Concept. Kaderstellende KOERSNOTITIE OIRSCHOT 2013

Transcriptie

1 Concept Kaderstellende KOERSNOTITIE OIRSCHOT 2013

2 1. Probleemschets: Aanleiding De gemeente Oirschot is ambitieus. De in de afgelopen jaren sterk veranderde omstandigheden (forse bezuinigingen, economische terugval en een in hoog tempo veranderende samenleving) maken het besturen niet eenvoudiger. Het in gesprek blijven met elkaar (burger, bestuur en ambtelijke organisatie) om onze ambities vast te houden en te realiseren vraagt aanpassing en verandering van bestaande werkwijzen en strategieën in de breedste zin van het woord. De belangrijkste thema s waar het in onze situatie om draait zijn de volgende: 1. Hoe kunnen we de veranderende rol van de overheid oppakken richting burger, bedrijven en instellingen? Containerbegrippen als regie, netwerk en een terugtrekkende overheid dienen concrete invulling te krijgen. Niet alleen van de zijde van de overheid maar ook vanuit de burgers, bedrijven en instellingen. 2. Hoe kunnen we op basis van de uitspraak van Uw raad van 26 februari 2013 in het kader van de thematische netwerksamenwerking de oriëntatie op de stedelijke randgemeenten en Eindhoven invulling geven om een sterke en slagvaardige gemeente te kunnen blijven? Gegeven de dynamiek om ons heen en de verschillende opgaven is het zaak een strategie en werkwijze te ontwikkelen die past bij een proactieve overheid. Dat vraagt flexibiliteit, inspelen op ontwikkelingen, een andere wijze van organiseren en een scherp bestuurlijk ambtelijk samenspel. Schematisch is een en ander weergegeven in het volgende drieluik: Schematisch Opdrachtgever: Opdrachtnemer: Gemeenteraad College Klankbordgroep: Leden gemeenteraad Coördinatie uitvoering: Managementteam Samenwerking Samenwerking stedelijk gebied opbouwen GasGeven 3 decentralisaties Brainport Etc. Kempensamenwerking afbouwen / herzien (?) SSC ISD P&O 2 jaar ,- Organisatieontwikkeling Regiegemeente Netwerkorganisatie Governance Bedrijfsvoering op orde Dienstverlening FO / BO Learning on the job Grote projecten Begroting op orde Bezuinigingen Kerntakendiscussie BP Buitengebied Grexen privatisering Etc.

3 Kaders Op 26 april 2011 heeft de gemeenteraad de Toekomstvisie 2030 vastgesteld. Deze visie is ons richtinggevend kader voor de ontwikkeling van Oirschot. In de Toekomstvisie wordt de nadruk gelegd op kwaliteit, groen, samenhang met de omgeving en zelfredzaamheid van de samenleving. De toekomstvisie laat zich als volgt samenvatten: OIRSCHOT: EEN KWALITATIEVE, GROENE GEMEENTE Het wonen, leven en werken in Oirschot wordt in 2030 gekenmerkt door de combinatie van cultuurhistorie, een groene omgeving en verbinding met de top-technologische regio. Dit komt tot uiting in: Woningbouw: Oirschot voorziet in voldoende, kwalitatief goede woningen die aansluiten bij de behoeften van de bevolking. Dit draagt bij aan de vitaliteit van Oirschot. Jongeren (jongere gezinnen) en ouderen zijn in woningbouwontwikkeling specifieke doelgroepen. Levensloopbestendig en duurzaam bouwen is standaard geworden. Voorzieningen: De aard van de voorzieningen sluit in Oirschot aan bij de behoefte van de bevolking. Zowel voor jongere gezinnen als voor ouderen zijn kwalitatief goede voorzieningen aanwezig. Kwaliteit van voorzieningen gaat boven de kwantiteit ervan. Hierbij is bereikbaarheid van voorzieningen, zowel tussen kernen als in verbinding met de (stedelijke) regio, essentieel (OV- en fietsverbindingen). Oirschot is een ideaal woon- en leefdorp voor kenniswerkers uit de regio, waar het Brabants karakter levend is. Een hoogstaand cultureel aanbod, gebruik makend van de historische kern met monumenten en landgoederen eromheen, versterkt dit. Bedrijvigheid: In 2030 zijn toerisme en recreatie, Oirschot als integraal onderdeel van de ambitie van Brainport 2020, en zorg de belangrijkste economische pijlers. Hiermee sluiten we andere bedrijvigheid niet uit. Bij iedere vorm van economische ontwikkeling staan kwaliteit en professionaliteit voorop met een goede inpassing of versterking van het groene en cultuurhistorische karakter van Oirschot. OIRSCHOT: EEN GEMEENTE DIE BEWUST STUURT OP SAMENHANG MET DE OMGEVING Oirschot heeft een duidelijk profiel als Monument in het groen, kwalitatief leven en wordt hierop in de regio herkend, erkend en gekend. Dit komt tot uiting in: Oirschot is als plattelandsgemeente met haar rijke cultuurhistorie een aanvulling op de stedelijkheid in de regio. Oirschot is niet volgzaam aan anderen maar zelfbewust over de eigen kwaliteit (groen en kwaliteit). Dat straalt de gemeente uit in alle contacten naar buiten. Samen met de regionale partners wordt hierdoor het Oirschots profiel versterkt. OIRSCHOT: EEN ZELFREDZAME SAMENLEVING De kracht van een gemeenschap komt uit de mensen zelf. De overheid stimuleert en faciliteert actief verbindingen tussen maatschappelijke instellingen, bedrijfsleven, burgers en overheid. Dit komt tot uiting in: Er ontstaat een nieuwe balans tussen taken en verantwoordelijkheden van overheid, maatschappelijke instellingen, bedrijfsleven en burgers. De overheid stimuleert en faciliteert actief verbinding met en tussen

4 deze partners. Door de kracht van alle partners kan Oirschot haar label: Monument in het groen, kwalitatief leven waarmaken. Op 26 februari 2013 heeft de gemeenteraad het besloten: 1. Om op basis van de Visie op verregaande samenwerking in te zetten op niet vrijblijvende thematische netwerksamenwerking met maatschappelijke instellingen, bedrijfsleven, burgers en overheden; 2. Om als zelfstandige gemeente in regio verband intensiever duurzaam samen te werken met de stedelijke randgemeenten (Eindhoven als centrum gemeente en Veldhoven en Best als primaire partners). 3. Ordenende keuzes te maken in functie van de volgende uitgangspunten: Oirschot wil een actieve bijdrage leveren aan de Brainport regio. Hierbij te onderzoeken of een aandeelhouderschap van Brainport Development haalbaar is ( voor de behandeling van de kadernota inzichtelijk te hebben); De decentralisatieopgave in het sociale domein (AWBZ, Jeugdzorg en Participatiewet) in samenwerking met het stedelijk gebied en/of in SRE-verband op te pakken; Wat betreft het thema economie/werken de samenwerking met Eindhoven en de stedelijke randgemeenten te intensiveren, Nadrukkelijk te onderzoeken of samenwerking met de stedelijke randgemeenten ook mogelijk is op andere thema s binnen het convenant gasgeven, te weten (volkshuisvesting/wonen, financiering en governance); Als Scharnierpunt en ter versterking van het landelijke gebied te blijven participeren in het Streekplatform Brabantse Kempen en de Streekraad Het Groene Woud Nadrukkelijk te onderzoeken of andere samenwerkingsverbanden geschrapt c.q. samengevoegd kunnen worden. Met dit besluit als kader gaan we aan de slag om te kijken of we tot samenwerking kunnen komen, en op welke onderwerpen, met (rand-)stedelijke gemeenten en wat dit betekent voor de inrichting van de ambtelijke organisatie. Doel Komen tot een organisatie die er klaar voor is: - om als regiegemeente en als onderdeel van netwerkorganisatie te acteren in de samenleving, die zowel in- als extern samenwerkt en afstemt met daarbij oog hebbende voor mogelijke verbindingen met inwoners en partners en die op zoek gaat naar de gemeenschappelijkheid van zaken. - om als kleine zelfstandige gemeente op een zelfbewuste en kwalitatief volwaardige manier haar rol te vervullen in de samenwerking met de gemeenten in onze omgeving. Afbakening De uitvoering dient budgettair-neutraal te zijn.

5 Kaders A. Doelen en maatschappelijke effecten Doelen: Oirschot stelt zich ten doel: Te functioneren als een netwerkorganisatie: Een netwerkorganisatie bouwt een organisatie zo uit dat zij voldoende lenig én tegelijkertijd ook robuust genoeg is om met de snelle en complexe veranderingen in de relevante omgeving om te gaan. Netwerkorganisaties zijn de sleutel om vaste patronen te doorbreken en gehoor te geven aan de roep van de inwoners/ markt om klantgedefinieerde producten te leveren. Het succes van een netwerkorganisatie wordt in hoofdzaak bepaald door het hebben van een gezamenlijk doel en vertrouwen in elkaar. Gemeenschappelijk kenmerk is het zoeken naar een goede balans tussen zelfstandigheid en gemeenschappelijk belang. Een balans die op veel manieren tot uiting komt: vrijheid versus gebondenheid, ondernemerschap versus gezamenlijke kracht, autonomie en onderlinge afhankelijkheid, sturing en zelforganisatie. Te functioneren als regiegemeente: De gemeente kent een diversiteit aan partijen, werkzaam binnen haar gemeentegrenzen. De gemeente is onderdeel geworden van een netwerk van actoren die gezamenlijk vormgeven aan de lokale samenleving. Vaak treedt de gemeente dan op als regisseur. Ook als het netwerk een niet verplichtend karakter heeft. Wij onderscheiden de volgende vormen: Regie over uitbestede taken Regie over instellingen en activiteiten waaraan de gemeente financieel bijdraagt Regie over publiek private samenwerking (PPS) Regie over activiteitenprogramma s van de gemeente en derden Regie op uitvoering van beleid Regie op integraliteit van beleid, ketens, netwerken en processen Te komen tot een governancemodel op samenwerking: Om zelfstandig te kunnen blijven, wordt samenwerking steeds belangrijker, We gaan dan ook in steeds meer verbanden participeren. In het kader van een goede aansturing van samenwerkingsverbanden is het raadzaam om organisatiebreed een governance model in te voeren, waardoor we een realisatie van gemeentelijke doelstellingen waarborgen. Een governancemodel heeft als rode draad een goede afstemming in de gehele keten van sturen, beheersen, verantwoorden en toezicht, gericht op een efficiënte en effectieve realisatie van beleidsdoelstellingen. In het governancemodel is ook opgenomen dat we over voorgenoemde zaken op een open wijze communiceren en verantwoording afleggen ten behoeve van belanghebbenden.

6 Maatschappelijke effecten: Een grote kanteling in denken en doen van gemeente en burgers. In plaats van het behandelen van (claimgerichte) aanvragen komt het er op aan dat de gemeente, organisaties en de burgers de vraag en behoefte, maar ook de eigen mogelijkheden, goed verkennen om daarna te zoeken naar oplossingen met elkaar. Burgers, het maatschappelijk middenveld en/ of bedrijven krijgen een grotere rol. We zoeken naar een versterking van de eigen kracht en de eigen kring van allen. B. Uitgangspunten Om de doelen en maatschappelijke effecten te kunnen bereiken hanteren we de volgende uitgangspunten: We richten ons met het gemeentelijke beleid op het bevorderen van zelfredzaamheid en participatie bij individuele burgers en de gemeenschap. Leidt het niet tot zelfredzaamheid en/ of participatie dan is de rol van de gemeente zero. De gemeente regisseert, geeft richting, faciliteert waar nodig en/of brengt partijen bij elkaar. Van aanbodgericht sturen gaan we naar vraaggericht sturen en naar co-creatie. Niet het aanbod maar de vraag van de burger en de sociale verbanden staan hierbij centraal. Van klantvriendelijk gaan we naar klantgericht en naar klantsturing. We betrekken burgers, belanghebbenden en uitvoeringsorganisaties actief bij ontwikkeling, uitvoering en evaluaties Elke regeling/ handeling die we doen toetsen we aan de vraag: is het in het belang van de burger? 3. Financiën Uitgangspunt is een budgettair-neutrale uitvoering. We brengen de gelden gemeentebreed in beeld en gaan kijken of er verschuivingen/ herindelingen kunnen plaatsvinden tussen de bestaande budgetten waardoor er ruimte vrij komt voor de uitvoering van de werkzaamheden die voortkomen uit de Koersnotitie. Dit vraagt om creativiteit en ondernemerschap. 4. Betrokkenen en rollen Wie Functie Verantwoordelijkheid Bevoegdheid Gemeenteraad Opdrachtgever Tijdige communicatie met College van B en W, tijdig Vaststellen / afkeuren van kaders en financiën akkoord op resultaten Afvaardiging gemeenteraad Klankbordgroep koers Oirschot Tijdige communicatie met College van B en W en Meedenken/ bediscussiëren met transitieteam College van B en W Opdrachtnemer van gemeenteraad en opdrachtgever Tranisitieteam Tijdige communicatie met gemeenteraad, klankbordgroep en transitieteam, tijdig Vaststellen / Afkeuren tussenresultaten

7 (Plannen van Aanpak) akkoord op tussenresultaten Transitieteam kartrekkers voor de Tijdige oplevering Verschuiven van capacite samenwerking (in- en tussenresultaten extern) en de organisatieontwikkeling. Zij zorgen voor afstemming, ontwikkeling en integraliteit en zij zijn zich er van bewust een voorbeeldfunctie te hebben naar zowel de organisatie als naar de gemeenschap. Managementteam Faciliterende managers Het management bewaakt de uitgezette koers en legt daar waar nodig de verbindingen. Het management ondersteunt de medewerkers door richting te geven en ruimte te bieden. Verdeling van middelen 5. Plannen van Aanpak Op basis van de besluitvorming rond de Toekomstvisie en de flexibele netwerksamenwerking gaan we aan de slag met wat het betekent om een flexibele netwerksamenwerking te vormen, wat we zelf willen doen, wel of niet in samenwerking, welke organisatieopbouw we daarbij nodig hebben, hoe we de processen verbeteren, hoe we de financiële bedrijfsvoering structureel op orde brengen en hoe we leiderschap daarin kunnen tonen. Om dit, als onderlegger voor het bereiken van de doelen, maatschappelijke effecten en de uitgangspunten, hebben we 4 plannen van Aanpak opgesteld en als bijlage toegevoegd, te weten: Plan van Aanpak Samenwerken in de regio, regiegemeente, netwerkorganisatie en governance: De kern, waar het om draait, is invulling geven aan de begrippen regiegemeente en netwerkorganisatie, Wat is dat? Hoe kunnen we bestuurlijk en ambtelijk het governancemodel omarmen? Hoe komen we tot samenwerking in de regio en met wie dan en op welke onderwerpen? Plan van Aanpak Decentralisaties: De kern, waar het om draait, is komen tot een integrale visie/perspectief op de transformatie van het sociale domein (samenhang, samenwerken en financiën). Wat zijn de meest optimale gemeentelijke samenwerkingsverbanden voor de

8 transformatie van het maatschappelijk domein voor wat betreft beleid, regie op de uitvoering en de uitvoering? Plan van Aanpak Dienstverlening: de kern, waar het om draait, is hoe kunnen we onze dienstverlening klantgerichter maken en verbreden, rekening houdend met de vanuit het Rijk gestelde wettelijke kaders? Plan van Aanpak Organisatieontwikkeling: De kern, waar het om draait, is hoe kunnen we de bestaande organisatie versterken of mensen van buiten binnen halen die de nieuwe samenwerking met de (rand-)stedelijke regio kunnen waarmaken? Hoe kunnen we werken aan een andere basishouding van de ambtenaren? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de kracht van de samenleving wordt vergroot? Hoe kunnen we de dialoog starten met de gemeenschap? Hoe brengen we de (financiële) bedrijfsvoering structureel op orde? Hoe tonen we leiderschap?