Kencijfers PAB

Transcriptie

1 Kencijfers PAB Auteur: Jeroen Boel Met medewerking van: Anneleen De Broeck Projectleiding: Catherine Molleman Kencijfers PAB

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Databronnen Een sociografische schets van de PAB-gebruiker Demografische gegevens Geografische gegevens Informatie over de aard van de handicap Eigenschappen van het PAB-gebruik De grootte van het budget De duur van een PAB Trends in het opstarten van een PAB Herziening van het budget Conclusie Technische bijlage Lijst van figuren Figuur 1: Leeftijdsverdeling van de personen met een handicap die gebruik maken van een PAB....5 Figuur 2: Vergelijking aantal budgethouder tegenover het aantal inwoners per provincie...6 Figuur 3: Verdeling van het toegekende budget voor het jaar Figuur 4 : Aantal opgestarte PAB's per jaar en het totaal aantal budgethouders in dat jaar Figuur 5: Uitvalcurve voor overlijden en stopzetting PAB Figuur 6: verdeling van het geslacht per opstartjaar van het PAB Figuur 7 : verdeling van minder- en meerderjarigen per opstartjaar van het PAB Figuur 8 : verdeling van de aard van de handicap per opstartjaar van het PAB Figuur 9 : Aantal budgetherzieningen en de aard van het resultaat van het herziening Lijst van tabel Tabel 1: Verdeling geslacht personen met een handicap die gebruik maken van een PAB...5 Tabel 2: Verdeling minder- en meerderjarigheid...5 Tabel 3: Kruistabel geslacht en leeftijd...6 Tabel 4: Voorkomen van de verschillende soorten handicap...7 Tabel 5: Verdeling van de mogelijke combinaties van verschillende stoornissen...7 Tabel 6: Kruistabel leeftijd en mogelijke combinaties van verschillende stoornissen...8 Tabel 7: verloopgegevens PAB per jaartal Tabel 8 : Kansen op een afsluiting van het PAB Tabel 9: Keuze voor zorgvorm na het PAB Tabel 10 : Duur tot de herziening van het budget (toekenning van het budget is het beginpunt) Tabel 11 : Grootte van het budget in functie van handicap (lineaire regressie) Tabel 12: Kansen op overlijden of stoppen met PAB in functie van duur, geslacht, leeftijd en handicap (logistische regressie op basis van een person-period-databestand) Kencijfers PAB

3 1 Inleiding In juli 1997 startte een experiment waarbij 15 personen met een motorische handicap een budget ter beschikking kregen om hun zorg op eigen wijze te organiseren. Dertien jaar later blijkt het experiment te zijn uitgegroeid tot een officiële zorgvorm waar op het moment van schrijven 1727 personen met een handicap gebruik van maken. Op dit moment kan elke persoon met een handicap een aanvraag voor een Persoonlijke-assistentiebudget indienen en wordt bij een eventuele toekenning een bedrag beschikbaar gesteld dat hem in staat stelt zijn zorg te organiseren afhankelijk van de zorgzwaarte van de persoon met een handicap. Vanwege de lange wachtlijst werd de laatste jaren echter voorrang gegeven aan personen met een handicap met een hogere zorgzwaarte. In juni 2009 begon het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap met een evaluatie van het Persoonlijke-assistentiebudget. Deze evaluatie was nodig om, na tien jaar, tijd te maken voor een gedegen terugblik op de regelgeving en de verscheidene aanpassingen die deze reeds heeft ondergaan. Maar ook binnen het kader van de zorgvernieuwing kan een evaluatie van het PAB niet ontbreken als fundamenteel onderdeel binnen deze dynamiek. In de marge van de evaluatie werd besloten de informatie en databronnen voorhanden te inventariseren en te gebruiken om te voorzien in een stand van zaken van het PAB. Een eerste deel van deze stand van zaken houdt een sociografische schets in van de populatie van budgethouders waarna ook nog enkele cijfers over de persoonlijke assistenten worden voorgesteld. Na een beschrijving van de gebruikte databronnen wordt in de analyses dieper ingegaan op de samenstelling van de groep budgethouders. In deze paragraaf ligt de focus op de achtergrondkenmerken van de personen die genieten van een PAB. Zo wordt nagegaan wat hun demografische kenmerken zijn en wordt een blik geworpen op de handicapverdeling en de budgethoogte van de houders van een PAB. Hiernaast wordt het gebruik van het PAB als zorgvorm toegelicht. Naast het aantal herzieningen wordt ook het verloop van de budgethouders aan de hand van sterftetafels geïllustreerd en worden de belangrijkste determinanten hiervan onderzocht. Tendensen in de toekenningen worden tevens bekeken en geanalyseerd. Hierna wordt aan de hand van de databank met arbeidscontracten nog een aantal kenmerken van de persoonlijke assistenten gepresenteerd. Dit aantal is echter vrij beperkt aangezien de kwaliteit van de data weinig analyses toelieten. 2 Databronnen Voor de data gebruikt in de sociografische schets werd beroep gedaan op de PAB-cel en de cel Datawarehousing van het Vlaams Agentschap. Op deze manier slaagden we er in om voor 1726 van de 1727 budgethouders een zicht te krijgen op de aard van hun handicap. Om een betrouwbaar zicht te krijgen op het verloop binnen het PAB was het cruciaal om een gedetailleerde lijst te verkrijgen van alle budgethouders die ooit een PAB hebben beheerd. Een stand van zaken voor elk jaar vanaf 2004 kon verkregen worden op de PAB-cel. Voor de jaren tot 2004 was dit echter niet beschikbaar en moesten de Excel-bestanden van de afrekeningen per jaar en per provincie gecombineerd worden. Om de verdere analyses op het verloop op een uitvoerige manier te kunnen uitvoeren werden ook voor deze groep de stoorniscodes opgevraagd bij de dienst datawarehouse. Tevens werd op handmatige wijze in HERMES nagegaan welke personen met een handicap die hun PAB uit eigen keuze hebben beëindigd overgeschakeld zijn naar een voorziening. Kencijfers PAB

4 Voor de gegevens over de persoonlijke assistenten werd gebruik gemaakt van een rekenblad waarin de PAB-cel elk arbeidscontract tussen budgethouder en persoonlijke assistent dat wordt doorgestuurd door de budgethouder bijgehouden wordt. Hierin wordt informatie over de persoonlijke assistent, zoals leeftijd, verwantschap, contractsoort, de duur en het loon opgeslagen. Deze dataset met arbeidscontracten van de persoonlijke assistenten bevat regels met per regel een contract afgesloten door de budgethouder met het oog op het verkrijgen van assistentie. Daar een grondige cleaning van de data onmogelijk uit te voeren was binnen het tijdsbestek van het onderzoek werd er voor geopteerd om slechts gebruik te maken van een steekproef van de volledige arbeidscontractendataset. De uitdaging hierbij was om een beperking van data te vinden die beheersbaar moest zijn qua grootte, zonder de bruikbaarheid in functie van het onderzoek in gevaar te brengen. Daarom werd er voor gekozen om een eerste beperking op te leggen waarbij enkel de contracten werden geselecteerd die in het jaar 2008 geldig waren. Op deze manier wordt er gefocust op een volledige jaargang waardoor geen sprake kan zijn van seizoenseffecten en hebben we de recentst mogelijke gegevens. De grootte van het databestand werd hierdoor gehalveerd, wat een mooie reductie betekent maar anderzijds nog steeds te veel was om op een wenselijke termijn op te kuisen. Daarom werd er uiteindelijk voor gekozen om enkel de contracten te weerhouden van budgethouders die een inspecteur 1 over de vloer hebben gehad. Op deze manier hebben we een controlemechanisme van de data alsook extra informatie die uitgewisseld kan worden tussen de inspectieverslagen en de dataset van arbeidscontracten. Op deze manier selecteerden we 3481 contracten, en 768 personen met een handicap wat zowel naar aantal contracten als aantal budgethouders een behoorlijke steekproef is. Na het bepalen van de uiteindelijke steekproef werd het minutieuze werk aangevat van het cleanen van de data. Hierbij werd al snel de conclusie getrokken dat de kwaliteit van de dataset een grondige en betrouwbare analyse bij momenten zou bemoeilijken, hierdoor werd gekozen om bepaalde analyses op basis van andere databronnen uit voeren. 3 Een sociografische schets van de PAB-gebruiker Alvorens dieper in te gaan op het PAB als proces is het nuttig de groep budgethouders te bespreken. Deze groep is namelijk niet representatief voor de populatie van personen met een handicap in Vlaanderen. In dit hoofdstuk wordt dieper ingegaan op de karakteristieken van de budgethouder en worden eventuele tendensen beschreven. Voor alle duidelijkheid, deze analyse gebeurt op het totale bestand van alle actuele budgethouders. 3.1 Demografische gegevens In Vlaanderen en het Brussels hoofdstedelijk gewest zijn er eind personen met een handicap die gebruik maken van een Persoonlijke-assistentiebudget. Hiervan zijn 940 (54,4%) mannelijk, wat betekent dat het mannelijk geslacht in de meerderheid is - hoewel het verschil relatief klein is. Dit komt mogelijks doordat mannen een hogere kans hebben om gehandicapt te geraken (mannen raken wellicht vaker betrokken in verkeersongevallen en werken doorgaans in sectoren met een hogere kans op arbeidsongevallen). 1 Na een aantal jaar kan een budgethouder een inspecteur over de vloer krijgen die zijn administratie en zijn PAB-gebruik controleert. De selectie van de budgethouder gebeurt doorgaans willekeurig tenzij de inspectie werd aangevraagd door de PAB-cel. Kencijfers PAB

5 Tabel 1: Verdeling geslacht personen met een handicap die gebruik maken van een PAB Aantal Percentage Vrouw ,6 Man ,4 Totaal Tabel 2: Verdeling minder- en meerderjarigheid Aantal Percentage Minderjarig ,7 Meerderjarig ,3 Totaal Bijna een kwart van de personen met een handicap die genieten van een Persoonlijkeassistentiebudget zijn minderjarig. Wanneer we naar de onderstaande leeftijdsverdeling kijken zien we dat de grootste groep tussen 10 en 20 jaar oud is. Hoewel slechts een kleine minderheid van de personen met een handicap minderjarig zijn, kunnen we moeilijk spreken van een ondervertegenwoordiging aangezien men maar 18 jaar minderjarig kan zijn, terwijl de variatiebreedte voor meerderjarigheid ongeveer 60 jaar is. Rekening houdend met dit gegeven hebben minderjarigen minstens even veel kans op een PAB als meerderjarigen. Figuur 1: Leeftijdsverdeling van de personen met een handicap die gebruik maken van een PAB. Wanneer de leeftijdsverdeling naar het geslacht nader wordt bekeken, vinden we slechts kleine verschillen die statistisch niet significant blijken (χ² 3 =4,123; p=0,249). Kencijfers PAB

6 Tabel 3: Kruistabel geslacht en leeftijd Vrouw Man Totaal <= Totaal ,1% 26,2% 32% 13,7% 100% ,6% 30,4% 30,2% 13,7% 100% ,8% 28,5% 31% 13,7% 100% 3.2 Geografische gegevens De geografische verspreiding van de PAB-houders over de provincies volgt in grote mate deze van de inwonersaantallen waarbij West Vlaanderen geen verschil vertoont, de verschillende andere provincies iets minder budgethouders tellen voor hun inwonersaantal en Limburg een stuk meer budgethouders per inwoner heeft. Hoewel Limburg slechts 13,4% van de inwoners van de Vlaamse provincies telt, zijn 21% van de budgethouders afkomstig uit Limburg. Onderstaande kaart geeft per provincie het aandeel qua inwonersaantal in percentages. Hoe donkerder de kleur van de provincie, hoe hoger de verhouding tussen het aantal budgethouders en het aantal inwoners. De percentages zijn tevens terug te vinden in de tabel rechts van de landkaart. Percentage budgethouders Antwerpen 25,9% 18,8% 22,8% 27,7% 13,4% Brussel 0,7% Limburg 21,1% Oost-Vlaanderen 20% 17,2% Vlaams-Brabant 14% West-Vlaanderen 18,4% Totaal 100% Figuur 2: Vergelijking aantal budgethouder tegenover het aantal inwoners per provincie 3.3 Informatie over de aard van de handicap Na een beperkt aantal demografische gegevens die de PAB-houders kenmerken gaan we dieper in op de verschillen in handicap van de budgethouders. Ondanks de moeilijkheden bij het achterhalen van de aard van de stoornis(sen) van sommige PAB-houders, kunnen we op één persoon na een goed beeld vormen van hun handicap. In onderstaande tabel wordt weergegeven hoeveel van de PAB-gebruikers een bepaalde stoornis hebben 2. De stoornissen zijn niet exclusief, een combinatie van meerdere stoornissen komt frequent voor. Deze cijfers zeggen tevens niet noodzakelijk iets over de zwaarte van de handicap. De overgrote meerderheid van de personen met een Persoonlijke-assistentiebudget hebben een fysieke handicap (85%) terwijl een vierde een verstandelijke handicap heeft. Psychische en sensorische stoornissen komen relatief gezien het minste voor. 2 Merk op dat we voor de PAB-houders de handicap afgeleid hebben uit stoorniscodes, daar deze codes voor de meeste personen beschikbaar waren. Kencijfers PAB

7 Tabel 4: Voorkomen van de verschillende soorten handicap Handicap Aantal Percentage Auditief 55 3,2 Visueel ,1 Sensorisch ,8 Licht 82 4,7 Matig 116 6,7 Ernstig 137 7,9 Diep 83 4,8 Verstandelijk ,8 Zwak begaafd 14 0,8 Psychische ,7 Fysieke ,8 Zoals vermeld hebben vele PAB-houders meerdere handicaps tegelijkertijd. Ongeveer 70% (of 1201) PAB-houders hebben een enkelvoudige handicap. De grootste groep hierbinnen zijn personen met fysieke stoornissen. Zij maken 58,5% uit van de totale PAB-populatie. Een enkelvoudige handicap van sensorische of psychische aard komt relatief weinig voor onder de PAB-houders, in het laatste geval gaat het voornamelijk over (minderjarige) personen met ASS. De verschillende mogelijke combinaties en het aantal van hun voorkomen wordt in onderstaande tabel weergegeven. In de eerste zeven rijen werd de kolom Verstandelijke handicap niet aangevinkt, tellen we ze samen dan zien we dat 73,6% van de PAB-houders geen verstandelijke handicap hebben. Merk op dat bij de personen met een verstandelijke handicap (446) er 306 (dit is 69% van deze subgroep) ook nog minstens een fysieke stoornis heeft bovenop de verstandelijke beperking. Tabel 5: Verdeling van de mogelijke combinaties van verschillende stoornissen. Verst Fys Sens Psych Aantal Percentage , , , , , , , , , , , , , , Legende : = stoornis komt voor ; = stoornis komt niet voor. Kencijfers PAB

8 In onderstaande tabel, wordt de verdeling van de stoornis met die van de leeftijd van de personen met een handicap die een PAB ontvangen gekruist (met respectievelijk rij- en kolompercentages). Verst Fys Sens Psych <= Totaal ,5% 24,3% 8,1% 4,1% 100% 10,2% 3,7% 1,1% 1,3% 4,3% Als illustratie werd hierboven de eerste rij van de tabel gereproduceerd. Deze rij geeft de leeftijdsverdeling voor de personen met een enkelvoudige psychische stoornis. Zo zijn 47 van de 74 personen (63,5%) jonger dan 20 of net 20 jaar oud. Binnen de leeftijdscategorie tot en met 20 jaar hebben 10,2% (47) van de (462) jongeren een enkelvoudige psychische handicap. In de tabel valt op dat personen met een verstandelijke handicap (al dan niet enkelvoudig) voor het overgrote deel jonger dan 40 zijn. Bij de personen ouder dan 60, blijken slechts 4% een verstandelijke handicap te hebben. Wanneer een andere dan een verstandelijke stoornis tegelijkertijd voorkomt met een psychische stoornis komt dit ook voornamelijk voor bij eerder jonge PAB-houders. Wanneer personen een enkelvoudige fysieke of sensoriële stoornis of een combinatie van de twee hebben, zien we dat de meerderheid ouder dan 40 jaar is. Tabel 6: Kruistabel leeftijd en mogelijke combinaties van verschillende stoornissen Verst Fys Sens Psych <= Totaal ,5% 24,3% 8,1% 4,1% 100% 10,2% 3,7% 1,1% 1,3% 4,3% ,7% 17,8% 48,9% 26,7% 100%,6% 1,6% 4,1% 5,1% 2,6% % 50% % % 100%,2%,2% % %,1% ,1% 26,3% 41,2% 18,4% 100% 30,7% 54,1% 77,6% 78,8% 58,5% ,5% 25% 33,8% 14,7% 100% 3,9% 3,5% 4,3% 4,2% 3,9% ,3% 25,4% 38% 18,3% 100% 2,8% 3,7% 5% 5,5% 4,1% % 10% 20% 30% 100%,9%,2%,4% 1,3%,6% Kencijfers PAB

9 Verst Fys Sens Psych <= Totaal ,1% 30,6% 22,2% 4,2% 100% 6,7% 4,5% 3% 1,3% 4,2% ,8% 35,2% % % 100% 7,6% 3,9% % % 3,1% ,9% 42,9% 14,3% % 100%,6%,6%,2% %,4% ,7% 14,3% % % 100% 1,3%,2% % %,4% ,9% 35,9% 9,4% 2,8% 100% 20,3% 13,2% 3,2% 2,1% 10,5% ,1% 40,6% 4,7% 1,6% 100% 7,4% 5,3%,6%,4% 3,7% ,8% 42,3% 3,8% % 100% 6,1% 4,5%,4% % 3% ,3% 55,6% 11,1% % 100%,6% 1%,2% %,5% Totaal ,8% 28,5% 31,1% 13,7% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 3.4 Eigenschappen van het PAB-gebruik In vorige paragrafen werd voornamelijk ingegaan op de karakteristieken van de PAB-houder, in deze paragraaf zal een blik geworpen worden op de informatie die eerder aan het PAB zelf gerelateerd is (in de mate deze twee gescheiden kunnen worden). Zo wordt onder meer de grootte van het budget onder de loep genomen, nagegaan welke verschillen in budget er zijn naar gelang de handicap en wordt de periode dat de budgethouder reeds van het budget geniet nader bekeken De grootte van het budget Wanneer we kijken naar de budgetten die de PAB-houder ter beschikking heeft, blijkt de meerderheid (52%) van de personen met een handicap in de twee hoogste categorieën te zitten. De laagste budgetten komen zelden of eerder sporadisch voor. We zien dit tevens aan het bijzonder hoog gemiddelde en de eerder beperkte spreiding. Dit beeld wordt uiteraard volledig verklaard door de Kencijfers PAB

10 beleidsoptie waarbij systematisch voorrang wordt gegeven aan personen met een handicap in de zwaarste zorgcategorieën en met snel degeneratieve aandoeningen. Figuur 3: Verdeling van het toegekende budget voor het jaar 2009 Op basis van de statistische techniek genaamd lineaire regressie werd nagegaan wat de belangrijkste factoren zijn die het budget determineren en pogen we te voorspellen wat voor een bepaald profiel het gemiddeld budget zal zijn. De gebrekkige spreiding zorgt er echter voor dat moeilijk verschillen in budgetgrootte gevonden kunnen worden naargelang de soort handicap. Uit het lineaire regressiemodel blijkt dat personen met een fysieke handicap doorgaans het grootste budget krijgen. Dit budget ligt gemiddeld hoger dan bij personen die geen fysieke handicap hebben. Ook personen met psychische stoornissen krijgen meer. De overige handicap-effecten zijn relatief klein en niet significant. Het hebben van een meervoudige handicap zorgt voor een dempend effect in die zin dat deze personen minder budget krijgen dan men zou verwachten op basis van de optelling van de effecten van hun verschillende handicaps appart. De verklaringskracht van dit model is echter vrij zwak. Slechts 6,4% van de verschillen in de budgetten worden verklaard door de aard van de handicap van de PAB-houder. Hoewel het model weldegelijk significant is, wordt het budget duidelijk meer bepaald door de ernst van de handicap dan door de aard van de stoornissen. De output is terug te vinden in tabel 43 in de technische bijlage De duur van een PAB Het startjaar waarin de huidige groep budgethouders begonnen is met het PAB blijkt voornamelijk na 2005 te liggen. We zien een lichte stijging in het aantal budgethouders naarmate een later startjaar. Ook het aantal overlijdens en stopzettingen neemt sterk toe door de groeiende groep PAB-gebruikers. Kencijfers PAB

11 Aantal budgethouders Aantal begonnen budgethouders Figuur 4 : Aantal opgestarte PAB's per jaar en het totaal aantal budgethouders in dat jaar Aangezien het Persoonlijke-assistentiebudget voor lange tijd voorbehouden was aan de personen met de zwaarste handicaps zorgt dit ervoor dat er een relatief grote uitval is bij de budgethouders. In onderstaande sterftetafel 3 is per jaar van de duur van het budgethouderschap de kans op overlijden, op stoppen en de totale kans op het afsluiten van het PAB weergegeven. Opvallend hierbij is de hoge kans op sterfte in het eerste jaar van het PAB. 5,2% van de budgethouders overlijdt binnen dit jaar. Dit is wellicht te wijten aan de spoedprocedure, de personen met een handicap die via dit systeem een versnelde toegang tot het PAB wordt aangeboden hebben op het moment van toekenning een snel degeneratieve aandoening met beperkte levensverwachting. We zien dan ook dat de sterftecijfers in tegenstelling tot deze in de gehele Vlaamse populatie dalen in plaats van stijgen. Dit is waarschijnlijk te wijten aan twee groepen met twee verschillende sterftekansverdelingen. We zien dat wanneer een budgethouder al twee jaar zijn budget heeft, zijn kans op sterven in vergelijking met de eerste twee jaren sterk daalt. Het lijkt er op dat we met een groep zitten die heel snel sterft (binnen de eerste twee jaar) en een groep die een relatief kleine mortaliteitskans heeft in de eerste jaren. Tabel 7: verloopgegevens PAB per jaartal Jaartal Begonnen Overleden Stopgezet aantal PAB Totaal Een sterftetafel handelt in tegenstelling tot wat de naam insinueert niet per definitie over mortaliteitskansen. Het is een mathematisch demografische techniek die in staat stelt een betrouwbare schatting te geven op kansen van een gebeurtenis ( event ). In het Engels wordt sterftetafel ironisch genoeg onder meer een lifetable genoemd. Kencijfers PAB

12 Bij de kans op stoppen zien we een vergelijkbaar fenomeen, personen met een handicap stoppen voornamelijk binnen de eerste drie jaar met een PAB. Hierna blijven voornamelijk de budgethouders over die wellicht met het PAB kunnen werken en er een positieve ervaring aan overhouden. Tabel 8 : Kansen op een afsluiting van het PAB Kans op overlijden Kans op stoppen Kans op afsluiten PAB N Jaar 1 5,20% 1,00% 6,20% 2096 Jaar 2 3,47% 1,28% 4,75% 1875 Jaar 3 2,59% 1,15% 3,74% 1390 Jaar 4 1,85% 0,76% 2,61% 1189 Jaar 5 2,22% 0,42% 2,64% 948 Jaar 6 2,58% 1,09% 3,67% 736 Jaar 7 1,44% 0,90% 2,35% 554 Jaar 8 2,49% 0,55% 3,04% 362 Jaar 9 0,86% 0% 0,86% 232 Jaar 10 0,00% 0% 0% 31 Onderstaande curve toont de uitval van een fictieve begincohorte van 1000 man, deze geeft het antwoord op de vraag hoeveel budgethouders er nog over zijn na elk jaar wanneer we een beginsituatie hebben met 1000 fictieve personen. Na twee jaar is reeds meer dan 10% van de oorspronkelijke cohorte uit de groep van actieve uitvallers gevallen. Na afloop van de tien jaren is nog maar 73,4% van de oorspronkelijke cohorte overgebleven. Aangezien de oudste PAB-gebruikers maximum 10 jaar over het budget beschikken hebben we nog geen cijfers voor latere jaren. Hierdoor zijn ook nog geen levensverwachtingen te berekenen Totale uitval Uitval door overlijden Uitval door stoppen 0 Beginsituatie Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Jaar 6 Jaar 7 Jaar 8 Jaar 9 Jaar 10 Figuur 5: Uitvalcurve voor overlijden en stopzetting PAB Wanneer we de groep van personen met een handicap die stoppen (niet de overledenen) met een PAB van dichterbij bekijken zien we dat de meerderheid ervoor kiest om gebruik te maken van een voorziening. Een kleine minderheid stapt over op zelfstandig of beschermd wonen en ongeveer een derde doet geen van beide. Kencijfers PAB

13 Tabel 9: Keuze voor zorgvorm na het PAB Wat doet de budgethouder na zijn PAB Aantal Percentage Niet naar voorziening Naar voorziening 49 55,1 zelfstandig / beschermd wonen 8 9 Totaal Hieronder gaan we nog even dieper in op de redenen van uitstroom. Aan de hand van de techniek event history analysis kunnen we nagaan wat de belangrijkste determinanten zijn voor de mogelijke uitvallen (overlijden of stoppen). De output van deze statistische procedure is terug te vinden in tabel 44 in de technische bijlage. De mortaliteitskans wordt zowel door leeftijd als door de duur van het PAB bepaald, weliswaar in niet dezelfde richting. Hoe ouder men wordt, hoe groter de kans op overlijden, maar de kans op overlijden is groter in de eerste jaren van het PAB dan in de latere jaren. Dit heeft zoals reeds geopperd voornamelijk te maken met de spoedprocedure die ervoor zorgt dat een relatief groot aandeel van de budgethouders sterft binnen de eerste 24 maanden van hun PAB. Opvallend hier is dat mannen geen significant hoger mortaliteitscijfer hebben dan vrouwen. Wat bij de globale mortaliteitscijfers in Vlaanderen (en daarbuiten) wel steeds speelt. Het verschil is relatief klein en weinig substantieel. De aard van de handicap heeft wel een grote invloed op de mortaliteitscijfers, zo is het cijfer voor mensen met een zintuigelijke en/of een psychische stoornis lager en hebben budgethouders met een verstandelijke maar vooral deze met een fysieke handicap een hogere kans op overlijden. De odds liggen voor mensen met een fysieke handicap bijna 4 maal hoger dan voor personen zonder fysieke handicap. Weliswaar moet gezegd worden dat slechts 10% van de variantie kan verklaard worden door dit significante model. Het stoppen uit eigen keuze wordt bijzonder slecht verklaard door de onafhankelijke variabelen. Vanwege het feit dat maar 89 budgethouders stopten uit eigen keuze is het moeilijk om hun keuze te verklaren wegens een te kleine populatiegrootte. Wel blijken ouderen minder te kiezen om hun budgethouderschap op te geven en lijken personen met een zintuigelijke handicap en in de bivariate analyses ook personen met een verstandelijke handicap sneller hun budget op te geven Trends in het opstarten van een PAB Sinds het bestaan van de PAB-ondersteuningsvorm kunnen we tendensen herkennen in het profiel van de personen die een PAB werden toegekend. Deze trends zijn vaak het resultaat van beleidskeuzes. We zien dat in 2001 meer vrouwen dan mannen begonnen met een PAB, dit was het enige jaar dat dit voorkwam. Ook lijken er de laatste jaren iets meer minderjarigen te worden ingeschreven in vergelijking met de beginjaren van het PAB. Net zoals bij geslacht en leeftijd blijkt ook de toekenning naar handicap trendgevoelig te zijn. Desondanks blijft het aandeel van de verschillende handicaps relatief gezien binnen dezelfde grootorde. Kencijfers PAB

14 Figuur 6: verdeling van het geslacht per opstartjaar van het PAB Figuur 7 : verdeling van minder- en meerderjarigen per opstartjaar van het PAB Kencijfers PAB

15 Figuur 8 : verdeling van de aard van de handicap per opstartjaar van het PAB Herziening van het budget Indien de gezondheidstoestand van een persoon met een handicap wijzigt of de gezins- of leefsituatie verandert kan deze een herziening van zijn budget aanvragen. Deze herziening is bij de huidige groep van PAB-houders slechts 71 keer (4%) toegekend. In vijf gevallen is dit twee maal gebeurd sinds het begin van het budgethouderschap. Een herziening van het budget betekent in het gros van de gevallen een verlaging van dit budget. Dit komt omdat dit vooral gebeurt bij personen die ook wensen gebruik te maken van een voorziening waarbij hun PAB gereduceerd wordt met een forfaitaire kostprijs van die zorg in natura. Slechts 30% van de huidige PAB-houders die een eerste herziening kregen, zagen hun budget verhoogd, wat doorgaans te wijten is aan een evolueren van de stoornis of zijn context. Figuur 9 : Aantal budgetherzieningen en de aard van het resultaat van het herziening Kencijfers PAB

16 Wanneer we nagaan wanneer de herziening gebeurde zien we dat deze herziening voornamelijk (43%) binnen het eerste jaar na toekenning plaatsvond. Mogelijk komt dit doordat de persoon met een handicap het gevoel heeft dat zijn inschaling niet correct gebeurde (verder redenerend zou men dus kunnen zeggen bij een kleine 2% van de ingeschaalden). Tabel 10 : Duur tot de herziening van het budget (toekenning van het budget is het beginpunt). Aantal Percentage Tijdens het 1 e jaar 28 43,1 Tijdens het 2 e jaar 2 3,1 Tijdens het 3 e jaar 10 15,4 Tijdens het 4 e jaar 4 6,2 Tijdens het 5 e jaar 5 7,7 Tijdens het 6 e jaar 4 6,2 Tijdens het 7 e jaar 3 4,6 Tijdens het 8 e jaar 8 12,3 Tijdens het 9 e jaar 1 1,5 Totaal Kencijfers over de persoonlijke assistenten De leeftijdsverdeling van de persoonlijke assistenten is hieronder weergegeven in grafiekvorm: Figuur 10 : Leeftijdsverdeling van de persoonlijke assistenten Kencijfers PAB

17 Figuur 11 : Leeftijdsverdeling van de persoonlijke assistenten naar verwantschap Figuur 12 : Leeftijdsverdeling van de persoonlijke assistenten naar geslacht Deze leeftijdsverdeling konden we halen uit het Excel-bestand met de arbeidscontracten. Slechts bij 1480 van de 2600 assistenten was de geboortedatum beschikbaar. Dit cijfer ligt relatief laag wat wijst op onvolledige registratie van deze specifieke data. De meeste persoonlijke assistenten blijken relatief jong te zijn. In de verdeling zien we een grote vertegenwoordiging van twintigers, op de leeftijd waarop doorgaans een gezin wordt gesticht daalt het aandeel persoonlijke assistenten. Vanaf 40 vinden we weer vergelijkbare waarden als bij de twintigers. Eens de leeftijd van 55 gepasseerd is, zien we een drastisch krimpen van het aantal persoonlijke assistenten. Wanneer we kijken naar het verschil tussen verwante persoonlijke assistenten en assistenten die geen familie zijn van de budgethouder, zien we dat dit haast twee volledig tegenovergestelde patronen zijn. We vinden relatief weinig mantelzorgers terug jonger dan 30, vanaf de leeftijd van 30 zijn er veel meer mantelzorgers en dit aandeel blijft vrij gelijk met slechts een kleine afname tot ver na de pensioensgerechtigde leeftijd. Het verschil in geslacht blijkt relatief klein te zijn, behalve na de pensioensgerechtigde leeftijd, hierna zijn het voornamelijk mannen die blijven werken als persoonlijke assistent. Kencijfers PAB

18 5 Conclusie Naar aanleiding van de evaluatie van het PAB werd ervoor gekozen een inventarisatie van de beschikbare administratieve databronnen op te maken en deze in rapport vorm te brengen. In dit rapport werd het profiel van de gebruikers onder de loep genomen. Zo heeft de overgrote meerderheid van de budgethouders een fysieke handicap en bevinden ze zich meestal in de hoogste budgetklassen van het Persoonlijke-assistentiebudget. Het verloop van deze budgethouders is relatief groot, zo heeft een budgethouder een kans van 26,6% om 10 jaar na het opstarten geen budgethouder meer te zijn. Dit is voor het grootste deel te wijten aan overlijdens maar toch kiest ook een deel van de budgethouders ervoor om het PAB te beëindigen. Deze meerderheid van de laatsten kiezen er dan ook voor om gebruik te maken van voorzieningen. Doorgaans wordt het opstarten van een PAB uitgevoerd door mannelijke budgethouders met een fysieke handicap. Kencijfers PAB

19 6 Technische bijlage Tabel 11 : Grootte van het budget in functie van handicap (lineaire regressie) Onafhankelijke variabelen b-coëff. Sig. Intercept ,595 *** Handicap (ref.cat. = afwezigheid van de handicap) Fysieke stoornis 5.603,068 *** Psychische stoornis 2.218,489 ** Verstandelijke stoornis -17,642 Ns. Sensorische stoornis ,773 Ns. Meervoudige handicap -2590,682 * R² 0,064 F-waarde (df1;df2) 23,484 (5;1720) *** N 1726 Kencijfers PAB

20 Tabel 12: Kansen op overlijden of stoppen met PAB in functie van duur, geslacht, leeftijd en handicap (logistische regressie op basis van een person-period-databestand) Overleden Gestopt uit eigen keuze Onafhankelijke variabelen Odds-ratio. Sig. Odds-ratio. Sig. Intercept 0,003 *** 0,015 *** Duur van het PAB (ref. cat. eerste jaar) *** 2 e jaar 0,600 ** 3 e jaar 0,517 ** 4 e jaar 0,334 *** 5 e jaar 0,401 *** 6 e jaar 0,476 ** 7 e jaar 0,213 *** 8 e jaar 0,440 * 9 e jaar 0,160 * 10 e jaar 0,000 Ns. Geslacht (ref. cat. vrouw) 1,060 Ns. Leeftijd 1,039 *** 0,985 * Aanwezigheid van handicap Zintuiglijke handicap 0,713 Ns. 1,788 * Verstandelijke handicap 1,314 Ns. Psychische handicap 0,766 Ns. Fysieke handicap 3,830 ** Nagelkerke R² 0,102 *** 0,012 ** χ²-waarde (df) 210,577 10,467 (15) (2) N Kencijfers PAB