennis en inzicht. - Toepassen van kennis en inzicht. - Oordeelvorming. - Communicatie. - Leervaardigheden. Deze vijf criteria zijn de Dublin descriptoren: de in Europees verband overeengekomen eindtermen voor de bachelor en master studies aan universiteiten en hogescholen in Europa. Voor de Nederlandse ICTopleidingen zijn deze Dublin descriptoren uitgewerkt in het profiel voor de Bachelor of ICT volgens de formuleringen van het HBO-I (HBO-I, 2014). De opleiding HBO-ICT dekt deze descriptoren af via de Professional Skills; hieronder is te zien op welke manier. Beoordelingsaspecten (andere naam: beoordelingsdimensies) Dublindescriptoren Toepassen van Kennis en inzicht Kennis en inzicht en oordeelsvorming POKI aspecten Produceren 6 Kennis Mobiliseren Professional Skills 5 1 Creatief problemen oplossen: ontwikkel systematisch de aanpak van een kwestie, gebruik hierbij (wetenschappelijk) onderbouwde methoden èn creativiteit, werk vakkundig en evalueer (tussen)resultaten aan de hand van kwaliteitscriteria. Analyse en informatieverwerking: mobiliseer kennis rond een kwestie; formuleer hierover hoofden deelvragen, kies en pas geschikte onderzoeksmethoden toe; genereer, verzamel en analyseer gegevens zorgvuldig en nauwkeurig; lever antwoorden op die samenhang vertonen en taal- en rekenkundig kloppen. Leiderschap: neem initiatief en vervul een leidende rol in een team om de gestelde doelen te bereiken. Resultaat Relevant Product Grondige Kennis Communicatie Interactie 2 Samenwerken: draag actief bij aan het product of het resultaat van het team. Gewenste Impact 4 Communicatie: spreek en schrijf vloeiend en correct Nederlands [niveau: C1 - C2] en Engels [B2] 3 Planning en organisatie: plan, beheers en evalueer het individuele en het team-werk. Gebruik geschikte methodes om het eigen gedrag te monitoren. Oordeelsvorming Organiseren 8 Ethische verantwoordelijkheid: Laat maatschappelijke, normatieve en ethische aspecten meewegen in de oordeels- en besluitvorming in de beroepspraktijk. Draag verantwoordelijkheid voor de eigen handelingen. Zorg dat jouw gedrag passend is binnen de waarden, normen, cultuur, behoeften, prioriteiten en doelstellingen van de organisatie en maatschappij waarin je werkt en leeft. Op tijd, binnen tijd en goed Leervaardigheden Persoonlijke ontwikkeling 7 Leren en persoonlijke ontwikkeling: Ken de eigen grenzen en de sterke en zwakke kanten en ontwikkel jezelf door zelfreflectie en zelfbeoordeling van de eigen (leer)resultaten. Neem verantwoordelijkheid voor de eigen activiteiten, accepteer kritiek van anderen en maak er goed gebruik van. Neem initiatief en werk zelfstandig. Empowerment 22/111

23 Bij de opleidingen van het Institute for ICT wordt een concentrisch opleidingsmodel gehanteerd. Dat wil zeggen dat iedere competentie waarover een HBIO-ICT er moet beschikken gedurende de opleiding een aantal malen aan bod komt. Telkens op een hoger niveau van bekwaamheid. Aan elke competentie is een concreet beheersingsniveau gekoppeld (paragraaf 2.1.3). Dit principe stelt de student in staat om aan het eind van de opleiding aan de eindtermen te voldoen. Deze eindtermen zijn aangegeven in de eerder vermelde competentiematrix van de afstudeerrichtingen, en de weg ernaartoe is gespecificeerd in het leerplanschema van de opleiding Didactische uitgangspunten Op basis van wetenschappelijke inzichten op het gebied van leren en motiveren, HU beleid en de leidende principes van HBO-ICT (zie par 2.2.1) zijn richtinggevende didactische kaders voor de HBO-ICT opleiding opgesteld. Vervolgens zijn deze kaders vertaald naar zo concreet mogelijke criteria voor een cursus. De bedoeling is dat op deze manier een samenhangend geheel ontstaat waarbinnen voor de cursusontwikkelaars ruimte voor creativiteit bestaat. De uitgangspunten hieronder zijn ingedeeld in vier categorieën, de eerste drie zijn gebaseerd op de wettelijke eisen aan een propedeuse: Motiverend, Oriënterend en Selecterend. De vierde categorie beschrijft de aspecten m.b.t. blended learning en formatieve feedback. De laatste categorie met principes heet Ervarend Leren en is gebaseerd op de ontwerpmethode Ten Steps (4C/ID) voor beroepsonderwijs. 1. Motiverend Meesterschap: You can learn everything. De cursusopzet houdt rekening met een heterogene doelgroep: de voorkennis en vaardigheden van de instromende student zijn met name in semester 1 divers. De cursusopzet benoemt expliciet mogelijkheden voor sterren en honours. Voor iedere cursist zijn er mogelijkheden om dieper en/of out of the box en/of met grotere maatschappelijke betrokkenheid met de opdrachten om te gaan. Voor iedere cursist is er de mogelijkheid om extra aandacht te krijgen door gerichte procesbegeleiding, formatieve feedback en/of specifieke inhoudelijke workshops. Autonomie: Gepersonaliseerd leren als raamwerk voor talentontwikkeling: De cursusopzet houdt rekening met de verschillende inhoudelijke voorkeuren van de studenten. Bijvoorbeeld door keuze tussen gelijkwaardig opdrachten die thematieken of afstudeerprofielen illustreren. De cursus is waar mogelijk blended vormgegeven. Deze combinatie van face-to-face onderwijs, leren op de werkplek, leerteamleren en online leren maakt gepersonaliseerd leren in toenemende mate mogelijk. Verbinding: Zingeving en opbouw van positieve relaties. Mensen leren veelal in interactie met elkaar. Ook de beroepspraktijk vraagt dit. Het werken in leerteams van 5 10 studenten wordt daarom steeds meer uitgangspunt van het leren in de HBO-ICT. Binnen een leerteam geven deelnemers het gemeenschappelijk leerproces vorm en helpen deelnemers elkaar bij het ontwikkelen van zowel hun individuele kennis en competenties als van hun collectieve kennis. Leerteamleden leren niet alleen om elkaars ontwikkeling in beeld te krijgen, maar ook hoe die ontwikkeling kan worden ondersteund en scherp gehouden. Het komende jaar zullen in diverse leerjaren experimenten met leerteams worden gedaan om beter zicht te krijgen op de praktische invulling. Waar mogelijk wordt gebruik gemaakt van learning analytics om de ontwikkeling van de student in beeld te houden en hierop in te kunnen spelen. De docent fungeert als rolmodel. De cursusopzet stimuleert binding van de cursist met de opleiding HBO-ICT en in een later stadium ook met de gekozen profilering. 23/111

24 2. Oriënterend: De cursus wordt in relatie gebracht tot de ICT beroepstaken en de afstudeerrichtingen. Cases in de cursus worden in relatie gebracht tot de inhoudelijke thematieken en de context- /toepassingsthematieken. Een cursus in de propedeuse geeft de student de kans te proberen of het honours traject iets voor hem/haar is. 3. Selecterend Het niveau van de cursus wordt bepaald door de complexiteit van de ICT-beroepstaken en de zelfstandigheid van de professional skills van de cursus zoals aangegeven in de cursusopzet. Hierin is op basis van het HBO-ICT toetsprogramma (= leerplanschema +gewenste toetsvorm) aangegeven wat summatief en wat formatief beoordeeld moet worden. De cursus bakent het speelveld van de leeromgeving helder af: o Het cursusprogramma heeft een nu of nooit karakter: o De student die aan een cursus begint heeft een inspanningsverplichting. o De opzet stimuleert studeren en tijd investeren o Een reparatieopdracht moet verdiend worden 4. Blended learning en formatieve feedback De combinatie van face-to-face onderwijs, zelfstandig werken aan opdrachten, leerteamleren en online leren maakt gepersonaliseerd kiezen van werkvormen, geven van feedback en stimuleren van het ontwikkelproces in toenemende mate mogelijk. Daarvoor is werken met learning analytics en het soepel digitaal verwerken van opdrachten en verzorgen van feedback in toenemende mate noodzakelijk. 5. Ervarend leren Volgens recente wetenschappelijke inzichten is een geïntegreerd curriculum een voorwaarde om transfer van het geleerde naar de beroepspraktijk mogelijk te maken. De opleiding HBO-ICT gebruikt daarvoor het internationaal erkende Ten Steps Four-Component / Instructional Design (4C/ID) als ontwerpmethode. Op grond hiervan vormen rijke ICT beroepsopdrachten de ruggengraat van het curriculum. Praktijkcases zijn zo de basis voor cursussen, projecten, stage en afstuderen. Ondersteunende informatie om de case te begrijpen en problemen aan te pakken ( de theorie ) stelt de student in staat om de opdrachten uit te voeren en ervan te leren. De ICT beroepsopdrachten worden geordend van eenvoudig naar complex, waarbij ook de mate van zelfstandigheid van de benodigde professionals skills toeneemt. Hierdoor wordt de student in staat gesteld om steeds verschillende aspecten van kennis, houding en vaardigheden te combineren zodat integratie ontstaat. Verder wordt in Ten Steps onderscheid gemaakt tussen routine en niet-routineaspecten van een beroepsopdracht. Hierdoor kunnen studenten bekende aspecten van problemen moeiteloos oplossen omdat de noodzakelijke routines in context, maar soms apart in deeltaken, zijn geoefend. Dit zorgt ervoor dat hersencapaciteit beschikbaar is voor de unieke niet-routine aspecten van de beroepsopdracht zoals redeneren, probleem oplossen en reflectie op de kwaliteit van oplossingen. De Ten Steps ontwerpmethode geeft weer welke principes moeten worden gevolgd bij het geïntegreerd ontwerpen van onderwijs zoals: toenemende complexiteit, backward chaining (bij het eind beginnen), scaffolding (de zelfstandigheid gecontroleerd laten toenemen) en expertvoorbeelden (voordoen door (gast)docent). 24/111

25 Figuur 3: De vier componenten van 4C/ID. Step 1, De cursus is opgebouwd vanuit de rijke beroepsopdracht = ICT beroepstaken x professionals skills Step 2, Ontwikkel de toetsinstrumenten ( Begin with the end cursus in mind ) De manier van methodisch werken van het afstuderen vormt de basis voor de aanpak van de beroepsopdracht.(ten Steps noemt dit vaardigheden-hiërarchie) Leerdoelen zijn geordend op basis van de Professional Skills Toetsmatrijs met maximaal twee summatieve toetsen op basis van keuze uit gesloten vragen, open vragen en opdrachten met beoordelingselementen. De toetscriteria (of nakijkmodel) voor beoordelingselementen zijn gebaseerd op een betekenisvolle schaal: Onvoldoende(0-4,4), Repareerbaar (4,5-5,4) Werkbaar (5,5 7,4), Goed (7,5 8,5) en Bijzonder (8,6-10) Zorg voor toetscriteria honours/sterren: Beter en/of dieper en/of out of the box en/of met grote maatschappelijke betrokkenheid (= Bijzonder) De toetsing moet in principe leerwegonafhankelijk zijn (ivm deeltijd/duaal) Step 3, Ontwikkel cases 1 met leeropdrachten Minimaal drie cases voor de beroepsopdracht die centraal staat in deze cursus en die qua complexiteit gelijk zijn aan elkaar. Bijvoorbeeld: o case 1: Expertvoorbeeld met kleine verwerkingsopdracht o case 2: Deelvragen zijn (week)opdracht(en) voor studenten o case 3: Open opdracht (miniproject, project) Backward Chaining with snowball: van achter naar voren werken met steeds hele beroepsopdracht in beeld. ( Begin with the end in mind ) 1 Case = een zo authentiek mogelijke beroepsopdracht met alle benodigde informatie. Op basis hiervan kunnen leeropdrachten ontwikkeld worden. 25/111

26 De in het leerplan aangegeven ICT beroepstaken en Professionals Skills zijn goed geïntegreerd in de cases en de leeropdrachten. De cases zijn zo verwerkt dat ze jaar op jaar actueel gehouden kunnen worden. De cases illustreren: o thematiek inhoud (Architectuur, Big data, Mobile/selfservice, Security) en/of o thematiek Context (Zorg, Smart Sustainability, Creative Industries) Step 4, 5 en 6: Ontwikkel ondersteunende informatie: (zie Ten Steps voor details) De ondersteunende informatie vormt in principe het theoretisch kader van de beroepsopdracht. De docent kan voordoen (expert model) hoe dit kader met een onderzoekende houding uit de hoofd- en deelvragen van de beroepsopdracht opgebouwd kan worden. De ondersteunende informatie bestaat uit: Begrippen, Modellen, Methoden (cognitieve strategieën / stappenplannen) en bekende Oplossingen. De ondersteunende informatie is dekkend voor soortgelijke beroepsopdrachten dus niet alleen voor de cases in de cursus. Zorg voor formatieve feedback op minstens twee leeropdrachten Step 8, 9 en 10 Ontwikkel procedurele informatie en deeltaken (zie ten Steps 4C/ID) Figuur 4: De 10 Instructional Design Steps van 4C/ID. 26/111