BULSELEKSIE ARTHUR M. DE VILLIERS ARCADIA VREDE

Transcriptie

1 BULSELEKSIE ARTHUR M. DE VILLIERS ARCADIA VREDE INLEIDING: Sinvolle bulseleksie is baie belangrik Vir elke 100 koeie wat u het, gebruik u net 3 4 bulle. Hul genetiese invloed is 50% op die kalwers wat gebore word. Teelbulle is die enkele kuddekomponent wat die grootste bydrae lewer tot veranderings en verbeterings in vleisbeeskuddes. Die regte besluite oor u kuddebulle t.o.v. TIPE, MELKPRODUKSIE POTENSIAAL, INVLOED OP GEBOORTEMASSA, SKELET AFWYKINGS ens. kan n baie lang nadraai (10 tot 12 jaar afhangende van die langslewendheid van hul dogters ) op u boerdery he. VIER BENE WAAROP BULSELEKSIE BERUS Die bul se visuele voorkoms. Die bul se eie prestasie. Die prestasie en voorkoms van die bul se voorgeslagte, sy halfbroers en halfsusters en die mees akkuraatste (as dit beskikbaar is) sy nageslag. Die bul se Teelwaardes 1.Visuele voorkoms 1.1 Algemene indruk Bul moet lyk en klink soos n bul. Manlike geslagshormone is hiervoor verantwoordelik. Manlikheid, forsheid en viriliteit moet uit hom straal. Wakker, belangstellende, fier en trotse houding. Sy oe, ore en posisie van sy kop moet hier die aanduiding gee. Wees versigtig om nie swak temperament met hierdie eienskap te verwar nie. Vertoon die bul verdonkering en ander sekondere manlike geslagseienskappe? Eerste indrukke t.o.v. balans (voorkwart, middelstuk, agterkwart) is belangrik. Diepte, grootte vir ouderdom of tipe bespiering oor die algemeen asook kwaliteit van vel en haar skep onmiddelik n positiewe of negatiewe indruk. Na die eerste algemene indruk kan u nou in meer detail in n sistematise volgorde na die bul kyk Kop Manlike kop met n sterk, plat bree bek van voor af en duidelike, sterk onderkaak van die kant af. Onderkaak nie te kort of te lank. Die bul se oe moet wakker wees en in die

2 boonste derde van sy kop sit met goed ontwikkelde oogbanke en goeie amberkleurige of swart pigment. Breedte tussen die oe weerspieel breedte deur die hele liggaam. Growwe hare op die bul se kop en nek is tekens van manlikheid en as die hare op die kruin van sy kop afgeskuur is, is dit nog n teken dat hierdie bul se manlike hormoonvloei baie goed funksioneer. Van voor gesien behoort die bul nie n skewe gesig of bek te he nie Nek en nekaanhegting Moet normaal bymekaar aansluit met n goed ontwikkelde skof. Die bul moet sy kop hoog dra en belangstel in dit wat om hom gebeur Voorkwart en middelstuk. Goeie bespiering word waargeneem op die voorarm. Goeie sprong van rib is belangrik vir kapasiteit. Let op en vermy bulle met ernstige duiwelsgreep en n swak toplyn of hol rug. Die blaaie van n goeie bul is redelik los ( nie te veel ) en die bokant van die bladbeen is gelyk of steek effens bo die rugstring uit. Kyk van bo af na die breedte van die bul tussen sy bladbene n bul met goeie bespiering se oogspiere loop breed tussen sy bladbene deur tot in sy nek en skof. n Vetgevoerde bul met swak bespiering se rug is rond (van bo gesien)en sy bladbene is aan die bokant relatief naby aan mekaar die bul met goeie bespiering se rug is plat met selfs n gleuf tussen die twee oogspiere. Die onderlyn van n goeie bul is nie ingesny agter die voorbene nie. Wees versigtig vir bulle met prominente skouers en skouerknoppe van voor af. Dit hou verband met kalfprobleme Agterkwart. Moet goed gedefinieerde bespiering vertoon met veral die skilpadspier (fascia lata ) en die buitedyspiere (biceps femoris) van die kant af en van agter af die binnedyspiere (semitendinosis en semimembranosis) wat prominent vertoon. Die bespiering moet laag afkom op die agterbeen tot net bokant die hak. Te kort ronde perdeboud is ongewens. Dit is ongelukkig so dat n bul wat vet gevoer is kan vertoon asof hy goeie bespiering het as u verwysingspunt net die agterkwart is. Kyk eerder soos vroeer genoem na die voorarm hier word geen vet neergele. Die kruis van n bul wat dogters gaan teel wat geneig sal wees om maklik te kalf sal nie plat wees nie maar n effense hangkruis he. Die hoek tussen die heupbeen, sitbeen en draaibeen moet groot wees en die draaibeen moet laag sit. Die stertwortel en stert aanhegting behoort glad en gemaklik in die kruis in te vloei sonder tekens van n ernstige bobbejaanstert. Die stert moet lank en dik wees met n goeie, groot stertkwas om uitwendige parasiete en insekte af te weer. Van agter af moet die bul breed wees met sitbene wat wyd uitmekaar geplaas is. Die binnedy moet goed gevul wees en as die twee binnedye n skerp hoek maak selfs in n vetgevoerde bul is dit nog n teken van goeie bespiering. Die bul met swak bespiering sal vetneerlegging tussen die binnedye he en die hoek sal n stomphoek wees. Die heupe van n goeie bul sal relatief smal wees van

3 agter af en defnitief nie die breedste gedeelte van die agterkwart nie. Die breedste gedeelte van die bul van agter af behoort die lyn deur sy draaibene te wees. Die buitelyne van die bul behoort soos n perdeskoen te lyk. Bree heupe wat met vet bedek is, is n teken van n bul wat nie genoeg manlike hormone besit nie Geslagsorgane. Dit is krities belangrik dat die uitwendige geslagsorgane nl.die testis, skrotum en skede normaal moet wees. Die testis moet presies ewe groot wees met goed gedefinieerde bybal ontwikkeling. Die konsestensie van die testis moet nie te sag of te hard wees nie, maar wel ferm sonder enige verhardings. Dit moet vry wees in die skrotum en moet opgetrek kan word op koue dae tot teen die buikholte. Die testis behoort nie rond te draai binne in die skrotum nie. Die skrotum moet vry van growwe lang hare wees, want dit is ook n teken van n hormoon wanbalans. Fyn syagtige hare op die skrotum is nog normaal. Die vorm van die skrotum is belangrik. Die normale skrotum sal regaf hang met n goed gedefinieerde nek gedeelte met die testis self in n vorm tussen rond en langwerpig. Skrotums wat te platsydig, wigvormig, te laag afhang of te veel gedraai is, is ongewens. Wetenskaplike navorsing het bewys dat n gedraaide skrotum geen invloed op n bul of sy dogters se vrugbaarheid het nie maar veral met stoet bulle is dit gewens om bulle te gebruik wie se skrotums nie gedraai is nie. Wetenskaplike standaarde t.o.v. skrotum omvang gekorreleerd met liggaamsmassa bestaan. n Bul met n skrotum omvang wat nie aan hierdie standaarde voldoen nie behoort nie as n teelbul oorweeg te word nie. Die minimum skrotum omvang van bulle ouer as 18 maande behoort 340mm te wees. Die skede van n bul behoort kort tot medium kort te wees met geen teken van n prolaps. Die skede opening moet klein wees en die bul moet die skede kan beheer. Lang hare aan die skedeopening is n teken van manlikheid. Daar is n positiewe korrelasie gevind tussen veloppervlakte en groei en voeromset. Dit beteken dat bulle met los velle geneig is om beter te presteer as die met te stywe velle. Daar is egter heeltemal genoeg variasie sodat bulle met kort skedes wat ver bo gemiddeld presteer, geselekteer kan word. Die hoek waarteen die skede hang is baie belangrik. Indien die skedeopening regaf hang is dit minder aanvaarbaar as een wat met n hoek tot die grond hang. Skedes wat te lank, pendulus of te groot opening het, is onaanvaarbaar en moet afgekeur word. Sulke bulle is nie funksioneel doeltreffend nie en sal waarkynlik nie n lang produktiewe lewe he nie Bene en pote. Die beoordeling van laasgenoemde is ook van die grootste belang veral waar van beeste verwag word om onder ekstensiewe toestande vir 12 tot 14 jaar te produseer en te reproduseer. Die vorm en stand van die bene en pote word geneties bepaal, maar dit word tot n groot mate beinvloed deur omgewing in die vorm van voeding, asook die oppervlakte waar die diere aangehou word. Hoe meer intensief die voedings regime, hoe meer kom probleme t.o.v. bene en kloue voor. Harde, klipperige oppervlaktes het n groot meganiese skuuraksie tot gevolg met die nadeel dat daar relatief swak onder sulke

4 omstandighede teen swak kloue geselekteer kan word. Dieselfde geld ook vir die seleksiedruk onder ekstensiewe voedingstoestande. Omdat diere met moontlike genetiese klou probleme onder hierdie omstandighede nie uitgedaag word nie, kom min klouprobleme voor. Kloue slyt moeilik af in baie sanderige dele moet veral nie rantsoene in hierdie dele voer wat meer as 70% mielies bevat nie. Pote - Die volgende eienskappe sal gesien word in die dier met goeie pote: Kloue is simmetries, ewe veel gewig op buite en binne kloue, goeie diepte van hiel, die kloue is relatief teen mekaar en is nie te groot of te klein nie, die kloue behoort nie te lank te wees nie en swart of amberkleurige pote is waarskynlik beter as wit kloue. Sigbare afwykings van bogenoemde behoort uitgeskot te word. Bene Dit moet in balans wees met die dier se hele lyf. Nie te grof of te fyn. Growwe bene is kenmerkend van laatryp tipe diere met hoe geboortemassas en hoe volwasse massas. Bulle om verse te open het gewoonlik fyner bene. Voorbene behoort nie te ernstig x- benig (van voor gesien) te wees nie. Voorbene wat normaal is, is wel effens x benig. Bakbene is ook n diskwalifikasie net soos duiftonigheid en kniee na voor of na agter gebuig. Die stand van die voorbene het gewoonlik n effek op die groei en vorm van die voorkloue. Die belangrikste foute by die agterbene is regop hakke, erge sekelhak, swak kootgewrigte en uitermatige koeihakkigheid. Die agterbene van n bul behoort sonder hierdie probleme te wees want gedurende dekking moet hierdie bene sy volle gewig dra Vel en haar. Kort, gladde en glansende hare is die ideaal. Beeste met goeie bosluisweerstandbiedendheid het dik, los velle met goeie onderhuidse bespiering wat d.m.v. deur die vel te tril hierdie en ook ander insekte nie kans gee om lank te sit op die dier. Goeie bloedvoorsiening veroorsaak dat insekbyte goed uitbloei en dan vinnig herstel. Soos vroeer genoem kan hormoonwerking goed afgelei word deur na die haargroei op te let. Bulle wat vroeg in die seisoen verhaar is in harmonie met sy omgewing en goed aangepas. Die verdonkering van n bul se nek en kop, asook aan die onderkant van sy middelstuk en onderste gedeelte van die boud is n duidelike teken van manlikheid en libido. Bonsmara bulle met wit op die onderlyn is aanvaarbaar, maar wit tussen die voorbene en die skede is geneig om meer oorerflik te wees as wit tussen die skede en agterbene Temperament. Manlike bulle is wakker en stel belang in wat om hulle aangaan sonder om wild te wees. Bulle wat langs koeie loop wat op hitte is met net n gewone 1,2m heining wat hulle skei, behoort oor die draad te spring of die draad te breek. Dit is n teken van goeie libido en nie van swak temperament nie.

5 2. Die interpretering van die prestasie van die bul word gedoen aan die hand van die artikel getiteld: n VERDUIDELIKING VAN n BONSMARABUL KATALOGUS. 3.Die evaluasie van n bul se voor en nageslag word gedoen soos voorgestel onder punt 4 van : DATA VIR K.I. BULREGISTER. 4. Die gebruik en interpretering van Teelwaardes is n onderwerp op sy eie maar in beginsel wees versigtig vir ekstreme teelwaardes in enige eienskap.