vgrp Uden gastvrij voor water Kenmerk: JV 14 september 2011 vgrp + Uden Ingenieursbureau Moons 1

Transcriptie

1 vgrp Uden gastvrij voor water Kenmerk: JV 14 september 2011 Ingenieursbureau Moons 1

2 Inhoudsopgave 1 WAAROM EEN NIEUW GEMEENTELIJK RIOLERINGSPLAN? GEMEENTELIJKE ZORGPLICHTEN OVERKOEPELEND BELEID DOEL PLAN GEVOLGDE PROCEDURE TERUGBLIK D-GRP EN WATERPLAN INVENTARISATIE BESTAAND RIOOLSYSTEEM OPTIMALISEREN RIOOLBEHEER FINANCIËN RIOLERING BELEIDSDOELSTELLINGEN EN PROJECTEN WATERPLAN RESUMÉ RIOOLSYSTEEM EN WATERPLAN RESULTATEN WATERENQUÊTE UDEN HEMELWATER GRONDWATER OPPERVLAKTEWATER WATERBELEVING RIOLERING EN WATER UDEN ANNO INZAMELING EN TRANSPORT AFVALWATER EN HEMELWATER GRONDWATERSYSTEEM OPPERVLAKTEWATER ORGANISATIE RIOLERINGSBEHEER UITGANGSPUNTEN BELEID ZORGPLICHTEN REGELGEVING EN VASTGESTELD BELEID PERSPECTIEF GEWENSTE SITUATIE ONTWIKKELINGEN VAN INVLOED OP BELEID WATER EN RIOLERING ONTWIKKELINGEN WATER EN RIOLERING Restlevensduur riolering Hemelwater Grondwater AANPAK VERVANGINGEN ONDERHOUD Reparaties Verbetering MONITORING EN ONDERZOEK REGIE SAMENVATTING ACTIES PLANPERIODE COMMUNICATIE FINANCIËN UITGANGSPUNTEN KOSTENSOORTEN Ingenieursbureau Moons 2

3 7.3 AFSTEMMEN BEREKENING VERVANGINGSKOSTEN OP NACALCULATIES INKOMSTEN MEERJARENBEGROTING CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN FINANCIËN VERKLARENDE WOORDENLIJST LITERATUURLIJST BIJLAGEN Bijlage I Doelen, functionele eisen en maatstaven Bijlage II Projectenlijst vgrp+ Bijlage III Voorbeeld Waterloket gemeente Utrecht Bijlage IV Invoerbestanden restlevensduurberekening Bijlage V Afkoppelkansenkaart Bijlage VI Hydrologisch Neutraal Bouwen Bijlage VII Strengenlijst vervangingsplan Bijlage VIII Strengenlijst reparaties Bijlage IX Eenduidige bepaling verhard oppervlak Bijlage X Overzicht exploitatie en meerjarenbegroting Bijlage XI Gehanteerde eenheidsprijzen Ingenieursbureau Moons 3

4 1 Waarom een nieuw gemeentelijk rioleringsplan? Riolering is een onmisbare voorziening voor onze leefomgeving. Het zorgt voor de afvoer van overtollig (afval)water waardoor overlast, stank en risico s voor de volksgezondheid tot een minimum worden beperkt. Ruim 100 jaar geleden was het voorkomen van ziekten dé reden om op grote schaal riolering aan te leggen. Met riolering wordt in dit plan alle infrastructuur (inclusief voorzieningen) bedoeld voor het inzamelen en transporteren van stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater. Op grond van artikel 4.22 van de Wet Milieubeheer stelt de gemeenteraad, telkens voor een daarbij vast te stellen periode, een gemeentelijk rioleringplan (GRP) vast. 1.1 Gemeentelijke zorgplichten Sinds de introductie van de Wet gemeentelijke watertaken op 1 januari 2008, heeft de gemeente niet alleen zorgplicht voor stedelijk afvalwater, maar ook voor hemelwater en grondwater. Op deze verbreding van taken is door de gemeente Uden geanticipeerd met het opstellen van het Waterplan De wet gemeentelijke watertaken is m.i.v. 22 december 2009 opgegaan in de Waterwet. De gemeente Uden draagt zorg voor: 1. Inzameling en transport van stedelijk afvalwater dat vrijkomt bij de binnen het grondgebied van de gemeente gelegen percelen. Inzameling vindt plaats door middel van openbare vuilwaterriolering. Het water wordt getransporteerd naar de rioolwaterzuivering (Wet milieubeheer artikel 10.33). 2. Doelmatige verwerking van het ingezamelde hemelwater. Dit betreft: berging, transport, nuttige toepassing, het in de bodem of oppervlaktewater brengen van ingezameld hemelwater en het eventueel afvoeren naar een zuiveringstechnisch werk (Waterwet artikel 3.5). 3. Het in het openbaar gemeentelijk gebied treffen van doelmatige maatregelen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Het betreft maatregelen die niet tot de zorg van het waterschap en de provincie behoren (Waterwet artikel 3.6). Dit vgrp+ (Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Plus) omvat de verbreding van de gemeentelijke watertaken. De + staat voor de opname van het waterplan in het vgrp. Ingenieursbureau Moons 4

5 1.2 Overkoepelend beleid De twee belangrijkste beleidskaders voor het waterbeheer zijn het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) en de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Het Nationaal Bestuursakkoord heeft tot doel om in de periode tot 2015 het watersysteem in Nederland (inclusief riolering) op orde te krijgen en daarna op orde te houden. Hierbij gaat het om het aanpakken van de gevolgen van zeespiegelstijging, bodemdaling en een veranderend klimaat. De Kaderrichtlijn Water (KRW) is een Europese richtlijn die eist dat in 2015 (met een uitloop tot uiterlijk 2027) de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater op orde is. De KRW stelt dat lidstaten van de EU zelf hun doelstellingen moeten vastleggen. Deze doelen moeten de lidstaten ook gaan halen (resultaatsverplichting). Tot nu toe werkte Nederland vooral met inspanningsverplichtingen: aangeven iets te willen gaan doen was voldoende. 1.3 Doel plan De gemeente heeft vanuit de genoemde zorgplichten riolering aangelegd en houdt deze in stand. Het Udense rioleringssysteem vertegenwoordigt een waarde van ruim 200 miljoen euro en vraagt om doelmatige zorg. Dit vgrp+ is bedoeld om hier richting aan te geven op de volgende wijze: 1. Het maakt inzichtelijk welke doelen Uden op rioleringsgebied wil realiseren. 2. Het vermeldt de uitgangspunten voor de aanleg en het beheer van het rioleringssysteem. 3. Het geeft een aanzet tot verbetering van de communicatie tussen betrokken partijen in het kader van het vervullen van de gemeentelijke zorgplichten. 4. Het blijft de systematiek van doelen, functionele eisen en maatstaven voor beheer en onderhoud volgen. 5. Het anticipeert waar nodig op relevante beleidsontwikkelingen en geeft de samenwerking en samenhang met andere beleidsvelden aan. 6. Het biedt een kader voor invulling van de grondwaterzorg. 7. Het maakt duidelijk welke kostendekking nodig is om de financiering van de Udense zorg voor afvalwater, hemelwater en grondwater te kunnen waarborgen in de planperiode Gevolgde procedure Bij de voorbereiding van dit vgrp+ voor de periode zijn de volgende partijen betrokken: - Wethouders M.J.A. Delhez en R.P.J.M. Peerenboom van de gemeente Uden - A.M.P. Prinsen als hoofd van de afdeling Openbare Werken. - Vertegenwoordigers waterschap Aa en Maas - Vertegenwoordigers Provincie Noord-Brabant - Clustercoördinatoren gemeente Uden - Medewerkers afdeling Stedelijke Ontwikkeling - Vertegenwoordigers van IVN/Vogelwacht en ZLTO - Diverse belanghebbenden in klankbordgroep (DWG&T Vliegbasis Volkel, GGD, IVN/Vogelwacht, SBBU, Stichting OOG, Udens College, UOV de Kring, ZLTO) - Team Water en Rioleringen gemeente Uden - De specialistische bureaus: Ingenieursbureau Moons BV en Ganzevles Advies Ingenieursbureau Moons 5

6 De voorbereidingsfase heeft geresulteerd in twee beslisdocumenten: 1. Evaluatie Dynamisch Gemeentelijk Rioleringsplan (d-grp) en Waterplan Watervisie Uden De inhoud van bovenstaande documenten ligt ten grondslag aan dit vgrp+. Het vgrp+ Uden is voorgelegd bij de volgende instanties (Wet milieubeheer artikel 4.23): - Provincie Noord Brabant (Gedeputeerde Staten) - Waterschap Aa en Maas (beheerder van het zuiveringstechnisch werk waarnaar het ingezamelde afvalwater wordt getransporteerd en beheerder van het oppervlaktewater waarop het ingezamelde water wordt geloosd De formele reacties van genoemde instanties maken deel uit van het definitieve vgrp+. Ingenieursbureau Moons 6

7 2 Terugblik d-grp en Waterplan 2006 Het Dynamisch Gemeentelijk Rioleringsplan (d-grp) is door de gemeenteraad van Uden vastgesteld op 15 mei Op 28 september 2006 is het Waterplan Uden door de gemeenteraad vastgesteld. Dit hoofdstuk blikt terug op de afgelopen periode en draagt bij aan de strategie voor de komende planperiode. Aangezien het nieuwe beleidsplan een verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan+ (vgrp+) betreft - de plus staat voor het integreren van het Waterplan-, is het Waterplan eveneens betrokken bij de evaluatie. Om te kunnen terugblikken op de (beleids)plannen zijn de ervaringen van bestuurders, betrokkenen en gebruikers van belang. De uitkomsten van de besprekingen met de gemeente Uden (bestuurlijk en ambtelijk niveau), de Provincie Noord Brabant en Waterschap Aa en Maas liggen dan ook ten grondslag aan deze evaluatie. De terugblik op het d-grp vindt plaats aan de hand van de uitgevoerde maatregelen, die gerangschikt zijn onder: 1. Inventarisatie bestaand systeem 2. Optimaliseren rioolbeheer 3. Financiën riolering De terugblik op het Waterplan 2006 vindt plaats aan de hand van: 4. Beleidsdoelstellingen en projecten waterplan 2.1 Inventarisatie bestaand rioolsysteem Ten tijde van het opstellen van het d-grp was sprake van een achterstand op het gebied van rioolbeheer. Om dit te compenseren is voorzien in de inhuur van personeel. De extra energie die de laatste jaren in het stelsel is gestoken heeft geleid tot een goed inzicht in het bestaande stelsel. In het beleidsplan is een planning opgenomen voor de reiniging en inspectie van riolering. Dit heeft er toe geleid dat in de jaren 2008, 2009 en 2010 meer dan 100 km riolering is geïnspecteerd met een rijdende camera. In 2011 wordt nog 35 km riool geïnspecteerd. Wanneer de inspectieronde van 2011 is afgerond, is alle riolering in de gemeente Uden minimaal één keer geïnspecteerd. Door de inspecties is een indruk van de kwaliteit van het stelsel verkregen. De inspectiebeelden hebben vooral geleid tot een update van het stelsel in het beheerpakket. Constructies, putten en leidingen zijn op basis van de beelden, revisietekeningen en metingen ingevoerd in het beheerpakket Rioscoop. Tevens is een omnummering van alle rioolputnummers uitgevoerd waardoor een relatie is gelegd tussen putnummer en type stelsel/rioleringsgebied/type put. Ingenieursbureau Moons 7

8 In 2008 is gestart met de implementatie van een telemetriesysteem, waardoor alle gemalen, bergbezinkbassins en externe overstorten zijn voorzien van meetapparatuur. Op 5 locaties is nu apparatuur aanwezig ten behoeve van het verrichten van neerslagmetingen. Een en ander is uitgevoerd zoals voorzien in het dgrp Het project heeft echter meer tijd in beslag genomen dan vooraf was voorzien. De tweede fase telemetrie (interne overstorten meten) is nog niet gestart. Het grootste gedeelte van de beschikbare schetsen van huisaansluitingen is gedigitaliseerd en opgenomen in het rioolbeheerpakket. Alle kolken binnen de gemeente Uden zijn gedigitaliseerd. 2.2 Optimaliseren rioolbeheer Gedurende de planperiode van het d-grp heeft de gemeente Uden te kampen gehad met een tekort aan personeel op het gebied van riolering. Gedeeltelijk is dit voor zowel binnenals buitendienst opgevangen door het inhuren van personeel. In 2010 is de functie van beleidsadviseur helderder omschreven en meer gericht op beleid en advies en is een werkvoorbereider (fulltime) aangenomen. Ten tijde van het opstellen van het d-grp werd door de gemeente niet aan de verplichtingen van de basisinspanning voldaan. De afgelopen planperiode is verhard oppervlak op het industrieterrein Loopkant/Liessent (kern Uden) afgekoppeld. In de kern Volkel zijn twee randvoorzieningen aangelegd en is gestart met het afkoppelen van verhard oppervlak. De Kloosterstraat en het Schakelplein zijn inmiddels afgekoppeld. De werkzaamheden Rudigerstraat en Antoniusstraat zijn aanbesteed. De overige uit te voeren reconstructies zijn in voorbereiding. Uitvoering van de afkoppelprojecten (zoals Tijgerstraat, Marterstraat, Reestraat, Leeuwstraat, Schoolstraat) in Volkel zijn de laatste inspanningsverplichtingen in het kader van het voldoen aan de basisinspanning. Figuur 2.1: Randvoorziening Leeuwstraat Volkel In het d-grp is niet voorzien in het uitvoeren van hydraulische maatregelen met betrekking tot het hydraulisch functioneren van het systeem. Er is ingespeeld op een ontlasting van het stelsel door afkoppelen van verhard oppervlak. De belangrijkste hydraulische knelpunten zijn momenteel omgeving Tijgerstraat/Leeuwstraat Volkel, Klemvogel te Uden en de wijk Broekmorgen (hier komt het afvalwater van Uden samen) te Uden. In Volkel is in het kader van de basisinspanning een gedeelte van de afkoppelprojecten uitgevoerd. In de kern Uden is tot 2012 geen afkoppelintentie (bestuurlijke aanwijzing). In het basisrioleringsplan (BRP) komen de hydraulische knelpunten aan de orde. Ingenieursbureau Moons 8

9 In 2008 zijn op basis van beschikbare inspectiebestanden restlevensduur berekeningen uitgevoerd. Deze berekeningen geven een indicatie van de vervangingsjaren van de riolering, op basis waarvan een vervangingsplan is opgesteld. De geplande rioolvervangingen in Klarinetstraat en Muziekplein te Uden en de Kloosterstraat en het Schakelplein te Volkel zijn uitgevoerd. Verder is een deel van de tot eind 2010 geplande vervangingen nog niet afgerond, zoals Hoevenseveld fase 1, Hoevenseveld fase 2, U van Uden, Rudiger- en Antoniusstraat. Een aantal van deze projecten is inmiddels (peildatum september 2011) in uitvoering (Hoevenseveld fase 1, U van Uden, Rudiger- en Antoniusstraat). In 2010 is gestart met de inventarisatie van de staat van de aanwezige pompputten en elektrakasten van het drukrioleringssysteem in het buitengebied. De vervanging van de pompen zou conform planning in 2008 en 2009 uitgevoerd moeten zijn. Op basis van de uitgevoerde rioolinspecties is jaarlijks een programma opgesteld en uitgevoerd voor de verwijdering van wortelingroei. Spoedeisende schades zijn hersteld. Voor de reparatie en vervanging van overige schades is een strategie opgesteld. 2.3 Financiën riolering De rioolrechtverordening (RIS ) is in 2008 aangepast om in te spelen op de brede zorgplicht voor afvalwater, regenwater, en grondwater. Het vroegere rioolrecht is nu formeel een rioolheffing geworden. Er vindt geen onderverdeling plaats in de heffing met betrekking tot de zorgplichten afvalwater en hemelwater. In de onderstaande figuur is de ontwikkeling van het rioolrecht en de rioolheffing van de afgelopen jaren weergegeven, waarbij de jaarlijkse inflatie is meegerekend Figuur 2.2: Ontwikkeling rioolheffing De rioolheffing van 2011 in de gemeente Uden bedraagt 184. Dit bedrag is lager dan het landelijk gemiddelde van 187, maar hoger dan het regionaal gemiddelde van 159. Dit laatste valt te verklaren door het feit dat Uden in het verleden op basis van onzekerheden (kwaliteit stelsel onbekend) inschattingen heeft moeten maken. De kwaliteit van het stelsel is inmiddels bekend en de gemeente blijkt voldoende middelen te hebben. Op basis van dit alles zijn in dit plan bijstellingen gedaan. De gemeente Uden maakt onderscheid tussen investeringen voor vervanging en voor onderhoud. Sinds 2008 is het rioolfonds gesplitst in een voorziening en een reserve. In de Ingenieursbureau Moons 9

10 meerjarenbegroting van het d-grp bedraagt de hoogte van het rioolfonds 6.9 mln. Destijds werd verwacht dat eind 2010 het rioolfonds 7.7 mln zou bedragen. Eind 2010 (inclusief reserve) bedraagt het fonds 10.3 mln. In de afgelopen planperiode is minder geld uitgegeven dan voorzien omdat een deel van de geplande projecten nog niet is uitgevoerd. Hieronder zijn de projecten weergegeven die zijn aanbesteed of worden voorbereid, inclusief geraamde kosten voor de riolering: - Hoevenseveld fase 1 Geraamd bedrag: 1.2 mln - U van Uden Geraamd bedrag: 1.1 mln - Volkel Geraamd bedrag: 0.5 mln Door de afdeling financiën is van een tweetal projecten waarbij riolering is vervangen een nacalculatie uitgevoerd. Geconstateerd is dat gecalculeerde en werkelijke kosten van elkaar afwijken. De sterke concurrentie op de markt kan hiervan de oorzaak zijn. In dit plan is voor de berekening van vervangingskosten uitgegaan van reële prijzen. 2.4 Beleidsdoelstellingen en projecten waterplan Het Waterplan 2006 geeft een helder beeld van de ligging van Uden in het landschap en het functioneren van het watersysteem en de waterketen. Hiermee is een goede basis gelegd voor het toekomstige beleid van de gemeente. In het Waterplan 2006 zijn onderstaande beleidsdoelstellingen geformuleerd: Doel 1: Veerkrachtig en duurzaam watersysteem Doel 2: Optimaal functionerende waterketen Doel 3: Effectieve waterorganisatie Doel 4: Hoog ontwikkeld waterbewustzijn Wat opvalt, is dat de beschreven doelstellingen algemeen zijn en niet specifiek op Uden zijn toegesneden. Bovendien valt op dat tal van maatregelen niet zijn uitgevoerd, ondanks dat projecten een plek hebben gekregen in de Operationele Programma s (OP s), zoals: - Het verhogen van het waterbewustzijn bij scholieren en kinderen (lespakketten scholen) - Overdracht stedelijk waterbeheer - Opstellen handreiking duurzaam waterbeheer bedrijventerrein - Detailstudie stedelijke wateropgave Het lijkt of projecten vanuit het waterplan niet van de grond zijn gekomen. Toch zijn binnen de gemeente projecten uitgevoerd die een sterke connectie met water hebben, zoals het baggeren van waterbodems, het inrichten van ecologische verbindingszones en het beheer van watergangen. Ook bij het inrichten van nieuwe woongebieden is rekening gehouden met de doelstellingen uit het waterplan. 2.5 Resumé rioolsysteem en Waterplan De evaluatie van de planperiode 2008 tot 2011 levert een aantal belangrijke aandachtspunten op: - Het rioleringsstelsel van de gemeente Uden is nagenoeg in beeld. De kwaliteit van het complete stelsel is na het uitvoeren van de inspecties in het jaar 2011 bekend. - De inventarisatie-inhaalslag heeft beslag gelegd op een groot deel van de beschikbare personele capaciteit. - Op het personeelstekort van de afgelopen jaren is eind 2010 inmiddels gedeeltelijk Ingenieursbureau Moons 10

11 ingespeeld - Een deel van de geplande werkzaamheden is uitgevoerd of gestart. In afstemming met andere projecten vanuit groen en wegen is zoveel mogelijk getracht werk met werk te maken. Hierdoor zijn niet alle geplande werken op het voorziene moment uitgevoerd. - Het verschil tussen de verwachte en de werkelijke hoogte van het rioolfonds is te verklaren doordat in 2008, 2009 en 2010 geplande projecten pas nu worden aanbesteed of gestart. - Het Waterplan heeft te veel op zichzelf gestaan. Op basis van de evaluatie en de bovenstaande aandachtspunten zijn de onderstaande aanbevelingen geformuleerd: - De openstaande wateroverlast knelpunten dienen prioriteit te krijgen. - Het fysieke rioolsysteem en de kwaliteit ervan is nu bekend. Het beheer van de riolering kan gestuurd worden op kwaliteit en risico. Het is reëel te veronderstellen dat de beheerkosten daardoor gereduceerd kunnen worden. - Het is van belang de vinger aan de pols te houden om te zorgen voor het halen van de gestelde doelen (planning/ambities). Door bijvoorbeeld jaarlijks in de Operationele Programma s (OP s) te evalueren, kan tijdig bijgestuurd worden. - De uitgangspunten voor het berekenen van de vervangingskosten in het op te stellen vgrp+ dienen gecontroleerd te worden. 2.6 Resultaten waterenquête Uden In 2009 is door de gemeente Uden een waterenquête verstuurd naar 600 woningen en bedrijven binnen de gemeente. De conclusies en aanbevelingen van de enquête zijn hieronder weergegeven. Een deel van de conclusies en aanbevelingen uit de enquête is meegenomen bij de planvorming Hemelwater Conclusies Binnen de gemeente Uden valt de overlast door structureel (hemel)water op straat mee. De volgende locaties scoren nadrukkelijk wel: - Leeuwstraat Volkel - Bosveld en omgeving - Melle - Centrum/Schutveld - Zoggel/Broekmorgen Aanbevelingen De analyse van de enquête leidt tot de aanbeveling om de mensen bij bovengenoemde locaties aan de keukentafel te interviewen om zo een beter beeld te krijgen van de daadwerkelijke overlastsituaties en de mogelijke oplossingsrichtingen. Inmiddels zijn wat betreft de overlast in Zoggel/Broekmorgen (Klemvogel) in Uden en het zuidelijke deel van Volkel (Leeuwstraat, Kloosterstraat en Tijgerstraat) momenteel projecten in uitvoering. Voor een nadere omschrijving van deze projecten en de overige locaties die in de enquête naar voren zijn gekomen, wordt verwezen naar de bijgevoegde rapportage van het BRP met kenmerk JV, d.d. 14 september Ingenieursbureau Moons 11

12 2.6.2 Grondwater Conclusies Grondwateroverlast komt niet op grote schaal voor binnen de gemeente Uden. Verspreid binnen de gemeente is er een aantal individuele gevallen van grondwateroverlast. Aanbevelingen In de analyse van de enquête is aanbevolen een telefonisch interview te houden met de 27 woningen en/of bedrijven die aangeven structurele grondwateroverlast te hebben Oppervlaktewater Conclusies Wateroverlast door inundatie uit oppervlaktewater komt niet veelvuldig voor binnen de gemeente Uden. Alle woningen en/of bedrijven die hier melding van maken, liggen (logischerwijze) in de buurt van het oppervlaktewater. Gezien de reacties in de vrije tekst en de bevindingen bij waterbeleving (zie volgende paragraaf) is geconcludeerd dat inundatie vanuit oppervlaktewater niet resulteert in schade binnen woningen. Ook de Quickscan Stedelijke Wateropgave Oppervlaktewater geeft een dergelijk beeld. In deze Quickscan is enkel voor de watergangen in de wijk Zoggel een bergingstekort berekend. Blijkbaar herkennen de inwoners dit knelpunt niet vanuit de praktijk. Aanbevelingen Uit de analyse van de enquête blijkt dat voor dit onderwerp geen aanvullend onderzoek noodzakelijk is. Ook het knelpunt m.b.t. de Stedelijke Wateropgave uit de Quickscan lijkt niet relevant, aangezien er geen meldingen van inundatie zijn gemaakt langs deze watergang Waterbeleving Conclusies De meeste inwoners van Uden hebben een positieve waterbeleving. Aanbevelingen Uit de analyse van de enquête blijkt dat voor het onderwerp onderstaande aanbevelingen zijn gedaan: - Organiseren opruimacties (+ campagne op basisscholen en middelbare scholen?). - Ecologische waarden van het oppervlaktewater vergroten. - Artikel schrijven over de waterbeleving rond de breuken (met bijbehorende kwel en wijstgronden). Inmiddels is op scholen binnen de gemeente Uden aandacht besteed aan water en rioleringen. Ook verschijnen er regelmatig artikelen in de media wat betreft waterbeleving rondom de breuken. Waterbeleving blijft van groot belang. Het is dan ook zaak om hieraan in de toekomst aandacht te blijven besteden. Ingenieursbureau Moons 12

13 3 Riolering en water Uden anno 2011 Het rioleringssysteem in de gemeente Uden bestaat uit riolen voor de inzameling van afvalwater en hemelwater, gemalen, persleidingen, drukriolering en randvoorzieningen (o.a. bergbezinkbassins en bergbezinkriolen). Daarnaast rekent de gemeente huisaansluitingen en kolken in openbaar gebied ook tot de gemeentelijke riolering. Voor de verwerking van hemelwater en grondwater zijn er voorzieningen zoals drainagesystemen en infiltratievoorzieningen. 3.1 Inzameling en transport afvalwater en hemelwater De inzameling van afvalwater en hemelwater omvat binnen de gemeente Uden een stelsel van rioolleidingen (vrij verval) met een totale lengte van ongeveer 260 km. Op het rioolstelsel van Uden is met uitzondering van enkele woningen in het buitengebied geen riolering van omliggende gemeenten aangesloten. Het afvalwater van de kern Odiliapeel wordt onder vrij verval getransporteerd naar het overnamepunt (wervelventiel). Uiteindelijk komt het afvalwater uit bij de RWZI Land van Cuijk te Haps. Het afvalwater van de kern Volkel komt onder vrij verval uit bij het gemaal Volkel aan de Leeuwstraat/Rudigerstraat. Dit gemaal verpompt het afvalwater van Volkel naar het vrij verval stelsel in de Oude Udenseweg in de kern Uden. Het afvalwater van de kernen Uden en Volkel stroomt richting het zuidwesten van Uden. Van daaruit stroomt het afvalwater onder vrij verval naar het overnamepunt van het waterschap Aa en Maas. Uiteindelijke komt het afvalwater uit bij de RWZI Dinther te Heeswijk-Dinther. Voor een nadere beschrijving van het stelsel wordt verwezen naar de bijgevoegde rapportage van het BRP met kenmerk JV, d.d. 15 augustus Figuur 3.1: Luchtfoto RWZI Land van Cuijk Ingenieursbureau Moons 13

14 Figuur 3.2: Luchtfoto RWZI Dinther Het grootste deel van de bestaande riolering (ca. 70%) is gemengd. Gemengd betekent dat zowel het afvalwater van de huishoudens en bedrijven als het hemelwater dat afstroomt van daken en wegen met dezelfde leiding wordt ingezameld. De wijken Hoenderbos (gedeeltelijk), Velmolen (gedeeltelijk), Raam en Melle, evenals de industrieterreinen Vluchtoord, Loopkant- Liessent (gedeeltelijk), Goorkens en Hoogveld zijn voorzien van gescheiden riolering. Dit betekent dat twee leidingsystemen aanwezig zijn, één voor het hemelwater en één voor het afvalwater. In figuur 3.3 is de structuur van het rioolstelsel van de gemeente Uden weergegeven. Tabellen 3.4 en 3.5 geven de belangrijkste kenmerken en kentallen met betrekking tot de Udense riolering weer. VLuchtoord Bitswijk Hoeven Vijfhuis Hoevenseveld Centrum- Noord Centrum- Zuid Centrum- Oost Melle- West Raam Melle- Oost Hoogveld Goorkens Nonnenveld Zoggel- West Zoggel- Oost Hoenderbos- Velmolen Volkel-west Loopkant- Liessent Volkel Odiliapeel Figuur 3.3: Structuur Rioolstelsel Uden Ingenieursbureau Moons 14

15 Voorziening Gemengde riolering DWA riolering RWA riolering (m.u.v. infiltratieriool) Infiltratieriool Omvang 135 km 60 km 52 km 14 km Gemalen 11 Persleidingen (hoofdgemalen) 2300 m Pompunits 466 Persleidingen (drukriolering) 85 km Externe overstorten gemengd 13 Externe overstorten hemelwater 18 Bergbezinkbassins 6 Kolken IBA's 3 Tabel 3.4: Kenmerken stelsel De peildatum van de getallen in onderstaande tabel is september De prognoses komen overeen met de prognoses zoals deze zijn opgenomen in de vastgestelde gemeentebegroting. De getallen zijn aangeleverd vanuit de afdeling Stedelijke Ontwikkeling en zijn onder andere gebaseerd op het Projectenboek Ontwikkelingsprogramma Uden Bouwt (een overzicht van de projecten is te vinden via de website van de gemeente Uden). Kengetal Omvang Inwoners gemeente Uden Inwoners gemeente Uden Inwoners gemeente Uden Inwoners gemeente Uden Inwoners gemeente Uden Woningen gemeente Uden Woningen gemeente Uden Woningen gemeente Uden Woningen gemeente Uden Woningen gemeente Uden Niet-woningen gemeente Uden Niet-woningen gemeente Uden Niet-woningen gemeente Uden Niet-woningen gemeente Uden Niet-woningen gemeente Uden Rioolheffing woningen/niet woningen ,- Rioolheffing > 1000 m³ 0.47 Inkomsten rioolheffing > 1000 m³ (2011) ,- Tabel 3.5: Kengetallen en prognoses Ingenieursbureau Moons 15

16 3.2 Grondwatersysteem Het grondwatersysteem bestaat in Uden uit drie soorten gebieden: gebieden waar het hemelwater in de bodem zakt (infiltratiegebieden), gebieden waar het grondwater vooral horizontaal stroomt en weinig aanvulling of afvoer heeft (intermediaire gebieden) en gebieden waar het grondwater aan de oppervlakte komt en gedeeltelijk wordt afgevoerd via de waterlopen (kwelgebieden). De Peelhorst bestaat afwisselend uit infiltratie en intermediaire gebieden. Het dal van de Leijgraaf is een kwelgebied. De grootste aaneengesloten infiltratiegebieden zijn te vinden op de Maashorst, Vliegbasis Volkel en ten zuiden van Odiliapeel. Voor meer informatie over het grondwatersysteem wordt verwezen naar de bijgevoegde waterplanbijlage met kenmerk JV, d.d. 14 september Oppervlaktewater Binnen de gemeente Uden bevinden zich drie oppervlaktewatersystemen, de Leijgraaf, de Groote Wetering en het Peel- of Defensiekanaal. Elk oppervlaktewatersysteem heeft zijn eigen afwateringsgebied. In het oostelijke deel van de gemeente, op de Peelhorst, ligt de waterscheiding. Hemelwater dat ten westen van deze lijn valt, stroomt richting de Leijgraaf en hemelwater dat ten oosten valt, stroomt richting het Defensie- of Peelkanaal. De waterlopen die vanaf het natuurgebied de Maashorst naar het westen stromen (Groote Wetering en Meeuwerloop), monden nabij Den Bosch uit in de Aa. Figuur 3.6: Oppervlaktewatersystemen Voor meer informatie over de oppervlaktewatersystemen wordt verwezen naar de bijgevoegde waterplanbijlage met kenmerk JV, d.d. 14 september Organisatie rioleringsbeheer De organisatie De afdeling Openbare Werken is binnen de gemeente Uden verantwoordelijk voor het operationele beheer van de riolering. Binnen het cluster Civiele Techniek is het huidige team Water en Rioleringen (zie onderstaande organogram), met 6 medewerkers (fte), verantwoordelijk voor de uitvoering van de werkzaamheden die samenhangen met de dagelijkse rioleringszorg. Ingenieursbureau Moons 16

17 Figuur 3.7: Organogram team Water en Rioleringen Aanleg nieuwe riolering De aanleg van nieuwe riolering (bijvoorbeeld uitbreidingen) vindt meestal plaats in opdracht van andere partijen als onderdeel van gebiedsontwikkeling. In Uden zijn dit met name de Afdeling Stedelijke Ontwikkeling, Publiek Private Samenwerkingen en particuliere (combinatie van) projectontwikkelaars. De afdeling Stedelijke Ontwikkeling betrekt het Waterschap Aa en Maas in de beginfase bij de projecten. Tevens vindt afstemming plaats met het cluster Civiele Techniek. Rioolvervanging Bij vervanging van bestaande riolering besteedt het team Water en Rioleringen een gedeelte van de werkzaamheden uit aan derden. Het ontwerp van rioolstelsels wordt in zijn geheel door ingenieursbureaus uitgevoerd. Bestekken worden gedeeltelijk door het team Water en Rioleringen, gedeeltelijk door het cluster Civiele Techniek en gedeeltelijk door ingenieursbureaus uitgevoerd. De uitbesteding gebeurt conform het aanbestedingenbeleid van de gemeente. Rioolbeheer De gegevens van de riolering, inclusief huisaansluitingen, zijn vastgelegd in het rioolbeheerpakket Rioscoop FV. De rioleringsgegevens zijn gekoppeld aan coördinaten, zodat de ligging en beheersinformatie van rioleringsonderdelen eenduidig grafisch en op kaart kunnen worden weergegeven. Ook zijn de resultaten van inspecties inclusies foto s en video s opgeslagen in het beheerpakket en worden planningen voor vervanging, reiniging, inspectie of wortelsnijden gemaakt. Telemetrie De gemeente gebruikt het softwarepakket Aquaview voor de bewaking en besturing van de pompinstallaties, de meetsystemen bij overstorten en de regenmeters. Doordat communicatie plaatsvindt met GPRS, is het mogelijk om de data realtime in te zien. De gegevens van waterstanden, hoeveelheden neerslag, pompstoringen en overstorthoeveelheden kunnen op afstand via een internetverbinding worden geraadpleegd. Via de storingsdienst ontvangt een medewerker van de gemeente bij een bepaalde gebeurtenis (bijvoorbeeld een defecte pomp of uitval van de netstroom) een melding op de mobiele telefoon. Op deze manier vindt afhandeling van de melding op een snelle en adequate manier plaats. Wion Volgens de Wet Informatie uitwisseling Ondergrondse Netten (hierna: WION) dienen netbeheerders de ligginggegevens van hun netten binnen wettelijke termijnen aan uitvoerders van werkzaamheden in de ondergrond (zg. grondroerders) te leveren. De informatie dient digitaal en binnen één werkdag aan het Kadaster geleverd te worden. Het kadaster bundelt de ligginggegevens van alle netbeheerders, die kabels en leidingen in het gebied hebben liggen, om deze vervolgens (binnen één werkdag) in de vorm van een verzamelbestand/ kaart aan de Ingenieursbureau Moons 17

18 grondroerder aan te bieden. Het team Water en Rioleringen genereert ten behoeve van de WION maandelijks tekeningen uit het rioolbeheerpakket. Klantcontact Bij vragen of klachten over de riolering kan een burger van de gemeente Uden terecht bij het klantcontactcentrum. Meldingen komen binnen via het algemene nummer van de gemeente Uden of via de digitale balie op de website van de gemeente. De MOR-meldingen (melding openbare ruimte) worden binnen de gemeentelijke organisatie verspreid naar de betreffende ambtenaar. Meldingen kunnen betrekking hebben op: - Drukriolering - Verstopping huisaansluiting - Verstopping kolken/putten - Put- of kolkdeksel is weg - Stankoverlast - Afkoppelen - Wateroverlast Het Waterschap Aa en Maas heeft een Waterwetloket ingericht waar men terecht kan met alle vragen en verzoeken die met grond- en oppervlaktewater te maken hebben. Samenwerking De gemeente Uden werkt samen met zowel het waterschap als de buurgemeenten. De aanleg van de A50 heeft initiatieven tot samenwerking binnen As50 tot gevolg gehad, waarbij de gemeenten Oss, Uden, Veghel en Bernheze de handen ineen slaan om kansen te creëren en het woon- werk- en leefklimaat in de regio te versterken. Wat betreft water en rioleringen kunnen de gemeenten op het gebied van beheer veel voor elkaar betekenen. In het kader van het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW), de Kaderrichtlijn Water (KRW) en de studies wat betreft Optimalisatie Afvalwater Systeem (OAS) vindt overleg plaats tussen gemeenten en waterschap, waardoor samenwerking wordt gestimuleerd. De Waterwet kent één watervergunning. De WVO-vergunning voor lozingen vanuit gemeentelijke rioolstelsels op het oppervlaktewater (o.a. riooloverstorten) en de heffing op riooloverstorten verdwijnen, daarvoor in de plaats komen algemene regels. Met het wegvallen van vergunningen treedt een belangrijke wijziging op in de samenwerkingsrelatie tussen de gemeente en de waterbeheerder (Rijkswaterstaat of waterschap). Deze wijziging vraagt een andere manier van (samen)werken. Samenwerken op basis van afspraken in plaats van op basis van vergunningvoorschriften. Calamiteiten Conform artikel 3, eerste lid van de Wet rampen en zware ongevallen stelt de gemeente Uden elke 4 jaar een rampenplan vast. In dit plan worden risico s geïnventariseerd, de organisatie, de verantwoordelijkheden, de taken en de bevoegdheden in het kader van de rampenbestrijding worden beschreven en het beleid ten aanzien van het vaststellen van rampbestrijdingsplannen wordt vastgelegd. In het Rampenplan zijn 28 processen en de daarbij behorende procesverantwoordelijken benoemd. Eén van de processen is Milieu en besmette waren, waarin contactpersonen en informatie is opgenomen inzake calamiteiten met betrekking tot het gemeentelijk rioolstelsel. Het rampenplan is via de website van de gemeente Uden in te zien. Ingenieursbureau Moons 18

19 3.5 Uitgangspunten beleid zorgplichten Afvalwater 1. De gemeente heeft de plicht al het afvalwater van huishoudens en bedrijven in te zamelen en te transporteren naar het overnamepunt van het waterschap. Het beheer van de riolering is een gemeentelijke taak. De afvalwaterzuiveringsinrichtingen zijn in beheer bij het Waterschap Aa en Maas. 2. De gebruikers zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het te lozen afvalwater overeenkomstig het bepaalde in het Besluit lozingen afvalwater huishoudens en voor inrichtingen in de zin van de Wet milieubeheer in het Activiteitenbesluit. 3. De eerste aanleg van riolering wordt gefinancierd uit planontwikkeling en niet vanuit de rioolheffing. Vervanging van reeds aangelegde riolering, aanleg van drainage en hemelwaterleidingen en/of hemelwatervoorzieningen ter verbetering van het bestaande systeem wordt uit de rioolheffing gefinancierd. 4. Opheffen van verstopping in een huisaansluitleiding is voor rekening van de betreffende lozer als dit het gevolg is van verwijtbaar handelen. Reparatie en/of ontstopping van huisaansluitingen die door wortelingroei, afschuiving of overbelasting in de openbare weg kapot zijn gegaan, neemt de gemeente voor haar rekening. Huisaansluitingen worden niet regulier gereinigd. 5. Reiniging en inspectie van riolering vindt gemiddeld elke 10 jaar plaats. De frequentie is afhankelijk van de functie en het verwachte verloop van de kwaliteit in de tijd. Bij bedrijfskritische onderdelen als afsluiters in gemalen, persleidingen, overstorten, lozingspunten van persleidingen/grote lozers en valputten gelden specifieke frequenties. 6. De vervanging van riolering wordt zoveel mogelijk afgestemd met de uitvoering van aanverwante werkzaamheden in de openbare ruimte om de maatschappelijke kosten zo laag mogelijk te houden en de overlast tot een minimum te beperken. 7. De vervanging van riolering in stadsvernieuwingsgebieden en bij wegonderhoud en reconstructies geschiedt op basis van een beoordeling van de restlevensduur van de aanwezige riolering. Hemelwater 1. De gemeente heeft de plicht hemelwater doelmatig in te zamelen en te verwerken als de perceeleigenaar redelijkerwijs niet in staat is zijn hemelwater op het eigen perceel te verwerken. 2. De gemeente neemt afkoppelen van verhard oppervlak structureel mee bij nieuwbouw en herstructurering van bestaand stedelijk gebied voor zover dit doelmatig is. 3. Bij rioolvervanging wordt afkoppelen indien doelmatig direct meegenomen. De term doelmatig is in dit verband vertaald in een afkoppelkansenkaart waarbij rekening is gehouden met bodemverontreinigingen, dichtheid bebouwing, aanwezig groen en oppervlaktewater en het type rioolstelsel. 4. Afkoppelen door middel van infiltratie mag geen nadelig effect hebben op de kans op grondwateroverlast. 5. Water op straat betreft situaties waarbij tijdens hevige regenval kortdurend water op straat staat. De gemeente hanteert hiervoor als maatstaf dat dit gemiddeld maar één maal in de twee jaar mag gebeuren. Regent het nog harder, dan moet deze neerslag op een verantwoorde manier in de openbare ruimte of in het oppervlaktewater kunnen worden geborgen. 6. De gemeente hanteert het BRP 2012 als basis voor het inzicht in het hydraulisch functioneren van de riolering en de optredende waterstanden bij de maatgevende regenbui van 1 keer per 2 jaar. Dit plan geeft tevens een overzicht van de lozingspunten Ingenieursbureau Moons 19

20 en de relevante gegevens zoals locatie, drempelhoogte en lengte, type lozing (gemengd, gescheiden) en overstorthoeveelheden en frequenties. Grondwater 1. De gemeente is niet verantwoordelijk voor de feitelijke beheersing van de grondwaterstand, maar heeft volgens de Waterwet wel een zorgplicht om overtollig grondwater te ontvangen en af te voeren. 2. Voor de acceptabele ontwateringdiepte wordt uitgegaan van 0.70 m beneden gemiddeld straatniveau. 3. De gemeente neemt het initiatief om geconstateerde problemen in relatie tot de grondwaterstand te onderzoeken, met name indien de acceptabele ontwateringdiepte in de openbare ruimte structureel te gering is en deze aanleiding geeft tot grondwateroverlast. 4. De eigenaar/bewoner is verantwoordelijk voor het treffen van voorzieningen op eigen terrein en draagt de kosten hiervan. 5. De gemeente heeft de plicht om in overlastsituaties grondwater afkomstig van particuliere percelen te ontvangen en op verantwoorde wijze af te voeren. 3.6 Regelgeving en vastgesteld beleid ARGU De ARGU (Algemene Randvoorwaarden Gemeente Uden) is van toepassing op de voorbereiding en uitvoering van civieltechnische en cultuurtechnische werken in de openbare ruimte van de gemeente Uden. Dit handboek zorgt voor de waarborging van de kwaliteit van de openbare ruimte. Het doel is dat de gebruikte materialen, inrichting en ontwerp duurzaam in beheer en onderhoud zijn. De ARGU bevindt zich ten tijde van het opstellen van dit vgrp+ nog in de conceptfase. De ARGU zal naar verwachting eind 2011 de status definitief krijgen. Beleidskader vgrp Provincie Noord-Brabant Het Beleidskader Verbrede Gemeentelijke Rioleringsplannen Noord-Brabant geeft helderheid in de taken en bevoegdheden van betrokken partijen bij de totstandkoming van een vgrp. Tevens vormt dit beleidskader een handreiking voor de Brabantse gemeenten bij het opstellen van de plannen en geeft het aan waar de provincie op let bij het beoordelen van de vgrp's. Bij het opstellen van dit vgrp+ van de gemeente Uden is de informatie en de inhoud van het beleidskader betrokken. Bestuursakkoord Water Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en drinkwaterbedrijven, hebben besloten maatregelen voor een doelmatiger waterbeheer overeen te komen in het Bestuursakkoord Water. Inzet voor een mooi, veilig, schoon, gezond en duurzaam beheer van het watersysteem en de waterketen staat hierbij voorop, waarbij de verhoging van de kwaliteit van het beheer tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten van belang is. Het Nationaal Bestuursakkoord Water en het Bestuursakkoord Waterketen hebben de basis gelegd voor het Bestuursakkoord Water. Duurzaamheidsbeleidplan In 2008 is door de gemeenten Uden en Veghel het Integraal Duurzaamheidbeleidsplan opgesteld om een impuls te geven aan duurzame ontwikkeling en daarbij zoveel mogelijk samenwerking te Ingenieursbureau Moons 20

21 zoeken tussen de buurgemeenten Uden en Veghel. Het plan is integraal (thema-overstijgend) en vanuit de duurzaamheidsgedachte (people-planet-profit) vormgegeven. Terugkoppeling naar het duurzaamheidsbeleidsplan vindt op het gebied van water plaats doordat Uden de kansen gaat benutten om hemelwater op te vangen, schoon te houden, langer vast te houden en te infiltreren. Interim structuurvisie In de Interim Structuurvisie Uden (ISVU) zijn de kwaliteiten van wonen en werken, voorzieningen, infrastructuur, landbouw, natuur, water en cultuurhistorie in beeld gebracht. De ISVU gaat over kansen voor de gemeente Uden, over wezenlijke keuzes voor de toekomst. Ze zijn uitgewerkt in drie lagen: - De eerste laag: de ondergrond: het samenspel van water, bodem, landschap en natuur. - De tweede laag: de netwerklaag: het systeem van wegen, kanalen, spoorlijnen en andere verbindingen. - De derde laag: occupatielaag: wonen, werken, recreëren en voorzieningen. Deze benadering sluit aan bij de werkwijze van de provincie Noord-Brabant om bij beleidsdocumenten de lagenbenadering te gebruiken. Kaderrichtlijn Water (KRW) De Kaderrichtlijn Water (KRW) is een Europese richtlijn die ervoor moet zorgen dat de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater in 2015 op orde is. Landschapsbeleidplan In de gemeente Uden vindt men een landelijk gebied met een grote verscheidenheid aan landschappelijke beelden. Agrarische landschappen, bossen, oude buurtschappen, beken en beekdalen vormen een afwisselend geheel dat samen met de grote woonkernen gezichtsbepalend is voor de gemeente. Het is juist deze variatie die het karakter en de kwaliteit van het gebied in hoge mate bepaalt. Om deze kwaliteit te handhaven, te verbeteren of te herstellen heeft de gemeente Uden een landschapsbeleidsplan ontwikkeld. Dit landschapsbeleidsplan bestaat uit een visie op het landschap en een gedeelte dat de uitvoering beschrijft. Het vormt als het ware een schakel tussen het bestemmingsplan buitengebied en uitvoeringsplannen op het gebied van landschap en natuur. Nationaal Bestuursakkoord water (NBW) Het Nationaal Bestuursakkoord Water heeft tot doel om in de periode tot 2015 het watersysteem in Nederland op orde te krijgen en daarna op orde te houden. Het gaat daarbij om het aanpakken van de gevolgen van de zeespiegelstijging, bodemdaling en een veranderend klimaat. Provinciaal Waterhuishoudingsplan (provincie Noord-Brabant) Een provinciaal waterhuishoudingsplan is een verplicht plan waarin een provincie de waterhuishoudkundige doelstellingen op strategisch niveau en in hoofdlijnen aangeeft. Bij de totstandkoming van het plan wordt rekening gehouden met het beleid van de overheid, zoals vastgelegd in de Vierde Nota waterhuishouding. Met een waterhuishoudingsplan wordt het rijks- en provinciaal beleid doorvertaald naar een beleidskader voor de gemeenten, waterschappen en specifieke gebieden. Vierde Nota Waterhuishouding Ingenieursbureau Moons 21

22 De Vierde Nota Waterhuishouding legt de belangrijkste beleidsdoelstellingen voor waterbeheer vast voor met name de periode De nota gaat uit van integraal waterbeheer en een watersysteembenadering. De Nota is tevens gebaseerd op het stand-still-beginsel, het voorzorgsprincipe en het principe dat de vervuiler betaalt. De hoofddoelstelling van de Nota is het hebben en houden van een veilig en bewoonbaar land en het in stand houden en versterken van gezonde en veerkrachtige watersystemen, waarmee een duurzaam gebruik blijft gegarandeerd. Vijfde Nota Ruimtelijke ordening De Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening legt de principes voor de inrichting van Nederland vast. Het gaat daarbij om de periode tot 2020, met een doorkijk naar Onderwerpen die aan bod komen zijn onder meer wonen, woonlocaties, en verstedelijking, natuur, landschap en waterbeheer, bereikbaarheid en ruimtelijk accommoderen van de economie. Waterafvoerverordening Op 7 april 2011 is de waterafvoerverordening door de Raad vastgesteld. De verordening legt de verhouding tussen de gemeente en burgers inzake aansluitingen op het gemeentelijk rioleringsstelsel binnen het grondgebied van de gemeente Uden vast. Waterbeheerplan Waterschap Klimaat en maatschappij veranderen momenteel snel. Om ook over vijftig jaar nog steeds comfortabel te kunnen wonen, werken en recreëren moet de komende jaren veel aan het watersysteem gebeuren. Nieuwe doelstellingen zijn geïntroduceerd als gevolg van het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) en de Kader Richtlijn Water (KRW). Samen met gemeenten, provincie en Rijk heeft het waterschap bepaald welke maatregelen uitgevoerd dienen te worden om de gemeenschappelijke ambities waar te maken. In het waterbeheerplan staan de activiteiten die in de periode uitgevoerd gaan worden. Dit plan is afgestemd met het Provinciaal waterplan, het Nationaal waterplan en het Stroomgebiedbeheerplan voor de Maas dat naar aanleiding van de KRW is opgesteld. Ingenieursbureau Moons 22

23 4 Perspectief De gemeente Uden wil samen met het Waterschap Aa en Maas een duurzaam schoon, gezond en veilig watersysteem in Uden realiseren. De horizon van deze doelstelling ligt in het jaar Dit is het jaar waarbij de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) stelt dat de watersystemen voldoen aan de nu gestelde doelstellingen. De wijze van functioneren van het rioolstelsel heeft een relatie met het waterbeheer in de stad. Het is één van de factoren die de waterkwaliteit in enige mate negatief kunnen beïnvloeden. Via riooloverstorten of oppervlakkige afstroming kan bijvoorbeeld rioolwater in het oppervlaktewater terechtkomen. Daarom is het waterplan als plus onderdeel van dit vgrp+. Door de verbreding van de gemeentelijke zorgplichten en de realisatie van de beleidsdoelen van het Waterplan moeten de systeemdoelen voor riolering worden vertaald naar een vernieuwd raamwerk van doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden. Dit raamwerk is aangegeven in bijlage I en het zet een lijn uit om tot de gewenste situatie te komen. 4.1 Gewenste situatie Het Waterplan 2006 geeft een heldere inventarisatie van het watersysteem in de gemeente Uden. Het Waterplan heeft een goede basis gelegd voor het huidige waterbeleid en maakt voor de gewenste situatie onderscheid in 5 gebieden met hun eigen streefbeelden: - De Maashorst: streefbeeld natuurlijk en gevarieerd. - Jonge Peelontginning: streefbeeld water voor landbouw. - Oude Peelontginning: streefbeeld water voor landbouw en wijst. - Beekdal De Leijgraaf: streefbeeld ruim en robuust. - Stedelijke kernen: streefbeeld water vasthouden met droge voeten. Uden beschikt over een uniek watersysteem. De wijst is uniek in Europa en heeft een grote cultuurhistorische, aardkundige en landschappelijke waarde. Iets om trots op te zijn. Het watersysteem vervult de rol van spons voor niet alleen Uden, maar voor een gehele regio. Deze spons is door het stroomlijnen van de waterhuishouding in het kader van bijvoorbeeld de ruilverkaveling, het optimaliseren van de landbouw en stedelijke ontwikkelingen in de loop der jaren uitgeknepen. Het water dat valt wordt te snel afgevoerd met verdroging van de spons tot gevolg. Ingenieursbureau Moons 23

24 Streven naar een duurzaam en veerkrachtig watersysteem betekent voor Uden het herstellen van de geschetste sponswerking. Deze intrinsieke waarde van het Udense watersysteem maakt samen met het gegeven dat water gevallen in Uden de bron is voor water in de regio, dat Uden de kansen moet benutten om hemelwater op te vangen, langer vast te houden en te infiltreren en niet onbelangrijk schoon te houden. Dit komt het beste tot uitdrukking in het volgende motto: Uden, gastvrij voor water. In het motto gastvrij zijn voor water komen de doelstellingen uit het waterplan 2006 Uden terug: - Het huis op orde hebben vertegenwoordigt het realiseren van de doelstelling veerkrachtig en duurzaam watersysteem in combinatie met het beschikken over een optimaal functionerende waterketen. Als de waterketen (lees riolering) niet goed zou functioneren kan geen sprake zijn van een duurzaam watersysteem. - Goed gastheer zijn vertegenwoordigt een effectieve waterorganisatie. Een goed gastheer anticipeert op de wensen van zijn gasten en weet doeltreffend te improviseren als de wensen en/of omstandigheden veranderen. Goed communiceren is hierbij een voorwaarde, evenals verwachtingen zodanig weten te sturen dat gasten zich gewaardeerd, gerespecteerd voelen en zich thuis (blijven) voelen. - Het gast zijn brengt een verantwoordelijkheid met zich mee. Udenaren kunnen op hun beurt gastheer zijn, maar ook gast zijn van de beheerders van waterketen en watersysteem. Als gastheer mag je verwachten dat een gast, de inwoner/ondernemer in dit geval, zich wil verdiepen in de kwaliteiten van het huis en zijn gastheer en zijn huisregels respecteert. Het ontwikkelen van waterbewustzijn vraagt zowel van de gastheer als zijn gasten het werken aan begrip en waardering. Voor de riolering wordt minimaal het huidige niveau vastgehouden. Specifiek betekent dit aandacht voor goed functioneren, het kwalitatief op peil houden van het stelsel, het verder verlagen van het aantal meldingen, het verder terugdringen van de vuiluitworp van het rioleringsstelsel en het voorkomen van wateroverlast. Uitgangspunt is om te blijven voldoen aan de landelijke richtlijnen voor het milieutechnisch functioneren van het rioolstelsel en aan de provinciale eis om het rioleringsstelsel kostendekkend en kwalitatief in stand te houden. 4.2 Ontwikkelingen van invloed op beleid water en riolering Samenwerken in de waterketen Als gevolg van de financiële en economische crisis worden gemeenten en waterschappen vanaf 2010 geconfronteerd met een grote bezuinigingsopgave. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Unie van Waterschappen (UvW) hebben hiertoe een gezamenlijke aanpak voor de afvalwaterketen (riolering en afvalwaterzuivering) uitgewerkt. De VNG en de UVW stellen voor de bezuinigingsopgave voor gemeenten en waterschappen via een intensieve samenwerking in 2010 en 2011 vorm te geven. De samenwerking vindt haar wettelijke grondslag in artikel 3.8 van de Waterwet. Het afvalwaterakkoord kan hiervoor een bestuurlijke basis bieden. In de uitwerking van het Afvalwaterakkoord kunnen de gezamenlijke taken en verantwoordelijkheden tussen gemeente en waterschap, worden vastgelegd. De kern is het delen van kennis en het bieden van meer zicht op elkaars verantwoordelijkheden en op de interactie daartussen. Onderstaande onderwerpen zijn van belang bij de samenwerking tussen de gemeente Uden en Waterschap Aa en Maas. Ingenieursbureau Moons 24

25 1. WVO Op grond van de WVO-vergunning (Wet verontreiniging oppervlaktewater) heeft de gemeente in het verleden debiet, tijdsduur en frequentie van overstortgebeurtenissen geregistreerd. Recentelijk is de wetgeving met betrekking tot afvalwaterlozingen geactualiseerd, hetgeen een vereenvoudiging van de bestaande vergunning- en ontheffingenplichten betekent. Afvalwaterlozingen worden niet langer gereguleerd via een WVO-vergunning, maar via algemene regels. Onder voorwaarden kunnen via maatwerkvoorschriften nadere eisen gesteld worden aan de lozingen. De directe lozingen (op de rioolwaterzuiveringsinstallatie en het oppervlaktewater) vallen nu onder de Waterwet en worden door het waterschap beoordeeld. De indirecte lozingen (op de riolering) zijn opgegaan in de Wet Milieubeheer (Wm). Voor gemeenten leidt dit tot een uitbreiding van het takenpakket, omdat nu alle indirecte lozingen (bijvoorbeeld bronneringen) op het riool door de gemeente dienen te worden beoordeeld in plaats van door het waterschap. Partijen binnen de zuiveringsregio Dinther hebben aangegeven gezamenlijk toe te willen werken naar invulling van spoor 2 volgens het CIW sporenbeleid Riooloverstorten. In eerste instantie is het doel van dit project om tot gezamenlijk afspraken/kader te komen waar en hoe binnen het verzorgingsgebied rwzi Dinther gemeten moet worden om inzicht in het werkelijk functioneren van de afvalwaterketen te krijgen. Na implementatie hiervan en na een gedegen meetperiode kan vervolgens een voorstel met concrete maatregelen voor optimalisatie van de afvalwaterketen opgesteld worden. Door de gemeente Uden is op bovenstaande ontwikkelingen ingespeeld door de installatie van een telemetriesysteem (zie paragraaf 3.4). Voor de toekomst is de gemeente voornemens bij interne overstorten in het gemengde stelsel meetapparatuur (telemetrie fase 2) te plaatsen en nut en noodzaak van het plaatsen van telemetrie bij externe regenwateroverstorten te onderzoeken. Het op een slimme manier verwerken van de data en interpreteren van de meetgegevens is van belang om de extra informatie te kunnen benutten. De meetgegevens dienen bij te dragen aan het verkrijgen van meer inzicht in het rioolstelsel en het voorkomen van storingen en klachten. Het vergroten van het aantal meetlocaties alleen is om deze reden niet voldoende. De gemeente Uden speelt hierop in door het takenpakket van één van de medewerkers uit te breiden met het beheer van het telemetriesysteem. De overstortgegevens worden voorlopig per kwartaal aangeleverd aan waterschap Aa en Maas. 2. Eén loket Momenteel kan de burger van de gemeente Uden voor vragen of klachten over de riolering terecht bij het klantcontactcentrum. Het Waterschap Aa en Maas heeft een Waterwetloket ingericht waar men terecht kan met alle vragen en verzoeken die met grond- en oppervlaktewater te maken hebben. De nieuwe Waterwet, de verbreding van de zorgplichten en de samenwerking in de waterketen hebben geleid tot de wens om tot één loket te komen waar de burgers, bedrijven en medewerkers van de gemeente Uden terecht kunnen. Eén loket voor alle watervragen en watermeldingen. Het waterloket kan voor de gemeente tevens fungeren als communicatiemiddel richting burgers en bedrijven over alle facetten van water en riolering. Over projecten in het kader van dit vgrp+ bijvoorbeeld, kan dan informatie gegeven worden. Momenteel zijn er nog geen afspraken gemaakt over de nadere invulling van het loket. In de planperiode van dit vgrp+ zal het waterloket verdere vorm krijgen en is als project opgenomen Ingenieursbureau Moons 25

26 in de projectenlijst in bijlage II. De website van het waterloket van de gemeente Utrecht is als voorbeeld opgenomen in bijlage III. 3. Dubbelfunctie gemalen In Odiliapeel ligt een gemaal gelegen dat een zogenaamde dubbelfunctie heeft (doorvoergemaal de Peel). Het gemaal heeft naast de transportfunctie voor het waterschap ook de ontvangstfunctie voor het afvalwater van de gemeente. Het gemaal is in eigendom van het waterschap Aa en Maas en de gemeente levert een financiële bijdrage voor energie en vervanging/renovatie. Het bestuur van het waterschap heeft ingestemd met het stoppen van de onderlinge verrekening voor de dubbelfunctie door de gemeente Uden een eenmalige afkoopsom aan te bieden. Door de gemeente is deze afkoopsom geaccepteerd en de geraamde kosten zijn meegenomen in het financiële onderdeel van dit vgrp+. 4. Samenwerkingsprojecten Afvalwaterakkoord Dinther In het afvalwaterakkoord van het verzorgingsgebied RWZI Dinther ( ) is een aantal samenwerkingsprojecten opgenomen: - Afstemming investeringsplannen - Opstellen afkoppelkansenkaart - Beheersing piekaanvoer afvalwater/regenwater - Koppeling databeheersysteem - Opzetten gemeenschappelijk meet- en monitoringssysteem De kosten voor bovenstaande projecten zijn voornamelijk voor rekening van het Waterschap. Voor het opstellen van de afkoppelkansenkaart is door de gemeente Uden reeds een stap gezet. In het financiële onderdeel van dit vgrp+ is geen rekening gehouden met de projecten die voortvloeien uit het Afvalwaterakkoord Dinther. Duurzaamheid De gemeente Uden heeft als doel gesteld koploper te zijn op het gebied van duurzaamheid. In 2008 is samen met de gemeente Veghel het Integraal Duurzaamheidbeleidsplan opgesteld om een impuls te geven aan duurzame ontwikkeling. De intrinsieke waarde van het Udense watersysteem maakt samen met het gegeven dat water gevallen in Uden de bron is voor water in de regio, dat Uden de kansen moet benutten om hemelwater op te vangen, langer vast te houden en te infiltreren en schoon te houden. Het scheiden van afvalwaterstromen aan de bron, meer oog hebben voor hergebruik en het terugdringen van energiegebruik zijn verder van belang. Water vasthouden op de plaats waar het valt levert ook een ontlasting op van gemalen en zuiveringsinstallaties. Bij het beheer en onderhoud van de riolering speelt het begrip duurzaamheid een steeds grotere rol. Dit is ondermeer terug te vinden in de verlenging van de levenscyclus van de riolering en het afkoppelen van regenwater hetgeen een energiebesparing oplevert. Met de opgestelde ARGU heeft de gemeente Uden een leidraad in huis waarin eisen gesteld worden aan gebruikte materialen bij uitvoering van werken. Voor meer informatie over duurzaamheid en de toekomstvisie op dit gebied wordt verwezen naar de bijgevoegde Waterplanbijlage met kenmerk JV, d.d. 14 september Ingenieursbureau Moons 26

27 Toenemende kans op wateroverlast door verandering klimaat Klimaatscenario's geven aan dat er in de toekomst grotere pieken en dalen te verwachten zijn in regenval. Bij de dimensionering van regenwaterriolering of infiltratieriool wordt rekening gehouden met een afkoppelpercentage van 100%. In werkelijkheid is het praktisch vrijwel niet haalbaar om alles af te koppelen. De regenwaterriolering in de gemeente Uden wordt overgedimensioneerd, waarmee wordt ingespeeld op grotere extremen in de toekomst. De toename van de regenval geeft een grotere belasting van het gehele watersysteem (watergangen in en buiten de gemeente en het rioleringsstelsel). De gemeente Uden licht de effecten daarvan samen met het waterschap in de stedelijke wateropgave door. Op dit moment zijn nog onvoldoende resultaten bekend om financiële verplichtingen in dit vgrp+ op te nemen. Indien in deze planperiode bekend wordt welke maatregelen genomen dienen te worden, zullen benodigde financiële middelen apart aangevraagd worden in deze planperiode of meegenomen worden in het volgende vgrp (over 4 jaar). 4.3 Ontwikkelingen water en riolering Restlevensduur riolering De restlevensduur van de riolering geeft aan hoe lang een rioolbuis theoretisch nog meegaat en wanneer het theoretische vervangingsmoment bereikt zal zijn. Op basis van de uitgevoerde restlevensduurberekeningen van het gehele rioolstelsel is voor de gemeente Uden een vervangingsplan opgesteld. In dit vervangingsplan zijn tevens de riolen opgenomen die planmatig vervangen worden (periode 2012 t/m 2016). Het vervangingsplan (op zowel korte als lange termijn) is de basis voor de vervangingsinvesteringen die de gemeente Uden zal moeten doen. In onderstaande figuur is de hoeveelheid aangelegd riool per aanlegjaar weergegeven. De verdeling laat zien dat in 1970 en 1974 veel riolering is aangelegd. km Figuur 4.1: Aanlegjaar riolering Aanlegjaar Op basis van de aanlegjaren van de riolering, de rioolinspectiegegevens en een kwaliteitsfilter zijn met het rioolbeheerpakket Rioscoop restlevensduurberekeningen uitgevoerd. Het aanlegjaar en de kwaliteit zijn vaste inputgegevens, het kwaliteitsfilter is een risicoanalyse. In het kwaliteitsfilter is aan elk schadebeeld een waarde toegekend, waarmee is vastgesteld hoe zwaar dit schadebeeld meetelt in de beoordeling. Ten opzichte van het vigerende d-grp zijn er wat betreft de restlevensduurberekening twee belangrijke verschillen: Ingenieursbureau Moons 27

28 - In 2008 was slechts een gedeelte van het rioolstelsel geïnspecteerd. Destijds zijn de bekende kwaliteitsgegevens geëxtrapoleerd over de rest van het rioolstelsel. De inhaalslag op het gebied van reiniging en inspectie heeft geleid tot een bijna compleet geïnspecteerd stelsel, waardoor nu de werkelijke kwaliteit de basis is voor de berekeningen - In de planperiode van het vigerende d-grp is ervaring opgedaan met het restlevensduurmodel (in Rioscoop ) bij andere gemeenten. Vooral met de gemeente Eindhoven is het model intensief besproken en aangepast. Het resultaat van de berekeningen in Eindhoven met dit aangepaste model sluit zeer goed aan bij de dagelijkse praktijk in de gemeente. Na afstemming met de gemeente Uden is besloten dit model voor het vgrp+ te hanteren. Het toepassen van een ander model voor de restlevensduur resulteert in een afwijking in de financieringsbehoefte. In de onderstaande figuur is een vergelijking gemaakt tussen de investeringsbehoefte met het nieuwe model en met het model van het d-grp Figuur 4.2: Investeringsbehoefte bij verschillende restlevensduur modellen Uit deze grafiek blijkt dat het volume onder de rode lijn (vgrp+) behoorlijk naar rechts verschoven is. Dit betekent dat de investeringsbehoefte in de periode tot 2030 een stuk lager is. In de figuur is een grote piek te zien in de buurt van Het is waarschijnlijk dat deze piek af zal vlakken en naar achteren zal verschuiven. De invoerbestanden van de restlevensduurberekening zijn opgenomen in bijlage IV Hemelwater In Uden is ca. 300 ha verhard oppervlak aangesloten op gemengde riolering. Geleidelijk aan wordt steeds meer van dit oppervlak aangesloten op een gescheiden inzamelsysteem. Bij het actief stimuleren van afkoppelen wordt voorrang gegeven aan het oplossen van knelpunten op het gebied van wateroverlast of waterkwaliteit ten gevolge van riooloverstorten (kern Volkel). In delen van het centrum waar de ruimte intensief wordt gebruikt of waar geen ruimte is voor een gescheiden rioolstelsel is afkoppelen niet gewenst. De wettelijke zorgplicht hemelwater biedt de ruimte om nadrukkelijker in te zetten op het al dan niet verplicht betrekken van de perceeleigenaar bij de verwerking van hemelwater. De gemeente kiest er voor om daar waar regenwaterriolering wordt aangelegd ook de perceeleigenaren in bestaande bebouwing te stimuleren om de waterstromen te scheiden. Ingenieursbureau Moons 28

29 Daarnaast wordt gestimuleerd om ook op perceelsniveau zoveel mogelijk water vast te houden of tijdelijk te bergen. Binnen de kern Uden is een aantal bodemverontreinigingen aanwezig. De ondergrond van Uden levert door de grote doorlatendheid en de afwezigheid van niet-doorlatende lagen een groter risico op voor de verspreiding van deze verontreinigingen. Daarom dient het infiltreren van regenwater met het oog op het mobiliseren van bodemverontreinigingen (Uden centrum, Galerij 10 en het Dico-terrein) met voorzorg plaats te vinden zolang de sanering niet afgerond is. In het verleden (2006) is in de gemeente Uden een inventarisatie gemaakt van de relatief eenvoudig (via oppervlakkige afvoer) af te koppelen oppervlakken. Hierbij is gelet op de afstand tot groenzones voor de aanleg van infiltratievoorzieningen en oppervlaktewater. Op basis van de inventarisatie, de bodemverontreinigingen en de functie van het bestaande rioolstelsel is een afkoppelkansenkaart ontstaan. Deze is opgenomen in bijlage V. Uit de afkoppelkansenkaart is een aantal situaties afgeleid, deze komen nu aan de orde. Afgekoppeld gebied met gescheiden stelsel In deze gebieden is een gescheiden rioolstelsel aanwezig, een deel van de regenwaterriolering is uitgevoerd als infiltratieriool. In deze gebieden is openbaar verhard oppervlak afgekoppeld, particulier verhard oppervlak is gedeeltelijk afgekoppeld. Stimuleren van de particulier kan leiden tot een hoger percentage afgekoppeld verhard oppervlak. Het stimuleren van de particulier kan op meerdere manieren plaatsvinden: - verstrekken van informatie - overtuigen van de burgers (via gebiedsplatform/klankbordgroep) - financiële tegemoetkoming - verstrekken van materialen ten behoeve van afkoppelen Afgekoppeld gebied met alleen vuilwater riolering In deze gebieden is alleen vuilwater riolering aanwezig. Er is geen verhard oppervlak aangesloten op de riolering en voor het regenwater van zowel de particuliere als de openbare oppervlakken is een voorziening gerealiseerd. In deze gebieden is hydrologisch neutraal ontwikkeld (HNO). Niet afgekoppeld gebied In deze gebieden is een gemengd stelsel aanwezig, openbaar verhard oppervlak is niet afgekoppeld, particulier verhard oppervlak kan plaatselijk afgekoppeld zijn. Bij toekomstige projecten dient bepaald te worden op welke manier afgekoppeld gaat worden. Als afkoppelen te lastig is, door bijvoorbeeld ruimtegebrek of het ontbreken van een afvoermogelijkheid, kan afkoppelen achterwege gelaten worden. Bij projecten binnen de contouren van de bodemverontreiniging kan wel afgekoppeld worden, mits het water niet wordt geïnfiltreerd binnen deze contouren. Verzamelen en afvoeren van regenwater is in dit geval de oplossing. Door het begeleiden en stimuleren van de burgers kunnen deze overtuigd worden het particuliere oppervlak af te koppelen. Goede communicatie en informatievoorziening zijn hierbij van belang. Bij nieuwbouwprojecten of ruimtelijke plannen is de watertoets een leidend instrument. Hydrologisch Neutraal Ontwikkelen is hierbij een uitgangspunt (zie bijlage VI) Ingenieursbureau Moons 29

30 In het kader van het opstellen van een afkoppelplan voor de gehele gemeente Uden is een project opgenomen in de projectenlijst (bijlage II) Grondwater De verbreding van de watertaken leidt wat betreft de grondwaterzorg tot de plicht om in het openbaar gemeentelijk gebied maatregelen te treffen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Grondwateroverlast speelt niet op grote schaal binnen de gemeente Uden. De gemeente zet in deze planperiode in op inventarisatie en onderzoek. Ingenieursbureau Moons 30

31 5 Aanpak Voor de visie op water en riolering in Uden is het gastvrij zijn vertaald naar: welke plaats water en riolering en het beheer ervan in bijvoorbeeld 2027 zou kunnen hebben. Het huis op orde hebben hangt nauw samen met duurzaam inrichten. Het goed gastheer zijn vertaalt zich naar doeltreffend beheer van water en riolering. Het gast zijn refereert aan de rol en het waterbewustzijn van de Udenaar. De voorgenomen aanpak betreffende de drie zorgplichten ten aanzien van afvalwater, regenwater en grondwater komen hierna aan de orde. 5.1 Vervangingen Inspecties geven aan dat de kwaliteit van de riolering in Uden over het algemeen goed is. De gemiddelde levensduurverwachting van de riolering is 70 jaar. Aantasting van de riolering (door slijtage en vrijkomende gassen) is de grootste boosdoener voor de stabiliteit van de hoofdriolering. Verder spelen in de gemeente Uden de in grote mate aanwezige boomwortels in de riolering een rol. In de periode is jaarlijks gemiddeld ca m riolering vervangen. Inbegrepen zijn de vervangingen die momenteel in uitvoering zijn in de Antoniusstraat te Volkel en de U van Uden. Op basis van de uitgevoerde rioolinspecties zijn restlevensduurberekeningen uitgevoerd (zie paragraaf 4.3). Uit de berekeningen blijken een aantal riolen de komende planperiode vervangen te moeten worden. Verder zijn er riolen die planmatig vervangen worden. Riolen die relatief eenvoudig hersteld kunnen worden,waardoor de restlevensduurverwachting wordt verlengd, zijn niet in het vervangingsplan opgenomen. Voor reparaties van deze rioolstrengen (Julianastraat, Schoolstraat, Reestraat, Marterstraat, Kerkstraat, gedeelte Hoevenseveld fase II en III) is een post opgenomen in de projectenlijst in bijlage II. In de onderstaande figuur is het vervangingsplan voor de periode weergegeven. Ingenieursbureau Moons 31

32 Figuur 5.1: Vervangingsplan in kaart In bijlage VII is de strengenlijst van het vervangingsplan opgenomen. In de onderstaande tabel is de totale lengte van de te vervangen riolering per jaar weergegeven. Vervangingsjaar Lengte (m) Tabel 5.2: Rioolvervangingen komende jaren De komende planperiode dient in totaal 11.8 km riolering vervangen te worden. Dit komt overeen met ongeveer 2400 meter per jaar. De werkvoorraad is iets hoger dan de werkvoorraad in de planperiode Onderhoud Afvalwater Om een goede afstroming te waarborgen worden de riolen regelmatig schoon gemaakt, gemiddeld 1 keer per 10 jaar. Reinigingswerk vindt zoveel mogelijk plaats in combinatie met inspectie. De afgelopen jaren is in Uden een reinigings- en inspectie inhaalslag gemaakt. In de onderstaande tabel zijn de geïnspecteerde kilometers per jaar aangegeven. Ingenieursbureau Moons 32

33 Jaar reiniging en inspectie Lengte (m) Tabel 5.3: Reiniging en inspectie jaar De gemeente Uden hanteert voor de komende jaren de onderstaande strategie voor reiniging en inspectie: - Riolering wordt onafhankelijk van het type riolering elke 10 jaar gereinigd en geïnspecteerd (reiniging altijd combineren met inspectie). - Gezien de totale lengte van het stelsel komt dit neer op het reinigen en inspecteren van ca. 25 km riool per jaar. - Elk jaar wordt ca. 2 km riolering extra geïnspecteerd in het kader van aanvullend onderzoek bij bijvoorbeeld: - verdachte locaties aantasting (bijv. inprikpunten drukriool, zwembad) - verdachte locaties wortelgroei - aandachtspunten industrie - Bij het opstellen van het reinigingsplan is rekening gehouden met de begrenzing van aparte bemalingsgebieden. - De cyclus voor het reinigen en inspecteren start in In 2012 en 2013 wordt niet gereinigd en geïnspecteerd. Deze jaren worden gebruikt om de maatregelen van de in 2009, 2010 en 2011 geïnspecteerde riolen te bepalen en uit te voeren. Voor de komende 10 jaar is de planning wat betreft reiniging en inspectie weergegeven in onderstaande figuur Figuur 5.4: Reiniging- en inspectieplan in kaart Ingenieursbureau Moons 33

34 Aangezien in de gemeente Uden veel bomen groeien in de nabijheid van de riolering, speelt wortelingroei een grote rol bij het beheer van de riolering. Jaarlijks wordt de riolering door middel van wortelsnijden vrijgemaakt van wortels. Op basis van de jaarlijkse inspectiegegevens wordt bepaald welke riolen opgenomen worden in de planning voor het wortelsnijden. Door overtollige wortels te verwijderen worden verstoppingen zoveel mogelijk voorkomen en wordt de afvoercapaciteit van de riolering vergroot. De gemeente Uden neemt zich voor in de toekomst indien mogelijk geen riolering aan te leggen nabij bestaande bomen en bomen zoveel mogelijk niet te planten nabij bestaande riolering. Indien noodzakelijk treft de gemeente Uden wortelbeschermende maatregelen. Regenwater Reiniging en inspectie van het regenwateriool is gecombineerd met de reiniging en inspectie van de gemengde stelsels en het vuilwaterriool. De regenwaterriolen zijn opgenomen in de planning in paragraaf 5.2. Voor het infiltratieriool past de gemeente Uden een speciale reinigingstechniek toe, namelijk de spinnekopmethode. Deze techniek is gebaseerd op het creëren van een vacuüm waardoor het vuil uit de poriën van de buis kan worden verwijderd. Voor het reinigen van het infiltratieriool zijn voor de komende jaren posten opgenomen in de projectenlijst in bijlage II. De reiniging van kolken vindt plaats op basis van meerjarige contracten. Op jaarbasis worden de ca kolken in de gemeente Uden 2 keer gereinigd. De reinigingsfrequentie van kolken is momenteel niet afgestemd op de gebruiksfunctie van de openbare ruimte en het type rioolstelsel. Bij een adequaat straatveegbeleid zijn de kosten voor reiniging van riolen en verwerking van rioolslib lager. Straatvegen vindt in de gemeente Uden 7 keer per jaar plaats. De veegfrequentie is momenteel niet afgestemd op de gebruiksfunctie van de openbare ruimte en het type rioolstelsel. De gemeente Uden is voornemens op het gebied van kolkreiniging en veegbeleid een verbeterslag te maken. Onderhoud dient afgestemd te zijn op het gebruik van het openbaar gebied en het type riolering. Grondwater Voor ontwatering is in bepaalde gebieden (vooral rondom de breuklijnen) drainage aangelegd in de openbare ruimte. In de wijk Hoenderbos-Velmolen in het zuiden van Uden is drainage aangelegd in het cunet van de weg. Momenteel is er geen beleid voor monitoring en onderhoud van de drainage. Er is geen inzicht in het functioneren van het drainagesysteem. Aandachtspunt voor de komende planperiode is het beter in kaart brengen van de aanwezige drainage en het opstellen van een onderhoudsplan. Op deze wijze brengt de gemeente Uden het drainagestelsel op het gewenste niveau om daarmee te voldoen aan de gestelde functionele eisen. In de lijst in bijlage II is in het kader van de drainage een project opgenomen. Wat betreft onkruidbestrijding volgt de gemeente Uden de DOB-methode (DOB staat voor Duurzaam Onkruid Beheer op verhardingen). Binnen DOB kiest de gemeente voor de chemische bestrijdingsmethode. Het huidig strooibeleid van de gemeente Uden is niet afgestemd op de aanwezigheid van infiltratieriolen en wadi's. De strooiroutes zijn vastgelegd en onderverdeeld in categorieën Ingenieursbureau Moons 34

35 (urgentie 1, 2 en 3). In principe vindt gladheidbestrijding plaats op hoofdwegen (urgentie 1) en nevenstructuren (urgentie 2) Reparaties Om de kwaliteit van de riolering te verbeteren en de restlevensduurverwachting te verhogen, vinden reparaties van de riolering plaats. Door het uitvoeren van reparaties kan de vervanging van riolen worden uitgesteld. Er is op 2 manieren inzicht verkregen in de te treffen maatregelen: 1. Door het toepassen van een kwaliteitsfilter op de rioolinspecties van de afgelopen jaren is inzicht verkregen in de individuele schadebeelden waarbij een ingreep noodzakelijk is. 2. Door het uitvoeren van restlevensduurberekeningen is inzicht verkregen in de strengen (die niet opgenomen zijn in het vervangingsplan) die vervangen dienen te worden op basis van de kwaliteit. In de onderstaande figuur is de selectie weergegeven van de strengen die één of meerdere ontoelaatbare schades bevatten. Onder ontoelaatbare schades vallen instorting, zandinloop, infiltraties klasse 5, e.d. Dit betreft ca 115 riolen (lengte ca m). Wortelingroei is buiten beschouwing gelaten. In bijlage VIII zijn de betreffende strengen opgenomen. Figuur 5.5 Ontoelaatbare schades De afgelopen jaren is een inhaalslag gemaakt op het gebied van reiniging en inspectie. In de afgelopen planperiode is weinig aandacht besteed aan het uitvoeren van reparaties op basis van de verkregen informatie. Om deze reden is voor de jaren 2012 en 2013 geen reiniging en inspectie gepland, maar zijn in de projectenlijst twee posten opgenomen voor het uitvoeren van rioolreparaties/herstelmaatregelen. In figuur 5.6 zijn alle riolen weergegeven die op basis van de restlevensduurberekening op korte termijn vervangen of gerepareerd dienen te worden. Ingenieursbureau Moons 35

36 Figuur 5.6 Te vervangen/repareren strengen op basis van restlevensduur Deze riolen liggen verspreid over de gemeente en zijn niet toegewezen aan één van de projecten in de vervangingsplanning. De verwachting is dat deze riolen niet vervangen behoeven te worden, maar dat reparatie voldoende is. Om de te treffen maatregelen te bepalen dienen de inspectiegegevens van de riolen nader bestudeerd te worden. De totale lengte van de strengen bedraagt circa 6 km. Voor de periode zijn in de projectenlijst in bijlage II middelen opgenomen om de reparaties van strengen in bovenstaande figuur uit te voeren Verbetering Afvalwater Er is aandacht nodig voor onjuist aangesloten verhard oppervlak op de drukriolering in het buitengebied. Momenteel levert de drukriolering tijdens neerslag op bepaalde locaties problemen op. In de komende planperiode voert de gemeente een onderzoek uit naar foutieve aansluitingen op de drukriolering. Hiernaast zal door het uitvoeren van een inventarisatie en een herberekening van het drukrioleringssysteem inzicht verkregen worden in de te treffen verbetermaatregelen. De grootschalige vervanging en aanpassing van de drukriolering (aan de hand van huidige wensen en eisen) staat eveneens op de agenda. Gezien de problemen met de drukriolering in Uden Noord zijn in de projectenlijst twee projecten opgenomen waarbij een opvoergemaal en persleiding wordt aangelegd (Slabroekseweg en Canadasweg). Foutieve aansluitingen op het vrijvervalstelsel (gescheiden stelsels) krijgen in het kader van de KRW landelijk veel aandacht. Onderzoek wijst uit dat oppervlaktewater bij een gescheiden stelsel met een percentage foutieve aansluitingen (DWA op RWA) van 3% evenveel vervuild wordt als een gemengd stelsel zonder randvoorziening. Is het percentage foutieve aansluitingen 1%, dan vervuilt het regenwaterstelsel het oppervlaktewater evenveel als een gemengd stelsel dat aan de basisinspanning voldoet. In deze planperiode zijn wat betreft de vrij verval riolering voor dit onderzoek geen middelen opgenomen. Er zijn geen verdachte locaties bekend van foutieve aansluitingen op het vrijverval riool. Ingenieursbureau Moons 36

37 De gemeente Uden is voornemens het gemaalbeheer te gaan verbeteren. Momenteel is de planning voor vervanging van het elektromechanisch en bouwkundige deel gebaseerd op een levensduur van 15 respectievelijk 40 jaar. Alvorens het gemalenbeheerplan door het team Water en Rioleringen opgesteld kan worden, wordt de nulsituatie vastgelegd. Hiervoor is in de projectenlijst het kwaliteitsonderzoek gemalen opgenomen. Hemelwater Door de uitvoering van afkoppelprojecten op het industrieterrein Loopkant-Liessent en in de kern Volkel voldoet het rioleringsstelsel van de gemeente Uden aan de landelijke basisinspanning. In het kader van de doelstellingen op het gebied van duurzaamheid en de toekomstige klimaatveranderingen kiest de gemeente Uden vanaf 2012, daar waar doelmatig, voor afkoppelen van hemelwater. In het kader van de hydraulische berekeningen van het rioolstelsel in de gemeente Uden is een nieuw rekenmodel opgebouwd vanuit de rioolbeheersoftware. Wat betreft het op de riolering aangesloten verhard oppervlak is uitgegaan van de waarden uit de oude BRP s. In de planperiode dient een update van het aangesloten verhard oppervlak plaats te vinden. De resultaten van deze update zijn de basis voor toekomstige hydraulische berekeningen en zijn van belang bij het opstellen van waterbalansen en het leggen van relaties tussen het theoretische rekenmodel en de stijghoogtemetingen in de riolering. In bijlage IX is de richtlijn voor eenduidige bepaling van verhard oppervlak opgenomen waaraan Uden zich conformeert. Aandacht is nodig om foutieve aansluitingen van afvalwater op regenwaterriolen te voorkomen door voorlichting en handhaving en het zo nodig opsporen en het opheffen daarvan. 5.3 Monitoring en onderzoek Afvalwater en hemelwater De werkzaamheden in verband met de uittreding van rioolwater vanuit de transportleiding (vrij verval) richting de RWZI zijn afgerond. De komende jaren vindt monitoring van de verbeteringmaatregel plaats door inspectie van de leiding. Indien blijkt dat verdere verbetering noodzakelijk is, plaats de gemeente extra aquaringen om uittreding te voorkomen. Met het geïnstalleerde telemetriesysteem (overstorten, bergbezinkbassins, gemalen en regenmeters) registreert de gemeente Uden het functioneren van het rioleringsstelsel. In de toekomst is de gemeente voornemens bij interne overstorten in het gemengde stelsel eveneens telemetrie aan te brengen. Indien onderzoek aantoont dat er aanleiding is voor het meten aan externe regenwateroverstorten, wordt hier eveneens meetapparatuur geplaatst. Gedurende deze planperiode zal analyse van de meetgegevens en evaluatie van de aanleg van het telemetriesysteem fase 1 plaatsvinden (zie projectenlijst bijlage II). Alvorens uitgebreide analyse mogelijk is dient een betrouwbare gegevensreeks beschikbaar te zijn. Op basis van de analyse is het mogelijk het functioneren van het rioolstelsel te verbeteren. Ook zullen de meetgegevens bijdragen aan de controle van het rioleringsmodel. Grondwater Na inventarisatie van het bestaande meetnet bepaalt Uden de strategie wat betreft de eventuele uitbreiding van het netwerk. De metingen van de grondwaterstanden in de peilbuizen levert informatie op die naar behoefte wordt geanalyseerd. De analyse richt zich bijvoorbeeld op locaties met bekende grondwateroverlast. Tevens zijn de grondwaterstandmetingen nuttig bij aanleg van nieuw riool (wel of geen bemaling nodig) en hoogteligging/dimensionering van infiltratievoorzieningen. Ingenieursbureau Moons 37

38 5.4 Regie Algemeen Uden heeft de rioleringsgegevens gedurende de planperiode vastgelegd in het rioolbeheerpakket Rioscoop. Rioscoop is mede de basis voor dit vgrp+, met dit pakket zijn de afgelopen jaren alle planningen, operationele programma s en financiële berekeningen gemaakt. In 2011 is besloten over te stappen naar het rioolbeheerpakket Kikker. Dit systeem zal de komende planperiode gebruikt worden voor het vastleggen en raadplegen van rioleringsgegevens. In de toekomst stapt de gemeente Uden over op een multidisciplinair en integraal beheerpakket voor de openbare ruimte (groen, wegen, openbare verlichting, riolering, etc.). 5.5 Samenvatting acties planperiode De belangrijkste acties uit dit plan zijn samengevat in de onderstaande tabel. Werkveld Zorgplicht afvalwater Zorgplicht hemelwater Zorgplicht grondwater Vervanging Onderhoud Verbetering Vervanging van 2300 meter hoofdriolering per jaar Reiniging en inspectie conform meerjarenplanning Wortelsnijden op basis van inspeciegegevens Halfjaarlijkse reiniging van alle straatkolken Remplace drukriolering Zeven keer per jaar straatvegen Uitvoeren reparaties hoofdriolering Afkoppelen verhard oppervlak bij uitvoering projecten, zie afkoppelkansenkaart Inventarisatie drainagesysteem Opstellen onderhoudsplan drainage Regie Uitvoeren onderzoek naar foutieve aansluitingen op drukriolering. Uitvoeren herberekening, eventuele verbeterpunten aanpakken Uitvoeren kwaliteitsonderzoek gemalen en opstellen gemalenbeheerplan Uitvoeren inventarisatie verhard oppervlak conform richtlijn Opsporen en opheffen foutieve aansluitingen Overstap naar beheerpakket Kikker, opstellen planningen en analyses Vooruitblikken naar integraal beheerpakket Monitoring functioneren transportleiding naar RWZI Monitoring Communicatie Uitwisseling gegevens met waterschap Aa en Maas Figuur 5.7: Samenvatting acties planperiode Opstellen en uitvoeren meetplan regenwateroverstorten Gerichte communicatie, zie hoofdstuk 6 Inventarisatie bestaand peilbuizen netwerk Strategiebepaling grondwatermonitoring Monitoring grondwaterstanden Ingenieursbureau Moons 38

39 6 Communicatie Een goed gastheer anticipeert op de wensen van zijn gasten en weet doeltreffend te improviseren als de wensen en/of omstandigheden veranderen. Goed communiceren is een voorwaarde, zodat gasten zich gewaardeerd en gerespecteerd voelen en zich thuis (blijven) voelen. Tevens is het van belang dat de gast zich houdt aan de gestelde huisregels. Een belangrijke doelstelling van dit plan is het geven van een aanzet tot verbetering van de communicatie tussen betrokken partijen in het kader van het vervullen van de gemeentelijke zorgplichten. Zowel interne communicatie tussen medewerkers en afdelingen van de gemeente Uden als externe communicatie met bijvoorbeeld waterschap en burgers is van belang. Aandachtspunt is verder de vinger aan de pols te houden om ervoor te zorgen dat de gestelde doelen (planning/ambities) worden gerealiseerd. Procedure Februari: Jaarverslag (terugblik) opstellen door team Water en Rioleringen - Evaluatie OP Projecten - Evaluatie uitgevoerde werken: - Is de Argu gehanteerd? - Hoe is omgegaan met afkoppelen? - Hoe is het tijdschrijven en boeken van kosten verlopen? - Effecten/terugkoppeling inhoud vgrp+ - Evaluatie tijdsbesteding Water en Rioleringen - Evaluatie financiën uitgevoerde werken - Aanbevelingen formuleren als startpunt nieuw OP Ingenieursbureau Moons 39

40 Maart: Juni: September: Oktober: Overleg klankbordgroep - Lesmateriaal scholen aanreiken, huidige programma s bespreken - Gemeentelijke rol bij afkoppelen scholen bespreken (gemeente is eigenaar) - Duurzaamheid bespreken - waterbesparing in bedrijfsleven (hergebruik) - waterbesparing door andere kranen - Informatie-uitwisseling met burger via gebiedsplatform - Gebruik maken van media - Attenderen op waterloket - Grondwaterstandsverloop bespreken - Informatieverstrekking over projecten in het kader van de grondwaterzorgplicht - Mogelijkheden peilgestuurde drainage Start opstellen OP volgend jaar - Terugblik vorig jaar - Projecten benoemen - Financiën bespreken Afstemmingsoverleg (vgrp+) met verschillende afdelingen gemeente Afronden nieuw OP Bovenstaande procedure dient als handvat voor de komende planperiode. De gemeente Uden wijst een persoon aan die verantwoordelijk is voor het uitvoeren van de procedure. Communicatie gaat niet vanzelf, dat is gebleken bij plannen uit het verleden. Of de in dit vgrp+ gestelde doelstellingen bereikt gaan worden is afhankelijk van het feit of de werkzaamheden en intenties daadwerkelijk opgepakt gaan worden. Voor het opstellen van het jaarverslag (waterboekhouding) en het operationeel programma zijn de benodigde middelen opgenomen in de projectenlijst in bijlage II. Ingenieursbureau Moons 40

41 7 Financiën Goed rioolbeheer kost veel geld. Per jaar geeft de gemeente Uden er 3.5 tot 4 mln euro aan uit. Dit bedrag omvat de exploitatiekosten, de kapitaallasten, kosten voor rioolvervangingen, projectkosten en personele kosten. De uitgaven worden volledig gedekt door het innen van rioolheffing bij burgers en bedrijven en omvat rioolheffing voor eigenaren en rioolheffing voor gebruikers met een verbruik groter dan 1000 m³. 7.1 Uitgangspunten Algemeen Door algemene prijsstijgingen en stijging van lonen en materialen, nemen jaarlijks de kosten toe. In de financiële berekeningen zijn alle kosten berekend op prijspeil Er is geen rekening gehouden met toekomstige inflatie: niet bij de uitgaven en ook niet bij de inkomsten. Ook door uitbreiding van het areaal nemen jaarlijks de kosten toe, maar ook nemen de inkomsten toe omdat er meer heffingseenheden bij komen. Het toenemen van het aantal heffingseenheden tot 2014 is meegenomen bij de berekening van de rioolheffing om zoveel mogelijk aan te sluiten bij de gemeentelijke begroting De invoering van de Wet gemeentelijke watertaken heeft tot gevolg dat de gemeente niet alleen zorg dient te dragen voor stedelijk afvalwater, maar ook voor hemelwater en grondwater. Door de uitbreiding van de zorgplicht, nemen de werkzaamheden toe. Binnen dit vgrp+ is hiermee rekening gehouden. Bezuinigingen Het huidige tijdsgewricht kenmerkt zich door een grote wens de uitgaven van de gemeente te beperken en daardoor de lasten voor de burgers en bedrijven zo laag mogelijk te houden. Voor het beheer en onderhoud van de riolering is dat als volgt geïnterpreteerd: bij de afweging van het vervangen van een riool tegen het repareren ervan, dient een zorgvuldige afweging gedaan te worden. Bij het maken van deze afweging staat doelmatigheid voorop, maar volstaat de sobere oplossing. Bijvoorbeeld: Als in straat de klinkerverharding vervangen wordt, dient het onderliggende riool nog tenminste 25 jaar mee te kunnen. Als het riool echter maar 20 jaar mee kan, zou in het verleden vaak voor vervanging gekozen worden. Nu echter dient te levensduur van het riool met 5 jaar opgerekt te worden door het uitvoeren van reparaties. Ingenieursbureau Moons 41

42 Daarnaast is rekening gehouden met de aan de gemeenteraad voorgelegde bezuinigingsvoorstellen waarover besluit genomen wordt bij de begrotingsbehandelingen De bezuinigingsvoorstellen bestaan uit: - Structurele verlaging van de rioolheffing van ,- per jaar. - Extra toerekenen van kosten voor vegen van wegen ten bedrage van ,- per jaar. Aanpassing afschrijvingstermijn Ten opzichte van de voorgaande planperiodes kiest de gemeente Uden voor betere afschrijvingstermijnen. Met de onderstaande wijzigingen is in dit vgrp+ rekening gehouden: - De afschrijvingstermijn van de riolen is veranderd van 60 naar 70 jaar. Deze wijziging is gebaseerd op de restlevensduurberekeningen, waaruit blijkt dat gemiddelde levensduurverwachting van de riolering in Uden 70 jaar is. - De afschrijvingstermijn van de pompen van de drukriolering is veranderd van 15 naar 20 jaar. De reden hiervoor is de praktijkervaring wat betreft de gemiddelde levensduur van deze pompen. Voorziening riolering In de voorziening zijn bedragen opgenomen voor toekomstig groot onderhoud en vervangingen op basis van het vgrp+. Naast de zorgplicht voor het afvalwater zijn met de verbreding van de zorgplichten eveneens bedragen voor de hemelwater- en grondwaterzorgplicht in deze voorziening opgenomen. Reserve riolering De gerealiseerde resultaten riolering worden gemuteerd op de bestemmingsreserve riolering in plaats van deze op te nemen in de voorziening riolering. Hierdoor geeft de gemeente beter inzicht in de mate waarin de planning wordt gerealiseerd en fungeert deze reserve feitelijk als een egalisatiereserve. Positieve en negatieve exploitatiesaldi worden in de reserve verrekend. De bestemmingsreserve is gekoppeld aan de berekening van de tarieven van de rioolheffing. 7.2 Kostensoorten Exploitatiekosten Bij de exploitatiekosten gaat het om de jaarlijkse uitgaven voor beheer- en onderhoudsactiviteiten voor een goed en doelmatig rioolbeheer. De kosten van deze uitgaven worden toegeschreven aan het jaar waarin deze worden uitgegeven. Door de afdeling financiën van de gemeente zijn de begrotingen en werkelijke uitgaven van 2009 t/m 2011 geanalyseerd. Op basis daarvan is een nieuwe begroting voor 2012 opgesteld. Daarbij is onder andere een aantal van de jaarlijks terugkomende projecten uit de projectenlijst (wortelsnijden en kosten WION) vast opgenomen bij de jaarlijkse exploitatie. De begroting voor 2012 is gehanteerd voor de gehele periode van het vgrp+ Deze begroting is als bijlage X opgenomen. Kapitaallasten Uitgevoerde projecten Dit zijn uitgaven (rente en aflossing) voor projecten die in het verleden zijn uitgevoerd. De gemeente heeft alleen op basis van lineaire afschrijving, projecten gefinancierd. Bij het berekenen van de kosten, is uitgegaan van de boekwaarde begin Ingenieursbureau Moons 42

43 Toekomstige projecten Er is een vervangingsplan opgesteld. Dit bestaat enerzijds uit riolen die planmatig vervangen worden (periode 2012 t/m 2016) en anderzijds uit riolen waarvan het vervangingsmoment automatisch berekend is (op basis van de kwaliteit ervan, zie hoofdstuk 4). Afkoppelkosten In Volkel is de afgelopen jaren in het kader van de basisinspanning verhard oppervlak afgekoppeld. In de kern Uden is tot 2012 geen afkoppelintentie op basis van een bestuurlijke aanwijzing. Bij projecten die in dan wel vóór 2011 zijn opgestart, vindt geen afkoppeling van verhard oppervlak plaats. Per 1 januari 2012 start de planperiode van dit vgrp+, waarmee de overgang van het oude naar het nieuwe beleid inzake het afkoppelen een feit is. In hoofdstuk 4 is de aanpak wat betreft afkoppelen besproken. De kosten voor afkoppelen zijn voor alle gebieden in de gemeente Uden meegenomen in de meerjarenbegroting, tenzij het niet mogelijk of niet doelmatig is (zie afkoppelkansenkaart). In figuur 7.1 zijn de kosten voor afkoppelen weergegeven die opgenomen zijn in de meerjarenbegroting Afkoppelen (excl. VB&DV en begeleiding) Totaal Tabel 7.1: Afkoppelkosten excl. voorbereiding, directievoering en begeleidingskosten gemeente Reparatiekosten In hoofdstuk 4 is de aanpak wat betreft reparaties besproken. In de periode 2012 t/m 2016 zijn op basis van de restlevensduurberekeningen strengen (die verspreid door de gemeente liggen) theoretisch aan vervanging toe. Deze verspreid gelegen strengen zijn niet opgenomen in een totaalproject (per straat of wijk), maar het betreft individuele strengen. In het kader van het zuinig omgaan met de beschikbare middelen, is uitgegaan van reparatie van deze riolen. Op basis van de inspecties van deze riolen is geschat dat de reparatiekosten ca 20% van de vervangingskosten zullen zijn. De totale vervangingswaarde van deze riolen (ca. 6 km, zie figuur 4.8) bedraagt ca 3 mln. In de projectenlijst is om deze reden voor de jaren 2017 t/m 2021 een bedrag van ,- per jaar opgenomen voor reparaties. Ingenieursbureau Moons 43

44 Projecten In de planperiode van dit vgrp+ is een groot aantal projecten voorzien. De projecten hebben betrekking op de verschillende zorgplichten en kunnen ten laste komen van het jaar waarin de uitgave gepland is of als investeringen over meerdere jaren afgeschreven worden. In bijlage II is de volledige projectenlijst horende bij dit vgrp+ opgenomen. Bij het bepalen van de afschrijftermijn zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd. - Projecten die gerelateerd zijn aan riolen (zoals het aanleggen van een regenwaterriool) worden afgeschreven over een periode van 70 jaar (de gemiddelde levensduurverwachting van riolen in Uden). - Bouwkundige constructies (gemalen) worden afgeschreven over 40 jaar. - Elektro/mechanische investeringen worden afgeschreven over 15 jaar. - Pompunits van de drukriolering worden afgeschreven over 20 jaar. - Overige projecten worden in 1 jaar afgeschreven. Het gehanteerde rentepercentage is: 5%. Personele kosten Ontwikkelingen op het gebied van afvalwaterlozingen hebben er toe geleid dat uitbreiding van taken ontstaat bij de gemeente. Taken hebben o.a. betrekking op het feit dat afvalwaterlozingen voortaan door gemeenten dienen te worden beoordeeld. Een en ander binnen het kader van de Wet Milieubeheer (WM). Om aan het bovenstaande goede invulling te kunnen geven heeft de gemeente Uden er voor gekozen om door middel van een telemetriesysteem (meetapparatuur) inzicht te krijgen in deze lozingen. Het systeem genereert data van overstorten, bergbezinkbasins, gemalen en regenmeters die bijdragen tot het verkrijgen van meer inzicht in het functioneren van het rioleringsstelsel. Voor het goed en accuraat uitwerken van onderhoudsbestekken en voor planmatig beheer van het rioolstelsel (afdeling werkvoorbereiding) zijn deze data essentieel. Op dit moment (2011) besteedt de gemeente de activiteiten rondom telemetrie uit. Met het ingaan van de nieuwe planperiode is de gemeente voornemens deze activiteiten in eigen beheer uit te voeren. Naast extra inzet, aandacht en specifieke kennis t.b.v. verdere implementatie en het operationeel houden van het telemetriesysteem wordt ook extra inzet en kennis gevraagd t.b.v. toezicht op de werkzaamheden van derden. Het betreft hier de grotere onderhoudscontracten uitgevoerd door derden voortkomend uit dit vgrp+ (reiniging, inspectie, wortelsnijden, rioolreparaties). Het is noodzakelijk om deze taken structureel te borgen binnen rioleringsbeheer en deze taken gecombineerd onder te brengen bij een Toezichthoudend beheermedewerker telemetrie, water en rioleringen. Het betreft hier een volledige fte, voorlopig gewaardeerd op niveau 7. Om invulling te kunnen geven aan de taken op het gebied van telemetrie vindt een herschikking van taken plaats binnen de bestaande formatie van de afdeling Openbare Werken. Vrijgekomen financiering door gewijzigde projecten Op basis van nieuwe inzichten (bijvoorbeeld rioolinspecties), is een aantal projecten afgelast of is de omvang ervan veranderd. Ten gevolge hiervan komen er middelen vrij. Deze zijn meegenomen bij de berekening van de meerjarenbegroting. Ingenieursbureau Moons 44

45 7.3 Afstemmen berekening vervangingskosten op nacalculaties Door de gemeente Uden is van twee projecten een nacalculatie uitgevoerd van de uitvoeringskosten. De uit deze nacalculaties voortvloeiende bedragen zijn vergeleken met de calculaties die met het rioolbeheerpakket Rioscoop gedaan zijn. Opgemerkt wordt dat de rekenmodule van Rioscoop ten opzichte van 2008 verder is geoptimaliseerd. Ook is een vergelijking gemaakt met het rekenmodel uit de Leidraad Riolering. Uit de berekeningen blijkt dat bij referentieproject I de berekening van Rioscoop en de nacalculatie van de gemeente vrijwel gelijk zijn. Bij referentieproject II komt Rioscoop aanzienlijk hoger uit. De berekeningen conform de Leidraad Riolering, komen beiden aanzienlijk hoger uit. In overleg met de gemeente is besloten om bij de calculaties van de toekomstige vervangingen in dit vgrp+ het model in Rioscoop te hanteren. De mogelijke invloed van marktwerking is niet in de raming te verwerken daar onduidelijk is wat de omvang hiervan is en hoe lang dit proces optreedt. Als bijlage XI is een specificatie opgenomen van de gehanteerde eenheidsprijzen. In onderstaande tabel zijn de toeslagen op de kale aanneemsom opgenomen. Type toeslag Percentage Productietoeslag (i.v.m. lastig werken) 0% Aannemerskosten 4% Winst en Risico 8% Voorbereiding en directievoering 20% Onvoorzien 0% BTW 19% Tabel 7.2: Toeslagen 7.4 Inkomsten De gemeente Uden kent rioolheffing voor eigenaren en voor gebruikers. De rioolheffing is opgelegd aan alle eigenaren van woningen en niet-woningen. De gemeente heft daarnaast een rioolheffing voor gebruikers van 0,47/m³ over de afvoeren boven de 1000 m³ per jaar. De totale inkomsten van de rioolheffing voor gebruikers bedragen (peildatum 2011) ,- per jaar. In de onderstaande tabel is de groei van het aantal woningen en niet woningen aangegeven. Bij het opstellen van de meerjarenbegroting is rekening gehouden met de verwachte groei. Vanaf 2014 is niet meer uitgegaan van een groei van het aantal woningen en niet woningen (daarbij is aan de kostenkant geen stijging a.g.v. groei van het aantal woningen meegenomen vanaf 2014). Ingenieursbureau Moons 45

46 Jaar Inwoners Woningen Nietwoningen Rioolheffing eigenaar Rioolheffing gebruiker , , , , , , , ,- Tabel 7.3: Groei woningen en niet-woningen, inkomsten In 2012 en 2013 krijgt de gemeente nog twee maal een uitkering van ,- in het kader van de verfijningsregeling riolering uitgekeerd. 7.5 Meerjarenbegroting De hiervoor besproken inkomsten en uitgaven zijn de basis voor de meerjarenbegroting voor de komende 60 jaar. De meerjarenbegroting start op Als starthoogte van het rioolfonds wordt 10.5 mln. aangehouden. Over het fonds worden de rente-inkomsten van 2% toegekend aan het fonds. Het vgrp+ kent een lange planningshorizon. De hardheid van de ramingen neemt daarbij vanzelfsprekend af naarmate het betreffende planjaar verder in de toekomst ligt. Door o.a. het verschuiven van planjaren van maatregelen, zoals groot onderhoud en vervanging, kan het feitelijke financiële verloop steeds verder afwijken van het plan. Ook de uit te voeren projecten zijn met name voor de kortere tot middellange termijn bekend en daarna onzeker. Om de vinger aan de pols te houden en te toetsen of het tarief van de rioolheffing nog maximaal kostendekkend is, stelt de gemeente Uden elke vier jaar een nieuw Gemeentelijk Rioleringsplan op. Tot op heden hanteert Uden een scope met een planningshorizon van 40 jaar, waarbij bij de berekening van de rioolheffing de stand van de voorziening en reserve na 40 jaar op 0,- uitkomt. In dit plan is gepleit voor een kortere scope in verband met de toekomstige onzekerheden. Derhalve is in dit vgrp+ bij de meerjarenbegroting uitgegaan van een periode van 25 jaar met een stand van de voorziening en de reserve in 2036 van ,-. Hiermee houdt de gemeente Uden een buffer voor onvoorziene omstandigheden. De commissie BBV (Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten) onderschrijft deze methode. De meerjarenbegroting is doorgerekend met twee verschillende tarieven voor de rioolheffing. Scenario 1 bevat de doorrekening van inkomsten en uitgaven met betrekking tot riolering op basis van het huidige tarief (incl. inflatie 2012), een constant blijvend bedrag van 189,- voor het eigenaarsdeel. Scenario 2 bevat dezelfde doorrekening maar dan op basis van het tarief na toepassing van het bezuinigingsvoorstel, een constant blijvend bedrag van 181,- voor het eigenaarsdeel. De uitwerkingen van beide scenario's zijn weergegeven in een grafiek. In bijlage X is de meerjarenbegroting opgenomen. Ingenieursbureau Moons 46

47 Scenario 1: ontwikkeling rioolfonds bij constante rioolheffing t.b.v. 189,- Blauw = rioolfonds Rood = kosten Groen = inkomsten Figuur 7.4: Inhoud rioolfonds bij constante rioolheffing van 189,- Scenario 2: ontwikkeling rioolfonds bij constante rioolheffing t.b.v. 181,- Blauw = rioolfonds Rood = kosten Groen = inkomsten Figuur 7.5: Verloop rioolfonds bij structurele verlaging rioolheffing met 8,- Op basis van scenario 1 zal de stand van het fonds naar verwachting eind ,- bedragen. Dit gaat het uitgangspunt van een stand van ,- einde 2036 ruim te boven. Scenario 2 geeft een verwachten stand van het rioolfonds eind 2036 van ,-. Bij dit scenario wordt het uitgangspunt met betrekking tot de benodigde eindstand niet gerealiseerd. Om eind 2036 de prognose van ,- te bereiken zal omstreeks 2032 het tarief voor rioolheffing eigenaren met 5,- moeten stijgen. Voorliggend vgrp+ heeft een houdbaarheid van vier jaar ( ). Binnen die periode is het naar de mening van de gemeente Uden verantwoord om het bezuinigingsvoorstel te honoreren. Dat in de toekomst een correctie van het tarief noodzakelijk is blijkt uit de meerjarenbegroting. Bij de volgende herziening van het vgrp+ (in 2015) zal beter te benaderen zijn wanneer en met hoeveel het tarief in de toekomst bijgesteld moet worden. De gemeente kiest ervoor om nu scenario 2 toe te passen. Ingenieursbureau Moons 47

48 7.6 Conclusies en aanbevelingen financiën Hieronder zijn de belangrijkste conclusies en aanbevelingen geformuleerd: - Uden bezuinigt door doelmatiger rioolbeheer waarbij sobere oplossingen volstaan. Hierbij worden bepaalde riolen niet vervangen, maar gerepareerd. - Er vindt vanaf 2012 een taakstellende bezuiniging van ,- plaats. De rioolheffing is structureel 8,- verlaagd tot 181,-. - Jaarlijks rekent de gemeente Uden aan riolering ,- extra kosten toe voor vegen van wegen. - De gemeente Uden heeft vanaf 1 januari 2012 de intentie tot afkoppelen van verhard oppervlak (indien mogelijk en doelmatig). Ingenieursbureau Moons 48

49 8 Verklarende woordenlijst ARGU Algemene Randvoorwaarden Gemeente Uden BRP Basisrioleringsplan CIW Commissie Integraal Waterbeheer dgrp Dynamisch Gemeentelijk Rioleringsplan DWA Droogweerafvoer EU Europese Unie EVZ Ecologische Verbindingszone FTE Fulltime-equivalent GPRS General Packet Radio Service HNO Hydrologisch neutraal ontwikkelen ISVU Interim Structuurvisie Uden IVN Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie KRW Kaderrichtlijn Water NBW Nationaal Bestuursakkoord Water OAS Optimalisatie Afvalwater Systeem OP Operationeel programma PBBR Parallel Bergbezinkriool RWA Regenwaterafvoer RWZI Rioolwaterzuiveringsinstallatie vgrp+ Verbreed Gemeentelijk rioleringsplan met geïntegreerd Waterplan WION Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten Wm Wet Milieubeheer WtW Waterwet WVO Wet Verontreiniging Oppervlaktewater ZLTO Zuidelijk Land- en Tuinbouworganisatie Ingenieursbureau Moons 49

50 9 Literatuurlijst Literatuur: - Algemene Randvoorwaarden Gemeente Uden (ARGU) - Basisrioleringsplan kern Odiliapeel gemeente Uden, Ingenieursbureau Moons Basisrioleringsplan kern Uden, Ingenieursbureau Moons Beleidskader vgrp Provincie Noord-Brabant, GS van Noord-Brabant, Benchmark rioleringszorg, gemeenterapport 2010 Uden - Benchmark rioleringszorg, Stichting Rioned dgrp gemeente Uden, Ingenieursbureau Moons, Integraal duurzaamheidbeleidsplan gemeenten Uden en Veghel Eindconcept 9R , d.d. 28 november Interim structuurvisie (ISVU) - Keur Waterschap Aa en Maas Landschapsbeleidplan gemeente Uden - Leidraad riolering, Stichting Rioned, OAS RWZI Land van Cuijk, Royal Haskoning Provinciaal Waterhuishoudingsplan (provincie Noord-Brabant) - Rampenplan gemeente Uden Waterafvoerverordening gemeente Uden - Waterbeheerplan Waterschap Aa en Maas - Waterenquête gemeente Uden, Royal Haskoning Waterplan Uden, Royal Haskoning 2006 Internet: Ingenieursbureau Moons 50

51 10 Bijlagen Ingenieursbureau Moons 51

52 Bijlage I Doelen, functionele eisen en maatstaven Ingenieursbureau Moons 52

53 Doelen, Functionele eisen, Meetmethoden, Maatstaven behorende bij vgrp+ gemeente Uden FINANCIEEL BEHEER Doelen Functionele eis Maatstaf Meetmethode Lastenverlaging voor de burger realiseren Rioolheffing moet structureel omlaag deze planperiode Rioolheffing 2011 bedraagt 189 per jaar Financieel hoofdstuk vgrp+ Bezuiniging doorvoeren zwerfvuil en vegen wegen Extra toerekenen van kosten voor zwerfvuil en vegen van wegen aan riolering Bezuinigingsbedrag is per jaar Financieel hoofdstuk vgrp+ Financiële boekhouding dient op orde te zijn Alle uren en kosten dienen geboekt te worden op de juiste projecten (ECL/FCL) Einde jaar zijn geen herstelboekingen nodig Raadplegen economisch adviseur gemeente Ontwerp dient gemaakt te worden aan de hand van de ARGU Inhoud ARGU Controle ontwerp door afdeling Water en Rioleringen Operationeel programma jaarlijks in september afstemmen (wegen, groen, W&R) Jaarverslag Adequate afstemming met andere disciplines moet plaatsvinden Elk plan van afdeling Stedelijke Ontwikkeling in VO-fase afstemmen met W&R Jaarverslag Wekelijkse contact met Waterschap Aa en Maas Jaarverslag Rioolbeheer dient doelmatig te zijn Werkzaamheden dienen realistisch gepland worden Geplande werkzaamheden dienen te worden uitgevoerd Jaarverslag / Operationeel Programma Restlevensduur berekenen met model Uden-2011 Kostenanalyse vervangen riolering (inclusief kosten overige disciplines, vnl. wegen) vs reparatie Transport van afvalwater waarborgen Afweging vervanging/reparaties Riolering moet voldoende schoon zijn Riolering moet in goede staat verkeren Gemalen moeten in goede staat verkeren Ligginggegevens zijn actueel en toegankelijk Onderhoudsstrategie afwegen op basis van contante waarde methode Riool niet repareren in de periode tussen het geplande vervangingsjaar en het geplande vervangingsjaar minus 5 jaar (bewust risico) Minimaal 1 x per 10 jaar reinigen t.b.v. voorkomen vervuiling > 20% van de buisdoosnede Hoeveelheid vrijkomend slib registreren Geconstateerde ernstige schades z.s.m. maar zeker binnen 1 jaar Beoordeling uitgevoerde inspecties conform repareren NEN3399 Periodiek inventariseren en beoordelen Voldoen aan kwaliteitseisen BRL K14020 resultaten Wijzigingen binnen 1 maand verwerken in beheersysteem Het beheersysteem dient actueel te zijn Revisiegegevens worden tijdig aangeleverd vanuit de projectleiding Revisiegegevens zijn tijdig verwerkt in het beheersysteem Aanleveren revisie binnen 2 maanden na oplevering Verwerking binnen 1 maand na aanlevering DOELMATIG INZAMELEN/ VERWERKEN WATER OVERLAST/ STORINGEN Water dient doelmatig te worden ingezameld Overlast moet zoveel mogelijk voorkomen worden Rioolinspectiegegevens dienen verwerkt te zijn in het beheersysteem Verwerking binnen 1 maand na oplevering werk Alle percelen aansluiten op vrijverval riolering of drukriolering, tenzij Percelen dienen aangesloten te zijn op de gemeentelijke riolering lokale behandeling doelmatiger is Conform het Bouwbesluit dienen nieuwe percelen gescheiden aangesloten te worden Afvalwater en regenwater dient apart aangeboden te worden Aansluitvergunning Bij vervanging en nieuwe aanleg streven naar scheiden waterstromen De capaciteit van het stelsel is afgestemd op de hoeveelheid aangeboden water Bij vervanginging en nieuwe aanleg afkoppelen van regenwater. Inzetten op infiltratie, bergen en avoer naar oppervlaktewater Geen wateroverlast bij bui L08 (1 keer per 2 jaar) Afkoppelkansenkaart Klachtenregistratie, hydraulisch rekenpakket, telemetrie Waarborgen functioneren huisaansluitingen Meldingen binnen 1 dag in behandeling nemen en z.s.m oplossen Klachtenregistratie Voorkomen structurele overschrijding ontwateringdiepte Structureel betekent overschrijding van de ontwateringdiepte van 0.7 m minstens 4 weken per jaar Monitoring grondwaterstanden, klachtenregistratie Bedrijfszekerheid gemalen waarborgen Storingen gemalen (DWA en gemengd) binnen 8 uur verhelpen Telemetriesysteem, klachtenregistratie

54 Bijlage II Projectenlijst vgrp+ Ingenieursbureau Moons 53

55 Jaar Project 2007 Vervanging pompen drukriolering (ca. 475 stuks totaal) Vervanging pompen drukriolering (ca. 475 stuks totaal) Afkoppelen Volkel: Tijger, Leeuw, Hermelijnstr (ged) Marterstr. (ged) Telemetrie fase VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 202 BBB Runmolen Zoggel Aanbrengen schuif in riolering Burenstraat Mechanisch elektrisch deel 202 BBB Runmolen Zoggel Evaluatie Telemetrie fase 1 t.b.v. strategiebepaling Telemetrie fase Reparaties Julianastraat Aanbesteding en uitvoeren watersysteemanalyse Aanbrengen stuw/putconstructie Veghelsedijk en maken aansluiting riolering ca CGZ Afkoop dubbelfunctie gemaal Odiliapeel Baggerplan brp PROJECTEN (zie maatregelentabel BRP) Dichtschuimen riool Veghelse dijk, aanleg nieuwe verzamelleiding huisaansluitingen, kruising maken Evaluatie betrokken partijen (klankbord vgrp+) Herstelwerkzaamheden op basis van inspectie voorgaande jaren Inventarisatie drukriolering tbv beheersysteem Inventarisatie en strategiebepaling grondwaterstandmonitoring Kwaliteitsonderzoek gemalen (installaties en bouwkundig): 26 locaties Onderzoek foutieve aansluitingen drukriolering Opstellen jaarverslag water en rioleringen (waterboekhouding) Overleg gebiedsproces (inbreng aandachtspunten water en riolering) Relining Hulstheuvel ZWG0220-ZWG m Reparaties blijvend riool in Schoolstraat Vertalen afkoppelkansenkaart in afkoppelprojecten, aanbesteden en bestuurlijk vaststellen plan Renovatie overstortputten Liessentstraat/Industrielaan Vervangen software integraal beheerpakket Aanbrengen opvoergemaal drukriolering en persleiding (160mm) Uden Noord deel 1 (Slabroekseweg) Aanbrengen opvoergemaal drukriolering en persleiding (160mm) Uden Noord deel 2 (Canadasweg) Herberekening drukriolering Aanleggen regenwaterriolering Schoolstraat inclusief afkoppelkosten Onderzoeksproject nut en noodzaak telemetrie regenwateroverstorten Aanleggen regenwaterriolering Reestraat inclusief afkoppelkosten Aanvulling budget groepremplace 475 drukriolingsgemaaltjes Herstelwerkzaamheden op basis van inspectie voorgaande jaren Reparaties blijvend riool in Reestraat VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 205 BBB broekmorgen Onderzoek gegevens rioolputten m.b.v. putinspectie Project: Monitoring, reiniging en vervanging drainage? Gespecificeerd opnemen verhard oppervlak Plaatsing peilbuizen ten behoeve van grondwater monitoring n.a.v. inventarisatie Aanvullend budget reiniging en inspectie infiltratieriool (spinnekopmethode) Aanleggen regenwaterriolering Marterstraat inclusief afkoppelkosten Aanvulling EVZ tot zgn ruit om Uden, Staartjespeelweg (gedeelte is natte EVZ: 0,45 ha) EVZ Leygraaf ten zuiden van A50 (aankoop en inrichting) EVZ Leygraag-Wijstgronden-Bedaf-Maashorst, realiseren Bitswijkseloop (aankoop en inrichting) EVZ Meerkensloop en Biesthoekloop (aankoop en inrichting) Herstelwerkzaamheden op basis van inspectie huidig jaar Mechanisch elektrisch deel 205 BBB broekmorgen Reparaties blijvend riool in Marterstraat Reparaties Hoevenseveld II Waterloket Kaal bedrag BTW VB DIR W&R BEGELEID Afchr. Ter. rente looptijd code OP Geactiveerd

56 Jaar Project 2014 Drainageplan Aanvullend budget reiniging en inspectie infiltratieriool (spinnekopmethode) Reparaties Kerkstraat VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 501 Tunnelgemaal Nieuwstraat Volkel Maatregelen n.a.v. Stedelijke Wateropgave Reparaties Hoevenseveld III VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 101 Gemaal de Misse Centrum VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 107 Gemaal Leeuwstraat Rudigerstraat VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 108 Gemaal Nonnenveld VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 201 BBB Cellostraat Bitswijk Inspectie en herstel transportriool RWZI Aanvullend budget reiniging en inspectie infiltratieriool (spinnekopmethode) Mechanisch elektrisch deel 501 Tunnelgemaal Nieuwstraat Volkel Herstelwerkzaamheden verspreid liggende te vervangen riolen (buiten projecten om) Mechanisch elektrisch deel 101 Gemaal de Misse Centrum Mechanisch elektrisch deel 107 Gemaal Leeuwstraat Rudigerstraat Mechanisch elektrisch deel 108 Gemaal Nonnenveld Mechanisch elektrisch deel 201 BBB Cellostraat Bitswijk VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 102 Gemaal Vijfhuizerweg Vijfhuis VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 503 Tunnelgemaal Oude Udenseweg Vloetrand Aanvullend budget reiniging en inspectie infiltratieriool (spinnekopmethode) Herstelwerkzaamheden verspreid liggende te vervangen riolen (buiten projecten om) Mechanisch elektrisch deel 102 Gemaal Vijfhuizerweg Vijfhuis Mechanisch elektrisch deel 503 Tunnelgemaal Oude Udenseweg Vloetrand VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 109 Gemaal Koperslagerstraat Goorkens VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 504 Tunnelgemaal Boekelsedijk Uden Aanvullend budget reiniging en inspectie infiltratieriool (spinnekopmethode) Herstelwerkzaamheden verspreid liggende te vervangen riolen (buiten projecten om) Mechanisch elektrisch deel 109 Gemaal Koperslagerstraat Goorkens Mechanisch elektrisch deel 504 Tunnelgemaal Boekelsedijk Uden VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 505 Tunnelgemaal Oude Maasstraat-Gebont Herstelwerkzaamheden verspreid liggende te vervangen riolen (buiten projecten om) Mechanisch elektrisch deel 505 Tunnelgemaal Oude Maasstraat-Gebont VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 506 Tunnelgemaal Hulstheuvel-Munterweg Aanvullend budget reiniging en inspectie infiltratieriool (spinnekopmethode) Herstelwerkzaamheden verspreid liggende te vervangen riolen (buiten projecten om) Mechanisch elektrisch deel 506 Tunnelgemaal Hulstheuvel-Munterweg VB-krediet Bouwkundig deel 101 Gemaal de Misse Centrum VB-krediet Bouwkundig deel 107 Gemaal Leeuwstraat Rudigerstraat VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 203 BBB Breukrand Hoeven VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 204 BBB Nieuwe Udenseweg VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 507 Tunnelgemaal Vijfhuizerweg-Schouwstraat Inspectie en herstel transportriool RWZI Aanvullend budget reiniging en inspectie infiltratieriool (spinnekopmethode) Bouwkundig deel 101 Gemaal de Misse Centrum Bouwkundig deel 107 Gemaal Leeuwstraat Rudigerstraat Mechanisch elektrisch deel 203 BBB Breukrand Hoeven Mechanisch elektrisch deel 204 BBB Nieuwe Udenseweg Mechanisch elektrisch deel 507 Tunnelgemaal Vijfhuizerweg-Schouwstraat VB-krediet Bouwkundig deel 102 Gemaal Vijfhuizerweg Vijfhuis VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 508 Tunnelgemaal Moleneindstraat-Oud Moleneind VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 509 Tunnelgemaal Rondweg-Nistelrodeseweg Bouwkundig deel 102 Gemaal Vijfhuizerweg Vijfhuis Kaal bedrag BTW VB DIR W&R BEGELEID Afchr. Ter. rente looptijd code OP Geactiveerd

57 Jaar Project 2023 Mechanisch elektrisch deel 508 Tunnelgemaal Moleneindstraat-Oud Moleneind VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 105 Gemaal Hupsel Hoenderbos VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 106 Gemaal Peelseheide Odiliapeel VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 206 BBB Leeuwstraat VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 502 Tunnelgemaal Lippstadtsingel Mechanisch elektrisch deel 509 Tunnelgemaal Rondweg-Nistelrodeseweg Mechanisch elektrisch deel 105 Gemaal Hupsel Hoenderbos Mechanisch elektrisch deel 106 Gemaal Peelseheide Odiliapeel Mechanisch elektrisch deel 206 BBB Leeuwstraat Mechanisch elektrisch deel 502 Tunnelgemaal Lippstadtsingel VB-krediet Bouwkundig deel 108 Gemaal Nonnenveld Bouwkundig deel 108 Gemaal Nonnenveld VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 103 Gemaal Kromstraat Hoogveld VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 110 Gemaal Beekvloed VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 111 Gemaal Nistelrodeseweg Mechanisch elektrisch deel 103 Gemaal Kromstraat Hoogveld Mechanisch elektrisch deel 110 Gemaal Beekvloed Mechanisch elektrisch deel 111 Gemaal Nistelrodeseweg Inspectie en herstel transportriool RWZI VB-krediet Mechanisch elektrisch deel 104 Gemaal Vluchtoordweg Vluchtoord Mechanisch elektrisch deel 104 Gemaal Vluchtoordweg Vluchtoord VB-krediet Bouwkundig deel 104 Gemaal Vluchtoordweg Vluchtoord Bouwkundig deel 104 Gemaal Vluchtoordweg Vluchtoord VB-krediet Bouwkundig deel 105 Gemaal Hupsel Hoenderbos VB-krediet Bouwkundig deel 109 Gemaal Koperslagerstraat Goorkens Bouwkundig deel 105 Gemaal Hupsel Hoenderbos Bouwkundig deel 109 Gemaal Koperslagerstraat Goorkens VB-krediet Bouwkundig deel 501 Tunnelgemaal Nieuwstraat Volkel Bouwkundig deel 501 Tunnelgemaal Nieuwstraat Volkel VB-krediet Bouwkundig deel 509 Tunnelgemaal Rondweg-Nistelrodeseweg Bouwkundig deel 509 Tunnelgemaal Rondweg-Nistelrodeseweg VB-krediet Bouwkundig deel 503 Tunnelgemaal Oude Udenseweg Vloetrand Bouwkundig deel 503 Tunnelgemaal Oude Udenseweg Vloetrand VB-krediet Bouwkundig deel 504 Tunnelgemaal Boekelsedijk Uden Bouwkundig deel 504 Tunnelgemaal Boekelsedijk Uden VB-krediet Bouwkundig deel 505 Tunnelgemaal Oude Maasstraat-Gebont Bouwkundig deel 505 Tunnelgemaal Oude Maasstraat-Gebont VB-krediet Bouwkundig deel 506 Tunnelgemaal Hulstheuvel-Munterweg Bouwkundig deel 506 Tunnelgemaal Hulstheuvel-Munterweg VB-krediet Bouwkundig deel 507 Tunnelgemaal Vijfhuizerweg-Schouwstraat Bouwkundig deel 507 Tunnelgemaal Vijfhuizerweg-Schouwstraat VB-krediet Bouwkundig deel 106 Gemaal Peelseheide Odiliapeel VB-krediet Bouwkundig deel 508 Tunnelgemaal Moleneindstraat-Oud Moleneind Bouwkundig deel 106 Gemaal Peelseheide Odiliapeel Bouwkundig deel 508 Tunnelgemaal Moleneindstraat-Oud Moleneind VB-krediet Bouwkundig deel 502 Tunnelgemaal Lippstadtsingel Bouwkundig deel 502 Tunnelgemaal Lippstadtsingel VB-krediet Bouwkundig deel 103 Gemaal Kromstraat Hoogveld Bouwkundig deel 103 Gemaal Kromstraat Hoogveld VB-krediet Bouwkundig deel 110 Gemaal Beekvloed VB-krediet Bouwkundig deel 111 Gemaal Nistelrodeseweg Bouwkundig deel 110 Gemaal Beekvloed Bouwkundig deel 111 Gemaal Nistelrodeseweg Kaal bedrag BTW VB DIR W&R BEGELEID Afchr. Ter. rente looptijd code OP Geactiveerd

58 Bijlage III Voorbeeld Waterloket gemeente Utrecht Ingenieursbureau Moons 54

59 Bijlage IV Invoerbestanden restlevensduurberekening Toegepast kwaliteitsfilter: vgrp GEW De opgenomen getallen in de onderstaande schermafdrukken geven de mate van slijtage van de riolering aan. Het getal 0.1 geeft bijvoorbeeld aan dat 10% van het riool over een lengte van 1 m (bij puntschades zoals infiltratie) is versleten. Uiteindelijk berekent het programma o.b.v. de totale slijtage in een streng en de leeftijd van het riool wat de te verwachten restlevensduur is. Ingenieursbureau Moons 55

60 Ingenieursbureau Moons 56

61 Bijlage V Afkoppelkansenkaart Ingenieursbureau Moons 57

62

63 Bijlage VI Hydrologisch Neutraal Bouwen Hydrologisch Neutraal Ontwikkelen - inleiding Vanaf 1 februari 2008 gebruikt Waterschap Aa en Maas bij advisering in het kader van de watertoets acht uitgewerkte uitgangspunten. Hierbij is één van de uitgangspunten; Hydrologisch Neutraal Ontwikkelen (HNO) uitgewerkt. Om de technische uitwerking van Hydrologisch Neutraal Ontwikkelen te vereenvoudigen is een rekeninstrument ontwikkeld. Hydrologisch neutraal ontwikkelen houdt in dat de ontwikkeling geen hydrologische achteruitgang ten opzichte van de referentiesituatie tot gevolg heeft. Er mogen geen hydrologische knelpunten worden gecreëerd voor de te handhaven en de vastgelegde toekomstige landgebruikfuncties in het plangebied en het beïnvloedingsgebied. Concreet betekent dit dat: A. de afvoer uit het gebied niet groter is dan in de referentiesituatie; B. de omvang van grondwateraanvulling in het plangebied gelijk blijft of toeneemt; C. de grond- en oppervlaktewaterstanden in de omgeving gelijk blijven, of verbeteren voor de huidige en toekomstige landgebruiksfuncties; D. de (grond)waterstanden in het plangebied moeten aansluiten op de (nieuwe) functie(s) van het plangebied zelf; E. het plangebied zo moet worden ingericht, dat de gevolgen van vastgestelde toekomstige ontwikkelingen in de omgeving, die van invloed zijn op de (grond)waterstanden, niet leiden tot knelpunten in het plangebied. Normering Het waterschap heeft voor HNO vanaf 1 februari 2008 een nieuwe normering voor het gehele beheersgebied van het waterschap (samen met dat van De Dommel), die wij hanteren voor alle watertoetsplichtige plannen. Hydrologisch neutraal ontwikkelen houdt in dat de oppervlaktewaterstand en stroming gelijk blijft, de grondwaterstand en stroming gelijk blijft en er geen onaanvaardbare wateroverlast plaatsvindt. Om na te gaan of een plan hieraan voldoet wordt naar 3 situaties gekeken: Norm bij situatie Gebruik van de norm Neerslaggegevens normaal nat jaar Verminderd met de maatgevende afvoer én infiltratie Voorziening dient hieraan te voldoen (ook te gebruiken om in te schatten wat waterstanden in een normaal jaar kunnen zijn) Bijvoorbeeld te gebruiken het jaar 1993 (ontw. met dz wateroogmerk) T= % Regenduurlijn (max. 24 uur) verminderd met maatgevende afvoer T= % Regenduurlijn (max. 24 uur) verminderd met 2x maatgevende afvoer Voorziening dient hieraan minimaal te voldoen Te hanteren als doorkijk naar zeer extreme situaties, evt. om te beoordelen of schade acceptabel is Rapport ontwikkelen met duurzaam wateroogmerk Rapport ontwikkelen met duurzaam wateroogmerk Door het gebruik van een regenduurlijn worden verschillende situaties bekeken bij T=10 +10% en T= %. De 10% extra neerslag is om rekening te houden met toekomstige klimaatverandering (NBW-middenscenario 2050). Dit zijn buien met een verschillende duur (beide tot een maximum van 24 uur). Hiervan wordt de worst case als maatgevend beschouwd. De maatgevende afvoer is gebiedsafhankelijk geworden, op basis van GHG en ondergrond (afvoercoëfficiëntenkaart). Ingenieursbureau Moons 58

64 Bijlage VII Strengenlijst vervangingsplan Ingenieursbureau Moons 59

65 Planjaar Verv. Beginput Eindput Straatnaam Lengte 2011 BIG0160 BIG0170 Peelseheide 37, BIG0190 BIG0200 OMGEVING HOEVENSEWEG 47, BIG0480 BIG0490 Kornetstraat 46, BIG0530 BIG0630 Kornetstraat 16, BIG0560 BIG0580 Kornetstraat 16, BIG0590 BIG0600 Kornetstraat 45, BIG0640 BIG0650 Kornetstraat 51, BIG0020 BIG0030 Bitswijk 51, BIG0040 BIG0050 Bitswijk 53, BIG0050 BIG0060 Bitswijk 45, BIG0060 BIG0070 Bitswijk 55, BIG0070 BIG0090 BITSWIJK 39, BIG0090 BIG0150 Hobostraat 29, BIG0150 BIG0160 Hobostraat 35, BIG0170 BIG0180 Hobostraat 19, BIG0180 BIG0190 Hobostraat 48, BIG0200 BIG0540 Kornetstraat 20, BIG0470 BIG0480 Kornetstraat 20, BIG0470 BIG0520 Kornetstraat 53, BIG0490 BIG0500 Kornetstraat 40, BIG0500 BIG0510 Kornetstraat 47, BIG0520 BIG0530 Kornetstraat 53, BIG0540 BIG0550 Kornetstraat 41, BIG0550 BIG0560 Kornetstraat 37, BIG0570 BIG0530 Kornetstraat 52, BIG0580 BIG0590 Kornetstraat 42, BIG0610 BIG3100 Kornetstraat 14, BIG0630 BIG0640 Kornetstraat 49, BIG3090 BIG0610 Kornetstraat 37, BIG3100 BIG0630 Kornetstraat 48, CNG2700 CNG2690 Mgr Bosstraat 39, CNG2690 CNG2680 Mgr Bosstraat 39, CNG2660 CNG2650 Mgr Bosstraat 45, CNG2750 CNG2740 Mgr Bosstraat 39, CNG2780 CNG2770 Bitswijk 36, CNG2680 CNG2670 Mgr Bosstraat 39, CNG2670 CNG2660 Mgr Bosstraat 40, CNG2650 CNG2640 Mgr Bosstraat 10, CNG2770 CNG2760 Mgr Bosstraat 41, CNG2760 CNG2750 Mgr Bosstraat 38, CNG2740 CNG2730 Mgr Bosstraat 33, CNG2730 CNG2660 Mgr Bosstraat 12, CNG2370 CNG2360 Lieve Vrouwenplein 37, CNG2720 CNG2710 Bitswijk 43, CNG2710 CNG2700 Bitswijk 39, CNG2790 CNG2780 Bitswijk 36, CNG3020 CNG3010 Kornetstraat 31, CNG3010 CNG3000 Kornetstraat 32, HV0531 HV0532 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 20,31

66 2011 HV1339 HV0536 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 38, HV0538 HV0543 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 26, HV0543 HV0544 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 27, HV0134A HV0529 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 51, HV0529 HV0530 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 22, HV0530 HV0531 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 21, HV0532 HV0533 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 49, HV0533 HV0534 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 51, HV0534 HV0535 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 40, HV0536 HV0537 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 51, HV0537 HV0538 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 20, HV0544 HV0553 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 18, VYG0940 BIG0010 Bitswijk 22, VOG1120 VOG1110 Antoniusstraat 28, VOG1100 VOG1101U Antoniusstraat 7, VOG1040 VOG1030 Antoniusstraat 11, VOG1150 VOG1140 Antoniusstraat 26, VOG1140 VOG1130 Antoniusstraat 24, VOG1130 VOG1120 Antoniusstraat 30, VOG1130 VOG1131U Antoniusstraat 7, VOG1110 VOG1100 Antoniusstraat 40, VOG1100 VOG1090 Antoniusstraat 46, VOG1090 VOG1080 Antoniusstraat 49, VOG1080 VOG1081U Antoniusstraat 8, VOG1080 VOG1050 Antoniusstraat 5, VOG1050 VOG1040 Antoniusstraat 39, VOG1050 VOG1060 Antoniusstraat 27, VOG1060 VOG1070 Antoniusstraat 56, HV0535 HV1339 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 11, BIG0010 BIG0020 Bitswijk 55, CNG3030 CNG3020M Kornetstraat 38, BIG0560 BIG0561 Kornetstraat 8, BIG0561 BIG0570 Kornetstraat 52, VOV1020 VOG1021 Antoniusstraat 3, VOG1021 VOG1030 Antoniusstraat 16, BIG0040 BIG0030 Bitswijk 40, CNG1850 CNG2360 Bosschebaan 33, CNG1650 CNG1640 Helenastraat 23, CNG2360 CNG2350 Lieve Vrouwenplein 22, CZG0770 CZG0760 Veghelsedijk 29, CNG2350 CNG1650 Helenastraat 34, CNG2350 CNG2340 Kerkstraat 46, CZG0870 CZG0860 Sint Janstraat 24, CZG0860 CZG0850 Sint Janstraat 21, CZG0850 CZG0830 Veghelsedijk 26, CZG0830 CZG0790 Veghelsedijk 36, CZG0790 CZG0780 Veghelsedijk 33, CZG0780 CZG0770 Veghelsedijk 30, CZG0760 CZG0750S Veghelsedijk 30, CZG0750A CZG0740 Veghelsedijk 57,38

67 2012 HV0005 HV0023 Heinsbergenstraat 23, HV0013 HV0014 President Kennedylaan 10, HV0023 HV0024 Heinsbergenstraat 47, HV0026 HV0027 Heinsbergenstraat 39, HV0029 HV0030 Heinsbergenstraat 34, HV0053 HV0054 Simonstraat 40, HV0056 HV0065 Filipstraat 38, HV0060 HV0009 Karelstraat 16, HV0063 HV0064 Kleefsestraat 33, HV0066 HV0116 Herpenstraat 32, HV0070 HV0072 Wolfgangstraat 35, HV0074 HV0116 Kleefsestraat 40, HV0079 HV0080 Leeuweriksweg 21, HV0082 HV1207 LEEUWERIKSWEG 34, HV0085 HV0264 LEEUWERIKSWEG 33, HV0086 HV0087 LEEUWERIKSWEG 54, HV0088 HV0089 LEEUWERIKSWEG 55, HV0092 HV0093 LEEUWERIKSWEG 41, HV0095 HV0096 LEEUWERIKSWEG 61, HV0100 HV0101 LEEUWERIKSWEG 44, HV0112 HV0113 Brandenburgstraat 43, HV0116 HV0117 Herpenstraat 52, HV0119 HV0142 Salmstraat 43, HV0133 HV0265 ALARDSTRAAT 51, HV0141 HV0119 Salmstraat 39, HV0145 HV0182 Walravenstraat 26, HV0150 HV0151 Cuijkstraat 48, HV0153 HV0184 Cuijkstraat 36, HV0182 HV0184 Walravenstraat 33, HV0266 HV0267 Alardstraat 27, HV0268 HV0269 ALARDSTRAAT 30, HV0012 HV0075 Leeuweriksweg 53, HV0013 HV0086 LEEUWERIKSWEG 55, HV0014 HV0099 LEEUWERIKSWEG 30, HV0023 HV0053 President Kennedylaan 54, HV0024 HV0025 Heinsbergenstraat 41, HV0025 HV0026 Heinsbergenstraat 31, HV0025 HV0063 Kleefsestraat 31, HV0026 HV0073 Kleefsestraat 39, HV0027 HV0028 Heinsbergenstraat 40, HV0028 HV0029 Heinsbergenstraat 34, HV0028 HV0110 Brandenburgstraat 39, HV0030 HV0031 Heinsbergenstraat 35, HV0030 HV0140 Salmstraat 35, HV0031 HV0032 Heinsbergenstraat 35, HV0032 HV0148 Cuijkstraat 38, HV0053 HV0055 President Kennedylaan 34, HV0054 HV0064 Simonstraat 40, HV0055 HV0056 Filipstraat 39, HV0055 HV0057 President Kennedylaan 29,84

68 2012 HV0057 HV0058 President Kennedylaan 30, HV0058 HV0059 Gulikstraat 41, HV0058 HV0060 President Kennedylaan 37, HV0059 HV0067 Gulikstraat 40, HV0060 HV0061 Karelstraat 36, HV0061 HV0068 Karelstraat 40, HV0062 HV0025 Kleefsestraat 19, HV0064 HV0065 Kleefsestraat 34, HV0065 HV0066 Kleefsestraat 16, HV0066 HV0067 Kleefsestraat 49, HV0067 HV0068 Kleefsestraat 42, HV0068 HV0069 Kleefsestraat 38, HV0069 HV0070 Kleefsestraat 37, HV0070 HV0071 Wolfgangstraat 33, HV0070 HV0075 Kleefsestraat 34, HV0071 HV0011 Wolfgangstraat 38, HV0072 HV0115 Wolfgangstraat 34, HV0073 HV0074 Kleefsestraat 39, HV0075 HV0076 Leeuweriksweg 35, HV0076 HV0077 Leeuweriksweg 35, HV0077 HV0078 Leeuweriksweg 23, HV0078 HV0079 Leeuweriksweg 24, HV0080 HV0081 LEEUWERIKSWEG 41, HV0081 HV0082 LEEUWERIKSWEG 41, HV0082 HV0090 LEEUWERIKSWEG 14, HV0083 HV0084 LEEUWERIKSWEG 25, HV0083 HV0085 LEEUWERIKSWEG 39, HV0087 HV0088 LEEUWERIKSWEG 57, HV0089 HV0090 LEEUWERIKSWEG 55, HV0090 HV0091 LEEUWERIKSWEG 62, HV0090 HV0104 LEEUWERIKSWEG 6, HV0091 HV0092 LEEUWERIKSWEG 74, HV0093 HV0094 LEEUWERIKSWEG 68, HV0094 HV0095 LEEUWERIKSWEG 56, HV0096 HV0097 LEEUWERIKSWEG 58, HV0097 HV0098S LEEUWERIKSWEG 61, HV0099 HV0100 LEEUWERIKSWEG 33, HV0101 HV0102 LEEUWERIKSWEG 55, HV0102 HV0103 LEEUWERIKSWEG 56, HV0103 HV0104 LEEUWERIKSWEG 54, HV0109 HV0028 Heinsbergenstraat 16, HV0110 HV0111 Brandenburgstraat 37, HV0111 HV0117 Brandenburgstraat 37, HV0113 HV0114 Brandenburgstraat 40, HV0114 HV0115 Brandenburgstraat 39, HV0115 HV0077 Brandenburgstraat 37, HV0117 HV0112 Brandenburgstraat 41, HV0117 HV0118 Herpenstraat 35, HV0118 HV0119 Herpenstraat 34, HV0119 HV0120 Herpenstraat 34,11

69 2012 HV0120 HV0121 Herpenstraat 35, HV0121 HV0150 Cuijkstraat 46, HV0139 HV0030 Heinsbergenstraat 17, HV0140 HV0141 Salmstraat 39, HV0142 HV0143 Salmstraat 40, HV0143 HV0144 Salmstraat 39, HV0144 HV0145 Salmstraat 41, HV0145 HV0146 Salmstraat 23, HV0146 HV0079 Salmstraat 34, HV0147 HV0032 Cuijkstraat 17, HV0148 HV0149 Cuijkstraat 38, HV0149 HV0121 Cuijkstraat 38, HV0151 HV0152 VALKENBURGSTRAAT 9, HV0152 HV0153 Cuijkstraat 37, HV0182 HV0183 Salmstraat 33, HV0183 HV0080 Salmstraat 33, HV0264 HV0092 LEEUWERIKSWEG 2, HV0265 HV0266 Alardstraat 23, HV0267 HV0268 ALARDSTRAAT 26, HV0269 HV0270 ALARDSTRAAT 31, HV0270 HV0271 ALARDSTRAAT 21, HV0271 HV0278S ALARDSTRAAT 23, HV1207 HV0083 LEEUWERIKSWEG 34, HV0553 HV0098A Leeuweriksweg 35, HV0098A HV0098S Leeuweriksweg 1, BIG2420 BIG2450 Harpstraat 49, BIG2410 BIG2420 Harpstraat 43, BIG2450 BIG2460 Harpstraat 49, BIG2460 BIG2470 Harpstraat 48, BIG2470 BIG2480 Harpstraat 14, BIG2980 BIG2410 Harpstraat 48, COG0740 COG0730 Oliemolenstraat 22, COG0910 COG0920 Oliemolenstraat 27, COG0720 COG0730 Professor Pulsersstraat 4, COG0740 COG0880 Oliemolenstraat 44, COG0880 COG0890 Oliemolenstraat 44, COG0890 COG0900 Oliemolenstraat 43, COG0900 COG0910 Oliemolenstraat 44, COG0920 COG0930 Oliemolenstraat 29, COG0720 COG0710 Professor Pulsersstraat 34, COG0700 COG0690 Professor Pulsersstraat 32, COG0690 COG0370 Professor Pulsersstraat 28, COG0360 COG0350 Professor Pulsersstraat 32, COG0350 COG0290 Professor Pulsersstraat 3, BIG2950 BIG2980 Cellostraat 21, COG0700 COG0705T Professor Pulsersstraat 16, COG0705T COG0710 Professor Pulsersstraat 22, BIG3280 BIG3281 Harpstraat 13, BIG3281 BIG3282 Harpstraat 5, BIG3282 BIG2480 Harpstraat 30,42

70 2014 HV0122 HV0123 Herpenstraat 33, HV0125 HV0126 Herpenstraat 28, HV0125 HV1215 Herpenstraat 33, HV0127 HV0128 Herpenstraat 29, HV0130 HV0257 Elisabethstraat 36, HV0156 HV1214 WILLEMSTRAAT 18, HV0159 HV0160 REINOLDSTRAAT 28, HV0163 HV0164 Reinoldstraat 29, HV0167 HV0168 Maatsestraat 25, HV0171 HV0187 MAATSESTRAAT 38, HV0175 HV0176 VALKENBURGSTRAAT 51, HV0179 HV0180 Valkenburgstraat 30, HV0186 HV0187 WALRAVENSTRAAT 37, HV0189 HV0261 ELISABETHSTRAAT 36, HV0241 HV0242 Oude Hoevenseweg 26, HV0245 HV0246 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 33, HV0248 HV0249 Herpenstraat 33, HV0249 HV0252 HERPENSTRAAT 28, HV0252 HV0251 Marinastraat 35, HV0257 HV0162 ELISABETHSTRAAT 35, HV0261 HV0262 ELISABETHSTRAAT 26, HV0276 HV0277 Aldetiendstraat 30, HV0121 HV0122 HERPENSTRAAT 36, HV0123 HV0124 Herpenstraat 41, HV0123 HV0154 Willemstraat 48, HV0124 HV0125 Herpenstraat 23, HV0126 HV0127 Herpenstraat 32, HV0126 HV1209 Maatsestraat 28, HV0128 HV0130 Herpenstraat 29, HV0128 HV0255 Elisabethstraat 21, HV0129 HV0175 Valkenburgstraat 41, HV0130 HV0131 Herpenstraat 40, HV0131 HV0132 HERPENSTRAAT 28, HV0132 HV0133 Herpenstraat 33, HV0133 HV0134S Herpenstraat 17, HV0152 HV0174 Valkenburgstraat 38, HV0154 HV0155 WILLEMSTRAAT 31, HV0154 HV0156 Reinoldstraat 23, HV0155 HV0174 WILLEMSTRAAT 30, HV0156 HV0157 REINOLDSTRAAT 34, HV0157 HV0158 Reinoldstraat 33, HV0158 HV0159 Reinoldstraat 25, HV0158 HV0170 Maatsestraat 41, HV0160 HV0161 REINOLDSTRAAT 27, HV0161 HV0162 REINOLDSTRAAT 21, HV0161 HV0258 ELISABETHSTRAAT 27, HV0162 HV0163 REINOLDSTRAAT 34, HV0164 HV0266 Reinoldstraat 45, HV0167 HV0239 Oude Hoevenseweg 33, HV0168 HV0169 Maatsestraat 35,38

71 2014 HV0169 HV0126 Maatsestraat 27, HV0170 HV0175 MAATSESTRAAT 30, HV0172 HV0173 MAATSESTRAAT 31, HV0173 HV0082 MAATSESTRAAT 36, HV0174 HV0129 Valkenburgstraat 34, HV0175 HV0171 MAATSESTRAAT 40, HV0176 HV0177 Valkenburgstraat 54, HV0177 HV0178 Valkenburgstraat 30, HV0177 HV0260 ELISABETHSTRAAT 45, HV0178 HV0179 VALKENBURGSTRAAT 31, HV0180 HV0181 Valkenburgstraat 26, HV0181 HV0270 Valkenburgstraat 28, HV0184 HV0185 WALRAVENSTRAAT 14, HV0185 HV0186 WALRAVENSTRAAT 38, HV0187 HV0172 MAATSESTRAAT 33, HV0187 HV0188 WALRAVENSTRAAT 60, HV0188 HV0189 WALRAVENSTRAAT 51, HV0189 HV0190 WALRAVENSTRAAT 35, HV0190 HV0191 WALRAVENSTRAAT 31, HV0191 HV0283 WALRAVENSTRAAT 33, HV0239 HV0240 Oude Hoevenseweg 32, HV0240 HV0241 OUDE HOEVENSEWEG 8, HV0240 HV0253 ELISABETHSTRAAT 30, HV0242 HV0243 OUDE HOEVENSEWEG 27, HV0243 HV0244 OUDE HOEVENSEWEG 35, HV0244 HV0245 Oude Hoevenseweg 36, HV0246 HV0247 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 29, HV0247 HV0248 LAND VAN RAVENSTEINSTRAAT 32, HV0248 HV0133 HERPENSTRAAT 29, HV0251 HV0250 MARINASTRAAT 33, HV0252 HV0131 Marinastraat 31, HV0253 HV0254 ELISABETHSTRAAT 29, HV0254 HV0128 Elisabethstraat 31, HV0255 HV0256 ELISABETHSTRAAT 24, HV0256 HV0161 ELISABETHSTRAAT 22, HV0258 HV0259 ELISABETHSTRAAT 28, HV0259 HV0177 Elisabethstraat 30, HV0260 HV0189 ELISABETHSTRAAT 49, HV0262 HV0263 ELISABETHSTRAAT 25, HV0263 HV0264 ELISABETHSTRAAT 25, HV0275 HV0276 ALDETIENDSTRAAT 37, HV0276 HV0278A ALDETIENDSTRAAT 24, HV0535 HV0275 ALDETIENDSTRAAT 39, HV1209 HV0158 Maatsestraat 28, CNG1750 CNG1740 Pastoor van Doornstraat 31, CNG0930 CNG0920 Verduijnstraat 31, CNG0920 CNG0910 Verduijnstraat 29, CNG0820 CNG0910 Bosschebaan 34, CNG0990 CNG0980 Verduijnstraat 36, CNG0850 CNG0840 Bosschebaan 27,08

72 2015 CNG1780 CNG1770 Pastoor van Doornstraat 41, CNG1760 CNG1750 Pastoor van Doornstraat 29, CNG1740 CNG1730 Pastoor van Doornstraat 32, CNG1730 CNG1720 Pastoor van Doornstraat 34, CNG1700 CNG1690 Pastoor van Doornstraat 21, CNG0980 CNG0970 Verduijnstraat 37, CNG0970 CNG0930 Verduijnstraat 36, CNG1770 CNG1760 Pastoor van Doornstraat 30, CNG0840 CNG0830 Bosschebaan 30, CNG0830 CNG0790 Bosschebaan 38, CNG0790 CNG0820 Bosschebaan 32, CNG0910 CNG0900 Bosschebaan 31, CNG0900 CNG0890 Bosschebaan 31, CNG0890 CNG0880 Bosschebaan 30, CNG0880 CNG1720 Bosschebaan 31, CNG1720 CNG1710 Pastoor van Doornstraat 7, CNG0800 CNG0790 Bosschebaan 36, CNG1710 CNG1700 Pastoor van Doornstraat 31, HV0104 HV0105 Leeuweriksweg 51, HV0107 HV0108 LEEUWERIKSWEG 39, HV0210 HV0211 HYACINTSTRAAT 35, HV0213 HV0214S HYACINTSTRAAT 47, HV0223 HV0226 BEGONIASTRAAT 38, HV0228 HV0211 NARCISSTRAAT 37, HV0292 HV0225 ANJERSTRAAT 33, HV0294 HV0297 MEERLOSEWEG 36, HV0295 HV0296 ORCHIDEESTRAAT 36, HV0298 HV0214S Meerloseweg 35, HV1208 HV0092 LEEUWERIKSWEG 13, HV0020 HV0021 President Kennedylaan 49, HV0021 HV0022 President Kennedylaan 59, HV0022 HV0231 President Kennedylaan 59, HV0094 HV0287 LEEUWERIKSWEG 30, HV0106 HV1208 LEEUWERIKSWEG 39, HV0108 HV0287 LEEUWERIKSWEG 38, HV0201 HV0202 LAVENDELSTRAAT 52, HV0202 HV0230 LAVENDELSTRAAT 55, HV0205 HV0208 HYACINTSTRAAT 34, HV0207 HV0201 LAVENDELSTRAAT 53, HV0208 HV0209 HYACINTSTRAAT 33, HV0209 HV0210 HYACINTSTRAAT 39, HV0211 HV0212 HYACINTSTRAAT 11, HV0212 HV0213 HYACINTSTRAAT 36, HV0212 HV0229 NARCISSTRAAT 38, HV0224 HV0225 NARCISSTRAAT 41, HV0225 HV0226 NARCISSTRAAT 33, HV0226 HV0227 NARCISSTRAAT 27, HV0227 HV0228 NARCISSTRAAT 33, HV0229 HV0230 NARCISSTRAAT 31, HV0230 HV0231 NARCISSTRAAT 58,33

73 2016 HV0287 HV0288 MEERLOSEWEG 37, HV0288 HV0289A MEERLOSEWEG 44, HV0289A HV0293 MEERLOSEWEG 42, HV0290 HV0291 ANJERSTRAAT 33, HV0291 HV0292 ANJERSTRAAT 32, HV0293 HV0294 MEERLOSEWEG 45, HV0294 HV0295 ORCHIDEESTRAAT 36, HV0296 HV0227 ORCHIDEESTRAAT 36, HV0297 HV0298 Meerloseweg 34, HV1208 HV0107 LEEUWERIKSWEG 41, HV1208 HV0224 NARCISSTRAAT 40, HVV1051 HVV2200 Tulpstraat 59, HVV2210 HVV2200 Tulpstraat 52, HVV2210 HV0209 Tulpstraat 54, HVV2210 HV0223 BEGONIASTRAAT 35, HVT0010 HVT0001U Tulpstraat 9, HVT0010 HVT0020 Tulpstraat 47, HVT0030 HVT0020 Tulpstraat 52, HVT0030 HVT0031U Tulpstraat 48, HVT0030 HVT0040U Begoniastraat 10, HV0299 HV0289A Ereprijsstraat 39, HV0290 HV0289S Anjerstraat 29, HV0105 HVV1051 Leeuweriksweg 3, HVV1051 HV0106 Leeuweriksweg 34,15

74 Bijlage VIII Strengenlijst reparaties Ingenieursbureau Moons 60

75 Planjaar Verv. Beginput Eindput Straatnaam Lengte BIG0930 BIG0940 Paukenstraat 41, BIG1620 BIG1630 Orgellaan 35, BIG0480 BIG0860 Paukenstraat 40, CNG0670 CNG0660 Groeneweg 35, CZG0880 CZG0870 Sint Janstraat 8, CZG0020 CZG0010 Burenstraat 53, CNG0570 CNG0560 Helenastraat 25, CNG1370 CNG1380 Sint Annastraat 44, CNG1380 CNG1430 Sint Annastraat 28, CNG1130 CNG1120 Mr van Coothstraat 50, CZG0930 CZG0920 Sint Janstraat 30, CZG0920 CZG0880 Sint Janstraat 16, CZG0710 CZG0050 Veghelsedijk 35, CZG0050 CZG0040 Veghelsedijk 25, CZG0040 CZG0030 Burenstraat 34, CZG0030 CZG0020 Burenstraat 36, CZG0900 CZG0890 Vorstenburg 2, CNG4440 CNG4430 Burg. Buskensstraat 13, CNG2870 CNG2860 Grootveldstraat 26, CZG3140 CZG3190 Koopmanstraat 5, COG0490 COG0480 Ereprijsstraat 21, COG0930 COG0940 Oliemolenstraat 47, COG1020 COG1010 Professor Pulsersstraat 26, COG0380 COG0370 Professor Pulsersstraat 4, COG0380 COG0390 Professor Pulsersstraat 6, CZG1440 CZG1430 De Misse 21, CZG1430 CZG1420 De Misse 61, CZG1460 CZG1370 Pastoor Spieringsstraat 7, CNG4430 CNG4420 Burg. Buskensstraat 42, CNG2940 CNG2930 Nassaustraat 34, CNG4450 CNG4440 Piusplein 30, CZG2250 CZG2260 Irenestraat 51, CZG2360 CZG2700 Wilhelminastraat 53, CZG2700 CZG2710 Wilhelminastraat 52, CZG2710 CZG2720 Wilhelminastraat 25, CZG3230 CZG3220 Nieuwe Markt 12, CZG3150 CZG3200 Koopmanstraat 4, CZG3120 CZG3110 Koopmanstraat 67, CZG3110 CZG3100 Koopmanstraat 9, CNG4090 CNG4091F Kruisherenstraat 2, CZG1400 CZG1390 Pastoor Spieringsstraat 4, MOV1850 MOV1860 SIEBERG 62, MOV1840 MOV1990 Sieberg 14, MOV1860 MOV1870 SIEBERG 12, MOV1390 MOV1360 Bijland/Wachtendonk 23, MOV1360 MOV1370 BIJLAND 9, MOV1360 MOV1350 WACHTENDONK 40, MOV0370 MOV0360 VAN DUERENLAAN 41, MOV0430 MOV0420 GERMENZEEL 14, HOV1570 HOV1580 MORENE 19, HOG1920 HOG1910 DEN BRIER 53, HOG2070 HOG2080 Eikenwal 27, HOG1150 HOG1140 KRIJTEN 37, HV0006 HV0007 President Kennedylaan 45, HV0007 HV0008 President Kennedylaan 46, HV0010 HV0011 President Kennedylaan 30, HV0004 HV0005 President Kennedylaan 29, HV0005 HV0006 President Kennedylaan 46, HV0008 HV0009 President Kennedylaan 46, HV0009 HV0010 President Kennedylaan 31, HV0011 HV0012 President Kennedylaan 50, HV0049 HV0050 HEINSBERGENSTRAAT 27, INV3750 INV3740 Weverstraat 57, ING1410 ING1420 Industrielaan 34, ING0620 INV0010 Volkelseweg 59, ING0690 ING0700 Sportlaan 2, ING0650 ING0640 Volkelseweg 26, ING0660 ING0670 Volkelseweg 61, INV3430 INV3455 Handelslaan 20, INV3110 INV3100 Liessentstraat 61, INV3070 INV3060 Liessentstraat 60, INV3050 INV3040 Liessentstraat 26, ING1400 ING1410 Industrielaan 38, ING0930 ING0640 Volkelseweg 65, ING0640 ING0630 Volkelseweg 64, ING0630 ING0620 Volkelseweg 64, ING0690 ING0800 Sportlaan 29, ING0860 ING0870 Parklaan 13, ING0900 ING0901U Boekelsedijk 16, ING1170 ING1180 Gemeentewef 39, ING0650 ING0680 Volkelseweg 75, INV4020 INV4030 Oude Udenseweg 48, RAV0940 RAV0950 Vaarzenhof 46, RAV0180 RAV0170 Jonkerveld 39, RAV1140 RAV1150 Meerhoek 38, RAV1210 RAV1200 Bosveld 42,08

76 RAV0980 RAV0890 Vaarzenhof 25, RAV0950 RAV0960 Vaarzenhof 43, RAV0960 RAV0970 Vaarzenhof 23, RAV0130 RAV0120 Jonkerveld 48, RAV0110 RAV0120 Keizershof 9, RAV0280 RAV0290 Jonkerveld 41, RAV2060 RAV0330 Keizershof 42, RAV1170 RAV1180 Bosveld 46, VYG0920 VYG0930 Houtkers 33, CNG0530 VYG0900 IJsselkers 41, VYG0910 VYG0920 Houtkers 42, VYG0930 VYG0940 Houtkers 26, MWV0730 MWV0720 Landschrijversveld 5 10, MWV0700 MWV0670 Landschrijversveld 2 31, MWV0690 MWV0850 Batenburglaan 10, MWV0660 MWV0650 Batenburglaan 50, MWV0580 MWV0300 Schoutenhoek 61, MWV0340 MWV0080 SCHEPENHOEK 33, MWV0100 MWV0090 SCHOUTENHOEK 34, MWV0050 MWV0040 SCHEPENHOEK 62, MWV0730 MWV0790 Landschrijversveld 5 50, MWV0720 MWV0710 Landschrijversveld 5 26, MWV0710 MWV0700 Landschrijversveld 2 11, MWV0670 MWV0680 Landschrijversveld 2 25, MWV0670 MWV0660 Landschrijversveld 2 25, MWV0650 MWV0610 BATENBURGLAAN 53, MWV0630 MWV0570 RENTMEESTERSHOEF 65, MWV0450 MWV0440 Schepenhoek 40, MWV0310 MWV0100 SCHOUTENHOEK 61, MWV0330 MWV0340 SCHEPENHOEK 34, MWV0350 MWV0330 SCHEPENHOEK 37, MWV0540 MWV0350 SCHEPENHOEK 66, MWV0530 MWV0540 SCHEPENHOEK 9, MWG0010 RAV0060 Mellesingel 73, MWV0950 MWV1030 HEUFKENSWEG 62, MWV0870 MWV0860 BRONKHORSTSINGEL 64, MWV0360 MWV0530 SCHEPENHOEK 66, MWV0040 MW0188 Mellesingel 63, ZOS0080 ZOS0090 Runmolen 8, ZOG1520 ZOG1530 Maasstraat 48, ZOG1510 ZOG1520 Maasstraat 32, ZOG0670 ZOG0680 Losplaats 67, UZS1530 UZS1550T Schepel 45, ZWG0250 ZWG0260 Hulstheuvel 68, NOG1020 NOG1030 Nonnenveld 43, NOG0870 NOG0880 Burenstraat 11, ZWG0240 ZWG0250 Hulstheuvel 60, ZWG0260 ZWG0270 Hulstheuvel 64, CZG1400 CZG1410 De Misse 46, MOS1780 MOS1770K Bijland 2, MWV0360 MWV0350 SCHEPENHOEK 8, UZV2261U UZV2260 Verlengde Velmolen 11, UZS0480 UZS0470 Wislaan 37, UZS0530 UZS0520 Wislaan 12, UZV0001G UZV0010 Hupsel 4, UZV1100 UZV1220 Hoenderbosplein 38, UZV2010 UZV2050 Morgenweg 33, VOG0580 VOG0570 Heuvelstraat 40, VOG1290 VOG1280 Voornstraat 44, VOG1940A VOG0790 Reestraat 63, VOG0570 VOG0560 Heuvelstraat 32, VOG1110 VOG1380 Maaymanseweg 49, VOG1380 VOG1370 Maaymanseweg 51, VOG1370 VOG1320 Maaymanseweg 32, VOG1320 VOG1310 Forelstraat 41, VOG1280 VOG1270 Voornstraat 42, VOG1270 VOG1030 Voornstraat 26, VOG0180 VOG0200 Eiment 62, VOG0818 VOG0840 Schakelplein 10, VOG0810 VOG0811U Rudigerstraat 8, VOG0110 VOG0111U Rudigerstraat 12, VOG0070 VOG0071U Rudigerstraat 19, VOG1200 VOG1210 Antoniusstraat 49, VOG1210 VOG1220 Antoniusstraat 52, VOG1220 VOG1230 Antoniusstraat 46, VOG1230 VOG1240 Antoniusstraat 49, ODG0300 ODG0310 OUDEDIJK 62, ODG0850 ODG0670 PAPAVERSTRAAT 15, UZV1460 UZV2570 Schepel 8, UZS0010 UZV0001G Hupsel 6, ZOG0680 ZOG0686 Losplaats 52, ZOG0686 ZOG0688 Losplaats 31, INV4040 INV4010 Oude Udenseweg 25, BIG0130 BIG0140 Bitswijk 38, BIG0010 BIG0370 Rode akker 52,00

77 Bijlage IX Eenduidige bepaling verhard oppervlak Ingenieursbureau Moons 61

78 Bijlage X Overzicht exploitatie en meerjarenbegroting Ingenieursbureau Moons 62

79 Overzicht exploitatie FCL Omschrijving ECL Omschrijving riolering beheer algemeen Onderhoud programmatuur riolering beheer algemeen Onderhoud riolering riolering beheer algemeen Diverse goederen en diensten hoofdriolering Electriciteitsverbruik hoofdriolering Onderhoud riolering hoofdriolering Contributie Stichting RIONED hoofdriolering Telefoonkosten drukriolering Electriciteitsverbruik drukriolering Aankoop/ vervanging pompen drukriolering Onderhoud drukriolering rioolgemalen Electriciteitsverbruik rioolgemalen Onderhoud pompinstallaties rioolgemalen Bijdrage in kosten rioolgemaal Odiliapeel rioolgemalen Onderhoud installaties rioolgemalen Telefoonkosten rioolgemalen Mobiele telefoonkosten onderhoud huis- en kolkaansluitingen Huur van machines onderhoud huis- en kolkaansluitingen Kolken schoonzuigen onderhoud huis- en kolkaansluitingen Ontstoppen huisaansluiting riolering onderhoud huis- en kolkaansluitingen Onderhoud installaties pompkelders en fietstunnels Electriciteitsverbruik pompkelders en fietstunnels Onderhoud pompinstallaties pompkelders en fietstunnels Onderhoud installaties pompkelders en fietstunnels Telefoonkosten bergbezinkbassins Electriciteitsverbruik bergbezinkbassins Overige belastingen bergbezinkbassins Onderhoud pompinstallaties bergbezinkbassins Onderhoud installaties bergbezinkbassins Telefoonkosten rioolafvoerrechten Diverse goederen en diensten Correctie BTW Correctie BTW investeringen mutaties reserve riolering BR toev. Aan Egalisatiereserve BTW Comp fonds rechtsteeks tlv voorziening Bijdrage in kosten zwerfvuil (50%) rechtsteeks tlv voorziening Bijdrage in kosten vegen wegen (29%) Extra toerekening kosten vegen wegen/zwerfvuil

80 Meerjarenbegroting, scenario 2 Jaar Arbeid Exploitatie Projecten Kapitaalslasten (activa) Investeringen + RI VB+DV Begeleiding Totaal uitgaven Totaal inkomsten Verschil Rioolfonds begin jaar Rioolfonds eind jaar Rente (stand begin jaar) Stand fonds , , ,764 1,226, , ,259-3,619,072 3,592,786-26,286 10,500,000 10,473, , ,683, , , ,771 1,202, , ,887-3,631,213 3,610,886-20,327 10,683,714 10,663, , ,877, , , ,908 1,177, , ,375-3,646,299 3,547,086-99,213 10,877,061 10,777, , ,995, , , ,203 1,149, , ,109-3,753,161 3,547, ,075 10,995,390 10,789, , ,009, , , ,765 1,127, , ,381-3,716,810 3,547, ,724 11,009,222 10,839, , ,059, , , ,005 1,099, , ,999-3,795,157 3,547, ,071 11,059,683 10,811, , ,032, , , ,452 1,077, , ,084-3,881,316 3,547, ,230 11,032,805 10,698, , ,919, , , ,530 1,054, , ,210-3,784,397 3,547, ,311 10,919,232 10,681, , ,900, , , ,715 1,031, , ,726-3,824,839 3,547, ,753 10,900,305 10,622, , ,840, , , ,292 1,010, , ,559-3,831,356 3,547, ,270 10,840,558 10,556, , ,773, , , , , , ,123-3,800,813 3,547, ,727 10,773,099 10,519, , ,734, , , , ,509 1,059, ,177-3,848,786 3,547, ,700 10,734,834 10,433, , ,647, , , , ,480 1,146, ,881-3,922,315 3,547, ,229 10,647,831 10,272, , ,485, , , , ,286 1,268, ,739-4,015,413 3,547, ,327 10,485,559 10,017, , ,226, , , , ,822 1,296, ,472-4,064,736 3,547, ,650 10,226,943 9,709, , ,913, , , , ,578 1,476, ,211-4,135,425 3,547, ,339 9,913,832 9,325, , ,523, , , , ,088 1,662, ,080-4,335,732 3,547, ,646 9,523,769 8,735, , ,925, , , , ,596 1,673, ,562-4,353,513 3,547, ,427 8,925,599 8,119, , ,297, , , , ,111 1,809, ,591-4,487,589 3,547, ,503 8,297,684 7,357, , ,523, , , , ,620 1,878, ,269-4,551,720 3,547,086-1,004,634 7,523,134 6,518, , ,668, , , , ,480 2,069, ,106-4,692,190 3,547,086-1,145,104 6,668,963 5,523, , ,657, , , , ,067 2,195, ,103-4,848,788 3,547,086-1,301,702 5,657,238 4,355, , ,468, , , , ,665 2,333, ,108-4,956,601 3,547,086-1,409,515 4,468,681 3,059,166 89, ,148, , , , ,257 2,495, ,310-5,088,472 3,547,086-1,541,386 3,148,540 1,607,154 62, ,670, , , , ,855 2,549, ,667-5,116,885 3,547,086-1,569,799 1,670, ,326 33, , , , , ,450 2,749, ,271-5,351,166 3,547,086-1,804, ,728-1,670,352 2, ,667, , , , ,043 2,972, ,131-5,600,194 3,547,086-2,053,108-1,667,677-3,720,785-33, ,754, , , , ,598 3,007, ,743-5,610,634 3,547,086-2,063,548-3,754,139-5,817,687-75, ,892, , , , ,081 3,154, ,580-5,727,810 3,547,086-2,180,724-5,892,770-8,073, , ,191, , , , ,834 3,228, ,454-5,810,307 3,547,086-2,263,221-8,191,349-10,454, , ,618, , , , ,405 3,437, ,603-5,952,626 3,547,086-2,405,540-10,618,397-13,023, , ,236, , , , ,114 3,549, ,410-5,991,211 3,547,086-2,444,125-13,236,305-15,680, , ,945, , , , ,184 3,682, ,990-6,096,183 3,547,086-2,549,097-15,945,156-18,494, , ,813, , , , ,589 3,837, ,302-6,217,239 3,547,086-2,670,153-18,813,156-21,483, , ,859, , , , ,658 3,884, ,743-6,200,673 3,547,086-2,653,587-21,859,572-24,513, , ,950, , , , ,731 4,046, ,560-6,318,351 3,547,086-2,771,265-24,950,351-27,721, , ,220, , , , ,704 4,206, ,919-6,440,565 3,547,086-2,893,479-28,220,623-31,114, , ,678, , , , ,460 4,168, ,183-6,345,490 3,547,086-2,798,404-31,678,514-34,476, , ,110, , , , ,849 4,243, ,964-6,384,851 3,547,086-2,837,765-35,110,489-37,948, , ,650, , , , ,134 4,230, ,567-6,330,750 3,547,086-2,783,664-38,650,463-41,434, , ,207, , , , ,032 4,320, ,539-6,360,967 3,547,086-2,813,881-42,207,137-45,021, , ,865, , , , ,021 4,334, ,533-6,398,160 3,547,086-2,851,074-45,865,160-48,716, , ,633, , , , ,352 4,366, ,829-6,397,395 3,547,086-2,850,309-49,633,538-52,483, , ,476, , , , ,939 4,425, ,964-6,436,958 3,547,086-2,889,872-53,476,517-56,366,389-1,069, ,435, , , , ,266 4,381, ,486-6,387,804 3,547,086-2,840,718-57,435,920-60,276,638-1,148, ,425, , , , ,590 4,483, ,511-6,486,756 3,547,086-2,939,670-61,425,356-64,365,026-1,228, ,593, , , , ,915 4,579, ,912-6,580,641 3,547,086-3,033,555-65,593,533-68,627,088-1,311, ,938, , , , ,238 4,496, ,137-6,514,258 3,547,086-2,967,172-69,938,959-72,906,131-1,398, ,304, , , , ,563 4,547, ,711-6,593,368 3,547,086-3,046,282-74,304,910-77,351,192-1,486, ,837, , , , ,885 4,543, ,183-6,621,236 3,547,086-3,074,150-78,837,290-81,911,440-1,576, ,488, , , , ,214 4,677, ,528-6,791,864 3,547,086-3,244,778-83,488,186-86,732,964-1,669, ,402, , , , ,537 4,787, ,136-6,996,408 3,547,086-3,449,322-88,402,728-91,852,050-1,768, ,620, , , , ,860 4,979, ,001-7,319,210 3,547,086-3,772,124-93,620,104-97,392,228-1,872, ,264, , , , ,146 5,254, ,975-7,680,136 3,547,086-4,133,050-99,264, ,397,680-1,985, ,382, , , , ,094 5,452, ,188-8,005,438 3,547,086-4,458, ,382, ,841,325-2,107, ,948, , , , ,740 5,891,224 1,071,251-8,664,912 3,547,086-5,117, ,948, ,066,810-2,238, ,305, , , , ,727 6,390,714 1,110,691-9,180,949 3,547,086-5,633, ,305, ,939,653-2,386, ,325, , , , ,356 6,629, ,314-9,232,723 3,547,086-5,685, ,325, ,011,406-2,546, ,557, , , , ,896 6,909, ,467-9,347,557 3,547,086-5,800, ,557, ,358,392-2,711, ,069, , , , ,793 7,052, ,389-9,285,882 3,547,086-5,738, ,069, ,808,347-2,881, ,689,738

81 Bijlage XI Gehanteerde eenheidsprijzen Uitgangspunten zoals die in de berekening van de vervangingskosten in Rioscoop gehanteerd worden. Sleufbreedte bodem = diameter m Bovenbreedte afhankelijk van talud van ontgraving (is instelbaar), maar gehanteerd voor Uden altijd 2:1 Er wordt gerekend met 15% naleveren van aanvulgrond Onder sleuf wordt 0.5 meter grondverbetering toegepast (afvoeren en aanvoeren!) Er kan gekozen worden voor bronnering (vanaf een bepaalde diepte) en de kosten daarvan (20,= per m1); in Uden wordt niet met bronnering gerekend Er wordt gerekend met het afvoeren van de oude buizen Er kan gekozen worden voor type fundering; wordt dan ook verwijderd; in Uden wordt er niet met fundering gerekend Er wordt rekening gehouden met materiaal en diameter van de buizen Verhardingsbreedte is bovenbreedte met een minimum van 4.00 meter Huisaansluitingen o Elke 5 meter o Lengte leiding 5 m o Verharding erboven niet apart meegerekend Huisaansluitingen o Elke 12.5 meter o Lengte leiding 4 m o Verharding erboven niet apart meegerekend Per streng wordt één put gerekend; bij vervangen riool wordt put altijd vervangen. Van de totale kosten is ruim 12% voor de putten Ingenieursbureau Moons 63

82 In onderstaande tabellen zijn de eenheidsprijzen opgenomen zoals die in Rioscoop gehanteerd worden. Er is gebruik gemaakt van de kentallen uit GWW kosten voor de bouw. Ingenieursbureau Moons 64

83 Ingenieursbureau Moons 65