Begroting incl. meerjarenramingen Postbus CA Soest

Transcriptie

1 Begroting 2016 incl. meerjarenramingen Postbus CA Soest Bezoekadres Raadhuisplein 1 Telefax (035) Telefoon (035) Internet postbus2000@soest.nl

2 Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 2 van 185

3 INHOUDSOPGAVE LEESWIJZER... 4 HOOFDSTUK 1 BESTUURLIJKE INLEIDING AANBIEDING FINANCIËLE POSITIE OP HOOFDLIJNEN BELANGRIJKSTE BELEIDSVOORNEMENS TE VERNIEUWEN EFFECTINDICATOREN... 9 HOOFDSTUK 2 FINANCIËLE POSITIE EN VOORSTELLEN NIEUW BELEID FINANCIEEL MEERJARENPERSPECTIEF NA KADERNOTA MEERJARENPERSPECTIEF NA AUTONOME MUTATIES AANVULLENDE VOORSTELLEN BELEIDSINTENSIVERINGEN VOORTGANG LOPENDE TAAKSTELLINGEN DE STAND EN HET VERLOOP VAN DE RESERVES EN VOORZIENINGEN RICHTLIJNEN TOEZICHTHOUDER PROVINCIE UTRECHT HOOFDSTUK 3 BELEIDSBEGROTING PROGRAMMA S PROGRAMMA 1 VEILIGHEID PROGRAMMA 2 VERKEER EN VERVOER PROGRAMMA 3 ECONOMIE PROGRAMMA 4 NATUUR EN MILIEU PROGRAMMA 5 WONEN EN RUIMTELIJKE ORDENING PROGRAMMA 6 ONDERWIJS PROGRAMMA 7 ZORG EN WELZIJN PROGRAMMA 8 SPORT, RECREATIE, KUNST EN CULTUUR PROGRAMMA 9 BESTUURLIJKE TAKEN ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN PARAGRAFEN A WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOBEHEERSING B FINANCIERING C BEDRIJFSVOERING D ONDERHOUD KAPITAALGOEDEREN, INCLUSIEF INVESTERINGSOVERZICHT E VERBONDEN PARTIJEN F GRONDBELEID G LOKALE HEFFINGEN HOOFDSTUK 4 BIJLAGEN RECAPITULATIESTAAT OVERZICHT PROGRAMMA S PRODUCTEN EN PORTEFEUILLEHOUDERS KERNGEGEVENS OVERZICHT RESERVES EN VOORZIENINGEN INCLUSIEF TOELICHTING OVERZICHT MUTATIES RESERVES EN VOORZIENINGEN OVERZICHT GEPLANDE INVESTERINGEN OVERZICHT GERAAMDE INCIDENTELE BATEN EN LASTEN OVERZICHT SUBSIDIES Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 3 van 185

4 LEESWIJZER In deze leeswijzer beschrijven wij voor u de opbouw van de begroting 2016 (incl. meerjarenramingen ). Peildatum tekst: de datum van aanbieding aan de gemeenteraad (25/9) is voor de toepassing van toekomstige of verleden tijd leidend. Hoofdstuk 1 is de bestuurlijke inleiding met: de aanbieding ( 1.1) financiële positie op hoofdlijnen ( 1.2) belangrijkste beleidsvoornemens op hoofdlijnen ( 1.3) In hoofdstuk 2 aandacht voor de financiële positie met onder andere: het financieel meerjarenperspectief na kadernota 2016 ( 2.1) meerjarenperspectief na autonome mutaties ( 2.2) aanvullende voorstellen nieuw beleid 2016 ( 2.3) Hoofdstuk 3 wordt gevormd door de beleidsbegroting, bestaande uit het programmaplan (de programma s 3.1) en de paragrafen ( 3.2). In het programmaplan wordt per programma expliciet ingegaan op de maatschappelijke effecten en de wijze waarop er naar wordt gestreefd die effecten te verwezenlijken. Per programma worden vijf onderdelen toegelicht: A. Omschrijving van het programma Korte beschrijving van het programma, de producten (met de verantwoordelijke portefeuillehouder) en een overzicht van de relevante beleidsdocumenten. B. Belangrijkste (beleidsmatige) thema s en accenten Samenvatting van de belangrijkste activiteiten, ontwikkelingen en bestuurlijke aandachtsgebieden in C. Doelstellingen (1 e W-vraag) en activiteiten (2 e W-vraag) Dit onderdeel beschrijft per product of thema de 1 e W-vraag (Wat willen we bereiken?) en de 2 e W- vraag (Wat gaan we daarvoor doen?); oftewel de doelstellingen en de te ondernemen activiteiten. Zo is voor de lezer direct het verband tussen beide vragen helder. De aanbevelingen van de raadswerkgroepen vernieuwing 1 e W-vraag (april 2012) zijn ook in deze begroting 1-op-1 overgenomen, dan wel als richtinggevend voor de uitwerking aangehouden. Tevens zijn de in de kadernota 2016 voorgestelde vernieuwingen effectindicatoren geïmplementeerd. D. Wat mag het kosten (3 e W-vraag) Hier worden de uitgaven en inkomsten weergegeven. Ook worden verschillen tussen de begroting 2016 en 2015 toegelicht. De raad wijst middelen toe op het niveau van de programmatotalen. E. Risicoparagraaf Hier worden per programma de bestuurlijk relevante risico s weergegeven. De risico s worden daarnaast als geheel samengebracht in paragraaf A (weerstandsvermogen en risicomanagement). Bij programma 9 is afzonderlijk het overzicht Algemene dekkingsmiddelen opgenomen. De in het Besluit Begroting en Verantwoording gemeenten en provincies (BBV) voorgeschreven paragrafen geven aanvullende informatie over bijvoorbeeld beleidsuitgangspunten voor beheersmatige activiteiten en lokale heffingen en geven een dwarsdoorsnede van de baten en lasten in de begroting. De paragrafen maken ook inzichtelijk hoe we deze belangrijke zaken borgen in onze bedrijfsvoering. Hoofdstuk 4 bevat een aantal (vooral cijfermatige) bijlagen. In deze begroting worden bedragen veelal afgerond op Hierdoor kan het voorkomen dat de som der delen van de vermelde totalen afwijkt. Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 4 van 185

5 Hoofdstuk 1 Bestuurlijke inleiding 1.1 Aanbieding Hierbij bieden wij u de programmabegroting van de gemeente Soest aan. Als basis voor deze programmabegroting dient het coalitieakkoord Samen voor een vitale gemeente Soest. In de kadernota 2016 hebben wij het coalitieakkoord tegen het licht gehouden en u onze beleidsvoornemens en de financiële uitgangspunten voor 2016 voorgelegd. Op 2 juli 2015 heeft uw raad zich over deze voornemens en uitgangspunten uitgesproken en daarmee de beleidsrichting/-doelen voor de begroting 2016 bepaald. In deze begroting vindt u hiervan de nadere uitwerking. In dit hoofdstuk informeren wij u op hoofdlijnen over de belangrijkste (beleidsmatige) accenten, ontwikkelingen en activiteiten in Wij zijn verheugd en trots om wederom een sluitende begroting aan u te kunnen voorleggen waarbij tevens van een beheerste woonlastenontwikkeling sprake is. 1.2 Financiële positie op hoofdlijnen In de kadernota 2016 is voor Soest het volgende beeld naar voren gekomen: Na verwerking van de laatste budgettaire effecten rond de kadernota (zie onze brief van 30 juni 2015) laat het meerjarenperspectief vanaf het jaar 2016 tekorten zien, vooral als gevolg van door het Rijk doorgevoerde kortingen. Door deze ontwikkeling staat het financiële huishoudboekje verder onder druk en is het in evenwicht brengen van de begroting een belangrijk punt van aandacht. Tegen deze achtergrond hebben wij u in de kadernota 2016 de volgende uitgangspunten en voorstellen voorgelegd: a) Er is richting gegeven aan de beleidsmatige kaders en financiële uitgangspunten. Daarnaast hebben wij de gewenste beleidsintensiveringen aan u voorgelegd. b) Voor het resterende tekort bereiden wij nadere dekkingsvoorstellen voor en leggen deze voorstellen in de programmabegroting aan u voor. Bij de behandeling van de kadernota 2016 heeft u zich in meerderheid met deze uitgangspunten en voorstellen kunnen verenigen. Reden om de door ons voorgestelde beleidsintensiveringen in deze begroting ter definitieve besluitvorming aan u voor te leggen (zie hoofdstuk 2). De noodzaak om in deze begroting dekkingsvoorstellen aan u voor te leggen is komen te vervallen. Zoals eerder door ons aangegeven zijn binnen het Sociaal Domein budgettaire neutraliteit en het ontschotten van de financiën voor ons belangrijke uitgangspunten. Deze uitgangspunten zijn niet alleen nu maar ook met de teruglopende rijksbudgetten voor de komende jaren van belang. De toepassing van deze uitgangspunten leidt tot de conclusie dat financiële afwijkingen, positief dan wel negatief, binnen de grenzen van het Sociaal Domein dienen te worden opgelost. En dat geldt uiteraard ook voor het eerder gepresenteerde nadelige structurele effect BUIG, incl. vangnetregeling. Het gevolg hiervan is dat de financiële uitgangssituatie t.o.v. de kadernota 2016 wijzigt en er van een structureel tekort geen sprake (meer) is. In hoofdstuk 2 laten we zien welke financiële effecten optreden, maken het actuele financiële kader voor u inzichtelijk en lichten dit verder toe. Uit deze begroting blijkt o.m. dat: a. Er geen ombuigingsmaatregelen noodzakelijk zijn om tot een sluitende begroting te komen. b. De financiële ruimte toereikend is om de gewenste beleidsintensiveringen te realiseren. c. Er van een beheerste woonlastenontwikkeling sprake is. d. De financiële uitgangssituatie gedegen kan worden genoemd. Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 5 van 185

6 1.3 Belangrijkste beleidsvoornemens Deze programmabegroting geeft een vervolg aan de opgaven die wij, als college, ons gesteld hebben in het akkoord Samen voor een vitale gemeente Soest opgaven die we als gemeente niet alleen kunnen realiseren. We hebben daar onze inwoners, bedrijven en instellingen steeds harder bij nodig. De samenwerking tussen gemeente en samenleving verschuift steeds meer van participeren op verzoek van de gemeente naar de gemeente participeert in de samenleving. Wij zijn de zoektocht begonnen naar een nieuw evenwicht binnen onze gemeenschap en een herwaardering van onze relaties. We blijven ons sterk maken voor een vitale, financieel sterke gemeente waar het goed wonen, werken en samenleven is en waar we oog hebben voor elkaar. Een veilige gemeente Soest is een prachtige gemeente en we streven ernaar dat jong en oud hier prettig wonen, recreëren en werken. Een belangrijk aspect van prettig wonen is dat inwoners zich veilig voelen in hun eigen huis, straat en omgeving. Het versterken van de veiligheid is een gedeelde verantwoordelijkheid van gemeente en inwoners. Met een adequate invulling zien wij kansen om de veiligheid in Soest te versterken door initiatieven als Burgernet, de Signaleringsteams en project Waaks. Aankomend jaar gaan we aan de slag met het Integraal Veiligheidsplan Dit beleid is afgestemd op de landelijke, regionale en lokale prioriteiten. De belangrijkste accenten liggen op het terugdringen van woninginbraken en de aanpak van jongerenoverlast. Ook brandveiligheid is een aandachtspunt. Bereikbaar Soest Zowel inwoners als toeristen en recreanten zijn gebaat bij een goede bereikbaarheid van onze gemeente. Aankomende jaren gaan we hier dan ook veel in investeren. Hoog op de agenda staat project Stationsontwikkeling Soest-Zuid. Na besluitvorming over een voorkeursvariant door college en raad wordt deze na goedkeuring van de regio en ProRail in 2016/2017 gedetailleerder uitgewerkt tot een voorlopig ontwerp. Ook voor de aanpak van het kruispunt Soesterbergsestraat/Ossendamweg geldt dat de door de raad vast te stellen combinatie van maatregelen in 2016/2017 in meer detail wordt uitgewerkt na goedkeuring van de regio. In het pakket zijn ook maatregelen op de Birkstraat/Vondellaan, PC Hooftlaan, Bartolottilaan/Van Beuningenlaan en Foekenlaan/Den Blieklaan betrokken. Gezonde economische ontwikkeling Het dal van de economische crisis lijkt achter ons te liggen. Wellicht nog niet voor alle bedrijven, maar de eerste positieve ontwikkelingen zijn zichtbaar. Het op peil houden van het Soester ondernemersklimaat blijft echter belangrijk evenals het bieden van kansen aan ondernemers om weer te groeien. De opening van het Nationaal Militair Museum (NMM) heeft in ieder geval een enorme impuls gegeven aan de toeloop van toeristen en recreanten. De verwachting is dan ook dat ondernemers hier profijt van hebben of krijgen. Aankomende jaren moeten Soest en Soesterberg stevig op de kaart worden gezet als recreatieve en toeristische trekpleisters. Om ondernemers en de detailhandel te ondersteunen wordt aankomend jaar een nieuw detailhandelsbeleid vastgesteld. Het verbinden en faciliteren van ondernemers en ondernemersverenigingen is hierbij een belangrijk uitgangspunt. Het onderhouden van goede contacten met ondernemers is essentieel. Zo weten wij wat er speelt bij ondernemers en kunnen ondernemers makkelijk en direct de gemeente aanspreken. Ook moedigen wij hen aan ook regionale samenwerkings-verbanden aan te gaan, omdat hier veel voordelen uit te behalen zijn. We ondersteunen initiatieven van individuele ondernemers en moedigen hen ook aan om initiatieven bij ons aan te dragen. Uitgangspunt bij bovenstaande maatregelen en ontwikkelingen is het op peil houden en indien mogelijk stimuleren van het Soester economische klimaat. Groen en duurzaamheid Er ligt een taakstelling op het groenonderhoud in onze gemeente. Inwoners hebben meegedacht en gepraat hoe deze bezuiniging het best kan worden vormgegeven. Aankomende maanden wordt alle input Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 6 van 185

7 verwerkt en een definitief plan opgesteld wat betreft de groenbezuinigingen. De hoeveelheid openbaar groen blijft echter gehandhaafd en verwacht wordt dat de waardering voor het openbaar groen in de buurt gelijk blijft. Naar verwachting wordt eind 2015 een nieuw Duurzaamheidsplan aan de raad aangeboden. Na een intensief participatietraject en extra bijeenkomsten met de raad is gebleken dat duurzaamheid bij uitstek een verbindend en integraal thema is binnen alle beleidsvelden van een gemeentelijke organisatie. De komende jaren worden onder andere duurzame initiatieven vanuit de samenleving gestimuleerd en gefaciliteerd, zetten we in op natuur- en milieucommunicatie en geven we uitvoering aan de taken en verplichtingen die voortkomen uit het Energieakkoord voor Duurzame Groei. Aankomend jaar werken we het Regionaal Afvalbeleidsplan verder uit. Belangrijkste doelstelling is het terugdringen van de hoeveelheid afval en het zo goed mogelijk scheiden van afval. De pilot omgekeerd inzamelen vindt in 2016 plaats en is bedoeld om inwoners nog beter afval te laten scheiden waardoor uiteindelijk ook minder restafval overblijft. De input van inwoners bij deze pilot is van groot belang. Ruimtelijke ontwikkeling Er gebeurt veel op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling in Soest aankomende jaren. Dit draagt bij aan de ruimtelijke kwaliteit van Soest en Soesterberg. In 2016 wordt gewerkt aan diverse bestemmingsplannen, variërend van groot (Masterplan-bestemmingsplannen Soesterberg-Noord, Evenemententerrein, Oude Tempel) tot klein (diverse initiatieven in zowel landelijk als stedelijk gebied). Opvallend is de grote stroom aan particuliere verzoeken, waarvoor diverse postzegelbestemmingsplannen en wijzigingsplannen in procedure worden gebracht. In 2016 wordt gewerkt aan een Visie voor de Kernrandzone, waardoor een combinatie van woningbouw en natuurlijke ontwikkeling mogelijk wordt. Bij de uitwerking van de Cultuurhistorische waardenkaart zijn de uitgangspunten deregulering en burgerparticipatie. We zetten hier vooral in op bewustwording en inspiratie, waardoor in de ruimtelijke plannen beter rekening wordt gehouden met cultuurhistorie. Dit komt de kwaliteit uiteindelijk ten goede. Aankomend jaar gaan we ook verder met de pilot Omgevingsplan. Uitgangspunt is het vereenvoudigen en bundelen van de regels voor ruimtelijke projecten. Zo wordt het makkelijker om ruimtelijke projecten te starten. Net als veel andere gemeenten heeft Soest op dit moment heel veel bestemmingsplannen. In deze plannen staat waarvoor een stuk grond of een gebouw mag worden gebruikt. Hiervoor in de plaats komt 1 omgevingsplan voor het hele gebied. Dit betekent minder regels en meer samenhang. Tot nu toe is kostenneutraal gewerkt binnen de pilot Omgevingsplan. De realiteit is dat hiermee door gebrek aan capaciteit te weinig voortgang wordt gemaakt. Voorgesteld wordt om budget vrij te maken (schatting ongeveer ). Door nu te investeren in het opstellen van een Omgevingsplan, ontlopen we, tot vaststelling van de Omgevingswet, de verplichting om tienjaarlijks de bestemmingsplannen te actualiseren. Er wordt hard gewerkt om van Soesterberg-Noord, waar om dit moment nog veel bedrijven gevestigd zijn, een aantrekkelijke woonomgeving te maken met nieuwe woningbouw op de voormalige vliegbasis Soesterberg. Om dit mogelijk te maken is Soesterberg-Noord aangemeld voor de Crisis- en Herstelwet. De afgelopen jaren is er intensief gewerkt aan het voorontwerp-bestemmingsplan om uiteindelijk tot een nieuw bestemmingsplan voor Soesterberg-Noord te komen. Soest behoort inmiddels tot een van de koplopers onder de Nederlandse gemeenten op het gebied van het implementeren van de Crisis- en Herstelwet, iets waar we enorm trots op mogen zijn. Onder andere het Ministerie van Infrastructuur en Milieu doet door Soest praktijkervaring op wat vervolgens verwerkt kan worden als nieuwe kaders binnen de Omgevingswet. De Crisis- en Herstelwet heeft Soest de mogelijkheden geboden om, in samenwerking met de gevestigde bedrijven in Soesterberg-Noord, de aanwezige milieuhindercirkels terug te dringen waardoor transformatie naar een mooie woonwijk mogelijk is. Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 7 van 185

8 Onderwijs De doelstellingen die genoemd zijn in de Onderwijsvisie blijven ook in 2016 als vanzelfsprekend erg belangrijk. Het beleid richt zicht vooral op het terugdringen van taal- en ontwikkelingsachterstanden. We investeren in de vroegtijdige signalering van ontwikkelingsachterstanden in de jeugdgezondheidszorg, voor- en vroegschoolse programma s in peuterspeelzalen en extra taallessen in het primaire onderwijs. In 2015 is in samenwerking met de gemeente Leusden het leerlingenvervoer aanbesteed, waardoor we kosten hebben bespaard. In 2016 wordt bekeken of er nog efficiënter gewerkt kan worden waardoor er een grotere besparing mogelijk is. Het reguliere peuterspeelzaalwerk, met een gemeentelijk subsidiebedrag van jaarlijks vervalt per 1 januari Bink voert het peuterspeelzaalwerk in opdracht van de gemeente uit. Een aantal van de peuterspeelzalen biedt voor- en vroegschoolse educatie (VVE) aan. Het VVE werk willen we voortzetten door hiervoor de rijksmiddelen in te zetten en ons vooral te richten op het wegwerken van achterstanden bij de doelgroepkinderen. Op voorhand is een budget van uitgetrokken voor het voorkomen van ongewenste effecten. In de komende maanden werken we de uitgangspunten nader uit in overleg met betrokkenen. De rijksbijdrage voor het onderwijskansenbeleid wordt de komende jaren gecontinueerd, waarbij het kabinet vooral wil inzetten op een verdere structurele kwaliteitsverhoging binnen de voorschoolse voorzieningen. Vooruitlopend op de plannen van het rijk om de harmonisatie van peuterspeelzaalwerk naar peuteropvang per 2018 in te laten gaan heeft de gemeenteraad besloten om het peuterspeelzaalwerk zoals Soest dat als vanouds kent per 2017 om te vormen tot peuteropvang. Hierbij behoudt de gemeente de verantwoordelijkheid om VVE aan te bieden wordt gezien als overgangsjaar om de precieze invulling per 2017 samen met het beleidsveld vorm te geven. Van zorgen voor naar zorgen dat De veranderingen in de zorg raken ons allemaal, zowel gemeente, inwoners als professionals. Dit blijkt ook uit het participatietraject dat in 2015 doorlopen is. De transformatie die na de transities in het Sociaal domein op een natuurlijk manier ontstaan is, lijkt een continu proces te worden: ideeën worden geboren, uitgewerkt, geïmplementeerd en weer bijgesteld indien nodig. Beleidsmatig betekent dit dat het Beleidsplan Sociaal domein geen vaststaand document is dat op een bepaalde datum klaar is, maar een document in uitvoering met ruimte voor aanpassingen. De transformatie zorgt geleidelijk voor echte integraliteit binnen het brede Sociaal domein. Het uitgangspunt blijft zelfredzaamheid door inwoners en daar waar de eigen kracht tekort schiet de gemeente in beeld komt. De ervaringen die we in 2015 hebben opgedaan, willen we benutten voor een doorontwikkeling in vanuit de denkrichting een huishouden, een regisseur, een plan. Sport en cultuur De Visie Sport en bewegen wordt in 2016 verder opgepakt. Twee belangrijke doelstellingen blijven de structurele besparing op het beleidsterrein sport van met ingang van 1 januari 2016 en investeren in het wegwerken van achterstanden in het onderhoud van sportaccommodaties. De opgelegde taakstelling vraagt ook in 2016 de nodige beleidsvorming, uitwerking en implementatie. We vinden het belangrijk dat kinderen uit gezinnen met een laag inkomen toch de kans krijgen om deel te nemen aan sport- en cultuuractiviteiten en continueren daarom in 2016 het Jeugdsportfonds en Jeugdcultuurfonds. Gemeentelijke accommodaties In onze gemeente staan veel gebouwen met een publiek-maatschappelijke functie. Die worden gebruikt voor activiteiten op het gebied van sport, cultuur, buurt- en welzijnswerk, onderwijs en zorg. Sommige van deze accommodaties zijn eigendom van de gemeente. Onderhoud van deze accommodaties kost veel geld en het is geen gemeentelijke kerntaak. Toch maken wij ons sterk voor een rijk en toekomstbestendig voorzieningenaanbod in Soest. Dat maakt een gemeente juist een aantrekkelijke gemeente waar inwoners Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 8 van 185

9 met plezier wonen. Op basis van gesprekken met gebruikers/verhuurders hebben wij nu een duidelijk beeld van de wensen. Deze wensen worden meegenomen in de afwegingen bij het opstellen van verbeterplannen. De eerste hiervan zijn in 2016 afgerond. Voor de gemeentelijke accommodaties in Smitsveen en Overhees wordt, in samenspraak met Sport en Onderwijs, een integrale visie uitgewerkt. Er wordt gekeken ook direct gekeken naar eventuele consequenties (kansen en bedreigingen) voor de overige accommodaties in onze gemeente. Daarnaast wordt gewerkt aan de visie op binnensportaccommodaties. De uitkomsten van de gesprekken met de schoolbesturen alsmede de visie op binnensport, zijn belangrijk voor het opstellen van de verbetervoorstellen voor de accommodaties in Smitsveen en Overhees. De visie op binnensport is eind 2015 gereed, waarna wij in 2016 tot concrete voorstellen kunnen komen. Bestuurlijke vernieuwing De samenleving verandert en inwoners, bedrijven, maatschappelijke instellingen, vrijwilligersorganisaties willen steeds meer invloed uitoefenen op hun leefomgeving. De raad is zich bewust van de veranderde verhoudingen en onderstreept het belang van burgerparticipatie. De ene situatie leent zich echter beter voor grote burgerbetrokkenheid en een kleinere rol van de overheid dan de andere. Dit vraagt om maatwerk. In 2016 staan we daarom nadrukkelijk stil bij onze rolinvulling en hoe we dit het samenspel met de samenleving vormgeven. 1.4 Te vernieuwen effectindicatoren In de begroting 2015 hebben wij u geïnformeerd dat de vorm waarin tot nu toe het onderzoek/burgerpeiling van Waarstaatjegemeente.nl is uitgevoerd, verdwijnt en dat deze verandering gevolgen heeft voor de effectindicatoren zoals door de raadswerkgroepen vernieuwing 1 e W-vraag in april 2012 zijn aanbevolen. In de kadernota 2016 hebben we hiervan de gevolgen op een rijtje gezet en t.b.v. de begroting 2016 alternatieve indicatoren voorgesteld. Deze indicatoren zijn in de nu voorliggende begroting geïmplementeerd. Binnen ieder thema van de monitor Waarstaatjegemeente is een vraag gesteld waarin burgers hun totaaloordeel moeten geven. In totaal gaat het om 5 vragen. In de uitwerking hebben we naast de score van Soest ook de landelijke score vermeld. Onder landelijke score in dit verband te verstaan: referentiegegevens van 19 gemeenten met inwoners die in 2014 aan de burgerpeiling hebben meegedaan. De streefwaarden voor de jaren 2016 en 2017 zijn niet ingevuld. Wij rekenen dit tot de kaderstellende rol van de raad. Hierbij tekenen wij aan dat naar onze opvatting de uitwerking van deze streefwaarden in principe dient te zijn gebaseerd op het bestaande beleid en de daarover afgesproken inspanningen, resp. middeleninzet. Is een intensivering van het bestaande beleid gewenst, dan dient de middeleninzet daarop eveneens te worden afgestemd. Graag nodigen wij u uit om een vervolg te geven aan deze vernieuwende exercitie. Uiteraard willen wij u hierbij graag faciliteren. Als suggestie denken wij aan een of meerdere bijeenkomsten om inhoudelijk van gedachten te wisselen over de te bepalen streefwaarden. Burgemeester en wethouders van Soest 22 september 2015 Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 9 van 185

10 Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 10 van 185

11 Hoofdstuk 2 Financiële positie en voorstellen nieuw beleid 2.1 Financieel meerjarenperspectief na kadernota 2016 Bij de behandeling van de kadernota 2016 heeft u zich in meerderheid met de door ons voorgestelde beleidsintensiveringen kunnen verenigen. De financiële effecten van de in de kadernota 2016 opgenomen informatie en voorstellen zijn in tabel 1 samengevat. De voorgestelde beleidsintensiveringen (zie kadernota 2016 voor toelichting/onderbouwing) worden aansluitend in tabel 1a samengevat. Tabel 1 - FMP na kadernota 2016 (bedragen x 1.000) begroting meerjarenraming (- = nadelig/tekort) Actueel meerjarenperspectief na mutaties voorjaarsnota a) Rijksbeleid (informatie in kadernota 2016): - structureel effect BUIG algemene uitkering, jaarschijf b) Aanbesteding leerlingenvervoer (informatie in kadernota 2016) c) Beleidsintensiveringen (netto) (voorstellen in kadernota 2016) (zie specificatie in tabel 1a hieronder) d) Rijksbeleid (zie informatie in antwoordbrief van 30 juni) - structureel effect BUIG Financieel meerjarenperspectief na kadernota Tabel1a - Voorgesteld nieuw beleid in kadernota 2016 (bedragen x 1.000) begroting meerjarenraming (- = nadelig/tekort) programma 2 Verkeer en Vervoer - achterstallig onderhoud wegen reconstructie Lange Brinkweg onderhoud bruggen dekking punten 1 en 2 uit Investeringsfonds programma 4 Natuur en Milieu - bomenstructuur Birkstraat (3 x ) -180 programma 5 Wonen en Ruimtelijke Ordening - nieuwe omgevingsplan -30 programma 9 Bestuurlijke taken - jeugdlintje digitale dienstverlening mobiele devices: vervanging, onderhoud, beheer Totaal van de voorstellen in de kadernota Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 11 van 185

12 2.2 Meerjarenperspectief na autonome mutaties Uitgangspunten ramingen Zoals in de kadernota 2016 voorgesteld, zijn bij de overige autonome aanpassingen de volgende uitgangspunten gehanteerd: Inflatie/loonontwikkeling Ramingen over de te hanteren indicatoren voor prijs- en loonontwikkeling (inclusief de trendmatige verhoging van de gemeentelijke belastingen) zijn met name gebaseerd op de informatie zoals deze via de meicirculaire naar ons is gekomen. Bij het opstellen van de detailbegrotingen per afdeling is in beginsel - net als in de periode 2010 t/m 2015 uitgegaan van de nullijn. Door middel van een stelpost prijsontwikkelingen kunnen onontkoombare prijsstijgingen in beperkte mate worden opgevangen. Rente Voor 2016 e.v. hanteren we de navolgende renteniveaus: - rente (nieuwe) investeringen: 3,0% - rente boekwaarden grondexploitatie: 3,0% - rente eigen financieringsmiddelen (reserves): 0,8% (op basis van prognose inflatie zoals geschetst in de meicirculaire 2015) met uitzondering van de in de nota Reserves en Voorzieningen 2013 (blz. 13) beschreven uitzonderingen. Belastingen, heffingen en leges Bij de onroerendezaakbelastingen en de hondenbelasting gaan we uit van een trendmatige tariefstijging (zie hiervoor bij inflatie). Bij heffingen/rechten (zoals de afvalstoffenheffing, rioolheffing, leges e.d.) wordt het principe van 100% kostendekkendheid gevolgd, rekening houdend met uitspraken en besluiten die daarover zijn genomen. Uitkomsten meicirculaire 2015 In onze brief van 10 juni 2015 hebben wij u over de budgettaire effecten van de meicirculaire 2015 geïnformeerd. Deze effecten zijn in tabel 1 opgenomen. Financiële uitgangssituatie t.o.v. de kadernota 2016 gewijzigd In het coalitieakkoord is als uitgangspunt geformuleerd dat de budgetten die hiervoor vanuit het Rijk beschikbaar worden gesteld (uiteindelijk) toereikend moeten zijn voor de structurele financiering van het sociaal domein. In het verlengde hiervan hebben we in de Kadernota 2016 opgemerkt dat dit uitgangspunt met zich meebrengt dat de (financiële) schotten tussen de verschillende pijlers (jeugd, WMO, participatie/werk) komen te vervallen. Hierdoor is een integrale afweging mogelijk binnen het brede spectrum van het sociaal domein, waarbij naar onze overtuiging de zorgvrager centraal dient te staan. In de huidige meerjarenbegroting ( ) zijn deze uitgangspunten nog niet volledig gehanteerd. Opvallende uitzonderingen betreffen de nu in de begroting geraamde tekorten voor de RWA (in ) en de BUIG (bijstand; structureel). Vooralsnog schatten we in dat het om een totaalbedrag van ca. 1 miljoen zal gaan. Overeenkomstig de vastgestelde uitgangspunten stellen wij voor om dit bedrag alsnog onder te brengen in het sociaal domein. Wij achten dit ook vanuit financieel oogpunt verantwoordt, nu de prognose voor het lopende jaar 2015 (opnieuw) een substantieel overschot laat zien op het WMO-budget. We zien hier duidelijk de vruchten van een al jaren geleden ingezet beleid, waarbij gestart is met vraaggericht werken (kijkend naar eigen kracht) en het efficiënt inkopen en verstrekken van de ( oude ) WMO-voorzieningen (vervoer, wonen, huishoudelijke hulp). Met name de besluitvorming rond de kerntakendiscussie (2012) is hierbij van cruciale betekenis geweest. Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 12 van 185

13 Wel moeten we hierbij in ogenschouw nemen dat er nog geen valide uitspraak kan worden gedaan over het uitgavenverloop bij de nieuwe WMO-taken en het taakveld Jeugd. Dit inzicht zal zich de komende jaren moeten ontwikkelen. Voorzichtigheid is ook geboden vanwege het feit dat de rijksbudgetten de komende jaren verder zullen dalen. Met het oog hierop stellen wij voor om het verwachte overschot Sociaal Domein in 2015 te reserveren voor het sociaal domein (boven op de al gereserveerde 2 miljoen). We komen hier bij de najaarsnota 2015/jaarrekening 2015 op terug. Mocht te zijner tijd blijken dat de rijksbudgetten toch niet toereikend zijn, dan zijn we in staat om eventuele tekorten vanuit de aangevulde buffer te dekken. Hiermee houden we bovendien rust en ruimte om zo nodig passende structurele maatregelen te nemen. Op deze wijze onderstrepen we nog eens dat we onze uitspraak In Soest valt niemand buiten de boot gestand willen doen. Hoewel de principes van ontschotting breed worden onderschreven, achten wij het wel gewenst om een aantal regels met elkaar af te spreken. Voor deze uitwerking nemen wij het initiatief, gericht op concretisering t.b.v. de begroting Wijzigingsvoorstel bufferreserve In aansluiting op het voorgaande leggen wij u het navolgende wijzigingsvoorstel t.a.v. de bufferreserve voor. Deze bufferreserve is bij de kadernota 2015 ingesteld om een zachte landing mogelijk te maken bij de decentralisaties binnen het sociaal domein, alsmede ter dekking van verwachte incidentele begrotingstekorten. Wij stellen voor de laatst genoemde dekking te laten vervallen en deze reserve exclusief voor het sociaal domein te bestemmen. Tevens stellen we voor de naam bufferreserve te wijzigen in reserve Sociaal Domein alsmede te besluiten dat vanaf 2015 tekorten en overschotten binnen het sociaal domein worden onttrokken aan dan wel zullen worden gestort in deze reserve. In het 2 e kwartaal van 2017 (vermoedelijk bij de kadernota 2018) denken wij voldoende gegevens te hebben om geïnformeerd een standpunt over de gewenste hoogte van de reserve in te nemen. Overige autonome aanpassingen Elk jaar wordt in de nieuwe begroting het bestaande beleid doorgerekend en geactualiseerd vanwege autonome ontwikkelingen (zoals rente-, loon- en prijsontwikkeling) en andere mutaties van bestaand beleid. In afwachting en onder voorbehoud van instemming is de voorgestelde t.b.v. vv t Vliegdorp in deze cijfers verwerkt. Deze aanpassingen zijn in tabel 2 samengevat. Tabel 2 - Financiële consequenties autonome mutaties (bedragen x 1.000) begroting meerjarenraming (- = nadelig/tekort) Financieel meerjarenperspectief na kadernota Herschikking Sociaal Domein (zie toelichting hiervoor) Overige autonome mutaties (zie toelichting hiervoor) Meerjarenperspectief na doorrekening autonome mutaties Aanvullende voorstellen beleidsintensiveringen 2016 Hart van de Heuvelrug Er is een Programmateam onder leiding van een onafhankelijke Programmasecretaris welke voor de coördinatie, afstemming en het secretariaat zorgt. De kosten van het Programmateam (m.n. kosten inhuur secretaris en ondersteuner, daarnaast ook kosten voor drukwerk, zaalhuur etc.) worden jaarlijks begroot en komen conform vastgestelde afsprakenkader - o.b.v. nacalculatie voor rekening van de 3 partijen, Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 13 van 185

14 ieder voor 1/3e. De jaarlijkse kosten zijn op begroot. Voor Soest betekent dit Deze kosten zijn voorzien tot 2025 (einde van het contract). Kernrandzone De op 4 februari 2013 vastgestelde Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie (PRS) biedt gemeenten de mogelijkheid in stedelijke uitloopgebieden (de kernrandzones) nieuw beleid te ontwikkelen voor het mogelijk maken van nieuwe stedelijk gelieerde functies. Gemeenten moeten hiervoor een visie opstellen waarin kwaliteitsverbetering voorop staat. De gemeenteraad is in de Ontmoeting van 12 februari 2015 geïnformeerd over het instrument Kernrandzone. Een raadsvoorstel betreffende het opstellen van een visie is aan uw raad aangeboden. In 2016 en 2017 gaat het om het opstellen van een Visie Kernrandzone en, in het kielzog daarvan, het behandelen van de eerste initiatieven in het Soesterveen. De kosten voor 2016 en 2017 worden geschat op totaal Verwacht wordt, dat de behandeling van initiatieven van 2018 en later kan worden ondergebracht in de reguliere werkzaamheden. Structuurvisie Wij stellen u voor om de komende periode een Structuurvisie voor het grondgebied van Soest op te stellen. De huidige Structuurvisie (2009) is verouderd en biedt geen goede basis voor anterieure overeenkomsten: een anterieure overeenkomst heeft tot doel het vastleggen van afspraken tussen een gemeente en een particuliere partij over het ontwikkelen (bebouwen) van een bepaald perceel. Hierdoor is het nu lastig om kosten te verhalen op initiatiefnemers. Daarnaast is het in het kader van de komende Omgevingswet een integraal ruimtelijk kwaliteitskader zeer gewenst om individuele initiatieven goed te kunnen afwegen. De verwachting is namelijk dat er geen grote bestemmingsplannen meer in procedure worden gebracht, maar dat per individueel verzoek een procedure wordt gestart. Het is dan goed dat individuele verzoek in een breder kader af te wegen. De Tweede Kamer heeft bij behandeling van de omgevingswet een amendement aangenomen waarin de gemeentelijke structuurvisie verplicht wordt gesteld. Daarbij is overwogen dat de omgevingsvisie integraal is en de strategische keuzes bevat voor de lange termijn welke wordt uitgewerkt in het omgevingsplan en omgevingsprogramma s. Een omgevingsvisie daagt burgers en bedrijven uit deze visie mede gestalte te geven. Het is daarmee een essentieel instrument in de overstap van toelatings-planologie naar uitnodigingsplanologie. Een voordeel van een nieuwe structuurvisie is ook dat deze gebiedsgericht kan worden opgesteld, zodat initiatiefnemers deze makkelijker (digitaal) kunnen raadplegen. Een duidelijke omgevingsvisie kan ontwikkelingsplanologie ondersteunen. Een gemeente brede Structuurvisie voor Soest is iets anders dan de visie kernrandzone die gericht is op een specifiek ruimtelijk doel, namelijk het ontwikkelen van groene kwaliteit en recreatieve paden door toevoeging van een beperkt aantal woningen aan een specifiek gebied. Er is hier sprake van ruimtelijke samenhang tussen de verdienlocatie en de realisering van extra ruimtelijke kwaliteit. Het instrument visie kernrandzone komt voor uit de provinciale ruimtelijke verordening(prv), de structuurvisie uit de Wro. Een structuurvisie kan compact danwel uitgebreid worden vormgegeven. Bij het opstellen van het Plan van Aanpak zullen wij lering trekken uit de pilot Omgevingsvisie van het Ministerie. Het opstellen van een Structuurvisie is een extra opgave die niet past niet binnen de huidige formatie, de werkvoorraad is hoog in verband met reguliere werkzaamheden en projecten. Wij verzoeken u een budget vrij te maken van om in 2016 een start te kunnen maken met een Plan van Aanpak (inclusief gedetailleerde kostenraming), gevolgd door de eerste vervolgstappen die uit dat PvA blijken. Wij stemmen uiteraard het Plan van Aanpak met u af, zodat het budget efficiënt en effectief wordt besteed. Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 14 van 185

15 Harmonisatie peuterspeelzaalwerk Vooruitlopend op de plannen van het rijk om de harmonisatie van peuterspeelzaalwerk naar peuteropvang per 2018 in te laten gaan heeft de gemeenteraad besloten om het peuterspeelzaalwerk zoals Soest dat als vanouds kent per 2017 om te vormen tot peuteropvang. Hierbij behoudt de gemeente de verantwoordelijkheid om VVE aan te bieden wordt gezien als overgangsjaar om de precieze invulling per 2017 samen met het beleidsveld vorm te geven. De decentralisatie-uitkering peuterspeelzaalwerk wordt gebruikt om de kosten gemoeid met de harmonisatie te dekken. Deze uitkering peuterspeelzaalwerk die door het rijk wordt voortgezet tot 2018 werd tot op heden toegevoegd aan de algemene reserve omdat er steeds voldoende middelen beschikbaar waren om het peuterspeelzaalwerk te bekostigen. Om de (extra) kosten te dekken die gemoeid zijn met de harmonisatie wordt de harmonisatieuitkering peuterspeelzaalwerk in 2016 en 2017 deels ondergebracht bij het peuterspeelzaalbudget. Het voorstel is om van de die de gemeente jaarlijks door het rijk ontvangt in de vorm van een decentralisatie-uitkering voor en voor vanuit de algemene middelen aan het budget peuterspeelzaalwerk toe te voegen. De voorgestelde aanvullende beleidsintensiveringen worden hierna in tabel 3 samengevat. Tabel 3 - FMP na aanvullende voorstellen beleidsintensiveringen (bedragen x 1.000) begroting meerjarenraming (- = nadelig/tekort) Meerjarenperspectief na doorrekening autonome mutaties programma 5 Wonen en Ruimtelijke Ordening - programmateam Hart van de Heuvelrug Kernrandzone Structuurvisie -25 programma 6 Onderwijs - Harmonisatie peuterspeelzaalwerk Meerjarenperspectief inclusief aanvullende voorstellen nieuw beleid Uit deze begroting blijkt o.m. dat: a. Er geen ombuigingsmaatregelen noodzakelijk zijn om tot een sluitende begroting te komen. b. De financiële ruimte toereikend is om de gewenste beleidsintensiveringen te realiseren. c. Er van een beheerste woonlastenontwikkeling sprake is. d. De financiële uitgangssituatie gedegen kan worden genoemd. 2.4 Voortgang lopende taakstellingen Voor het beoordelen van de financiële positie is het belangrijk om te weten of de opgelegde taakstellingen in het afgesproken jaar of tijdvak ook daadwerkelijk worden gerealiseerd, dan wel dat realisatie aannemelijk wordt gemaakt. Omdat er sprake dient te zijn van een reëel perspectief dat de nagestreefde financiële effecten zullen worden gehaald, wordt hierna de stand van zaken weergegeven over de belangrijkste nog openstaande taakstellingen die voortvloeien uit kerntakendiscussie (begroting 2013) en de besluiten bij de vaststelling van de begroting Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 15 van 185

16 Begroting 2013 (kerntakendisscussie) WMO-verstrekkingen en - beleid In de begroting 2013 (onderdeel beleidsvoornemens: voorstellen kerntakendiscussie) is voor de WMO besloten de volgende taakstelling te realiseren: (2013), (2014) en (vanaf 2015). Nadien is besloten deze taakstelling als volgt te verlagen: Aanpassing i.v.m. korting van het Rijk op het gebied van huishoudelijke hulp (opheffen overlap/dubbeling). Bijstelling taakstelling met (vanaf 2015). Zie begroting Aanpassing met i.v.m. lagere kosten indicering m.i.v (zie voorjaarsnota 2014) De financiële gevolgen van deze bijstellingen op de oorspronkelijke taakstelling worden hierna weergegeven: (bedragen x 1.000) omschrijving Oorspronkelijke taakstelling Wmo Aanpassingen: - huishoudelijke hulp indicering Bijgestelde taakstelling Wmo Uit de jaarstukken 2013 en 2014 blijkt dat de taakstellingen voor deze jaren ruimschoots zijn gehaald. Op grond van de uitkomst in 2014 kan worden geconcludeerd dat ook de taakstelling 2015 wordt gerealiseerd. Sport Als uitvloeisel van de kerntakendiscussie is bij de begroting 2013 als volgt besloten: M.i.v wordt op de uitgaven van sport structureel bespaard. M.i.v is een bedrag van (met een jaarlast van ) beschikbaar om te investeren. In 2014 en 2015 hebben vertegenwoordigers van de gemeente en de sportverenigingen intensief en constructief samengewerkt. Deze samenwerking heeft in 2014 geleid tot oplevering en bespreking van een eindrapportage met een nieuwe huursystematiek en bezuinigingsvoorstellen. Begin november is vastgesteld dat er nog veel punten zijn te onderzoeken en uit te werken. Afgesproken is medio 2015 een nieuwe uitwerkingsrapportage op te leveren en aan de gemeenteraad voor te leggen. De belangrijkste bevindingen in deze rapportage zijn: - Voor 2015 wordt een bezuiniging gerealiseerd van Dit bedrag komt overeen met de opdracht van de raad om minimaal dit bedrag te halen (noot: In de voorjaarsnota 2015 is er van een incidenteel nadeel van uitgegaan). - Met de opgenomen uitwerkingsvoorstellen wordt de taakstelling van in 2016 niet geheel ingevuld. - Het college stelt in navolging van de Stuurgroep Sport de gemeenteraad voor om een deel van de investeringsruimte aan te wenden om hiermee het niet ingevulde deel van de taakstelling mee te dekken. Dit tot het moment dat andere bezuinigingen zijn gerealiseerd. Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 16 van 185

17 Begroting 2015 Instellingen en organisaties kunst en cultuur Bij de begroting 2015 is besloten te bezuinigingen op Idea en de subsidie aan de muziekschool ( ) volledig af te bouwen en deze bezuinigingen in 3 jaar te realiseren. In samenwerking met de instellingen zijn en worden de bezuinigingen nader uitgewerkt. Dat heeft er o.m. toe geleid dat de huidige activiteiten van Scholen in de Kunst versneld zijn/worden afgebouwd, incl. afkoop frictiekosten en deze organisatie vanaf 2016 voor het openstellen van het gebouw voor muziekdocenten om les te geven en voor aanvullend klassikaal aanbod een subsidie van ontvangt, te dekken uit de stelpost compensatiemaatregelen (zie uitgebreide toelichting in de voorjaarsnota 2015). De bezuiniging voor Idea wordt voor meer dan de helft gevonden in het terugbrengen van de huisvestingslasten in Soest en Soesterberg. De ander besparingen vindt Idea gedeeltelijk in het terugbrengen van de inzet van medewerkers en in het versoberen van enkele activiteiten. 2.5 De stand en het verloop van de reserves en voorzieningen In onderstaande tabel wordt de ontwikkeling van de vermogenspositie (het totaal van de algemene reserve, bestemmingsreserves, voorzieningen en het jaarresultaat) weergegeven over de perioden: t/m 2014 (volgens jaarstukken) t/m 2019 (volgens begroting 2016) Tabel 4 - Verloop reserves en voorzieningen (bedragen x 1.000) Vermogenspositie ultimo werkelijk begroot Algemene reserve Bestemmingsreserves Voorzieningen Totaal excl. jaarresultaat Jaarresultaat nvt nvt nvt nvt nvt Totaal incl. jaarresultaat Een specificatie van de standen en het verloop van de reserves en voorzieningen van de periode 2016 t/m 2019 vindt u in hoofdstuk 4 (bijlage 4.4 en 4.5). Minimumnorm algemene reserve De prognose van de omvang algemene reserve in 2016 e.v. (exclusief verkoopopbrengst Molenschotterrein) is ruim boven de door de raad vastgestelde minimumnorm van 5 miljoen (zie besluit van 4 juli 2013 over nota reserves en voorzieningen 2013). De algemene reserve vormt samen met de niet benutte belastingcapaciteit de beschikbare weerstandscapaciteit. In 2016 bedraagt deze capaciteit 12,9 miljoen. De voor 2016 gekwantificeerde risico s bedragen 5,3 miljoen. Hieruit volgt dat het weerstandvermogen toereikend is om deze risico s te kunnen opvangen (voor gedetailleerde informatie: zie paragraaf A weerstandsvermogen en risicobeheer). Toelichting verloop bestemmingsreserves In de periode is er sprake van een afname met circa 5,1 miljoen. Hierna lichten we de omvangrijkste mutaties toe (bedragen boven 1 miljoen). De dekkingsreserve investeringen neemt in deze periode per saldo met circa 3,0 miljoen af. Zoals in de nota reserves en voorzieningen 2013 aangegeven, is bij deze reserve sprake van een afnemende reeks kapitaallasten waardoor deze op termijn (namelijk wanneer alle Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 17 van 185

18 investeringswerken zijn afgeschreven) op 0 uitkomt. De afname met 3,0 miljoen is hiervan een logisch gevolg. De reserve Investeringsfonds neemt in 2016 met circa 3,0 miljoen af. Dit betreft een onttrekking van 2,0 miljoen t.b.v. achterstallig onderhoud wegen en een onttrekking van 1,0 miljoen t.b.v. de reconstructie Lange Brinkweg (zie ook voorstellen nieuw beleid). De reserve accommodatiebeleid neemt in de periode met circa 2,2 miljoen toe. Zoals bekend, is deze reserve bij de meerjarenbegroting 2013 (kerntakendiscussie) ingesteld. Daarbij is tevens de voeding geregeld. Over de aanwending van deze reserve moet nog besluitvorming plaatsvinden. Toelichting verloop voorzieningen In de periode is er sprake van een toename met circa 2,0 miljoen. Deze toename is vrijwel volledig aan de voorziening riolering toe te schrijven. Hiermee wordt de ontwikkeling zichtbaar dat in Soest voor toekomstige vervangingsinvesteringen wordt gespaard (zie ook nota R&V 2013). 2.6 Richtlijnen toezichthouder provincie Utrecht Begroting structureel en reëel in evenwicht Met het oog op de begrotingscyclus 2016 heeft de provincie Utrecht uw raad op 23 februari 2015 per brief over het toezichtsregime 2016 geïnformeerd. Om voor het begrotingsjaar 2016 voor het repressieve (terughoudende) toezicht in aanmerking te komen, gelden de volgende voorwaarden: De begroting 2016 dient structureel en reëel in evenwicht te zijn, of als dat niet het geval is, dient de meerjarenraming aannemelijk te maken dat dit evenwicht uiterlijk in 2019 tot stand wordt gebracht. De jaarrekening 2015 behoort in evenwicht te zijn; een naar het oordeel van de toezichthouder structureel tekort zal worden betrokken bij het onderzoek van de begroting Dit betekent dat in de jaarrekening inzicht moet worden gegeven in het structurele en incidentele aandeel van het tekort. De vastgestelde jaarrekening 2014 en de begroting 2016 dienen tijdig, respectievelijk vóór 15 juli en 15 november 2015, aan de provincie te zijn toegezonden. Van het hiervoor genoemde evenwicht is sprake indien, op basis van het bestaande beleid en het aanvaarde nieuwe beleid, de structurele lasten tenminste worden gedekt door structurele baten en de incidentele lasten worden gedekt door incidentele baten. Daarbij dienen de begrotingen/meerjarenramingen uiteraard volledig en reëel te zijn. Er mag daarbij geen sprake zijn van een verschuivend perspectief met betrekking tot het ontstaan van evenwicht in het laatste jaar van de meerjarenraming. Toetsingsaspecten bezuinigingsmaatregelen/taakstellingen Ten behoeve van de bepaling van de financiële positie worden alle in de begroting opgenomen bezuinigingsmaatregelen, taakstellingen of stelposten op hardheid en haalbaarheid beoordeeld. Voor een positief oordeel is het noodzakelijk dat er op programmaniveau een uitspraak over de invulling wordt gedaan. Bovendien dient het proces dat bij het concretiseren van de maatregelen gevolgd wordt, vast te liggen. Met andere woorden: er dient sprake te zijn van een reëel perspectief waarbij de gevolgen van maatregelen die tot een herstel van het evenwicht moeten leiden, met besluitvorming door de gemeenteraad zijn onderbouwd. Posten waaraan geen of onvoldoende invulling is gegeven, worden gekort op het vastgestelde begrotingssaldo. Deze correctie kan tot gevolg hebben dat er een structureel begrotingstekort ontstaat en tot preventief toezicht leidt. De bij de brief gevoegde bijlage met de toetsings- en beoordelingsaspecten komt voor het grootste deel overeen met die van de afgelopen jaren. Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 18 van 185

19 Structurele exploitatieruimte In paragraaf A is een verplichte basisset van 5 financiële kengetallen opgenomen. Hier wordt ook aandacht besteed aan het kengetal 'structurele exploitatieruimte. Daarvan is sprake als de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten. In dit kengetal wordt derhalve de vraag beantwoord of het evenwicht in de begroting structureel is. Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 19 van 185

20 Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 20 van 185

21 Hoofdstuk 3 Beleidsbegroting 3.1. Programma s Programma 1 Veiligheid A. Omschrijving programma Dit programma gaat over de gemeentelijke zorg voor lokale veiligheid. Het programma richt zich vooral op brandweer, crisisbeheersing, politie, openbare orde en integrale veiligheid. Producten Onder dit programma vallen de volgende producten: Nr. Product Portefeuillehouder 1.1 Brandweer R.T. Metz 1.2 Crisisbeheersing R.T. Metz 1.3 Openbare orde en veiligheid R.T. Metz Relevante beleidsdocumenten A. Handhavingsbeleid fysieke leefomgeving B. Regionaal Crisisheersingbeheersingsplan VRU C. Meerjarenbeleidsplan Integrale Veiligheid Soest D. Visie op de organisatie van de VRU, Veiligheid op Maat, Financieringssytematiek (de majeure projecten) van de Veiligheidsregio Utrecht (AB besluit 4 juli 2014) E. Gewijzigde Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Utrecht (GR VRU), 1 januari 2015 B. Belangrijkste (beleidsmatige) accenten, ontwikkelingen en activiteiten Veiligheid Uiteenlopende vormen van veiligheid dragen bij aan het creëren en ervaren van een prettige woon- en leefomgeving. Na een periode die gericht was op diverse organisatorische veiligheidsaspecten, richten wij ons in deze raadsperiode weer nadrukkelijker op de inhoudelijke kanten en ontwikkelingen met betrekking tot brandveiligheid, sociale veiligheid en veiligheid in de eigen woonomgeving. Van oudsher heeft veiligheid binnen de overheid een hoge prioriteit. Het versterken van de veiligheid binnen onze gemeente beschouwen wij als een gedeelde verantwoordelijkheid van de gemeente en de inwoner. Met een adequate invulling van deze gedeelde verantwoordelijkheden zien wij kansen om de veiligheid binnen onze gemeente te versterken. Initiatieven zoals Burgernet, de Signaleringsteams en het project Waaks! zijn goede voorbeelden van de wijze waarop inwoners op een laagdrempelige manier bij kunnen dragen aan de veiligheid in de eigen leefomgeving. Daarnaast vinden wij het belangrijk om inzicht te hebben in de uitvoering en resultaten van de handhavingstaken door de Buitengewoon Opsporingsambtenaren (BOA s). Ontwikkelingen 1. In het najaar van 2015 heeft de gemeenteraad het Integraal Veiligheidsplan behandeld. Het beleid is afgestemd op de landelijke, regionale en lokale prioriteiten. In het nieuwe Integraal Veiligheidsplan zijn wederom belangrijke accenten gelegd bij het terugdringen van het aantal woninginbraken en de aanpak van jongerenoverlast. Daarnaast wordt prioriteit gegeven aan brandveilig leven. Een andere ontwikkeling waar rekening mee wordt gehouden is in de integratie van het bestuursrecht en het strafrecht als uitvloeisel van het regeerakkoord. 2. In de raad van 21 november 2013 is besloten om de uitwerking van het kerntakendiscussietraject Openbare orde en veiligheid in 2016 te evalueren. Programmabegroting Gemeente Soest Pagina 21 van 185