J.W.F. Elte D. Overbosch R.O.B. Gans M.O. van Aken. Differentiële diagnostiek in de interne geneeskunde

Transcriptie

1 J.W.F. Elte D. Overbosch R.O.B. Gans M.O. van Aken Differentiële diagnostiek in de interne geneeskunde

2 Onder redactie van: J.W.F. Elte D. Overbosch R.O.B. Gans M.O. van Aken Differentiële diagnostiek in de interne geneeskunde Compendium Derde, herziene druk Houten 2015

3 Enkele kleurenafbeeldingen bij de hoofdstukken 17 en 18 zijn te vinden op 7 Vul op deze website in het zoekveld Search ISBN dit ISBNnummer in: Let op: het is belangrijk om precies deze schrijfwijze aan te houden, dus met tussenstreepjes. ISBN Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. Eerste druk 2005 Tweede druk Derde, herziene druk 2015 NUR 878 Basisontwerp omslag: Studio Bassa, Culemborg Automatische opmaak: Crest Premedia Solutions (P) Ltd., Pune, India Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus GA Houten

4 V Woord vooraf bij de vijfde, herziene druk Meer dan twintig jaar geleden verscheen de eerste editie van Differentiële diagnostiek in de interne geneeskunde. Voor u ligt de vijfde, geheel herziene editie. Hierin komen opnieuw alle aspecten van de interne geneeskunde aan de orde. De hoofdstukken zijn nu veelal herschreven door nieuwe auteurs die gebruikmaakten van de oorspronkelijke teksten van de eerdere auteurs. De redactie wil met nadruk de eerdere auteurs danken voor hun bijdragen die dit boek tot zo n vaak gebruikt praktijkboek hebben gemaakt. Voor het eerst maakt de eerste redacteur van alle vier vorige edities, prof. dr. W.D. Reitsma, geen deel meer uit van de redactie. Hij heeft met zijn kennis, nauwgezetheid en enthousiasme zeer veel bijgedragen aan het tot stand komen van dit boek. De redactie van de huidige druk is hem zeer veel dank verschuldigd. De redactie is aangevuld met twee nieuwe leden: dr. M.O. van Aken en prof. dr. R.O.B. Gans. Bij deze druk van compendium en handboek is ervoor gekozen om alle tabellen en figuren alleen in het compendium op te nemen en niet in het handboek. Het compendium beoogt een praktisch en handzaam boek te zijn en het handboek kan als naslagwerk gebruikt worden naast het compendium. In het handboek dat nu hetzelfde formaat heeft als het compendium, wordt verwezen naar de tabellen en figuren in het compendium. Het handboek is bedoeld om theoretische achtergronden te geven, overwegingen hoe tot een bepaalde diagnose te komen en vormt zo als het ware de rode draad. De beide boeken vormen een onlosmakelijk geheel en zijn dan ook slechts gezamenlijk verkrijgbaar.

5 VI Woord vooraf bij de vijfde, herziene druk De redactie hoopt dat ook deze editie velen zal helpen bij het opstellen van de juiste differentiële diagnose en staat, als tevoren, open voor eventuele op- of aanmerkingen. De redactie, juni 2015

6 VII Inhoud 1 Algemene problemen R.O.B. Gans, J.B.L. Hoekstra 1.1 Lichaamssamenstelling Tabel 1.1 Lichaamssamenstelling van een gezonde man van 70 kg Water- en zouttekort Tabel 1.2 Verschillen tussen water- en zouttekort Dorst en polyurie Tabel 1.3 Oorzaken van dorst en polyurie Tabel 1.4 Oorzaken van diabetes insipidus Tabel 1.5 Analyse van diabetes insipidus met behulp van een dorstproef gedurende 8 uur Hypovolemie Tabel 1.6 Oorzaken van hypovolemie (uitdroging) Gegeneraliseerd oedeem en longoedeem Tabel 1.7 Oorzaken van oedeem Tabel 1.8 Onderzoek bij oedeem SIADH (syndroom van inappropriate ADH-secretie) Tabel 1.9 Tabel 1.10 Symptomen van het syndroom van inappropriate ADH-secretie (SIADH) Oorzaken van het syndroom van inappropriate ADH-secretie Hypernatriëmie en hyponatriëmie Hypernatriëmie Hyponatriëmie Tabel 1.11 Hypernatriëmie naar ontstaanswijze Tabel 1.12 Hyponatriëmie naar ontstaanswijze Hyperkaliëmie en hypokaliëmie Inleiding Hyperkaliëmie Tabel 1.13 Symptomen/verschijnselen van hyperkaliëmie Tabel 1.14 Oorzaken van hyperkaliëmie Tabel 1.15 Hyperkaliëmie naar ontstaansmechanisme Hypokaliëmie Tabel 1.16 Symptomen/verschijnselen van hypokaliëmie

7 VIII Inhoud Tabel 1.17 Oorzaken van hypokaliëmie Tabel 1.18 Hypokaliëmie naar ontstaansmechanisme Afwijkingen van het zuur-base-evenwicht Tabel 1.19 De relatie tussen de ph en de concentratie van H + -ionen Metabole acidose Tabel 1.20 Oorzaken van metabole acidose Metabole alkalose Tabel 1.21 Oorzaken van metabole alkalose Respiratoire acidose Tabel 1.22 Zuur-base-evenwicht bij respiratoire acidose Tabel 1.23 Symptomen van respiratoire insufficiëntie Tabel 1.24 Oorzaken van respiratoire insufficiëntie Respiratoire alkalose Tabel 1.25 Zuur-base-evenwicht bij respiratoire alkalose Tabel 1.26 Oorzaken van respiratoire alkalose Tabel 1.27 Acidemie: ph < 7, Tabel 1.28 Alkaliëmie: ph > 7, Overgewicht en ondervoeding Tabel 1.29 Gewichtsclassificatie bij volwassenen volgens de BMI Adipositas Tabel 1.30 Het metabool syndroom volgens de Adult Treatment Panel (ATP)-III-definitie Tabel 1.31 Het metabool syndroom volgens de IDF-definitie Tabel 1.32 Risico s van adipositas Ondervoeding Tabel 1.33 Oorzaken van ondervoeding en vermagering Tabel 1.34 Symptomen van anorexia nervosa Cardiale ziektebeelden P.P. van Geel, R.A. Tio 2.1 Pijn op de borst; angina pectoris, myocardinfarct, pericarditis Angina pectoris Tabel 2.1 De verschillen in oorzaken, anamnese, reacties op nitroglycerine

8 Inhoud IX Tabel 2.2 Differentieeldiagnostische overwegingen bij pijn op de borst Myocardinfarct Tabel 2.3 Criteria voor de diagnose myocardinfarct Pericarditis Tabel 2.4 Oorzaken van pericarditis Hartkloppingen Tabel 2.5 Ritme- en geleidingsstoornissen van het hart, verdeeld naar lokalisatie Hartkloppingen Tabel 2.6 Differentieeldiagnostische overwegingen bij de klacht hartkloppingen Tabel 2.7 Differentiële diagnose van tachycardie (> 100 slagen/min) (klinisch) Tabel 2.8 Differentiële diagnose van tachycardie (> 100 slagen/min) (elektrocardiografisch) Ritme- en geleidingsstoornissen Tabel 2.9 Differentiële diagnose van bradycardie (< 60 slagen/min) en hartblok (klinisch) Tabel 2.10 Differentiële diagnose van bradycardie (< 60 slagen/min) en hartblok (elektrocardiografisch) Tabel 2.11 Cardiale en niet-cardiale oorzaken voor collaps Tabel 2.12 Differentiële diagnose van een irregulaire pols Harttonen en -geruisen Harttonen Tabel 2.13 Normale en afwijkende harttonen Souffles bij klepafwijkingen Tabel 2.14 De meest voorkomende oorzaken van klepafwijkingen Tabel 2.15 Symptomen en bevindingen bij endocarditis Hartfalen Definitie en voorkomen Tabel 2.16 Functionele classificatie volgens de New York Heart Association (NYHA ) Oorzaken Tabel 2.17 Oorzaken van hartfalen Pathofysiologie en symptomatologie

9 X Inhoud Anamnese Onderzoek Aanvullend onderzoek Afwijkingen van het respiratoire systeem G.J. Braunstahl, J.C.C.M. in t Veen 3.1 Dyspnoe Definitie Tabel 3.1 Oorzaken van dyspnoe Anamnese Tabel 3.2 Acute dyspnoe Tabel 3.3 Chronische dyspnoe Lichamelijk onderzoek Laboratoriumonderzoek Aanvullend onderzoek Hypoxemie en centrale cyanose Tabel 3.4 Oorzaken van hypoxemie Definitie Klinische verschijnselen Aanvullend onderzoek Pneumonie Definitie Tabel 3.5 Pneumonie. Indeling en belangrijkste verwekkers Klinische verschijnselen Risicofactoren Classificatie Tabel 3.6 Index van de inschatting van de ernst van een pneumonie Aanvullend onderzoek Hemoptoë Tabel 3.7 Oorzaken van hemoptoë Definitie Klinische verschijnselen Laboratoriumonderzoek Aanvullend onderzoek Pulmonale massa/noduli Definitie Tabel 3.8 Differentiële diagnose van nodulaire longafwijkingen

10 Inhoud XI Differentiële diagnose Tabel 3.9 Risicofactoren voor maligniteit van een coin-laesie Klinische verschijnselen Laboratoriumonderzoek Beeldvormend onderzoek Aanvullende diagnostiek Tabel 3.10 Longcarcinoom, indeling, prognose en neiging tot metastasering Diffuse longafwijkingen Definitie Differentiële diagnose Tabel 3.11 Oorzaken van diffuse longafwijkingen Tabel 3.12 Indeling longoedeem Klinische verschijnselen Laboratoriumonderzoek Beeldvormend onderzoek Aanvullend onderzoek Verbreed mediastinum Definitie Klinische verschijnselen Tabel 3.13 Verbreed mediastinum: belangrijkste afwijkingen Laboratoriumonderzoek Beeldvormend onderzoek Pleuravocht Definitie Tabel 3.14 Oorzaken van pleuravocht Klinische verschijnselen Laboratoriumonderzoek Beeldvormend onderzoek Pleurapunctie Shock J.G. van der Hoeven 4.1 Definitie en herkenning Klinische verschijnselen Laboratoriumdiagnostiek Tabel 4.1 Laboratoriumdiagnostiek bij shock

11 XII Inhoud 4.2 Klinische indeling Tabel 4.2 Hemodynamische veranderingen bij verschillende oorzaken van shock Hypovolemische shock Tabel 4.3 Inschatting van de ernst bij shock als gevolg van bloedverlies Cardiogene shock Obstructieve shock Distributieve shock Hypertensie J. Deinum 5.1 Inleiding Tabel 5.1 Grenzen van normale en verhoogde bloeddruk Heeft de patiënt echt hypertensie? Meting van de spreekkamerbloeddruk Automatische bloeddrukmetingen Tabel 5.2 Definities van hypertensie bij spreekkamermeting en bij ambulante en thuismeting Dreigt er een complicatie op korte termijn? Hypertensieve crisis Tabel 5.3 Tabel 5.4 Aanvullend onderzoek om te bepalen of er sprake is van hypertensieve urgentie of hypertensief noodgeval Overzicht aandoeningen geassocieerd met hypertensieve crisis Is er een eenduidige oorzaak voor de hypertensie? Primaire en secundaire hypertensie Tabel 5.5 Oorzaken van hypertensie bij volwassenen Tabel 5.6 Tabel 5.7 Tabel 5.8 Tabel 5.9 Prevalentie van verschillende vormen van hypertensie bij volwassenen Bevindingen die verdenking oproepen op het bestaan van renovasculaire hypertensie Symptomen van feochromocytoom- paraganglioom (PPGL) Differentieeldiagnostische overwegingen ten opzichte van een PPGL Tabel 5.10 Diagnostische tests bij verdenking op PPGL

12 Inhoud XIII Tabel 5.11 Belangrijkste medicamenten Tabel 5.12 Clonidinetest ter bevestiging van PPGL Tabel 5.13 Oorzaken van primair hyperaldosteronisme Tabel 5.14 Effecten van medicamenten op aldosteron- en reninespiegels Tabel 5.15 Kenmerken van primair hyperaldosteronisme Tabel 5.16 Differentiële diagnose tussen primair aldosteronisme, pseudohyperaldosteronisme en secundair hyperaldosteronisme Tabel 5.17 Medicamenten en intoxicaties die bloeddrukverhoging kunnen geven Hypertensie en zwangerschap Orgaanschade als gevolg van hypertensie Tabel 5.18 Complicaties als gevolg van hypertensie Anamnese en onderzoek Tabel 5.19 Aspecten van anamnese en lichamelijk onderzoek die van belang zijn voor de diagnostiek van hypertensie Aandoeningen van de nieren C.E.H. Siegert 6.1 Pijn uitgaand van de tractus urogenitalis Inleiding Nefrolithiasis Tabel 6.1 Symptomen van een niersteenkoliek Tabel 6.2 Oorzaken van nierstenen Tabel 6.3 Differentiële diagnose van een niersteenkoliek Tabel 6.4 Frequentie van voorkomen van typen nierstenen Urineweginfectie Tabel 6.5 Symptomen van cystitis en pyelonefritis Tabel 6.6 Differentiële diagnose van urineweginfecties Tabel 6.7 Tabel 6.8 De meest voorkomende verwekkers van urogenitale infecties Oorzaken van persisterende en recidiverende urineweginfecties Hematurie en proteïnurie Tabel 6.9 Differentiële diagnose van hematurie

13 XIV Inhoud Tabel 6.10 Indeling van glomerulaire ziekten naar hun nefritische of nefrotische manifestatie Proteïnurie Acute en chronische nierinsufficiëntie Inleiding Tabel 6.11 Nefrologische formules Tabel 6.12 Acute en chronische nierinsufficiëntie Acute nierinsufficiëntie Tabel 6.13 Onderscheid tussen renale en prerenale vormen van acute nierinsufficiëntie Tabel 6.14 Oorzaken van acute nierinsufficiëntie Tabel 6.15 Differentiële diagnose van acute glomerulonefritis Tabel 6.16 Differentiële diagnose van rapidly progressive glomerulonephritis Chronische nierinsufficiëntie Tabel 6.17 Kenmerken van chronische nierinsufficiëntie Tabel 6.18 Differentiële diagnose van chronische nierinsufficiëntie Afwijkingen van de koolhydraat- en vetstofwisseling C.J. Tack, M. Castro Cabezas, J.W.F. Elte 7.1 Diabetes mellitus Inleiding Diagnose Tabel 7.1 Normaalwaarden en diagnostische criteria Tabel 7.2 Classificatie van diabetes mellitus Tabel 7.3 Typische kenmerken van diabetes mellitus type 1 en type Bewusteloosheid bij diabetes mellitus Hypoglykemie Tabel 7.4 Kenmerken van hypoglycemia unawareness Tabel 7.5 Oorzaken van hypoglykemie bij diabetes mellitus Ernstige hyperglykemische ontregelingen Tabel 7.6 Symptomen bij diabetische ketoacidose (DKA)

14 Inhoud XV Tabel 7.7 Meest frequente oorzaken van diabetische ketoacidose (DKA) Hyperosmolaire hyperglykemische ontregeling Tabel 7.8 Verschillen tussen de symptomen en bevindingen bij diabetische ketoacidose en hyperosmolaire hyperglykemische ontregeling Melkzuuracidose Hypoglykemie bij mensen zonder diabetes Tabel 7.9 Oorzaken van spontane hypoglykemie Langetermijncomplicaties van diabetes mellitus Tabel 7.10 Langetermijncomplicaties van diabetes mellitus Tabel 7.11 Natuurlijke ontwikkeling van nefropathie bij diabetes mellitus type Tabel 7.12 Oogafwijkingen bij diabetes mellitus Tabel 7.13 Netvliesafwijkingen bij diabetes mellitus Afwijkingen van de vetstofwisseling Inleiding Tabel 7.14 Wenselijke waarden van de parameters van de vetstofwisseling Primaire of erfelijke hyperlipidemieën Primaire hypercholesterolemie Tabel 7.15 Primaire of erfelijke dislipoproteïnemieën Tabel 7.16 Differentiële diagnose van dyslipidemieën aan de hand van xanthomen Primaire hypertriglyceridemie Primaire gecombineerde hyperlipidemie Secundaire hyperlipidemie Tabel 7.17 Belangrijkste oorzaken van secundaire hyperlipidemie Tabel 7.18 Kenmerken van het metabool syndroom Andere oorzaken van secundaire hyperlipidemie Tabel 7.19 Effecten van enkele medicamenten op triglyceriden, HDL-cholesterol en LDLcholesterol

15 XVI Inhoud 8 Endocrinologie J.W.F. Elte, M.O. van Aken 8.1 Afwijkingen van de schildklier Inleiding Tabel 8.1 Referentiewaarden voor schildklierfunctietest Vormafwijkingen/struma Tabel 8.2 Indelingen van struma Tabel 8.3 Echografische risicofactoren voor maligniteit Tabel 8.4 Clinical activity score (CAS) Tabel 8.5 Klinische risicofactoren die de kans op een maligne aandoening in een solitaire schildkliernodus verhogen Tabel 8.6 Oorzaken van pijn in de schildklier Schildklierfunctiestoornissen Tabel 8.7 Oorzaken van hypothyreoïdie Tabel 8.8 Oorzaken van thyreotoxicose Interpretatie van schildklierfunctieonderzoek Tabel 8.9 Oorzaken van het lage T 3 -syndroom Afwijkingen van de calciumstofwisseling Inleiding Hypercalciëmie Tabel 8.10 Oorzaken van hypercalciëmie Tabel 8.11 Symptomen van hypercalciëmie Hypocalciëmie en hypomagnesiëmie Tabel 8.12 Oorzaken van hypocalciëmie Tabel 8.13 Oorzaken van tetanie Tabel 8.14 Laboratoriumonderzoek bij enkele oorzaken van hypocalciëmie Tabel 8.15 Oorzaken van hypomagnesiëmie Overige stoornissen: fosfaatmetabolisme, hypermagnesiëmie Tabel 8.16 Oorzaken van hyperfosfatemie Tabel 8.17 Oorzaken van hypofosfatemie Tabel 8.18 Oorzaken van hypermagnesiëmie Metabole botziekten Tabel 8.19 Oorzaken van osteoporose Tabel 8.20 Oorzaken van osteomalacie

16 Inhoud XVII 8.3 Aandoeningen van de hypofyse Hypofysetumoren Tabel 8.21 Hypofysetumoren Prolactinoom Tabel 8.22 Oorzaken van hyperprolactinemie Acromegalie Ziekte en syndroom van Cushing Tabel 8.23 Oorzaken van hypercortisolisme Hypofyse-insufficiëntie Tabel 8.24 Oorzaken van hypofyse-insufficiëntie Afwijkingen in samenhang met de bijnieren Tumoren van de bijnier Tabel 8.25 Classificatie van bijnierincidentalomen Bijnierschorsinsufficiëntie Tabel 8.26 Oorzaken van bijnierschorsinsufficiëntie Congenitale bijnierschorshyperplasie Tabel 8.27 Enzymdeficiënties in de bijnierschors die leiden tot bijnierschorshyperplasie Groei en seksuele rijping Groeistoornissen Tabel 8.28 Oorzaken van vertraagde en toegenomen groei Vertraagde puberteit Tabel 8.29 Oorzaken van vertraagde puberteit Pubertas praecox Tabel 8.30 Oorzaken van pubertas praecox Hypogonadisme bij de man Tabel 8.31 Oorzaken van hypogonadisme bij de man Infertiliteit bij de man Tabel 8.32 Oorzaken van infertiliteit bij de man Erectiele disfunctie Tabel 8.33 Oorzaken van erectiele disfunctie Gynaecomastie Tabel 8.34 Oorzaken van gynaecomastie Amenorroe Tabel 8.35 Oorzaken van amenorroe Hirsutisme Tabel 8.36 Oorzaken van hirsutisme

17 XVIII Inhoud 9 Ziekten van de tractus digestivus D.R. de Vries, P.D. Siersema 9.1 Inleiding Anamnese Lichamelijk onderzoek Misselijkheid en braken Inleiding Tabel 9.1 Oorzaken van misselijkheid en braken Lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek Tabel 9.2 Oorzaken van pijn op de borst en zuurbranden Zuurbranden en pijn op de borst Inleiding Lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek Passageklachten Inleiding Tabel 9.3 Oorzaken van dysfagie en odynofagie Lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek Hikken en boeren Inleiding Tabel 9.4 Oorzaken van langdurig of recidiverend hikken Aanvullend onderzoek Bloedbraken en melena Inleiding Tabel 9.5 Oorzaken van bloeding in de proximale tractus digestivus Lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek Rectaal bloedverlies Inleiding Tabel 9.6 Oorzaken van rectaal bloedverlies Aanvullend onderzoek Obstipatie Inleiding Tabel 9.7 Oorzaken van obstipatie Lichamelijk onderzoek

18 Inhoud XIX Aanvullend onderzoek Diarree Inleiding Tabel 9.8 Differentiële diagnose van diarree, gerangschikt naar oorzaak Aanvullend onderzoek Buikpijn Inleiding Tabel 9.9 Oorzaken van buikpijn Lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek Anale klachten Inleiding Tabel 9.10 Anale klachten en hun proctologische oorzaken Lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek Acute buik Leverziekten R.A. de Man 10.1 Icterus en gestoorde serumleverenzymwaarden Hyperbilirubinemie Tabel 10.1 Oorzaken van geïsoleerde hyperbilirubinemie Diagnostiek De gele patiënt Tabel 10.2 Oorzaken van geelzucht Anamnese Lichamelijk onderzoek Laboratoriumonderzoek Tabel 10.3 Niet-hepatische oorzaken van abnormale leverfunctietests Tabel 10.4 Diffuse infiltratieve aandoeningen van de lever Verdere diagnostiek Acute hepatitis Tabel 10.5 Oorzaken van acute hepatitis Tabel 10.6 Differentiële diagnose van leverafwijkingen ten gevolge van geneesmiddelen

19 XX Inhoud 10.4 Chronische hepatitis Tabel 10.7 Oorzaken van chronische hepatitis en levercirrose Levercirrose Een ruimte-innemend proces in de lever Tabel 10.8 Ruimte-innemende processen in de lever: indeling op basis van echo-onderzoek Tabel 10.9 Tumoren ingedeeld in primair en secundair Vochtophoping in de peritoneale holte Tabel Differentiële diagnose van ascites Hematologische aandoeningen M.H.H. Kramer 11.1 Bleek, moe en anemie Inleiding Tabel 11.1 Referentiewaarden die van belang zijn bij analyse van een anemie Tabel 11.2 Morfologische classificatie van anemie Tabel 11.3 Pathofysiologische classificatie van anemie Tabel 11.4 Tabel 11.5 Karakteristieke laboratoriumbevindingen bij verschillende vormen van anemie Verschillende vormen van anemie: frequentie van voorkomen in de huisartspraktijk Anamnese en lichamelijk onderzoek Tabel 11.6 Indeling van hemolytische anemie Tabel 11.7 Oorzaken van aplastische anemie Lymfadenopathie Inleiding Tabel 11.8 Oorzaken van lymfekliervergroting Anamnese en onderzoek Tabel 11.9 Klassiek HL: risicofactoren en prognose Tabel Stadiumindeling (volgens Ann Arbor met Cotswolds aanbeveling) voor hodgkinlymfoom en non-hodgkinlymfoom Tabel Lymfoomcategorieën gedefinieerd volgens de WHO-classificatie Tabel Risicofactoren NHL

20 Inhoud XXI 11.3 Splenomegalie Inleiding Tabel Oorzaken van splenomegalie Anamnese en onderzoek Afwijkingen van de witte bloedcellen, myelodysplasie en leukemie Inleiding Tabel Leukocyten: referentiewaarden in het bloed bij volwassenen Anamnese en onderzoek Tabel Oorzaken van neutropenie Tabel Minimale diagnostische criteria voor myelodysplastisch syndroom (MDS) Tabel Oorzaken van neutrofiele granulocytose Tabel Klinische en laboratoriumkenmerken van chronische myeloïde leukemie (CML) Tabel Diagnose primaire myelofibrose (PMF): gereviseerde WHO-classificatie Tabel Klinische symptomatologie van acute leukemie Tabel WHO-classificatie van acute myeloïde leukemie (AML) Tabel WHO-classificatie acute lymfatische leukemie (ALL) Tabel Oorzaken van eosinofilie Tabel Oorzaken van monocytose Tabel Oorzaken van lymfocytose Tabel Klinische en laboratoriumkenmerken van chronische lymfatische leukemie (CLL) Tabel Stadiumindeling CLL Polycytemia, polyglobulie en trombocytose Polycytemie en polyglobulie Tabel Herziene WHO-criteria voor polycythaemia vera (PV) Tabel Oorzaken van secundaire vormen van polyglobulie

21 XXII Inhoud Trombocytose Tabel WHO-criteria voor de diagnose essentiële trombocytose Ziekten die gepaard gaan met abnormale bloedeiwitten Inleiding Tabel Differentiële diagnose bij de aanwezigheid van abnormale bloedeiwitten Anamnese en onderzoek Lymfoplasmocytair lymfoom (ziekte van Waldenström) Tabel Diagnostische criteria voor lymfoplasmacytair lymfoom met macroglobulinemie Multipel myeloom Tabel Klinische kenmerken van multipel myeloom (MM) Tabel Diagnostische criteria Tabel De stadiëring volgens de International staging system for MM Amyloïdose Hemostase en trombose V.E.A. Gerdes 12.1 De pathologische bloeding Verlengde protrombinetijd (PTT) en verlengde geactiveerde partiële tromboplastinetijd (APTT) Tabel 12.1 Oorzaken van zowel verlengde protrombinetijd (PTT) als verlengde geactiveerde partiële tromboplastinetijd (APTT) Verlengde geactiveerde partiële tromboplastinetijd Tabel 12.2 Oorzaken van verlengde geactiveerde partiële tromboplastinetijd (APTT) Verlengde protrombinetijd Tabel 12.3 Oorzaken van verlengde protrombinetijd (PTT) Bloedingsneiging bij normale APTT en PTT Tabel 12.4 Oorzaken van een bloedingsneiging bij een normale PTT en APTT

22 Inhoud XXIII Verlengde bloedingstijd en platelet function analysis (PFA) Tabel 12.5 Oorzaken van trombopenie Tabel 12.6 Oorzaken van verlengde bloedingstijd of platelet function analysis (PFA) Diffuse intravasale stolling Tabel 12.7 Oorzaken van diffuse intravasale stolling Trombosebeen Tabel 12.8 Oorzaken van een opgezet pijnlijk been Tabel 12.9 Klinische beslisregel van Wells voor diepe veneuze trombose (DVT) Tabel Risicofactoren voor het optreden van veneuze trombose Longembolie Tabel Oorzaken van plotselinge kortademigheid of pijn op de borst Tabel Klinische beslisregel van Wells voor longembolie Gemetastaseerde maligniteit bij onbekende primaire tumor K.P.M. Suijkerbuijk, E. van der Wall 13.1 Definitie en epidemiologie Definitie Incidentie Prognose Tabel 13.1 Behandelbare subgroepen Diagnostiek Tabel 13.2 Diagnostiek bij (verdenking) maligniteit van onbekende origine Anamnese en lichamelijk onderzoek Laboratoriumonderzoek Radiologisch onderzoek Endoscopisch onderzoek Pathologie Moleculaire markers Behandeling Targeted therapy

23 XXIV Inhoud 14 Infectieziekten J.T. van Dissel, D. Overbosch 14.1 Inleiding: micro-organisme, gastheer en omgeving Tabel 14.1 Vragen bij een patiënt met koorts Infectie, ontsteking en koorts Koorts en koude rillingen als diagnosticum Tabel 14.2 Enige belangrijke koortstypen en hun oorzaken Verklikkertekenen bij anamnese en lichamelijk onderzoek Tabel 14.3 Verklikkertekenen bij een patiënt met koorts Tabel 14.4 De belangrijkste verwekkers van sepsis bij patiënten met een normale afweer Bijzondere gastheer omstandigheden Tabel 14.5 Enkele risicofactoren en bijzondere omstandigheden bij infectie Febris e causa ignota: speuren naar sporen Tabel 14.6 Oorzaken van febris e causa ignota Koorts bij cardiale aandoeningen Aanvullend onderzoek Tabel 14.7 Dukescriteria voor de diagnose infectieuze endocarditis Koorts bij hiv-geïnfecteerde patiënten Tabel 14.8 Verschil in presentatie van infecties Koorts bij een patiënt met, of verdacht van een hiv-infectie Tabel 14.9 Tabel Differentieeldiagnostische overwegingen bij koorts Oorzaken van pulmonale complicaties bij aids Tabel Neurologische complicaties van hiv-infectie Tabel Mogelijke oorzaken van diarree bij patiënten met hiv-infectie Importziekten D. Overbosch, P.J.J. van Genderen 15.1 Benadering van een patiënt uit de tropen Tabel 15.1 Relatief risico

24 Inhoud XXV Impact Activiteiten Tabel 15.2 Relatie tussen activiteiten en de kans op infecties Reiziger Importziekten met koorts Malaria Koorts bij een negatief dikkedruppelpreparaat Tabel 15.3 Indeling van infecties die als importziekten worden Tabel 15.4 Differentiële diagnose van koorts bij patiënten die terugkeren uit de tropen en bij wie malaria werd uitgesloten Koorts en leukocytose Koorts zonder leukocytose Chronische koortsende importziekten Importziekten met diarree Acute diarree Tabel 15.5 Acute diarree na terugkeer uit de tropen, indeling naar symptomatologie Tabel 15.6 Differentieeldiagnostische overwegingen bij diarree na terugkeer uit de tropen Chronische diarree Tabel 15.7 Anamnese bij patiënten met chronische diarree na terugkeer uit de tropen Dunnedarmdiarree en malabsorptie Tabel 15.8 Oorzaken van chronische diarree na terugkomst uit de tropen: dunne darm en malabsorptie Dikkedarmdiarree Tabel 15.9 Oorzaken van chronische diarree uit de tropen: dikke darm Niet-infectieuze oorzaken van dikkedarmdiarree Tabel Laboratoriumonderzoek bij chronische diarree na een verblijf in de tropen Importziekten met jeuk en/of ulceratie Jeuk

25 XXVI Inhoud Ulceraties Gelokaliseerde jeuk Gegeneraliseerde jeuk Belangrijke aandoeningen zonder jeuk Ulceraties Tot slot Ziekten die gepaard gaan met gewrichtsklachten en vaatafwijkingen P.J. Barendregt 16.1 Artralgie Tabel 16.1 Oorzaken van artralgie Monoartritis Tabel 16.2 Oorzaken van monoartritis Anamnese en lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek Polyartritis Anamnese en lichamelijk onderzoek Tabel 16.3 Oorzaken van polyartritis Tabel 16.4 Extra-articulaire symptomen bij polyartritis en bijpassende diagnose Aanvullend onderzoek Lage rugpijn Anamnese en lichamelijk onderzoek Tabel 16.5 Oorzaken van lage rugpijn Laboratorium- en aanvullend onderzoek Vasculitis Tabel 16.6 Vormen van vasculitis Anamnese en lichamelijk onderzoek Laboratorium- en aanvullend onderzoek Het fenomeen van Raynaud Tabel 16.7 Oorzaken van raynaudfenomeen Anamnese en lichamelijk onderzoek Laboratorium- en aanvullend onderzoek Amyloïdose Tabel 16.8 Amyloïdneerslagen en geassocieerde ziekten Anamnese en lichamelijk onderzoek Laboratorium- en aanvullend onderzoek

26 Inhoud XXVII 16.8 Cryoglobulinemie Tabel 16.9 Cryoglobulinemie Anamnese en lichamelijk onderzoek Laboratorium- en aanvullend onderzoek Classificatiecriteria Reumatoïde artritis Tabel Diagnostische criteria reumatoïde artritis Systemische lupus erythematosus (SLE) Tabel Classificatiecriteria systemische lupus erythematosus (SLE) Axiale spondylartropathie (spondylitis ankylopoetica) Tabel ASAS-classificatiecriteria voor axiale spondylartropathie (SpA) Ziekte van Still Tabel Diagnostische criteria voor ziekte van Still (yamaguchi-criteria) Polymyalgia rheumatica Tabel Eular/ACR 2012-classificatiecriteria voor polymyalgia rheumatica Arteriitis temporalis Tabel American College of Rheumatology 1990 classificatiecriteria voor arteriitis temporalis Huidverschijnselen R.I.F. van der Waal, J.J.E. van Everdingen 17.1 Erythemateuze huidaandoeningen Inleiding Tabel 17.1 Indeling van erythemateuze dermatosen Erythema palmare Tabel 17.2 Oorzaken van erythema palmare Erythema perstans Erythema nodosum Tabel 17.3 Oorzaken van erythema nodosum Erythema migrans Erythema (exsudativum) multiforme Tabel 17.4 Klinisch spectrum van erythema exsudativum multiforme (EEM)