Natuur & Vogelwacht Schouwen Duiveland

Transcriptie

1 Raad van State afdeling Bestuursrechtspraak Postbus EA DEN HAAG Kerkwerve, 9 februari 2017 Betreft: Beroep tegen het besluit in het kader van Natuurbeschermingswet 1998 voor het project Brouwerseiland, gelegen in de gemeente Schouwen-Duiveland Geachte Raad, Op 6 december 2016 hebben Gedeputeerde Zaken van Zeeland en de Minister van Economische zaken besloten om een vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 (Nbw) te verlenen voor de aanleg en het in bedrijf hebben van het in de gemeente Schouwen-Duiveland, aan de Brouwersdam geplande recreatiepark Brouwerseiland. Dit besluit ligt tot en met 13 februari 2017 ter inzage. Onze vereniging is tegen de realisatie van dit project, aangezien dit significante natuurschade in de Natura 2000-gebieden Grevelingen en Voordelta zal veroorzaken. Daarom tekenen wij bij deze beroep aan tegen dit besluit. Onze vereniging is een lid-organisatie van de Vereniging Zeeuwse Milieufederatie (ZMf), statutair gevestigd te Goes. De ZMf heeft zelfstandig bij u beroep aangetekend tegen dit onderhavige besluit. Dit beroepschrift van de ZMf wordt geheel door onze vereniging onderschreven. De statuten en een uittreksel Handelsregister van de KvK van onze vereniging zijn bijgevoegd. Op 11 september 2016, met een aanvulling op 8 oktober 2016, heeft onze vereniging een zienswijze op het ontwerpbesluit Nbw 1998 voor het project Brouwerseiland bij b&w Schouwen-Duiveland en GS Zeeland ingediend.gs Zeeland hebben hierop gereageerd middels een antwoordnotitie. De meeste van onze bezwaarpunten zijn niet door GS weerlegd. Onze zienswijze is als bijlage 1 bijgevoegd. Wij verzoeken u om deze zienswijze als hier ingevoegd te beschouwen. 1

2 De antwoordnotitie is als bijlage 2 bijgevoegd. De verleende Nbw-vergunning is als bijlage 3 bijgevoegd. In het onderstaande reageren wij op de antwoorden van GS op onze zienswijze. Daarnaast voeren wij een aantal aanvullende argumenten tegen het onderhavige besluit aan. Zie voor de ligging en de voorgestelde inrichting van het plangebied bijlage 4, zijnde een landkaart, een luchtfoto, en een kaart van het inrichtingsplan. 1. Natuurschade tijdens de aanlegfase 1.1 Voordelta 1.1A. Zeehonden Zoals aangegeven in de Nbw-vergunning en in par. 6.1 van de Passende Beoordeling voor Brouwerseiland, par.6.1, gaat de aanvoer van zand vanuit de Noordzee door het N2000-gebied Voordelta, in het bijzonder door, of vlak langs het begrensde rustgebied Middelplaat, 6 maanden duren. Hiervoor zal een groot schip, een hopper, 5 6 maal per dag de Voordelta doorkruizen, om telkens zand te gaan lossen aan het Noorderstrand. Vanaf hier wordt het zand middels een persleiding en zware aanjaag-pompen, boosters, naar de Middelplaathaven in de Grevelingen verpompt. Deze ingrijpende mechanische activiteiten zouden of in de zomer, of in de winter kunnen plaatsvinden. Gedurende het gehele jaar zal de uitvoering van de vergunde werkzaamheden significante natuurschade voor zeehonden betekenen. 1. Negatieve reproductie Eerst dient de algemene, actuele situatie voor zeehonden in het deltagebied in ogenschouw genomen te worden, zoals die is samengevat onder punt 9 van onze zienswijze (bijlage 1). In een studie uitgevoerd in 2015 door Imares, in opdracht van GS Zeeland, is de natuurlijke aanwas van de gewone zeehond in het Deltagebied, inclusief Voordelta, geanalyseerd. Relevante gedeelten van dit rapport zijn bijgevoegd als bijlage 5. Middels deze studie is vastgesteld (zie vanaf pag. 13), dat: Bovenstaande observaties wijzen erop dat het aantal geboren pups niet verantwoordelijk kan zijn voor de populatiegroei in het Deltagebied. Er worden immers elk jaar (in de periode ) 9 % zeehonden via geboortes toegevoegd aan de populatie, terwijl er ca 14 % van de populatie dood aanspoelt. De populatie gewone zee- 2

3 honden in de Delta blijkt niet in staat zichzelf in stand te houden. Voor aanwas is de populatie grotendeels afhankelijk van migratie. Die jaarlijkse migratie vindt plaats vanuit de Waddenzee, en mogelijk vanuit populaties langs de Engelse oostkust. Verder wordt in deze studie gesteld: Gezien de continue import van dieren uit andere gebieden, kan men niet spreken van een populatie die zichzelf in stand houdt. Ook voor de grijze zeehond wordt in deze studie vastgesteld dat... de aantallen in het Deltagebied voornamelijk afhankelijk zijn van migratie vanuit andere gebieden. Als algemene conclusies wordt in deze studie gesteld dat: - Als het Natura2000-doel is om op zichzelf staande regionale populaties aan zeehonden in het Deltagebied te hebben, dan wordt hier niet aan voldaan. - De oorzaak van achterblijvende populatieontwikkeling van zeehonden in de Delta kan niet eenduidig worden aangewezen. Waarschijnlijk hebben verschillende factoren hier invloed op. Beperkende factoren kunnen liggen in de draagkracht van het gebied en verstoring door de mens, waardoor het leefgebied mogelijk nog niet aantrekkelijk genoeg is om bijvoorbeeld jongen te werpen. Met deze Imares-studie is de conclusie, die zowel in het N2000-beheerplan Deltawateren als in het N2000-beheerplan Voordelta vermeld wordt, dat het goed gaat met de instandhoudingsdoelstellingen voor zowel de grijze en de gewone zeehond, met jaarlijks 9 % aan pups, achterhaald. Een populatie die alleen bestaat op basis van import, is geen op zichzelf staande populatie. Door bijvoorbeeld het uitbreken van een ziekte onder de zeehonden in de Waddenzee, kan die import weer voor jaren stil vallen, waardoor de Delta- populatie snel zal decimeren. In zowel de Passende Beoordeling als de onderhavige Nbw-vergunning wordt de positieve constatering over de zeehonden-instandhoudingsdoelen, zoals gesteld in de beide N2000-beheerplannen, aangehaald en gebruikt als een argument om zeehondenverstoring ten gevolge van de geplande de zandtransporten in de Voordelta als toelaatbaar te beschouwen. Echter, deze constatering blijkt dus niet juist te zijn, en kan daarom ook niet gebruikt worden om zeehondenverstoring goed te praten. Het buiten beschouwing laten van deze cruciale Imares-studie is overigens één van de meerdere voorbeelden van kennisleemte in deze Passende Beoordeling. Het is verbazend dat GS Zeeland de resultaten en conclusies van deze studie genegeerd hebben. Deze studie is nota bene uitgevoerd in opdracht van de Provincie. Het hiervoor besproken rapport van Imares (bijlage 5) impliceert dat het natuurbeleid voor zeehonden in het Deltagebied veel intensiever moet inzetten op duurzame leef- 3

4 gebieden voor zeehonden die voldoende rust garanderen om te komen tot een op zich zelf staande populatie met een vergelijkbare natuurlijke productie als die van de zeehondenpopulatie in de Waddenzee. De meeste huidige rustgebieden in het Deltagebied worden nog te veel verstoord en/of zijn te klein. (Een vergelijkbare conclusie staat in het N2000 Beheerplan Voordelta, in par , pag.29.) Uit verschillende recente rapporten komt naar voren dat ook in de Voordelta nog erg veel verstoring van rustgebieden plaatsvindt. Door de aard van dit uitgestrekte watergebied is handhavend optreden in veel gevallen niet mogelijk. Ter verduidelijking van dit punt is bijlage 6 bijgevoegd; passages over zeehondenverstoring uit twee rapporten. Gegevens, laat staan een analyse, over zeehondenverstoring in de Voordelta ontbreken in de Passende Beoordeling; een kennisleemte. Dit was noodzakelijk geweest voor een objectieve en verantwoorde afweging aangaande de geplande zandtransportactiviteiten voor het project Brouwerseiland. 2. Jonge zeehonden In de Voordelta begint langzamerhand het jaarlijks geboren aantal gewone zeehonden toe te nemen. Dit proces is echter nog fragiel, en kwetsbaar. Gegevens over zeehonden in de Voordelta zijn samengevat in bijlage 7; het zijn passages en figuren uit de jaarlijkse rapportages 2012/2013 en 2014/2015 over watervogels en zeezoogdieren in de Delta die in opdracht van Rijkswaterstaat opgesteld worden. In het Deltagebied vormt de Voordelta het belangrijkste leefgebied voor de gewone zeehond. Binnen de Voordelta vormt het rustgebied Middelplaat het belangrijkste deelgebied voor de gewone zeehond (bijlage 7, pag. 37 en 68). Langdurige verstoring van dit rustgebied, hetgeen de geplande zandtransportactiviteiten zullen veroorzaken, heeft dus tevens consequenties voor de gehele Delta-populatie van de gewone zeehond. In de Voordelta worden alleen op de Middelplaat jonge gewone zeehonden geboren en gezoogd (bijlage 7, pag.39). Waarschijnlijk hangt dit samen met het feit dat de Middelplaten s zomers het minste te leiden hebben van verstoring door waterrecreatie. Voor het werpen en zogen van jonge zeehonden, een proces dat in het Deltagebied, c.q. de Voordelta, een grote impuls moet krijgen, zoals hiervoor beschreven is, is ultieme waarborging van rust noodzakelijk; 24 uur aaneengesloten tijdens het werpen, en dagelijks meerdere uren aaneengesloten voor het zogen. Ten onrechte wordt in zowel de Passende Beoordeling als de verleende Nbwvergunning gesteld: verstoring van jonge en zogende vindt niet plaats. Die bewering klopt niet. 4

5 En al helemaal niet wordt stilgestaan bij de potentiële natuurwaarden van de Middelplaat; een (nog te klein) rustgebied dat kan, en moet, uitgroeien tot een belangrijk voortplantingsgebied van de gewone zeehond. 3. Verstoringsafstand In het N2000-beheerplan voor de Voordelta wordt voor activiteiten als zandtransport binnen het N2000-gebied een minimaal aan te houden verstoringsafstand voor zeehonden-rustgebieden van 1200 m voorgeschreven; zie bijlage 8. In een op 12 december 2016 door het Ministerie van EZ verleende Nbw-vergunning aan de Vereniging van Importeurs van Schelpdieren voor het verwateren van uit het Deense Waddengebied aangevoerde mosselen in het N2000-gebied Oosterschelde (kenmerk DGAN-NB/ ), wordt, terecht, een nog grotere aan te houden minimale verstoringsafstand voorgeschreven, namelijk 1500 m. Ook alle wetenschappelijke Nederlandse publicaties en rapporten over verstoringsonderzoek aan zeehonden en aan te houden minimale verstoringsafstanden voor menselijke activiteiten nabij een zeehondenrustgebied stellen vast dat uitgegaan moet worden van m. Ter toelichting zijn enkele pagina s van één van deze rapporten, het Imares-rapport C133/12, bijgevoegd als bijlage 9. In de Passende Beoordeling en Nbw-vergunning voor Brouwerseiland wordt, geheel ten onrechte en ongefundeerd, uitgegaan van een verstoringsafstand van 400 m voor de geplande zandtransport-activiteiten. Deze afstand is 3 4 maal korter is dan de wetenschappelijk vastgestelde en normaliter voorgeschreven verstoringsafstand tot een zeehondenrustgebied. Bovendien gaat het in het onderhavige geval om zware schepen, die ver dragende trillingen en geluid produceren. Zoals aangegeven in bijlage 9 op pagina 23 leiden grotere vaartuigen tot grotere verstoringsafstanden. Een verstoringsafstand van 400 m betekent dat straks het rustgebied Middelplaat gedurende 6 maanden 5 6 maal per dag, continue dus, ernstig verstoord zal worden. De zeehondenfunctie van dit gebied zal niet alleen gedurende de desbetreffende 6 maanden verdwenen zijn, maar ook nog lange tijd daarna. Zie in dit verband bijlage 9, pagina 6: Als de verstoring lang en regelmatig optreedt kunnen de aantallen over een langere periode naar beneden gaan. Verplaatsen naar een ander rustgebied lijkt, menselijk gezien, een alternatief te bieden, maar zo ligt het niet; zie bijlage 9, pagina 7: Zeehonden zijn relatief lang levende dieren en maken uit gewoonte gebruik van dezelfde ligplaatsen..... Hoewel zeehonden veel en lange tochten kunnen maken is plaats-trouwheid bekend bij deze dieren. 5

6 Het is verbazend dat de Provincie ingestemd heeft, geheel in strijd met de voorwaarden van het N2000 Beheerplan Voordelta en de uitgangspunten van het Ministerie van EZ, met een verstoringsafstand van 400 m. Indien de Provincie al langer van dergelijke Nbw-vergunningen voor activiteiten in deltawateren verleent, zal dat mogelijk mede een reden vormen voor de negatieve reproductie van de zeehondenpopulatie in het Deltagebied. 4. Gelegenheidsargumenten In de Passende Beoordeling en de Nbw-vergunning worden nog twee argumenten genoemd om de aantasting van de zeehondenfuncie van de Middelplaat te ontkennen - Gelet op de grote afstand (400 m) en het vaste vaarpatroon...slechts een enkele zeehond tijdelijk verstoord wordt. Dit verzonnen gelegenheidsargument stoelt op geen enkele onderzoeksrapport. Hiervoor is de 3 4 maal te kleine afstand al besproken. Hiervoor is ook aangegeven, verwijzend naar bijlage 9, pagina 6, dat langdurige en regelmatige verstoring, een vast vaarpatroon dus, juist tot een structureel lager aantal zeehonden leidt. - Er op korte afstand voldoende alternatieve rustgebieden aanwezig zijn, zoals de Verklikkerplaat en de Bollen van de Ooster. Dat zijn tevens ook de enige twee gebieden, die overigens meestal geen goed alternatief zullen vormen, omdat ze tijdens het voorjaar en de zomer ook frequent verstoord worden. De Verklikkerplaat is de laatste jaren aan het strand vastgegroeid, waardoor wandelaars vaak deze plaat oplopen en daarbij zeehonden verjagen. De aantallen zeehonden die hier kunnen liggen zijn steeds kleiner geworden. De Verklikkerplaat is vanaf 2012 dan ook formeel, in het kader van het N2000-beleid, opgegeven als aangewezen rustgebied. Hiervoor in de plaats is de Middelplaat als rustgebied aangewezen. Dit is een potentieel goed, en relatief rustig zeehondengebied dat zich aan het ontwikkelen is. De verder weg gelegen Bollen van de Ooster worden in het voorjaar en de zomer veelvuldig verstoord door kitesurfers, kanoërs en motorboten. Hiervoor is al aangegeven dat zeehonden plaats-trouw zijn aan hun eigen liggebied. Noodgedwongen verplaatsen naar vreemd terrein betekent altijd extra risico. Vooral jonge zeehonden kunnen hierbij, zeker bij slechtere weersomstandigheden en/of sterke stroming, uitgeput raken en verdrinken. Zoals in bijlage 9 op pagina 5 wordt aangegeven moet elke zeehond, om in goede conditie te blijven, % van de tijd op het droge kunnen liggen. Gedurende de zoogtijd en de periode van verharen wordt aanzienlijk langer op de kant gelegen. 5. Grijze zeehonden 6

7 In het voorgaande ging het over de gewone zeehond. Echter, het rustgebied Middelplaat vormt tevens een belangrijk leefgebied voor grijze zeehonden; zie bijlage 7. Ingrijpende en langdurige verstoring van dit rustgebied zal voor beide soorten significant negatieve gevolgen hebben. 1.1B Vogels Indien de geplande zandtransportactiviteiten tijdens de wintermaanden plaatsvinden zullen een aantal kwalificerende kustvogelsoorten waarvoor momenteel de N2000- instandhoudingsdoelstellingen niet gehaald worden (zie het N2000-beheerplan Voordelta) sterk verstoord worden. Vooral de roodkeelduiker-populatie zal door de geplande, dagelijkse verstoring gedurende 6 wintermaanden significante schade ondervinden. Verjaagde kustvogels kunnen na enkele uren terugkeren naar hun vaste en bekende foerageer- en/of rustgebied. Dan kan echter alweer het volgende zandtransportschip langs komen en vogels opnieuw verjagen. Voor kustvogels leidt het telkens opgejaagd worden, zeker onder slechte weersomstandigheden, binnen enkele dagen tot sterk conditie-/gewichtsverlies, gevolgd door sterfte. Voor de roodkeelduiker geeft het N2000-beheerplan Voordelta aan dat deze soort erg gevoelig is voor verstoring tijdens het foerageren (het vangen van vis). Als reactie op verstoring door het nabij komen van recreanten of een schip, vliegen roodkeelduikers snel op en moeten meestal hun foerageergebied verlaten. Voor de roodkeelduiker is het visrijke Brouwershavensche Gat, nabij de Brouwersdam, van groot belang als foerageergebied. Een toenemend probleem hierbij is dat hier de strandrecreatie tijdens de winter de laatste jaren sterk is toegenomen. De noodzakelijke rust voor deze soort wordt steeds vaker verstoord. Indien de zandtransportwerkzaamheden hier straks plaatsvinden, zullen roodkeelduikers behalve door recreatieverstoring vanaf het strand ook nog eens vanaf het water door grote zandschepen verjaagd worden. En daarbovenop ook de op het strand staande razende boosters, die dagelijks, middels zwaar rijdend materieel, onderhouden en van dieselolie voorzien moeten worden. In het overzicht van de instandhoudingsdoelstellingen voor de Voordelta wordt in het N2000-beheerplan Voordelta de roodkeelduiker met de alarmkleur rood aangeduid, hetgeen betekent: doel niet bereikt; er is geen garantie dat de kwaliteit van het leefgebied de komende jaren niet verder onder druk zal komen te staan.. Voor vooral roodkeelduikers is met het vaststellen van het nieuwe N2000-beheerplan Voordelta het winterrustgebied Middelplaat ingesteld; een niet toegankelijk gebied tussen 1 november en 1 april. Helaas is deze goede maatregel toen ook gelijk weer 7

8 deels ontkracht door dit rustgebied wel vrij te geven tussen 1 november en 15 december voor garnalenvangst. Dergelijke schepen verjagen roodkeelduikers. In zowel de Passende Beoordeling als de Nbw-vergunning wordt niet ingegaan op aan te houden verstoringsafstanden voor kustvogelconcentraties in de Voordelta; een zoveelste kennisleemte. Ook is niet ingegaan op de cumulatieve verstorende werking van garnalen- en zandschepen in het leefgebied van de roodkeelduiker. Figuur 6.1 in de Passende Beoordeling toont aan dat, geheel ten onrechte, de geplande vaarroute van de zandschepen, en de extra verstoring veroorzakende loslocatie aan het Noorderstrand, pal langs de grens van het winterrustgebied gepland is. Dit is geheel in strijd met de voorschriften voor dergelijke activiteiten zoals die in het N2000-beheerplan Voordelta aangegeven zijn in tabel 5.10, hier bijgevoegd als bijlage 8. Het desbetreffende voorschrift houdt in: op ruime afstand, minimaal 1500 m, van een rustgebied varen om effecten in de randzone van het rustgebied te minimaliseren. Deze beleidslijn doortrekkend naar de geplande plaatsing van boosters op het direct aan het rustgebied grenzende strand, het Noorderstrand, betekent dat ook deze activiteit in strijd zal zijn met het N2000-beheerplan Voordelta. Volgens de Passende Beoordeling, paragraaf 6.1, pagina 94, produceren deze boosters op 550 m afstand op het wateroppervlak, dus in het rustgebied, nog 47 db, hetgeen de verstoringsdrempel van vogels, in dit geval roodkeelduikers, zou zijn. Met andere woorden, deze randzone van 550 m breed zal de gehele periode van 6 maanden zwaar verstoord zijn. Dit, terwijl het N2000-beheerplan voorschrijft dat zware motoren, schepen dus, minimaal op 1500 m afstand van een rustgebied moeten blijven. 1.1C Embryonale duinen De geplande zandtransportwerkzaamheden houden in dat op het Noorderstrand, gelegen voor de Zoute en Zoet Haard, een 5 km lange zandtransportleiding ingegraven, en later weer opgegraven zal worden. In de Passende Beoordeling en de Nbw-vergunning wordt aangegeven dat deze omvangrijke vergravingen voor de strandnatuur geen enkel probleem zullen vormen. Dit uitgangspunt klopt niet; er zal significante natuurschade ontstaan. Op dit strand vinden sinds ca 15 jaar, ten gevolge van de sluiting van de Brouwersdam in 1971, bijzondere, ook in het kader van de N2000-richtlijnen, geomorfologische en ecologische processen plaats. Dit voorheen altijd sterk erosieve strandge- 8

9 deelte is veranderd in een netto sedimentatie-kustvak. De strand- en duinkust wordt hier door natuurlijke aangroei steeds breder. Sinds ca 15 jaar heeft dit op een groot deel van het Noorderstrand geresulteerd in het ontstaan van begroeide embryonale duinen. Hier heeft zich over km s lengte habitattype H2110 ontwikkeld. De ontwikkeling van het Noorderstrand en de vorming van embryonale duinen op het strand worden weergegeven in bijlage 10; twee topografische kaartjes uit respectievelijk 1985 en 2012, een luchtfoto uit 2005, en een luchtfoto uit Dit habitattype beslaat nu op het Noorderstrand enkele ha s. Het N2000-beheerplan Voordelta geeft voor dit habitattype H2110 bij de instandhoudingsdoelstellingen, tabel 4.3, aan dat het doel nog niet bereikt is / aandachtspunt (kleur: oranje). In Zuidwest-Nederland is dit habitattype vrij zeldzaam, het komt slechts op enkele locaties op relatief beperkte schaal voor. Afhankelijk van waar de zandtransportleiding op het Noorderstrand ingegraven zal worden, zal een groter of kleiner deel van dit habitattype verloren gaan. Er zal snel sprake zijn van significant habitatverlies. In het N2000 beheerplan Voordelta is de locatie Noorderstrand nog niet aangewezen voor het habitattype H2110. (Mogelijk zou dat in het N2000-beheerplan Kop van Schouwen geplaatst moeten worden.) Dat deze locatie, die al jaren bekend is, niet is opgenomen in een N2000-beheerplan komt door nalatigheid van de Provincie, en/of Rijkswaterstaat. Feit is dat hier een belangrijk N2000-habitattype aanwezig is, dat betrokken dient te worden bij de verlening van een Nbw-vergunning voor verstorende activiteiten ter plaatse. 1.2 Grevelingen 1.2A. Zeehonden en vogels In onze zienswijze (bijlage 1) is onder punt 9 de bijzondere ontwikkeling gedurende de afgelopen jaren van de Grevelingen als leefgebied voor zowel de gewone als de grijze zeehond samengevat. Specifiek kenmerkend hierbij is: - 1. De laatste jaren heeft zich in de Grevelingen een populatie van de gewone zeehond ontwikkeld die qua omvang vergelijkbaar is met die in de Oosterschelde De reproductie van zeehonden in de Grevelingen, de jaarlijkse aanwas aan jongen, verloopt veel succesvoller dan elders in het Deltagebied, inclusief de Voordelta. 9

10 - 3. Het zuidwestelijke deelgebied van de Grevelingen, dus de directe omgeving van het project Brouwerseiland, is van groot belang voor de zeehondenpopulatie in de Grevelingen. Dit, vanwege de aanwezigheid van de Brouwersluis hier, en de hieraan gekoppelde migratieroute van gewone en grijze zeehonden tussen de Voordelta en de Grevelingen. Daarnaast zal de hoge visstand van dit deelgebied, vanwege de Brouwersluis, aantrekkelijk zijn voor zeehonden. Wat punt 2 betreft, de succesvolle groei van de populatie middels voortplanting, zou de Grevelingenpopulatie van belang kunnen worden voor de gehele Deltapopulatie van de gewone zeehond. Zoals hiervoor onder punt 1.1A.1 is aangegeven, vormt de negatieve jaarlijkse reproductie van de Deltapopulatie een groot probleem voor de veiligstelling van een duurzame, op zich zelf staande zeehondenpopulatie. Mede in dit verband zou gekozen moeten worden voor extra beschermende maatregelen en een stringent vergunningenbeleid aangaande de zeehonden in de Grevelingen. In de Passende Beoordeling wordt niets vermeld over de zeehondenpopulatie in de Grevelingen; een grote kennisleemte. In de antwoordnota is, onder punt Z-18 subpunt l, is wel gereageerd op een aantal van onze opmerkingen over zeehonden in de Grevelingen. Op deze reactie wordt hierna puntsgewijs ingegaan Zeehonden zijn geen N2000-kwalificerende soorten voor de Grevelingen. In ieder geval de gewone zeehond had al lang als kwalificerende soort voor de Grevelingen aangewezen moeten worden. De Provincie is op dit punt nalatig. Wij hebben GS Zeeland op 8 oktober 2016 schriftelijk verzocht een dergelijke aanwijzing te regelen. Maar, wij hebben nog geen enkele reactie op dit verzoek ontvangen. De zeehondenpopulatie in de Grevelingen vormt een dominant gegeven, overeenkomstig met de situatie in de Oosterschelde, dat voldoet aan de normen die daaraan vanuit de Habitatrichtlijn gesteld worden. Bij een belangenafweging, zoals de verlening van een Nbw-vergunning voor een verstorende activiteit in de Grevelingen, dient de gewone, en mogelijk ook de grijze zeehond, als zijnde een kwalificerende soort beschouwd te worden. Daarnaast zullen voor het project Brouwerseiland bij de procedure aangaande een ontheffing in relatie tot soortenbescherming, voorheen een ontheffing in het kader van de Ff-wet, en nu de Natuurwet, de zeehondenbelangen voor de Grevelingen getoetst moeten worden Zwemende zeehonden zijn niet bang, en er mag niet geheid worden. In de antwoordnota wordt naar aanleiding van onze opmerkingen over de zware, permanente verstoring van zeehonden en vogels gedurende de 2 jaar durende aan- 10

11 legfase gesteld dat in deze omgeving zwemmende zeehonden ook niet verstoord worden door een popconcert in de buurt, Concert at Sea, gedurende twee zomerse dagen enkele uren per dag, hengelaars die bij de Brouwersluis staan, en een frietkar bij deze sluis. En dit wordt gezien als voldoende bewijs dat natuurverstoring tijdens de aanlegfase uitgesloten is. Deze simplistische en anekdotische bewijsvoering staat ver af van de eisen waaraan een correcte Passende Beoordeling moet voldoen: alle aspecten van een project of ontwikkeling moeten aangaande natuurverstoring en/of schade op een wetenschappelijk verantwoorde wijze geïnventariseerd en geanalyseerd worden. In onze zienswijze is onder punt 7 samengevat wat voor vormen van verstoring er tijdens de 2 jaar durende aanlegfase in en rond het plangebied verwacht kunnen worden. Duidelijk is wel dat het in deze omgeving, zijnde een bijzonder N2000- gebied, voor vissen, zeehonden en vogels onder en boven water een zwaar verstoord oorlogsgebied zal zijn. Hiervoor is onder punt 1.1B aangegeven dat alleen al het geluid van één draaiende booster vogels tot op 550 m afstand verjaagt. Tijdens de aanlegfase zullen vaak meerdere met een booster vergelijkbare machines tegelijk staan te draaien, naast rijdende shovels, bulldozers, tractoren, kranen, werkschepen, schijnwerpers, etc. Ook zonder heien zullen de geluids-, trillingen- en bewegingsverstoringen hier zeer omvangrijk en ingrijpend zijn. (Heien was hier sowieso al uitgesloten, aangezien dat uit zeeweringsbelang niet mag in en nabij het kustfundament.) Rond het plangebied zal minstens twee jaar een m brede zone, 10-tallen ha s dus, vrij van N2000-kwantificerende vogels en zeehonden zijn. Daarna zal het nog lang duren eer vogels en zeehonden hier eventueel weer terug zouden kunnen komen. Echter, inmiddels is dan de gebruiksfase begonnen; een compleet functionerend, omvangrijk pret-dorp, met aankomende en vertrekkende grote en kleine schepen, intensieve oeverrecreatie, en evenementen. Kortom, dan begint een nieuwe, permanente verstoringsfase. De effecten daarvan, en het verlies aan N2000-leefgebied, hebben wij in onze zienswijze beschreven Zeehonden-rustgebieden In de antwoordnota wordt terecht opgemerkt dat verstoring van zeehonden vooral een zaak is van verstoring van vaste ligplaatsen van zeehonden. Vervolgens stelt de antwoordnota: De zeehonden in de buurt van het plangebied rusten hier niet, maar foerageren. Echter, deze veronderstelling is geheel onjuist. Al enkele jaren is er sprake van een aantal vaste ligplaatsen van zeehonden, zowel gewone als grijze, in de directe omgeving van het plangebied. En, deze ontwikkeling neemt toe. 11

12 Die vaste ligplaatsen worden aangegeven op 2 kaartjes (pag. 37 en 41) die deel uitmaken van bijlage 7. Deze kaartjes komen uit de jaarlijkse rapportages van Rijkswaterstaat (RWS) over de Watervogels en zeezoogdieren in de Zoute Delta. Zoals wij in onze zienswijze toegelicht hebben worden voor deze inventarisaties zeehonden geteld vanuit een vliegtuig. Hierbij is het voor de Grevelingen lastig om alle aanwezige zeehonden, en zeehonden-ligplaatsen, vast te stellen, aangezien de meeste zeehonden liggen op stenen, grijs-zwarte oeverbestortingen. Daarom komen de jaarlijkse zeehondentellingen uitgevoerd door Staatsbosbeheer vanaf het water altijd wat hoger uit dan de inventarisatie-data van RWS. Met andere woorden, er zullen eerder nog meer, dan minder vaste zeehondenligplaatsen in het zuidwestelijke deelgebied van de Grevelingen aanwezig zijn. Duidelijk is in ieder geval dat, uitgaande van een verstoringsafstand van minimaal 1200 m, en tegenwoordig moet van 1500 m uitgegaan worden (zie hiervoor, onder punt 1.1A.3), Brouwerseiland meerdere vaste zeehonden-ligplaatsen zal verstoren in de omgeving van het plangebied, zeker gedurende de aanlegfase, maar ook daarna. Hiervoor is aangegeven dat het zuidwestelijk deelgebied van de Grevelingen van cruciaal belang is voor het functioneren van de gehele zeehondenpopulatie in de Grevelingen. Dus, alleen al vanwege dit punt kan geen Nbw-vergunning voor Brouwerseiland verleend worden. Hoogachtend, Dr. W. Backhuys, voorzitter Dr. G.J.C. Buth, bestuurslid 12