VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS MECHANISCHE VORMGEVINGSTECHNIEKEN.

Transcriptie

1 VLAAMS VEROND VAN HET KATHOLIEK SECNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECNDAIR ONDERWIJS MECHANISCHE VORMGEVINGSTECHNIEKEN Derde graad TSO Licap - russel D/1992/0279/062 september 1992

2 INHOD LESSENTAEL EGINSITATIE STDIEPROFIEL VAKKENINTEGRATIE RELATIE TSSEN DE DOELSTELLINGEN, DE EVALATIE EN DE GEINTEGREERDE PROEF TAXONOMIE LEERINHODEN, VERWERKING (LEERPLANDOELSTELLINGEN) EN METHODOLOGISCHE WENKEN... 8 PV PRAKTIJK/STAGES ELEKTROMECHANICA/MECHANICA... 9 TV ELEKTRICITEIT/ELEKTROMECHANICA ELEKTRICITEIT TV ELEKTROMECHANICA/MECHANICA EROEPSECONOMIE TV ELEKTROMECHANICA/MECHANICA HYDROPNEMATICA TV ELEKTROMECHANICA/MECHANICA LAORATORIM (HYDROPNEMATICA) blz. TV ELEKTROMECHANICA/MECHANICA LAORATORIM (MEETTECHNIEK EN MATERIAALONDERZOEK) TV ELEKTROMECHANICA/MECHANICA MATERIALEN TV ELEKTROMECHANICA/MECHANICA MECHANICA TV ELEKTROMECHANICA/MECHANICA TECHNISCH TEKENEN TV ELEKTROMECHANICA/MECHANICA VORMGEVING TV ELEKTROMECHANICA/MECHANICA WERKVOOREREIDING COMPLEMENTAIR GEDEELTE TV PRAKTIJK/STAGES ELEKTROMECHANICA/MECHANICA TV ELEKTROMECHANICA/MECHANICA MACHINE-ONDERDELEN TV ELEKTROMECHANICA/MECHANICA MEETTECHNIEK EN KWALITEITSZORG ILIOGRAFIE

3 3 LESSENTAEL MECHANISCHE VORMGEVINGSTECHNIEKEN 1ste lj. 2de lj. 1 asisvorming AV Godsdienst 2 2 AV Aardrijkskunde 1 1 AV Frans 2 2 AV Geschiedenis 1 1 AV Lichamelijke opvoeding 2 2 AV Nederlands 2 2 AV Wiskunde Optie 2.1 Studierichting (fundamenteel gedeelte) PV Praktijk/Stages Elektromechanica/Mechanica (x) 8 8 TV Elektriciteit/Elektromechanica (x) 2 0 Elektriciteit (x) TV Elektromechanica/Mechanica eroepseconomie (x) 0 1 Hydropneumatica (x) 1 1 Laboratorium (x) 1 2 Materialen (x) 1 0 Mechanica (x) 2 2 Technisch tekenen (x) 3 3 Vormgeving (x) 2 1 Werkvoorbereiding (x) Complementair gedeelte: maximum Te kiezen uit de vakken en/of de specialiteiten opgesomd in het esluit van de Vlaamse regering van 5 juni 1989 tot vaststelling van de algemene vakken, de kunstvakken, de technische vakken en de praktische vakken, voor zover het vakken en specialiteiten betreft waarvoor het esluit van de Vlaamse regering van 14 juni 1989, zoals gewijzigd, bekwaamheidsbewijzen vastlegt in de derde graad. - Wanneer in het complementair gedeelte één of meer vakken gekozen worden die ook voorkomen in de basisvorming of in het fundamenteel gedeelte dan vervallen deze vakken niet in de basisvorming, noch in het fundamenteel gedeelte. - Pedagogische aanbevelingen: AV Engels 2 2 PV Praktijk/Stages Elektromechanica/Mechanica (x) 2 2 TV Elektromechanica/Mechanica Machine-onderdelen (x) 1 1 Meettechniek en kwaliteitszorg (x) 1 1 (x) Voor deze vakken is het leerplan in deze brochure opgenomen. (C) Staat voor uitbreiding van het aantal lesuren voorzien in het studierichtingsgedeelte.

4 4 1 EGINSITATIE De logische vooropleiding van de leerlingen die deze studierichting volgen is het 2de leerjaar van de 2de graad TSO 'Mechanische technieken'. Afhankelijk van de structuur van de school in de 2de graad kunnen ook leerlingen uit het 2de leerjaar van de 2de graad TSO 'Elektromechanica' opteren voor deze studierichting. Het leerplan steunt en bouwt echter verder op het leerplan van de 2de graad TSO 'Mechanische technieken'. 2 STDIEPROFIEL 2.1 Algemene doelstellingen Elk onderwijs wil drie algemene doelstellingen nastreven: het bieden van mogelijkheden tot brede ontplooiing, een voorbereiding tot deelname aan het maatschappelijke gebeuren en een voorbereiding tot deelname aan het functioneren in een beroep. Deze doelstellingen interfereren voortdurend. Elk goed onderwijs is daarom naast opleidend, ook vormend en opvoedend onderwijs. De studierichting TSO 'Mechanische vormgevingstechnieken' behoort tot de praktisch-technische TSOstudierichtingen, dit wil zeggen dat zij vooral de beroepskwalificatie nastreeft. Het volgen van bepaalde vormen van hoger onderwijs blijft echter mogelijk. Dit betekent dat de opleiding praktisch-technisch wordt uitgebouwd. De leerling wordt daarbij begeleid tot gestructureerd inzichtelijk denken, waarbij de leerstof beredeneerd wordt verwerkt. - Wat de beroepskwalificatie betreft beoogt men hier een opleiding tot de functie van machine-operator vooral gericht naar de metaalverwerkende nijverheid. Van deze meer praktisch gekwalificeerde technicus wordt verwacht:. dat hij machines, zowel voor verspanende als voor niet-verspanende bewerkingen, kan instellen en afstellen,. dat hij het proces, dat reeds onder controle is, kan bestendigen (on-line quality) en dat hij zicht heeft op de manier waarop een proces kan gestabiliseerd worden vanaf de embryonale fase (off-line controle),. dat hij kennis heeft van foutlokalisatie, foutenanalyse en herstel. Specifieke technieken zijn hun domein. De leerlingen ontvangen genoeg theoretische informatie om ruim inzicht te verwerven in de verschillende technische systemen. Hun specifieke opdracht zal erin bestaan de gebruiksalgoritmen, die het goed functioneren van gekende systemen waarborgen, correct te hanteren. Ook het juist gebruiken van foutlokalisatie-algoritmen wordt van hen verwacht. Deze vaardigheden vormen de essentie van de opleiding. - Wat het volgen van hoger onderwijs betreft is de afgestudeerde bekwaam een specialisatiejaar of onderwijs voor sociale promotie (OSP) te volgen waarbij HOKT zeker niet uitgesloten is.

5 5 2.2 Vormingscomponenten Rekening houdend met wat hierboven vermeld staat, geven wij hierna een omschrijving van de verschillende vormingscomponenten die wij in deze 3de graad TSO nastreven ONTWIKKELEN VAN PERSOONLIJKHEIDSKENMERKEN EN ALGEMENE MENTALE VAARDIGHEDEN - Kritisch ingesteld zijn ten opzichte van het eigen werk. - Verantwoordelijkheidszin en plichtsbewustzijn betrachten. - Zin voor samenwerking aan de dag leggen. - Groeien naar gestructureerd zelfstandig werken. - ereidheid tot permanente vorming en belangstelling voor technologische vernieuwingen ontwikkelen. - Analytisch en synthetisch denken bevorderen. - Zin voor orde en netheid nastreven. - Luistervaardigheid aan de dag leggen. - Economisch verantwoord en eerlijk omgaan met materialen. - Kwaliteitszorg en zin voor nauwkeurigheid en volledigheid nastreven. - Zin voor produktiviteit ontwikkelen. - Kostenbewust denken en werken. - Het raadplegen van informatiebronnen aanmoedigen. - ewust veiligheidsbevorderend en preventief optreden ALGEMENE EN THEORETISCH TECHNISCHE VORMING - In de eigen taal vlot, zowel mondeling als schriftelijk, rapporteren. - In de tweede taal een eenvoudige technische conversatie voeren, technische handleidingen begrijpend lezen. - De wiskundige basisvorming bezitten om bepaalde technische vakken te kunnen bestuderen. - Een grondige kennis verwerven van de verschillende materialen, hun eigenschappen, en de verwerkingsmogelijkheden. - Inzicht hebben in de verschillende verwerkingstechnieken. - Kennis verwerven in de werking van verspanende en niet-verspanende werktuigmachines.

6 - Snijtheorieën en verspaningstechnieken beheersen zowel voor ferro- als non-ferromaterialen. - Tekeningen begrijpend lezen, correcties en functionele aanpassingen aanbrengen. - Inzicht hebben in de opbouw mechanische constructies. 6 - De werking, het regelen en het afstellen van elementaire pneumatische, hydraulische, elektropneumatische en elektrohydraulische automatiseringssystemen begrijpen. - egrippen en principes van organisatie, planning en kwaliteitszorg verwerven. - Kennis hebben van de voorschriften in verband met veiligheid en hygiëne PRAKTISCHE VORMING - Instellen en bedienen van verspanings- en niet-verspaningsmachines. - Instellen en bedienen van (C)NC-machines. - Storingen zowel van mechanische, van elektrische als van hydropneumatische aard opsporen en verhelpen. - Montage en demontage van mechanismen correct en volgens de richtlijnen uitvoeren. - Testen van gemonteerde mechanismen op hun goede werking en betrouwbaarheid. - Elementaire lastechnieken beheersen en praktisch toepassen. - Warmtebehandelingen uitvoeren volgens de voorschriften. - Metingen uitvoeren met moderne meetapparatuur en de gegevens verwerken en interpreteren. 2.3 Tewerkstelling en toekomstmogelijkheden In de sector: - machine-operator, -conducteur en -arbeider op klassieke en (C)NC-werktuigmachines, - elementair onderhoud en herstelling van produktiemachines, - operator van grote produktiemachines, Verdere studies: - 3de leerjaar van de 3de graad, - onderwijs voor sociale promotie (OSP), - hoger onderwijs van het korte type. 3 VAKKENINTEGRATIE In de officiële NVKSO-lessentabel wordt voorzien in Laboratorium 1-2. De leerplancommissie oordeelde het nuttig deze 3 lesuren op te splitsen in 2 deelpakketten.

7 Voor deze 3 lesuren vindt men bijgevolg twee afzonderlijke leerplannen en wel als volgt: 7 TV TV Elektromechanica/Mechanica Laboratorium (Meettechniek en materiaalonderzoek) 1 1 Elektromechanica/Mechanica Laboratorium (Hydropneumatica) 0 1 Dit laatste deelpakket sluit onmiddellijk aan achter het leerplan 'TV Elektromechanica/Mechanica Hydropneumatica' en dit om aan vakkenintegratie te kunnen doen wat hier zeker gewenst is. 4 RELATIE TSSEN DE DOELSTELLINGEN, DE EVALATIE EN DE GEIN- TEGREERDE PROEF - In zijn taak als didacticus heeft de leraar een plannings- en voorbereidingstaak: hij zet het leerplan om in een jaarplanning en de verschillende leerinhouden en doelstellingen zet hij om in een aangepast didactisch proces. De leraar heeft uiteraard ook een beoordelingstaak: hij moet de kennis, de vaardigheden en de attitudes van de leerlingen objectief evalueren in functie van de doelstellingen. - Een verantwoorde evaluatie vertrekt dus van duidelijk geformuleerde en operationele lesdoelstellingen. In dit leerplan worden geen les-, maar leerplandoelstellingen geformuleerd, die een lessenreeks overspannen. Alle leerplandoelstellingen van de vakken van het studierichtingsgedeelte worden omvat door de algemene doelstellingen van de studierichting. De einddoelstellingen sluiten op hun beurt aan bij het studie- of beroepsopleidingsprofiel dat wij in de 3de graad duidelijk nastreven en dat een probleemloze overstap naar een functie- of beroepsprofiel moet kunnen garanderen. Dit functie- of beroepsprofiel werd door de beroepsfederaties geformuleerd binnen de voormalige Hoge Raad voor het Technisch en eroepsonderwijs of binnen de huidige sectoriële commissies van de Vlaamse Onderwijsraad. Een leraar die zijn evaluatie ernstig wil opvatten, moet zich dus bewust zijn van de verschillende doelstellingen die hij minimaal moet bereiken om tenslotte aan het studieprofiel te beantwoorden. - In het totale toetsingsmechanisme moet de leraar aandacht hebben voor de permanente evaluatie of het dagelijks werk (zeker voor de praktische vakken), voor de formatieve toetsen (waarin de foutenanalyse en de remediëring een belangrijke rol spelen) en voor de summatieve toetsen of voor de examens. innen het evaluatiesysteem neemt de geïntegreerde proef een speciale plaats in. De relatie tussen de geïntegreerde proef, de einddoelstellingen en het nagestreefde studie- of beroepsopleidingsprofiel moet de leraar duidelijk voor ogen staan. De geïntegreerde proef die in de loop van het 2de leerjaar van deze 3de graad moet georganiseerd worden, wil het geheel van kennis, vaardigheden en attitudes gericht op de beroepsactiviteit evalueren en omvat de vakken van het fundamenteel optioneel gedeelte. De geïntegreerde proef heeft een vakoverschrijdend, een beroeps- en realiteitsgericht karakter. De proef kan de vorm aannemen van een project dat vanaf het begin van het schooljaar opgebouwd wordt en waarvan het zwaartepunt op het einde van het schooljaar ligt. Ook een eindwerk of een praktische realisatie kan op dezelfde wijze langzamerhand tot stand komen.

8 8 Het concept, het ontwerp, de realisatie van de proef moet van bij het begin van het 2de leerjaar van de 3de graad aandacht krijgen. De aanstelling van de beoordelingsjury, die voor een groot deel uit deskundige buitenstaanders moet bestaan, dient ook in het begin van het schooljaar te gebeuren. Samenvattend kunnen wij besluiten dat bij de interpretatie van dit leerplan voor de 3de graad niet voorbijgegaan kan worden aan het studieprofiel, de einddoelstellingen en de evaluatie ervan in de geïntegreerde proef. 5 TAXONOMIE Voor de Technische Vakken (TV), is dit leerplan opgesteld in de vorm van leerinhouden en verwerking die samen de doelstellingen vormen. Het minimum niveau van de verwerking wordt ook aangegeven. Hiervoor wordt de taxonomie van LOOM toegepast met de volgende afkortingen: K = Kennen = egrijpen T = Toepassen A = Analyseren S = Synthetiseren E = Evalueren Voor de Praktische Vakken (PV) en Laboratorium (Hydropneumatica) maakt men gebruik van de taxonomie voor de psychomotorische doelstellingen volgens RION, met de volgende afkortingen: W = Waarnemen N = Nabootsen I = Inoefenen = eheersen De en in de kolommen betekenen basis en uitbreiding. De basisdoelstellingen MOETEN bereikt worden. 6 LEERINHODEN, VERWERKING (LEERPLANDOELSTELLINGEN) EN METHO- DOLOGISCHE WENKEN

9 9 PV Praktijk/Stages Elektromechanica/Mechanica 1ste leerjaar: 8 u./w. (+2) 2de leerjaar: 8 u./w. (+2) 1 EGINSITATIE De leerlingen van de derde graad 'Mechanische vormgevingstechnieken' komen voornamelijk uit de 2de graad 'Mechanische technieken'. In deze afdeling heeft men de basiskennis verworven in verband met het gebruik van de conventionele werktuigmachines. 2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN In de studierichting 'Mechanische vormgevingstechnieken' is de praktijk erg belangrijk. Van de toekomstige praktisch gekwalificeerde technicus wordt verwacht dat hij na het beëindigen van het 2de leerjaar van de 3de graad zowel de verspanende als de spaanloze vormgevingstechnieken grondig beheerst en deze technieken met kennis en met inzicht ook praktisch kan toepassen. Naast het motorische zal ook veel aandacht worden besteed aan het cognitieve aspect. Praktijk is immer het middel bij uitstek om: - met kennis en inzicht de vormgevingstechnieken te volgen, te evalueren en bij te sturen, - om voldoende inzicht te verwerven in begrippen van organisatie, van planning en van kwaliteitszorg. 3 ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN De leerlingen geleidelijk brengen en opleiden tot zelfstandig werken. De leerlingen daarom de opdrachten zelf laten voorbereiden, uitvoeren, beoordelen en evalueren, rekening houdende met de kwaliteitseisen en met de veiligheidsvoorschriften. ij de realisatie van het leerplan aan de hand van de oefeningen moet vooral aandacht gaan naar: - het gebruik van conventionele en CNC-machines, waarbij in de mate van de mogelijkheden de CNC-machines de voorkeur moeten genieten, - de verwerking van verschillende soorten grondstoffen (ferro's, non-ferro's en kunststoffen), - het correct opspannen van de werkstukken, - de juiste keuze en het correct opspannen van de gereedschappen. Verschillende onderwerpen zijn in dit leerplan niet als dusdanig opgenomen zoals: bankwerk, boeren, zagen, vijlen, aftekenen, plaatbewerking, afnamecontroles van machines... Sommige van genoemde bewerkingen zullen toch automatisch aan bod komen in functie van de door de leerlingen uit te voeren opdrachten. Gezien de uitgebreidheid en het niveau van het praktijkpakket, beveelt de leerplancommissie aan 2 bijkomende lesuren extra te voorzien via het complementair gedeelte. Om de overgang, voor de scholen die geen 3de leerjaar van de 3de graad kunnen organiseren, naar het bedrijf zo soepel mogelijk te laten verlopen is het misschien wel aangewezen de leerlingen van het 2de leerjaar van de 3de graad een korte stageperiode te laten doorlopen. De leerling stagiair zal de concrete bedrijfsinitiatie beter leren inschatten en ervaren wat van hem later zal worden verwacht. Men moet er echter over waken dat de stageperiode zinvol opgevuld wordt en pedagogisch verantwoord is. De stageperiode moet naast bedrijfservaring ook de gelegenheid bieden de leerinhouden verder te verwerken en uit te diepen. 4 LEERINHODEN, COGNITIEVE EN MOTORISCHE LEERPLANDOELSTELLIN- GEN

10 PV Praktijk/Stages Elektromechanica/Mechanica 1ste en 2de leerjaar: 8 (+2) u./w. Nr. LEERINHODEN COGNITIEF MOTORISCH W N I 1 ONDERHOD VAN MACHINES Met behulp van de machinemap de delen aanduiden en hun functies toelichten. De specifieke onderhoudsvoorschriften opzoeken en omschrijven. De veiligheidsvoorschriften opzoeken. Kuisen, smeren en onderhouden van de machine. De veiligheidsvoorschriften naleven. 2 DRAAIEN Gepaste beitels kiezen en de keuze motiveren. In- en uitwendig cilindrisch draaien naar een gegeven werkplaatskwaliteit (NN 602). 2.1 In- en uitwendig cilindrisch draaien De correcte opspanmethode kennen, kiezen en toelichten. De verschillende opspanmethodes bij praktische oefeningen correct toepassen: - centers - 3 klauwen - 4 klauwen - opspanplaat - vaste en/of volgbril - opspandoornen Draaien van verschillende materiaalsoorten De verschillende materialen herkennen. eitel- en snelheidskeuze toelichten en motiveren. Draaien van ferro, non-ferrometalen en kunststofmaterialen met de passende beitel en met de juiste snelheden. 2.3 Gebruik van hardmetaalplaten De keuze van de draaibeitel verantwoorden. Optimale verspaningscondities bepalen en toelichten met behulp van de technische documentatie van de fabrikant. Zelfstandig beitel en hardmetaalplaatje kiezen en ermee werken onder de meest ideale snijvoorwaarden. 2.4 Schroefdraad snijden De verschillende soorten schroefdraden kennen en terugvinden in tabellen. De verschillende methoden van schroefdraadsnijden kennen en toelichten. Inwendige en uitwendige schroefdraad snijden: - driehoekige schroefdraad - trapezium schroefdraad.

11 2.5 In- en uitwendig conisch draaien De instelhoek berekenen. De verschillende methoden kennen en toelichten. Conische stukken draaien: - uitwendig conisch, - inwendig conisch. 3 FREZEN 3.1 Vlakfrezen, haaks en evenwijdig frezen, gleuven frezen, profiel frezen, spiebaanfrezen Kennis hebben van de verschillende frezen en van de opspanmogelijkheden voor frees en werkstuk. De keuze toelichten. Stukken correct opspannen. Volgende freesbewerkingen uitvoeren: - vlakfrezen, - haaks en evenwijdig frezen, - gleuven frezen, - spiebaan frezen, - profielfrezen. 3.2 Frezen van verschillende materiaalsoorten Het gebruik van frezen met hardmetaalplaatjes toelichten. De snijvoorwaarden, de snijhoeken en de keuze van de hardmetaalplaten opzoeken in de technische documentatie van de fabrikant. Freeskoppen met hardmetaalplaten instellen en gebruiken. De juiste plaatjes monteren en instellen Centeren, boren, kotteren op coördinatoren Center-, boor- en kottergereedschap kennen en hun gebruik omschrijven. Zowel trommels als digitale aflezingen begrijpen en toelichten. Werkstukken opspannen en: - 0-punt bepalen, - centeren en boren op coördinaten, - kotteren met kotterkop, - draadtappen met taptoestel. 3.4 Gebruik van horizontaal en universeel verdeeltoestel - direct en indirect verdelen De krukverplaatsing,voor een welbepaalde hoekverdraaiing, berekenen en toelichten. Het centreren van werkstukken uitleggen. Het verdeeltoestel horizontaal/verticaal opstellen. Horizontaal verdeeltoestel en werkstuk opspannen. Werkstukken frezen met: - de direct verdeelmethode, - de indirecte verdeelmethode.

12 Nr. LEERINHODEN COGNITIEF MOTORISCH W N I 4 CNC-MACHINES 4.1 Opstellen en uitvoeren van werkprogramma's De begrippen NC- en CNC omschrijven. Eenvoudige programma's opstellen en toelichten. Programma invoeren in de machine. Werkstuk en gereedschappen opspannen en instellen. Werkstuk volgens programma afwerken. Correcties invoeren in de machine. 4.2 CAD-CAM Een eenvoudig werkstuk met CAD tekenen en deze tekening nadien met behulp van een CAM-programma omzetten in een machineprogramma. Een eenvoudig werkstuk met CAD- CAM realiseren op de CNC-machine SLIJPEN 5.1 Monteren en demonteren van een slijpsteen Richten en afzetten alanceren De etiketgegevens van een slijpsteen lezen en toelichten. Een nieuwe slijpsteen monteren op de slijpmachine. Een slijpsteen afzetten alanceertoestel horizontaal stellen en een slijpsteen uitbalanceren. 5.2 Vlak-, haaks- en evenwijdig slijpen De verschillende verplaatsingsmogelijkheden omschrijven. De keuze van de snelheden toelichten. Stukken vlak, haaks en evenwijdig slijpen met een opgegeven kwaliteit. 5.3 Toepassingen op de sinustafel De ondervulling berekenen. De sinustafel correct opstellen en onder een welbepaalde hoek slijpen.

13 5.4 Rondslijpen itwendig Inwendig De keuze van de gebruikte opspanmethode toelichten. Het nut van het koelmiddel bespreken. Werkstukken opspannen. Werkstukken rondslijpen. 5.5 Gereedschapsslijpen De slijphoeken van de te slijpen gereedschappen toelichten. De opstelling verantwoorden. Manueel en machinaal slijpen van: - boren, - beitels. Opstellen en slijpen van frezen. 6 VONKEROSIE 6.1 De machine bedienen en onderhouden Het principe van de vonkerosie omschrijven. De machine instellen en het onderhoud ervan verzekeren. De bediening en het instellen van de machine toelichten. 6.2 De vonkstempel De eigenschappen waaraan de vonkstempel moet voldoen omschrijven: - gebruikte materialen, - zijdelingse speling. Een vonkstempel vervaardigen en opstellen op de machine Het vonkeroderen De werkvoorwaarden voor het vonkeroderen uit tabellen aflezen en toelichten. Met vonkerosie een werkstuk vervaardigen. 7 MACHINECONSTRCTIE EN ONDERHOD 7.1 ankwerk Alle motorische handelingen toelichten en verantwoorden met behulp van de technologische kennis opgedaan in de theoretisch technische vakken. ij onderhoudswerkzaamheden en bij machineconstructie de elementaire bankbewerkingen uitvoeren: - zagen, vijlen, slijpen, - boren, tappen, - ruimen.

14 Nr. LEERINHODEN COGNITIEF MOTORISCH W N I 7.2 Montage en demontage De werkmethode voor het correct monteren en demonteren van: - lagers en lagerbussen, - dichtingen en oliekeerringen, opzoeken en toelichten. Het gebruik van speciale gereedschappen toelichten. De speciale gereedschappen herkennen. Lagers monteren en demonteren. Monteren en demonteren van dichtingen en oliekeerringen. 7.3 Perswerk De montage van de matrijs op de pers omschrijven. De persmatrijs correct monteren op de pers. Het correcte gebruik van de pers toelichten. Perswerk uitvoeren Thermisch behandelen De verschillende thermische behandelingen omschrijven: - uitgloeien, - harden, - ontlaten. De werkmethoden toelichten. 8 LASSEN Werkstukken thermisch behandelen: - uitgloeien, - harden, - ontlaten. 8.1 Gassmeltlassen De werking, de regeling en het onderhoud van de lasinstallatie en de lasbrander toelichten. Het regelen van de lasvlam omschrijven. De keuze van de lasmethode toelichten. De veiligheidsvoorschriften bij het gassmeltlassen kennen en toelichten. De installatie instellen en de lasvlam regelen. Eenvoudige lasoefeningen, zonder en met toevoegmateriaal, uitvoeren: - een smeltbad vormen, - een kantlas leggen, - buiten- en binnenhoeklas leggen, - buisverbinding uitvoeren.

15 8.2 Hardsolderen Het verschil tussen het hardsolderen en het lassen omschrijven. De samenstelling en het gebruik van hardsoldeer toelichten. De werkmethoden bij het hardsolderen omschrijven. Hardsoldeertoepassingen uitvoeren: - plaat/plaat, - buis/buis, - buis/plaat. 8.3 Oxy-acetyleensnijbranden Het principe, de instellingen en het onderhoud van de snijbranderinstallatie omschrijven. Instellen en regelen van de snijbrander. Oefenen op het manueel snijbranden. Oefenen op het snijbranden langs mallen. Oefenen op het machinaal snijbranden. 8.4 Elektrisch booglassen Het instellen en het onderhouden van de lastransformator omschrijven. De lastransformator instellen in functie van het uit te voeren laswerk. 15 De uitvoeringstechnieken van het lassen met beklede elektrodes omschrijven: - de stand van de elektrode, - de voortloopsnelheid, - de booglengte, - het starten, - het zwaaien met de elektroden, - het stoppen. it te voeren lasoefeningen: - lassen van snoeren, - opdikken van een vlak, - rechte kantlas uitvoeren. 8.5 Hoeklassen Het bepalen en het instellen van de stroomintensiteit toelichten. De werkmethode omschrijven. it te voeren lasoefeningen: - een liggende hoeklas, - een staande hoeklas, - een buitenhoeklas.

16 Nr. LEERINHODEN COGNITIEF MOTORISCH W N I 8.6 Half-automatisch lassen (MIG/MAG) De instelling, de regeling en het onderhoud van half-automatische lastoestellen toelichten. Het half-automatisch lastoestel instellen, regelen en onderhouden. Het bepalen van de instellingswaarden met behulp van tabellen bespreken en toepassen. De verschillende lasparameters en hun rol toelichten. it te voeren lasoefeningen: - snoeren lassen, - een rechte kantlas maken, - een hoeklas maken. De veiligheidsvoorschriften toepassen. De veiligheidsvoorschriften kennen en toelichten. 16

17 17 TV Elektriciteit/Elektromechanica Elektriciteit 1ste leerjaar: 2 u./w 1 EGINSITATIE De leerinhouden voor het technisch vak 'Elektriciteit' sluiten aan op de leerstof van de 2de graad TSO 'Mechanische technieken'. Toch kan het nuttig zijn, afhankelijk van de concrete klassituatie, sommige leerstofelementen van de 2de graad op gepaste ogenblikken te herhalen. 2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN Het is belangrijk dat de leerlingen van deze studierichting ook een minimum theoretische technische basiskennis 'Elektriciteit' verwerven. elangrijk is dat zij met voldoende kennis kunnen handelen in reële situaties die zowel in de werk- als in de eigen leefomgeving kunnen voorkomen. 3 ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN De leerstofinhouden moeten praktisch en beredeneerd uitgewerkt, met andere woorden het accent van de leerstofinhoud ligt niet zozeer op het opstellen en uitwerken van wetenschappelijke formules, maar eerder op een beredeneerde en praktische kennis van elektrische systemen, apparaten, aansluitingen, metingen en dergelijke. Daarom is het noodzakelijk om tijdens deze theoretische lessen veel didactisch materiaal en toestellen te tonen, schema's te laten opstellen door de leerlingen, schakelingen en metingen te demonstreren en nadien door de leerlingen zelf te laten uitvoeren. Het is dus absoluut nodig over een lokaal 'wetenschappen' te beschikken waarin, onder andere voor Elektriciteit, alle toestellen en didactische borden voorhanden zijn. De volgorde van de leerinhouden is niet bindend en kan vrij worden gekozen. 4 LEERINHODEN, VERWERKING (LEERPLANDOELSTELLINGEN) EN METHO- DOLOGISCHE WENKEN

18 TV Elektriciteit/Elektromechanica Elektriciteit 1ste leerjaar: 2 u./w. Nr. LEERINHODEN VERWERKING K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN THEORIE 1 WISSELSTROOM Opwekking van sinusvormige wisselspanning egrippen: - periode en periodeduur - frequentie - momentele, effectieve en gemiddelde waarde - amplitude - fase, faseverschil, voorijlen en naijlen - elektrische hoeksnelheid Het opwekken van een wisselspanning verklaren. egrippen verduidelijken. Praktische betekenis toelichten. De kenmerkende grootheden vectorieel toelichten. Herhaling in functie van de noodwendigheden bijvoorbeeld met betrekking tot late instromers en geclausuleerden. Geen wiskundige bewijzen GERIK VAN HET NIVER- SEELMEETTOESTEL Stroommetingen Spanningsmetingen Weerstandsmetingen Toestel herkennen en de verschillende meetmogelijkheden toelichten. Het instellen en het aflezen van de schaal toelichten. Meter tonen. Metingen uitvoeren. Leerlingen schalen laten aflezen. 3 ENKELVODIGE WISSEL- STROOMKETENS Ohmse weerstand Spoel Condensator egrippen omschrijven. Vectoriële voorstelling van spanning en stroom weergeven en toelichten. Met de gegeven formules toepassingen oplossen. Herhaling in functie van de noodwendigheden.

19 4 VERMOGEN EN AREIDSFAC- TOR De begrippen: - actief vermogen, - schijnbaar vermogen, - reactief vermogen, definiëren en toelichten. De formules voor het berekenen van deze vermogens kennen en toepassen. Verschil met gelijkstroom aanduiden. Het begrip arbeidsfactor uitleggen. De invloed van de arbeidsfactor toelichten. De verbetering van de arbeidsfactor bespreken. Verband tussen de vermogens en de arbeidsfactor toelichten. Het principe voor de meting van het actief vermogen toelichten DRAAISTROOMNETTEN Driefasenspanning Het opwekken van driefasenspanning toelichten. De begrippen lijn- en fasespanning toelichten. Illustreren met didactische opstelling: 3 spoelen met draaiende magneet. Het momenteel verloop van deze spanningen tekenen. De vectoriële voorstelling en de wiskundige formulering afleiden. De eigenschappen van draaistroomnetten kennen.

20 Nr. LEERINHODEN VERWERKING K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN Driefasenbelastingen De opbouw van de verschillende soorten belastingsschakelingen omschrijven: - sterschakeling, - driehoekschakeling. Het verschil tussen: - fase- en lijnspanning, - fase- en lijnstroom, toelichten en het onderling verband afleiden uit de vectoriële voorstelling. Aantonen met een ampèremetertang, dat de som der stromen gelijk is aan nul. 6 TRANSFORMATOREN 6.1 Enkelfasetransformator Principe Samenstelling Samenstellende delen opsommen. Principewerking verklaren. egrip transformatieverhouding verduidelijken. Verwijzen naar leerstof: elektromagnetische inductie. Enkele praktische vraagstukken oplossen. 20 Werking van de transformator - onbelast - belast De ideale en de praktische transformator vergelijken en bespreken. Vectoriële voorstelling bespreken. Inwendige verliezen De verliezen opsommen en toelichten: - magnetische verliezen - elektrische verliezen Onderscheid tussen beide soorten verliezen duidelijk stellen. Rendement van de transformator Het begrip rendement definiëren. espreken hoe men het rendement bepaalt. Maximaal rendement. Speciale transformatoren Het principe en het gebruik toelichten van: - de veiligheidstransformator, - lastransformatoren.

21 6.2 Driefasentransformatoren De samenstelling van driefasentransformator bespreken. Vertrekken van drie enkelfase transformatoren. De schakelmogelijkheden bespreken. Enkel ster- en driehoekschakelingen bestuderen. 7 DRIEFASENASYNCHROONMO- TOR MET KOOIROTOR Samenstelling en constructie verklaren. Illustreren met behulp van een ontmantelde motor. Het werkingsprincipe uitleggen. Het omkeren van draaizin toelichten. ouwvormen onderscheiden en symbool herkennen. eschermingsgraad (IP-factor) toelichten. Illustreren met fotomateriaal en/of met catalogi van motorfabrikanten. 21 Lezen en interpreteren van de kenplaatgegevens en hieruit bijvoorbeeld bepalen of de motor in ster of in driehoek moet worden geschakeld. Kenplaten ter beschikking hebben. Het principe en de werking van de ster-driehoekaanloop uitleggen. 8 ENKELFASE MOTOREN De opbouw en de principiële werking toelichten van: - de enkelfase inductiemotor, - de universeelmotor. De ster-driehoekschakeling praktisch demonstreren.

22 Nr. LEERINHODEN VERWERKING K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN TECHNOLOGIE 9 EVEILIGINGEN - Smeltveiligheden Het werkingsprincipe verklaren. Juiste beveiliging kiezen in functie van draaddoorsnede. Smeltveiligheden tonen. Tabellen voorzien. Zorgen voor catalogi. - Automaten Het werkingsprincipe verklaren. Soorten kennen en onderscheiden. Juiste beveiliging kiezen in functie van draaddoorsnede. Idem voor automaten. 10 SCHAKELAARS Het doel omschrijven van: nokkenschakelaars, impulsschakelaars en contactoren. De schakelaars herkennen in hun verschillende uitvoeringen. De werking uitleggen aan de hand van een schema. De verschillende soorten schakelaars tonen. Catalogi ter beschikking hebben EVEILIGINGSSCHAKELAARS - Thermisch - Magnetisch - Magneto-thermisch - Nulspanningsschakelaar De schakelaars herkennen, het doel en hun gebruik verklaren. Principe verklaren waarop de werking berust. De beveiliging instellen in functie van de gegevens op de kenplaat van de motor. Schakelaars tonen (vrij en geschakelde). 12 DIFFERENTIEEL FOT- STROOMSCHAKELAAR Een differentieel foutstroomschakelaar herkennen. Het doel en zijn gebruik uitleggen. Schakelaar tonen.

23 Het werkingsprincipe verklaren. Het aansluitschema lezen en toelichten. Schakelschema's ter beschikking hebben. 13 AANSLITEN VAN WISSEL- STROOMMOTOREN - Met nokkenschakelaar - Met omkeren van ster/driehoek Aan de hand van een schema de werking van de schakelaar verklaren. Vanaf het stroombaanschema de uitvoeringsschema's afleiden. Schakelaars ter beschikking hebben. Schakelschema's geven en de schakeling laten uitvoeren. 14 VERLICHTING - Halogeen - Fluorescentielamp Het werkingsprincipe van halogeenen van fluorescentielamp-verlichting verklaren. De eigenschappen opsommen. De aansluitingsvoorwaarden en voorzorgen kennen. Een aansluiting van de verlichtingssystemen voordoen met bijvoorbeeld didactische panelen INSTALLATIEPLAN VAN EEN EENGEZINSWONING Het plan van een eenvoudige eengezinswoning begrijpend lezen en toelichten. Een plan van een eengezinswoning met de elektrische schema's ter beschikking stellen van de leerlingen. Plaatsing licht- en huishoudelijke andere kleine apparatuur De aansluitvoorwaarden kennen. Alle specifieke kenmerken met betrekking op het aansluiten van de toestellen opsommen. Catalogi en documentatie van schakelapparatuur en toestellen ter beschikking hebben. Vochtige lokalen Veiligheidsaspecten en reglementen uit het AREI opsommen. De juiste keuze van de te gebruiken materialen opsommen.

24 Nr. LEERINHODEN VERWERKING K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN ELEKTRONICA 16 HALFGELEIDERSTRCTREN - Onderscheid tussen geleider, niet geleider en halfgeleider - Opbouw van een halfgeleiderkristal De eigenschappen van een geleider, niet-geleider en halfgeleider opsommen. Aan de hand van een tekening de opbouw toelichten. Aan de hand van het periodiek systeem en de eigenschappen van de materialen, de eigenschappen van een halfgeleider afleiden. 17 DIODE 17.1 P- en N-kristal De structuur van het P- en van het N- kristal omschrijven: gaten, vrije elektronen, stroomgeleiding PN-junctie Het principe van de PN-junctie toelichten en de werking uitleggen: - zonder toegepaste spanning, - in doorlaatzin gepolariseerd, - in sperzin gepolariseerd, - doorslag van de PN-junctie. Verschillende soorten tonen. De werking praktisch demonstreren met behulp van didactische panelen. Het genormaliseerd symbool van de diode kennen en gebruiken. 18 GELIJKRICHTING Enkelfasig enkelzijdig Enkelfasig dubbelzijdig rugschakeling Voor elk van deze gelijkrichtingssystemen: - het opstellingsschema en het werkingsprincipe uitleggen, - het stroomverloop door redeneren afleiden, De vorm van de verschillende gelijkgerichte spanningen effectief tonen aan de leerlingen op de oscilloscoop.

25 19 THYRISTOREN - het spanningsverloop tekenen in een tijdsdiagram, - de toepassingen bespreken Algemeen De bouw, het werkingsprincipe, het symbool, de eigenschappen en de algemene karakteristieken van thyristoren uitleggen. Werkingsprincipe demonstreren op didactische panelen. Het ontsteken en het doven van de thyristor toelichten Aansturen van thyristoren Het principe van het aansturen van de thyristor toelichten: - fasesturing, - periodesturing, - pulssturing Gestuurde gelijkrichters Het gebruik van thyristoren bij gestuurde gelijkrichting toelichten. Het principe, de werking, de spanningsvormen bespreken bij: - enkelfasig enkelzijdig, - enkelfasig dubbelzijdig, en dit bij ohmse en bij ohms-inductieve belastingen. Idem. 20 TRIAC en DIAC De opbouw, de werking, de eigenschappen en het symbool van de TRI- AC en van de DIAC kennen. De karakteristieken uitleggen. Illustreren met praktische toepassingen: - rotatiefrequentieregeling bij universeelmotor, - lichtdimmer.

26 26 TV Elektromechanica/Mechanica eroepseconomie 2de leerjaar : 1 u./w. 1 EGINSITATIE Dit is een totaal nieuw leervak. Er is geen voorkennis. 2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN De overgang van school naar bedrijf is voor bijna alle leerlingen een belangrijke stap. Het is dan ook evident dat jongeren die hun secundaire studies beëindigen, een aantal basisprincipes van bedrijfsorganisatie kennen. De algemene doelstelling van het vak eroepseconomie is dan ook de leerlingen een algemeen beeld te geven van de ingewikkeldheid van het bedrijf en het bedrijfsleven. Deze doelstelling kan op de volgende wijze bereikt worden : - door de leerlingen een algemeen beeld te geven van de structuur van de bedrijven via een minimum aan basiskennis, - door de leerlingen aan te sporen tot nadenken, tot het zoeken naar oplossingen en tot gemotiveerd werken via het kritisch bespreken van actuele problemen, - door de leerlingen te overtuigen dat een goede organisatie aanleiding geeft tot het kwalitatief en kwantitatief verbeteren van de produktie, - door de integratie van kwaliteitszorg, veiligheid en hygiëne in al hun activiteiten aan te moedigen. De toegemeten tijd is kort, hieruit volgt de noodzaak het leerplan soepel te interpreteren. Ga praktisch tewerk gezien het grote aanbod van het studiemateriaal en de voortdurende verandering op technisch, economisch en sociaal gebied. 3 ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN - Kies een produktiebedrijf in de vakspecialiteit van de leerlingen, groot genoeg om alle delen van het leerplan aan bod te laten komen. - Geef bij de theoretische uitleg zoveel mogelijk een praktische toepassing. - Een bedrijfsbezoek biedt alvast vele mogelijkheden om de geziene leerstof te illustreren. - Geef de leerlingen bij bedrijfsbezoeken welbepaalde opdrachten. Analyseer en bespreek deze opdracht daarna in klasverband. - ij planning en procesbeheersing speelt de computer een belangrijke rol. 4 LEERINHODEN, VERWERKING (LEERPLANDOELSTELLINGEN) EN METHO- DOLOGISCHE WENKEN

27 TV Elektromechanica/Mechanica eroepseconomie 2de leerjaar: 1 u./w. Nr. LEERINHODEN VERWERKING K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN 1 INLEIDING Het begrip onderneming en het nagestreefde doel omschrijven. 2 DE ECONOMISCHE KRING- LOOP 3 ALGEMENE ORGANISATIE egrippen als goederenstroom, geldstroom, diensten en arbeidscircuit verklaren. De onderlinge samenhang beschrijven. Illustreren met praktische voorbeelden uit de eigen beroepsspecialiteit. 3.1 edrijfsstructuren (van eenmanszaak tot onderneming) De verschillende bedrijfsvormen kennen. Zoveel mogelijk voorbeelden uit de eigen specialiteit geven. De specifieke kenmerken van elke bedrijfsvorm omschrijven Organisatievormen De meest voorkomende organisatievormen kennen en toelichten. - De lijnorganisatie. - De functionele organisatie. (Taylorstelsel) - De lijn en staforganisatie. De voor- en nadelen van de verschillende organisatievormen bespreken. itgewerkte voorbeelden in schemavorm bespreken met de leerlingen. Ter gelegenheid van een bedrijfsbezoek de aandacht vestigen op de organisatievorm van dit bedrijf. 4 MARKETING Weten wat men onder "marketing" verstaat. Illustreren met een praktisch voorbeeld. Het begrip "vrije markteconomie" omschrijven. Oorzaken van te lage produktiviteit opnoemen.

28 Nr. LEERINHODEN VERWERKING K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN 5 PRODKTIVITEIT EN PLAN- NING 5.1 Produktiviteit Het begrip produktiviteit en rendement definiëren. Illustreren met een praktisch voorbeeld. De factoren opsommen die de produktiviteit en het rendement beïnvloeden. 5.2 Planning Het begrip planning omschrijven. De soorten planningen: - in de tijd, - in functie van de produktie kennen en bespreken. Illustreren met een praktisch voorbeeld eigen aan de specialiteit. 28 Het doel en de taken van de planning omschrijven. 6 PRODKTIEPLANNING Het begrip produktieplanning omschrijven. Inzicht hebben in de factoren die de produktieplanning beïnvloeden. egrippen capaciteitsplanning, bezettingsplanning en orderplanning omschrijven. Het belang en de noodzaak van deze planningen aantonen. Illustreren met een praktisch voorbeeld eigen aan de specialiteit. Orderplanning illustreren met de Gantt-planning en de PERT-netwerkmethode.

29 7 STDIE- EN TEKENREA Het doel en de opdrachten van het studiebureau en van het tekenbureau omschrijven. Samen met de leerlingen een praktisch voorbeeld bespreken. Het verloop vanaf de voorstudie tot het afgewerkte produkt bespreken. 8 WERKVOOREREIDING Het doel en de taken van de werkvoorbereiding beschrijven. itleggen met behulp van een praktisch voorbeeld. 9 WERKVERDELING Het doel en de taken van de werkverdeling omschrijven. Illustreren met een praktisch voorbeeld. Het belang van een goede werkverdeling toelichten. 10 AREIDSANALYSE Het begrip arbeidsanalyse omschrijven. Toepassen op een praktisch voorbeeld. 29 De technieken gebruikt bij arbeidsanalyse omschrijven. - Methodenstudie. - Arbeidsmeting. De techniek van de multimomentopname (MMO) bespreken. 11 PROCESANALYSE Definiëren wat men verstaat onder procesanalyse. Het doel van de procesanalyse omschrijven. Het principe en het nut van het fabricage-, het procesanalyse- en het omloopschema uitleggen. itgewerkt voorbeeld met fabricage-, procesanalyse- en omloopschema gebruiken ter illustratie.

30 Nr. LEERINHODEN VERWERKING K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN 12 WERKPOSTSTDIE egrip werkpost en werkpoststudie definiëren. De werkmethode gevolgd bij werkpoststudies omschrijven: - studie van de werkpostinrichting, - studie van de bewegingen, - studie van de tijden, - studie van de ergonomie. 13 KOSTPRIJSEREKENING Het begrip en de soorten kostprijzen definiëren. Het doel van de kostprijsberekening omschrijven. Illustreren met een praktisch voorbeeld in de eigen werkplaats. Illustreren met praktisch voorbeeld uitgewerkt met de MTM-methode. De verschillende elementen waaruit een kostprijs is samengesteld bepalen en toelichten. 30 egrippen die belangrijk zijn bij kostprijsberekeningen toelichten: - voor- en nacalculatie, - directe en indirecte kosten, - vaste en variabele kosten. 14 PERSONEEL Rechten en plichten van werkgever en werknemer bondig omschrijven. De soorten statuten en arbeidsovereenkomsten bespreken. Weten wat men verstaat onder "sociale zekerheid". Voorbeeldformulieren van arbeidsovereenkomsten aan de leerlingen geven.

31 15 VEILIGHEID EN HYGIENE 15.1 Arbeidsongevallen Mogelijke oorzaken van ongevallen omschrijven. Voorkomen van arbeidsongevallen bespreken. Concrete voorbeelden uit de school, vooral in de eigen werkplaats. Didactische panelen gebruiken. Gevolgen van arbeidsongevallen, zowel voor werkgever als voor werknemer, omschrijven Eerste hulp bij ongevallen asisregels in verband met eerste hulp bij ongevallen toepassen. Werking van de dienst EHO omschrijven Reglementeringen Specifieke voorschriften voor het beroep opzoeken en omschrijven. Het ARA en het AREI ter beschikking hebben voor opzoekingswerk Dienst veiligheid, gezondheid en verfraaiing Het doel en bevoegdheden van het comité en van de dienst veiligheid, gezondheid en verfraaiing omschrijven. Wettelijke voorschriften aangaande verkiezing en samenstelling van dit comité opsommen. 16 INTEGRALE KWALITEITS- ZORG (IKZ) 16.1 Kwaliteitsbeheersing De begrippen kwaliteit, kwaliteitsbeheersing omschrijven. Met praktische voorbeelden deze begrippen illustreren.

32 Nr. LEERINHODEN VERWERKING K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN De kerngedachte van de kwaliteitsbeheersing toelichten en concretiseren in de Demingcirkel Integrale kwaliteitszorg Het begrip IKZ omschrijven. De filosofie en de motivatie die erachter schuilen inzien en uitleggen. Illustreren met behulp van de kwaliteitsspiraal. De zes basisregels van Ishikawa verwoorden, toelichten en toepassen Kwaliteitsmotivatie egrip kwaliteitsmotivatie uitleggen. De voorwaarden en de middelen tot kwaliteitsmotivatie bespreken Kwaliteitskosten Het doel van een kwaliteitskostenonderzoek uitleggen. Aan de hand van een diagram het waardenverloop van de kwaliteitskosten ten opzichte van de volmaaktheidsgraad toelichten Kwaliteitskringen Het doel en de principes van kwaliteitskringen verduidelijken Groepsdynamische technieken De groepsdynamische technieken die toegepast worden bij het behandelen van problemen bespreken en toelichten. - rainstorming. - Visgraat of Ishikawa-diagram. - Pareto-analyse. Illustreren met eenvoudige praktische voorbeelden. Illustreren met praktische voorbeelden uit de eigen specialiteit.

33 17 PROCESEHEERSING 17.1 Kwaliteitsbeoordeling De kwaliteitsbeoordeling tijdens het fabricageproces toelichten. De soorten keuringen omschrijven. Illustreren met praktische voorbeelden. Het gebruik van controlekaarten bij proces- en bij prestatiebewaking toelichten en toepassen Variabele keuringen Het doel van het verzamelen van meetbare grootheden omschrijven. Praktisch voorbeeld gebruiken. Het doel en de voordelen van een grafische weergave met de methode van de frequentieverdeling toelichten. De begrippen "gemiddelde waarde" en "spreiding" kennen en berekenen. Hun verband met het produktieproces (instellen en tolerantie) inzien. Samen met de leerlingen een praktisch voorbeeld uitwerken. Laten inoefenen. 33 De grafische voorstelling volgens normale verdeling (Gauss-curve) opstellen, bespreken en toepassen. Praktisch voorbeeld uitwerken. Het principe, het doel en het gebruik van de X-R-kaarten toelichten. X-R-kaart samen met de leerlingen opstellen Attributieve keuringen Het doel en de principes van attributieve keuringen omschrijven. De soorten controlekaarten en hun gebruik toelichten. Illustreren met eenvoudige voorbeelden.

34 34 TV Elektromechanica/Mechanica Hydropneumatica 1ste leerjaar: 1 u./w. 2de leerjaar: 1 u./w. TV Elektromechanica/Mechanica Laboratorium (Hydropneumatica) 2de leerjaar: 1 u./w. 1 EGINSITATIE Enkel de module III 'Pneumatische schakelingen' uit het gedeelte 'Mechanismen' van het 2de leerjaar van de 1ste graad kan hier beschouwd worden als voorkennis waarop dit leerplan kan steunen. 2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN De algemene doelstelling is de leerlingen inzicht en kennis te laten verwerven met alle aspecten van de mechanische automatisering. Het gaat hier over de pneumatische, de elektropneumatische, de hydropneumatische, de hydraulische en de vrij programmeerbare sturingen. De drempelvrees naar de automatie moet bij de leerlingen volledig verdwijnen. 3 ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN Het ligt niet in de bedoeling dat de leerlingen automatiseringssystemen gaan ontwerpen, wel dat ze bestaande systemen leren begrijpen, onderhouden en eventueel herstellen. Het is ook onontbeerlijk dat aan vakkenintegratie wordt gedaan voor dit vak en het deelpakket van 'Laboratorium (Hydropneumatica)'. ijgevolg is het absoluut noodzakelijk dat 'Hydropeumatica' en 'Laboratorium (Hydropneumatica)' als één vak beschouwd en ook zo ingericht worden. De in totaal in de 2 leerjaren beschikbare 3 lesuren kan men dan zowel gebruiken voor de theorie als voor de laboratorium-oefeningen. Enkel dan kunnen labo-oefeningen en theorie steeds op elkaar worden afgestemd. Om die reden sluit het programma van het deelpakket 'Laboratorium (Hydropneumatica)' onmiddellijk aan op het leerplan 'Hydropneumatica'. 4 LEERINHODEN, VERWERKING (LEERPLANDOELSTELLINGEN) EN METHO- DOLOGISCHE WENKEN

35 TV Elektromechanica/Mechanica Hydropneumatica 1ste en 2de leerjaar: 1 u./w. Nr. LEERINHODEN VERWERKING K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN 1 PNEMATICA 1.1 Toepassingsgebied Toepassingen opsommen waarbij perslucht gebruikt wordt voor: - verstuiven, - transport, - rotatiebewegingen, - automatiseringen. De leerlingen zelf toepassingen laten zoeken uit hun eigen leefwereld. 1.2 Symbolische voorstelling De verschillende onderdelen op een pneumatisch schema opzoeken en herkennen. De symbolische voorstelling van de verschillende elementen opzoeken in de tabellen. Nieuwe symbolen maar geven als ze voorkomen in een nieuwe opgave. Elke leerling zijn eigen tabel met symbolen laten opstellen Luchtconditionering Het doel, het principe en de algemene opbouw van de perslucht-conditioneringsinstallatie omschrijven. 1.4 Cilinders De constructie en het werkingsprincipe verklaren van: - enkel- en dubbelwerkende cilinders, - duplex- en slagcilinders, - draaicilinders, - membraancilinders, - meerstandencilinders, - zuigerstangloze cilinders, - cilinders met ingebouwde magneet. De verschillende delen laten zien op de installatie in de school. Men kan best de verschillende cilinders bespreken op het ogenblik dat ze voorkomen in een toepassing. Zeker niet allemaal na elkaar doornemen. Cilinders laten opzoeken in catalogi. Het belang van eindafremming aantonen en het afregelen toelichten.

36 Nr. LEERINHODEN VERWERKING K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN Een opgegeven type opzoeken. Het onderhoud, het demonteren en monteren van cilinders bespreken en toepassen. 1.5 Ventielen De constructie en de werking van de verschillende soorten ventielen toelichten. Ventielen laten opzoeken in catalogi. De plaats en de aansluitingswijze op een schema aanduiden. De soorten ventielbedieningen kennen en bespreken: - handbediening, - mechanische bediening, - pneumatische bediening, - elektrische bediening Montage- en demontagevoorschriften kennen, de correcte werking nagaan en mogelijke fouten opsporen van: - smoorventiel - terugslagventiel - snelontluchtingsventiel Persluchtmotor De opbouw kennen en het werkingsprincipe uitleggen van de persluchtmotor. 1.7 Schakelingen Pneumatica-symbolen kennen.

37 Schema opstellen van onderstaande basisschakelingen: - heen- en weergaande met automatisch, - logische functie (EN-OF...) - tijdschakelingen - tweehandenbeveiliging - volgordeschakelingen. De schakelingen als laboratorium-oefeningen laten uitvoeren. 1.8 Elektropneumatica Enkele elektropneumatische schema's ontleden en hun werking uitleggen. 1.9 Hydropneumatica Aan de hand van schema's de werking bespreken van een: - hydropneumatische voeding, - hydropneumatische positionering. 2 HYDRALICA Kenmerken van de hydraulica De verschillen tussen hydraulica en pneumatica toelichten. Vertrekken van een blokschema. De nadruk leggen op de beveiligingen. 2.2 Hydraulische kring De verschillende symbolen van de hydraulica kennen. Een enkelvoudige hydraulische kring uit een globaal schema halen en bespreken. Van deze kring de opbouw, de delen en hun functie verklaren.

38 Nr. LEERINHODEN VERWERKING K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN 2.3 Pomptypes De constructie en de werking verklaren van één pomptype met constant en één pomptype met regelbaar debiet. De voornaamste pomptypes toch ook behandelen liefst met behulp van een vergelijkingstabel. Montage-, demontage- en onderhoudsvoorschriften kennen en correct toepassen. 2.4 Hydraulische motor De werking van de hydraulische motor verklaren. 2.5 Ventielen Verschil kennen tussen commandoen stuurventielen. Ventielen opzoeken in catalogi. De verschillen met de pneumatische ventielen opsommen en toelichten. De juiste werking nagaan ijzondere ventielen De constructie en de werking uitleggen van: - de gestuurde terugslagklep, - het volgordeventiel, - het overstroomventiel, - de veiligheidsklep De aansluiting binnen een schema toelichten. 2.7 Schakelingen Schema's ontleden en de werking bespreken. egin met de schema's van de hydraulische toepassingen in de school.