Zeeuws Platteland 2.0. Aanzet om te komen tot een programma platteland

Transcriptie

1 Zeeuws Platteland 2.0 Aanzet om te komen tot een programma platteland 1

2 Samenvatting Voor u ligt het document "Zeeuws Platteland 2.0". Dit document vormt een aanzet om te komen tot een programma voor het Zeeuwse platteland. Het is zodoende nog geen programma, het is nadrukkelijk een aanzet. Waar in het document gemakshalve gesproken wordt over 'het programma', wordt zodoende bedoeld het uiteindelijk door GS vast te stellen programma. In dit document vindt u geen nieuw beleid. Als eerste stap om te komen tot een programma, vindt u in dit document een overzicht van het reeds vastgestelde provinciale beleid voor het Zeeuwse platteland en een voorstel om tot uitvoering van dit beleid te komen. Daarbij staat 'verbinden' centraal. De komende periode zal gebruikt worden om: - samen met mede-overheden, maatschappelijke organisaties en ondernemers te bekijken of verbinding mogelijk is tussen de provinciale doelstellingen en acties en de doelen en acties die de externe partners de komende jaren willen realiseren op het Zeeuwse platteland; - de verschillende, sectorale provinciale beleidsdoelen en acties met elkaar te verbinden om ze zodoende in onderlinge samenhang, geïntegreerd uit te kunnen voeren; - te onderzoeken in hoeverre verbinding mogelijk is met de mogelijkheden en kansen die vanuit Europa geboden worden. Pas na deze zoektocht naar kansen van verbinding zal duidelijk zijn wat wel, en wat niet tot het programma behoort. Het resultaat van deze zoektocht zal worden opgenomen in het programma, dat ter vaststelling aan GS wordt voorgelegd. Daarbij geldt dat de looptijd van het programma niet langer kan zijn dan de collegeperiode. Dat betekent dat het programma de jaren 2014 en 2015 bestrijkt. Dit laat onverlet dat de programma-aanpak wel meerjarig doordacht kan worden, aangezien Europa werkt met 7 jarige periodes. Zoals hierboven al is aangegeven bevat dit document een overzicht van het reeds vastgestelde provinciale beleid voor het Zeeuwse platteland. In de tabel in bijlage I zijn de provinciale beleidsdoelen en acties voor het Zeeuwse platteland opgenomen. Tussen deze beleidsdoelen en acties kunnen thematische verbindingen gelegd worden, om ze zodoende in onderlinge samenhang, geïntegreerd uit te kunnen voeren. Samengevat zijn de doelen en acties alle terug te voeren op de volgende integrale thema's: 1. behoud en versterken agrarische productiefunctie onderliggende doelen/acties: versterking concurrentiekracht, agrarische structuurversterking, businesscases foodport, nieuwe teelten en technieken, aquacultuur en logistieke landbouwroutes 2. stimuleren Nieuwe Economische Dragers onderliggende doelen/acties: bevorderen hergebruik en sanering van in onbruik geraakte (agrarische) bebouwing, maar bijvoorbeeld ook de businesscase aquacultuur, bijzondere woonvormen via (private investeringen in) nieuwe landgoederen en buitenplaatsen 3. behoud en versterken van de landschappelijke kwaliteit onderliggende doelen/acties: tegengaan verstening, aantrekkelijk vestigingsklimaat voor wonen, werken en recreëren, programma behoud landschappelijke kwaliteiten van provinciaal belang 4. vergroten van de toegankelijkheid van het platteland onderliggende doelen/acties: logistieke landbouwroutes, realisatie, onderhoud, beheer en ontsluiting van recreatieve routenetwerken, verbeteren belevingswaarde routenetwerken, versterken ketenmobiliteit 5. kwaliteitsverbetering verblijfsrecreatie 2

3 onderliggende doelen/acties: ontwikkeling leisure hotspots, kwaliteitsverbetering recreatief product kustzone 6. versterken kwaliteit natuur en duurzaam waterbeheer onderliggende doelen/acties: natuurontwikkeling (EHS), natuurbeheer, realiseren instandhoudingsdoelstellingen/pas, realisatie natte ecologische verbindingszones, verdrogingsopgave De uitvoering van de provinciale doelen en acties zal langs deze integrale thema's gestimuleerd worden. Niet alleen thematisch is verbinding mogelijk, ook gebiedsgericht. De afgelopen jaren is gebleken dat een gebiedsgerichte aanpak een succesvolle manier kan zijn om thema's en partijen met elkaar te verbinden en tot uitvoering te komen. Met de successen van de hierboven genoemde gebiedsgerichte projecten in het achterhoofd, ziet de Provincie ook voor de komende jaren mogelijkheden om thema's en partijen in een gebiedsgerichte aanpak te verbinden. In de komende periode wordt met de externe partners bekeken in welke gebieden zij kansen zien voor een gebiedsgerichte aanpak. Daarbij dient overigens te worden opgemerkt dat er geen nieuwe gebiedsgerichte projecten zullen worden gestart zonder voorafgaande besluitvorming in PS. Daarnaast vormt het voorliggende document een uitnodiging aan mede-overheden, maatschappelijke organisaties en ondernemers om de eigen doelen en acties te verbinden aan de provinciale projecten en acties in het landelijk gebied, om aldus een maximale samenhang en integratie in de uitvoering te realiseren. Om de kans op realisatie in tijden van financiële krapte verder te vergroten, wordt de komende tijd tot slot gezocht naar verbinding met de kansen en mogelijkheden die vanuit Europa geboden worden. De verwachting op dit moment is dat er zo'n 4 miljoen euro aan POP-3 middelen per jaar beschikbaar zal zijn voor Zeeland. 3

4 Inhoud Voorwoord... 5 Inleiding... 6 Hoofdstuk 1 Rijk, Europa en het Zeeuwse platteland Inleiding Ontwikkelingen in Nederland Ontwikkelingen in Europa Gemeenschappelijk Landbouwbeleid POP Conclusie Hoofdstuk 2 Provinciaal beleid Inleiding Collegeprogramma Stuwende Krachten Omgevingsplan Zeeland Economische Agenda Verkeer- en Vervoersplan ( ) Natuurbeheerplan Verbinden: beleidsdoelen en acties per thema Verbinden: beleidsdoelen en acties in een gebiedsgerichte aanpak Conclusie Hoofdstuk 3 Uitvoering Inleiding Proces Samenhang met andere programma's Monitoring Conclusie Hoofdstuk 4 Financiën Conclusie Bijlagen Bijlage 1 Tabel provinciale beleidsdoelen en acties Bijlage 2 Kaartbeeld Bijlage 3 Evaluatie Gebiedsgericht beleid Geraadpleegde literatuur

5 Voorwoord Voor u ligt het document "Zeeuws Platteland 2.0, aanzet om te komen tot een programma voor het Zeeuwse platteland". Het is zodoende nog geen programma, het is nadrukkelijk een aanzet. Het is een "programma-to-be". Gemakshalve wordt hierna wel gesproken over 'het programma'. "Waarom een programma?" vraagt u zich wellicht af. Welnu, vanwege de noodzaak tot verbinden. Programmatisch werken helpt om organisaties en mensen te verbinden, krachten te bundelen en zo vanuit verschillende disciplines aan de beleids- of projectdoelen te werken. Verbindingen leggen om kansen te benutten en bedreigingen te keren. Samenhang zoeken tussen de opgaven van ondernemers, maatschappelijke organisaties en overheden. De provinciale doelen en acties verbinden met de Europese doelen en mogelijkheden. Verbindingen maken tussen de verschillende thema's van natuur, landschap, cultuurhistorie, landbouw, recreatie en toerisme, infrastructuur, energie en water die op het platteland naast elkaar georganiseerd zijn. Verbinden heeft tot doel om de maximale synergie te zoeken in de uitvoering. "De wereld is één systeem, waarin alles met elkaar in verbinding staat" Herman Wijffels in Trouw Zeeuws Platteland 2.0 bevat een voorstel om het provinciale beleid voor het Zeeuwse platteland tot uitvoering te brengen. Daarbij wordt gezocht naar kansen om de verschillende, sectorale beleidsdoelen en acties met elkaar te verbinden om ze zodoende in onderlinge samenhang, geïntegreerd uit te kunnen voeren. Daarnaast vormt het document een uitnodiging aan alle betrokken organisaties om zich te verbinden aan de provinciale projecten en acties in het landelijk gebied, om aldus een maximale samenhang en integratie in de uitvoering te realiseren. Om de kans op realisatie in tijden van financiële krapte verder te vergroten, wordt gezocht naar verbinding met de kansen en mogelijkheden die vanuit Europa geboden worden. Het Zeeuwse platteland is prachtig in zijn veelzijdigheid, maar nog niet af. Stroop de mouwen maar op! 5

6 Inleiding Zeeland, platteland als eilanden, omgeven door water, als parels aan een ketting. Een landschap met een sterk profiel en uitstraling, gebaseerd op de eigen kernwaarden. Alle ruimte om te werken, te ondernemen, te wonen en te recreëren. Het Zeeuwse platteland kent een sterke identiteit en grote verscheidenheid. Maar het Zeeuwse landelijke gebied is nog lang niet af. Het landelijk gebied verandert in hoog tempo. Dat geldt voor het gebruik; naast de landbouw legt de vrijetijdseconomie een steeds grotere claim op de ruimte. Dat geldt voor de bevolking, er is sprake van een geleidelijke bevolkingsdaling, ontgroening en vergrijzing. En het geldt ook voor de landbouw zelf als grootste ruimtegebruiker in het landelijk gebied. Kernbegrippen zijn intensivering, schaalvergroting en de specialisatie naast een betekenisvolle verbreding van het agrarisch bedrijf. Het platteland wordt hierdoor steeds meer een veelzijdige, multifunctionele ruimte waar naast werken en wonen ook de recreatie volop wordt gestimuleerd. Veel mensen genieten als toerist of recreant van het platteland. Het platteland heeft veel te bieden, je moet de unieke verscheidenheid ontdekken en beleven. De natuur en het landschap vormen een aantrekkelijke omgeving om te verblijven, recreëren, wandelen, fietsen en genieten van de rust en de ruimte. Sinds de decentralisatie heeft de Provincie de taak om de natuurwaarden te beschermen en te beheren en om nieuwe natuur te ontwikkelen als onderdeel van het Robuuste Natuurnetwerk Nederland. Het versterken van de economische vitaliteit en duurzaamheid en het veelzijdige karakter van het platteland is essentieel. Het programma platteland wil daar een bijdrage aan leveren. Tegelijkertijd doen zich op Rijks- en Europees niveau ontwikkelingen voor die van invloed zijn op het Zeeuwse platteland en de wettelijk vastgelegde regierol van de Provincie op het platteland. Die ontwikkelingen bieden kansen. De missie van het programma is om in deze tijden van financiële krapte optimaal invulling te kunnen geven aan de gedecentraliseerde kerntaak die gericht is op een duurzame ontwikkeling en beheer van het Zeeuwse platteland. Dat betekent dat de Provincie zoekt naar kansen om verbindingen te maken. Tussen inhoudelijke doelen en acties, tussen betrokken partijen op het Zeeuwse platteland en tussen Europese, nationale en regionale geldstromen. De verwachting op dit moment is, dat er zo'n 4 miljoen euro per jaar vanuit POP-3 beschikbaar zal zijn voor Zeeland. Een voorbeeld van meerwaarde door verbinding, waar de Provincie met dit programma naar op zoek wil gaan, is het volgende: De Provincie staat, op basis van de decentralisatie van rijkstaken (zie hoofdstuk 1) aan de lat voor onder meer natuurbeheer. Organisaties als Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en het Zeeuwse Landschap voeren deze taak in opdracht van de Provincie uit. Het College van Gedeputeerde Staten heeft tijdens de Natuurconferentie in 2012 uitgesproken dat de kosten voor natuurbeheer erg hoog zijn, dat gezocht moet worden naar mogelijkheden om de kosten omlaag te brengen. Het vergroten van de inkomstenbronnen van de natuurbeheerorganisaties is destijds genoemd als een optie. De Provincie is opdrachtgever voor het Routebureau Zeeland. In het Provinciaal Verkeer- en Vervoerplan is opgenomen dat het fietsknooppuntensysteem aan een herziening toe is (zie hoofdstuk 2). Wanneer nu in de update van het fietsknooppuntensysteem wordt gezocht naar mogelijkheden om de fietsroutes langs bezoekerscentra van de natuurbeheerders te laten lopen, worden de mogelijkheden om eigen inkomsten te genereren voor deze organisaties vergroot. Door te onderzoeken of de update van het fietsknooppuntensysteem met POP-3 middelen gefinancierd kan worden, kan bovendien wellicht geld worden vrijgespeeld om andere doelen te realiseren. 6

7 Hoofdstuk 1 gaat nader in op de ontwikkelingen op nationaal en Europees niveau die in de komende jaren kansen bieden voor de uitvoering van het programma en de daarin genoemde doelen en acties. Hoofdstuk 2 behandelt het provinciale beleid met de daarin opgenomen doelen en uitvoeringsacties voor het Zeeuwse platteland. Via de decentralisatie van taken op het gebied van natuur en landelijk gebied komen er zelfs nieuwe taken bij. De rode draad in het collegeprogramma en in deze nota's is een concurrerende en duurzame economische ontwikkeling met behoud en versterking van de ruimtelijke kwaliteiten en de leefbaarheid. Het programma is een instrument om aan de slag te gaan met de uitvoering en daarbij de kansen te grijpen. In hoofdstuk 3 wordt vervolgens vooruitgekeken naar de uitvoering van het programma. In hoofdstuk 4 wordt een globaal inzicht gegeven van de financiële gevolgen van het programma. In het daaropvolgende deel wordt afgesloten met een aantal belangrijke conclusies die verdere uitwerking, bespreking en besluitvorming vereisen. 7

8 Hoofdstuk 1 Rijk, Europa en het Zeeuwse platteland 1.1. Inleiding In de Inleiding op dit programma is reeds aangegeven dat zich op Rijks- en Europees niveau ontwikkelingen voordoen die van invloed zijn op het Zeeuwse platteland en de rol van de Provincie op het platteland. In dit hoofdstuk gaan wij nader in op de relevante ontwikkelingen op nationaal en Europees niveau omdat die in de komende jaren kansen bieden voor de uitvoering van het programma en de daarin genoemde doelen en acties. Hierbij dient te worden opgemerkt dat voor al deze ontwikkelingen geldt dat zij nog niet volledig uitgekristalliseerd zijn. Dat geldt voor zowel de decentralisatie van natuurtaken (paragraaf 1.2.) als voor het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB, paragraaf ) en het Europees beleid voor plattelandsontwikkeling (POP-3, paragraaf ). In de komende maanden wordt aanvullende besluitvorming verwacht. Voor zover bekend wordt de informatie in het programma meegenomen Ontwikkelingen in Nederland De afgelopen jaren is er veel veranderd in de rolverdeling tussen Rijk en Provincie bij het natuurbeleid en de plattelandsontwikkeling. Het Rijk trekt zich steeds meer terug en de Provincie wordt de centrale overheid voor de beleidsontwikkeling en de uitvoering van de kerntaken. In de in voorbereiding zijnde Natuurwet en de wijziging van de Wet Inrichting Landelijk Gebied (WILG 2007) zal de decentralisatie worden geformaliseerd. De Provincie is dan regisseur geworden voor de totale ontwikkeling van het landelijk gebied. Het natuurbeleid wordt, op basis van het Deelakkoord Natuur en het Natuurpact, volledig naar de Provincie gedecentraliseerd. Deze afspraken over het natuurbeleid zijn niet vrijblijvend. Het Rijk wordt voor het realiseren van de Europese verplichtingen afhankelijk van de doelrealisatie door de provincies. Op grond van de overeenkomsten met het Rijk dient de Provincie het natuurbeleid (bescherming, beheer en ontwikkeling) uit te voeren. Het Rijk stelt hiervoor extra budgetten beschikbaar via het Provinciefonds en draagt een deel van het rijksgrondbezit over ('grond-voorgrond'). De Provincie heeft een verplichting om de afgesproken natuurtaken te realiseren. Daarnaast heeft de Provincie de regierol gekregen bij de kerntaak integraal plattelandsbeleid. Het Rijk heeft zich met het stopzetten van het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) uit dit werkveld teruggetrokken. Het is nu verder aan de provincies om met inzet van eigen middelen invulling te geven aan een bredere plattelandsontwikkeling, waarbij het wettelijk kader van de WILG kan worden ingezet. Verder is bij de decentralisatie afgesproken, dat de provincies een deel van de Dienst Landelijk Gebied (DLG) overnemen (400 fte), waarvoor 40 miljoen euro aan het Provinciefonds wordt toegevoegd. Een resultaatsverplichting is een contractuele verplichting om een bepaald resultaat te bereiken. De schuldenaar moet een contractueel vastgelegd resultaat bereiken. Zo niet dan schiet hij tekort. Een inspanningsverplichting is een contractuele verplichting om je ergens voor in te spannen (zonder dat het behalen van dit doel gegarandeerd kan worden). Er kan van wanprestatie sprake zijn als die partij zich onvoldoende heeft ingespannen, niet als hij het resultaat niet heeft weten te bereiken. In het kader hieronder is aangegeven om welke taken het gaat bij het natuurbeleid (verplicht vanwege inspannings- en resultaatverplichtingen ofwel contractuele verplichtingen) en welke taken vallen onder de bredere plattelandsontwikkeling (provinciale keuzevrijheid). 8

9 Natuur Natuurbeheer (inclusief Staatsbosbeheer; contractuele verplichting), agrarisch natuurbeheer (contractuele verplichting), herstelopgave Natura2000/ PAS (resultaatverplichting), ontwikkelopgave Robuust Netwerk Natuur ('herijkte EHS', inspanningsverplichting), soortenbescherming (inspanningsverplichting), faunabeleid (inclusief Faunafonds, contractuele verplichting) Plattelandsontwikkeling Grondgebonden landbouw, kavelruil, landinrichting, gebiedsinrichting voor glastuinbouw, Nationaal Park Oosterschelde, boerenlandpaden/ wandelnetwerk, duurzaam ondernemen, leefbaarheid, toegankelijkheid routenetwerken, pilots bodembescherming, verdrogingsbestrijding, schaapskuddes, (Nationaal) landschap. Op 18 september 2013 hebben Staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken en de provincies aanvullende afspraken gemaakt over een verdergaande decentralisatie van taken via het Natuurpact: de Hoofdlijnennotitie van het nieuwe natuurbeleid. De provincies worden nu geheel verantwoordelijk om samen met de maatschappelijke organisaties het Robuuste Natuurnetwerk Nederland te realiseren. In het Natuurpact zijn de ambities beschreven voor de natuur in Nederland en de weg waarlangs die gerealiseerd worden. Omdat het natuurbeleid is gedecentraliseerd van het Rijk naar de provincies is concretisering en invulling van de beschreven hoofdlijnen een taak van de provincies. De ambities van de Hoofdlijnennotitie vormen een plus op de afspraken uit het Deelakkoord Natuur tussen Rijk en provincies van februari 2012: minimaal een verdubbeling van de opgave voor verwerving en inrichting, realisatie van natuurlijke verbindingen; een verbetering van de kwaliteit van de natuur door extra inspanning in (herstel)beheer en water- en milieucondities; een impuls aan de natuur buiten de EHS; aandacht voor soortenbescherming; en een effectiever agrarisch natuurbeheer. Tijdshorizon voor het realiseren van het Robuuste Natuurnetwerk is naar 2027 opgeschoven. De partijen willen in 2027 minimaal ha nieuwe natuur realiseren, de biodiversiteit verbeteren en internationale natuurdoelen bereiken. De beperkingen in de economische ontwikkelingsruimte door de stikstofemissie (PAS) worden weggenomen. De door het Rijk voor natuur aangekochte gronden worden overgedragen aan de provincies. Voor de uitvoering van de Hoofdlijnennotitie zijn middelen beschikbaar vanuit het Rijk, de provincies, de EU en derden. Grond is een belangrijk middel om de natuurambities te kunnen realiseren. In het Deelakkoord Natuur hebben de provincies al de afspraak met het Rijk gemaakt dat zij de beschikking krijgen over de gronden die zij vanaf 2007 gekocht hebben (BBL-nieuw). Daarnaast hebben zij de beschikking over een deel van de gronden die het Rijk voor 2007 verworven had (BBL-oud). Het gaat landelijk om en de hectare. Provincies kunnen deze gronden inrichten als natuur of verkopen om met dat geld nieuwe natuur te realiseren. Het resterende deel van het BBL-oud-bezit bleef met deze afspraak bij het Rijk voor eigen begroting. In de praktijk leidt dit tot een moeilijk uitvoerbare situatie, omdat bij BBL-oud-bezit niet duidelijk is wie over welk perceel zeggenschap heeft. Om uit deze situatie te komen betalen de provincies 160 miljoen en krijgen daarmee de zeggenschap over het gehele BBL-oud-bezit. Naast de en hectare voor natuurontwikkeling kopen de provincies hectare van het Rijk waarmee meerdere doelen gerealiseerd kunnen worden. De Commissie Jansen-2 heeft een voorstel gemaakt voor de 9

10 verdeling van dit bedrag, en een provinciale verdeling van het BBL-bezit. In een aparte bestuursovereenkomst tussen Rijk en provincies worden de afspraken over de overname van de resterende rijksgrond vastgelegd. Met deze afspraken kunnen de provincies het instrument grond op een effectieve manier inzetten voor de breedte van de provinciale doelrealisatie Ontwikkelingen in Europa Op Europees niveau geldt dat de Europese Unie het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en het plattelandsbeleid (POP-3) voor de periode zal wijzigen. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid bestaat uit 2 pijlers: Pijler 1: markt- en prijsbeleid Pijler 2: plattelandsontwikkelingsprogramma (POP-3). POP is zodoende een onderdeel van het GLB Gemeenschappelijk Landbouwbeleid Voor de periode heeft de Europese Commissie het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (hierna GLB) in voorbereiding. Hervorming van het GLB is noodzakelijk om de uitdagingen op het gebied van voedselveiligheid, klimaatverandering, milieu en levenskwaliteit op het platteland het hoofd te kunnen bieden. Op 24 en 25 juni 2013 heeft de Raad van Ministers van de Europese landen een politiek akkoord bereikt over de vier verordeningen die samen het GLB vormen. De inhoud van het GLB staat dus wel vast. De vertaling vindt plaats in de verordening directe betalingen, de plattelandsverordening, de horizontale verordening en de integrale gemeenschappelijke marktverordening. Op 1 januari 2014 treedt het nieuwe GLB in werking. Het GLB bestaat uit 2 pijlers. De 1e pijler, het markt- en prijsbeleid, is van oudsher gericht op het ondersteunen van de inkomens in de landbouw. Dit beleid heeft betrekking op producten als granen, suiker, zuivel, wijn en olijven. De 2e pijler omvat het plattelandsbeleid. Het gaat om maatregelen die gericht zijn op het versterken van de concurrentiekracht van de landbouw, het verbeteren van milieu en landschap of het bevorderen van de leefkwaliteit op het platteland. Het GLB-akkoord laat nog veel ruimte voor de lidstaten om een eigen invulling te geven. Zo staat ook Nederland aan de lat om keuzes te maken over hoe we het nieuwe GLB nationaal willen toepassen. In november 2013 zal het Rijk keuzes maken hoe de nationale invulling van het GLB-akkoord er uit zal komen te zien. Dan zal ook duidelijk worden wat er precies gaat meetellen voor de 5% ecologisch aandachtsgebied. In 2014 zal er gewerkt worden aan de oprichting van een Zeeuws collectief voor Agrarisch Natuurbeheer met (o.a.) de Zeeuwse Agrarische Natuurverenigingen. Dit jaar kan ook benut worden om te onderzoeken hoe op een slimme manier de vergroeningseisen gekoppeld kunnen worden aan het agrarisch natuur- en landschapsbeheer, zodat er optimaal resultaat behaald kan worden in de regio met maximale benutting van het beschikbare geld. Op 1 januari 2016 gaat het nieuwe stelsel Agrarisch Natuurbeheer in, waarbij het collectief de eindbegunstigde is voor agrarisch natuurbeheer. De EU wil via het GLB de landbouw vergroenen en moderniseren en stimuleert investeringen in innovatie en verduurzaming van de landbouw. Boeren die inkomenssteun ontvangen, worden verplicht een aantal vergroeningsmaatregelen te nemen, om in aanmerking te komen voor 30% van de directe inkomenssteun. De standaard vergroeningsvoorwaarden zijn: 1. handhaving van permanent grasland; 2. 5% van het bedrijfsoppervlak bouwland reserveren voor ecologisch aandachtsgebied (EFA); 3. gewasdiversificatie op bouwland. 10

11 Ook landbouwers die voldoen aan een gelijkwaardige maatregel (equivalent) van vergroening krijgen geld voor vergroening. Eén gelijkwaardige maatregel is het bedrijven van biologische landbouw. Andere gelijkwaardige maatregelen kunnen door Nederland uit een lijst met goedgekeurde maatregelen gekozen worden of ter goedkeuring aan de Europese Commissie worden aangeboden. Als een landbouwer voldoet aan een gelijkwaardige maatregel, dan gelden de standaard vergroeningseisen niet. De vergroeningseis gaat op 1 januari 2015 gelden. De Nederlandse voorstellen over de rol van agrarische natuurverenigingen (boerencollectieven) in de realisatie van de vergroening zijn door de Raad en het Europese Parlement omarmd (brief aan voorzitter TK 19 maart 2013). Deze collectieven kunnen bijvoorbeeld de gelegenheid krijgen om deels samen invulling te geven aan de verplicht in te richten ecologische aandachtsgebieden. Het ministerie van EL&I onderzoekt of een collectieve aanpak meerwaarde kan leveren aan de realisatie van maatschappelijk gewenste prestaties in het nieuwe GLB. Dit jaar is in opdracht van de Provincie door DLG en LEI-WUR nagegaan wat de betekenis zal zijn van het GLB voor de Zeeuwse landbouw. De verwachting is dat de veranderingen in het GLB weinig impact zullen hebben op de autonome ontwikkelingen van de sector. Omdat de vergroeningspremie concurrerend is met het saldo van een aantal gewassen als graan en graszaadteelt lijkt het aantrekkelijk voor ondernemers om met de vergroening mee te doen. Voor de meeste akkerbouwbedrijven lijkt vergroening moeilijk invulbaar met de bestaande vergroeningselementen. Het idee is dan ook dat slim inzetten van de vergroening via collectieven een zekere bijdrage kan leveren aan het inkomen van de ondernemer en aan de maatschappelijke ontwikkeling van Zeeland, doordat de aantrekkelijkheid van de provincie voor toerisme en recreatie wordt versterkt. Inzet van het programma is om deze kansen verder te verkennen en zo mogelijk te benutten POP-3 De Europese Commissie ontwikkelt nieuw Europees beleid voor plattelandsontwikkeling (POP-3). POP-3 staat voor het Europese subsidiebeleid voor plattelandsontwikkeling in de periode Het gaat om maatregelen die gericht zijn op het versterken van de concurrentiekracht van de landbouw, het verbeteren van milieu en landschap of het bevorderen van de leefkwaliteit op het platteland. De prioriteiten die de EU wil hanteren voor het subsidiebeleid voor plattelandsontwikkeling in de periode zijn inmiddels bekend, het gaat om: 1. bevorderen kennisoverdracht en innovatie in de landbouw 2. verbeteren van het concurrentievermogen van de landbouw 3. bevorderen van de organisatie van de voedselketen 4. behoud en het verbeteren van ecosystemen 5. efficiënt gebruik van natuurlijke hulpbronnen 6. ontwikkelen van het platteland Binnen de EU krijgt elke lidstaat de gelegenheid om een nationale invulling te geven aan de mogelijkheden van de EU. Provincies zijn op landsdelig niveau betrokken in het voorbereidingsproces voor een nationale invulling. Het doel is om de beperkte Europese middelen die beschikbaar zijn voor het platteland zo effectief en doelmatig mogelijk te besteden. POP-3 kent ook de verplichting om een LEADER-aanpak te ontwikkelen. September 2013 worden de eerste teksten van de maatregelen geschreven zodat in oktober 2013 het overleg met andere partijen kan plaatsvinden. Inzet van het programma is om deze kansen verder te verkennen en zo mogelijk te benutten. De verwachting op dit moment is dat er zo'n 4 miljoen euro per jaar aan POP-3 middelen beschikbaar zal zijn voor Zeeland. Overigens geldt dat POP-3 voor wat betreft agrarisch natuurbeheer, het ganzenakkoord en de hydrologische maatregelen PAS niet op landsdelig, maar op landelijk niveau wordt ingevuld. 11

12 Het agrarisch natuurbeheer vormt als agromilieu en klimaatmaatregel een belangrijke pijler in het plattelandsbeleid (pijler 2 van het GLB). Binnen het nieuwe GLB wordt collectief agrarisch natuurbeheer mogelijk gemaakt in het komende nationale plattelandsontwikkelingsprogramma (POP-3). Het nieuwe agrarisch natuurbeheer heeft ook raakvlakken met de 'vergroening' binnen de eerste pijler van het GLB. Het vernieuwde agrarisch natuurbeheer moet kunnen worden ingezet om te voldoen aan de vergroening, mits het resultaat minstens gelijk is aan de algemeen geldende vergroeningseisen. Dubbele betaling moet hierbij voorkomen worden. 12

13 1.4. Conclusie In de voorgaande twee hoofdstukken is een aantal majeure ontwikkelingen geschetst die invloed hebben op het Zeeuwse platteland en de rol die de Provincie daarin speelt. De decentralisatie geeft de Provincie de verantwoordelijkheid om op regionaal niveau maatwerk te leveren en de beste oplossingen te vinden voor de realisatie van natuur in nauwe samenhang met de economische ontwikkeling van het landelijk gebied. Het Zeeuwse platteland verdient het dat de Provincie deze taak als regisseur serieus neemt. 13

14 Hoofdstuk 2 Provinciaal beleid 2.1. Inleiding De inhoudelijke doelen die de Provincie nastreeft voor het landelijk gebied zijn bekend. Voor dit programma is het provinciaal beleid voor het platteland bestudeerd, zoals dat is vastgelegd in het Collegeprogramma, het Omgevingsplan, de Economische Agenda, het Provinciaal Verkeer- en Vervoerplan en het -inmiddels gewijzigde- Natuurbeheerplan. Via de decentralisatie van taken op het gebied van natuur en landelijk gebied komen er nieuwe taken bij. De rode draad in het collegeprogramma én in deze provinciale nota's is een concurrerende en duurzame economische ontwikkeling met behoud en versterking van de ruimtelijke kwaliteiten en de leefbaarheid. Het programma is een instrument om aan de slag te gaan met de uitvoering en daarbij de kansen te grijpen. Wat is er al gerealiseerd, wat moet er nog gebeuren en waar liggen kansen en mogelijkheden om te verbinden zodat er meerwaarde ontstaat Collegeprogramma Stuwende Krachten Centrale focus van het College van Gedeputeerde Staten is economische ontwikkeling, groei en innovatie. Stimuleren en verder versterken van die sectoren waar Zeeland goed in is. In het landelijk gebied gaat het dan om toerisme en recreatie, energie, landbouw/agrofood en visserij en aquacultuur. Een concurrerende en duurzame economische ontwikkeling met behoud en versterking van de omgevingskwaliteiten en de leefbaarheid. De primaire focus van dit College op economische ontwikkeling, groei en innovatie past bij de provinciale kerntaak, het provinciebestuur als regisseur van het regionaal ruimtelijk-economisch beleid inclusief cultuur. Het gaat om het bieden van ruimte aan ondernemers en hen actief ondersteunen bij ontwikkeling van en investeringen in het toeristisch-recreatief product waarbij kwaliteit en kwaliteitsverbetering voorop staan. Het gaat om een krachtige toeristische uitvoeringsorganisatie, integrale promotie en intensievere verbinding tussen economie, cultuur, natuur en toerisme. De aanleg en versterking van recreatieve routestructuren. Het fietsknooppuntensysteem en wandelnetwerk zijn belangrijke elementen voor profilering van Zeeland als wandel- en fietsprovincie. Het College stimuleert de uitbreiding daarvan met nieuwe diensten en voorzieningen. Plattelandstoerisme is een kansrijke vorm van plattelandsvernieuwing die goed past bij het Zeeuwse DNA. Het College wil ruimte bieden aan schaalvergroting en innovatie van agrarisch Zeeland in lijn van maatschappelijk en duurzaam ondernemen. Landbouwroutes zijn een oplossing voor conflicten tussen weggebruikers in de polder. Kleinschalig verwerken van landbouwproducten op bestaande en agrarische bedrijven krijgt de nodige ruimte. Vlasteelt verdient onze steun. Ketensamenwerking moet gestimuleerd worden. Het landelijk gebied wordt steeds meer mede gebruikt door burgers en recreanten. Verbreding van de landbouw en nieuwe economische dragers zoals recreatie, toerisme, zorg en streekproducten wil het College stimuleren. Zeeland vermarkten voor beleving, recreatie en landschap maakt dat het landelijk gebied op die wijze toegankelijk, veilig en uitnodigend ingericht moet zijn. Ook het cultureel erfgoed levert een bijdrage aan een mooi Zeeland. Het College wil terughoudend zijn met nieuwe natuurontwikkeling. Het accent ligt meer op beheer dan op geheel nieuwe aankopen. Het bijzondere Zeeuwse landschap verdient wel bescherming. 14

15 Daarom hecht het College aan een goed beheer en onderhoud van de bestaande natuurgebieden, inclusief een goede toegankelijkheid. Daarnaast heeft het College in het collegeprogramma aangegeven dat zij zich aansluit bij de Interprovinciale initiatieven in deze kwestie met het Rijk. De mogelijkheden voor gebiedsgerichte ontwikkelingen in het kader van de Wet Inrichting Landelijk Gebied (WILG) staan onder druk van bezuinigingen van het Rijk. Uitgangspunt blijft dat de gemaakte, contractuele afspraken nagekomen worden, zodat de Provincie met de geïnitieerde investeringen in het landelijk gebied ook daadwerkelijk impuls kan geven aan het wonen, werken en recreëren in het landelijk gebied, met een goede balans tussen alle functies Omgevingsplan Zeeland Het Omgevingsplan is het provinciaal beleidsplan voor ruimte, milieu, water en natuur. Daarnaast ondersteunt het Omgevingsplan economische, sociale en mobiliteitsdoelen. Het beleid en de financiering voor die onderwerpen is uitgewerkt in achtereenvolgens de Economische Agenda, de Nota Leefbaarheid (die in het programma Bevolkingsontwikkeling wordt besproken), het Natuurbeheerplan en het Provinciaal Verkeer- en Vervoersplan (PVVP). In het Omgevingsplan beschrijft de Provincie wat zij de komende jaren zal doen om Zeeland vooruit te helpen op het vlak van een sterke economie, een goed woon- en werkklimaat en kwaliteit van water en landelijk gebied. Ten aanzien van het platteland kent het Omgevingsplan in essentie de volgende ruimtelijke doelen voor het landelijk gebied: 1. agrarische structuurversterking 2. hergebruik en sanering van in onbruik geraakte (agrarische) bebouwing 3. behoud en versterking van landschappelijke kwaliteiten van het platteland 4. vergroten van de toegankelijkheid van het platteland 5. kwaliteitsverbetering verblijfsrecreatie 2.4. Economische Agenda Economische ontwikkeling, groei en innovatie, dat is de centrale focus van het College van GS. In de Economische Agenda is opgenomen op welke wijze het College deze ambitie wil waarmaken; met behulp van 9 businesscases die de komende periode uitgewerkt zullen worden met betrokken partijen uit het Zeeuwse bedrijfsleven, onderwijs en overheid. Ten aanzien van het platteland zijn met name de businesscases Leisure Hotspots, Foodport, Nieuwe teelten en technieken in de landbouw en Ontwikkeling binnendijkse aquacultuur relevant. Met de businesscase Leisure Hotspots wordt gewerkt aan de ontwikkeling van Breskens (en de West- Zeeuws-Vlaamse kust) tot een toplocatie. Herontwikkeling van de haven en de boulevard staan centraal, gezocht wordt naar verbindingen met andere thema s. In de komende jaren wordt op basis van haalbaarheid en bestuurlijke keuzes gekeken of ook de andere hotspotlocaties kunnen worden uitgewerkt. De businesscase Food heeft als doel extra toegevoegde waarde te creëren door innovatie en ontwikkelingen in de Zeeuwse foodsector te versnellen. Dit wordt gerealiseerd door gezamenlijk met onder andere de Stichting Food Zeeland concrete projecten uit te werken. De businesscase Nieuwe teelten en technieken in de landbouw richt zich op het creëren van toegevoegde waarde, het stimuleren van innovatie, de ontwikkeling van nieuwe gewassen en technieken. De businesscase Ontwikkeling binnendijkse aquacultuur ten slotte is er op gericht om alle aanwezige kansen voor groei van de Zeeuwse aquacultuur ten volle te benutten. 15

16 2.5. Verkeer- en Vervoersplan ( ) Het Provinciaal Verkeer- en Vervoersplan (PVVP) uit 2008 beschrijft het provinciaal mobiliteitsbeleid voor de periode Het PVVP is een koepelplan dat nader is uitgewerkt in deelplannen. Zo is daar het Wegencategoriseringsplan, het Actieplan Fiets, het Beleidsplan Openbaar Vervoer, het Beleidsplan Goederenvervoer en het Beleidsplan Verkeersveiligheid. Ten aanzien van het platteland zijn de logistieke landbouwroutes, de recreatieve routenetwerken en het versterken van de ketenmobiliteit van belang Natuurbeheerplan Het Natuurbeheerplan Zeeland is het provinciale beleidsplan voor verwerving, omvorming, inrichting, beheer en herstel van natuurgebieden, agrarische beheergebieden en landschapselementen van het Robuuste Natuurnetwerk ('herijkte EHS'). Het plan laat zien waar de bestaande en nog te ontwikkelen natuurgebieden zijn gelegen en wat de doelen voor deze gebieden zijn. Aan de hand van dit Natuurbeheerplan worden de subsidies voor functieverandering, inrichting en beheer vastgesteld. De EHS omvat de typisch Zeeuwse natuurwaarden op de grens van land en water, zout en zoet, zand en klei. Deze zijn grotendeels van internationaal belang (Natura 2000) en omvatten de deltawateren (onder andere de Ooster- en Westerschelde), de duinen (onder andere de Kop van Schouwen), oudlandreservaten (onder andere Yerseke Moer) en de kreken (met name in Zeeuws-Vlaanderen). Daarnaast behoren tot de EHS alle binnendijken en de bossen. In september 2013 is de EHS van Zeeland via een herijking opnieuw vastgesteld. Over de nieuwe begrenzing bestaat consensus bij alle betrokken overheden en maatschappelijke organisaties. Van de oorspronkelijke opgave van 6772 ha. nieuwe natuur is 1059 ha. geschrapt, zodat het nieuwe Robuuste Natuurnetwerk in Zeeland in totaal 5713 ha. omvat. Hiervan is al 4564 ha. gerealiseerd, wat betekent dat er voor de natuurontwikkeling tot 2027 een resterende ontwikkelopgave is van 1149 ha. Dit betreft veelal slechte landbouwgrond in en rond bestaande natuurgebieden die wordt omgevormd tot natuur, hetzij door aankoop en inrichting, hetzij door particulier natuurbeheer. De komende jaren zullen de 'harde' pijplijnprojecten worden afgerond. Dat zijn gebieden waarvoor het College reeds een besluit heeft en waarover financieringsafspraken met derden zijn gemaakt, danwel projecten die gefinancierd kunnen worden uit de verkoop van EHS ruilgrond. Daarmee zal een deel van de zogenaamde 800 hectare in de jaren 2014 en 2015 kunnen worden ingericht, de rest van de afronding van de EHS-pijplijnprojecten wacht tot het Rijk extra middelen beschikbaar stelt in Voor realisatie van dat deel van de opgave die nog niet juridisch hard is afgesproken, geldt dat de Provincie wacht tot het Rijk het daarvoor toegezegde budget beschikbaar heeft gesteld. Ook bij realisering van het Robuuste Natuurnetwerk blijven de bestuurlijke uitgangspunten (die al gelden vanaf 1991) onverkort van kracht: vrijwillige verwerving, geen extra planologische beperkingen, eenheid van beheer, afstemming natuur en landbouw, synergie met waterbeheer en toegankelijkheid. Het natuurbeheerplan wordt jaarlijks, met het oog op de subsidieverlening, herzien. Via kleine planwijzigingen kan de begrenzing op onderdelen flexibel aangepast worden, waardoor de kansen die zich voordoen, maximaal benut worden. Om de aanwezige natuurwaarden in stand te houden moeten de natuurgebieden worden beheerd. Tot de beheermaatregelen behoren maaien en afvoeren, begrazen, kappen en snoeien van bos en beplantingen, onderhoud van rasters en paden en recreatievoorzieningen. Voor het natuurbeheer worden door de Provincie 6-jaarlijkse contracten met de particuliere beheerders afgesloten op basis van het Subsidiestelsel Natuur en Landschap (SNL). Vanaf 2014 geldt dit ook voor Staatsbosbeheer. Bij het agrarisch natuurbeheer kunnen boeren in de begrensde beheergebieden op eigen landbouwgrond, met behulp van een SNL-beheerovereenkomst, beheermaatregelen uitvoeren. Met 16

17 behulp van beheersubsidies wordt de landbouwdruk verlaagd. Bekende voorbeelden zijn het weidevogelbeheer (met rustperiode) en het akkerrandenbeheer. Met ingang van 2016 wordt een nieuw stelsel ingevoerd met als belangrijkste doel het agrarisch natuurbeheer effectiever en efficiënter te maken. Het agrarisch natuurbeheer zal dan geregeld worden via zogenaamde 'collectieven'. In de loop van 2014 zal duidelijk worden hoe de structuur van de Zeeuwse collectieven er uit zal komen te zien. In bestaande natuurgebieden die te lijden hebben van verhoogde stikstofdepositie, verdroging of achterstallig onderhoud moet de natuurkwaliteit via herstelmaatregelen worden verhoogd. Dit geldt met name voor de Natura 2000-gebieden, die in Zeeland ook grotendeels vallen onder de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) Verbinden: beleidsdoelen en acties per thema De doelstellingen en acties uit de hiervoor besproken beleidsnota's zijn in een tabel gezet. In bijlage I is weergegeven om welke sectorale opgaven en acties het gaat. Deze doelen en acties zijn vervolgens in bijlage II op een drietal kaarten geprojecteerd, zodat in één oogopslag duidelijk is waar de provinciale opgaven voor de komende jaren zich concentreren. Door de verschillende beleidsdoelen en acties met elkaar te verbinden, kan meerwaarde ontstaan bij de realisatie. De integrale thema's zijn een samenvatting van de provinciale doelen. Via het programma wil de Provincie het gesprek aangaan met medeoverheden en maatschappelijke organisaties om de verbindingen te maken met de door hen gewenste doelen en acties. De in de tabel opgenomen beleidsdoelen- en acties zijn alle terug te voeren op de volgende integrale thema's (zie ook de tabel): 7. behoud en versterken agrarische productiefunctie onderliggende doelen/acties: versterking concurrentiekracht, agrarische structuurversterking, businesscases foodport, nieuwe teelten en technieken, aquacultuur en logistieke landbouwroutes 8. stimuleren Nieuwe Economische Dragers onderliggende doelen/acties: bevorderen hergebruik en sanering van in onbruik geraakte (agrarische) bebouwing, maar bijvoorbeeld ook businesscase aquacultuur, bijzondere woonvormen via (private investeringen in) nieuwe landgoederen en buitenplaatsen 9. behoud en versterken van de landschappelijke kwaliteit onderliggende doelen/acties: tegengaan verstening, aantrekkelijk vestigingsklimaat voor wonen, werken en recreëren, programma behoud landschappelijke kwaliteiten van provinciaal belang 10. vergroten van de toegankelijkheid van het platteland onderliggende doelen/acties: logistieke landbouwroutes, realisatie, onderhoud, beheer en ontsluiting van recreatieve routenetwerken, verbeteren belevingswaarde routenetwerken, versterken ketenmobiliteit 11. kwaliteitsverbetering verblijfsrecreatie onderliggende doelen/acties: ontwikkeling leisure hotspots, kwaliteitsverbetering recreatief product kustzone 12. versterken kwaliteit natuur en duurzaam waterbeheer onderliggende doelen/acties: natuurontwikkeling (EHS), natuurbeheer, realiseren instandhoudingsdoelstellingen/pas, realisatie natte ecologische verbindingszones, verdrogingsopgave In dit programma zal de uitvoering langs deze integrale thema's gestimuleerd worden. De ervaring leert dat een integrale aanpak meerwaarde oplevert. Een paar voorbeelden: 17

18 - het verwerven en inrichten van laaggelegen landbouwpercelen voor natuurontwikkeling incl. een eigen waterhuishouding biedt de waterbeheerder de mogelijkheid om het peilbeheer voor de landbouw te optimaliseren. - het faciliteren van agrarische structuurversterking in de landbouw schept kansen voor agrarische ondernemers om mee te groeien in de schaalvergroting zodat de bedrijfsoppervlakte groter en de rijafstanden kleiner worden. Voor overheden biedt het kansen om de verkeersveiligheid te vergroten en te prioriteren voor landbouwroutes. - het vergroten van de toegankelijkheid van het landelijk gebied (bijvoorbeeld door het aanpassen van het fietsknooppuntennetwerk) schept mogelijkheden voor maatschappelijke organisaties en ondernemers voor de verkoop van hun producten en diensten. - recreatieondernemers zullen niet alleen inzetten op kwaliteitsverbetering van de verblijfsrecreatie maar hebben ook voordeel wanneer de toegankelijkheid in het landelijk gebied wordt vergroot, de in onbruik geraakte bebouwing wordt gesaneerd en de landschappelijke kwaliteit wordt versterkt. - een gemeente wil een camping saneren die gelegen is in een natuurgebied. Omdat de Provincie gaat over het aankopen en inrichten van nieuwe natuurgebieden is samenwerking logisch. 18

19 Thema (met daarachter de kerntaak) Behoud en versterken van de agrarische productiefunctie Stimuleren nieuwe economische dragers Behoud en versterking van de landschappelijke kwaliteit Doel Versterken van de concurrentiekracht Agrarische structuurversterking Businesscase nieuwe teelten en technieken in de landbouw (creëren toegevoegde waarde, stimuleren innovatie) Businesscase foodport Zeeland (creëren extra toegevoegde waarde, versnellen innovatie n duurzaamheid in foodsector) Businesscase binnendijkse aquacultuur Ontwikkeling concentratiegebieden aquacultuur Concentratie glastuinbouw in de Kanaalzone Bevorderen sanering in onbruik geraakte agrarische bebouwing Stimuleren hergebruik cultuurhistorisch waardevolle bebouwing Tegengaan van verstening, Aantrekkelijk vestigingsklimaat voor wonen, werken en recreëren, Programma behoud landschappelijke kwaliteiten van provinciaal belang Actie Ondersteunen van lokale initiatieven voor kleinschalige verwerking van biomassa uit landschap Ondersteunen van initiatieven voor vergisten biomassa/ mest/ bermmaaisel tot metaal/ biogas Ondersteunen van de teelt van nieuwe gewassen (synergie zoeken met "groene grondstoffen") en ondersteunen nieuwe technieken Technische bijstand stichting Foodport Zeeland, subsidiëren onderzoeksprojecten, bijdragen in concrete projecten Benutten kansrijke ontwikkelingen en Innovaties aquacultuur Sanering solitair glas in waardevolle gebieden (voormalig rijksprogramma) Realisatie regionale mestopslaglocaties Realisatie logistieke landbouwroutes Sanering vrijkomende agrarische bebouwing Selectie aanbrengen in cultuurhistorisch waardevolle (agrarische) bebouwing Opzetten herbestemmingsprogramma 19

20 Kwaliteitsverbetering verblijfsrecreatie Ontwikkelen recreatieve hotspots Kwaliteitsverbetering bestaand recreatief aanbod kustzone Revitalisering kampeerproduct?? Vergroten toegankelijkheid landelijk gebied Versterking van de kwaliteit van natuur en een duurzaam waterbeheer Realisatie, onderhoud, beheer en ontsluiting van recreatieve routenetwerken Verbeteren belevingswaarde routenetwerken Verbeteren economisch rendement routenetwerken Versterken ketenmobiliteit Realisatie herijkte EHS Behoud en ontwikkeling landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten van provinciaal belang Landschapsbeheer/ bufferzones aanvullend op N2000-gebieden SNL/ agrarisch natuurbeheer Faunafonds PAS/ EGM Landschapsbeheer buiten EHS soortenbeleid Realisatie natte ecologische verbindingszones Verdrogingsopgave Afronden en beheer wandelnetwerk Boerenlandpaden Realisatie fiets- en wandelroutes langs SSL Vermarkten wandelnetwerk Herziening fietsknooppuntensysteem (vervangen borden, update bestaand FIKS) Ontwikkelen pleisterplaatsen Aanjagen/ coördineren investeringen in haltevoorzieningen 800 ha inrichting reeds aangekochte EHS 1149 ha aankoop en inrichting herijkte EHS Opstellen programma Aanwijzen aardkundige monumenten Informatievoorziening aardkunde en archeologie 108 km tot hectare (380 ha via EHS, 940 ha via N2000/ PAS, 225 ha via POP2), 1335 ha. ongedekt 20

21 2.8. Verbinden: beleidsdoelen en acties in een gebiedsgerichte aanpak In 2.7 is de integrale aanpak besproken. De gebiedsgerichte aanpak kan een succesvolle manier zijn om thema's en partijen met elkaar te verbinden en tot uitvoering te komen. Via de (wijziging van de) Wet Inrichting Landelijk Gebied (hierna de WILG) worden provincies verantwoordelijk voor de inrichting van het landelijk gebied en voor het regionale beleid op het vlak van natuur, recreatie, toerisme, landschap, structuurversterking van de landbouw en de leefbaarheid van het platteland. In de wet wordt dit samengevat met het begrip gebiedsgericht beleid. Op basis van het Omgevingsplan is in de afgelopen jaren ingezet op het versterken van de ontwikkelings- en uitvoeringsgerichte aanpak voor die gebieden waar de grootste opgaven liggen. In de Omgevingsbalans 2009 en 2012 is uitgebreid stilgestaan bij de verschillende uitvoeringsprojecten. Gebleken is dat een gebiedsgerichte aanpak kan leiden tot het succesvol, integraal, oplossen van knelpunten en benutten van kansen. Zo zijn in de afgelopen jaren binnen de gebiedsgerichte projecten Schouwen-West, Schouwen-Oost, West-Zeeuws-Vlaanderen (Natuurlijk Vitaal), Philippine en Maelstede-Dekker uiteenlopende projecten gerealiseerd. Het gaat dan om projecten op het gebied van verbetering van de landbouwstructuur, het ontsluiten van het buitengebied, verwerving en inrichting van nieuwe natuurgebieden, het oplossen van knelpunten op het gebied van wateroverlast, het aanleggen van recreatieve routestructuren, bedrijfsverplaatsingen, landschapsversterking, verkeersveiligheid. In de bijlage is een evaluatie van de verschillende gebiedsgerichte projecten opgenomen. Met de successen van de hierboven genoemde gebiedsgerichte projecten in het achterhoofd, ziet de Provincie voor de komende jaren mogelijkheden om thema's en partijen in een gebiedsgerichte aanpak te verbinden. Bijvoorbeeld in Oost-Zeeuws Vlaanderen. Maar ook in andere gebieden is het denkbaar dat een gebiedsgerichte aanpak goede mogelijkheden biedt om de provinciale doelen en acties te realiseren. In de komende periode wordt met de externe partners bekeken of en in welke gebieden zij kansen zien voor een gebiedsgerichte aanpak. Daarbij dient overigens te worden opgemerkt dat er geen nieuwe gebiedsgerichte projecten zullen worden gestart zonder voorafgaande besluitvorming in PS. Oost-Zeeuws-Vlaanderen Uit het GLB rapport van DLG en LEI-WUR blijkt dat de verkaveling in delen van het gebied slecht is. Er liggen opgaven voor verbetering van de landbouwstructuur. De gedachte is om te starten met een Landbouw Effect Rapportage zodat een beter inzicht ontstaat in de huidige landbouwstructuur. Daarbij komt dat er in de komende jaren veel uitvoeringsacties in het gebied oostelijk van het Kanaal Gent-Terneuzen staan gepland. Denk aan de reeds gestarte realisatie van de Sluiskiltunnel, de uitvoering van het project Perkpolder, de aanleg van de zeesluis in Terneuzen, de verbreding van de Tractaatweg en de ontpoldering van de Hedwigepolder. Daarnaast laat de kaart (bijlage 2) zien dat er meerdere opgaven vanuit de diverse beleidsnota's te realiseren zijn. Bezien wordt of er draagvlak is om aanvullend op de hierboven geplande projecten een vorm van gebiedsgerichte aanpak te starten zodat ook het belang van de landbouw wordt gediend. In het kader van dit programma wordt deze gedachte besproken met medeoverheden en maatschappelijke organisaties. Aansluitend besluit de Provincie over nut en noodzaak, urgentie, aanpak en gebiedsbegrenzing. Actie: de Provincie zal een LER starten, een inventarisatie uitvoeren en het gesprek aangaan met gemeenten, waterschap en maatschappelijke organisaties over een gebiedsgerichte aanpak in (delen) van Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Aansluitend wordt bezien welke rol de Provincie wil vervullen bij de uitvoering hiervan. Daarbij geldt dat er geen nieuwe gebiedsgerichte projecten zullen worden gestart zonder voorafgaande besluitvorming in PS. 21