Statenvoorstel nr. PS/2004/1019

Transcriptie

1 Statenvoorstel nr. PS/2004/1019 Programmabegroting 2005 c.a. Het Presidium stelt voor Statenvoorstel nr. PS/2004/1019 te behandelen in: de Statencommissie Ruimte en groen op: 13 oktober 2004 om uur de Statencommissie Zorg en cultuur op: 13 oktober 2004 om uur de Statencommissie Verkeer, milieu en water op: 13 oktober 2004 om uur de Statencommissie Economie en bestuur op: 13 oktober 2004 om uur de vergadering van Provinciale Staten op: 10 november 2004 Jaargang Datum Ons kenmerk Inlichtingen bij september 2004 MI/2004/1125 de heer H. Dalvoorde, telefoon Aan Provinciale Staten Onderwerp Programmabegroting 2005 c.a. en Leeswijzer Programmabegroting Bijlagen I. Ontwerpbesluit nr. PS/2004/1019 (bijgevoegd) II. Leeswijzer Programmabegroting 2005 (bijgevoegd) III. Programmabegroting 2005 (bijgevoegd) IV. Meerjarenramingen /Bijlagen bij de begroting 2005 (bijgevoegd) V. Productbegroting 2005 (ligt ter inzage in de bibliotheek) (Niet bijgevoegde bijlagen zijn voor Statenleden op te vragen via ) 1 Samenvatting Hierbij bieden wij u de Programmabegroting 2005 c.a. aan. Kern van deze begroting vormen de programma s, de verplichte paragrafen en de financiële begroting, waarvan het budgettaire perspectief deel uitmaakt. De Programmabegroting 2005 is de tweede begroting sinds de invoering van het dualisme. Wij zijn van mening dat wij met deze begroting een flinke stap voorwaarts hebben gezet in het concreet en afrekenbaar formuleren van te realiseren effecten en prestaties. Via deze begroting stelt u de kaders voor ons college voor het jaar 2005 vast. In het kader van de Jaarrekening 2005 zullen wij verantwoording afleggen over de daadwerkelijk gerealiseerde resultaten. 2 Inleiding en probleemstelling Hierbij bieden wij u aan de: Programmabegroting 2005; Meerjarenramingen /Bijlagen bij de begroting Programmabegroting 2005 De opzet en structuur van de begroting 2005 is gelijk aan die van 2004, het is met name de inhoud die is aangescherpt.

2 De Programmabegroting bestaat uit een inleiding, de programma s, de (verplichte) paragrafen en de financiële begroting. In de inleiding wordt kort ingegaan op het instrument Programmabegroting en worden de meest kenmerkende punten van samenhang tussen de programma s aangegeven. In het hoofdstuk Programmaplan wordt per programma gestart met een korte inleiding c.q. verantwoording van het bestaansrecht van het programma. Daarna bevat de paragraaf Ontwikkelingen de meest relevante actuele ontwikkelingen die van invloed zijn op hetgeen we binnen een programma willen bereiken. Deze paragraaf mondt logischerwijs uit in de paragraaf wat willen we bereiken, wat gaan we doen en wat gaat het kosten. Deze paragraaf bevat de doelstellingen (waarbij een programma wordt onderverdeeld naar hoofd- en subdoelstellingen) van het provinciale beleid, geeft aan de hand van indicatoren aan welk resultaat we willen bereiken en geeft kort aan wat we gaan doen om deze te realiseren. Ten slotte wordt aangegeven welke producten tot het programma behoren en wat hiervan de baten en de lasten zijn. Het nieuwe Besluit Begroting en Verantwoording is nu volledig verwerkt in de begroting. Dit weerspiegelt zich onder andere in het hoofdstuk Paragrafen (opvolger Comptabiliteitsvoorschriften 1995). Dit hoofdstuk bevat een aantal (verplichte) dwarsdoorsneden door de begroting. Doel van deze paragrafen is dat onderwerpen, die op verschillende plaatsen in de begroting zijn opgenomen, worden gebundeld in een kort overzicht. Hierdoor krijgt u inzicht in deze, financieel-beheersmatige, aspecten. De verplichte paragrafen bouwen deels voort op bestaande onderdelen uit de begroting, deels zijn deze nieuw. De financiële begroting (hoofdstuk 4) bevat een actualisatie van het budgettair perspectief. De basis hiervoor vormt het financiële beeld zoals vastgesteld bij de Perspectiefnota. Inmiddels hebben zich enkele, per saldo positieve, autonome ontwikkelingen voorgedaan. Een belangrijke autonome ontwikkeling vormt de algemene uitkering uit het Provinciefonds. Op basis van de juni-circulaire en de verwachtingen omtrent de september-circulaire (die met het IPO zijn afgestemd) is nu de verwachting dat de korting op de algemene uitkering mee gaat vallen (ten opzichte van de buffer die wij hadden geraamd). Daarnaast neemt ook de opbrengst motorrijtuigenbelasting toe. Daartegenover staat dat wij u een aantal beleidsintensiveringen/aanvullende voorstellen voorleggen (in paragraaf van de begroting). Per saldo is sprake van een positief begrotingssaldo. Dit saldo loopt op van 1,651 miljoen in 2005 tot 13,014 miljoen in Bij de behandeling van de Takendiscussie is door Provinciale Staten een motie aangenomen die Gedeputeerde Staten oproepen: indien rijksbezuinigingen meevallen, de dan beschikbaar komende gelden aan te wenden binnen de programma s Bereikbaarheid en Economie, in lijn met het Meerjarig Economisch Uitvoeringsperspectief (MEUP) met als focus: stimuleren werkgelegenheid; met concrete voorstellen te komen die gericht zijn op het stimuleren van werkgelegenheid; bij de Programmabegroting 2005 en uiterlijk bij de Perspectiefnota 2006, de concrete voorstellen aan Provinciale Staten voor te leggen, ter besluitvorming. Wij stellen voor dat wij bij de Perspectiefnota 2006 met voorstellen komen in lijn met bovenstaande motie. Dit biedt ons tijd voor een zorgvuldige en fundamentele afweging. Als college kiezen wij hierbij een brede insteek over alle programma s. Wij zullen voorstellen formuleren van substantiële en majeure betekenis. Wij betrekken hierbij de toekomstige besluitvorming inzake (in ieder geval) het nieuwe PVVP, de Nota Sociale Actie, de Nota Wonen en het MEUP. Zoals ook in de Rijksbegroting is aangegeven heeft de provincie zich namens de regio garant gesteld voor een dak op de spoortunnel tot een maximum van 13 miljoen. Wij stellen daarom voor het saldo 2005 ad 1,651 miljoen te storten in een Bestemmingsreserve combi-variant Nijverdal. Het hoofdstuk Provinciale organisatie geeft een kort overzicht van onze organisatie. 2.2 Weerstandsvermogen Wij hebben in 2004 een risicoscan laten uitvoeren door een extern adviesbureau. Doel van deze risicoscan was om met behulp van het specifieke risicoprofiel van de provincie de benodigde weerstandscapaciteit te kunnen bepalen. Aandachtspunten in dit onderzoek zijn onder andere geweest de aanwezige risico s (zowel negatieve als positieve), stille reserves, open-eindregelingen en voorzieningen. Dit onderzoek is vertrouwelijk voor Provinciale Staten ter inzage gelegd. 2 Statenvoorstel nr. PS/2004/1019

3 Uit het onderzoek is gebleken dat het benodigde weerstandsvermogen 12 mln bedraagt. Dit wordt meer dan voldoende afgedekt door het aanwezige weerstandsvermogen. Met andere woorden, de provincie Overijssel beschikt over voldoende direct beschikbare weerstandscapaciteit om de financiële consequenties van de geïdentificeerde risico s te dekken. Hiervoor is het wel nodig dat de omvang van de specifiek voor risico s benodigde saldireserve met 0,2 mln wordt opgehoogd (van 6,8 mln naar 7,0 mln). 2.3 Aggregatieniveau budgetten Conform de begroting 2004 zijn in de begroting 2005 per programma de lasten, baten en saldo op productniveau weergegeven. Dit betekent dat u als Staten de budgetten ook op dit niveau vaststelt (en dat budgetoverhevelingen tussen producten via een begrotingswijziging aan u worden voorgelegd). Nu de begroting 2005 veel meer een doelenbegroting is geworden en de kosten per doelstelling zijn bepaald, kan worden overwogen dat u de budgetten niet vaststelt op productniveau, maar op het niveau van hoofddoelstellingen. U geeft ons daarmee de opdracht om een bepaalde doelstelling (waaronder meerdere producten kunnen vallen) binnen een bepaald totaalbudget te realiseren. Dit geeft ons de mogelijkheid om binnen de afgesproken hoofddoelstelling de (product)budgetten daar in te zetten waar die het meeste effect sorteren. Wij hebben deze optie niet in de begroting verwerkt. Wij willen u in de gelegenheid stellen hierover een expliciete uitspraak te doen. Wij stellen voor dat u in de begroting 2006 de lasten en baten op het niveau van hoofddoelstellingen vaststelt (nadat in 2005 meer ervaring wordt opgedaan met de uitvoering/realisatie van de doelenbegroting 2005). Wanneer u hiermee instemt betekent dit bijvoorbeeld voor het programma Bestuur het volgende. Binnen dit programma vallen 7 producten onder de hoofddoelstelling Vergroten van maatschappelijke betrokkenheid. Voor 2005 worden per product lasten, baten en saldo vastgesteld. In 2006 worden dan in één bedrag lasten, baten en saldo van de hoofddoelstelling opgenomen (de onderliggende 7 producten zijn hierbinnen getotaliseerd). Er zijn overigens ook programma s (bijvoorbeeld het programma Water) waarvoor dit voorstel geen materiële betekenis heeft, omdat binnen die programma s al een 1-op-1-relatie bestaat tussen producten en hoofddoelen. 3 Voorstel Wij stellen u voor het ontwerpbesluit, opgenomen in bijlage I, vast te stellen. Gedeputeerde Staten van Overijssel, voorzitter, G.J. Jansen secretaris, H.A. Timmerman Statenvoorstel nr. PS/2004/1019 3

4 4 Statenvoorstel nr. PS/2004/1019

5 Bijlage I Ontwerpbesluit nr. PS/2004/1019 Provinciale Staten van Overijssel, gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten d.d. 27 september 2004, kenmerk MI/2004/1125; besluiten: 1. de Programmabegroting 2005 (inclusief bijlagen) vast te stellen en daarmee te bepalen als inhoudelijk en budgettair kader voor Gedeputeerde Staten; 2. de Meerjarenramingen te aanvaarden als grondslag voor het te voeren beleid; 3. de omvang van het benodigde weerstandsvermogen te bepalen op 12 miljoen en de omvang van de Saldireserve daartoe op te hogen met 0,2 miljoen door overheveling vanuit de Algemene reserve; 4. in de begroting 2006 de budgetten vast te stellen op het niveau van hoofddoelstellingen; 5. in te stemmen met de in de Programmabegroting 2005 voorgestelde beleidsintensiveringen/ aanvullende voorstellen (zie paragraaf 4.2.5); 6. in te stemmen met het storten van het saldo van de begroting 2005 ad 1,651 miljoen in een te vormen Bestemmingsreserve combi-variant Nijverdal ; 7. in te stemmen met het voorstel dat Gedeputeerde Staten in de Perspectiefnota 2006 voorstellen formuleren conform de bij de behandeling van de Takendiscussie aangenomen motie (waarin Gedeputeerde Staten worden opgeroepen nadere voorstellen met focus werkgelegenheid te formuleren als de rijksbezuinigingen meevallen). Zwolle, Provinciale Staten voornoemd, voorzitter, griffier, Statenvoorstel nr. PS/2004/1019 5

6 Bijlage II Leeswijzer commissiebehandeling Programmabegroting 2005 commissie portefeuille- contactpersoon houders en tel. nr. Statencommissie Ruimte en groen H 1 Inleiding J.W. Klaasen H. Dalvoorde, H 2.1 Inleiding: Opzet van de begroting J.W. Klaasen H. Dalvoorde, H 2.5 Programma Ruimte, met uitzondering van T.W. Rietkerk, P. Jansen E. Karssenberg, onderdeel Langer zelfstandig wonen voor ouderen, gehandicapten en/of ggz-cliënten H 2.7 Programma Landelijk gebied, met uitzondering P. Jansen, J.G. Kristen, F. Hoekstra, van onderdeel Versterking en behoud van de T.W. Rietkerk sociale samenhang in de kleine kernen en steden H 4 Financiële begroting J.W. Klaasen H. Dalvoorde, Statencommissie Verkeer, milieu en water H 1 Inleiding J.W. Klaasen H. Dalvoorde, H 2.1 Inleiding: Opzet van de begroting J.W. Klaasen H. Dalvoorde, H 2.4 Programma Water P. Jansen F. van Lent, H 2.10 Programma Milieu T.W. Rietkerk, P. Jansen, H. Hamstra, G.J.H. Ranter H 2.11 Programma Bereikbaarheid J.W. Klaasen F. van der Laan, H 4 Financiële begroting J.W. Klaasen H. Dalvoorde, Statencommissie Zorg en cultuur H 1 Inleiding J.W. Klaasen H. Dalvoorde, H 2.1 Inleiding: Opzet van de begroting J.W. Klaasen H. Dalvoorde, H 2.5 Programma Ruimte, onderdeel langer zelfstandig G.J.H. Ranter P. Offenberg, wonen voor ouderen, gehandicapten en/of ggz-cliënten H 2.7 Programma Landelijk gebied, onderdeel Verster- J.G. Kristen, G.J.H. Ranter, P. Offenberg, king en behoud van de sociale samenhang in de J.W. Klaasen kleine kernen en steden H 2.8 Programma Zorg G.J.H. Ranter P. Offenberg, H 2.9 Programma Cultuur en Maatschappelijke J.G. Kristen P. Offenberg, Ontwikkeling H 4 Financiële begroting J.W. Klaasen H. Dalvoorde, Statencommissie Economie en bestuur H 1 Inleiding J.W. Klaasen H. Dalvoorde, H 2.1 Inleiding: Opzet van de begroting J.W. Klaasen H. Dalvoorde, H 2.2 Programma Bestuur C. Abbenhues, G.J. Jansen, I. Peelen, G.J.H. Ranter, J.W. Klaasen, J.G. Kristen, T.W. Rietkerk H 2.3 Programma Economie en innovatie C. Abbenhues, P. Jansen C. Timmer, H 2.6 Programma Wervende Steden J.G. Kristen I. Peelen, H 2.12 Programma Veiligheid G.J. Jansen, G.J.H. Ranter, I. Peelen, T.W. Rietkerk H 3 Paragrafen J.W. Klaasen H. Dalvoorde, H 4 Financiële begroting J.W. Klaasen H. Dalvoorde, H 5 Provinciale organisatie J.G. Kristen H. Dalvoorde, Statenvoorstel nr. PS/2004/1019

7 Begroting 2005 Programmabegroting Ruimte voor actie September 2004

8 Colofon Datum September 2004 Oplage 550 Fotografie/Illustraties Job Boersma Vormgeving Meindertsma, bureau voor reclame & vormgeving, Zwolle Druk MPlantijnCasparie, Zwolle Coördinatie en productie Eenheid Middelen, team Bestuur en Directie Adresgegevens Provincie Overijssel Luttenbergstraat 2 Postbus GB Zwolle Telefoon Fax postbus@prv -overijssel.nl

9 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Programmaplan Inleiding: Opzet van de begroting Programma Bestuur Programma Economie & Innovatie Programma Water Programma Ruimte Programma Wervende steden Programma Landelijk gebied Programma Zorg Programma Cultuur & Maatschappelijke Ontwikkeling Programma Milieu Programma Bereikbaarheid Programma Veiligheid Paragrafen Inleiding Provinciale heffingen Weerstandsvermogen Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen Grondbeleid Financiële begroting Inleiding Actualisatie budgettair perspectief Overzicht baten en lasten Uitgangspunten Financiële positie Nieuw Beleid Provinciale organisatie Provinciale Staten Dagelijks bestuur Organisatie Woordenlijst 159 Bijlagen 162 Specificatie Nieuw Beleid/Incidentele lasten 162 Specificatie Overige incidentele baten en lasten 168 Specificatie Algemene dekkingsmiddelen 169

10 1 Inleiding Hierbij bieden wij u de Programmabegroting 2005 aan. Met het vaststellen van deze begroting bepaalt u het algemene beleidskader voor ons college voor het komende jaar. Voor het jaar 2005 zijn de doelen die we willen realiseren zoveel mogelijk in meetbare en toetsbare termen geformuleerd. De prioriteiten uit de Perspectiefnota zijn verder geconcretiseerd, daaraan is het reguliere beleid toegevoegd. De begroting 2005 bevat per programma concrete afrekenbare beleidsinhoudelijke doelen (effecten en prestaties). Hiermee zetten we een belangrijke nieuwe stap op de weg die we het vorige jaar met de introductie van de Programmabegroting als nieuw sturingsinstrument zijn ingeslagen en die daarvoor al zichtbaar werd in het Onderhandelingsakkoord. Ook daarin tonen wij als provinciebestuur expliciet bereid te zijn ons te laten afrekenen op onze daden. Het behoeft geen betoog dat met het opnemen van toetsbare doelstellingen de kaderstellende functie van Provinciale Staten wordt versterkt. Naarmate concreter wordt aangegeven waar we als provincie eind 2005 willen staan, is het duidelijker voor het college welke koers het moet varen en kunnen Provinciale Staten aan het eind van de rit beter bepalen of het doel ook bereikt is. En wat minstens zo belangrijk is: wij maken duidelijk aan partners, maatschappelijke organisaties en uiteindelijk aan de burgers van Overijssel wat deze in 2005 van de provincie mogen verwachten. Formulering van het beleid in toetsbare termen noodzaakt bovendien tot nadenken over beleid in termen van wat, hoe en hoeveel. Wij zijn er van overtuigd dat daarmee niet alleen de politieke en bestuurlijke helderheid gediend is, maar ook de aandacht voor uitvoering wordt vergroot, eveneens een belangrijke doelstelling uit het Onderhandelingsakkoord. Wij willen onze voornemens, zoals vastgelegd in het beleid, sneller en effectiever tot uitvoering (laten) brengen. Dit doen wij door te werken aan de versterking van onze uitvoeringsgerichtheid. Instrumenten hiervoor zijn gebiedsgericht werken en sturen op indicatoren. Bij gebiedsgericht werken zullen wij ons als partner in het maatschappelijke veld opstellen. Partner op het gebied van concrete probleemoplossing door middel van projectinitiatie, ontwikkeling én uitvoering. Sturing op indicatoren dient er voor te zorgen dat uitvoeringsgerichtheid niet tot een loze kreet beperkt blijft, doordat inzichtelijk wordt gemaakt welke effecten en prestaties en initiatieven wanneer door wie geleverd worden. De in deze begroting opgenomen doelen worden vertaald naar de productbegroting en de werkplannen van de eenheden en maken daardoor integraal deel uit van de planning & control-cyclus. We hebben de te behalen resultaten vooral in termen van maatschappelijke effecten benoemd: wat willen we bereiken. Daar gaat het immers om: wat verandert er in de samenleving als gevolg van de inspanningen van de provincie. Daarbij stuiten we op één probleem: maatschappelijke effecten zijn doorgaans de resultante van een groot aantal factoren, waarvan de inspanning van de provincie er maar één is. Om een vaak gebruikt voorbeeld te noemen: de ontwikkeling van de werkgelegenheid in Overijssel wordt in de eerste plaats bepaald door internationale economische ontwikkelingen, waarop de nationale en zeker de provinciale overheid geen invloed hebben. Het is in een dergelijk geval dus niet goed mogelijk vast te stellen wat provinciaal beleid bijdraagt aan een bepaald effect, i.c. stijging van de werkgelegenheid. Dat nuanceert de waarde van een indicator als ijkpunt. Mede hierom hebben wij in een aantal gevallen de resultaten die we willen bereiken geformuleerd in termen van prestaties: welke acties onderneemt de provincie of laat zij door anderen ondernemen in de verwachting dat hiermee wordt bijgedragen aan het gewenste maatschappelijke effect. Met deze Programmabegroting is belangrijke voortgang geboekt, maar we zijn er nog niet. Er zijn verdere verbeteringen nodig. Soms is wel een indicator aangegeven op een bepaald beleidsterrein, maar is daaraan nog geen streefwaarde toegevoegd, bijvoorbeeld omdat het noodzakelijk is hierover eerst met externe partners overleg te voeren of omdat hiervoor de ontwikkeling van rijksof Europese regelgeving nodig is. We gaan er vanuit dat bij de komende begrotingen dit soort hiaten grotendeels kunnen worden opgevuld. Dit, overigens zonder dat we een wezenlijke uitbreiding van het nu voorliggende aantal indicatoren voorstaan. Het aantal moet beperkt blijven tot herkenbare politieke prioriteiten uit deze statenperiode. Bovendien laten niet alle beleidsdoelen zich in een getal uitdrukken. Een goede samenwerking met partners, die wij uitdrukkelijk nastreven in de verhouding met onder meer gemeenten en waterschappen, is nauwelijks te kwantificeren. 4 Programmabegroting

11 Bij het werken met concrete doelen en streefcijfers hoort onlosmakelijk het op gezette tijden bijhouden van de stand van zaken: meten is weten. Ook deze kant van het transparante en toetsbare optreden moet nog verder worden verbeterd. In 2005 wordt hiervoor, zoveel mogelijk met gebruik van bestaande gegevensbestanden, een vorm van monitoring ontwikkeld die het gehele beleidsterrein van de provincie dekt. Ook hierbij is beperking tot noodzakelijke kerngegevens een belangrijk uitgangspunt. Het jaarverslag is bij uitstek de plaats waar we zullen aangeven of de afgesproken prestaties zijn geleverd, respectievelijk de beoogde effecten zijn behaald. Doordat de voornemens concreter dan voorheen zijn geformuleerd, kan de toetsing ook scherper worden. Het belang van het jaarverslag als verantwoordingskader neemt daarmee toe. De Najaarsnota blijft de functie vervullen van een tussentijdse momentopname, maar ook hierbij zal het beeld scherper kunnen worden dan tot op heden het geval is. Daardoor kan ook beter worden bepaald welke bijsturing eventueel noodzakelijk is. Tenslotte noemen wij in dit verband van beleidsevaluatie en -verantwoording het recente principebesluit van Provinciale Staten tot het samen met Gelderland instellen van een provinciale rekenkamer. Ook dit instrument zal bijdragen aan verdere verbetering van de sturing, kaderstelling en controle door Provinciale Staten. De begroting start met het programmaplan, waarin per programma wordt aangegeven welke ontwikkelingen spelen, wat we willen bereiken, wat we gaan doen en wat het gaat kosten. Het programmaplan wordt gevolgd door een aantal verplichte paragrafen op grond van het Besluit Begroting en Verantwoording. Tenslotte volgt de financiële begroting. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het geactualiseerde budgettaire perspectief en worden een aantal beleidsintensiveringen/aanvullende voortellen aan Provinciale Staten voorgelegd. Daarnaast wordt in dit hoofdstuk aandacht besteed aan een aantal financiële aspecten en uitgangspunten uit de begroting. De Programmabegroting 2005 is zoals gezegd een uitwerking van de Perspectiefnota Daarin waren de prioriteiten voor dit jaar nog in algemene termen aangegeven. In de begroting zijn ze concreter geformuleerd en voorzien van een budget. Ze zijn uitvoeringsgereed! Takendiscussie Provinciale Staten hebben op 23 juni 2004 in het kader van de Takendiscussie ingestemd met een bezuinigingstaakstelling van ruim 10 miljoen. De taakstelling moet geëffectueerd zijn op 1 januari Er wordt een implementatieplan door het college vastgesteld waarin zichtbaar wordt wanneer welke financiële effecten ingeboekt kunnen worden. Het merendeel van de taakstellingen zal in de loop van 2006 worden bereikt en een beperkter deel in Omdat de precieze invulling van de takendiscussie per product c.q. programma nog niet bekend is, is de financiële omvang van de taakstelling niet per product/programma verwerkt, maar als één bedrag opgenomen. Wij zullen Provinciale Staten voor de behandeling van de begroting 2005 rapporteren over de effecten van de bezuinigingen met betrekking tot de Europese programma s, het stimuleren van werkgelegenheid, het functioneren van de arbeidsmarkt, het integratiebeleid, het beleidskader welzijn, de zorginfrastructuur en zorgvrager organisaties en de voorbereiding en realisatie van provinciale infrastructurele projecten. Wij stellen Provinciale Staten in kennis van het implementatieplan van de takendiscussie. Bij de Perspectiefnota 2006 zullen wij voorstellen voorleggen voor de besteding ervan, conform de door Provinciale Staten aangenomen motie: beschikbaar komende gelden aanwenden binnen de programma s bereikbaarheid en economie, in lijn met het MEUP met als focus: stimuleren werkgelegenheid. Wij steken hierbij breed in vanuit alle programma s Samenhang en synergie De buitenwacht verwacht van de provincie dat zij als een eenheid opereert in het maatschappelijke werkveld en synergie zoekt in alle activiteiten die zij onderneemt. Dit zijn logische en legitieme verwachtingen die wij moeten invullen. Dit vraagt dat wij binnen en buiten de organisatie op alle niveaus niet alleen maximale samenhang en synergie moeten creëren maar deze ook vasthouden en uitstralen. Programmabegroting 5

12 De samenhang in deze Programmabegroting is gevonden in onderlinge afhankelijkheden in de doelstellingen van de elf programma s. Waar mogelijk hebben wij algemene beleidsvoornemens, concrete initiatieven en werkwijzen op elkaar afgestemd. In de uitvoering van deze initiatieven is een belangrijke rol weggelegd voor het gebiedsgericht werken. Het programma Bestuur toont dat deze nieuwe provinciebrede werkwijze in 2005 concreet inhoud krijgt. Hiermee wordt de externe gerichtheid van de provincie alsook de integraliteit in de uitvoering verder geborgd. Maar dit is niet voldoende. Ook op beleidsniveau zullen de samenhang én de synergie continu bewaakt moeten worden. Hogere doelen als behoud van de werkgelegenheid, verbetering van de leefbaarheid en versterking van de uitvoeringsgerichtheid laten zich niet in één programma vangen. Deze doelen vragen actieve uitwisseling, creativiteit en (nieuwe) combinaties. In deze Programmabegroting is, zoals gezegd, gezocht naar deze combinaties. Hierin is een aantal combinaties van specifiek belang: De relatie tussen het programma Landelijk Gebied en diverse andere programma s. Dit programma richt zich op landbouw, natuur, landschap en sociale samenhang van kleine kernen en buurtschappen. Thema s waarvoor ook andere programma s (deels) beleidsverantwoordelijk zijn. Daarnaast wordt binnen dit programma gewerkt met wettelijke instrumenten, reconstructie en landinrichting, welke tot een integraal perspectief dwingen. Dit blijkt ook uit de verspreiding van hoofddoelstellingen (en kosten) van het programma Landelijk Gebied over de programma s Zorg, Ruimte, Economie en Water. Het programma Ruimte heeft belangrijke raakvlakken met de programma s Economie en Bereikbaarheid (onder andere bedrijvigheidplannen en vervoer), het programma Zorg (zie onder), het programma Landelijk Gebied (onder andere Rood-voor-Rood, Reconstructie, Ecologische Hoofdstructuur (EHS), het programma Wervende Steden (stad-land relatie) en het programma Water (zie hieronder). Het programma Zorg heeft directe raakvlakken met andere programma s als Bereikbaarheid (onder andere vraagstukken rondom vervoer van doelgroepen), het programma Ruimte (keten wonen, zorg, welzijn), de programma s Milieu en Veiligheid (jeugd en veiligheid) maar ook met het programma Landelijk Gebied (voldoende zorgvoorzieningen op het platteland) en Wervende Steden (regionale zorgvoorzieningen). Het programma Cultuur heeft directe raakvlakken met de programma s Economie en Bereikbaarheid (onder andere de economische impact van cultuurvoorzieningen), het programma Ruimte (onder andere cultuurhistorie en ontwikkelingsgerichte planologie) en het programma Wervende Steden (onder andere aanwezigheid van culturele (top)voorzieningen). Het programma Bereikbaarheid heeft een sterke relatie met drie andere programma s: Economie, Landelijk Gebied en Wervende Steden. Denk hierbij aan de bereikbaarheid van economische centra én het openbaar vervoer als basisvoorziening van het landelijk gebied. Vooral deze laatste relatie is van belang voor de leefbaarheid als gevolg van de verbinding die het openbaar vervoer legt tussen het landelijk gebied en de steden. De programma s Milieu en Veiligheid zijn direct aan elkaar verbonden op het thema leefbaarheid mede als gevolg van de doelstelling een gezonde en veilige leefomgeving. Het programma Water heeft sterke relaties met Landelijk gebied, omdat water van eminent belang is voor natuur en landbouw. Verder is er een nauwe afstemming met de Ruimtelijke ordening en het beleid voor de grote steden, omdat wateroverlast en waterbeheer van grote invloed zijn op ontwikkelingsrichtingen en inrichting van stedelijk gebied. Met het programma Milieu liggen relaties vanwege de inzet op verbetering van waterkwaliteit. Veiligheid tegen overstromingen vormt de verbinding met het programma Bestuur. Het programma Bestuur heeft een relatie met het geheel van andere programma s. Dit programma heeft het karakter van facetbeleid en vraagt op diverse thema s invulling of aanvulling van anderen. Denk hierbij aan onder andere burgerparticipatie, communicatie, relatie met andere overheden, lobby én internationalisering. Het programma Economie en Innovatie heeft relaties met diverse andere programma s. In het programma Economie en Innovatie staat werkgelegenheid centraal. Keuzes die in andere programma s worden gemaakt kunnen een effect hebben op de werkgelegenheidsontwikkeling in de provincie Overijssel. Concrete relaties bestaan met programma s Ruimte (bedrijvigheidplannen) en Zorg (Zorg en Technologie), Cultuur en Maatschappelijke ontwikkeling (Economisering Cultuur), Bereikbaarheid (Bereikbaarheid bedrijventerreinen) en Landelijke gebieden (Nieuwe economische dragers). 6 Programmabegroting

13 2 Programmaplan 2.1 Inleiding: Opzet van de begroting De Programmabegroting 2005 kent dezelfde opzet als die van Het provinciale beleid is neergelegd in elf programma s, die de beleidsinhoudelijke kern van de begroting vormen. Ten opzichte van 2004 is de naam van het programma Cultuur en Welzijn gewijzigd in Cultuur en Maatschappelijke Ontwikkeling. Dit dekt beter de inhoud van het programma. Binnen het programma zijn beide onderdelen separaat uitgewerkt. In de programma s is het beleid ingedeeld naar hoofddoelstellingen en subdoelstellingen, voorafgegaan door een inleiding en een paragraaf Ontwikkelingen, waarin een korte schets wordt gegeven van achtergronden en relevante ontwikkelingen in onze omgeving. De programma s zijn ten opzichte van 2004 onveranderd gebleven. De hoofd- en subdoelstellingen zijn soms aangepast, mede in het licht van actuele ontwikkelingen en om een goede aansluiting te houden met recent vastgestelde beleidsnota s. Binnen de subdoelstellingen is steeds onderscheid gemaakt tussen de prioriteiten uit de Perspectiefnota 2005, die door Provinciale Staten op 23 juni jongstleden is vastgesteld, en regulier beleid. De prioriteiten worden daarmee extra uitgelicht. Binnen de programmateksten is overigens als uitgangspunt gehanteerd dat de vragen wat willen we bereiken? en wat gaan we doen? inhoudelijk zijn beantwoord, er van uitgaande dat Provinciale Staten met de voorgestelde beleidsintensiveringen/aanvullende voorstellen instemmen. Per subdoelstelling wordt vermeld wat we willen bereiken, wat we daarvoor gaan doen en wat dat gaat kosten, zoveel mogelijk in toetsbare termen zoals in het voorgaande is aangegeven. Ten opzichte van de begroting 2004 zijn de kosten verder gespecificeerd. In het algemeen zijn de kosten per hoofddoelstelling bepaald. Waar mogelijk zijn de kosten per subdoel of per cluster van subdoel aangegeven. Overigens is een nuancering hier op zijn plaats. Soms dragen uitgaven bij aan meerdere doelstellingen. Omdat een voorgenomen uitgave echter niet twee keer in de begroting mag worden opgenomen, is in die gevallen een koppeling met één doelstelling gelegd. Het meest duidelijke voorbeeld hiervan vormt het programma Bereikbaarheid. Het aanleggen van een rotonde bijvoorbeeld draagt zowel bij aan bereikbaarheid als aan verkeersveiligheid. Gekozen is om de kosten op te nemen onder Bereikbaarheid. Het gevolg hiervan is wel dat de kosten van Veiligheid daardoor in feite te laag zijn weergegeven. Een ander voorbeeld geldt binnen het programma Landelijk Gebied. In het kader van de reconstructie zowel instrumentele (uitvoering reconstructie) als inhoudelijke doelstellingen (landbouw, natuur, landschap) bepaald. De kosten van reconstructie zijn daarbij onder de instrumentele doelstelling opgenomen (mede omdat nog niet bekend is hoe dit budget over de inhoudelijke doelen landbouw, natuur en landschap worden verdeeld). Tenslotte zijn de kosten die gemoeid zijn met de prioriteiten aangegeven. Dit betreft zowel programmagelden als de kosten van de personele inzet. Ook hiervoor geldt een dergelijke nuancering. Een extra aandachtspunt hierbij is dat het in een aantal gevallen moeilijk is te bepalen, waar de prioriteit ophoudt en het regulier beleid begint (vooral als het gaat om personele inzet). Dit betekent dat de kosten van de prioriteiten veelal indicatief zijn aangegeven. De voorgenomen onttrekkingen aan het Actiefonds zijn niet in de kosten per doelstelling en de kosten van de prioriteiten meegenomen, omdat deze nog niet naar programma s c.q. jaarschijven zijn verdeeld. Per programma is het budget voor nieuw beleid aangegeven. Een deel van het nieuw beleid wordt gedekt via herrichting van bestaande budgetten. Waar dit het geval is, wordt dit afzonderlijk aangegeven. Programmabegroting 7

14 De geschetste opzet die voor ieder programma is gehanteerd laat onverlet dat de programma s qua karakter (hardheid en detaillering van de doelstellingen, het aantal doelstellingen) onderling verschillen vertonen. Dat komt niet doordat de gekozen systematiek niet consequent is gevolgd: het is een teken van de sterke verschillen tussen de diverse beleidssectoren bij de provincie c.q. de aard van de programma s. Er zijn verschillen in rol en bevoegdheden van de provincie, in concreetheid van taken, in de mate waarin Europese en rijksregelgeving het provinciale beleid bepalen en last but not least de mate waarin beleidsdoelen zich laten vertalen in concrete termen: dat ligt bijvoorbeeld voor de realisatie van de EHS nu eenmaal gemakkelijker dan voor leefbaarheid. Tegen deze achtergrond is per subdoel aangegeven of het hier wettelijk dan wel autonoom beleid betreft en is de mate van invloed op het subdoel c.q. de indicator aangegeven (beperkte, redelijke of grote mate van beïnvloedbaarheid door de provincie). In het kader van de Programmabegroting is als uitgangspunt gehanteerd dat per subdoel één indicator wordt gehanteerd. Uiteraard zijn er meerdere indicatoren waarop wij ons richten. Deze komen echter vertaald als prestaties in de productbegroting tot uiting. In de Programmabegroting beperken wij ons tot de politiek meest relevante indicator. 2.2 Programma Bestuur Inleiding De provincie Overijssel wil een moderne overheid zijn die zich richt op het bereiken van reële maatschappelijke effecten. Het besef van de noodzaak tot modernisering van de overheid komt in Overijssel tot uitdrukking in een scala van nieuwe en vernieuwende initiatieven. De andere provincie is een provincie die zelfbewust en herkenbaar een positie inneemt in het maatschappelijke krachtenveld. Een provincie die de waarden van rechtsgelijkheid en rechtsbescherming waarborgt, die de zwakkeren in Overijssel beschermt en die de publieke belangen effectief behartigt. Het is ook een provincie die beseft dat haar positie is veranderd, die zich bewust is dat de samenleving meer en meer wordt gekenmerkt door horizontale verhoudingen en grensoverschrijdende netwerken, waarin maatschappelijke organisaties, gemeenten, bedrijven en goed geïnformeerde (netwerken van) burgers goed in staat zijn om aan de eigen maatschappelijke verantwoordelijkheden invulling te geven. Een provincie die ruimte wil bieden aan eigen initiatief en die de samenleving aanspreekt op de eigen verantwoordelijkheid. Kortom, een provincie die aanwezig is daar waar dat moet en afwezig is daar waar dat kan. Bij deze andere provincie past een besturingsfilosofie waarvan de kernbegrippen zijn sterk en herkenbaar, slagvaardig, daadkrachtig en uitvoeringsgericht handelen, concrete resultaten boeken, vraaggericht sturen, samen met partners, vóór burgers van Overijssel en effectief en strategisch opereren naar Den Haag en Brussel. Portefeuillehouders van dit programma zijn: Vergroten sociale en maatschappelijke betrokkenheid: mevrouw drs. C. Abbenhues (gebiedsgericht werken), de heer mr. G.J. Jansen(externe betrekkingen) en de heer G.J.H. Ranter (communicatie en burgerparticipatie); Besturen met rendement; vergroten kwaliteit openbaar bestuur: de heer mr. G.J. Jansen (internationalisering), de heer J.W. Klaasen (financieel toezicht, algemeen bestuur), de heer J.G. Kristen (Grotestedenbeleid) en de heer drs. T.W. Rietkerk (deregulering en ontbureaucratisering; Besturen met rendement; een effectief, toegankelijk en doelmatig provinciaal bestuur: de heer J.W. Klaasen(juridische zaken) en de heer J.G. Kristen (renovatie provinciehuis). 8 Programmabegroting

15 2.2.2 Ontwikkelingen De positie van de provincie verandert. Bredere maatschappelijke processen en technologische ontwikkelingen, die reeds decennia lang gaande zijn, liggen hieraan ten grondslag. We noemen ontwikkelingen als secularisering, individualisering, globalisering, erosie van het politieke domein, ICT. Vraagstukken als de afstand tussen overheid en burgers, een afname van de binding tussen overheden en bedrijven, burgers en instellingen vragen om een herbezinning van de overheid. In deze paragraaf gaan we in op de recente ontwikkelingen die sturing geven aan het programma Bestuur. Ontwikkelingen in de relatie met de samenleving De technologische ontwikkelingen op ICT-gebied gaan onveranderd snel. Een toenemend aantal huishoudens (74 procent in Overijssel) beschikt over een Internetaansluiting; Invoering in 2003 van het duale stelsel binnen de provincies heeft effect op de onderlinge verhouding PS-GS en de organisatie van de eigen provinciale huishouding, met als doel om de relatie tussen provincie en burgers te versterken; De toetreding in 2004 van tien nieuwe lidstaten tot de Europese Unie versterkt het toch al toenemende belang van Oost-Europa in de Europese economie. Er ontstaan nieuwe markten en een grotere arbeidsmarkt. Voor Overijssel betekent dit dat haar positie als perifere provincie verandert. Ontwikkelingen in relatie tot de medeoverheden De Europese Unie drukt in toenemende mate haar stempel op de provinciale beleidsvorming en uitvoering. Ruim 60 procent van de wetgeving die de provincie moet implementeren komt direct of indirect uit Brussel en over de periode ontvangt Overijssel circa 150 miljoen aan Europese middelen; Het huidige kabinet geeft hoge prioriteit aan de modernisering van de overheid en zoekt deze vooral in een hervorming van de rolverdeling tussen burgers en overheid. De kabinetsvisie en het actieprogramma De andere overheid, d.d. 1 december 2003, werken dit concreet uit. Het kabinet beschouwt beide documenten als uitnodiging aan de medeoverheden om de modernisering als gezamenlijk programma op te pakken. Er zal meer ruimte ontstaan voor provincies en gemeenten; De invoering van de Wet Gemeenschappelijke Regelingen plus (Wgr+) leidt tot een gewijzigde taakverdeling tussen de provincie en de Regio Twente c.q. de Netwerkstad Twente; De invoering in 2002 van het duale stelsel binnen de gemeenten leidt tot andere verhoudingen met en een gewijzigde toezichtrelatie op de gemeenten. Het toezicht wordt meer en meer een instrument voor de controlerende taak van de gemeenteraad; Door invoering van een rechtstreeks gekozen burgemeester wijzigt de taak van de Commissaris van de Koningin; De herindeling in Overijssel heeft geleid tot grotere bestuurskrachtige gemeenten. In toenemende mate heeft dit effect op de wijze van provinciale rol- en taakuitoefening Wat willen we bereiken, wat gaan we doen en wat gaat het kosten? De provincie kiest voor effectief besturen. Zonder inbreng vanuit de samenleving lukt dat niet. Vergroten van de sociale en maatschappelijke betrokkenheid is voor ons dan ook een hoofddoelstelling. Een hoge kwaliteit van het openbaar bestuur is eveneens een belangrijke voorwaarde. Voor de provincie genereert deze tweede hoofddoelstelling een aantal opgaven. Opgaven die niet alleen gericht zijn op de provinciale bestuurslaag zelf, maar ook vanuit onze rol als middenbestuur op het lokale en bovenlokale bestuur. Beide doelstellingen hebben impact op de inrichting van onze eigen provinciale huishouding. Als derde hoofddoelstelling hebben wij geformuleerd dat wij een effectief, toegankelijk en doelmatig provinciaal bestuur willen zijn. Programmabegroting 9

16 Hoofddoelstelling: Vergroten sociale en maatschappelijke betrokkenheid. De provincie wil alle inwoners in staat stellen en uitdagen om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de samenleving. De provincie kiest, met behoud van de eigen bestuurlijke verantwoordelijkheid, er bewust voor om meer in de richting van burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties te bewegen om de afstand tussen overheid en samenleving te dichten. Het gaat om de legitimiteit van het provinciale optreden. De toegankelijkheid van de provincie is cruciaal om in de beleidsvoorbereiding voldoende de opvattingen van de samenleving tot uitdrukking te laten komen. Nauwe samenwerking met relevante partners is noodzakelijk omdat de huidige ingewikkelde maatschappelijke opgaven niet (meer) door een enkele partij kunnen worden opgelost. Cluster Interactief werken Prioriteiten uit de Perspectiefnota Gebiedsgericht werken De provincie staat voor belangrijke maatschappelijke opgaven. Zij wil daarom sneller signaleren en effectiever handelen, zodat de uitvoering van beleid sneller en beter van de grond komt en een effectieve realisatie van doelstellingen en beleidsplannen wordt bevorderd. Goede en inspirerende samenwerking met andere overheden en maatschappelijke partners is daarvoor essentieel. Kansen en problemen die op bovenlokaal niveau spelen, kunnen zo integraal en in samenhang worden opgepakt. Dat is de reden waarom per 1 mei 2004 de provincie startte met vlakdekkend en integraal gebiedsgericht werken. Er zijn acht gebieden gevormd; vijf landelijke en drie stedelijke. Bestuurlijk heeft deze samenwerking vorm gekregen in de Bestuurlijke Gebiedsoverleggen (BGO s) waarin provincie, gemeenten en waterschappen participeren en die in ieder van de acht gebieden functioneren op basis van een gezamenlijk uitvoeringsprogramma. In de stedelijke netwerken vervullen de bestaande regie- en stuurgroepen deze rol. Deze BGO s worden ondersteund door de gebiedsteams in samenwerking met ambtelijke vertegenwoordigers van de bestuurlijke partners. Zij richten zich vooral op doelen en resultaten die bij de gezamenlijke partners, met inbegrip van maatschappelijke organisaties, prioriteit hebben, maar door complexiteit of weerbarstigheid tot dusver moeizaam kunnen worden gerealiseerd. De provinciale ambtelijke organisatie is per 1 mei 2004 aangepast om gebiedsgericht werken breed in de organisatie te verankeren. De gebieden zijn in een accountstructuur gekoppeld aan 4 eenheden waarin gebiedsteams zijn gevormd. Gebiedsgericht werken zal leiden tot een integrale aanpak van complexe problematiek en geldt in principe voor alle beleidsterreinen. De realisatie van doelen die in de programma s worden beschreven zal daarom waar wenselijk en mogelijk gebiedsgericht plaatsvinden. De grenzen van de gebieden staan weliswaar vast, maar worden niet star gehanteerd. Hieronder volgen per programma enkele voorbeelden waar dit wordt voorgestaan: 1. Landelijk gebied: In het programma Landelijk gebied in de uitvoering van het Reconstructieplan geven de drie reconstructiegebieden een belangrijke mogelijkheid voor gebiedsgericht werken. Door de integrale opzet van het Reconstructieplan met aandacht voor fysieke, economische en sociale aspecten leent dit zich vooral voor uitvoering via gebiedsgericht werken. Daarnaast worden de gebiedsagenda s gevuld door items uit de Agenda / meerjarenprogramma vitaal platteland en bijdragen aan de ontwikkeling van een perspectiefvolle landbouw en de ontwikkeling van de ecologische hoofdstructuur. 2. Zorg, Cultuur & Maatschappelijke Ontwikkeling: In de programma s Zorg en Cultuur & Maatschappelijke Ontwikkeling ligt de verbinding met gebiedsgericht werken in de goede sociale-, culturele- en zorg infrastructuur in stad en op het platteland. Zo gaat de provincie bijvoorbeeld brede regionale samenwerking en ketens in de zorg tot stand brengen en bijdragen aan de vitaliteit van kleine kernen. Het gaat dan vooral over beschikbaarheid en bereikbaarheid van voorzieningen op gebiedsniveau zoals gebundelde eerstelijnsvoorzieningen waarbij het instrumentarium van gebiedsgericht werken tot creatieve oplossingen zou kunnen leiden, ook in de keten wonen, zorg, welzijn. 3. Economie & Innovatie: In het programma Economie en Innovatie richt de provincie zich op de groei van de werkgelegenheid in de provincie Overijssel. Een aantal thema s binnen dit programma wordt al gedurende langere tijd gebiedsgericht benaderd. Te noemen zijn de programmering van bedrijventerreinen en de kwaliteitsverbetering toerisme. Vanuit het gebiedsgericht werken wordt voor 2005 en verder vooral een bijdrage verwacht met betrekking tot de initiatie van revitalisering van bedrijventerreinen en de initiatie van vraagbundeling voor breedbandige diensten buiten de vijf grote steden. 4. Wervende Steden: Binnen dit programma zullen de gebiedsteams in de stedelijke netwerken primair verantwoordelijk zijn voor de contacten met de steden bij de uitvoering van de convenanten. Het Grotestedenbeleid is daarmee qua uitvoering geïntegreerd in het gebiedsgericht werken. 10 Programmabegroting

17 5. Ruimte, Water, en Milieu: Ruimte, Water, en Milieu hebben veel onderlinge relaties. Juist in die onderlinge relaties liggen veel mogelijkheden. Het gebiedsgerichte instrumentarium biedt vooral kansen als het gaat om concrete (ontwikkelings) projecten, regionaal maatwerk bij plan- en gebiedsuitwerkingen en de uitvoering van het provinciaal waterbeleid. Denk hierbij aan het voorbeeldproject IJsseldelta, de polder Mastenbroek en de Buitenpolders. 6. Bereikbaarheid: Het programma Bereikbaarheid betreft vooral de uitvoering van het PVVP. Dit wordt op dit moment vernieuwd en zal in 2005 door Provinciale Staten worden vastgesteld. De uitvoering van projecten van bovenlokale en regionale betekenis zal vervolgens ook met inzet van gebiedsgericht instrumentarium kunnen plaatsvinden, bijvoorbeeld bij de aanbesteding van het openbaar vervoer en de aanpak van infrastructurele knelpunten. 7. Veiligheid: Vooral bij het thema jeugd en veiligheid is er samenhang met onderwerpen uit de GSB-convenanten die, zoals hierboven beschreven, met behulp van gebiedsgericht instrumentarium worden uitgevoerd. Vergroten burgerparticipatie Een grotere betrokkenheid van burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties bij de provinciale thema s leidt tot een meer gedragen besluitvorming en daarmee tot een herkende en erkende provincie. Dit laat uiteraard onverlet dat we in veel gevallen een afweging moeten maken tussen uiteenlopende belangen of tussen maatschappelijke behoeften en financiële mogelijkheden. De provincie kiest voor zowel een gerichte benadering van de doelgroepen als een benadering via het maatschappelijke middenveld. De onderwerpen dienen concreet en actueel, van direct belang voor de burgers te zijn en tevens voldoende speelruimte te bieden voor bestuur en burgers. Burgerparticipatie is een complex onderwerp. Er is sprake van een neergaande tendens voor wat betreft de betrokkenheid van burgers bij de overheid. Het Overijsselse onderzoek Imago van de provincie Overijssel, dat jaarlijks wordt gehouden, geeft aan dat een toenemend deel van de Overijsselse bevolking (83 procent) geen uitgesproken mening heeft over de provincie (in 2001 was dit nog 78 procent). We willen deze tendens keren. Elektronische provincie Overijssel Burgers, instellingen en bedrijven hebben recht op goede toegankelijke basisinformatie over hun directe leefomgeving. In 2002 en 2003 is met het programma ICT een aanzet gegeven voor de elektronische provincie (E-provincie). Het doel is ten eerste om de informatieachterstand van burgers en belanghebbenden te verkleinen, zodat zij als volwaardige partij kunnen deelnemen aan het maatschappelijke debat. Om dat te bereiken gaan we publieke informatie over Overijssel vanuit verschillende lokale en regionale bronnen via bundelen en bieden we geografische informatie voor professionele gebruikers aan op internet. Ten tweede willen wij de publieke dienstverlening via internet geleidelijk uitbreiden. Overijssel behoort tot de voorhoede in de Nederlandse elektronische overheid. Wij willen deze voorsprong behouden en verankeren in organisatie en infrastructuur. In lijn van het interprovinciale programma E-provincies streven wij naar 45 procent E-dienstverlening aan het eind van Subdoelen Gebiedsgericht werken Autonoom beleid. Redelijke mate van beïnvloedbaarheid Vergroten van de burgerparticipatie Autonoom beleid. Redelijke mate van beïnvloedbaarheid Elektronische provincie Autonoom beleid. Redelijke mate van beïnvloedbaarheid Indicatoren Eind 2005 zijn per gebied enkele projecten gebiedsgericht in uitvoering genomen en/of gerealiseerd. Een jaarlijks met 1 procent toenemend deel van de Overijsselse bevolking kent de provincie en heeft een mening over de provincie (onderzoek Imago van de provincie Overijssel ) (2004: 83 procent heeft géén uitgesproken mening over de provincie). Bij tenminste 50 procent van de ingediende projectsubsidieaanvragen is gebruik gemaakt van het on-line aanvraagformulier op het digitale loket (loket is in 2004 ingevoerd). Programmabegroting 11

18 Om deze doelstellingen te bereiken zetten wij de volgende instrumenten in: Het Burgerjaarverslag, conform de Wet dualisering provinciebestuur; Implementatie provincie E-loket over alle beleidsvelden met als resultaat 45 procent E- dienstverlening per einde 2005; Uitbreiding van het aantal informatieaanleverende (semi)-publieke partners in en doorontwikkeling van portal, website en geografische kaartmachine onder regie van de provincie; Oplevering van rampenbestrijdingsmodule voor risicokaart en van cultuurhistoriekaart in samenwerking met Het Oversticht. Voor het realiseren van deze prioriteiten uit de Perspectiefnota is in 2005 ruim 3,7 miljoen begroot. Dit is inclusief de beleidsintensiveringen en aanvullende voorstellen die voor deze doelstellingen zijn opgenomen. Regulier beleid Bij het reguliere beleid richten we ons op: de taken uit de ambtsinstructie en de taken als vertegenwoordiger van de provincie van de Commissaris van de Koningin algemene representatie ombudsfunctie ambtsbezoeken Burgerjaarverslag Cluster communicatie en representatie Regulier beleid Bij het reguliere beleid richten we ons op: Transparante en heldere communicatie (op het juiste moment met de juiste boodschap op de juiste plaats) Verankeren van provinciale website en portal in Overijsselse samenleving Specifiek op doelgroepen gerichte persberichten De onderwerpen waar burgers zich voor interesseren, krijgen extra accent (leefbaarheid en veiligheid, jeugdzorg en gezondheidszorg, ontwikkeling economie en werkgelegenheid en kwaliteit en veiligheid wegen/openbaar vervoer), onder andere via de hernieuwde opzet van de pagina Overijssel.nl in de huis-aan-huis bladen Versterking van de interne communicatie Subdoelen transparante en heldere communicatie Indicator 100 Procent van de voorstellen die aan GS ter besluitvorming worden voorgelegd, is voorzien van een communicatieparagraaf. Autonoom beleid. Grote mate van beïnvloedbaarheid Wij zetten de volgende instrumenten in om deze doelen te bereiken: Maandelijkse pagina Overijssel.nl in huis-aan-huisbladen Convenant programmaparticipatie RTV Oost Investeren in relatiemanagement Intensiveren publieksvoorlichting (DVD Beeld van Overijssel) Selectief en gericht uitnodigingenbeleid; Meer benutting van vakbladen; Gebruikelijke middelenmix (persberichten, brochures enz.). Hoofddoelstelling: Besturen met rendement; vergroten kwaliteit openbaar bestuur. De provincie zet zich in om de bovenlokale en regionale vraagstukken in Overijssel op te pakken. Wij kunnen dat niet alleen. Een goede relatie met anderen is van belang. Een bijzondere verhouding hebben we tot gemeenten en waterschappen, nu eens als partner, dan weer als toezichthouder. 12 Programmabegroting

19 Cluster kwaliteit openbaar bestuur Prioriteiten uit de Perspectiefnota De Andere Provincie Regelgeving en bureaucratie mogen geen obstakel zijn voor eigen verantwoordelijkheid en initiatief. De provincie beoogt terughoudender te worden in wat zij regelt en meer ruimte te laten aan netwerken in de samenleving. De overheid moet democratische waarden waarborgen, zwakkeren in de samenleving beschermen en publieke belangen behartigen. De andere provincie maakt voor het bereiken van doelen meer gebruik van de dynamiek van de samenleving en richt zich vooral op het faciliteren van burgers, bedrijven en instellingen en van gemeenten en waterschappen. De Andere Provincie is een motor om het functioneren van de provincie Overijssel te verbeteren. De doelstelling is heldere keuzen, anders sturen en beter presteren. Het succes van dit (nieuwe) programma is in hoge mate afhankelijk van het slagen van de daaraan gekoppelde projecten. In het kader van beleidsintensiveringen wordt daarom voorgesteld om extra middelen (programmagelden en personele gelden) beschikbaar te stellen. Relatie met andere overheden De positie van de Netwerkstad Twente vereist mede vanuit de internationale potenties van het gebied een aanvullende stimulans. Inzet van het instrumentarium van de Wet Gemeenschappelijke Regelingen-plus (Wgr+) kan dat bieden. In deze wet is de taakverdeling met de Regio Twente verankerd. De praktische uitwerking van de Wgr+ is mede afhankelijk van de, nog in voorbereiding zijnde, wijzigingen van de Wet op de Ruimtelijke Ordening (Wro) en Planwet Verkeer en Vervoer. Deze zullen waarschijnlijk per 1 januari 2006 hun beslag krijgen. Wij zullen, na overleg met de Regio Twente en de Netwerkstad Twente, voorstellen doen om te komen tot een werkbaar arrangement voor Twente. Onze inzet is een taakverdeling tussen de Regio Twente, Netwerkstad Twente en provincie, die bijdraagt aan het oplossen van bovenlokale, grootstedelijke problemen in Twente en recht doet aan de democratisch gelegitimeerde, kaderstellende en toetsende rol van de provincie. Uitgangspunt voor deze taakverdeling is de brief van de Regio Twente (van 3 september 2003), mede ondertekend door ons, aan de minister van Binnenlandse Zaken evenals de gedachtewisseling met Provinciale Staten op 26 mei 2004 over concretisering hiervan. Modern toezicht De verantwoordingsplicht van overheden naar burgers is toegenomen. Modern toezicht is daarbij een instrument. Tevens dient het de transparantie van overheidsoptreden. In onze toezichtrelaties staat de eigen verantwoordelijkheid van gemeenten centraal. Modernisering van het financiële toezicht op gemeenten is noodzakelijk. Het financiële toezicht van de provincie is gericht op het bereiken van gezamenlijke maatschappelijke doelstellingen: een financieel gezond en zelfstandig voortbestaan van de gemeente zonder dat er een beroep wordt gedaan op de collectiviteit van de gemeenten. Na de invoering van het duale stelsel vult het provinciale toezicht, met behoud van eigen verantwoordelijkheid, de gemeenteraad aan in zijn controlerende taak. In 2005 wordt een nieuw landelijk toezichtcriterium duurzaam financieel beleid ingevoerd. De meerjarenraming en de risico s in relatie tot de financiële positie en de financieel-bestuurlijke procesgang binnen de gemeente krijgen nadrukkelijker aandacht. Internationalisering Internationalisering drukt steeds meer zijn stempel op het werkterrein van de provincie. Europa groeit zowel in geografisch als inhoudelijk opzicht. De invloed van de Europese Unie op de verschillende beleidsterreinen neemt toe (meer dan 60 procent van de relevante wetgeving komt direct of indirect uit Brussel). Het is daarom noodzakelijk dat de provincie zich sterker oriënteert op de Europese ontwikkelingen en de mogelijke gevolgen daarvan voor de provincie. Van belang is dat wij onze belangen beter in Brussel over het voetlicht brengen en onze invloed op het proces van totstandkoming van Europees beleid en regelgeving versterken. In 2005 willen we dit in het bijzonder doen door een proactieve invulling van het voorzitterschap van de Nederlandse delegatie naar het Comité van de Regio s door de Commissaris van de Koningin en door onze inbreng in IPO verband. Tevens zullen we inzetten op een betere koppeling van de inzet van beschikbare structuurfondsen aan de ambities in het Onderhandelingsakkoord. Intensivering van de samenwerking met Noordrijn-Westfalen (NRW), zowel op Europese als grensoverschrijdende dossiers, is een belangrijk punt van aandacht. In 2005 willen we in Oost-Nederlands verband een gezamenlijke agenda voor grensoverschrijdende samenwerking met NRW vaststellen. Programmabegroting 13

20 De toetreding van nieuwe lidstaten (onlangs en in 2007) maakt samenwerking met Oost-Europese regio s mogelijk, wat economische kansen biedt en uitwisseling van best practices en kennis mogelijk maakt. We zien het belang van een versterkte west-oost oriëntatie ook voor de ontwikkeling van het grensoverschrijdende gebied rondom Twente. In het Nieuw perspectief Twente is dit een van de drie hoofdprioriteiten. Voor januari 2005 is een brede conferentie over de positie van de Städtedreieck in Europees perspectief voorzien. In 2005 werken we de resultaten van de conferentie verder uit, in intensieve samenspraak met betrokken overheden binnen dit gebied. Polen biedt als één van de nieuwe EU-leden mogelijkheden voor het Overijssels bedrijfsleven. In 2005 wordt bezien hoe een bestuurlijke relatie met een Poolse regio deze kansen kan ondersteunen. De samenwerking met de Roemeense regio Teleorman zal in 2005, indien mogelijk samen met Gelderland, concreet vorm krijgen door middel van vaststelling van een activiteitenprogramma, waarbij vooral wordt ingezet op het gebied van watermanagement. Subdoelen De Andere Provincie Autonoom beleid. Redelijke mate van beïnvloedbaarheid Relatie met andere overheden: bovenlokale sturing Indicatoren In 2007 behoort de provincie Overijssel tot de drie provincies met de minste administratieve lasten in de meting van het Rijk met IPO en VNG (in 2004/2005 wordt nulmeting uitgevoerd) Een door de provincie in 2005 vastgesteld voorstel over taakdifferentiatie tussen provincie en Regio Twente. Wettelijk beleid. Redelijke mate van beïnvloedbaarheid Relatie met andere overheden: modern toezicht Wettelijk beleid. Beperkte mate van beïnvloedbaarheid Versterking internationale oriëntatie Autonoom beleid. Redelijke mate van beïnvloedbaarheid In 2005 zijn er geen gemeenten die op grond van overschrijding van de indieningtermijn van de begroting onder preventief toezicht vallen (2004 = 3). Een gezamenlijke agenda in 2005 voor grensoverschrijdende samenwerking met Noordrijn- Westfalen. Wij zetten daarvoor de volgende instrumenten in: bestuurlijke en ambtelijke contacten met gemeenten, VNG (afdeling Overijssel), provincie Gelderland (dubbel-gs), IPO-overleggen en internationaal netwerk vooral gericht op Noordrijn- Westfalen en Brussel; ontwikkeling bestuurskrachtmonitor; overleg met Oost-Nederlandse parlementariërs; themagewijs onderzoek gemeentelijke begrotingen (in 2005 thema grondbedrijf); belastingspecial, diagnoserapporten en (op verzoek) begrotingsscan. Voor het realiseren van deze prioriteiten uit de Perspectiefnota is in 2005 ruim 1,4 miljoen begroot. Dit is inclusief de beleidsintensiveringen en aanvullende voorstellen die voor deze doelstellingen zijn opgenomen. Regulier beleid In het reguliere beleid richten we ons op: ondersteuning van PS bij de effectieve invulling van de volksvertegenwoordigende, kaderstellende en controlerende rol van Provinciale Staten. effectievere invulling van de uitvoerende rol door Gedeputeerde Staten (onder andere de Takendiscussie, programma De andere provincie, project stroomlijning en sturing en omslag in cultuur); effectieve samenwerking tussen provincie en gemeenten; adviseren over gemeentelijke en/of provinciale grenswijzigingen; intensivering samenwerking Overijssel-Gelderland; adviezen over bovenlokale samenwerking in de netwerksteden Twente, Zwolle/Kampen en Stedendriehoek; samenhangende visie op financiën Overijsselse gemeenten en gemeenschappelijke regelingen; 14 Programmabegroting