Scenario s en advies. Financiële planning; globaal perspectief komende 10 jaar

Transcriptie

1 Scenario s en advies begroting PGB Financiële planning; globaal perspectief komende 10 jaar

2 Inhoud Achtergrond en doel Uitgangspunten en kaders Beschrijving scenario s Financiële impact scenario s Conclusie Vervolg, keuze en rol CvK Bijlagen CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 2

3 Achtergrond en doel De PGB kampt al jaren met een exploitatietekort en dalende ledenaantallen. Een exploitatietekort dat wordt opgevangen door haar financiële reserve. In 2012 heeft het CvK een meerjarenprognose gepresenteerd van de financiële situatie op basis van extrapolatie bij ongewijzigd beleid. De AK van de PGB heeft sindsdien aan de hand van de beleidsnotitie Meer dan de som der delen de nodige zaken in gang gezet, maar staat ook nog voor een aantal keuzes die impact hebben op de financiële begroting. Daar komt bij dat de PGB de afgelopen jaren haar financiële tekorten in de exploitatie heeft kunnen opvangen door relatief hoge rendementen op haar financiële reserve die gezien het beleggingsprofiel op middellange termijn niet houdbaar lijken. De AK wenst daarom van het CvK een herijking van de financiële prognose waarin aan de hand van diverse scenario s inzicht en advies over de financiële situatie van de PGB wordt gegeven CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 3

4 Uitgangspunten en kaders scenario s 1. Financiële sturing met materiële impact door de PGB op exploitatietekort is mogelijk op personeel, gebouwen en financiële reserve (investeringsruimte). Overige posten zijn financieel niet beeldbepalend en om die reden vooralsnog buiten beschouwing gelaten. 2. Uit onderzoek van het CvK blijkt dat in geen enkel scenario personeelsbesparing wezenlijk positief bijdraagt aan het financiële resultaat. Dit komt omdat de afkoopverplichtingen (CAO) niet opwegen tegen voortzetting van het dienstverband tot pensioendatum. Personeelsbesparing is om die reden dan ook geen parameter bij het berekenen van de scenario s. Wel is in het uitwerken van de scenario s in de kantlijn gekeken naar mogelijkheden om vrijwillige doorstroming te stimuleren. 3. Sturing op gebouwen kent grofweg drie mogelijkheden: handhaven, herontwikkeling of uit exploitatie (niet noodzakelijk verkoop). 4. In de scenario s wordt rekening gehouden met het staande AK-beleid dat het weerstandsvermogen als financiële buffer minimaal 2 mio moet blijven bedragen. Dit weerstandsvermogen dient als reserve en is daarmee niet bedoeld voor financiering van het tekort. 5. Het naar beneden bijstellen van de verwachte inkomsten uit beleggingen wordt bevestigd door de recente meerjarige prognose-aanpassing van ABN AMRO voor ons beleggingsprofiel. Een aanpassing naar een meer offensief beleggingsprofiel komt vanuit risico overwegingen pas in beeld in een situatie waarin de baten en lasten op duurzame wijze minimaal in balans (sluitend) zijn (e.e.a. conform advies van ABN AMRO). 6. De gehanteerde prognoseperiode per scenario bedraagt 10 jaar en dient gezien te worden als globale doorkijk ten aanzien van de twee belangrijkste financiële kengetallen: * meerjarig exploitatieresultaat en de impact daarvan op de financiële reserve (vermogen). De vruchten van het vermogen worden daarbij overigens niet tot het exploitatieresultaat gerekend. 7. Als basis voor de scenario s dient de geaccordeerde begroting 2016 in combinatie met groei en inflatie conform historische ontwikkeling en verwachtingen op basis van diverse kengetallen (Kerkelijk Bureau (KB), het rapport KKG en externe bronnen zoals CBS-indexeringen en ratio s van de PKN). 8. Legaten en interactie met de diaconie worden in alle scenario s buiten beschouwing gelaten. 9. Scenario s zijn illustratief, richtinggevend van aard en vrij van emotie, wat betekent dat is uitgegaan van een financieel-economische benadering en advisering CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 4

5 Beschrijving scenario s Voor twee van de drie basisscenario s zijn twee vastgoedvarianten uitgewerkt. Dit resulteert in zeven scenario s die in deze rapportage worden behandeld. Basis scenario s Voortzetting exploitatie conform vigerend beleid. Tijdelijk dienstverband dominee centrum, Jop er en pionier worden niet verlengd, geen vervangende personeelslasten. Kosters en dominees tot pensioen inrekenen, daarna uitstroom. Geen vervangende personeelslasten (in 2025 nog 1,3 FTE dominees en geen kosters). Handhaven van drie kerkgebouwen conform huidige exploitatie. Aan de hand van onderstaande parameters wordt een realistische bandbreedte uitgewerkt in de vorm van een basis, basis- en basis+ scenario: indexatie personeelslasten en kosten conform gangbare CBS-indexen (o.b.v. historisch en huidig perspectief) ontwikkeling gemeenteleden en kerkelijke bijdrage op basis van gemiddelde afgelopen vijf jaar, landelijke ontwikkeling en leeftijdsopbouw (bron: KB, CvK en blad Kerkbeheer) rendement op vermogen conform bestaand beleggingsprofiel. Overige parameters zoals kosten kerkdienst, pastoraat, afdracht landelijke kerk, overige inkomsten, etc blijven stabiel. Het basisscenario gaat uit van gelijkblijvende parameters zoals die zich in de huidige situatie voordoen. Vastgoed varianten Voor de scenario s basis en basis- zijn twee vastgoedvarianten ontwikkeld. 1. Herontwikkeling: de eerste variant gaat uit van herontwikkeling waarbij 1,5 mio wordt geïnvesteerd vanuit het vermogen. Wij zijn daarbij uitgegaan van herontwikkeling van de zalencomplexen van de Wilhelmina- en Verlosserkerk tot woonruimte (niet de kerkzaal, maar de ontmoetingsruimten). Deze investering kan ook worden aangewend om samen met of voor een derde partij de gehele Wilhelminakerk (inclusief kerkzaal) een alternatieve maatschappelijke bestemming te geven. Qua kosten en opbrengsten zijn beide varianten naar verwachting vergelijkbaar (zie ook rapport Herbestem). 2. Kerkgebouw uit exploitatie: In de tweede variant wordt circa 50% van de onderhoudskosten uit de exploitatie genomen. Op basis van historische exploitatieresultaten kan de invulling hiervan bestaan uit het uit exploitatie nemen van de Wilhelminakerk of van de Verlosserkerk + Spieghelkerk. In het licht van de recente fusieontwikkelingen zou de eerste optie het meest voor de hand liggen (bron; historische exploitatiekosten 10 jaar CvK en rapport KKG). De eerste variant is vanuit rendementsoverwegingen op de investering (4% - 5%) enerzijds en het noodzakelijke weerstandsvermogen anderzijds, gemaximeerd op 1,5 miljoen. Voor de tweede variant wordt het kerkgebouw financieel-economisch op afstand, in bijvoorbeeld een stichting, geplaatst en gezocht naar (deels) alternatief gebruik. In dit scenario is dan ook geen rekening gehouden met een verkoopopbrengst CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 5

6 Begroting 2016 als vertrekpunt voor het exploitatieresultaat in elk scenario Lasten en baten 2016 Wat geven wij uit? Kosten Kerkgebouwen (Verlosserkerk, Wilhelminakerk en Spieghelkerk) Kosten overige gebouwen (Koekoeklaan 1, de Bordesstraat en kosterswoning Wilhelminaplantsoen) Pastoraatskosten (incl preekbeurten) Kosten kerkdiensten Landelijke kerk (verplichte afsdracht per lid) Salarissen en vergoedingen Diverse kosten (bankkosten, verzekeringen, accountantskosten e.d.) Bussum Onderweg (excl. opbrengsten) Totale uitgaven = A Inkomsten uit financiële reserve zijn buiten beschouwing gelaten voor het vaststellen van het exploitatieresultaat. Dit exploitatieresultaat in combinatie met het geprognosticeerde beleggingsrendement is bepalend voor de ontwikkeling van de financiële reserve (vermogen). Wat ontvangen wij? Huuropbrengsten Rente en dividend (opbrengst beleggingen) Vrijwillige bijdrage en collectes Overige inkomsten (wijkkassen e.d.) Bussum Onderweg (Opbrengsten) Totaal aan inkomsten = B Totaal resultaat = B - A (tekort) CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 6

7 Financiële impact scenario s: toelichting Voor ieder scenario worden de gehanteerde parameters getoond met daarnaast een grafische weergave van de impact op de twee financiële kengetallen. Inkomsten parameters Parameter 1 Parameter 2 Parameter 3 Parameter 4 Parameter 5 Parameter 6 Voorbeeld Overschot/tekort-as Vermogen-as Uitgaven parameters Parameter 1 Parameter 2 Parameter 3 Parameter 4 Parameter 5 Parameter 6 Parameter Investering 2019 leidt tot verlaging exploitatietekort in daaropvolgend jaar CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 7

8 Financiële impact: basis scenario Inkomsten parameters Invoervelden Ontwikkeling leden aantal -4,0% Ontwikkeling gemiddelde kerkelijke bijdrage (per actief lid) 1,5% Inflatiecorrectie huur 1,5% Overige inkomsten 1,0% Huurinkomsten woning Wilhelminaplantsoen (na pensionering koster) Rendement vermogen 2,2% Uitgaven parameters Inflatie gebouwen kosten 1,5% Pastoraatskosten 1,5% Salarissen vergoedingen 1,5% Kosten kerkdiensten -1,0% Diverse kosten (bankkosten, verzekeringen, accountant, e.d.) 1,5% In dit scenario resteert het tekort in 2025 nog ca. 58K en is het vermogen geslonken tot ca. 2.7 mio CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 8

9 Financiële impact: basis scenario + Inkomsten parameters Invoervelden Ontwikkeling leden aantal -1,5% Ontwikkeling gemiddelde kerkelijke bijdrage (per actief lid) 3,0% Inflatiecorrectie huur 1,5% Overige inkomsten 1,0% Huurinkomsten woning Wilhelminaplantsoen (na pensionering koster) Rendement vermogen 5,2% Uitgaven parameters Inflatie gebouwen kosten 1,5% Pastoraatskosten 0,5% Salarissen vergoedingen 0,5% Kosten kerkdiensten -1,0% Diverse kosten (bankkosten, verzekeringen, accountant, e.d.) 0,5% Daling van het ledenaantal wordt in dit scenario voornamelijk geremd door aanwas van nieuwe betalende deelnemers als gevolg van een succesvolle pioniersaanpak met een hogere gemiddelde bijdrage per lid tot gevolg. Dit vereist naar de mening van het CvK dat de pionierswerkzaamheden omlijst dienen te worden met heldere doelstellingen waarin naast geestelijk rendement ook het rendement in financiële zin een doel op zich is. In dit meest gunstige basisscenario is het tekort in 2025 omgebogen tot een overschot op exploitatie van ca. 82K en is het vermogen geslonken tot ca. 3.4 mio CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 9

10 Financiële impact: basis scenario - Inkomsten parameters Invoervelden Ontwikkeling leden aantal -6,0% Ontwikkeling gemiddelde kerkelijke bijdrage (per actief lid) 0,0% Inflatiecorrectie huur 1,5% Overige inkomsten 1,0% Huurinkomsten woning Wilhelminaplantsoen (na pensionering koster) Rendement vermogen -0,8% Uitgaven parameters Inflatie gebouwen kosten 1,5% Pastoraatskosten 3,0% Salarissen vergoedingen 3,0% Kosten kerkdiensten -1,0% Diverse kosten (bankkosten, verzekeringen, accountant, e.d.) 3,0% In dit meest ongunstige basisscenario bedraagt het tekort in 2025 ca. 177K en is het vermogen geslonken tot 2,0 mio en daarmee exact tot op het weerstandsvermogen CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 10

11 Financiële impact: basis scenario en 1e vastgoed variant herontwikkeling Inkomsten parameters Invoervelden Ontwikkeling leden aantal -4,0% Ontwikkeling gemiddelde kerkelijke bijdrage (per actief lid) 1,5% Inflatiecorrectie huur 1,5% Overige inkomsten 1,0% Huurinkomsten woning Wilhelminaplantsoen (na pensionering koster) Rendement vermogen 2,2% Huurinkomsten stijging als gevolg van herontwikkeling kerkgebouw(en), aanname 5% Huurinkomstendaling als gevolg van wegvallen 'oude' verhuurruimtes (saldo van gederfde huurinkomsten + verlegde energielasten naar nieuwe huurders) Wilhelminakerk: 5-6 woningen Verlosserkerk: 3-4 woningen Uitgaven parameters Inflatie gebouwen kosten 1,5% Pastoraatskosten 1,5% Salarissen vergoedingen 1,5% Kosten kerkdiensten -1,0% Diverse kosten (bankkosten, verzekeringen, accountant, e.d.) 1,5% Daling financieel vermogen als gevolg van herontwikkeling kerkgebouwen In dit scenario bedraagt het overschot in K en is het vermogen geslonken tot iets minder dan 1.6 mio en daarmee tot onder het weerstandsvermogen. Daarentegen wordt op de balans waarde toegevoegd in geval van verkoop van de ontwikkelde woningen (niet of aanzienlijk minder in geval van herontwikkeling complete Wilhelminakerk) CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 11

12 Financiële impact: basis scenario en 1e vastgoed variant herontwikkeling Inkomsten parameters Invoervelden Ontwikkeling leden aantal -6,0% Ontwikkeling gemiddelde kerkelijke bijdrage (per actief lid) 0,0% Inflatiecorrectie huur 1,5% Overige inkomsten 1,0% Huurinkomsten woning Wilhelminaplantsoen (na pensionering koster) Rendement vermogen -0,8% Huurinkomsten stijging als gevolg van herontwikkeling kerkgebouw(en), aanname 5% Huurinkomstendaling als gevolg van wegvallen 'oude' verhuurruimtes (saldo van gederfde huurinkomsten + verlegde energielasten naar nieuwe huurders) Wilhelminakerk: 5-6 woningen Verlosserkerk: 3-4 woningen Uitgaven parameters Inflatie gebouwen kosten 2% Pastoraatskosten 3,0% Salarissen vergoedingen 3,0% Kosten kerkdiensten -1% Diverse kosten (bankkosten, verzekeringen, accountant, e.d.) 3,0% Daling financieel vermogen als gevolg van herontwikkeling kerkgebouwen In dit scenario bedraagt het tekort in 2025 ca. 103K en is het vermogen geslonken tot 1,0 mio en daarmee tot ver onder het weerstandsvermogen. Daarentegen wordt op de balans waarde toegevoegd in geval van verkoop van de ontwikkelde woningen (niet of aanzienlijk minder in geval van herontwikkeling complete Wilhelminakerk) CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 12

13 Financiële impact: basis scenario en 2e vastgoed scenario gebouw uit exploitatie Inkomsten parameters Invoervelden Ontwikkeling leden aantal -4,0% Ontwikkeling gemiddelde kerkelijke bijdrage (per actief lid) 1,5% Inflatiecorrectie huur 1,5% Overige inkomsten 1,0% Huurinkomsten woning Wilhelminaplantsoen (na pensionering koster) Rendement vermogen 2,2% Huurinkomsten daling als gevolg van verkoop kerkgebouw(en) PGB niet langer financieel-economisch eigenaar van het gebouw Uitgaven parameters Inflatie gebouwen kosten 1,5% Pastoraatskosten 1,5% Salarissen vergoedingen 1,5% Kosten kerkdiensten -1,0% Diverse kosten (bankkosten, verzekeringen, accountant, e.d.) 1,5% Onderhoudskosten -50,0% In dit scenario resteert het tekort in 2025 nog ca. 18K en is het vermogen geslonken tot ca. 3.0 mio. In deze optie kan eventueel met de nieuwe exploitant worden gezocht naar mogelijkheden van vruchtgebruik van het gebouw door de PGB. Kosten en baten zijn voor rekening alternatieve exploitant CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 13

14 Financiële impact: basis scenario en 2e vastgoed scenario gebouw uit exploitatie Inkomsten parameters Invoervelden Ontwikkeling leden aantal -6,0% Ontwikkeling gemiddelde kerkelijke bijdrage (per actief lid) 0,0% Inflatiecorrectie huur 1,5% Overige inkomsten 1,0% Huurinkomsten woning Wilhelminaplantsoen (na pensionering koster) Rendement vermogen -0,8% Huurinkomsten daling als gevolg van verkoop kerkgebouw(en) PGB niet langer financieel-economisch eigenaar van het gebouw Uitgaven parameters Inflatie gebouwen kosten 1,5% Pastoraatskosten 3,0% Salarissen vergoedingen 3,0% Kosten kerkdiensten -1,0% Diverse kosten (bankkosten, verzekeringen, accountant, e.d.) 3,0% Onderhoudskosten -50,0% In dit scenario resteert het tekort in 2025 nog ca. 137K en is het vermogen geslonken tot ca. 2.3 mio. In deze optie kan eventueel met de nieuwe exploitant worden gezocht naar mogelijkheden van vruchtgebruik van het gebouw door de PGB. Kosten en baten zijn voor rekening alternatieve exploitant CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 14

15 Conclusie en advies Volgordelijk te lezen waarbij de nummers een adviserend karakter hebben Basisscenario (min) toont reëel risico waarin ontwikkeling (deels niet beïnvloedbare) parameters zorgdragen voor hoge omvang exploitatietekort in 2025 en daling financiële reserve tot onder het weerstandsvermogen. 1. Dit risico bestempelt het CvK vanuit haar rentmeesterlijke rol als onacceptabel en adviseert daarom de AK tot het nemen van beleidsmaatregelen die de gevolgen van deze risico s inperken. Herontwikkeling van gebouwen resulteert in het (min) scenario (zie sheet 12) nog tot dermate exploitatietekorten dat verkoop van de ontwikkelde woningen of een andere rigoureuze personeelsingreep na de planperiode vanaf 2025 noodzakelijk is. Het verschil in prognose tussen jaarlijks direct vastgoedrendement bij herontwikkeling (5%) en gewogen beleggingsrendement (2,2%) bedraagt in het basisscenario 2,8%. Dit verklaart het relatief kleine verschil in exploitatieresultaat tussen beide vastgoedvarianten in 2025 van ca 30k. De variant herontwikkeling zal bovendien veel tijd en energie vergen van een beperkter wordend aantal capabele vrijwilligers die hiervoor tijd willen en kunnen vrijmaken. Daarnaast is het de vraag of de functie van actieve vastgoedinvesteerder c.q. woningbeheerder passend is bij de rol en taakopvatting van de PGB. 2. Bovenstaande in overweging nemende adviseert het CvK het basisscenario en gebouw uit exploitatie te volgen (min, basis of plus is grotendeels buiten onze beheersbaarheid). 3. Daarnaast toont het + (plus) scenario kansen voor een gezonde gemeente indien de gedane investeringen naast een geestelijke bijdrage ook leiden tot financieel rendement. Daarom adviseert het CvK om doelen (ook financieel) te koppelen aan de investeringen in vernieuwing en hier actief op te sturen. Tevens concludeert het CvK dat het advies passend is binnen het bestaande meerjarenbeleidskader zoals dit is vastgelegd in Meer dan de som der delen. 4. Het succesvol uitvoeren van dit advies vraagt naast begrotingsdiscipline tevens actieve sturing op realisatie van de parameters (noem het KPI s) i.c.m. een adequate besluitvorming en aanpak ten aanzien van de fusie Oost en Centrum en met name de pioniersplek CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 15

16 Vervolg, keuze en rol CvK Het CvK licht deze adviesrapportage mondeling toe aan het AK (datum in onderling overleg nader te bepalen) Eventueel aanvullende vragen en/of scenariowensen worden bij voorkeur verwerkt c.q. opgezet conform de in deze rapportage gehanteerde opzet. De AK heeft aangegeven haar keuze niet alleen te baseren op dit financieel meerjarig perspectief. Het CvK blijft als sparringpartner uiteraard graag op de hoogte van de afwegingen van de AK ten einde haar taken zo goed mogelijk te kunnen uitvoeren. Hiertoe verneemt het CvK graag de (globale) planning en mijlpalen rond besluitvorming van beleidswijzigingen (o.a.fysieke fusie wijkgemeenten Centrum en Oost). Na definitieve keuze zal het CvK richting AK het gekozen scenario uitwerken inclusief de minder impactvolle baten en lasten. CvK stelt voor om vervolgens de uitwerking van het AK-beleid in financiële zin gezamenlijk te evalueren CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 16

17 Bijlage A Ontwikkeling personeelslasten tot 2022 De totale personeelslasten in 2016 van dienen als vertrekpunt voor onderstaande tabel. Jaar Jaarlijkse toe /afname in, ten opzichte van voorgaand jaar Toelichting Volledige uitstroom: koster wijk West (van t Hof). Per maart: predikant wijk Centrum (ds. Elhorst) per maart. Per September: Jop er (Graafland) per September Effect volledige uitstroom predikant wijk Centrum (ds. Elhorst) en Jop er (Graafland). Per december: pionier PGB (Groen) Effect volledige uitstroom pionier PGB (Groen). Zomer: koster wijk Centrum (Vos) Effect volledige uitstroom koster wijk Centrum (Vos) Per september: uitstroom koster wijk Oost (Stuivenberg) Effect volledige uitstroom koster wijk Oost (Stuivenberg) Totaal (afname) Exclusief indexering (afhankelijk van scenario) In de scenario s is voorts rekening gehouden met uitstroom predikant wijk West (de Jong) per medio Bron: onderzoek CvK CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 17

18 Bijlage B Ontwikkeling gemeente Bronnen: KB van PGB en Analyse gebouwen door KKG CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 18

19 Bijlage C Samenvatting advies ABN AMRO inzake beleggingen PGB Bron: ABN AMRO aangepaste prognoses beleggingen mei CvK: scenario analyse en advies exploitatie en financiële reserve PGB 19