Over governance en verantwoordelijkheid
|
|
- Benjamin Verlinden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hartger Wassink is consultant bij CPS Ondervvijsontvvikkeling en advies. Hartger Wassink Over governance en verantwoordelijkheid Hoewel governance en verantwoording thema's zijn die primair met besturen en leidinggeven geassocieerd worden, bleek in een meerjarig ontwikkelingsproject op het gebied van governance, dat ze niet los gezien kunnen worden van hoe er in de schoolorganisatie als geheel wordt omgegaan met verantwoordelijkheid. Docenten en management verstaan echter niet altijd hetzelfde onder die term. Hartger Wassink gaat in dit artikel na hoe de dialoog in de school gevoerd kan worden om de verschillende belangen en perspectieven van schoolleiding en docenten op het gebied van governance dichter bij elkaar te brengen. Governance is sinds een aantal jaren een actueel thema in het onderwijs. Het begrip betekent vrij vertaald 'manier van besturen' maar heeft zich gaandeweg ontwikkeld tot een paraplu waaronder allerlei thema's zich verzameld hebben. Het lijkt erop dat juist daarom de term governance vaak niet vertaald wordt: zo'n Engelse term is wel handig om de precieze bedoeling ermee van de gebruiker nog even in het midden te laten. Vaak is deze brede term ook de invalshoek waarmee een school begint. In dit artikel wil ik laten zien hoe je bereikt dat het uiteindelijk helder en concreet wordt wat je ermee kunt doen. Wat-vragen en hoe-vragen In het CPS-ontwikkelproject Governance hebben we enkele instrumenten ontwikkeld om scholen voor voortgezet onderwijs, inclusief de besturen, te ondersteunen bij het opzetten van processen rond verantwoording. Ook bij andere ondersteuningsorganisaties is de afgelopen jaren veel materiaal ontwikkeld waarmee scholen aan de slag kunnen met governance. Governance wordt hierbij in eerste instantie meestal vooral bestuurlijkinstrumenteel benaderd. Leidende vragen daarbij zijn: Wat wordt er van scholen door de overheid verwacht? Hoe kunje dat aanpakken? Welke stappen moet je zetten? Welke instrumenten kun je daarbij gebruiken? Hoe zorgje ervoor datje niets over het hoofd ziet, wat je later toch had moeten doen? Dit zijn allemaal belangrijke vragen over hoe je als school invulling kunt geven aan governanee. In ons contact met scholen en besturen over governance werd het ons duidelijk dat de hoe-vraag maar een gedeelte van de problematiek betreft. Minstens zo belangrijk zijn de wat-vragen die eraan ten grondslag liggen. Wat wil je als school bereiken met activiteiten op het gebied van governance?wat betekent governance eigenl.ijk voor de schoolorganisatie? Die vragen zijn niet altijd gemakkelijk te beantwoorden, maar lijken nuttig om zinvol bezig te kunnen gaan met alle instrumenten, aanpakken en modellen op het gebied van governance. Een veelgebruikt model voor vraagstukken rondom governance is het Policy Governance Model van John Carver. In Nederland is dit bekend geworden door het werk van Jan Maas, die hierover in 2006 samen met Helmie van Ravestein publiceerde. Het is een relatief open model, in die zin dat het geen uitputtende lijst van stakeholders geeft, of een strikt stappenplan dat gevolgd zou moeten worden. Om die reden is het naar ons idee heel geschikt voor het beantwoorden van de bovengenoemde wat-vragen. In dit artikel laten we zien op welke manier dat zou kunnen. Governance en de school praktijk Een van de scholen die wij begeleid hebben in een project rondom governance, wilde aan de slag met horizontale verantvvoording, onder andere door regelmatig focusinterviews met leerlingen en ouders te gaan houden om op die manier meer zicht te krijgen op wat leerlingen zelf vonden van het onderwijsaanbod. Uit eerdere gesprekken met leerlingen waren al interessante aandachtspunten naar voren gekomen. Leerlingen zouden meer zelfverantwoordelijk willen leren, en ervoeren dat docenten weinig tegemoet kwamen aan de variëteit in leerbehoeften die leerlingen MESO magazine 2Be jaargang nummer 161 september 200B ld
2 hadden. De schoolleiding wilde daar iets aan doen. Nu was net in de jaren daarvoor de structuur van de school organisatie omgevormd tot enkele verticale teams van docenten, met daarboven een directie. Een hele laag middenmanagers was verdwenen,juist om docententeams zelf meer verantwoordelijkheid te geven. Het leek de directie dan ook een goed idee om, in het kader van verantwoording, groepen docenten zelf de gesprekken met leerlingen en ouders aan te laten gaan en op grond daarvan mogelijkheden voor verbeteringen te ontwikkelen. Maar dat vlas gemakkelijker gezegd dan gedaan. Niet alle docenten waren direct enthousiast over deze lijn: Was het nu wel hun verantwoordelijkheid om de ondervvijskwaliteit rechtstreeks met leerlingen en ouders te bespreken, vroegen docenten zich af. Wie was er nu werkelijk verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs? Zo ontstond in deze school een gesprek over wat het begrip verantwoordelijkheid eigenlijk inhield. Het interessante is dat op een tweede school, die op een geheel andere manier met verantwoording aan de slag wilde, hetzelfde patroon ontstond. Op deze school werd op initiatief van de schoolleiding gewerkt met een zogenaamde Omgevingsraad. H et doel van deze Omgevingsraad was om met strategische partners af te stemmen over de rol van de school in de regionale samenleving. H eel bewust ging het daarbij niet om het praktisch-uitvoerend niveau, maar vooral om de hoofdlijn en. De school bespreekt in de raad enkele malen per jaar enkele strategische doelen van de school. Toch merkte ook in dit geval de rector van de school al snel dat deze horizontale verantwoording op strategisch niveau geen blijvende waarde zou hebben, als er geen verbinding zou komen met de onderliggende structuur voor verantwoordelijkheid in de gehele school. Hij realiseerde zich dat, mochten er uit het overleg met de Omgevingsraad suggesties voor verbeteringen of aanpassingen voortkomen, hij op het moment dat de docenten zich niet geroepen zouden voelen om hieraan een bijdrage te leveren, met lege handen zou staan. Juist omdat het overleg op strategisch niveau plaatsvond, had de schoolleiding de docenten nodig voor de praktische inkleuring. Dat riep de vraag op wat nu precies de verantwoor- delijkheid van docenten in het schoolbrede verantwoordingsproces was. Uit bovenstaande voorbeelden worden twee dingen duidelijk. Ten eerste: hoewel govcrnance verwijst naar besturen in ruime zin, gaat het in de actuele discussie binnen het onderwijs vooral over het afleggen van verantwoording. En ten tweede: die verantwoording kan zowel horizomaal als verticaal plaatsvinden. In het gangbare jargon wordt met horizontale verantwoording de verantwoording naar de externe belanghebbenden (in het Engels ook wel stakeholders) bedoeld. Verticale verantwoording is dan de verantwoording naar Leerlingen zouden meer zelfverantwoordelijk willen leren de subsidiegevers, doorgaans de overheid. H et samenspel tussen deze twee wordt ook wel aangeduid met meervoudige publieke verantwoording (zie ook een katern over dit onderwerp, verschenen bij Q5 Magazine in oktober 2006). Dit onderscheid tussen horizontaal en verticaal lijkt logisch, maar is dat wel zo? In de voorbeelden wordt ook duidelijk hoe nauw die twee met elkaar verbonden zijn. Het lijkt erop dat je het pas over het verschil tussen horizontaal en verticaal kunt hebben, als je weet wat die verantwoording voor jouw school inhoudt. De twee kernvragen voor verantwoording zijn dan: aan wie moeten we eigenlijk verantwoording afleggen en waarover moeten we veran twoording afleggen? Aan wie moeten we verantwoording afleggen en waarover? Het Poliey Goveroaneemodel We kunnen het Policy Governance-model gebruiken om een antwoord te krijgen op deze vragen. Het Policy Governance-model hanteert als uitgangspunt dat een bestuur bestuurt in naam van de eigenaren, en dus ook aan hen verantwoording af dient te leggen. Daarmee zou de eerste vraag beantwoord kunnen zijn. Maar waar het voor een bedrijf duidelijk is dat de aandeelhouders de eigenaren zijn, is dat voor een schoolbestuur vaak lastiger. Meestal gaat het om een stichting, soms (nog) om een vereniging, maar in de meeste gevallen is er geen directe lijn meer met de oorspronke- MESO magazine 28e jaa rga ng nummer 161 se ptember
3 lijke oprichters. Dat betekent dat de 'eigenaren' aan wie een schoolorganisatie verantwoording aflegt, een abstracte entiteit vormen, samengesteld uit de diverse belangen van een brede groep belanghebbenden. Voor iedere school kan die mix van belangen van de 'morele eigenaren' weer anders zijn. Een ander uitgangspunt van het Policy Governance-model, waarmee we de tweede vraag kunnen beantwoorden, is dat het Rekenschap afleggen over bestuur verantwoording verkregen handelingsvrijheid aflegt over de beleidsdoelen van de organisatie. Die doelen betreffen datgene wat de 'eigenaren' bedoeld hebben te realiseren met de organisatie: een bepaald 'product', voor een specifieke doelgroep, geproduceerd tegen een bepaalde prijs. Nu is dit voor een bedrijf weer eenvoudig, maar voor een school wat ingewikkelder. Want wat is het product van een school, wie is precies de doelgroep, en hoe wordt nu de prijs bepaald? Hoewel wat abstract en zeker niet voor de hand liggend, zijn beide vragen nog wel te beantwoorden door een schoolbestuur. De vraag is echter wat de antwoorden op deze vragen betekenen voor de overige geledingen binnen de schoolorganisatie. Als het bestuur vindt dat bedrijfsleven en ouders meer betrokken moeten worden bij het schoolbeleid, wat kan er dan van rectoren en sectordirecteuren verwacht worden? En wat betekent het voor docenten? Uit de beschreven voorbeelden blijkt dat de kans groot is dat docenten de bal terugspelen naar het management. Blijkbaar is het nodig onderscheid te maken in de verantwoording die er door de verschillende geledingen van de school wordt afgelegd. De vraag is dan, hoe we zicht krijgen op hoe die processen van verantwoording verdeeld Doelstelling in termen van te kunnen worden, en waar ze behalen resultaten formuleren op elkaar aansluiten. Daarvoor moeten we eerst kijken naar welke voorwaarden er kunnen worden gesteld aan het afleggen van verantwoording. Verantwoording en keuzevrijheid Claessen, Horsman en Mumingh leggen in hun deelrapport van de Taakgroep Vernieu- wing Basisvorming (2004) de verbinding tussen verantwoording en handelingsvrijheid. Zij definiëren verantwoording als 'rekenschap afleggen over verkregen handelingsvrijheid' (p. 7). Ze lichten dit even verderop nog toe: 'Waar geen handelingsvrijheid bestaat, is verantwoording niet noodzakelijk.' Kortom: het afleggen van verantwoording staat in nauw verband met het zelf kunnen beslissen en handelen. Dat klinkt logisch: daar waar je bepaalde keuzes hebt gemaakt in hoe je je werk uitvoert, daar kan van jou gevraagd worden om verantwoording af te leggen over wat je gerealiseerd hebt. Het werkt echter ook andersom: als je een persoon (of een groep personen) om verantwoording wilt vragen over bepaalde gestelde doelen, dan zul je ook moeten nagaan of die persoon voldoende handelingsvrijheid heeft gehad om die doelen te behalen. Hoe kun je er nu voor zorgen dat handelingsvrijheid en verantwoording in balans komen? Het Policy Governance-model is hierbij behulpzaam, omdat het stelt dat doelstellingen zo veel mogelijk in termen van te behalen resultaten geformuleerd moeten zijn. Bijvoorbeeld, als een einddoel voor een directeur geformuleerd is in termen van eindresultaten (zoals percentage onvertraagdc doorstroom, tevredenheid van leerlingen en ouders, eindexamencijfer), is hij ook aanspreekbaar op de middelen die hij kiest om die eindresultaten te bereiken. Maar als met het vastleggen van de streefdoelen ook verregaande uitspraken zijn gedaan doen over middelen die de directeur moet inzetten (zoals de implementatie van activerende didactiek, smartboards in alle klaslokalen, een gesprekscyc1us van minimaal drie gesprekken met iedere docent per twee jaar), beperkt het bestuur zich in de mate waarin het de directeur om verantwoording kan vragen over de resultaten. De middelen lagen immers grotendeels vast, wa ren niet de keuze van de directeur, zodat hij zich er geen eigenaar van voelt en zich niet aanspreekbaar acht op het resultaat ervan. Dit geldt mutatis mutandis ook voor de verantwoording die de schoolleiding kan vragen van docenten. Als de schoolleiding, zoals in het eerste voorbeeld dat we hierboven besproken hebben, zicht wil krijgen op de mate waarin het onderwijs van de school aansluit op de MESO magazine 28e jaargang nummer 161 september
4 behoeften van ouders en leerlingen en tegelijk vindt dat de docenten zelf verantwoordelijk zijn voor het verbeteren van die aansluiting, zullen docenten een bepaalde handelingsvrijheid moeten hebben op clt vlak. Als docenten geen ruimte ervaren om daadwerkelijk wat te veranderen aan de wijze waarop zij lesgeven, maar zich wel min of meer gedwongen zien hierover gesprekken met leerlingen en zelfs hun ouders aan te gaan, zullen ze, heel begrijpelijk, niet staan te trappelen om die gesprekken aan te gaan. En, in het tweede voorbeeld, als de schoolleiding op centraal niveau met beroepsonderwijs en bedrijfsleven afspraken zou maken over een toename van gediplomeerde leerlingen in bepaalde richtingen, zonder vooraf met docenten teams af te stemmen hoe zij die toename zouden kunnen realiseren, loopt het initiatief vast op een gebrek aan 'eigenaarschap' bij de docenten die het zouden moeten uitvoeren. De vraag is hier of een afspraak over een kwantitatief resultaat iets zegt over het daadwerkelijk te bereiken onderliggende doel van de school, zoals de docenten dat zien. Het gesprek in deze school zal dan eerst daarover moeten gaan. Docenten en verantwoordelijkheid Dit voorbeeld legt tegelijk een belangrijk actueel knelpunt in veel scholen bloot. In de ogen van veel onderzoekers, beleidsmakers en leidinggevenden in het onderwijs is het beeld van de docent ah individuele professional achterhaald. De docent van tegenwoordig is lid van een team, waarin professionals met elkaar samenwerken, en met en van elkaar leren (zie ook Van Driel, 2006).Veel scholen hebben de afgelopen jaren een omslag gemaakt naar een teanundeling. Vaste teams van docenten zijn gekoppeld aan een bepaalde groep leerlingen. Het idee hierbij is dat door de kleinere eenheden het gemakkelijker wordt de resultaten van leerlingen in de gaten te houden en hier zonodig op bij te sturen. Zoals uit het bovenstaande blijkt, dit kan alleen werken als zo'n team van docenten daadwerkelijk de verantwoordelijkheid heeft voor de resultaten van deze groep leerlingen. En daarvoor is weer noodzakelijk dat de docenten ook voldoende hande1ingsvrijheid ervaren om deze resultaten te beïnvloeden. Die situatie is nog op lang niet alle scholen gerealiseerd. Aan de ene kant komt dit doordat schoolrnanagers worstelen met de vraag hoe docententeams meer verantwoordelijkheid zouden kunnen krijgen, zonder dat de noodzakelijke centrale afstemming in het honderd loopt. Aan de andere kant komt dit doordat veel docenten zich voornamelijk verantwoordelijk voelen voor de kwaliteit van hun eigen vakonderwijs (Van Driel, 2006). Het idee dat je als docent, samen met anderen, verantwoordelijkheid draagt voor de resultaten van de school als organisatie, is voor een bepaalde groep docenten nogal ver van hun bed. In sommige gevallen geven docenten zelfs expliciet toe zich maar beperkt Voldoende handelingsvrijheid om resultaten te beïnvloeden verbonden te voelen met de school of het bestuur waarvoor zij werken (zie bijvoorbeeld Van Haperen, 2007). De rol van docenten in het schoolbrede proces van verantwoording, is tot nu toe veelal impliciet gebleven. Het initiatief om aan de slag te gaan met (horizontale) verantwoording ligt meestal bij het bestuur of de schoolleiding. Er wordt voetstoots vanuit gegaan dat de functie van de docent in dit proces gaandeweg wel duidelijk zal worden. Uit bovenstaande is hopelijk duidelijk geworden dat het geven van een expliciete rol aan docenten in het proces van verantwoording gepaard zal moeten gaan met het bespreken van welke ruimte docenten krijgen om invulling te geven aan hun verantwoordelijkheid. Op die manier kan het aangaan Hoe kunnen docententeams meer verantwoordelijkheid krijgen? van de dialoog over verantwoording een belangrijke opmaat zijn tot het versterken van de invloed van leraren op de onderwijsontwikkeling in de school, zoals recent bepleit door de commîssie-rinnooy Kan. Concreet betekent dit dat als je als bestuur of schoolleiding aan de slag gaat met verantwoording,je eerst het gesprek in de school zult moeten aangaan. Wat betekent het om verantwoording af te leggen? Wat verstaan we onder verantwoordelijkheid? Op welke manier zien we dat in de praktijk terug? En dit gesprek over MESO magazine 28e jaargang nummer 161 september
5 verantwoordelijkheid en het afleggen daarvan zal bovendien over resultaten moeten gaan. Dat is wennen, omdat we vaak nog gewend zijn om te sturen op middelen. Dat is een kwetsbare balans, voor besturen en schoolleiders, maar ook voor schooljeiders en docenten. Zo opgevat hoeft de betekenis van governance niet beperkt te bljjven tot slechts het afleggen van verantwoording, maar heeft het implicaties voor het proces van besturen, leidinggeven en organiseren in de hele schoolorganisatie. Waarmee een vaag containerbegrip toch zeer relevant blijkt te kunnen zij n. Literatuur C laessen, Harry, Kees Horsman en Theo Muntingh, Verantwoording door de school. Beweging in de orlderbol/w. Eindrapport van Taakgroep Vernieuwing Basisvorming, Zwolle:Taakgroep Vernieuwing Basisvorming Commissie Leraren, Leerkracht!, Den Haag: Ministerie van OCW Driel, L. van, Professionalisering in school. Een studie Ilaar verbetering van hel pedagogisch-didactisch "ai/delen, Culemborg Haperen, T van, De ondergang van de Nederlmzdse leraar,amsterdam: Uitgeverij Nieuw Amsterdam Maas,]., en H. van Ravestein, Verantwoord besturen. Hel Policy Caverna/lee Model van John Carver, H armelen/heemstede: Jan Maas/Helmie van R avestein ISISQ5, Meervoudige Publieke Verantwoording, oktober Leren omgaan met kleine kinderen bij verzorging MES 0 magazine 2Be jaargang nummer t6t september 200B t4
R U I MTE VI NDE N BINNE N DE KADE RS Een verslag van de workshops voor schoolleiders
Door Hartger Wassink R U I MTE VI NDE N BINNE N DE KADE RS Een verslag van de workshops voor schoolleiders De rol van de schoolleiders mag niet onderschat worden. Netwerkleren leidt, als het goed is, tot
Nadere informatieWordt passend onderwijs straks goed bestuurd?
Harry Nijkamp Harry Nijkamp is principal consultant bij CPS. Zijn expertisegebieden zijn onder meer governance, bestuurlijke samenwerking en passend onderwijs. E-mail: h.nijkamp@cps.nl POLICY GOVERNANCE
Nadere informatieM&O - een nieuw vak. Management & Organisatie. Management. Organisatie. Een nieuw vak in de bovenbouw van havo/vwo
Management & Organisatie Een nieuw vak in de bovenbouw van havo/vwo M&O - een nieuw vak Management en Organisatie (M&O) komt als vak niet voor in de basisvorming. In de Tweede Fase kan je M&O kiezen in
Nadere informatieHET MANAGEMENTCONTRACT in het kader van Integraal Resultaatverantwoordelijk Management Margreeth van der Kooij
HET MANAGEMENTCONTRACT in het kader van Integraal Resultaatverantwoordelijk Management Margreeth van der Kooij De context van het managementcontract Het managementcontract is een overeenkomst tussen vertegenwoordigers
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding... 5
Inhoudsopgave Inleiding... 5 Hoofdstuk 1 - Ouderbetrokkenheid 3.0... 9 1.1 De verschillende stadia van ouderbetrokkenheid.... 9 1.2 Ouderbetrokkenheid 3.0 in de praktijk... 10 1.3 Een Ouderbetrokkenheid
Nadere informatieLaat idealen de lesinhoud bepalen
Laat idealen de lesinhoud bepalen Laura Boele-de Bruin Dit materiaal is onderdeel van het compendium christelijk leraarschap dat samengesteld is door het lectoraat Christelijk leraarschap van Driestar
Nadere informatieEen brede kijk op onderwijskwaliteit Samenvatting
Een brede kijk op onderwijskwaliteit E e n o n d e r z o e k n a a r p e r c e p t i e s o p o n d e r w i j s k w a l i t e i t b i n n e n S t i c h t i n g U N 1 E K Samenvatting Hester Hill-Veen, Erasmus
Nadere informatieONDERWIJSONTWIKKELING - ACTIVERENDE DIDACTIEK
ONDERWIJSONTWIKKELING - ACTIVERENDE DIDACTIEK Iedereen heeft er de mond van vol: Het beste uit de leerling halen Recht doen aan verschillen van leerlingen Naast kennis en vaardigheden, aandacht voor het
Nadere informatieFebruari 2012 Workshop Eviont
Het Brein heeft een doel nodig! Februari 2012 Workshop Eviont Het Brein heeft een doel nodig! Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE...2 LEESWIJZER...3 INLEIDING...4 STAP 1: HET KADER...5 STAP 2: STATE, GEDRAG EN
Nadere informatieCompetenties directeur Nije Gaast
Competenties directeur Nije Gaast De s voor directeuren van Nije Gaast zijn vertaald in vijf basiss. De beschrijving is gebaseerd op de schoolleiderscompententies die landelijk zijn vastgesteld en zijn
Nadere informatieInhoud. 10 aanraders. Meer weten? 94 Reeds verschenen 95
Inhoud 10 aanraders 1. Visie voor beweging 04 2. De vertellende IB er 12 3. De afstemming 22 4. Het succes voorop 30 5. Charisma dat aanzet 40 6. Crea-inspiratie 48 7. De witte zwerm 58 8. Spreukcontact
Nadere informatieCOMMUNICEREN VANUIT JE KERN
COMMUNICEREN VANUIT JE KERN Wil je duurzaam doelen bereiken? Zorg dan voor verbonden medewerkers! Afgestemde medewerkers zijn een belangrijke aanjager voor het realiseren van samenwerking en innovatie
Nadere informatieWERKEN IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS? je eerste stap is HeT indicatief intakegesprek
WERKEN IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS? je eerste stap is HeT indicatief intakegesprek Je denkt eraan om leraar te worden in het voortgezet onderwijs. Je hebt je georiënteerd, er met anderen over gesproken
Nadere informatieMissionstatement en core values
Missionstatement en core values Inhoud 1 Het formuleren van missionstatement en core values... 1 2 Het maken en uitdragen van missie en kernwaarden... 5 1 Het formuleren van missionstatement en core values
Nadere informatiePOLICY GOVERNANCE WORDT VEEL TOEGEPAST IN HET ONDERWIJS. Goed Bestuur &Toezicht
POLICY GOVERNANCE WORDT VEEL TOEGEPAST IN HET ONDERWIJS 44 VAN TAAK NAAR VERANTWOORDELIJKHEID Goed toezicht: terug naar de basis Om te bepalen wat goed (intern) toezicht is, moeten we ons niet richten
Nadere informatieRapportage Competenties. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:
Rapportage Competenties Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Competenties (QPN) 2 Inleiding In dit rapport wordt ingegaan op de competenties
Nadere informatieVisie op ouderbetrokkenheid
Visie op ouderbetrokkenheid Basisschool Lambertus Meestersweg 5 6071 BN Swalmen tel 0475-508144 e-mail: info@lambertusswalmen.nl website: www.lambertusswalmen.nl 1 Maart 2016 Inleiding: Een beleidsnotitie
Nadere informatieDe speerpunten van de SPCO-scholen
Meerjaren Plan 2012-2015 De speerpunten van de SPCO-scholen Inleiding Strategische speerpunten Hart voor kinderen Met veel genoegen presenteren wij de samenvatting van ons strategisch meerjarenplan Hart
Nadere informatieFUWA-VO Voorbeeldfunctie docent LD Type 1
FUWA-VO Voorbeeldfunctie docent LD Type 1 Functie-informatie Functienaam Docent LD Type 1 Salarisschaal 12 Functiebeschrijving Context De werkzaamheden worden uitgevoerd binnen een instelling voor voortgezet
Nadere informatieWie doet wat? Help, ik ben niet tevreden! Help! Ik heb nu een probleem! Wie doet wat?
Help, ik ben niet tevreden! VSNON vindt het belangrijk dat het onderwijs aan onze leerlingen, de communicatie daarover en de overige processen naar tevredenheid van ouders, leerlingen en medewerkers verlopen.
Nadere informatieTREND RAPPORTAGE KWALITEITSVRAGENLIJST RAPPORTAGE 2E MONTESSORISCHOOL HET WINTERKONINKJE,
TREND RAPPORTAGE KWALITEITSVRAGENLIJST RAPPORTAGE 2E MONTESSORISCHOOL HET WINTERKONINKJE, december 2014 1 ALGEMEEN 1.1 Inleiding Algemeen Het instrument de Kwaliteitsvragenlijst is een hulpmiddel om de
Nadere informatieBROCHURE Workshop Coachend Leidinggeven. Coachend Leidinggeven. Sales Force Consulting
BROCHURE Workshop Coachend Leidinggeven Coachend Leidinggeven Sales Force Consulting inleiding Leidinggeven aan de alledaagse uitvoering van het werk, is één van de belangrijkste kerntaken van elke manager.
Nadere informatieSPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL
SPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL Bij werken, zowel betaald als vrijwillig, hoort leiding krijgen of leiding geven. De vraag wat effectief leiderschap is houdt dan ook veel mensen bezig. De meningen hierover
Nadere informatieSTAPPENPLAN: ONTWIKKELEN VAN VRAAGGERICHTE MODULAIRE ZORG EN DIENSTVERLENING
STAPPENPLAN: ONTWIKKELEN VAN VRAAGGERICHTE MODULAIRE ZORG EN DIENSTVERLENING Inhoudsopgave Inleiding Stap 1: Identificeren van doelgroepen en hun behoeften Stap 2: Samenstellen multidisciplinaire projectgroep
Nadere informatieAl lid van een kennisgemeenschap?
Professionaliseer jezelf en verbeter het onderwijs van onderop Al lid van een kennisgemeenschap? Kennisgemeenschappen zijn in opmars. Binnen schoolbesturen richten deze gemeenschappen zich op de professionalisering
Nadere informatieWerkdocument Checklist positieve factoren in een Transfer-/Trajectklas
Werkdocument Checklist positieve factoren in een Transfer-/Trajectklas Doel Dit werkdocument is bedoeld voor scholen in het voorgezet onderwijs die een initiatief voor passend onderwijs aan het opzetten
Nadere informatieAan de slag met het. Leren Inhoud Geven
Aan de slag met het ontwikkelmodel Samen Leren Inhoud Geven Het ontwikkelmodel Samen Leren Inhoud Geven is een handvat om de dialoog te voeren over de ontwikkeling naar een lerende organisatie. Door hierover
Nadere informatieDirectiestatuut van de stichting Voortgezet Montessori Onderwijs Nijmegen en Groesbeek e.o. Herziene versie, 1 februari 2018
Directiestatuut van de stichting Voortgezet Montessori Onderwijs Nijmegen en Groesbeek e.o. Herziene versie, 1 februari 2018 Preambule Dit reglement is een directiestatuut in de zin van artikel 32 van
Nadere informatieDo s and Don ts of Bilingual Education
Do s and Don ts of Bilingual Education Een korte handleiding Tweetalig Onderwijs voor Leerlingen Leraren Ouders Het tweetalig HAVO op Philips van Horne en tweetalig VWO op Het College komt mede tot stand
Nadere informatieBekwaamheidsdossier. februari 2006 O. OC0602_p8_12 Personeelsbeleid2.i8 8 19-01-2006 16:29:26
Bekwaamheidsdossier Laat zien wat je i februari 2006 O OC0602_p8_12 Personeelsbeleid2.i8 8 19-01-2006 16:29:26 Is het bekwaamheidsdossier een nieuwe papieren tijger? Dat hoeft niet. Leraren die zelf verantwoordelijk
Nadere informatieProfielschets. Teamleider vwo bovenbouw
Profielschets Teamleider vwo bovenbouw Rotterdam, 2016 Profielschets Teamleider vwo bovenbouw (LD) Libanon Lyceum Omvang: 1,0 fte met een beperkte lesgevende taak. Vooraf Het Libanon Lyceum in Rotterdam
Nadere informatieManagement summary - Flitspeiling: Week van passend onderwijs
Management summary - Flitspeiling: Week van passend onderwijs Van 24 t/m 28 maart vond de Week van Passend Onderwijs plaats. De Week is een initiatief van het ministerie van OCW en 22 onderwijsorganisaties,
Nadere informatieDocenten- en studentendialoog. Petra Szczerba Consultant kwaliteitsmanagement en IR Dienst Onderwijs en Onderzoek
Docenten- en studentendialoog Petra Szczerba Consultant kwaliteitsmanagement en IR Dienst Onderwijs en Onderzoek Bespreekpunten Introductie Context Fontys Illustratie filmpje dialoog met docenten Dialoog
Nadere informatieHet woud van regels en verplichtingen: 2opgeschoond of verschoven?
Het woud van regels en verplichtingen: 2opgeschoond of verschoven? 62 De Nieuwe Meso september 2016 nummer 3 PRAKTIJK Methodiek Els Kuiper Els Kuiper is sinds 2010 werkzaam als docent en onderzoeker bij
Nadere informatieEen Professionele Schoolorganisatie is lenig, wendbaar en weerbaar
Een Professionele Schoolorganisatie is lenig, wendbaar en weerbaar Lenig, wendbaar en weerbaar Elke dag weer zetten docenten, schoolleiders en bestuurders zich in om de kwaliteit van het voortgezet onderwijs
Nadere informatieDatum Betreft Bestuursakkoord PO-Raad-OCW 2012-2015. Geacht schoolbestuur,
a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl Onze referentie 349195 Datum Betreft Bestuursakkoord PO-Raad-OCW 2012-2015 Geacht
Nadere informatieKenniskring leiderschap in onderwijs. Voorbeeld onderzoek in eigen organisatie
Kenniskring leiderschap in onderwijs Voorbeeld onderzoek in eigen organisatie Onderzoek doen Wie aanwezig? Wat wilt u weten? Beeld / gedachte / ervaring Praktijkonderzoek in de school = Onderzoek dat wordt
Nadere informatielogoocw De heer prof. dr. F. P. van Oostrom 26 mei 2005 ASEA/DIR/2005/23876 Taakopdracht voor de commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon geen
logoocw De heer prof. dr. F. P. van Oostrom Den Haag Ons kenmerk 26 mei 2005 ASEA/DIR/2005/23876 Onderwerp Taakopdracht voor de commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon Bijlage(n) geen Geachte heer Van
Nadere informatieKwaliteitszorg. Test jezelf.
Kwaliteitszorg. Test jezelf. Pagina 1 Weet jij hoe je je deskundigheid of die van je collega s kunt bevorderen of professionaliseren? Kun je goed samenwerken? Kun je kwaliteitszorg leveren? Doe de testjes
Nadere informatieSterk bestuur voor sterke scholen! De onderwijsresultaten
Sterk bestuur voor sterke scholen! De onderwijsresultaten Een onderzoek naar bestuurskenmerken van sterkere en zwakkere scholen 2011-2013 Marieke Versloot Marjan Vermeulen Suzanne Beek In samenwerking
Nadere informatieLezen met begrip: de sleutel tot schoolsucces
Lezen met begrip: de sleutel tot schoolsucces Mariët Förrer is Senior consultant CPS onderwijsontwikkeling en advies te Amersfoort. E-mail: m.förrer@cps.nl Dit artikel verkent, vanuit het perspectief van
Nadere informatieHet hoofdstuk effectiever werken aan diversiteit geschreven door lector Dr. Sjiera de Vries is onderdeel van De Staat van de Ambtelijke Dienst (STAD)
Het hoofdstuk effectiever werken aan diversiteit geschreven door lector Dr. Sjiera de Vries is onderdeel van De Staat van de Ambtelijke Dienst (STAD) 2013. De gehele publicatie is na te lezen op de website
Nadere informatieCompetenties Schoolleider. Voor ieder kind het beste bereiken met passie, plezier en professionaliteit
Competenties Schoolleider Voor ieder kind het beste bereiken met passie, plezier en professionaliteit SOPOH Competenties schoolleiding 1 Inleiding: Voor het benoemen van de competenties voor de functionerings-/
Nadere informatieFeedback conceptvisie BEWEGEN & SPORT
Feedback conceptvisie BEWEGEN & SPORT Reactieformulier Curriculum.nu visie Negen ontwikkelteams, leraren en schoolleiders werken aan de actualisatie van het curriculum voor alle leerlingen in het primair
Nadere informatiePassend Leiderschap. Workshop AVS congres. Pieter Dekkers. 16 maart 2012
Passend Leiderschap Workshop AVS congres Pieter Dekkers 16 maart 2012 1 Coproductie onderzoek 2 Opzet workshop 1. Introductie en kennismaking 2. Achtergrond 3. Onderzoeksmodel Passend Leiderschap 4. Krachtenveldanalyse
Nadere informatieEffectief investeren in management
Effectief investeren in management Veel organisaties zijn in verandering. Dat vraagt veel van de leidinggevenden/managers. Zij moeten hun medewerkers in beweging krijgen om mee te veranderen. En dat gaat
Nadere informatieCOLUMN VERBINDEND EN ONDERWIJSKUNDIG LEIDERSCHAP NATIONAAL ONDERWIJSDEBAT 9 OKTOBER 2008 HARRIE AARDEMA, CONCEPT 071008
Ik zie mijn inleiding vooral als een opwarmer voor de discussie. Ik ga daarom proberen zo veel mogelijk vragen op te roepen, waar we dan straks onder leiding van Wilma Borgman met elkaar over kunnen gaan
Nadere informatieWie ben ik om iets te vinden van collega s?
Normatieve professionalisering (4): werkveld onderwijs Wie ben ik om iets te vinden van collega s? Hoe kan in arbeidsorganisaties bezinning op professionele waarden worden vormgegeven in de hectische praktijk
Nadere informatieEen onderzoeksvraag formuleren in vier stappen
Een onderzoeksvraag formuleren in vier stappen In vier stappen kun je tot een bruikbare, zinvolle onderzoeksvraag komen. Die stappen zijn: 1. Het onderzoeksterrein verkennen 2. Het onderzoeksterrein afbakenen
Nadere informatieSOK-studiedag Effectief onderwijs: de leraar doet er toe! 7 december 2012 Affligem, België
SOK-studiedag Effectief onderwijs: de leraar doet er toe! 7 december 2012 Affligem, België De principes van opbrengstgericht werken Linda Odenthal Opbrengstgericht werken is geen doel maar een middel!
Nadere informatieGespreksleidraad CAO-regelingen 2015
Gespreksleidraad CAO-regelingen 2015 Doel van het document dat voor u ligt is om handvatten te bieden voor het voeren van de gesprekken binnen de schoolorganisatie naar aanleiding van de veranderingen
Nadere informatieRESULTATEN KMPO VRAGENLIJST De KMPO is ingevuld door 50% van de ouders, 75% van het personeel en 100% door de lln (6,7,8,).
RESULTATEN KMPO VRAGENLIJST De KMPO is ingevuld door 50% van de ouders, 75% van het personeel en 100% door de lln (6,7,8,). april 1 ALGEMEEN 1.1 Inleiding Algemeen Het instrument de Kwaliteitsvragenlijst
Nadere informatieFunctieprofiel. VOORZITTER EN LID RAAD VAN TOEZICHT Fidarda - SKOD
bezoekadres Stationsstraat 29 a 9401 KW Assen postadres Postbus 479 9400 AL Assen telefoon (0592) 30 84 58 fax (0592) 33 15 35 e-mail info@ypsylon.nl KvK Friesland 56.48.77.54 www.ypsylon.nl Functieprofiel
Nadere informatiePROFESSIONEEL STATUUT
Voorblad Weert, juni 2018 PROFESSIONEEL STATUUT Scholen voor voortgezet onderwijs moeten met ingang van het nieuwe schooljaar een professioneel statuut hebben. Dat statuut gaat over de vraag wat de professionele
Nadere informatieInstruerend Bestuur Quickscan en checklist
Instruerend Bestuur Quickscan en checklist Stade Advies BV Kwaliteit van samenleven Quickscan Instruerend Bestuur (0 = onbekend; 1 = slecht; 2 = onvoldoende; 3 = voldoende; 4 = goed; 5 = uitstekend) 1.
Nadere informatieNaar HKZ; procesgericht of doelgericht?
Naar HKZ; procesgericht of doelgericht? Septa Management Group Scheepsmakershaven 34d 3011 VB Rotterdam Auteur: Johan ter Heegde Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Vertrekpunt HKZ: documenten, processen of
Nadere informatieRESULTATEN. Saenstroom OPDC, Wormerveer april 2018
! RESULTATEN Saenstroom OPDC, Wormerveer april! 1. ALGEMEEN 1.1. Inleiding Algemeen Het instrument Qschool is een hulpmiddel om de kwaliteit van de school en/of het schoolbestuur in kaart te brengen. Het
Nadere informatieRESULTATEN. Rapportage De Kinkerbuurt, Amsterdam. Externe Benchmark
RESULTATEN Rapportage De Kinkerbuurt, Amsterdam Externe Benchmark februari 2013 1 ALGEMEEN 1.1 Inleiding Algemeen Het instrument de Kwaliteitsvragenlijst is een hulpmiddel om de kwaliteit van de school
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij
Nadere informatieDE BEZIELDE ORGANISATIE Quick scan. thechangecollective.nl info@thechangecollective.nl +31202613954
DE BEZIELDE ORGANISATIE Quick scan thechangecollective.nl info@thechangecollective.nl +31202613954 Waarom de quick scan? Snelle analyse van eigen organisatie Vernieuwend inzicht in de oplossing voor een
Nadere informatieWie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg
Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Voor wie? Waarom? Wat? Hoe? Voor Omdat leiding Ervaringsgerichte Door middel van leidinggevenden, geven, adviseren en coaching en werkvormen waarbij het adviseurs
Nadere informatieVragenlijst: Wat vind jij van je
Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op
Nadere informatieMeerwaarde voor onderwijs. De Pijlers en de Plus van FLOT
Meerwaarde voor onderwijs De Pijlers en de Plus van FLOT De vijf Pijlers: Cruciale factoren voor goed leraarschap Wat maakt een leraar tot een goede leraar? Het antwoord op deze vraag is niet objectief
Nadere informatieStrategisch koersplan Onderwijs met Ambitie
Strategisch koersplan 2019-2023 Onderwijs met Ambitie Inhoud Inleiding...3 1. Waar laten we ons door leiden?...4 2. Waar staan we voor? 3. Waar kiezen we voor?... 6 Speerpunt 1: School en kind...6 Speerpunt
Nadere informatiespoorzoeken en wegwijzen
spoorzoeken en wegwijzen OVERZICHT OPLEIDINGEN OPBRENGSTGERICHT LEIDERSCHAP Opbrengstgericht leiderschap Opbrengstgericht werken en opbrengstgericht leiderschap zijn termen die de afgelopen jaren veelvuldig
Nadere informatie12. Kennisbenutting door onderzoek
12. Kennisbenutting door onderzoek Kennisbenutting door onderzoek: Hoe zorg ik dat mijn onderzoek wordt gebruikt? Anje Ros Lector Leren en Innoveren, Fontys Wie ben ik Lector FHKE Leren & Innoveren AOS
Nadere informatieBeantwoording vragen Tweede Kamer bij rapport Financiering onderwijs vernieuwingen voortgezet onderwijs 1990-2007 (30 november 2007)
Algemene Rekenkamer Lange Voorhout 8 Postbus 20015 2500 EA Den Haag T 070-3424344 BEZORGEN F 070-3424130 De Voorzitter van de Tweede Kamer E voorljchting@rekenkamer.ni der Staten-Generaal w www.rekenkamer.ni
Nadere informatieBreda s Toetsingskader
Breda s Toetsingskader Inleiding De organisaties die samenwerken in Zorg voor elkaar Breda delen het uitgangspunt dat welzijn en zorg in de eerste plaats van mensen zelf zijn. Zij hebben als doel dat kwetsbare
Nadere informatieWat willen we in Pegode VZW bereiken?
Niel, 15 november 2012 Wat willen we in Pegode VZW bereiken? Doelstelling Pegode VZW zoals vermeld in de statuten: De vereniging heeft als doel, met uitsluiting van elk winstoogmerk, de maatschappelijke
Nadere informatieDrie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven
Drie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven Situatie John volgt een opleiding coaching. Hij wil dat vak dolgraag leren. Beschikt ook over de nodige bagage in het begeleiden van mensen, maar
Nadere informatieLeermiddelenmonitor 13/14
13/14 Beleid, gebruik, digitalisering en ontwikkeling van leermiddelen SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling n- en same e is e v a g. Deze uit n de publicatie a v g in vatt Leraar en schoolleider
Nadere informatieBijlage 1: Methode. Respondenten en instrumenten
Bijlage 1: Methode In deze bijlage doen wij verslag van het tot stand komen van onze onderzoeksinstrumenten: de enquête en de interviews. Daarnaast beschrijven wij op welke manier wij de enquête hebben
Nadere informatieInhoud. 1 Inleiding 9 1.1 Voor wie is dit boek? 9 1.2 Doelstelling 11 1.3 Aanpak 11 1.4 Opzet 13
Inhoud 1 Inleiding 9 1.1 Voor wie is dit boek? 9 1.2 Doelstelling 11 1.3 Aanpak 11 1.4 Opzet 13 2 Tevredenheid en beleid 15 2.1 Het doel van tevredenheid 16 2.2 Tevredenheid in de beleidscyclus 19 2.3
Nadere informatieCOMMUNICATIEPLAN PASSEND ONDERWIJS
COMMUNICATIEPLAN PASSEND ONDERWIJS SWV VO/VSO 31.02 'Communicatie is het scheppen van gemeenschappelijke betekenis (Gisela Redeker, hoogleraar communicatie) Conceptversie 2 17-03-2014 Communicatieplan
Nadere informatie2.1 FaVoriete leestips
Verhalend 2.1 FaVoriete leestips Van klasgenoten heb ik de volgende tips gekregen van boeken/tijdschriften die mij leuk lijken: 1.... 2.... 3.... Van de leraar heb ik de volgende tips gekregen van boeken/tijdschriften
Nadere informatieDE WERKING VAN ONZE RAAD VAN BESTUUR: EEN GEDEELDE DIAGNOSE
57140513.JV-C1 DE WERKING VAN ONZE RAAD VAN BESTUUR: EEN GEDEELDE DIAGNOSE VRAGENLIJST VOOR BESTUURSLEDEN Wij verzoeken u de vragenlijst individueel in te vullen. Het is niet de bedoeling uw kennis te
Nadere informatieOnderwijs aan hoogbegaafde leerlingen in Rotterdam Een rapportage van Stichting Ouders010
Onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen in Rotterdam Een rapportage van Stichting Ouders010 Inleiding Het primair onderwijs voor hoogbegaafde leerlingen heeft de laatste jaren steeds meer aandacht gekregen
Nadere informatieThiemeMeulenhoff Zorg Niveau 3. 2.3 Begeleiden op sociaal/maatschappelijk gebied Antwoordmodellen
ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau 3 2.3 Begeleiden op sociaal/maatschappelijk gebied Antwoordmodellen Inhoudsopgave 1 Een zorgvrager begeleiden 5 1.1 Het sociale netwerk begeleiden 5 Praktijk: Ik zie bijna
Nadere informatieLeraarschap en leiderschap. Marco Snoek Hogeschool van Amsterdam Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding
Leraarschap en leiderschap Marco Snoek Hogeschool van Amsterdam Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding Inhoud De opkomst van de leraar Beelden over leiderschap Shit & assholes Leiderschapskwaliteiten Structuur
Nadere informatieBijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012)
Bijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) en netwerk-leren (De Laat, 2012) verhogen de kans op succesvol leren in het kader van een
Nadere informatieChecklist Afspraken met elkaar maken voor scholen en stagebieders
Rondom: Hoe werk je samen aan een goed begeleide stage? Checklist Afspraken met elkaar maken voor scholen en stagebieders Deze checklist is voor scholen en (potentiële) stagebieders die elkaar beter willen
Nadere informatieNieuw toezicht: Wat kunt u verwachten. van de inspectie
Kwaliteit Zicht op kwaliteit Nieuw toezicht: Wat kunt u verwachten van de inspectie? Vanaf 1 augustus 2017 is het nieuwe onderzoekskader van de inspectie van kracht. Daarin ligt de nadruk op het eigenaarschap
Nadere informatieLeidinggeven aan kwaliteitszorg
Leidinggeven aan kwaliteitszorg Van kwaliteitsbewustwording naar continue kwaliteitsverbetering Drs Jan Polderman Utrecht, 24 januari 2007 1 2 Kwaliteitszorg; een instrument kiezen? Aanbevelingen schoolleiders
Nadere informatieFUNCTIEBOEK GOMARUS SCHOLENGEMEENSCHAP
FUNCTIEBOEK GOMARUS SCHOLENGEMEENSCHAP FUNCTIE-INFORMATIE Functienaam Directeur onderwijs Codering GOM13-102 Organisatie Gomarus Scholengemeenschap Onderdeel Directie Salarisschaal 14 Indelingsniveau Ve
Nadere informatieOpbrengstgericht werken in het Voortgezet onderwijs
Opbrengstgericht werken in het Voortgezet onderwijs Wat is opbrengstgericht werken? Opbrengstgericht werken is het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van de prestaties van leerlingen.
Nadere informatieHandreiking 1 Leren van klachten en praktijk
Handreiking 1 Leren van klachten en praktijk Onnodige en dysfunctionele bureaucratie voorkomen in passend onderwijs Handreiking 1: Leren van klachten en praktijk z n minst een verschil van mening. Dat
Nadere informatieStrategisch HRM in het voortgezet onderwijs. Peter Leisink
Strategisch HRM in het voortgezet onderwijs Peter Leisink Opzet van deze leergang Introductie Strategisch HRM in het voortgezet onderwijs: inhoudelijke verkenning Programma en docenten leergang strategisch
Nadere informatieOmgaan met het lerarentekort Aanpak BMS Friesland
Omgaan met het lerarentekort Aanpak BMS Friesland Omgaan met het lerarentekort - Aanpak BMS Friesland Pagina 1/5 Omgaan met het lerarentekort Aanpak BMS Friesland Vooraf Dit document beschrijft de manier
Nadere informatieRESULTATEN. Rapportage OBS t Reigerbos
RESULTATEN Rapportage OBS t Reigerbos november 2017 1 ALGEMEEN 1.1 Inleiding Algemeen Het instrument de Kwaliteitsvragenlijst is een hulpmiddel om de kwaliteit van de school en/of het schoolbestuur in
Nadere informatieRAPPORT ONDERZOEK IN HET KADER VAN HET VIERJAARLIJKS BEZOEK OP MONTESSORISCHOOL SPIJKENISSE
RAPPORT ONDERZOEK IN HET KADER VAN HET VIERJAARLIJKS BEZOEK OP MONTESSORISCHOOL SPIJKENISSE Plaats : Spijkenisse BRIN-nummer : 23UN Onderzoeksnummer : 118799 Datum schoolbezoek : 18 maart 2010 Rapport
Nadere informatieKwaliteitsverbetering volgens Jay Marino
HOME EDITIES RUBRIEKEN ARTIKELEN INTERVIEW Kwaliteitsverbetering volgens Jay Marino Iedereen moet de urgentie voelen' 22 april 2015 tekst: Leonie de Bruin Samenwerken vanuit een gedeelde visie, op alle
Nadere informatieMariaschool Reutum tevredenheidsmeting medewerkers 2014-2015
Mariaschool Reutum tevredenheidsmeting medewerkers 2014-2015 Aantal respondenten: 10/12 Vensters Voor Verantwoording PO Schoolklimaat 3,7 0% 0% 27% 73% 0% B1. In hoeverre gaan leerlingen graag naar school?
Nadere informatieAlle leerlingen actief! Een onderdeel van de oplossing. Bram Buiting Adviseur Datum: 10/12/2009
Alle leerlingen actief! Een onderdeel van de oplossing Bram Buiting Adviseur Datum: 10/12/2009 Doel & Doelgroep Het doel van de methodische aanpak Alle leerlingen Actief! is het activeren van inactieve
Nadere informatieWat is het doel van een convenant?
Met dit stappenplan en deze checklist legt u de basis voor een samenwerkingsovereenkomst tussen alle samenwerkingspartners in uw regio. Wat is het doel van een convenant? Een convenant is een overeenkomst
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatie1.4.3 Omgaan met klachten binnen de SKPO; klachtenregeling ouders
1.4.3 Omgaan met klachten binnen de SKPO; klachtenregeling ouders Ieder kind heeft recht op een goede sfeer en iedere ouder wil vanzelfsprekend dat zijn/haar kind het naar de zin heeft op school. De inwerkingtreding
Nadere informatieOrganiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye
Organiseren werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Inhoud 1. Organiseren is keuzes maken 6. Planning en digitaal organiseren 7. E-mail organiseren Pagina
Nadere informatieSystemisch werken voor onderwijsprofessionals
Systemisch werken voor onderwijsprofessionals Ze tje n o d ig? Nie u we in zich ten in je zelf? Waard e to evo e ge n aan gro ep sp ro ce ssen? Sy ste m isch werke n vo or o n d e rwijsp ro fe ssio n als
Nadere informatieStrange Strategy and Change
Doorbreken van patronen Kennisplatform P&O Futura Programma 1. Opwarmen 2. Ervaren hoe functionele en disfunctionele patronen ontstaan 3. Reflectie op de ervaring: theorie 4. De taal binnen woningcorporaties
Nadere informatieSponsoring en fondsenwerving Openbaar primair onderwijs Lochem
Sponsoring en fondsenwerving Openbaar primair onderwijs Lochem Maart 2007 Sponsoring en fondsenwerving in het Lochemse openbaar basisonderwijs Inleiding Sponsoring en fondswerving zijn veelbesproken onderwerpen.
Nadere informatie