DUURZAME(ONTWIKKELING(EN(DE(CRADLE(TO(CRADLE!BENADERING"

Transcriptie

1 DUURZAME(ONTWIKKELING(EN(DE(CRADLE(TO(CRADLE!BENADERING" BasvandeWesterlo,C2CExpoLABVenlo,Nederland De afgelopen decennia hebben er diverse ontwikkelingen op het gebied vanduurzaamheid plaatsgevonden. Tot de dag van vandaag heerst er verwarringwat wel en wat niet tot een duurzame ontwikkeling behoort. Daarbij is hetvaak onduidelijk hoe de verschillende ontwikkelingen zich tot elkaar verhouden.ditzelfdegeldtvoordecradletocradlejbenadering,diein2007in Nederlandisgeïntroduceerd. HetdoelvanditartikelisomCradletoCradleteplaatsenbinnendebrederecontextvanduurzameontwikkelingeninzichttegevenindeovereenkomstenen verschillen tussen de diverse duurzame stromingen. Ook zal er worden ingegaanopdebijbehorendeuitgangspuntenenhetbegrippenkader. Dit artikel zet aan om te denken en werken vanuit de visie van Cradle to Cradle, waarbij duurzaamheid in de zin van ecojefficiëntie en minimaliseren naareengeheelnieuwniveauwordtgebracht. 1."DEFINITIE"DUURZAME"ONTWIKKELING" Vanafdejaren 60zijnvanuitwereldwijdestudies waarschuwingen uitgegaan overdeachteruitgangvanhetmilieu.medeopbasisvandezewaarschuwingenzijnvanafde jaren 80 talrijke voorstellen gedaanvoor een wereldwijde aanpak vanbestaande en toekomstigemilieuproblemen. Het BrundtlandJrapportdefinieertduurzame" ontwikkelingalseenontwikkeling die voorziet in de behoeftevandehuidigegeneratiezonderdaarmeevoor toekomstige generaties demogelijkheden in gevaar te brengen om ookinhunbehoeftentevoorzien. 'Een%ontwikkeling%die%voorziet%in%de% behoefte%van%de%huidige%generatie%zonder% daarmee%voor%toekomstige%generaties%de% mogelijkheden%in%gevaar%te%brengen%om% ook%in%hun%behoeften%te%voorzien 1.%!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 1!WCED,1987! Sindsdien is de bewustwording over demondiale milieuproblematiek wereldwijdtoegenomen.ditheeftermedetoegeleiddat er diverse duurzame initiatieven enstromingenzijnontstaanmetalsdoeleenbijdrage te leveren aan het reduceren enidealiter het volledig elimineren van milieuproblemen. Het volgende hoofdstuk beschrijft eenaantal duurzame stromingen en hoe deze zichtenopzichtevanelkaarverhouden. 2."TIJDLIJN"DUURZAME"ONTWIKKELING" Dit hoofdstuk geeft aan de hand van eentijdlijn een chronologisch overzicht vaninitiatieven op het gebied van duurzameontwikkeling, om zo tot een compleetbeeld te komen van duurzaamheid. Vande belangrijkste stromingen wordt beknoptdeessentieomschreven. Page1of9

2 1962SilentSpring RachelCarson. Het boek Silent% Spring beschrijft endocumenteert de schadelijke effecten diepesticiden hebben voor het milieu. Silent% Spring% heeft ervoor gezorgd dat hetgrotere publiek bewust gemaakt werd van de vervuiling J met name door hetgebruikvanpesticidenjvanhetmilieu.deuitgavevormdeeenbelangrijkestapinderichting van een duurzame ontwikkeling (Carson,1962). 1972LimitstoGrowthJClubvanRome. De publicatie Limits% to% Growth brengt deuitputtingsproblematiek van de aardeonder de aandacht en heeft hetbewustzijn van de milieuproblematiekvergroot. De studie is gebaseerd opgegevens uit de periode 1900 tot en met 1970 en maakt de gevolgen vangroeitrends in onder anderebevolkingsomvang, vervuiling, industrialisatie, voedselproductie enuitputting van fossiele brandstoffeninzichtelijk.grenzenaandegroeisteltdatmetdehuidigegroeitrendsdeaarderond 2100 niet meer kan voorzien in degewenste natuurlijke behoeften (Meadows,1972) BrundtlandJrapport Verenigde Naties. De VNJcommissie bracht, ondervoorzitterschap van toenmalig Noorsepremier Gro Harlem Brundtland, in 1987 OurCommonFutureuit,beterbekendalshet BrundtlandJrapport. In het rapportwordt de definitie van duurzameontwikkeling gegeven. Deze definitie%% wordttotdedagvanvandaaggebruiktomduurzaamheid te omschrijven. Dezedefinitie staat op de vorige bladzijde. (WCED,1987).% % 1994 People, Planet, Profit J John Elkington. John Elkington introduceerde in 1994 de Triple%Bottom%Line,meteengelijkwaardigesamenhangtusseneensociaal,ecologischen economisch niveau. De niveaus zijnbeter bekend in de termen: People,% Planet,%Profit%(Elkington,1998) Biobased economy Juan Enriquez androdrigomartinez BiobasedEconomygaatoverdeovergangvan een economie die draait op fossielegrondstoffen naar een economie diedraait opbiomassa"als grondstof: van 'fossilcbased'%naar'biocbased'.destromingvan biobased economy gaat over hetgebruik van biomassa voor nietjvoedsel toepassingen. 1997Biomimicry JanineBenyus Biomimicryisgeïnspireerddoordenatuur. Biomimicry is de imitatie van modellen, systemenenelementenvandenatuuromduurzameoplossingentecreëren.volgensde stroming biomimicry is er meer teontdekken in de natuur dan uit te vinden (Benyus,1997). 1999NaturalCapitalism Hawken,Lovins &Lovins. In Natural% Capitalism% benadrukken deauteursdeonderlingeverbondenheidvande ecologie en de economie. Volgens destroming Natural% Capitalism% kan alleendoor erkenning van de essentiële relatietussen ecologie en economie de aardegoed blijven functioneren (Hawken et% al, 1999). Page2of9

3 2002 Cradle to Cradle William McDonough&MichaelBraungart. InhetboekCradle%to%Cradle,%Remaking%the% Way% We% Make% Things% introduceren deauteurs een benadering van wieg totwieg. Een benadering waarmee continuebiologischejentechnologischekringlopenworden gecreëerd, zonder schadelijkeeffecten voor het milieu. Reststoffenworden grondstoffen voor een volgendecyclus. De benadering introduceert hetbegrip eco!effectiviteit om detekortkomingen van ecojefficiëntie teondervangen. EcoJeffectiviteit streeft eenontwikkeling na met positieve effectenvoor mens," milieu en economie (Braungart&McDonough,2002). 2006AnInconvenientTruth AlGore. An% Inconvenient% Truth% is de gefilmdepresentatie waarmee voormaligvicepresident Al Gore van de Verenigde Staten de wereld rondtrok om zijnongerustheid te ventileren overklimaatverandering en het bagatelliserenvan de risico s hiervan door politici. Hijgebruikt daarvoor indringende beeldenvangevolgenvanorkanen,gletsjersdieinzeestorteneneffectenvanverdrogingenverwoestijning.goreschreefookeenboekmet dezelfde titel. Het boek en de filmhebben de heersende klimaatcrisis enklimaatverandering bij een groot publiekonder de aandacht gebracht en de bewustwordingvergroot(gore,2006). 2010BlueEconomy GunterPauli De Blue% Economie is gebaseerd op dekringloop van de natuur. De blueeconomie zet aan tot het creatiefnadenken over hoe afvalstoffen weer grondstoffenworden.ofweldoor(lokaal) hergebruik, dan wel met cascadering. Dekracht van bleu economie is dat hetgrondstoffen, geld en werkgelegenheidbiedt voor de lokale omgeving (G. Pauli, 2010) Circulaire economie Ellen MacArthurFoundation Decirculaireeconomieiseeneconomischsysteem dat bedoeld is om het gebruikvan producten en grondstoffen inkringlopentemaximaliseren.destromingcirculaire economie geeft de financiëlepotentie aan van continue kringlopen, waarbij het produceren van afval wordtgeminimaliseerd (Ellen MacArthur Foundation,2012). 2.1 CONCLUSIE: CRADLE TO CRADLE ONDERDEPARAPLU DUURZAAMHEID Hoofdstuk 2 geeft een overzicht vandiverse duurzame initiatieven die deafgelopen decennia hebbenplaatsgevonden. Waar enkele initiatievenhun bezorgdheid uitspreken over demilieuproblematiek en daarmee hebbenaangezet tot een verbeterdebewustwording,gevenandereinitiatievenhandvatten om aan de slag te gaan met duurzaamheid. Om invulling te geven aan de Brundtlanddefinitievanduurzameontwikkelingzijnindeafgelopentweedecenniaverschillendestromingen ontstaan, waarbij gefocust wordtop: De economische, ecologischeen/of sociale component van duurzameontwikkeling; BiologischeJ en/of technologischekringlopen; respectievelijk dekringloopvandenatuurenvandeindustrie; Page3of9

4 Eco$Efficiën)e Eco$Effec)viteit People Planet Profit Biologische8kringloop Technologische8kringloop Een eco!efficiënte of eco! effectieveaanpak. People,8Planet,8 Profit Bio$Based Cradle8to8 Cradle Blue8Economy Page4of9 Figuur2.1:Matrixduurzamestromingen. De Cradle" to" CradleJbenadering beoogtzowel continue biologischej alstechnologische kringlopen te creëren, waarmee het begrip afval kan wordengeëlimineerd. Het doel van Cradle to Cradle is het creëren van een plezierigdiverse,veilige,gezondeenrechtvaardigewereld,metschonelucht,water,bodem Figuur2.2:EcoJEfficientieversusEcoJEffectiviteit. Circulaire8 Economie en energie waarin mens," milieu en economieharmonieussamengaan. Daarbij gaat Cradle to Cradle uit van eenecojeffectieve én ecojefficiëntebenadering; waarbij duurzaamheid in dezin van eco!efficiëntie en minimaliserennaar een geheel nieuw niveau wordt gebracht. HetvolgendehoofdstukgaatverderinophetonderscheidendevoordelenvaneenecoJeffectievebenadering,invergelijkmetenkeleenecoJefficiëntebenadering. 3." VAN" ECO!EFFICIENTE" NAAR" ECO! EFFECTIEVE" ÉN" ECO!EFFICIENTE" DUURZAME"ONTWIKKELING"" Naar aanleiding van de BrundtlandJ definitie (1987) is het bedrijfslevengekomen tot een strategie om te komentot een duurzame" ontwikkeling enintroduceerde een strategie van eco! efficiëntie.dekernvanecojefficiëntiekanworden opgevat als: realiseer meer metminder ;meerproductenofdienstenmetminder afval, minder gebruik vanhulpbronnen en minder schadelijkeemissies. Bij de introductie van ecoj efficiëntie werd meteen duidelijk dat ditniet het allesomvattende panacee wasnaar een duurzame ontwikkeling. Eenvoorbeeld van ecojefficiëntie: hetverminderen van energie doorbijvoorbeeldeendikkeretruitedragenende muren beter te isoleren. Hierdoorcreërenweeenslechterbinnenklimaatenreduceren we slechts het gebruik vanfossielen brandstoffen. Met detoenemendeenergievraagwordenfossielebrandstoffendannogsteedsuitgeput.

5 Page5of9 Omdezetekortkomingenteondervangenwerd het begrip ecoeffectiviteit% in 2002 geïntroduceerd. Waar een ecoeffiënteaanpak is gericht op het zoveel mogelijkreduceren en compenseren van deschadelijke effecten voor het milieu, streeft een ecoeffectieve aanpak eenontwikkeling na met positieve effecten voormens,"milieueneconomie.oftewel: de dingen goed (ecojeffectief) doen in plaatsvanminder"slecht%(ecojefficiënt). Een voorbeeld van ecojeffectievebenadering is het gebruik vanhernieuwbare energie van de zon en demogelijkheid tot het natuurlijk ventilerenvaneengebouw.zodoendewordtergeenfossiele energie gebruikt en is het binnenklimaatgezond. Indithoofdstukzalverderwordeningaanop de uitgangspunten en hetbegrippenkader van een efficiënte en effectieveduurzameontwikkeling. 3.1 DEFINIERING VAN HET BEGRIP ECOJ EFFICIENTIE" Doorvijftigvandegroterebedrijvenindewereldiseenstrategievaneco!efficiëntiegeïntroduceerd om te komen tot eenduurzame ontwikkeling. De strategie isgedefinieerd als: bedrijven die continumeer bruikbare producten en dienstencreëren diewaardetoevoegen waarbijde consumptie van bronnen en uitstootvan emissies ook continu wordengereduceerd. EcoJefficiëntie is doordiverse overheden en bedrijven opgepaktals leidende strategie. Bekendevoorbeelden zijn het reduceren van hetgebruik van fossiele brandstoffen, verminderen van schadelijke emissies ofhet verminderen van transportbewegingen. In reactie op de strategie van ecoc efficiëntie% kwam direct een oproep toteffectiviteit. Wereldwijde bedrijfsj organisaties erkennen dat effectiviteitverder gaat dan het optimaliseren vanbestaande systemen. Het concept ecoj efficiëntie is dan ook niet een allesomvattendeoplossing. Ondanks hetgeen hierboven isomschreven kan efficiëntie beslistwaardevol zijn zolang het wordtgeïmplementeerd in een doeltreffend, effectief systeem dat is bedoeld om opverschillende gebieden een positief effectte creëren. Efficiëntie kan eveneenswaardevol zijn om huidige schadelijkesystemen te vertragen, tenzij het wordtingezet als overgangsstrategie naar een effectiefsysteem. 3.2 DEFINIERING VAN HET BEGRIP ECOJ EFFECTIVITEIT Uit bezorgdheid over de onvolledigheidvan de ecojefficiëntie strategie zijn McDonoughenBraungartmeteenreactiegekomen. Zij introduceerden in 2002 eenstrategie van eco!effectiviteit. Met eenecocefficiënte benadering kan het gebruikvan bijvoorbeeld fossiele brandstoffenworden geminimaliseerd, maar hetverbruik van fossiele brandstoffen zaldaarmee nooit worden geëlimineerd. Omeen probleem volledig op te lossen ishiervoor een ander paradigma vereist. Door problemen slechts te reduceren zalhetgeheleprobleemnietwordenopgelosten worden we beperkt inhandelingsvrijheden en groei. Daarnaastworden de mogelijkheden om nog verdertereducerensteedskleiner.

6 Minder%slecht%is%nog%steeds%niet% goed! 2 % % Eco!effectiviteit is gebaseerd op eencyclische benadering. In een ecoj effectieve aanpak wordt bijvoorbeeldgekeken hoe in de energievraag kanworden voorzien met hernieuwbareenergie, in plaats van het reduceren vande vraag naar fossiele brandstoffen. Meteen ecojeffectieve aanpak wordenpositieveresultatengecreëerdvoormens," milieueneconomie. 3.3TRIPLEP In 1994 introduceerde John Elkington destrategievandetriple6bottom6line,%beterbekendalspeople,6planet%en%profit%(triple% P): People: mensen binnen en buiten de onderneming; Planet: de gevolgen voor het (leef)milieu; Profit/Prosperity: de voortbrenging eneconomischeeffectenvangoederenendiensten. Ecologische, economische en socialeaspecten werden daarmee in balansgebracht om te komen tot een duurzameontwikkeling. De Triple% PCbenadering% focust op economische groei, ecologischekwaliteiten en sociale rechtvaardigheid. Geen van deze termen zijn nieuw in deduurzame ontwikkeling. Echter, in depraktijkwordtdetriple"pbenadertvanuiteenecojefficiënteaanpak;oftewel:overalwaterbijdewijndoen. 3.4TRIPLEE Geïnspireerd door de Triple P benaderingintroduceerden Braungart en McDonoughdestrategievandeTriple6Top6Line,beterbekend als Economy, Ecology and Equity (TripleE).! Economy:% de% voortbrenging% en% economische% effecten% van% goederen% en%diensten;%% Ecology:%het%(leef)milieu;%% Equity:% gelijkwaardigheid% tussen% mensen,%dieren%en%planten;% Zowel de Triple Bottom line als de Triple TopLinebenaderingbrengenecologische, economischeensocialefactorenindirecteen evenwichtige relatie tot elkaar. Eenbelangrijk verschil tussen beidebenaderingen zit in de begrippen People% en Equity. Met de Triple% E% strategie gaathet niet alleen om de mens, maar omgelijkwaardigheid tussen mensen, plantenendieren.eentweedebelangrijkverschilwaarmee de Triple Top Line zichonderscheidt is dat het uitgaat van eco! effectiviteit" én" eco!efficiëntie, met hetstreven naar een volledige ecoj effectiviteit. De Triple P aanpak is enkel gerichtisopeco!efficiëntie. De Triple Top LineJbenadering streeftdaarmee naar een balans met positieveeffectenvoormens,milieuéneconomie.!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 2!Braungart&McDonough! Page6of9

7 kleinkinderen,datisdekernvandecradle to Cradle gedachte. De Cradle to Cradlebenadering kent drie basisprincipes, te weten: Page7of9 Figuur3.1:TripleTopLineFractal. 3.5 CONCLUSIE: VAN ECOJEFFICIENTE NAARECOJEFFECTIEVEÉNECOJEFFICIENTE DUURZAMEONTWIKKELING Om positieve effecten te creëren voormens, milieu en economie is een eco! effectieve aanpak essentieel. Binnen eendoeltreffend, ecojeffectief systeem kanvervolgens efficiëntie beslist waardevolzijn. Op weg naar een volledig ecoj effectiviteit helpt eco!efficiëntie hetuiteindelijke einddoel te bereiken. Depositieve impact die een ecojeffectieveaanpak zou kunnen bieden is gigantisch. Des te eerder een ecojeffectieve aanpakwordt gehanteerd, des te groter depositieveimpactis.! 4."CRADLE"TO"CRADLE!PRINCIPLES"" In 2002 is de uitgave van Braungart en McDonough, Cradle% to% Cradle C% Remaking% the%way%we%make%things,%verschenen.deop de Nederlandse televisie uitgezonden VPRO Tegenlicht documentaire Afval is Voedsel heeft in Nederland een golf vanreacties teweeg gebracht. Een zo grootmogelijke positieve voetafdrukachterlaten voor onze kinderen en Afval" is" Voedsel, alles is een voedingsstofvoorietsanders; Benut" de" Zon, gebruik volledig hernieuwbareenergie; Respect" Diversiteit, in soorten, cultuur eninnovatie. Indithoofdstukwordtdeessentievande CradletoCradleJprincipesweergegeven. Principe 1: Afval = Voedsel, Alles Is Een VoedingsstofVoorIetsAnders De natuur werkt volgens continuekringlopen waarin afval niet bestaat. Ditcyclischesysteemvanwiegtotwiegheeftmiljoenen jaren de planeet van eengevarieerde overvloed aan nutriëntenvoorzien. Het evenwichtige natuurlijkesysteemvangrondstoffenopdeplaneetisveranderd. Dagelijks gooien wegigantische hoeveelheden kostbaregrondstoffen weg. Dit terwijl de vraagnaar deze kostbare grondstoffentoeneemt. Volgens schattingen van de Europese Commissie (2010) kan de vraagnaar grondstoffen in de komende twintigjaarwelmeerdanverdrievoudigen."" De behoefte naar een transitie van eenlineairj naar een circulair systeem neemt toe.hetuiteindelijkedoelisdatalleseen voedingsstofisvoorietsanders,waardoor hetbegripafvalkanwordengeëlimineerd. Hetisvanbelangdatdetoepassingvandekringloopgedachte al in een zo vroegmogelijk stadium van nieuwe producten, processen en ontwikkelingen alsuitgangspunt wordt meegenomen. De

8 4.1.1 Continue kringlopen Het overkoepelende stelsel waarin we leven, bestaat uit twee essentiële onderdelen: massa (de aarde) en energie (de zon). Wat mensen ook maken, het verdwijnt niet, weg is nooit weg. positieve impact die een kringloopgedachte zou kunnen bieden voor demaatschappij,hetmilieuendeeconomieis gigantisch. Duurzaamheid in de zin vanecojefficiëntie en minimaliseren wordtdaarmee naar een geheel nieuw niveau wordtgebracht. Met de Cradle to CradleJbenaderingwordenmateriaalstromenintweesoortenkringlopen onderscheiden: de eerste zijnde biologische kringlopen, ofwel dekringloopindebiosfeer,dekringlopenvande natuur. De tweede zijn detechnologische kringlopen, ofwel de dekringlopen in de technosfeer, de kringlopenvandeindustrie. Figuur4.1:CradletoCradleonderscheidt biologischejentechnologischekringlopen. Fig Schematische weergave kringloop in de biosfeer (biologische kringloop) en de technosfeer (technologische kringloop) (Braungart, 2006). Er bestaan twee afzonderlijke typen kringlopen. De eerste zijn de biologische kringlopen, ofwel de biosfeer, de kringlopen van de natuur. De tweede zijn de technologische kringlopen, ofwel de technosfeer, de kringlopen van de industrie (zie figuur 4.2.). Om te werken in een Een voorbeeld van een technisch productis een mobiele telefoon. Een mobieltjeheeft een gemiddelde gebruiksduur vaneen aantal jaren, terwijl de levensduurvele malen langer is. Het product bestaatna de gebruiksduur nog uit waardevolletechnologische grondstoffen, alleen gaan dezegrondstoffenvaakverlorenalsafval. Idealiter vormen de grondstoffen in eenproduct een bron voor nieuwehoogwaardige toepassingen in eencyclisch proces. In deze gewenste situatiehebbenwehetdanoverrecyclingofzelfsupcycling. Grondstoffen gaan daarmeenooit verloren en zijn weer voedingsstof kringloop zal de natuur moeten worden nagebootst, ook wel bekend als biomimicry. Het afvalconcept elimineren betekent dat objecten en producten vanaf het eerste begin ontworpen worden vanuit het principe dat de gebruikte materialen uiteindelijk niet mogen komen op de afvalhoop. Het gaat dan niet meer over downcycling maar over recycling of upcycling, waar grondstof en materiaalkwaliteiten minimaal blijven behouden of zelfs kunnen worden verbeterd. voor iets anders. Daarmee zal nooit meer afvalontstaan. Principe 2: Benut de zon, gebruik volledig hernieuwbareenergie Dezonlevertiederedagvelemalenmeerhernieuwbare energie dan dat demaatschappij gebruikt. Waarom zoudenwe afhankelijk willen blijven van fossielebrandstoffen zoals gas, steenkool en olie, terwijl we weten dat deze bronnen uitgeputraken? De Cradle to CradleJvisie gaat uit van hetgebruik van alleen hernieuwbare energie. Voorbeelden van hernieuwbareenergiebronnen zijn energie van de zon, water, wind, geothermie, enkele vormenvan biomassa en kinetische energie. Hernieuwbareenergiebronnenhebbendepotentie om duizenden malen meerenergie te leveren dan het huidigeverbruik op aarde, ondanks dat het gebruiktoeneemt. 5.2 Principle 2: Use the sun; Use Renewable Energy Only In 1839 Edmond Becquerel discovered that metal plates in a conducting solution voltage and a current when light shines on them. This is called the photovoltaic effe on this phenomenon discovered by Becquerel, Charles Fritts developed the first cell in 1883, with an efficiency of 1%. The first modern solar cell, developed by Ru was introduced to the market in This solar cell had an efficiency of only 4 (ECN, undated). After the first oil crisis in the 1970s, there was a big acceleration in into ways to significantly increase the efficiency of solar cells, and as a resul commercial applications of solar cells possible (Weingart, 1974). More recently re at the Fraunhofer Institute for Solar Energy Systems announced that they had de solar cell with an efficiency of 41.1% (Guter et al., 2009). The potential of renewable solar energy in relation to today s energy consum investigated by Gommans (2009). In Fig. 5.3 the outer cube represents the to radiation reaching the earth each year. It has also been shown that the energy nee of the world population could in principle be met by concentrated solar energy fr area of 280x280 kilometers (Breyer, 2009; Gommans, 2009; Labyrint, 2010). Thes demonstrate the potential of the sun as a renewable energy source on a global sca Natuurlijkgas Energiegebruikwereldbevolking Olie 4.2 Uitgangspunt 2: Benut de zon; gebruik volledig hernieuwbare energie perjaar Diversiteit maakt een ecosysteem veerkrachtiger, waardoor het beter in staat is om goed op veranderingen te reageren. Door decentraal de energievoorziening op te wekken ontstaat ook een stabiel systeem met meer veerkracht. Kerncentrales en andere grootschalige Kolenenergieleveranciers verstoren vaak het omringende ecosysteem en geven enorme hoeveelheden warmteenergie af die niet worden benut. Waarom afhankelijk willen blijven van grootschalige nutsbedrijven die de energieprijs bij piekbelasting extreem hoog houden? Waarom niethernieuwbare energiebronnen als gas, steenkool en olie verbruiken en uitputten? Bronnen die met het huidige consumptiepatroon op korte termijn verloren gaan. In de Cradle to Cradle zienswijze zou men zoveel mogelijk gebruik moeten maken van Uraniumhernieuwbare energievoorzieningen op basis van onuitputbare bronnen (zoals water, wind, zon en geothermie). Ook wordt aanbevolen om de vrijkomende afvalwarmte als energiebron PotentiezoneJ in te zetten. Dat levert veel gemak en financieel voordeel op. energieperjaar Hernieuwbare energiebronnen hebben de potentie om duizenden malen meer energie te leveren dan het huidige verbruik op aarde (Breyer, 2009). Hierin kan worden voorzien met lokale energiebronnen, bijvoorbeeld op niveau van een woning, maar ook op landelijk niveau. Onderzoeken hebben aangetoond dat bij een samenwerking tussen Fig. Afrikaanse 5.3. Annual en energy consumption in relation to all fossil fuels and irradiated solar energy reachi Figuur4.2:PotentievanzonneJenergie. Europese landen in het Desertecmodel (zie voorbeeld 4.4) een totale (Gommans, oppervlakte 2009). van 280x280 kilometer voldoende zou zijn om negentig procent van de aarde te voorzien in de huidige energievraag (Breyer, 2009). Dit biedt voldoende mogelijkheden om onafhankelijk te worden van niethernieuwbare energiebronnen Page8of9

9 Principe 3: Respect van diversiteit, soorten,cultureeleninnovatief Diversiteit maakt een ecosysteemveerkrachtiger, waardoor het beter instaat is om goed op veranderingen tereageren.devitaliteitvanecosystemenisafhankelijk van relaties tussen soorten, hun gebruik en de uitwisseling vanmaterialen en energie op een bepaaldeplek. In een setting met voldoendeverscheidenheid betekent diversiteitkracht en monocultuur zwakte. Als dediversiteit toeneemt, wordt hetecosysteem meer stabiel. Hoe meerdiversiteit er is, hoe meer productievefunctieserwordenuitgevoerd,zowelvoorhetecosysteemalsvoordeplaneet.ineenecosysteem is elke inwoner in meer of minderemateafhankelijkvandeandere. groeien.ditzounietmogelijkzijnmeteen benadering die alleen focust op hetverbeteren van efficiëntie, ofdoelstellingen die nastreven om minderslecht tezijn. De wereld kent een verbazingwekkendediversiteitaanvormen,doorfotosyntheseen voedingsstoffenkringlopen dieaangepast zijn aan de locatie. Biodiversiteitiséénaspectvandiversiteit, daarnaast is er nog culturele eninnovatieve diversiteit. Omgevingen diediversiteitrespecteren,werkenmetlokalesoorten,materialenenenergiestromenenmet lokale culturele, sociale, ecologische eneconomischekrachteneninnovatie. 5."CONCLUSIE" DeCradletoCradlebenaderingbiedteeninnovatie platform waarmeeconventioneleduurzaamheid(waarbijecoj efficiëntieomnegatievemilieuimpactsteminimaliseren wordt ingezet), naar eengeheel nieuw niveau wordt gebracht. De Cradle" to" Cradle benadering is uniekdoordat het uitgaat van eco!effectiviteit. Hiermee kunnen positieve effecten netzoals in de natuur exponentieel blijven Page9of9