medische verzekeringen sinds 1944 AMMA VERZEKERINGEN De Huisarts MEDISCHE AANSPRAKELI]KHEID -EINDE VAN DE TUNNEL?

Transcriptie

1 AMMA VERZEKERINGEN De Huisarts MEDISCHE AANSPRAKELI]KHEID -EINDE VAN DE TUNNEL? medische verzekeringen sinds 1944 onderlinge verzekeringsonderneming toegelaten door de Controledienst voor de Verzekeringen onder codenummer 0126 (K.B. 04 en B.S ) Telefoon Telefax Contracten underwriting@amma.be Ongevallen claims@amma.be Boekhouding finance@amma.be info@amma.be B-1000 Brussel België Bank : AMMA VERZEKERINGEN o.v. Page 1 of 6

2 MEDISCHE AANSPRAKELI]KHEID EINDE VAN DE TUNNEL? Op 9 maart onderzochten verzekeraars, gespecialiseerd in medische aansprakelijkheid, van verschillende Europese landen de evolutie van de problematiek rond de medische aansprakelijkheid. Tegelijkertijd reikten ze oplossingen aan om uit de huidige impasse te geraken. Ininiatiefnemer van het congres was Europa Medica, een in 1994 opgerichte verenging, bestaande uit acht Europese verzekeringsondernemingen die allen eigendom zijn van artsen, tandartsen en instellingen actief in de gezondheidszorg. Samen bedienen zij meer dan medische professionals en instellingen in de Europese gezondheidssector. De medische aansprakelijkheidshype Het probleem van de medische aansprakelijkheid is 'groot gemaakt door de juristen. Dit is de, voor een deel terechte, opmerking die door één van de sprekers werd naar voor gebracht. Inderdaad, de arts wordt nu ook aansprakelijk gesteld voor het geven van onvoldoende informatie, het gebrek aan toestemming van de patiënt, schending van het beroepsgeheim. Het Franse Hof van Cassatie eist zelfs dat de arts de exceptionele risico s van een behandeling aan de patiënt meedeelt. De rechtspraak gaat met andere woorden dikwijls in op de vraag van de patiënt tot schadevergoeding, nier alleen wanneer er een zuivere fout van de arts kan bewezen worden, maar ook wanneer er abnormale niet-foutieve schade is, die eenvoudigweg het medisch risico behoort. Ook calamiteiten die niet tot de individuele medische aansprakelijkheid van de arts behoren, worden tot de problematiek van de medische aansprakelijkheid gerekend : het therapeutisch risico, ziekenhuisinfecties, transfusieproblemen De individue1e artsen zijn niet langer meer de kern van de medische aansprakelijkheidsproblematiek. De mondiger wordende patiënt,die een meer zakelijke relatie met zijn arts heeft, heeft een (te)hoge verwachting van de geneeskunde. Hij verwacht van de hightechgeneeskunde dat zij hem onsterfelijkheid waarborgt. Wanneer het door de patiënt gewenst resultaat niet wordt bereikt ziet hij, aangemoedigd door advocaten en ziekenfondsen,maar één uitweg : een rechtszaak instellen. Wie niet waagt, niet wint. In de ons omringende landen werd de laatste jaren zeer actief gezocht om uit de impasse te geraken en het probleem minstens te beheersen. Risk-management Een van de mogelijkheden is risk-management. Uit onderzoeken in Amerika (Massachusetts) bij.anesthesisten blijkt dat nadat programma s werden ingevoerd van pulse oximetry monitoring, nog slecht 1 schadegeval geregistreerd werd, tegenover 187 over een periode van 1976 tot In Engeland werden gelijkaardige vaststellingen gedaan. Medirisk, de Nederlandse onderlinge verzekeringsmaatschappij die zo n 50 ziekenhuizen verzekert, behaalt eveneens goede resultaten met het voeren van een risk-managementpolitiek : beheersing van het aantal ongevallen en bijgevolg beheersing van de premies. De vier pijlers daarvan zijn : AMMA VERZEKERINGEN o.v. Page 2 of 6

3 Patiëntenopvoeding en opleiden van professionals Klachtenbehandeling- en ondersteuning Ongevallen- en klachtenanalyse Risk-management surveys Er wordt gewerkt rond drie thema s : organisatie (personeel, bestaffing, werkbelasting), accommodatie en uitrusting (veiligheid van patiënten en personeel, onderhoud van uitrusting) en procesbeheersing. No Fault Een andere oplossing' voor het probleem van de medische aansprakelijkheid is het no fault systeem. De patiënt krijgt, of er nu een fout van de arts bewezen is of niet, een bepaalde schadevergoeding. Het systeem is in die zin eerlijk dat patiënten met eenzelfde schade, eenzelfde vergoeding zullen krijgen. Anderzijds zet het artsen er minder toe aan hun volle verantwoordelijkheid op te nemen. In Nieuw-Zeeland, waar het no-faultsysteem reeds een tijd functioneert, heeft men op dit nadeel geanticipeerd door zes jaar voor de invoering van het systeem het Medical Practitioners Disciplinary Committee op te richten. Dit comité werkt zeer doelmatig. Dit zou echter alleen maar mogelijk zijn in een land met weinig artsen, zoals Nieuw-Zeeland (6.500 artsen of 1 per schapen). Een ander belangrijk nadeel van het systeem is de kostprijs ervan. Ook in België wordt door een groep universiteitsprofessoren onder leiding van prof. Fagnart en prof. Van Sweevelt een concreet voorstel rond het no-faultsysteem uitgewerkt. (zie hierover meer hiernaast) En de arts? Op het congres werd het standpunt van de arts vertolkt door een Spaans chirurg, Dr M. Broggi. 'De verantwoordelijkheid van de arts is veel complexer geworden, en bijgevolg minder begrijpelijk voor de zorgverstrekker die minder en minder in staat is om het probleem juist te analyseren. Het ontbreekt hem aan kennis over wettelijke grenzen en mechanismen. Het zou nuttig zijn dat er terzake informatie verleend wordt. Wat vooral ontbreekt is een vorming die hem toelaat de wijzigende noden van de patiënt ten laste te nemen... Het gebrek aan begrip doet bij de artsen een qevoel van onzekerheid en ontmoediging ontstaan. De neiging ontstaat om aan defensieve geneeskunde te doen, waardoor de situatie alleen maar erger wordt. De valse zekerheid die er uit voortvloeit is bedrieglijk. De defensieve houding heeft tot gevolg dat het wantrouwen en de agressiviteit van de patiënt nog vergroot. De theorie van de geschreven informed consent is een duidelijk voorbeeld van des verwarring.' De tien geboden van de verzekeraar Amma, de Belgische deelnemer aan het Europa Medica-congres formuleerde een tiental aanbevelingen tot beheersing van het probleem van de medische aansprakelijkheid. 1. Het onderscheid tussen enerzijds de medische fout en anderzijds de verwikkeling inherent aan de medische handeling moet juridisch verduidelijkt worden. 2. Risicobeheer moet ingevoerd worden of verbeterd worden opdat vermijdbare medische schade beperkt zou blijven. AMMA VERZEKERINGEN o.v. Page 3 of 6

4 3. Onafhankelijke klachtenadviseurs moeten de slachtoffers sneller en juister informeren omtrent de ware toedracht van het medisch ongeval en oriënteren naar een vergoedingssysteem of eenvoudigweg afwijzen. 4. De door de klachtenadviseur uitgebrachte adviezen moeten verwerkt worden in een centrale gegevensbank ter verbetering van het risicobeheer. 5. De gerechtelijke procedures moeten verbeterd worden en de achterstand moet weg gewerkt worden. De kwaliteit van de medische expertise moet verbeterd worden en de duurtijd verminderd. 6. Een vergoedingsfonds moet de abnormale niet foutieve medische schade en de seriële schade ten laste nemen. 7. De aansprakelijkheid op basis van de te bewijzen fout moet bevestigd worden en de omvang gedefinieerd. De responsabilisering van de zorgverstrekker is de voornaamste waarborg voor het behoud van een kwalitatief hoogstaande geneeskunde. De financiering van dit systeem blijft ten laste van de zorgverstrekkers. 8. Een vergoedingsfonds moet de abnormale niet foutieve schade ten laste nemen. 9. Een vergoedingsfonds moet de niet verzekerbare seriële schade ten laste nemen. 10. De vergoedingsmodaliteiten en de financieringsbehoeften en mogelijkheden van het vergoedingsfonds moeten bepaald worden. De financiering van dit fonds moet gebeuren door nationale solidariteit. SLEUTELEN AAN EEN NO FAULTSYSTEEM IN BELGIË Een groep Belgische universiteitsprofessoren poogt een voorstel rond het No Faultsysteem uit te werken dat de instemming van alle betrokkenen wegdraagt. Het systeem zou van toepassing zijn op alle zorgverstrekkers : artsen, tandartsen, verpleegsters, apothekers, psychologen, paramedici. Ook ziekenhuizen, rusthuizen, bloedtransfusiecentra en diensten voor ziekenvervoer vallen onder het wetsvoorstel. De verzorgingsinstellingen zijn verplicht een verzekering te onderschrijven die hun burgerlijke aansprakelijkheid dekt tegenover patiënten en derden. De verzekering dekt ook de aansprakelijkheid van organen en aangestelden van de instelling. Bij K.B. wordt het bedrag van de bijdragen bepaald dat de instelling kan vragen om deze verzekering te betalen, zowel aan de verstrekker als aan de gehospitaliseerde patiënt. Zelfstandige verstrekkers zijn verplicht een verzekering af te sluiten die hun burgerlijke aansprakelijkheid dekt alsook die van hun aangestelden en hun medewerkers. Indien de aansprakelijkheid van de zorgenverstrekker gedekt is door de verzekering van de instelling, dan is de verplichting voor de verstrekker opgeschort gedurende de duur van het contract afgesloten door de instelling. Binnen de 60 dagen na het afsluiten of het opzeggen van een contract, moet de verzekeraar het afsluiten of opzeggen meedelen aan de minister van Volksgezondheid. Ziekenhuizen of verstrekkers die hun activiteiten uitoefenen zonder een verzekeringspolis af te sluiten riskeren een gevangenisstraf van 8 dagen tot een jaar en een boete van Bfr rot Bfr. Waarborg AMMA VERZEKERINGEN o.v. Page 4 of 6

5 De verzekering moet de schadeloosstelling van de benadeelde partij waarborgen telkens wanneer de burgerlijke aansprakelijkheid van de verstrekker of de instelling zich stelt. De verzekering kan beperkt worden tot schade veroorzaakt in België. Bij K.B. kunnen bepaalde clausules verboden worden die tot doel hebben om de waarborg te beperken. Oorzakelijk verband Er is sprake van een therapeutisch ongeval wanneer een persoon abnormale schade lijdt ten gevolge van een medische prestatie uitgeoefend door een zorgenverstrekker, of bij gebrek aan een medische prestatie die de patiënt rechtmatig had mogen verwachten, ten gevolge van een feit verricht in een verzorgingsinstelling of een voertuig belast met ziekenvervoer. Er is uiteraard geen sprake van therapeutisch ongeval indien het slachtoffer de schade opzettelijk heeft uitgelokt. De niet opzettelijke fout van het slachtoffer, voor zover ze het abnormaal karakter van de schade niet teniet doet, is niet van aard om de schadeloosstelling te beperken. Bij K. B. zal een fonds erkend worden dat tot doel heeft het herstel van elke abnormale schade, die het resultaat is van een therapeutisch ongeval. Bij gebrek aan een privé-initiatief zal bij K.B. een fonds opgericht worden met een eigen patrimonium, een eigen beheer bestaande uit vertegenwoordigers van de overheid, de zorgverstrekkers, de instellingen en de patiënten. Het fonds heeft als taak : klachten ontvangen van slachtoffers, het verzekeren van het herstel van abnormale schade, het voeren van een preventiepolitiek, het aanleggen van statistieken, een volstrekt anoniem jaarrapport publiceren. Procedure Patiënten die het slachtoffer geworden zijn van een therapeutisch ongeval moeten binnen de drie jaar nadat ze kennis hebben gekregen van het ongeval een aanvraag indienen bij het fonds. Patiënten die een burgerlijke vordering hebben ingeleid of die zich burgerlijke partij hebben gesteld, kunnen geen beroep doen op de procedure voor het fonds. Dat blijft zo, ook bij een eventuele intrekking van de vordering. Nadat het dossier werd ingeleid, beslist het fonds binnen de 6 maand (uitzonderlijk verlengbaar met 3 maand). Beslissingen van het fonds kunnen betwist worden bij de gewone rechtbanken. Schadeloosstellingen Mbt arbeidsongeschiktheid houdt het fonds geen rekening met beroepsinkomsten die hoger liggen dan Bfr. Een franchise van 15% wordt voorzien.voor de zorgen zelf wordt een franchise van Bfr voorzien. De tussenkomst voor begrafeniskosten is beperkt tot Bfr. De tussenkomst van het fonds is, ongeacht het aantal slachtoffers, beperkt tot 150 mi1joen per schadegeval. De Huisarts AMMA VERZEKERINGEN o.v. Page 5 of 6

6 medische verzekeringen sinds 1944 Algemene Mutualiteit voor Medische Assuranties onderlinge verzekeringsonderneming vereniging voor onderlinge verzekeringen met vaste en onveranderlijke bijdragen krachtens artikel 2, 2 van de wet van (B.S ) toegelaten door de Controledienst voor de Verzekeringen onder codenummer 0126 voor de takken ongevallen, ziekte, auto, brand, andere schade, b.a. auto en algemene b.a. (K.B. 04 en B.S ) opgericht op statuten gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op , , , Telefoon Telefax Contracten underwriting@amma.be Ongevallen claims@amma.be Boekhouding finance@amma.be info@amma.be B-1000 Brussel België Bank : AMMA VERZEKERINGEN o.v. Page 6 of 6